Αντιφλεγμονώδεις δράσεις της άσκησης στις αρτηρίες. Anti-inflammatory effects of exercise on arteries
|
|
- Ἀληκτώ Δραγούμης
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Α Ν Α Σ Κ Ο Π Η Σ Η Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης 5(2): R E V I E W Hellenic Journal of Atherosclerosis 5(2): Αντιφλεγμονώδεις δράσεις της άσκησης στις αρτηρίες Μηχανισμοί προστασίας έναντι της αθηροσκλήρωσης και των επιπλοκών της Π. Σωτηρίου, 1 M. Ανυφαντή, 1 E. Γεωργιανού, 2 Eυ. Κουϊδή, 1 Α. Καραγιάννης 2 1 Εργαστήριο Αθλητιατρικής, Tμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, ΑΠΘ, 2 Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη Anti-inflammatory effects of exercise on arteries Mechanisms of protection against atherosclerosis and its complications P. Sotiriou, 1 M. Anifanti, 1 E. Georgianou, 2 Ev. Kouidi, 1 A. Karagiannis 2 1 Sports Medicine Laboratory, Department of Physical Education and Sports, Aristotle University of Thessaloniki 2 2nd Propedeutic Department of Internal Medicine, "Hippokration" Hospital, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki, Greece ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η άσκηση αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς συμμάχους στην προσπάθεια διασφάλισης της σωματικής και της ψυχικής υγείας. Ανάμεσα στην πληθώρα των ευεργετικών επιδράσεών της διακρίνεται η αντιφλεγμονώδης δράση της στις αρτηρίες. Στόχος του παρόντος άρθρου ανασκόπησης είναι η παρουσίαση και η ανάλυση των επιδράσεων αυτών σύμφωνα με τα έως τώρα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα. Η γνώση πάνω στους ασκησιογενείς αντιφλεγμονώδεις μηχανισμούς διαρκώς εξελίσσεται, με κοινό παρονομαστή την προστασία ως προς τη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης και τις επιπλοκές της. Λέξεις ευρετηρίου: Άσκηση, αρτηρίες, αντιφλεγμονώδης δράση, αθηροσκλήρωση. ΑΒSTRACT: Exercise plays an important role in obtaining and preserving physical and emotional health. Among many benefits of exercise, its anti-inflammatory effects on arteries are distinguished, as they protect against atherosclerosis and its consequences. The goal of this paper is the presentation and analysis of these effects, by reviewing current international bibliographical data. Knowledge on exercise-induced antiinflammatory mechanisms is constantly growing. Key words: Exercise, arteries, inflammation, atherosclerosis. 1. Eισαγωγή Η άσκηση αποτελεί μια ευχάριστη και προσιτή ενασχόληση, με πληθώρα ευεργετικών επιδράσεων για τον άνθρωπο. Είναι ένα μέσο διασφάλισης και προαγωγής της υγείας, όπως αυτή ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 1 τόσο σε αμιγώς σωματικό επίπεδο, ως απουσία ασθένειας, αλλά και ως κοινωνική και πνευματική ευεξία. Είναι επιτακτική η ανάγκη υιοθέτησης της άσκησης στα πλαίσια της καθημερινής ζωής στα χρόνια που διανύουμε, καθώς ο γενικός τρόπος διαβίωσης τείνει να δημιουργεί πολλαπλές παθογόνες καταστάσεις για τον σύγχρονο άνθρωπο, με συνέπεια ποικίλες παθήσεις. Ιδιαίτερα διαδεδομένες είναι αυτές των αρτηριών, που εκδηλώνονται συχνά με τη μορφή στεφανιαίας νόσου, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδί- Παναγιώτα Σωτηρίου Μεγ. Αλεξάνδρου 47, Θεσσαλονίκη Tηλ: , Fax: psotirio@phed.auth.gr Panagiota Sotiriou 47 Meg. Alexandrou street, GR Thessaloniki, Greece Tel.: (+30) , Fax: (+30) psotirio@phed.auth.gr
2 ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ 125 ων και περιφερικής αρτηριοπάθειας. Δυστυχώς, ο ηλικιακός μέσος όρος των πασχόντων έχει διαρκώς φθίνουσα πορεία. Πολλαπλές μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί για τη διαλεύκανση της παθογένειας των αγγειακών βλαβών, που κυρίως αποδίδονται στην αθηροσκλήρωση, έχοντας πλέον εδραιώσει τη θεωρία της χρόνιας φλεγμονής ως μηχανισμού αθηρογένεσης. 2 4 Η συστηματική άσκηση αποτελεί ένα ισχυρό όπλο, τόσο στον τομέα της πρόληψης όσο και σε αυτόν της αντιμετώπισής της. Στόχος αυτής της ανασκόπησης είναι η παρουσίαση των ευνοϊκών αντιφλεγμονωδών και αθηροπροστατευτικών δράσεων της άσκησης στις αρτηρίες. 2. Φλεγμονώδεις διαδικασίες στις αρτηρίες και αθηροσκλήρωση Η διαδικασία της χρόνιας φλεγμονής θεωρείται ως ο κύριος μηχανισμός δημιουργίας, συντήρησης και επέκτασης των αθηρωματικών πλακών στις αρτηρίες. Οι πρώτες απόψεις σχετικά με την παθογένεια της αθηρωμάτωσης τοποθετούνται χρονικά στον 19ο αιώνα, όταν ο Virchow υποστήριζε πως η φλεγμονή αποτελεί πρωταρχικό αθηρογόνο μηχανισμό, σε αντίθεση με τον συνάδελφό του von Rokitansky, ο οποίος πίστευε πως οι φλεγμονώδεις διαδικασίες έπαιζαν δευτερεύοντα ρόλο. 5 Στις μέρες μας είναι γνωστό πως θεμελιώδη ρόλο παίζει η βλάβη και η δυσλειτουργία του ενδοθηλίου. 6,7 Στα σημεία των αθηρωματικών πλακών, οι πρώτες από τις οποίες μπορούν να αναπτυχθούν σε γραμμοειδείς σχηματισμούς από τα πρώτα χρόνια της ζωής μέσω της εναπόθεσης της χοληστερόλης και των εστέρων της, 8 διαπιστώθηκε πως κάποια αρχική ενδοθηλιακή βλάβη έχει ως αποτέλεσμα την προσέλκυση λευκών αιμοσφαιρίων. Αυτά προσδένονται σε ειδικά προσκολλητικά μόρια, όπως είναι τα VCAM-1, τα ICAM-1 και οι σελεκτίνες P και E. 3 H ενεργοποίηση των μορίων αυτών συνήθως αποτελεί απάντηση στην πρόσληψη χοληστερόλης στις περιοχές ενδοθηλιακού τραυματισμού. 9 Τα λευκά αιμοσφαίρια, που προσκολλώνται στο τραυματισμένο ενδοθήλιο, είναι στην πλειονότητά τους μονοπύρηνα και μετακινούνται στον έσω χιτώνα του αγγείου. Η εγκατάσταση των μονοπύρηνων εκεί έχει ως επακόλουθο τη μετατροπή τους σε μακροφάγα κύτταρα και την ενεργοποίηση ειδικών υποδοχέων, που συνδέονται με τροποποιημένες λιποπρωτεΐνες. Η τροποποποίηση των λιποπρωτεϊνών συνίσταται σε οξείδωση ή σπανιότερα σε γλυκοζυλίωσή τους. Αυτές ενώνονται με μακροφάγα κύτταρα, μετατρέποντάς τα στα θεμελιώδη κύτταρα της αθηρωματικής πλάκας, τα αφρώδη κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά, αφενός μεν αποτελούν προϊόν φλεγμονωδών διαδικασιών, αφετέρου δε εκκρίνουν τα ίδια προφλεγμονώδεις ουσίες, όπως κυτταροκίνες και αυξητικούς παράγοντες, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο εξελισσόμενης φλεγμονής. Εκκρίνονται κυρίως οι ιντερλευκίνες 1 (IL-1) και 6 (IL-6) και ο παράγοντας νέκρωσης όγκου (TNFα). Η φλεγμονή εξελίσσεται καθώς οι IL-1 και TNFα προάγουν την περαιτέρω έκκριση IL-6 από άλλα κύτταρα του αγγείου, όπως τα λεία μυϊκά και τα ενδοθηλιακά κύτταρα. 10 Τα λεία μυϊκά κύτταρα μεταναστεύουν από τον μέσο στον έσω χιτώνα του εξελισσόμενου αθηρώματος. Τα λεμφοκύτταρα είναι μία ακόμα κατηγορία κυττάρων που συμβάλλουν στη φλεγμονή, στα πλαίσια της αθηρωμάτωσης. Τα λεμφοκύτταρα προσλαμβάνονται από υποδοχείς, όπως οι VCAM-1, και στη συνέχεια εισέρχονται στον έσω χιτώνα των αρτηριών. Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα μέσα στο αθήρωμα διακρίνονται στις κατηγορίες 1 και 2. Τα πρώτα εντείνουν τις φλεγμονώδεις διαδικασίες, εκκρίνοντας κυτταροκίνες, ενώ τα δεύτερα παράγουν αντιφλεγμονώδεις ουσίες, όπως οι ιντερλευκίνες 4 και 10 (IL-4, IL-10). Έχοντας δια σαφηνίσει σε αρκετά μεγάλο βαθμό τη συμβολή της φλεγμονής στην αθηροσκλήρωση, δείκτες φλεγμονής χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση ασθενών, αλλά και για προγνωστικούς σκοπούς, αποσκοπώντας στην πρόληψη καρδιαγγειακών επεισοδίων και στον εντοπισμό ομάδων υψηλού κινδύνου. O πλέον χρησιμοποιημένος και ευρέως αποδεκτός δείκτης είναι η C- αντιδρώσα πρωτεΐνη υψηλής ευαισθησίας (hs-crp) Η πρωτεΐνη αυτή εκκρίνεται κατά πρώτο λόγο από το ήπαρ και κατά δεύτερο λόγο από λεία μυϊκά κύτταρα φυσιολογικών στεφανιαίων αρτηριών, από νεκρωμένα μοσχεύματα αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, καθώς και από ενδοθηλιακά κύτταρα στεφανιαίων αρτηριών. Το γεγονός αυτός εξηγεί εν μέρει και πιθανές τοπικές δράσεις της CRP στα αγγεία Μηχανισμοί θρόμβωσης και αθηροσκλήρωση Οι αθηρωματικές πλάκες, που αποτελούν το προϊόν των αθηρογόνων διαδικασιών, είναι δυνατόν να υποστούν ρήξη προκαλώντας θρομβωτικά φαινόμενα στις αρτηρίες. Το υγιές ενδοθήλιο διατηρεί μια εντυπωσιακή ισορροπία ανάμεσα σε αντιθρομβωτικούς και προθρομβωτικούς παράγοντες, ενώ έχει τη μοναδική ικανότητα να έρχεται σε επαφή με το αίμα και να διατηρεί το δεύτερο την υγρή του μορφή, χωρίς μεταβολές στη σύστασή του. Χαρακτηριστικά, στο αγγειακό
