Η ανταλλαγή του δώρου και η σημασία της στην ομηρική κοινωνία

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ανταλλαγή του δώρου και η σημασία της στην ομηρική κοινωνία"

Transcript

1 Η ανταλλαγή του δώρου και η σημασία της στην ομηρική κοινωνία Σοφία Δ. Κανταράκη, Φιλόλογος-Ιστορικός, M.Sc. Η ανθρωπολογική σημασιολογία της ανταλλαγής μέσα από την προσέγγιση της ως ολικό κοινωνικό φαινόμενο στο πέρασμα του χρόνου. Η μελέτη της περίπτωσης της ανταλλαγής των δώρων στους πρώιμους ιστορικούς χρόνους ( π.χ), αλλά και προ αυτών, θεωρείται σύμφωνα και με τους Renfrew&Bahn (1991) ένα από τα αναπτυσσόμενα πεδία της αρχαιολογίας. Το βασικό επιχείρημα της σκέψης είναι ότι μέσω της μελέτης των υλικών, ως πρώτη ύλη ή και ως κατεργασμένα, μπορεί να προσδιοριστεί η προέλευση τους, να διευρυνθεί η μετακίνηση τους ως δώρα με συμβολική αξία και νόημα και φυσικά να ορισθεί η κοινωνική δομή ως το σχέδιο επαναλαμβανόμενων επαφών μεταξύ των ανθρώπων μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, όπως η ομηρική (Renfrew&Bahn 2001, 365).Όλες οι κοινωνίες, εγγράμματες ή μη, αντάλλασαν αγαθά και ιδέες μέσα σε μια σφαίρα αλληλεπίδρασης. Η κοινωνική αρχαιολογία προσανατολίστηκε στη μελέτη της ανταλλαγής υλικών αγαθών, ως δώρων, έχοντας ως εφαλτήριο τις πρότερες μελέτες ανθρωπολόγων και κοινωνιολόγων σχετικά με το διαχρονικό αυτό φαινόμενο, βάσει και του γεγονότος ότι οι αρχαιολογικές ενδείξεις σπάνια επαρκούν για την ερμηνεία και ανασύσταση ενός πλήρους συστήματος ανταλλαγών. Ο πρώτος που ασχολήθηκε με τη φύση της ανταλλαγής του δώρου είναι ο ανθρωπολόγος Mauss. Διέκρινε μέσα από τις μελέτες του ότι σε μη νομισματικές κοινωνίες οι κοινωνικές σχέσεις ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες με ην ανταλλαγή δώρων. Έχοντας απαγκιστρωθεί από τις νομισματικές σχέσεις, το δώρο ως χειρονομία δημιουργούσε υποχρεώσεις και στα δυο μέρη, καθώς η αποδοχή του υπονοούσε την υποχρέωση ανταπόδοσης με μια άλλη εξίσου γενναιόδωρη χειρονομία. (Renfrew&Bahn, 2001 σελ.369). Ο σκοπός της ανταλλαγής δώρων ολοκληρώνεται, σύμφωνα με τον Mauss, μέσα από την ηθική του σκοπού που εξυπηρετεί, μέσα από ένα σύστημα ολικών παροχών, όπου τα άτομα ανταλλάσουν

2 μεταξύ τους πράγματα. Στα ίδια πλαίσια κινείται και ο Malinowski ο οποίος περιέγραψε ένα σύστημα ανταλλαγής πολύτιμων δώρων, το Κούλα, μεταξύ των κατοίκων της Μελανησίας. Πρόκειται για μια τελετουργική ανταλλαγή με όστρακα. Η ανταλλαγή εδώ περνά στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας, όρος που υιοθετήθηκε από τον Polanyi, όπου ο δωρητής αυξάνει το γόητρο του ανάλογα με το μέγεθος του γενναιόδωρου δώρου που προσφέρει. 2.Η λειτουργία και η μορφή της ανταλλαγής σε κοινωνίες χωρίς νόμισμα. Το ιδεολογικό της πλαίσιο. Το δώρο λειτουργεί ως εξιδανικευμένη μορφή ανταλλαγής στις πρώιμες ιστορικές κοινωνίες, καθώς το εμπόριο είναι η γενικευμένη μορφή της ανταλλαγής στον μετέπειτα καπιταλισμό. Η ανταλλαγή δώρων είναι μια διαδικασία η οποία διαιωνίζει και κατασκευάζει τις κοινωνικές σχέσεις, είναι μια έκφραση της διαλογικής φύσης μας με τη χρήση του υλικού πολιτισμού. Είναι κάτι που συμβαίνει κατά τη διάρκεια των μικρογραφιών της καθημερινής μας ζωής ( Sykes:2007). Η ανταλλαγή του δώρου ελέγχει το σύστημα της τιμής και της τάξης εξασφαλίζοντας την κοινωνική σταθερότητα. Το να δίνει κάποιος δεν σημαίνει ούτε ανιδιοτέλεια αλλά ούτε και καθαρό προσωπικό ενδιαφέρον. Απλά δημιουργείται έτσι κάποια μάλλον εύθραυστη ισορροπία μεταξύ των δύο. Πώς λειτουργούσε, όμως, η ανταλλαγή στις μη νομισματικές κοινωνίες των πρώιμων ιστορικών χρόνων; Κάτω από ποιο ιδεολογικό πέπλο η ανταλλαγή δώρων προσωποποιείται και εξιδανικεύεται απομονώνοντας τους οικονομικούς μηχανισμούς της κοινωνίας; Υπήρξαν αρκετές διαφωνίες μεταξύ ανθρωπολόγων σχετικά με τη λειτουργία της ανταλλαγής και το πλαίσιο που αυτή λειτουργούσε στους πρώιμους ιστορικούς χρόνους. Ενώ ο Sahlins (1974,σελ ) υποστηρίζει ότι οι ανταλλαγές γίνονταν έξω από την κοινότητα, ο Morris δέχεται ότι οι ιδανικότερος τρόπος ανταλλαγής λάμβανε χώρα μέσα στην κοινότητα μέσω του μηχανισμού της ανταλλαγής δώρων και φυσικά μέσω της φιλοξενίας, ίδιον της συμπεριφοράς ενός αριστοκράτη. Γίνεται γενικά αντιληπτό ότι η ανταλλαγή ως φαινόμενο, σύμφωνα με τον Μorris, εκτυλίσσεται πάντα ανάμεσα σε αριστοκράτες και στα πλαίσια του θεσμού της φιλοξενίας. Άλλωστε και μέσα από τις φιλολογικές πηγές του Ομήρου και του