3 126 Π. Σωτηρίου και συν ενδοθήλιο απαντώνται ουσίες με αντιθρομβωτική δράση, όπως ο ενεργοποιητής του πλασμινογόνου, και άλλες με προθρομβωτική δράση, όπως είναι ο ιστικός παράγοντας και ο αναστολέας του ενεργοποιητή του πλασμινογόνου. 14 Η αθηροσκλήρωση μετατοπίζει την ισορροπία αυτή προς όφελος των προθρομβωτικών παραγόντων. Οι πιθανοί μηχανισμοί ρήξης των αθηρωματικών πλακών περιλαμβάνουν επιφανειακούς μικροτραυματισμούς των ενδοθηλιακών κυττάρων, ρήξη μικροαγγειακών σχηματισμών μέσα στην αθηρωματική πλάκα, και ρήξη της ινώδους κάψας της. 3 Ο τελευταίος μηχανισμός είναι και ο συχνότερος. Η ρήξη της κάψας έχει ως αποτέλεσμα την επαφή του αίματος με προθρομβωτικούς παράγοντες, όπως ο ιστικός παράγοντας, ο οποίος αποτελεί την κύρια προθρομβωτική ουσία του πυρήνα της αθηρωματικής πλάκας. 15 Τα μικροαγγεία, τα οποία με τη ρήξη τους προάγουν επίσης τη δημιουργία θρόμβου, είναι πιθανότατα προϊόντα νεοαγγειογένεσης μέσα στα όρια της πλάκας. Αποτελούν απάντηση στην ιστική υποξία και στην εναπόθεση χοληστερόλης, ενώ παρουσιάζουν ενδοθήλιο με προβληματική μορφολογία. 16 Η αστάθεια της αθηρωματικής πλάκας και η τάση της για ρήξη και δημιουργία θρομβώσεων προάγεται από τα μακροφάγα κύτταρα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της έκκρισης μεταλλοπρωτεϊνασών, οι οποίες καταβολίζουν το κολλαγόνο, που σταθεροποιεί την κάψα της αθηρωματικής πλάκας Αντιφλεγμονώδης και αντιθρομβωτική δράση της άσκησης στις αρτηρίες Τα τελευταία χρόνια η άσκηση έχει εδραιωθεί ως ένα αποτελεσματικό και αναντικατάστατο όπλο στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση της αθηροσκλήρωσης και των συνεπειών της στα αγγεία, ενώ αποτελεί ένα θαυμάσιο ερευνητικό πεδίο στο οποίο η γνώση διαρκώς εξελίσσεται (πίνακας 1). Οι ευεργετικές της δράσεις συνίστανται, μεταξύ άλλων, στην πρόληψη και τον περιο- Πίνακας 1. Πρόσφατες μελέτες σχετικά με τις αντιφλεγμονώδεις και αντιθρομβωτικές δράσεις της άσκησης στις αρτηρίες. Έτος Συγγραφείς Τύπος ς Συμμετέχοντες Τύπος/Χρονική διάρκεια παρέμβασης Αποτελέσματα 2013 Cimenti et al 47 Σύγχρονη 2012 Hamer et al 30 Σύγχρονη 2011 Munk et al 33 Σύγχρονη 2011 Arikawa et al 32 Σύγχρονη 2011 Lara Fernandes Σύγχρονη et al Schlager et al 42 Σύγχρονη 2009 Autenrieth et al 31 Σύγχρονη 2009 Ranković et al 25 Σύγχρονη 56 αθλούμενοι και 98 μη αθλούμενοι ( ) Χαμηλότερο δυναμικό θρομβίνης στους αθλούμενους 4289 άνδρες και ( ) Αρνητική συσχέτιση CRP, IL-6 γυναίκες (10ετής και φυσικής δραστηριότητας παρακολούθηση) 40 ασθενείς μετά 6 μήνες διαλειμματικής Μείωση IL-6, IL-8, CRP, αύξηση από PCI άσκησης υψηλής έντασης IL νέες γυναίκες 16 εβδομάδες αερόβιας Μείωση CRP στην ομάδα που άσκησης εφαρμόστηκε το πρόγραμμα 34 ασθενείς με στεφανιαία νόσο 40 πάσχοντες από περιφερική αγγειο πάθεια 796 άνδρες και γυναίκες 29 άνδρες και 23 γυναίκες με σταθερή στηθάγχη 50 min έντονης άσκησης, κατόπιν εφαρμογή 4μηνου προγράμματος άσκησης σε 15 ασθενείς 6μηνο πρόγραμμα βάδισης διάρκειας 35 έως 50 λεπτών, με προθέρμανση 5 έως 10 λεπτών 3 εβδομάδες αερόβιας άσκησης σε κέντρο αποκατάστασης, και 3 εβδομάδες άσκησης στο σπίτι Αύξηση CRP και VCAM μετά τη συνεδρία των 50 λεπτών. Σαφής μείωση της φλεγμονώδους απάντησης στην έντονη άσκηση στην ομάδα των ασκούμενων (μείωση CRP) Αύξηση ενδοθηλιακών προγονικών κυττάρων ( ) Αρνητική συσχέτιση τιμών ινωδογόνου, IL-6 και CRP με την καθημερινή φυσική δραστηριό τητα Μείωση τιμών CRP και VCAM-1 στην ομάδα που ασκήθηκε
4 ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ 127 ρισμό, έως έναν βαθμό, των φλεγμονωδών διαδικασιών που πραγματοποιούνται κατά την αθηρογένεση, αλλά και στην προστατευτική δράση έναντι της ρήξης των αθηρωματικών πλακών και των επακόλουθων θρομβωτικών φαινομένων. Είναι από ετών διαπιστωμένο πως η άσκηση συμβάλλει τα μέγιστα στη μείωση των τιμών των τριγλυκεριδίων και των χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (low density lipoproteins, LDL) αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας των δεύτερων με τον περιορισμό της ο- ξείδωσής τους, 17 ενώ αυξάνει τις τιμές των υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (high density lipoproteins, HDL). 18 H χοληστερόλη που περιέχεται στα σωματίδια των LDL, και ειδικότερα στα οξειδωμένα και γλυκοζυλιωμένα, αποτελεί βασικό συστατικό των αφρωδών κυττάρων, που είναι οι κύριοι παραγωγείς κυτταροκινών. 14 Συνεπώς, εμμέσως, καταστέλλοντας την παραγωγή των συγκεκριμένων μορίων, περιορίζεται και η αθηρογόνος διαδικασία. Επίσης, μελέτες έχουν καταδείξει πως η φυσική δραστηριότητα προάγει την παραγωγή αντιφλεγμονωδών κυτταροκινών, όπως χαρακτηριστικά είναι η IL-10, που εκκρίνεται από τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα τύπου 2. 19,20 Επιπλέον, η αντιφλεγμονώδης δράση συνίσταται στην ανασταλτική επίδραση πάνω στην έκκριση προφλεγμονωδών κυτταροκινών, και χαρακτηριστικά της IL-6. Η κυτταροκίνη αυτή είναι η πρώτη που εκκρίνεται κατά τη διάρκεια της άσκησης, και της οποίας τα επίπεδα αυξάνονται σε μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικά με τις υπόλοιπες. Έχει προαναφερθεί πως η συγκεκριμένη κυτταροκίνη παίζει προφλεγμονώδη ρόλο στη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης. Παρατηρήθηκε όμως πως ο ρόλος της είναι πιθανώς διττός, καθώς έχει και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, α- σκώντας ανασταλτική δράση στους προφλεγμονώδεις παράγοντες ΤΝF-α και IL Ταυτόχρονα ενισχύει την παραγωγή της IL-10, η οποία επιδρά αρνητικά σε αυτή των παραγόντων ΤΝF-α και IL-1. Η άσκηση αναστέλλει επίσης την παραγωγή ενεργοποιητών των μονοκυττάρων, των μακροφάγων και των λεμφοκυττάρων, που συμμετέχουν στην αθηρωματική διαδικασία, όπως των IL-Iα, IL-1β, IL-8 και της πρωτεΐνης-α. 22 Σε γενικές γραμμές, τα παραπάνω αποτελέσματα ισχύουν τόσο για την έντονη, μικρής διάρκειας προσπάθεια, όσο και για τη συστηματική εκγύμναση. Είναι δυνατόν μικρές διαφορές να σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά των ασκούμενων, τον τύπο και την ένταση της άσκησης. 23 Η αντιφλεγμονώδης δράση της άσκησης εστιάζεται επίσης στα ειδικά προσκολλητικά μόρια του ενδοθηλίου, όπως τα VCAM-1 και οι σελεκτίνες P και Ε. Διαπιστώθηκε από μελέτες σε υγιή άτομα, καθώς και σε πάσχοντες από στεφανιαία νόσο, πως η συστηματική φυσική δραστηριότητα ελαττώνει τα επίπεδα των προσκολλητικών αυτών μορίων στο αίμα, μειώνοντας έτσι και τη δυνατότητα προσκόλλησης λευκοκυττάρων και λεμφοκυττάρων στις περιοχές βλάβης του ενδοθηλίου Επιπροσθέτως, περίτρανη απόδειξη της κατασταλτικής δράσης που ασκεί η συστηματική άσκηση στη φλεγμονή αποτελούν τα χαμηλά επίπεδα της CRP στο αίμα ατόμων που ασκούνται. Η αθηροσκλήρωση, όπως προαναφέρθηκε, ως φλεγμονώδης διαδικασία προκαλεί αύξηση της παραγωγής CRP. Αν και η αρχική εφαρμογή προγράμματος έντονης άσκησης προκαλεί μια παροδική αύξηση της CRP, είναι διαπιστωμένο πως η υιοθέτηση φυσικής δραστηριότητας σε συστηματικό επίπεδο επιτυγχάνει τη διατήρηση της CRP σε χαμηλά επίπεδα. Το ευεργετικό αυτό αποτέλεσμα είναι δυνατόν να επιτευχθεί σε οποιαδήποτε χρονική φάση της ζωής ξεκινήσει κανείς να αθλείται. 28 Είναι χαρακτηριστικό πως άτομα που προηγουμένως δεν ασκούνταν και κατόπιν υιοθέτησαν τη συστηματική φυσική δραστηριότητα στη ζωή τους, αποκτούν επίπεδα CRP αντίστοιχα με εκείνα ατόμων που ασκούνταν, έστω και σε μικρό βαθμό. Αντίθετα, άτομα που σταμάτησαν να αθλούνται εξισώνονται με αυτά που ήταν φυσικώς αδρανή, ως προς τα επίπεδα της συγκεκριμένης πρωτεΐνης. 29 Σε δύο πρόσφατες μελέτες, στις οποίες συμμετείχαν 4289 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 35 έως 55 ετών από τη Μεγάλη Βρετανία, στην πρώτη, 30 και 796 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 35 έως 74 ετών από τη Γερμανία στη δεύτερη, 31 διαπιστώθηκε αρνητική συσχέτιση μεταξύ των τιμών της CRP και της IL-6 από τη μία, και της αυτοαναφερόμενης φυσικής δραστηριότητας από την άλλη. Ανάλογα αποτελέσματα έχουν καταγραφεί σε έ- ρευνες που εφάρμοσαν προγράμματα άσκησης σε υγιή άτομα 32 και σε καρδιοπαθείς. 24,25,33 Η φυσική δραστηριότητα φαίνεται πως ασκεί την πιο ευνοϊκή της επίδραση πάνω στη CRP, συγκριτικά με τους υπόλοιπους δείκτες, η οποία λαμβάνει μικρότερες τιμές σε ασκούμενους σε σύγκριση με άτομα που απέχουν από τη φυσική δραστηριότητα. 34 Πιθανοί ασκησιογενείς μηχανισμοί μείωσης των επιπέδων CRP είναι η αναστολή παραγωγής προφλεγμονωδών κυτταροκινών, η βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας, καθώς και η αντιοξειδωτική δράση. Η αντιοξειδωτική δράση αποτελεί μια κομβική αντιφλεγμονώδη ιδιότητα της χρόνιας άσκησης. Μελέτες έχουν καταδείξει πως η έντονη άσκηση προκαλεί αυξημένο οξειδωτικό στρες, αυξάνοντας τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου παροδικά. 35 Θεωρητικά το γεγονός αυτό θα
5 128 Π. Σωτηρίου και συν Θα πρέπει να τονιστεί πως τα καλύτερα αποτελέσματα, όσον αφορά τα οφέλη της άσκησης, προκύπτουν από την υιοθέτηση συστηματικής αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης, ενώ η έντονη, ειδικά σε αγγειακούς ασθενείς, είναι κάποιες φορές αιτία θρόμβωσης, λόγω ρήξης αθηρωματικών πλακών. Επίσης, η έντονη απότομη άσκηση είναι δυνατόν να προκαλέσει αύξηση της απελευθέρωσης των αιμοπεταλίων από τα σημεία παραγωγής τους, 40 ενώ αυτά ενεργοποιούνται από τους αναπτυσσόμενους μηχανισμούς διατμητικής τάσης σε στενωμένες αρτηρίες. 48 Συνδυαστικά, οι αυξημένες συγκεντρώσεις αδρεναλίνης που εκλύονται διαπιστώθηκε ότι προάγουν την εναπόθεση αιμοπεταλίων σε τραυματισμένα αγγειακά τοιχώματα. 49 Συνεπώς, είναι θεμελιώδους σημασίας να τηρούνται όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις ασφαλούς άσκησης των καρδιαγγειακών ασθενών. Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία προτείμπορούσε να οδηγήσει σε παραγωγή οξειδωμένης LDL, που αποτελεί βασική ουσία στον μηχανισμό της αθηροσκλήρωσης. Διαπιστώθηκε ωστόσο πως το οξειδωτικό περιβάλλον που δημιουργείται στους ιστούς κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά από μια συνεδρία έντονης άσκησης, δεν προάγει την παραγωγή οξειδωμένης μορφής LDL, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να προστατεύει από τη φλεγμονώδη αθηρωματική διαδικασία, προκαλώντας έντονη αντιοξειδωτική απάντηση των αρτηριών. 36 Σε αντίθεση με την έντονη άσκηση, η χρόνια και συστηματική εκγύμναση αναμφίβολα μειώνει το οξειδωτικό στρες, με βασικό μηχανισμό την αύξηση παραγωγής και δράσης του enos, της ενδοθηλιακής συνθετάσης του μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ). 10 Δευτερεύοντες μηχανισμοί είναι η αύξηση της διατμητικής τάσης στο αρτηριακό ενδοθήλιο, καθώς και η μείωση στην αποδόμηση του ΝΟ. 10 Το ΝΟ παίζει βασικό αντιφλεγμονώδη ρόλο στα αγγεία, αναστέλλοντας τη δράση παραγόντων που προάγουν την έκφραση προφλεγμονωδών γονιδίων που σχετίζονται με την αθηροσκλήρωση. Ταυτόχρονα, αναστέλλει την προσκόλληση λευκοκυττάρων στα προσκολλητικά μόρια του τραυματισμένου ενδοθηλίου, καθώς και τη χημειο ταξία. 23 Κατά δεύτερο λόγο, το ΝΟ είναι σημαντικός αγγειοδιασταλτικός παράγοντας. Επίσης, παρουσιάζει σημαντικές αντιθρομβωτικές δράσεις, καθώς περιορίζει την ενεργοποίηση, συγκόλληση και συσσώρευση των αιμοπεταλίων. 37 Ταυτόχρονα, πιθανώς αναστέλλει προθρομβωτικές πρωτεΐνες, όπως τον αναστολέα του ενεργοποιητή του πλασμινογόνου. 38 Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι άκρως σημαντικά για τις ήδη υπάρχουσες αθηρωματικές βλάβες, καθώς οι αθηρωματικές περιοχές παρουσιάζουν ανωμαλίες τόσο στην παραγωγή του ΝΟ όσο και στη δράση του, με ποικίλους πιθανούς μηχανισμούς, οι οποίοι προλαμβάνονται ή αναιρούνται ώς έναν βαθμό από τη συστηματική άσκηση. 39 Η αύξηση της απελευθέρωσης του ΝΟ από τα ενδοθηλιακά κύτταρα και από τα αιμοπετάλια συνεπάγεται επίσης μείωση της σύνδεσης των προσκολλητικών μορίων με τα αιμοπετάλια, μειώνοντας έτσι την ενεργοποίηση των δεύτερων. 40 Τέλος, η άσκηση θεωρείται πως επιδρά ευεργετικά στη σταθεροποίηση του ενδοθηλίου και στην αναγέννησή του, μέσω της αύξησης των ενδοθηλιακών προγονικών κυττάρων. 41 Τα κύτταρα αυτά παράγονται στον μυελό των οστών, και σε περίπτωση ανάγκης κινητοποιούνται από την πηγή παραγωγής τους, εισέρχονται στην κυκλοφορία και μετατρέπονται σε ώριμα ενδοθηλιακά κύτταρα. 10 Η άσκηση αυξάνει τον αριθμό των κυκλοφορούντων προγονικών ενδοθηλιακών κυττάρων, τόσο σε υγιή άτομα όσο σε καρδιοπαθείς και πάσχοντες από περιφερική αγγειοπάθεια Η αύξηση του ΝΟ κατά τη συστηματική άσκηση πιθανόν να συμβάλλει στη διέγερση του μυελού των οστών και στην ενίσχυση της παραγωγής των συγκεκριμένων κυττάρων, ενώ ταυτόχρονα η μείωση των επιπέδων της CRP πιθανώς ευνοεί έμμεσα την παραγωγή και ενεργοποίησή τους. 45 Επίσης, υπάρχουν ενδείξεις ότι η φυσική δραστηριότητα μειώνει και τον βαθμό απόπτωσής τους. 44 Προφανώς, η βελτίωση του ενδοθηλίου το καθιστά ακέραιο, πιο αποτελεσματικό στις λειτουργίες του και λιγότερο επιρρεπές σε τραυματισμούς και αλλοιώσεις της επιφάνειάς του, μειώνοντας με τον τρόπο αυτόν την τάση για προσκόλληση φλεγμονωδών κυττάρων και την έναρξη του καταρράκτη των διαδικασιών της αθηρωμάτωσης. Οι αντιφλεγμονώδεις αθηροπροστατευτικές δράσεις της άσκησης συνδυάζονται και με βασικούς αντιθρομβωτικούς μηχανισμούς ανεξάρτητους από το ΝΟ, όπως είναι η μείωση στο πλάσμα της δράσης του αναστολέα του ενεργοποιητή του πλασμινογόνου, όπως διαπιστώθηκε από παλαιότερες μελέτες σε ομάδες πληθυσμών που συμμετείχαν σε προγράμματα συστηματικής εκγύμνασης. 46 Ταυτόχρονα, η αερόβια κυρίως άσκηση αυξάνει την ινωδολυτική δραστηριότητα στο πλάσμα, ευνοώντας την απελευθέρωση του ενεργοποιητή του ιστικού πλασμινογόνου από τα ενδοθηλιακά κύτταρα των αγγείων και την παραγωγή πλασμίνης. Νεότερα δεδομένα συμπληρώνουν τις ευεργετικές επιδράσεις της άσκησης στο συγκεκριμένο πεδίο, διαπιστώνοντας πως αθλούμενα άτομα παρουσιάζουν χαμηλότερο φορτίο θρομβίνης συγκριτικά με μη αθλούμενα Συστάσεις για ασφαλή άσκηση