3 Ησίοδου διακρίνεται μια πολεμική εναντίον κάθε μορφή εμποροποίησης αγαθών πέρα από το προσωπικό επίπεδο σχέσεων, δεδομένου ότι και η νομισματική οικονομία εμφανίστηκε τον 6 ο αι. π.χ. ενισχύοντας τον ανώτερο ισχυρισμό (Waggoner, 1976). Μετά τον 7 ο αι. και παρά την αυξητική τάση για εμπορικές συναλλαγές η εξατομικευμένη ανταλλαγή δώρων δεν φαίνεται να έχασε καθόλου την ιδιαιτερότητα της στην κοινωνία (Morris,1986). Αυτό αναφέρει βέβαια και ο Αριστοτέλης τον τέταρτο αιώνα, ότι η γενναιοδωρία στην παροχή δώρων αποτελεί ένα κεντρικό στοιχείο στον ορισμό ενός ευγενούς ανθρώπου. Στους πρώιμους ιστορικούς χρόνους η ανταλλαγή δώρου μέσα στην πολιτική κοινωνία χωρίς νόμισμα αποκτά μια κυρίαρχη μορφή ανταλλαγής. Καθώς η κλίμακα και η πολυπλοκότητα της κοινωνίας μεγαλώνει, οι σχετικές θέσεις του δώρου και των αγαθών είναι πιθανό να αλλάξουν, αλλά η προσωποποίηση των συναλλασσομένων και των αντικειμένων που διεκπεραιώθηκαν μέσω μακροπρόθεσμων κοινωνικών σχέσεων με το δώρο δεν είναι απλώς ένα κύριο χαρακτηριστικό των κοινωνιών κλαν (Morris,1999). Είναι γνωστό ότι οι ευγενείς παρέμεναν κατά κανόνα μακριά από το εμπόριο και τη βιοτεχνία, αν και οι πιθανότητες απόκτησης πλούτου απ' αυτές τις δραστηριότητες ήταν πολύ μεγάλες. Κάθε ανταγωνισμός των κοινωνικών τάξεων, κοινώς, διαθλάται και ενισχύεται μέσω της αποχής από την παραγωγικότητα και την εργασία και διασφαλίζεται, κατοχυρώνεται, ή προστατεύεται μέσω της κατοχής και επίδειξης πλούτου, ελεύθερου χρόνου και εν τέλει, κατανάλωσης. Ο αρχηγός του οίκου στην ομηρική κοινωνία λειτουργεί με απώτερο σκοπό την αύξηση του γοήτρου του, το οποίο σύμφωνα με τον Jones (1999), αυξάνεται από την κατοχή πλούτου αλλά και τη λειτουργία της παροχής δώρων προς τους συμμάχους του. Ο πλούτος, ως καθοριστικός παράγων επιβολής, εξαρτάται πάντα από ένα πλήθος συνθηκών που εύκολα μεταβάλλονται, όπως οι λεηλασίες, η παραγωγικότητα των καλλιεργειών του οίκου αλλά η αξία των ανταλλασσόμενων δώρων που προσφέρονται (Jones 1999,σελ.13). Έτσι, αν η αξία των δώρων είναι μεγάλη αυτό συνεπάγεται μείωση του πλούτου του οίκου αλλά και προσδοκία ισοδύναμης ανταπόκρισης δώρων ή υπηρεσιών από τους λήπτες των δώρων. Ο πλούτος ως κοινωνικό χαρακτηριστικό μιας κοινωνίας και όχι απαραίτητα ως ατομική ή υλική ιδιότητα θησαυρισμού υποδεικνύει και επιβάλλει στους αργόσχολους των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων διάφορους τρόπους εξοντωτικής αεργίας και παρασιτισμού, αποθεώνοντας την αξία και τη δυναμική

4 του κοινωνικού φαίνεσθαι. Η καταστροφή, η γενναιοδωρία, η δαπάνη και ουσιαστικά η ανάλωση του πλούτου είναι ένα χειροπιαστό δείγμα της επιζητούμενης ανωτερότητας και καταξίωσης, καθόσον όσο περισσότερο ακριβό, σπάταλο, περιττό και σπάνιο είναι το δώρο που θυσιάζεται, καταναλώνεται ή δωρίζεται, τόσο περισσότερο η αργόσχολη τάξη κερδίζει σε σεβασμό, φήμη και θαυμασμό έναντι των ανταγωνιστών της. Διαπιστώνουμε, θα πει ο Mauss, ότι οι προσφορές δώρων (αν υποθέσουμε ότι τα δώρα υποθάλπουν τη δυναμική της κατανάλωσης, της προσφοράς χωρίς όφελος, της μη-οικονομικής ανταλλαγής, της μη-παραγωγικής οικονομίας κτλ.), παρόλο που φαίνονται αυθόρμητες και καλοπροαίρετες, στην ουσία είναι υποχρεωτικές, υποκινούμενες και υπαγορευμένες από μια γενικότερη αρχή και κοινωνική λογική ανταλλαγής και καταστροφής και αυτό διότι το δώρο έχει μια δύναμη, περισσότερο ψυχική ή ηθική και λιγότερο υλική, που φανερώνεται μέσα από την ανάγκη και τον κοινωνικό δεσμό που γεννάται και συνάπτεται μεταξύ όσων συμμετέχουν στις ανταλλαγές, μετατρέποντας τις προσφορές δωρεών σε ατέρμονες, υποχρεωτικές και αμοιβαίες διαδικασίες ετεροπροσδιορισμού και ετεροκαθορισμού (Mauss 1979, σελ.68). Ουσιαστικά, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα σύστημα και μια γενική θεωρία υποχρέωσης θα παρατηρήσει ο Mauss, παρά με ένα απλοποιημένο σύστημα ανταλλαγών. Προτείνουμε, συνεχίζει ο Mauss (1979,σελ.71), να ονομάσουμε το σύστημα αυτό σύστημα ολικών παροχών πρώτιστα, επειδή Ολάκερη η κοινωνική ζωή [ ] βρίσκεται εμποτισμένη στο σύστημα ανταλλαγής που αποτελεί ένα αδιάκοπο πάρε-δώσε. Με δύο λόγια, το τρίπτυχο προσφορά, αποδοχή και ανταπόδοση συνοψίζει και συμπυκνώνει την ουσία αυτών των ανταλλαγών στη βάση μιας εξ ορισμού απρόσκοπτης και άνευ όρων γενναιόδωρης δαπάνης (Mauss 1979, σελ ). Η καταξίωση και η τιμή κυριαρχούν μέσα από την υποχρεωτική ανταλλαγή δώρων, που οφείλουν να είναι ακριβά, εντυπωσιακά, προκλητικά αντιπαραγωγικά και υπέρ το δέον δαπανηρά όσο και οικονομικώς, αυστηρά μιλώντας, άχρηστα, περιττά και πολυτελή. Τέτοιες σχέσεις θυμίζουν έναν πόλεμο πλούτου ή ό,τι διαφορετικά αλλά εξίσου εύστοχα μπορεί να ονομαστεί ένα ολικό φαινόμενο total phenomenon (Mauss 1979, σελ. 36).