6 ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ 129 νει για τους ασθενείς αυτούς προγράμματα άσκησης, κυρίως αερόβιας, διάρκειας 30 έως 60 min, μέτριας έντασης, τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, προκειμένου να επιτυγχάνεται κατανάλωση 1500 kcal εβδομαδιαίως. 50 Προτείνεται επίσης ο συνδυασμός με ήπια στατικού χαρακτήρα άσκηση μία φορά εβδομαδιαίως. Κρίνεται απαραίτητο να γίνεται διαβάθμιση του ασκησιογενούς κινδύνου στους ασθενείς, ώστε να εφαρμόζεται το ενδεδειγμένο πρόγραμμα. 6. Συμπεράσματα-Επίλογος Είναι φανερό πως η υιοθέτηση συστηματικής φυσικής δραστηριότητας μπορεί να προλάβει ή να περιορίσει φλεγμονώδεις και θρομβωτικές διαδικασίες στα αγγεία. Συνεπώς αποτελεί ένα ισχυρό όπλο ενάντια στην αθηροσκλήρωση και επακόλουθα σοβαρά αγγειακά συμβάματα, τα οποία μπορούν να επιφέρουν τον θάνατο ή να προκαλέσουν σημαντικού βαθμού μείωση των κινητικών και γνωστικών ικανοτήτων του ατόμου, υποβιβάζοντας την ποιότητα της ζωής του. Είναι σημαντικό να ακολουθούνται προγράμματα άσκησης προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τις δυνατότητες κάθε ασκούμενου, ούτως ώστε αυτός να γίνεται δέκτης των θετικών επιδράσεων και να αποφεύγονται πιθανές δυσάρεστες καταστάσεις. Βιβλιογραφία 1. Preamble to the Constitution of the World Health Organization as adopted by the International Health Conference, New York, June, 1946; signed on 22 July 1946 by the representatives of 61 States (Official Records of the World Health Organization, no. 2, p. 100) and entered into force on 7 April Hansson GK. Inflammation, atherosclerosis and coronary artery disease. NEJM 2005, 352: Libby P. Inflammation in atherosclerosis. Nature 2002, 420: Ross R. Atherosclerosis-an inflammatory disease. NEJM 1999, 340: Mayerl C, Lukasser M, Sedivy R et al. Atherosclerosis research from past to present-on the track of two pathologists with opposing views, Carl von Rokitansky and Rudolf Virchow. Virchows Arch 2006, 449: Grover-Páez F and Zavalza-Gomez AB. Endothelial dysfunction and cardiovascular risk factors. Diabetes Res Clin Pr 2009, 84: Landmesser U, Hornig B, Drexler H. Endothelial Function: A Critical Determinant in Atherosclerosis? Circulation 2004, 109: II-27-II McGill HC Jr, McMahan AC, Herderick EE et al. Origin of atherosclerosis in childhood and adolescence. Am J Clin Nutr 2000, 72(Suppl):1307S 1315S 9. Cybulsky MI, Gimbrone MA Jr. Endothelial expression of a mononuclear leukocyte adhesion molecule during atherogenesis. Science 1991, 251: Ribeiro F, Alves AJ, Duarte JA et al. Is exercise training an effective therapy targeting endothelial dysfunction and vascular wall inflammation? Int J Cardiol 2010, 141: Libby P, Crea F. Clinical implications of inflammation for cardiovascular primary prevention. Eur Heart J 2010, 31: Pearson TA, Mensah GA, Alexander RW et al. Markers of Inflammation and Cardiovascular Disease: Application to Clinical and Public Health Practice: A Statement for Healthcare Professionals From the Centers for Disease Control and Prevention and the American Heart Association. Circulation 2003, 107: Packard R, Libby P. Inflammation in atherosclerosis: from vascular biology to biomarker discovery and risk prediction. Clin Chem 2008, 54: Libby P. Η Αγγειακή Βιολογία της Αθηροσκλήρωσης. Στο: Braunwald «Καρδιολογία». 7η έκδοση. Mendor, Αθήνα, 2005: Libby P, Ridker PM. Inflammation and Atherothrombosis: From Population Biology and Bench to clinical practice. J Am Coll Cardiοl 2006, 48: Sanz J, Moreno PR, Fuster V. The year in atherothrombosis. J Am Coll Cardiol 2010, 55: Vasankari TJ, Kujala UM, Vasankari TM et al. Reduced oxidized LDL levels after a 10-month exercise program. Med Sci Sport Exer 1998, 30: Stefanick M, Mackey S, Sheehan M et al. Effects of diet and exercise in men and postmenopausal women with low levels of HDL cholesterol and high levels of LDL cholesterol. NEJM 1998, 339: Balen S, Vukelic-Damijani N, Persic V et al. Anti-inflammatory effects of exercise training in the early period after myocardial infarction. Coll Anthropol 2008, 32: Goldhammer E, Tanchilevitch A, Maor I et al. Exercise training modulates cytokines activity in coronary heart disease patients. Int J Cardiol 2005, 100: Petersen AMW and Pedersen BK. The role of IL-6 in mediating the anti-inflammatory effects of exercise. J Physiol Pharmacol 2006, 57(Suppl 10): Petersen AMW, Pedersen BK. The anti-inflammatory effect of exercise. J Appl Physiol 2005, 98: Wilund K. Is the anti-inflammatory effect of regular exercise responsible for reduced cardiovascular risk? Clin Sci 2007, 112: Lara Fernandes J, Serrano CV Jr, Toledo F et al. Acute and chronic effects of exercise on inflammatory markers and B-type natriuretic peptide in patients with coronary artery disease. Clin Res Cardiol 2011, 100: Ranković G, Milicić B, Savić T et al. Effects of physical exercise on inflammatory parameters and risk for repeated acute coronary syndrome in patients with ischemic heart disease. Vojnosanit Pregl 2009, 66: Bjornstad HH, Bruvik J, Bjornstad AB et al. Exercise training decreases plasma levels of soluble CD40 ligand and P-selectin in patients with chronic heart failure. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2008, 15: Wegge JK, Roberts CK, Ngo TH et al. Effect of diet and exercise intervention on inflammatory and adhesion molecules in postmenopausal women on hormone replacement therapy and at risk for coronary artery disease. Metabolism 2004, 53:
7 130 Π. Σωτηρίου και συν 28. Kasapis C, Thompson P. The effects of physical activity on serum C-Reactive protein and inflammatory markers. J Am Coll Cardiol 2005, 45: Wannamethee SG, Lowe GD, Whincup PH et al. Physical activity and hemostatic and inflammatory variables in elderly men. Circulation 2002, 105: Hamer Μ, Sabia S, Batty D et al. Physical Activity and Inflammatory Markers Over 10 Years Follow-Up in Men and Women From the Whitehall II Cohort Study. Circulation 2012, 126: Autenrieth C, Schneider A, Döring A et al. Association between different domains of physical activity and markers of inflammation. Med Sci Sports Exerc 2009, 41: Arikawa AY, Thomas W, Schmitz KH et al. Sixteen weeks of exercise reduces C-reactive protein levels in young women. Med Sci Sports Exerc 2011, 43: Munk PS, Breland UM, Aukrust P et al. High intensity interval training reduces systemic inflammation in post-pci patients. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2011, 18: Panagiotakos DB, Pitsavos C, Chrysohoou C et al. The associations between leisure-time physical activity and inflammatory and coagulation markers related to cardiovascular disease: the ATTICA Study. Prev Med 2005, 40: Powers SK, Nelson WB, Hudson MB. Exercise-induced oxidative stress in humans: cause and consequences. Free Radic Biol Med 2011, 51: Meilhac O, Ramachandran S, Chiang K et al. Role of arterial wall antioxidant defense in beneficial effects of exercise on atherosclerosis in mice. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2001, 21: Loscalzo J. Nitric oxide insufficiency, platelet activation and arterial thrombosis. Circ Res 2001, 88: Bouch JL, Hansen H, Feener EP. Natriuretic factors and nitric oxide suppress plasminogen activator inhibitor-1 expression in vascular smooth muscle cells. Role of cgmp in the regulation of the plasminogen system. Arterioscler Thromb Vasc Biol 1998, 18: Napoli C, Ignarro LJ. Nitric oxide and atherosclerosis. Nitr Oxid 2001, 5: Wang JS. Exercise prescription and thrombogenesis. J Biomed Sci 2006, 13: Leon A. Biological mechanisms for cardioprotective effects of aerobic exercise. Am J Lifestyle Med 2009, 3:32S 34S 42. Schlager O, Giurgea A, Schuhfried O et al. Exercise training increases endothelial progenitor cells and decreases asymmetric dimethylarginine in peripheral arterial disease: a randomized controlled trial. Atherosclerosis 2011, 217: Steiner S, Niessner A, Ziegler S et al. Endurance training increases the number of endothelial progenitor cells in patients with cardiovascular risk and coronary artery disease. Atherosclerosis 2005, 181: Laufs U, Werner N, Link A et al. Physical training increases endothelial progenitor cells, inhibits neointima formation, and enhances angiogenesis. Circulation 2004, 109: Aicher A, Heeschen C, Mildner-RihmC et al. Essential role of endothelial nitric oxide synthase for mobilization of stem and progenitor cells. Nat Med 2003, 9: Ponjee GAE, Janssen JWJ, van Wersch. Effect of long-endurance exercise on fibrinolytic markers. Fibrinolysis 1993, 7: Cimenti C, Schlagenhauf A, Leschnik B et al. Low endogenous thrombin potential in trained subjects. Thromb Res 2013, 131: Holme PA, Orvim U, Hamers MJ et al. Shear-induced platelet activation and platelet microparticle formation at blood flow conditions as in arteries with severe stenosis. Arterioscler Thromb Vasc. Biol 1997, 17: Badimon L, Martinez-Gonzalez J, Royo T et al. A sudden increase in plasma epinephrine levels transiently enhances platelet deposition on severely damaged arterial wall. Studies in a porcine model. Thromb Haemost 1999, 82: Piepoli MF, Corra U, Benzer W et al. Secondary prevention through cardiac rehabilitation: from knowledge to implementation. A position paper from the Cardiac Rehabilitation Section of the European Association of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2010, 17:1 17 Ημερομηνία Υποβολής 25/11/2013 Ημερομηνία Έγκρισης 29/01/2014
ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΡΤΗΡΙΕΣ: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ
ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΡΤΗΡΙΕΣ: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ ΤΗΣ Σωτηρίου Παναγιώτα 1, Ανυφαντή Μαρία 1, Γεωργιανού Ελένη 2, Κουϊδή Ευαγγελία 1,
Διαβάστε περισσότεραΝ. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1]
Ολόγοςλεπτίνης/αδιπονεκτίνης ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας 10ετούς καρδιαγγειακού κινδύνου σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1],
Διαβάστε περισσότεραΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD
Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Εργαστήριο Φυσιολογίας, Βιοχημείας και Διατροφής της Άσκησης Σχολή Επιστήμης Φυσικής
Διαβάστε περισσότερα«Ο ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ»
«ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ» 21 22 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 Macedonia Palace, Θεσσαλονίκη «Ο ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ» ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΣΑΒΒΑΤΩ Νοσηλεύτρια ΤΕ Παθολογίας, Msc, PhD ΤΕΦΑΑ -ΑΠΘ. Μονάδα
Διαβάστε περισσότεραΗ στεφανιαία νόσος : πρώτη αιτία θανάτου στις Δυτικές Κοινωνίες
Η επίδραση του πολυμορφισμού 3872 Α>G του γονιδίου της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης στους μηχανισμούς φλεγμονής και θρόμβωσης σε ασθενείς με σταθερή στεφανιαία νόσο Γ. Χατζής, Δ. Τούσουλης, Ν. Παπαγεωργίου,
Διαβάστε περισσότεραΥγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο
Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 3 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Περιεχόμενο Συνδεση με τα προηγουμενα Πριν
Διαβάστε περισσότεραΑγγειακή λειτουργία και διατροφή Κ. Καράτζη, MSc, PhD
Αγγειακή λειτουργία και διατροφή Κ. Καράτζη, MSc, PhD ΕΔΙΠ Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ανθρώπινη τρίχα (~60μm) Τριχοειδές αγγείο (~8μm) 96000 χιλιόμετρα 400m 2 Αναστέλλει
Διαβάστε περισσότεραΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ: ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ. Κ. ΜΑΚΕΔΟΥ, Ιατρός Βιοπαθολόγος
ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ: ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ Κ. ΜΑΚΕΔΟΥ, Ιατρός Βιοπαθολόγος ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ Απόδοση λιπαρών οξέων μετά από υδρόλυση των τριγλυκεριδίων, σε περίοδο νηστείας, με σκοπό: Την παραγωγή ενέργειας
Διαβάστε περισσότεραΝΟΣΗΡΕΣ ΚΑΙ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΤΟΝΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ
ΝΟΣΗΡΕΣ ΚΑΙ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΤΟΝΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ Παναγιώτα Σωτηρίου Καρδιολόγος, ΜSc, PhD Επιστημονικός Συνεργάτης Εργαστηρίου Αθλητιατρικής ΤΕΦΑΑ, ΑΠΘ 24/05/2018 ΔΗΛΩΣΕΙΣ Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων
Διαβάστε περισσότεραΔιαβητική περιφερική αρτηριοπάθεια και νευροπάθεια Οφέλη από τη ρύθμιση των λιπιδίων. Σ. Λιάτης
Διαβητική περιφερική αρτηριοπάθεια και νευροπάθεια Οφέλη από τη ρύθμιση των λιπιδίων Σ. Λιάτης Δομή της παρουσίασης Διαβητική δυσλιπιδαιμία Περιφερική αρτηριοπάθεια και δυσλιπιδαιμία Περιφερική νευροπάθεια
Διαβάστε περισσότερααθηρογόνους και αντι-αθηρογόνους αθηρογόνους παράγοντες σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
H επίδραση της άσκησης σε προ- αθηρογόνους και αντι-αθηρογόνους αθηρογόνους παράγοντες σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Ν. Καδόγλου, Α. Καπελούζου, Ν. Σάιλερ, Γ Φωτιάδης, Ν. Αγγελοπούλου. Ι. Βράμπας
Διαβάστε περισσότεραΦαρµακολογική αξιολόγηση της επίδρασης ελληνικών οινοποιητικών προϊόντων στο καρδιαγγειακό σύστηµα ασθενών µε στεφανιαία νόσο.
Φαρµακολογική αξιολόγηση της επίδρασης ελληνικών οινοποιητικών προϊόντων στο καρδιαγγειακό σύστηµα ασθενών µε στεφανιαία νόσο. Iωάννα Ανδρεάδου Τοµέας Φαρµακευτικής Χηµείας, Τµήµα Φαρµακευτικής, ΕΚΠΑ,
Διαβάστε περισσότεραΔυσλιπιδαιμία και θρόμβωση. Από την παθοφυσιολογία στη θεραπεία
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΡΟΘΡΟΜΒΩΣΗΣ Δυσλιπιδαιμία και θρόμβωση. Από την παθοφυσιολογία στη θεραπεία Αλέξανδρος Δ. Τσελέπης, MD, PhD Καθηγητής Βιοχημείας - Κλινικής Χημείας ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΙΣ
Διαβάστε περισσότεραΠανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Ερευνητικό Κέντρο Αθηροθρόμβωσης. Σ. Παπαδάκη 1, Σ. Σιδηροπούλου 1, Β. Χαντζηχρήστος 1, Μ. Πασχόπουλος 2, Α.
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Ερευνητικό Κέντρο Αθηροθρόμβωσης Σ. Παπαδάκη 1, Σ. Σιδηροπούλου 1, Β. Χαντζηχρήστος 1, Μ. Πασχόπουλος 2, Α. Τσελέπης 1 1 Ερευνητικό Κέντρο Αθηροθρόμβωσης/Εργαστήριο Βιοχημείας, Τμήμα
Διαβάστε περισσότεραΆσκηση και Καρδιοπάθειες
Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συγγραφική ομάδα: Φλουρής Ανδρέας, Ερευνητής Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ Σταυρόπουλος- Καλίνογλου Αντώνης, Ερευνητής Σύγχρονες
Διαβάστε περισσότεραΆσκηση και Υπέρταση Συγγραφική ομάδα:
Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Υπέρταση Συγγραφική ομάδα: Δίπλα Κωνσταντίνα, Λέκτορας ΤΕΦΑΑ Σερρών, Α.Π.Θ. Ζαφειρίδης Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΦΑΑ Σερρών, Α.Π.Θ. Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρηρωτής
Διαβάστε περισσότεραΦλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά
Διαβάστε περισσότεραH επίδραση της αερόβιας άσκησης στα επίπεδα απελίνης και γκρελίνης ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τυπου 2
H επίδραση της αερόβιας άσκησης στα επίπεδα απελίνης και γκρελίνης ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τυπου 2 Ν. Καδόγλου, Ι. Βράμπας, Α. Καπελούζου, Ν. Σάιλερ, Α. Κωστάκης, Ν. Αγγελοπούλου Τμήμα Επιστήμης Φυσικής
Διαβάστε περισσότεραΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.