5 Περιπτώσεις ανταλλαγής και είδη δώρων στην ομηρική κοινωνία Σε σχεδόν όλες τις αναλύσεις, η ομηρική κοινωνία χαρακτηρίζεται ως «προχρηματική" της κοινωνίας, αντίθετη με "το ρόλο ενός επικίνδυνα ευέλικτου και ηθικά ουδέτερου μέσου..", όπως τα χρήματα (Brown, 1998). Ο Finley πίστευε ότι δεν υπήρχε τίποτα στο σώμα της αρχαίας λογοτεχνίας που αντιστοιχούσε σε μια σύγχρονη αντίληψη της οικονομικής σκέψης (Finley, 1973). Συνεπής με την άποψη του για την περιορισμένη φύση των οικονομικών διαδικασιών στον αρχαίο κόσμο, η εξέταση Finley σχετικά με τη φύση της ομηρικής κοινωνίας δεν αποτελεί έκπληξη και περιγράφεται το είδος της συναλλακτικής συμπεριφοράς πολύ πρωτόγονο και μάλιστα ποιοτικά διαφορετικό από εκείνη του σύγχρονου κόσμου (Finley, 2006). Είδε διαφορετικά πρότυπα της οικονομικής συμπεριφοράς στα ομηρικά έπη που θυμίζει έντονα το Prestige-based συστήματα prestation, όπως το Kula του Τρομπριάντ Islanders ή potlatch του Κουακιούτλ, όπως περιγράφει κυρίως ο Mauss και άλλοι (Mauss, 1979). Σύμφωνα με τον Finley η κυρίαρχη οικονομική λειτουργία των ομηρικών επών ήταν κατ 'ουσία ό,τι περιγράφεται από τον Polanyi. Οι περισσότερες προσπάθειες, λοιπόν, ανασύνθεσης της ελληνικής κοινωνίας των Σκοτεινών χρόνων βασίστηκαν κυρίως στον Όμηρο και εν μέρει στον Ησίοδο. Τα έπη φαίνεται να αντανακλούν την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής αυτής και συγκεκριμένα εστιάζουν στον κόσμο των ευγενών, τον τρόπο ζωής και τις αντιλήψεις τους. Λόγω της ασάφειας των παραπάνω πηγών τα στοιχεία τα οποία επιτρέπουν την προσέγγιση αυτών των χρόνων βασίζονται κυρίως στην ερμηνεία των αρχαιολογικών δεδομένων, όπως στην ανάλυση και μελέτη σπάνιων κτηρίων, ταφικών εθίμων, στην περίπτωση μας, και καλλιτεχνικών επιτευγμάτων. Η αρχαιολογία παρέχει πλουσιότερες, πιο ενημερωτικές, αν και κάποτε περισσότερο ασαφείς, μαρτυρίες από ό,τι οι γραπτές πηγές. Στο μέτρο που η αρχαιολογική πληροφόρηση είναι ελλιπής είναι δυνατόν να ανατρέξει κανείς σε εθνογραφικές συγκρίσεις. Έχει γίνει εξάλλου προσπάθεια να προσδιοριστεί η ομηρική κοινωνία με τη βοήθεια εθνογραφικών παραλλήλων. Η εκδοχή μίας κοινωνίας "μεγάλων ανδρών" στη διάρκεια των Σκοτεινών χρόνων, ο όρος προέρχεται από τις παρατηρήσεις ανθρωπολόγων για αρχαϊκές κοινωνίες στη σύγχρονη Bιρμανία και τη Mελανησία και αναφέρεται στην κυρίαρχη θέση των λίγων ισχυρών, θα μπορούσε να ταιριάξει με τα αρχαιολογικά δεδομένα στη βάση της αστάθειας και του ανταγωνισμού μεταξύ

6 των αρχηγών διάφορων ομάδων. Μερικές πτυχές της ομηρικής κοινωνίας είναι συνυφασμένες με την ιδέα μίας κοινωνίας των Πρώιμων Σκοτεινών χρόνων όπου κυριαρχούν οι "μεγάλοι άνδρες". Πρόκειται για μία κοινωνία τοπική, μικρής κλίμακας, πατριαρχική και αγροτική, που τη χαρακτηρίζει ο ανταγωνισμός μεταξύ μεμονωμένων ανθρώπων και ομάδων για την τιμή και την καταξίωση. H τιμή αποκτιόταν μέσω της ανδρείας στη μάχη και της παράθεσης πλουσιοπάροχων γιορτών σε συνδυασμό με τη διαπραγματευτική τους ικανότητα. Υπήρχε ένας έντονος διαχωρισμός μεταξύ της τάξης των αριστοκρατών και του κοινού λαού. Αυτή η εικόνα είναι σύμφωνη με τα αρχαιολογικά δεδομένα, κυρίως τον πλούτο των κτερισμάτων σε ορισμένους τάφους, τουλάχιστον για μερικές περιοχές της Ελλάδας τον 11ο και 10ο αιώνα π.χ. Στους Πρώιμους Σκοτεινούς χρόνους ήταν συνηθισμένες οι κοινωνίες των "μεγάλων ανδρών", οι οποίες φαίνεται να σχετίζονταν με έναν αριθμό μη σταθερών εγκαταστάσεων (ΙΜΕ). Βασιλείς και ευγενείς ανταλλάσσουν δώρα, δέχονται εισφορές από το λαό και αυξάνουν τον πλούτο τους με επιδρομές. Ο πλούτος και η άσκηση της εξουσίας καθορίζουν την ξεχωριστή κοινωνική τους θέση. Πλούτος σημαίνει κυρίως κατοχή γης και κοπαδιών. Σημαίνει ακόμα πολυτελείς κατοικίες και ενδυμασίες, συμπόσια και ένα πλήθος υπηρετών. Στον κώδικα των αξιών τους την πρώτη θέση κατέχουν η ανδρεία και η τιμή, ενώ ένα άγραφο δίκαιο ρυθμίζει τις σχέσεις τους. Στους Σκοτεινούς χρόνους, ίσως και σε παλαιότερες εποχές, η ανάγκη να καλυφτούν τα κενά της οικονομίας του οίκου και να αποκτηθούν δούλοι, μέταλλα ή πολύτιμα αντικείμενα με άλλα μέσα πέραν του ενός ζημιογόνου πολέμου αναπόφευκτα οδήγησε σε ένα σύστημα ανταλλαγών με αναγνωρισμένες αξίες για τα διάφορα προϊόντα. Για τα αγαθά που είχαν γίνει αντικείμενα καθημερινών συναλλαγών διαμορφώνονταν τιμές που τις συνέθεταν η γενική αξιολόγηση της χρησιμότητας και της ιεράρχησής τους σε συσχετισμό με άλλες ανάγκες, και οι τρέχουσες πιέσεις των νόμων της προσφοράς και της ζήτησης. Οι ανταλλαγές ανάλογα με το ρόλο που είχε σε αυτές το κέρδος μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες. Στην πρώτη, την τεχνική του δώρου και του αντίδωρου, λειτουργούσε η έννοια της ισοδυναμίας των ανταλλασσόμενων αντικειμένων και αποκλειόταν αυτή του κέρδους. Αντίθετα στη δεύτερη, το εμπόριο και το κέρδος αποτελούσε το κίνητρο για αυτού του είδους τις δραστηριότητες. Στην ομηρική κοινωνία το μεγαλύτερο ποσοστό των συρράξεων είχε τη μορφή επιδρομών. Επιδρομές με σκοπό τη λαφυραγωγία ήταν κοινός τόπος στον

7 Όμηρο και οι ήρωες των ομηρικών επών συνήθιζαν να καυχώνται για τέτοιου είδους κατορθώματα (Jones,1999). Υπάρχουν πολλές αναφορές για αλώσεις πόλεων, τις οποίες ακολουθούσαν η υποδούλωση των κατοίκων και η διανομή των διαθέσιμων λαφύρων στους νικητές. Τα λάφυρα οποιασδήποτε μορφής αποτελούσαν σημαντικό κίνητρο αλλά και αξιοσημείωτη πηγή πλούτου για τους στρατούς των εμπολέμων. Η απόκτηση αγαθών στον πόλεμο ήταν απόλυτα δικαιολογημένη στην Ιλιάδα, όπου το κύρος των ηγετών εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τον πλούτο που αποδιδόταν σε αυτούς. Ο αρχηγός είχε το δικαίωμα να πάρει ιδιαίτερο μερίδιο από τα λάφυρα. Η υπεροχή του ήταν πολεμική και τα "οικονομικά" του προνόμια δικαιολογούνταν από την ανδρεία του στη μάχη. Οι νεκροί που θάφτηκαν με μεγάλη λαμπρότητα, στο Λευκαντί, την Ερέτρια και τη Σαλαμίνα της Κύπρου πρέπει να ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένοι πολέμαρχοι. Τα αγαθά που τους συνόδευαν στον άλλο κόσμο και τα οποία ήταν τα προσωπικά τους αποκτήματα, τόσο όπλα όσο και άλλες κατηγορίες κτερισμάτων, είναι ενδεικτικά του πλούτου και της κοινωνικής τους δύναμης. Η αρχή που επικρατούσε πρέσβευε πως ήταν αναμφισβήτητο δικαίωμα των νικητών των πολεμικών επιχειρήσεων να οικειοποιούνται τις περιουσίες των ηττημένων αντιπάλων τους. Γι' αυτό η πολεμική υπεροχή ήταν ίσως το μόνο μέσο που θα μπορούσε να εξασφαλίσει τον πλούτο και τη διατήρηση του τρόπου ζωής της κάθε κοινότητας ( ΙΜΕ). Συχνό φαινόμενο στην ομηρική κοινωνία αποτελεί η ανταλλαγή δώρων. Ο Ευρύαλος, για παράδειγμα, προσφέρει δώρο στον Οδυσσέα σε αντάλλαγμα για την προσβολή που του έκανε (Οδύσσεια, 8.396). Η παροχή ενός δώρου τονίζει την αμοιβαιότητα αλλά και τη συγγένεια. Σύμφωνα με τον Finley (2006) οι ψυχολόγοι κατανοούν την συναισθηματική πλευρά της παροχής του δώρου που λειτουργεί ανάλογα στις γαμήλιες τελετές, ενώ στρατιωτικά θεωρείται ως κοινωνική καταξίωση. Στην ομηρική κοινωνία επισημαίνονται τέσσερις περιπτώσεις ακριβούς ανταλλαγής δώρων (Donlan, 1989 σελ.10). Από αυτές η πιο διάσημη διενεργείται μεταξύ Γλαύκου και Διομήδη (Iλιαδα,6.215) ως μια κοινωνική συμφωνία μεταξύ ξένων και εχθρών που μεταμορφώνει την εχθρότητα σε μια καινούργια σχέση μέσω της ανταλλαγής αυτών των δώρων αλλά και των όρκων. Ουσιαστικά πρόκειται για ανανέωση της σχέσης των οίκων που είχε ξεχαστεί αλλά και για μια αινιγματική διαφορά στην ανισότητα της ανταλλαγής προκειμένου να ενισχυθεί το κύρος της (Donlan,1982 σελ.145). Ο Διομήδης έκπληκτος που στάθηκε αντίπαλος να αντιμετωπίσει τον Γλαύκο υποπτεύεται ότι έχει θεό απέναντί του και ζητάει να