Γιατί μας απασχολεί Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2 συνοδεύονται από μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας του διαβητικού πληθυσμού Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή
Διαβάστε περισσότεραΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι MK1118 ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΛΤΣΑΤΟΥ, PHD ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000
Διαβάστε περισσότεραProprotein convertase subtilisin / kexin type 9 interaction with plasma lipoproteins in subjects with high Lipoprotein (a) levels
Proprotein convertase subtilisin / kexin type 9 interaction with plasma lipoproteins in subjects with high Lipoprotein (a) levels C. Papacosta 1, C. Tellis 2, H. Milionis 1, A. D. Tselepis 2, M. Elisaf
Διαβάστε περισσότεραΣχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης Ενότητα 1: Η επίδραση της άσκησης στην υγεία Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής
Διαβάστε περισσότεραΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΡΤΗΡΙΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Κολέτσα Τριανταφυλλιά Eπικ. Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ Aρτηριοσκλήρωση * Αρτηριδιοσκλήρωση (Υπερτασική) * Τύπου Mockemberg
Διαβάστε περισσότεραΚαρδιαγγειακές Παθήσεις και Άσκηση: Πρόληψη και Αποκατάσταση
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: Άσκηση και Υγεία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - Τ.Ε.Φ.Α.Α., ΚΑΡΥΕΣ 42100, ΤΡΙΚΑΛΑ Μάθημα: MB05 Άσκηση, Πρόληψη και Αποκατάσταση Καρδιοπαθειών Διάλεξη 11η Καρδιαγγειακές Παθήσεις
Διαβάστε περισσότεραΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Β'ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Θ.
ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Β'ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ 1 ΙΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ: ΕΡΙΦΥΛΗ ΚΥΡΙΑΖΗ
Διαβάστε περισσότεραΓ. ΜΠΕΝΕΤΟΣ, Κ. ΤΟΥΤΟΥΖΑΣ, Γ.ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Ρ.ΚΟΤΡΟΝΙΑΣ, Ι. ΚΟΥΤΑΓΙΑΡ, Σ. ΓΑΛΑΝΑΚΟΣ, Φ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΤΣΙΑΜΗΣ, Η. ΣΙΟΡΕΣ, Δ. ΤΟΥΣΟΥΛΗΣ A Πανεπιστημιακή
Γ. ΜΠΕΝΕΤΟΣ, Κ. ΤΟΥΤΟΥΖΑΣ, Γ.ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Ρ.ΚΟΤΡΟΝΙΑΣ, Ι. ΚΟΥΤΑΓΙΑΡ, Σ. ΓΑΛΑΝΑΚΟΣ, Φ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΤΣΙΑΜΗΣ, Η. ΣΙΟΡΕΣ, Δ. ΤΟΥΣΟΥΛΗΣ A Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο
Διαβάστε περισσότεραΛιποπρωτεΐνη (α): Νεότερα δεδομένα. Κ. Μακέδου. Ιατρός Βιοπαθολόγος
Λιποπρωτεΐνη (α): Νεότερα δεδομένα Κ. Μακέδου Ιατρός Βιοπαθολόγος Ιστορικά στοιχεία Ταυτοποίηση Είναι λιποπρωτεΐνη που ανακαλύφθηκε από το Νορβηγό γενετιστή Berg το 1963. Ταυτοποιήθηκε το 1977 από τους
Διαβάστε περισσότεραΒ Πανεπιστηµιακή Παθολογική Κλινική
Στεφανιαία νόσος Μαρίνα Νούτσου ιευθύντρια ΕΣΥ Β Πανεπιστηµιακή Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο Αθήνας Περιεχόµενα Επιδηµιολογία Παράγοντες κινδύνου Αιτιοπαθογένεια Κλινική εικόνα Πρόληψη 2 Καρδιαγγειακά
Διαβάστε περισσότεραΗ εντόπιση του οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου και η σχέση της με τη φλεγμονή της ένοχης αθηρωματικής πλάκας
Η εντόπιση του οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου και η σχέση της με τη φλεγμονή της ένοχης αθηρωματικής πλάκας Η. Σανίδας, Δ. Δάμπασης, Κ. Τσάκαλης, Α. Αθανασίου, Μ. Βέλλιου, Γ. Αναστασιάδης, Δ. Παπαδόπουλος,
Διαβάστε περισσότεραΗ νεφρική ορμονική αντίδραση στην καρδιακή ανεπάρκεια, ως προγνωστικός δείκτης καρδιαγγειακού θανάτου
Η νεφρική ορμονική αντίδραση στην καρδιακή ανεπάρκεια, ως προγνωστικός δείκτης καρδιαγγειακού θανάτου Δημήτριος Β. Βλαχάκος Καθηγητής Παθολογίας-Νεφρολογίας Νεφρολογική Μονάδα Πανεπιστημιακό Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ»
Διαβάστε περισσότεραΨυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα. Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ.
Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ. Παπανικολάου» Η καρδιά αποτελεί το κέντρο της νόησης και των συναισθημάτων
Διαβάστε περισσότεραΆσκηση και Σακχαρώδης Διαβήτης
Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Σακχαρώδης Διαβήτης Συγγραφική ομάδα: Δίπλα Κωνσταντίνα, Λέκτορας ΤΕΦΑΑ Σερρών, Α.Π.Θ. Ζαφειρίδης Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΦΑΑ Σερρών, Α.Π.Θ. (Υπεύθυνος
Διαβάστε περισσότεραΜεταβολικό σύνδρομο και νόσος Alzheimer
Μεταβολικό σύνδρομο και νόσος Alzheimer Καλλιόπη Παζαΐτου -Παναγιώτου Ενδοκρινολόγος Τμήμα Ενδοκρινολογίας- Ενδοκρινικής Ογκολογίας ΑΝΘ «Θεαγένειο» Μεταβολικό σύνδρομο και νόσος Alzheimer Ορισμός μεταβολικού
Διαβάστε περισσότεραΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗ ΝΟΣΟΣ. Δ. Κιόρτσης. Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗ ΝΟΣΟΣ 1 Δ. Κιόρτσης Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων PRECISION MEDICINE ΥΛΙΚΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΑΙΔΙΑ-ΕΦΗΒΟΙ: (2-19
Διαβάστε περισσότεραCHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη;
CHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη; Α.Μπουγας, Β.Τερπος, Δ.Γκολιδακης, Χ.Παπαδοπουλος, Χ.Κυρπιζιδης, ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ
Διαβάστε περισσότεραΜεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ
Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ LDL-C : μείζων
Διαβάστε περισσότεραAρτηριακή σκληρία και μακροζωία:
Aρτηριακή σκληρία και μακροζωία: Δεδομένα από την μελέτη ΙΚΑΡΙΑ. Π. Πιέτρη, Χ. Βλαχόπουλος, Δ. Τερεντές-Πρίντζιος, Ν. Ιωακειμίδης, Ν. Αλεξόπουλος, Π. Ξαπλαντέρης, Κ. Αζναουρίδης, Μ. Abdelrasoul, Ι. Γουργούλη,
Διαβάστε περισσότεραΠροσαρµογές και οφέλη από την εφαρµογή προγραµµάτων άσκησης σε άτοµα µε χρόνιες παθήσεις
Προσαρµογές και οφέλη από την εφαρµογή προγραµµάτων άσκησης σε άτοµα µε χρόνιες παθήσεις Εισαγωγή Στις µέρες µας έχει αναγνωριστεί η ιδιαίτερη αξία της άσκησης και η συµβολή της στην προάσπιση της υγείας
Διαβάστε περισσότεραΠρογράμματα καρδιακής αποκατάστασης και δευτερογενής πρόληψη σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο
_ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ_ Προγράμματα καρδιακής αποκατάστασης και δευτερογενής πρόληψη σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο Η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες αναπηρίας και θνητότητας παγκοσμίως.
Διαβάστε περισσότεραO ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΨΩΡΙΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ
O ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΨΩΡΙΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ Δελαπόρτα Στεφανία ΜSc, Μιχαλοπούλου Θεοδώρα ΜSc, Tριανταφύλλου Γεωργία MSc, PhD A Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Ιπποκράτειο
Διαβάστε περισσότεραΚωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
Στατίνες στην πρωτογενή πρόληψη Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων Πρωτογενής πρόληψη : το σύνολο
Διαβάστε περισσότεραΑρκούν οι αλλαγές του τρόπου ζωής να αλλάξουν την καρδιαγγειακή νόσο Συμβάλει η άσκηση Ποια? και Πόσο?
Αρκούν οι αλλαγές του τρόπου ζωής να αλλάξουν την καρδιαγγειακή νόσο Συμβάλει η άσκηση Ποια? και Πόσο? ΠΕΤΡΟΣ Γ. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ
Διαβάστε περισσότεραAIΜΟΣΤΑΣΗ Τι είναι η αιμόσταση? Ποια είναι τα κύρια στάδια?