8 εξακριβώσει την ταυτότητα του αντιπάλου του. Ο Γλαύκος εξιστορεί πλατιά τη γενεαλογία του και ο Διομήδης αναγνωρίζει στο πρόσωπό του φίλο πατρικό. Ακολουθεί ενθουσιώδης απόφαση για ανανέωση της πατροπαράδοτης φιλίας, σφίξιμο χεριών και ανταλλαγή των όπλων. Ο ποιητής μάλιστα τονίζει τη συγκινησιακή έξαρση της στιγμής και δικαιολογεί την πράξη του Γλαύκου να ανταλλάξει τα χρυσά όπλα του με τα χάλκινα του Διομήδη. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Donlan (1989) η σκηνή αυτή παραπέμπει στο γεγονός ότι η ομηρική κοινωνία προωθεί την κοινωνική ανωτερότητα και την καταξίωση μέσα από τέτοιες ενέργειες. Η δύναμη και η εξουσία επιβεβαιώνονται με την παροχή δώρων. Το δώρο γίνεται έτσι ένα σημάδι υποβολής και εξουσίας στον αντίπαλο. Ο Γλαύκος χαρίζει κάτι που άξιζε πολύ περισσότερο από αυτό που πήρε, ακόμη κι αν επρόκειτο για φίλο του από φιλοξενία. Ο Διομήδης διηγήθηκε επίσης την ιστορία της φιλοξενίας του Βελλεροφόντη από τον Οινέα και την επισφράγισή της με την ανταλλαγή πολύτιμων δώρων και ο Γλαύκος από ζήλο προγονικό δίνει τα όπλα του. Το στοιχείο που φιλοτίμησε τόσο τον Γλαύκο ήταν ένα συγκεκριμένο σημείο της διήγησης του Διομήδη, όπου είναι και η δεύτερη περίπτωση άνισης, όμως, ανταλλαγής δώρων. Ο Οινεύς φιλοξένησε κάποτε τον Βελλεροφόντη μέσα στο μέγαρό του για είκοσι πλήρεις ημέρες, οι δε προς αλλήλους παρείχαν δώρα φιλοξενίας. Ο Οινεύς έδωσε ζωστήρα ερυθρό φωτεινό, ένα πολύ ευτελέστερο δώρο, ενώ ο Βελλεροφόντης χρυσό δοχείο, αμφικύπελλο ή δέπας. Το δέπας είναι ένα απλό κύπελλο, ίσως φιαλόσχημο, βαθύ και μεγάλο [όπως όφειλαν να είναι τα ηρωικά ποτήρια] που ανάλογα με την περίπτωση μπορούσε να είναι χρυσό και χρυσείοις ήλοισι πεπαρμένον, άλεισον, αμφικύπελλον (Donlan 1989,σελ.11). Έτσι, ο Γλαύκος μη θέλοντας να φανεί κατώτερος από τον παππού του τον μιμείται και δίνει στον Διομήδη δώρο πολύ μεγαλύτερης αξίας από αυτό που παίρνει. Ο ποιητής δεν επιτιμά το ότι ο Γλαύκος έδωσε αντικείμενα πολύ μεγαλύτερης αξίας, αλλά ότι τα έδωσε κατά την εξέλιξη της μάχης όπου τα χρειαζόταν. Με άλλα λόγια τα απέρριψε, τα απεμπόλησε. Χάρισε όπλα καλύτερα όχι στην αξία, αλλά στην χρησιμότητα μέσα στη μάχη. Οι αποδέκτες των δώρων, σύμφωνα με τον Donlan (1989) είναι ανώτεροι σε τιμή και αρετή. Και η πράξη του Γλαύκου όπως και του Έκτορα παρακάτω είναι δηλωτικές της δικής τους αντίληψης αναγνώρισης του αντιπάλου. Στα συμφραζόμενα της φιλοξενίας ακόμη και στο πεδίο της μάχης (όταν οι αντίπαλοι πολεμιστές αναγνωρίζονται ως προγονικοί φίλοι), η αναγνώριση της τιμής του άλλου εκφράζεται με την προσφορά και την ανταλλαγή δώρων. Ειδικότερα, στο

9 περιβάλλον της οδυσσειακής φιλοξενίας η απόδοση τιμής στον ξένο/ικέτη με την προσφορά φαγητού, ψυχαγωγίας και δώρων θεωρείται υποχρέωση του οικοδεσπότη και μέσο ενίσχυσης των φιλικών δεσμών με τον επισκέπτη. Ο ιδιοκτήτης προσέφερε δώρα στον ξένο τα οποία τα ονόμαζαν Ξεινήΐα, του έδιναν τροφή και χώρο για να κοιμηθεί. Η αναχώρηση του ξένου γινόταν με ανταλλαγή δώρων (σκεύη, υφάσματα, κοσμήματα κτλ). Η ανταλλαγή δώρων απεδείκνυε σεβασμό προς τον Ξένιο Δία ο οποίος με την ανάπτυξη δεσμών και φιλίας μεταξύ των Ελλήνων ευχαριστιόταν. Τα δώρα είναι πάντα υψηλής αξίας, καμιά φορά και ζώα αλλά τις περισσότερες φορές είναι κειμήλια. Έτσι, μέσα από τις τελετές ανταλλαγής κυρίως της elite κοινωνίας έρχονται στο προσκήνιο αρκετές πληροφορίες. Τρίτη χαρακτηριστική ανταλλαγή δώρων, ως ισορροπημένη αμοιβαιότητα κατά τον Donlan (1982), γίνεται μεταξύ του Οδυσσέα και του Ιφιτου, περίφημου τοξότη από τη μεσσηνιακή Οιχαλία, όταν συναντιούνται στις Φαρές στο ανάκτορο του Ορτίλοχου, για να μαζέψουν φόρους από τους Μεσσήνιους. Η εχθρότητα είχε δημιουργηθεί όταν οι Μεσσήνιοι έκλεψαν από την Ιθάκη τριακόσια πρόβατα μαζί με τους βοσκούς τους. Στη συνάντηση συμφιλίωσης που οργάνωσε ο Ορτίλοχος, ο Ίφιτος δώρισε στον Οδυσσέα το περίφημο τόξο του πατέρα του Εύρυτου, ενώ ο Οδυσσέας χάρισε στον Ίφιτο ένα ξίφος και ένα δόρυ. Με το τόξο που πήρε ο Οδυσσέας σκότωσε αργότερα τους μνηστήρες. Η ανταλλαγή δώρων ίσης αξίας πραγματοποιείται και ως ισχυροποίηση του δεσμού φίλιας αλλά και στα πλαίσια φιλοξενίας. (Αρχήν ξειονοσύνης προσκήδεος (Οδύσσεια, ) αναζωογονώντας ακόμη περισσότερο τη φιλία. Η ανταλλαγή ισοδύναμου υλικού της πανοπλίας θεωρείται σημαντική της ισότητας της κοινωνικής τους θέσης. Η τέταρτη περίπτωση διενεργείται μεταξύ Έκτορα και Αίαντα ως άνιση και αυτή ανταλλαγή δώρων μετά τη μονομαχία τους. Τα δώρα τους δίδονται ως ενθύμια ενός ιδιότυπου αγώνα που έληξε φιλικά, ως έκφραση της ισόπαλης έκβασης, ως δείγματα ιπποτικής συμπεριφοράς (ομηρικός ανθρωπισμός), όχι όμως ως επισφράγιση φιλίας. Οι δυο ήρωες παραμένουν εχθροί και θα ξαναβρεθούν αντιμέτωποι σε μονομαχία (Ιλιάδα, Ξ). Τα άδωρα δώρα αντίθετα από την προσδοκία τους στάθηκαν μοιραία και για τους δύο. Εδώ ωστόσο μονομαχούν και προς το παρόν επιβιώνουν, όταν πέφτει το βράδυ σταματούν τον ισόπαλο αγώνα τους ανταλλάσσοντας όπλα. Ασημοκάρφωτο σπαθί παίρνει ο Αίας αντιδωρίζοντας πορφυρό ζωστήρα στον Έκτορα, μοιραία δώρα, κατά το Μαρωνίτη. Η μονομαχία Έκτορα-Αίαντα απολήγει ισόπαλη χωρίς νικητή και νικημένο. Αν οι έντιμοι