AIΜΟΣΤΑΣΗ Τι είναι η αιμόσταση? Ποια είναι τα κύρια στάδια? Aιμόσταση=πρόληψη απώλειας αίματος Aιμόσταση=πρόληψη απώλειας Tο αίμα: αίματος Πρέπει να είναι υγρό Δεν έρχεται σε επαφή με αρνητικά φορτισμένες
Διαβάστε περισσότεραΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας
Διαβάστε περισσότεραΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η στεφανιαία νόσος είναι µία πάθηση των αρτηριών της καρδιάς που οφείλεται
Διαβάστε περισσότεραHDL-χοληστερόλη παραμένει ακόμα θεραπευτικός στόχος; Δημήτριος Β. Κιόρτσης Ενδοκρινολόγος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
HDL-χοληστερόλη παραμένει ακόμα θεραπευτικός στόχος; Δημήτριος Β. Κιόρτσης Ενδοκρινολόγος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων High Density Lipoprotein (HDL) Λιποπρωτεΐνη Χυλομικρά > VLDL > IDL
Διαβάστε περισσότεραΣυντάχθηκε απο τον/την Παναγιώτης Θεoδωρόπουλος Δευτέρα, 31 Αύγουστος :22 - Τελευταία Ενημέρωση Παρασκευή, 13 Ιούνιος :48
Τα οφέλη για την υγεία που κερδίζονται μέσω της αερόβιας άσκησης έχουν αποδειχτεί. Η έρευνα έχει δείξει ότι συστηματική και μέτριας έντασης φυσική δραστηριότητα, έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία και
Διαβάστε περισσότεραΥπερλιπιδαιµίες Μεταβολισµός λιπιδίων. Μαρίνα Νούτσου Επιµελήτρια Α Παν. Παθολογικής Κλινικής Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο Αθήνας
Υπερλιπιδαιµίες Μεταβολισµός λιπιδίων Μαρίνα Νούτσου Επιµελήτρια Α Παν. Παθολογικής Κλινικής Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο Αθήνας Καρδιαγγειακά Επεισόδια : Πρώτη αιτία θανάτου στις αναπτυγµένες χώρες Πολλοί παράγοντες
Διαβάστε περισσότεραΥπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο
Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Χρόνια νεφρική νόσος : ορισμός και
Διαβάστε περισσότεραΥγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958
Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ
Διαβάστε περισσότεραΜελέτη της οξείας επίδρασης της κατανάλωσης μπύρας στην ενδοθηλιακή λειτουργία και την αρτηριακή σκληρία
Μελέτη της οξείας επίδρασης της κατανάλωσης μπύρας στην ενδοθηλιακή λειτουργία και την αρτηριακή σκληρία υγιών εθελοντών Κ. Καράτζη, PhD (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο) Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής
Διαβάστε περισσότεραΗ Επιδημιολογία της Καρδιαγγειακής Νόσου στην Ελλάδα, από το 1950
Η Επιδημιολογία της Καρδιαγγειακής Νόσου στην Ελλάδα, από το 1950 ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ Β. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Χ ΑΡ Ο ΚΟ Π Ε Ι Ο Π ΑΝ Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Keys A et al. Epidemiological studies related to coronary
Διαβάστε περισσότεραΣακχαρώδης Διαβήτης. Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης
Σακχαρώδης Διαβήτης Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Number of people with diabetes by IDF Region, 2013 IDF Diabetes Atlas.
Διαβάστε περισσότεραΦΟΡΜΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ. Στοιχεία επικοινωνίας: Γραφείο: Τηλ. Fax: Ώρες υποδοχής φοιτητών:
ΦΟΡΜΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ Στοιχεία επικοινωνίας: Γραφείο: Τηλ. Fax: Email: Ώρες υποδοχής φοιτητών: Ημερομηνία γέννησης: 17.06.1974 Πατρώνυμο: Άγγελος Τόπος γέννησης: Θεσσαλονίκη Υπηκοότητα: Ελληνική Οικογενειακή
Διαβάστε περισσότεραΆσκηση και Ποιότητα Ζωής στην Τρίτη Ηλικία
Άσκηση και Ποιότητα Ζωής στην Τρίτη Ηλικία Ηλίας Σμήλιος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Προοπτική πληθυσμιακής εξέλιξης ανά ηλικιακή
Διαβάστε περισσότεραΚωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
Δυσλιπιδαιμία και άνοια Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Επιδημιολογία άνοιας Υπολογίζεται ότι 24,3 εκατομμύρια άτομα στον
Διαβάστε περισσότεραΟ ρόλος της άσκησης στο έµφραγµα του µυοκαρδίου
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Ιατρική Σχολή Εργαστήριο Φυσιολογίας Ο ρόλος της άσκησης στο έµφραγµα του µυοκαρδίου Κωνσταντίνος Πολυζώης Εισαγωγή! Κάθε χρόνο, τα καρδιαγγειακά νοσήµατα (ΚΝ)
Διαβάστε περισσότεραEίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2
Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2 Σ. Θ. Λιάτης Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική & Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ «Λαϊκό»
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Κ. Παπαδοπούλου-Λεγμπέλου Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής- Παιδοκαρδιολογίας ΑΠΘ Νοσ. «Παπαγεωργίου» Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων Η καρδιαγγειακή
Διαβάστε περισσότεραΔυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες LDL-C HDL-C < 40 mg/dl Τριγλυκερίδια 150-199 mg/dl : οριακά
Διαβάστε περισσότερα"ΑΓΧΟΣ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ"
"ΑΓΧΟΣ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ" Γεώργιος Σ. Γκουμάς MD, PhD, FESC Αν. Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής, Ευρωκλινική Αθηνών Πρόεδρος Ομάδας Εργασίας Πρόληψης και Επιδημιολογίας
Διαβάστε περισσότεραΜικροαγγειακή στηθάγχη (σύνδρομο Χ)
Μικροαγγειακή στηθάγχη (σύνδρομο Χ) Αθηνόδωρος Ν. Νικητόπουλος Επεμβατικός Καρδιολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Δεν έχω να δηλώσω κάποια αντίθεση συμφερόντων για την παρούσα ομιλία Τυπικό Στηθαγχικό
Διαβάστε περισσότεραΓ. Μίχας Ειδικευόμενος Α Παθολογικής Κλινικής Καλαμάτα, 23/10/2012
Γ. Μίχας Ειδικευόμενος Α Παθολογικής Κλινικής Καλαμάτα, 23/10/2012 we calculated that the total number of AMI cases is 19,853 per year, corresponding to an incidence of 18.43 cases per 10,000 of the general
Διαβάστε περισσότερα«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ»
ΜΑΘΗΜΑ ETY-494 «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ» Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Υλικών, Σχολή Θετικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης ρ. Γεώργιος Βλαστός (E-mail: vlastos@materials.uoc.gr) Ιστοσελίδα
Διαβάστε περισσότεραΑυξάνει γλοιότητα και πηκτικότητα Μειώνει ευκαµπτότητα ερυθρών αιµοσφαιρίων
Κάπνισµα Προάγει την αθηρογένεση Περιορίζει την αιµατική ροή Αυξάνει γλοιότητα και πηκτικότητα Μειώνει ευκαµπτότητα ερυθρών αιµοσφαιρίων Επηρεάζει τη πήξη Μειώνει πλασµινογόνο και τον ενεργοποιητή του
Διαβάστε περισσότεραΔιαγνωστικε ς εξετα σεις του εργαστηρι ου. στον καρδιολογικο ασθενη. παρα γοντες κινδύνου. Νεω τεροι. Ευρωκλινική Αθηνών
Διαγνωστικε ς εξετα σεις ΙΙΙ ο ρο λος του εργαστηρι ου στον καρδιολογικο ασθενη Νεω τεροι παρα γοντες κινδύνου Γεώργιος Σ. Γκουμάς MD, PhD, FESC Αν. Διευθυντής Β Καρδιολογικής Κλινικής, Ευρωκλινική Αθηνών
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΜΩΝΥΜΟ (Α' ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Καθηγητής ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥΣΟΥΛΗΣ Οι επιδράσεις της διακερκιδικής
Διαβάστε περισσότεραΜΕΛΕΤΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΤΩΝ ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΣΤΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ
ΜΕΛΕΤΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΤΩΝ ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΣΤΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ Κατράνας Σωτήριος¹, Αντωνιάδης Αντώνιος¹, Κελέκης Αναστάσιος ², Γιαννόγλου Γεώργιος¹ ¹ Εργαστήριο Καρδιαγγειακής
Διαβάστε περισσότεραΚωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση
Διαβάστε περισσότεραΟφέλη από την σταφυλοθεραπεία
Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία 1.Μακροζωία-αντιγήρανση Ποιος δεν θέλει να φάει τρόφιμα που θα τον βοηθήσουν να ζήσει περισσότερα χρόνια με ποιότητα ζωής χωρίς πόνους και αρρώστιες
Διαβάστε περισσότεραΜακροαγγειακές επιπλοκές και παράγοντες κινδύνου. Συνύπαρξη και ο ρόλος τους στην αιτιοπαθογένεια και στη βαρύτητα του Διαβητικού Ποδιού.