10 μονομάχοι εδώ επιβιώνουν τους μέλλεται, όμως, και των δύο ο θάνατος, φόνος για τον ένα αυτοκτονία για τον άλλο, με μοιραίο ρόλο των δώρων που έχουν ανταλλάξει στην έβδομη ραψωδία1. Ο ομηρικός ζωστήρ είναι ένα κομμάτι στρατιωτικού εξοπλισμού με περίτεχνα σφυρηλατημένο έλασμα μπρούτζου, προσδεμένο σε δερμάτινο υπόβαθρο με εσωτερική κόκκινη δερμάτινη φόδρα. Ο μηχανισμός πρόσδεσης αποτελείται από δύο ευμεγέθεις χάλκινους κρίκους που συγκρατούνται με περτσίνια πάνω στην ζώνη. Ζωστήρες του είδους αυτού λειτουργούσαν ως σύμβολα υψηλής κοινωνικής στάθμης. Τελικά, ο Έκτορας, ο Βελερεφόντης και ο Γλαύκος δίνουν καλύτερα δώρα από τον Αίαντα, το Διομήδη και τον Οινέα (Donlan, 1989 σελ.10). Ένας κοινός τύπος δώρου ανταλλαγής, στον Όμηρο είναι τα εδνα 2 ως προσφορά στην οικογένεια της γυναίκας, όπως υπενθυμίζει και η Πηνελόπη στους μνηστήρες. Στο σύστημα των γάμων μια κοινωνικά καταξιωμένη νύφη κερδίζονταν με δώρα αλλά και ο πολύ επιθυμητός γαμπρός την κέρδιζε και χωρίς αυτά. Παράδειγμα η κλασική περίπτωση της Πηνελόπης και των μνηστήρων όπου ο ανταγωνισμός τους έφερνε όλα και καλύτερα γαμήλια δώρα, κάτι που θα αποδείκνυε την κοινωνική υπεροχή τους και την συγκατάθεση της νύφης (Οδύσσεια,18.276).Ο Φίνλεϊ δεν διαχωρίζει τα δώρα του γάμου από τα δώρα των φιλοξενούμενων (Donlan,1989 σελ.147). Η πρακτική ήταν ίδια με ζητούμενο το χέρι της νύφης, άλλωστε και η νύφη ήταν μέρος του συστήματος της ανταλλαγής για τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Ο γαμπρός προσέφερε στο μέλλοντα πεθερό του τα έδνα, δηλαδή διάφορα γεννήματα, υφαντά και κοσμήματα, ενδύματα και πέπλα, ενώ ο πατέρας της νύφης προσέφερε τα μείλια, δώρα τα οποία θεωρούνται η απαρχή της προίκας. Όσο υψηλότερη ήταν η κοινωνική θέση του ατόμου, τόσο επιτακτικότερη ήταν η σύναψη γάμου για τη διατήρηση της κοινωνικής του θέσης. Όλοι οι υποψήφιοι έφεραν δώρα προς τον κύριο του σπιτιού και τη νύφη. Συνηθίζονταν να φέρνουν βοοειδή και 1 Ο Έκτορας δεμένος πρώτα στον χαρισμένο από τον Αίαντα ζωστήρα, / εξαρτημένος στα στεφάνια εκείνου του άρματος, σύρθηκε/ καταγής αιμόφυρτος, ώσπου η ψυχή του/ πάγωσε και βγήκε./ Ο Αίας τώρα κατέχοντας αντίδωρο του Έκτορα το ξίφος,/ μ αυτό αφανίστηκε σε πέσιμο θανάσιμο. // Πώς να μην ήτανε λοιπόν η Ερινύα που χάλκευσε αυτό το ξίφος;/ τεχνίτης άγριος ο Αδης, που μαστόρεψε ετούτον τον ζωστήρα./ Εγώ στο εξής, αυτά και τ άλλα, πάντοτε και τα πάντα,/ θα λέω πως τα μηχανεύονται για τους ανθρώπους οι θεοί. (μετάφραση Μαρωνίτη Δ.) 2 (εδνα είναι η ποιότητα του δωρητή).

11 κοπάδια. Στην οδύσσεια, επίσης, ο Τηλέμαχος προτείνει λουτρό και δώρο στον «ξένο»: ὅ τοι κειμήλιον ἔσται / ἐξ ἐμεῦ 3 (Α ). Σε άλλο επίπεδο, όμως, βρίσκονται τα δώρα του Αγαμέμνονα στον Αχιλλέα προκειμένου να φανεί ανώτερος και όχι απλά να τον καθησυχάσει για το θάνατο του Πάτροκλου. Ο Αγαμέμνονας αναγνωρίζοντας το λάθος του προσφέρει στον Αχιλλέα με απεσταλμένους (τον Φοίνικα, τον Οδυσσέα και τον Αίαντα) πλούσια δώρα και γυναίκες μαζί με τη Βρισηίδα, νομίζοντας ότι έτσι μπορεί να αποκατασταθεί η τιμή του χολωμένου ήρωα. Όμως, ο Αχιλλέας, θεωρώντας ότι ο πλεονέκτης Αγαμέμνονας τον αντιμετώπισε με την απόσπαση της Βρισηίδας ως «ατίμητο μετανάστη» (Ιλιάδα, I 648) αρνείται την προσφορά του. Τα δώρα του βασιλιά των Αχαιών εκτιμώνται από τον ήρωα σαν ένα τίποτα. Ο Αγαμέμνονας με τη συμπεριφορά του έχει διαλύσει την αντιστοιχία ανάμεσα στην κοινωνική αναγνώριση και στην προσωπική αξία του πολεμιστή, για την οποία μίλησε προηγουμένως ο Σαρπηδόνας. Οι Αχαιοί ηττώνται, οι αρχηγοί τους πληγώνονται, ώστε είναι αδύνατον να συμμετάσχουν στην σύγκρουση και ο μεγαλύτερος αντίπαλός τους ο Έκτορας βρίσκεται έξω από το στρατόπεδο περιμένοντας να ξημερώσει για να επιτεθεί και να κάψει τα καράβια. Ο Αγαμέμνων αναγνωρίζει το λάθος του και υπόσχεται μια γενναιόδωρη ανταμοιβή για την αποκατάσταση των σχέσεών του με τον Αχιλλέα. Του αναγγέλλουν, λοιπόν, ότι ο Αγαμέμνονας υπόσχεται στον Αχιλλέα σπουδαία δώρα για να συμφιλιωθούν (Ιλιάδα Ι ) : 1) Τρίποδες 7 2) Χρυσάφι 10 τάλαντα βάρος 3 Λέβητες 20 4) Ίπποι 12 αγωνιστικοί 5) Αιχμάλωτες 7 + Βρισηίδα Αυτά ήταν για άμεση παράδοση, ενώ ακολουθούσε και η εξής υπόσχεση - δέσμευση : 3 με δώρο στο καράβι να κατέβεις, που να το χαίρεται η ψυχή σου, πάγκαλο και πολύτιμο, για να σου μείνει από μένα θυμητάρι σταθερό, καθώς οι ξένοι που γνωρίζονται με φίλους ανταλλάσσουν.» Aμέσως η θεά Aθηνά, τα μάτια λάμποντας, του απάντησε: «Mην προσπαθείς να με κρατήσεις κι άλλο, τώρα που ο δρόμος με καλεί το δώρο σου όμως, όποιο η καρδιά σου επιθυμεί να μου χαρίσεις, μου το προσφέρεις την επόμενη φορά που θ' ανεβώ στο σπίτι σου διάλεξε να 'ναι το καλύτερο, έτσι κι εσύ θα πάρεις άξιο αντιχάρισμα.» Μετφρ. Μαρωνίτης Δ.

12 1) Λάφυρα (χρυσό -χαλκό) 1 πλοίο 2) Αιχμάλωτες 20 (Τροία) 3) Την κόρη του ως νύφη 4) Πόλεις ( ως προίκα) 7 Η αξία των δώρων φαίνεται υψηλή, καθώς δίνονται σε στιγμή απελπισίας μέσα στον πόλεμο και είναι ένα ποικιλόμορφο άθροισμα αντικειμένων, ανθρώπων, ζώων, πόλεων, πολύτιμων μετάλλων που έχει τη σημασία "προστίμου προσβολής" και οικονομικό μέγεθος ανυπολόγιστο, διότι ο Αγαμέμνονας υπόσχεται σχεδόν και τη μισή βασιλεία του, όταν τον αποδέχεται ως ισότιμο του Ορέστη (του κληρονομικού διαδόχου). Η άρνηση του Οδυσσέα, επίσης, να δεχθεί την αποκατάσταση της τιμής του από τους μνηστήρες με δώρα μπορεί να παραλληλιστεί με την αντίστοιχη του Αχιλλέα να συνδιαλλαγεί με τον Αγαμέμνονα. Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, ότι στα δώρα του Πριάμου 4 για την εξαγορά του νεκρού Έκτορα, (Ιλιάδα, Ω ) τα οποία επιλέχθηκαν από τον ίδιο το βασιλιά των Τρώων με φροντίδα για να είναι πολύτιμα, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στα κάθε είδους περίτεχνα «υφαντά». Πράγματι, ανάμεσα στα λύτρα του Πριάμου, τα είδη ύφανσης δηλώνονται με έμφαση και αποτελούν πέντε διαφορετικά είδη, πέπλοι, χλαίνες, τάπητες, επανωφόρια, χιτώνες, 60 συνολικά κομμάτια υφαντών, τρίποδες, κ.α. Η σημασία αυτής της επιλογής γίνεται κατανοητή αν τη συγκρίνουμε με τα δώρα του Αγαμέμνονα προς το ίδιο πρόσωπο, τον Αχιλλέα για την άρση της φιλονικίας. Τα δώρα του Αγαμέμνονα έχουν μια άλλη φιλοσοφία στην σύνθεσή τους, διότι αν εξαιρέσουμε το χρυσάφι που είναι ισοβαρές (10 τάλαντα) με του Πριάμου, τα υπόλοιπα είναι: τρίποδες, λέβητες, ίπποι και αιχμάλωτες. Πρέπει βέβαια να τονίσουμε ότι στο έπος η αξία των αντικειμένων στις κάθε είδους συναλλαγές είναι «σταθερά» διαβαθμισμένη, κάτι που αποτυπώνεται στα δώρα και στην αθλοθέτηση των βραβείων κατά τους επιτάφιους αγώνες για τον Πάτροκλο. Ο Αγαμέμνονας προσφέρει ακριβά δώρα με μεγάλη αξία η οποία αποτυπώνεται κυρίως σε αντικείμενα, άλογα και αιχμαλώτους, που είναι λεία 4 Δώρα του Πριάμου προς τον Αχιλλέα 1) Πέπλοι 12 2) Χλαίνες 12 3) Τάπητες 12 4) Επανωφόρια 12 5) Χιτώνες 12 6) Χρυσάφι 10 τάλαντα (βάρος) 7) Λέβητες 4 8) Τρίποδες 2 9) Ποτήρια 1