Μακροαγγειακές επιπλοκές και παράγοντες κινδύνου. Συνύπαρξη και ο ρόλος τους στην αιτιοπαθογένεια και στη βαρύτητα του Διαβητικού Ποδιού. Σκούτας Δ, Καραγιάννη Δ, Σέκερη Ζ, Σιώμος Κ,Κοντόπουλος Μ, Λαζαρίδου
Διαβάστε περισσότεραΔιαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας
Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Ν. Τσιγαρίδας, Α. Ράμμος, Β. Μελαδίνης, Κ. Σταμάτης, Β. Τελάκη, Κ.Σιόγκας Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Χατζηκώστα, Καρδιολογική Κλινική, Ιωάννινα
Διαβάστε περισσότεραΑρτηριακή Υπέρταση Λειτουργικός έλεγχος βλαβών οργάνων στόχων. Σταμάτης Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ»
Αρτηριακή Υπέρταση Λειτουργικός έλεγχος βλαβών οργάνων στόχων Σταμάτης Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ» Τίτλος της εφημαρίδας St. Louis Post-Dispatch, 13 Απριλίου
Διαβάστε περισσότεραgr
Σ τύπου ΙΙ και καρδιαγγειακή νόσος Οι διαβητικοί ασθενείς παρουσιάζουν τετραπλάσια αύξηση της συχνότητας καρδιαγγειακής νόσου απ ότι οι µη διαβητικοί ασθενείς Το 50% των νεοδιαγνωσµένων διαβητικών ασθενών
Διαβάστε περισσότεραΚατανάλωση καφέ και 10-ετης επίπτωση του Διαβήτη ( ): μελέτη ΑΤΤΙΚΗ
Κατανάλωση καφέ και 10-ετης επίπτωση του Διαβήτη (2002 2012): μελέτη ΑΤΤΙΚΗ Έ. Κολοβέρου 1, Δ. Παναγιωτάκος 1, Χ. Πίτσαβος 2, Ε.Γεωργουσοπούλου 1, Γ.M. Κούλη 1, Α. Γκρέκας 1, Χ. Χρυσοχόου 2, Ι. Σκούμας
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΙΜΟΡΡΕΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΡΙΣΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΙΜΟΡΡΕΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΡΙΣΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Κατράνας Σωτήριος¹, Αντωνιάδης Αντώνιος¹, Κελέκης Αναστάσιος ², Γιαννόγλου Γεώργιος¹!! ¹ Εργαστήριο
Διαβάστε περισσότεραΠόλλυ Μιχαηλίδου Κλινική Διαιτολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Λευκωσίας, Κύπρος. 9 ο Πανελλήννιο Συνέδριο Αθηροσκλήρωσης 28 Φεβρουαρίου 2012 Θεσσαλονίκη
Πόλλυ Μιχαηλίδου Κλινική Διαιτολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Λευκωσίας, Κύπρος 9 ο Πανελλήννιο Συνέδριο Αθηροσκλήρωσης 28 Φεβρουαρίου 2012 Θεσσαλονίκη «Το κόκκινο κρασί κάνει καλό στην καρδιά» «ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ»
Διαβάστε περισσότεραΥπολειπόμενος καρδιαγγειακός κίνδυνος. Πώς υπολογίζεται, πώς αντιμετωπίζεται
Υπολειπόμενος καρδιαγγειακός κίνδυνος. Πώς υπολογίζεται, πώς αντιμετωπίζεται Μαρίνα Νούτσου Επιμελήτρια Α Διαβητολογικό Κέντρο Β Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών ΓΝΑ Ιπποκράτειο Θεραπευτική προσέγγιση
Διαβάστε περισσότερα1 Νεφρολογική κλινική Α.Π.Θ., Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. 2 Τμήμα Ανοσολογίας και Ιστοσυμβατότητας, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΥΠΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ Τ-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΗΣ ΚΑΘΑΡΣΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ε. Σαμπάνη 1, Μ. Στάγκου 1, Δ-Β.
Διαβάστε περισσότεραΜονάδα Λιπιδίων Α Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Ιπποκράτειο Νοσοκομείο
Κωνσταντίνα Μασούρα, Κωνσταντίνος Αζναουρίδης, Χρήστος Πίτσαβος, Ιωάννης Σκούμας, Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, Αικατερίνη Βελέντζα, Αικατερίνη Λιόντου, Κωνσταντίνος Ψαρρός, Χριστόδουλος Στεφανάδης, Δημήτρης
Διαβάστε περισσότεραKM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση - μεθοδολογία Διάλεξη 11η : Προπονητική. και aerobic (αεροβικός χορός) I
ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ KM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση - μεθοδολογία
Διαβάστε περισσότεραΚορινθιακή σταφίδα: ένα υπερτρόφιμο υψηλής διατροφικής αξίας για μικρούς και μεγάλους. 25 Αυγούστου 2016, Ψηλά Αλώνια, Αίγιο
Κορινθιακή σταφίδα: ένα υπερτρόφιμο υψηλής διατροφικής αξίας για μικρούς και μεγάλους 25 Αυγούστου 2016, Ψηλά Αλώνια, Αίγιο Η Κορινθιακή σταφίδα είναι ένα μοναδικό προϊόν που παράγεται σχεδόν αποκλειστικά
Διαβάστε περισσότεραΕπαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια
3η ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΡΔΙΟ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ / ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ 11-12 ΜΑΪΟΥ 2018, ΖΑΠΠΕΙΟ Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια Ι. Κανακάκης MD, PhD Διευθυντής Αιμοδυναμικού Τμήματος Θεραπευτική Κλινική Πανεπιστημίου
Διαβάστε περισσότεραΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»
ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και
Διαβάστε περισσότεραΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ
ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η άσκηση, επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Τα αποτελέσματα αυτά ενδέχεται να είναι παροδικά ή μόνιμα ανάλογα
Διαβάστε περισσότεραΗ θέση του IVUS στην επεμβατική καρδιολογία. Κωστής Ραϊσάκης Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ.Γεννηματάς»
Η θέση του IVUS στην επεμβατική καρδιολογία Κωστής Ραϊσάκης Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ.Γεννηματάς» Φυσιολογική αρτηρία Trilaminar EEM IEM Lumen Adventitia Intima Media Συγκεντρική αθηρωματική πλάκα
Διαβάστε περισσότεραΜέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό
Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Περιφερική αγγειοπάθεια και σακχαρώδης διαβήτης Μια από τις κύριες
Διαβάστε περισσότεραΑΜΦΙΚΟΙΛΙΑΚΗ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2015 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Από τη βασική έρευνα στην κλινική πράξη ΑΜΦΙΚΟΙΛΙΑΚΗ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Ξυδώνας Σωτήριος, MD, FESC Καρδιολογικό Τµήµα, Γ.Ν.Α. «Ο
Διαβάστε περισσότεραΠαθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας
Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ Λαϊκό Σακχαρώδης διαβήτης και έλκη κάτω άκρων 25% των ασθενών
Διαβάστε περισσότεραΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΜΕ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΜΕ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ Μαρία Αιναλίδου, Φρίντα Παναγιωτίδου, Στύλος Διονύσιος ΑΤΕΙΘ Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας Εισαγωγή Κάπνισμα, καθιστική
Διαβάστε περισσότεραΣοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012
13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 Σοφία Παυλίδου Ιατρός, Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρείου Αθηροσκλήρωσης, Β Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης
Διαβάστε περισσότεραΝΕΩΤΕΡΟΙ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Disclosure : No conflict of interest Non contrast Cardiac CT Μέτρηση αθηρωµατικού φορτίου Μέτρηση επικαρδιακού
Διαβάστε περισσότεραΣΦΥΡΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ.
ΣΦΥΡΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ. ΠΩΣ ΜΕΤΡΑΤΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΣΕΚΟΥΡΑ ΔΩΡΟΘΕΑ «ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΦΥΡΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ (ABI) Σφυροβραχιόνιος δείκτης=ankle-brachial Index (ABI) Ο λόγος της συστολικής
Διαβάστε περισσότεραΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ
ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν
Διαβάστε περισσότεραΙνσουλίνη και καρδιά. Ηλιάδης Φώτης Λέκτορας Α.Π.Θ.
Ινσουλίνη και καρδιά Ηλιάδης Φώτης Λέκτορας Α.Π.Θ. Επίδραση ινσουλίνης στο ήπαρ, στους μυς και στον λιπώδη ιστό : Διατήρηση ευγλυκαιμίας Nature 2001;414:799 806 Ινσουλίνη? Λειτουργικότητα Μορφολογία Βιωσιμότητα
Διαβάστε περισσότεραΑσθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών
Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική
Διαβάστε περισσότεραΣύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος
Σύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος Κ.Κώστα, Κ.Τσιρουκίδου, Μ.Παπαγιάννη, Α.Βαμβάκης, Ι.Τσανάκας Παιδοενδοκρινολογική
Διαβάστε περισσότεραΒιοχηµικοί δείκτες της επιβάρυνσης της προπόνησης
Βιοχηµικοί δείκτες της επιβάρυνσης της προπόνησης Βασίλης Μούγιος Καθηγητής βιοχηµείας της άσκησης Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Επισκέπτης καθηγητής
Διαβάστε περισσότεραΒ. Ράπτης, 1,2 Χ. Λουτράδης, 3 Κ. Μπακογιάννης, 4 Α. Κ. Μπούτου, 5 Μ. Ε. Αλεξάνδρου, 6 Μ. Σχοινά, 3 Α. Σιούλης, 1 Η. Μπαλάσκας, 1 Π. Α.
ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΩΝ ENDOCAN, ANGIOPOIETIN-2 ΚΑΙ HIF-1A ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΟΣΩΜΙΚΗ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΗ ΝΟΣΟ ΤΩΝ ΝΕΦΡΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Β. Ράπτης, 1,2 Χ. Λουτράδης, 3 Κ. Μπακογιάννης,
Διαβάστε περισσότεραΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΥΛΟΥ
ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΥΛΟΥ Άνσελ Κις Μεσογειακή διατροφή είναι όρος που επινοήθηκε από τον φυσιολόγο Άνσελ Κις για να περιγράψει το μοντέλο διατροφής, το οποίο ακολουθούσαν οι λαοί των μεσογειακών
Διαβάστε περισσότερα