13 πολέμου, ενώ ο Πρίαμος προσφέρει μεν χρηστικά αντικείμενα, προσθέτει όμως και πολύτιμα υφαντά μια επιλογή που φανερώνει την διαφορά αντίληψης, αφού έτσι ο Όμηρος «διαχωρίζει» τις προσφορές προς το ίδιο πρόσωπο (Αχιλλέα) με τα προϊόντα της Η αντίληψη του δώρου ως διαδικασία διαιωνίζει και κατασκευάζει τις σχέσεις. Η αντίληψη του δώρου ως διαδικασία διαιωνίζει και κατασκευάζει τις σχέσεις. Ως επιστέγασμα του θεωρητικού μας υπόβαθρου η ομηρική κοινωνία φαίνεται να καλλιεργεί την πρακτική της ανταλλαγής δώρων ως απαραίτητη προϋπόθεση αύξησης αλλά και ενίσχυσης του κύρους και του γοήτρου των μεγάλων ανδρών της. Ειδικότερα, εντοπίσαμε τέσσερις περιπτώσεις ακριβούς ανταλλαγής δώρων στους ομηρικούς ήρωες επισημαίνοντας την ποιότητα αλλά και την σημασία τους για τους δότες και τους λήπτες τους.

14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Beidelman T, 1989, Agonistic Exchange, Homeric Reciprocity and the Heritage of Simmel and Mauss, Cultural Anthropology No. 3.σελ Brown A.1998, Homeric Talents and the Ethics of Exchange, The Journal of Hellenic Studies, Coldstream, J.N. 1983α. Gift Exchange in the Eighth Century BC., στο R. Hägg (επιμ.) The Greek Renaissance of the Eighth Century BC.: Tradition and Innovation. Proceedings of the Second International Symposiumat the Swedish Institute in athens, 1-5 June1981. Coldstream, J.N. 2003, Geometric Greece 2. London. Desborough V.R. d' A., The Greek Dark Ages. London [ελ.μτφ] Donlan W. 1982, Reciprocities in Homer, The Classical World, No. 3 σελ Donlan W. 1989, The Unequal Exchange between Glaucus and Diomedes in Light of the Homeric Gift-Economy, Phoenix,. σελ Finley, M.I The Ancient Economy. London Finley, M.I Ο Κόσμος του Οδυσσέα. (Μτφρ. Μ.Σοφοκλής) Gregory, C.A Gifts and commodities. London: Academic Press. Jones, D 'The Archaeology of Economy of Homeric Gift Exchange', Opuscula Atheniensia 24, Μαυρόπουλος Θ. Γ Ομήρου Ιλιάδα (μετάφραση), Αθήνα Mauss M Το δώρο: Μορφές και λειτουργίες της ανταλλαγής στις αρχαϊκές κοινωνίες, μετάφραση Άννα Σταματοπούλου, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα. Morris, I Gift and commodity in Archaic Greece, Man New Series, Vol. 21, Pomeroy S. et a. 2004, A Brief History of Ancient Greece: Politics, Society, and Culture. Oxford University Press Colin Renfrew και Paul Bahn 2001, Αρχαιολογία, Θεωρίες, Μεθοδολογία και Πρακτικές Εφαρμογές, Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα Σαμαρά-Τοπούζη, 2010 Ομηρικά έπη, Οδύσσεια. ΥΕΠΘ Sahlins, M.D Stone Age economics. London: Tavistock. Αρχαίες πηγές 1.-Όμηρου Οδύσσεια. Εκδόσεις Σοκόλη. 2.-Ομηρικά έπη, Ομήρου οδύσσεια. Μετφρ. Μαρωνίτης Δ.

15 2.-Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια. Β (ζ -κ ) σελ. 539.

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

Έπος σημαίνει: λόγος, διήγηση και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό, ηρωικό.

Έπος σημαίνει: λόγος, διήγηση και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό, ηρωικό. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ Κας ΦΑΝΟΥΡΑΚΗ ΕΥΑΝΘΙΑΣ 1 Τι ονομάζουμε έπος και ποιο είναι το περιεχόμενο του; Έπος σημαίνει: λόγος, διήγηση και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό,

Διαβάστε περισσότερα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Ανάβρυτα 2015 2016 Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Γεωργική Οικονομία Τα πρώτα βήματα στην γεωργική οικονομία γίνονται κατά την Μυκηναϊκήεποχή. Τηνεποχήαυτή:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ Τι είναι το έπος; Αρχικά η λέξη έπος σήμαινε «λόγος». Από τον 5ο αι. π.χ. όμως χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το μεγάλο αφηγηματικό ποίημα σε δακτυλικό

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό

Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό Με τον όρο Μυκηναϊκός Πολιτισμός χαρακτηρίζεται ο προϊστορικός πολιτισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, που αναπτύχθηκε την περίοδο 1600-1100 π. Χ., κυρίως στην

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα2:Ο πόλεμος στην εποχή του χαλκού Γιώργος Μαργαρίτης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενα - Εικονογράφηση. Διονύσης Καραβίας ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ ΑΘΗΝΑ

Κείμενα - Εικονογράφηση. Διονύσης Καραβίας ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ ΑΘΗΝΑ Κείμενα - Εικονογράφηση Διονύσης Καραβίας ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ ΑΘΗΝΑ 6 Τα πολύ παλιά χρόνια, η πανέμορφη θαλασσονεράιδα Θέτιδα αγάπησε το βασιλιά της Φθίας Πηλέα. Ο λαμπρός γάμος τους έγινε στο

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων ( π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων ( π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος [IA11] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Α Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων (1100-480 π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος Πρώιμοι και Γεωμετρικοί χρόνοι (1100-700 π.χ.) (συνέχεια) Οι περίοδοι της αρχαίας ελληνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΥΣΣΕΙΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

ΟΔΥΣΣΕΙΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Â Αφηγηματική τεχνική είναι η προοικονομία. Με όσα αναφέρει ο ποιητής σε κάποιους στίχ ους, μας προϊδεάζει (μας δίνει μια ιδέα) τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν, ώστε να είμαστε λίγο πολύ προετοιμασμένοι

Διαβάστε περισσότερα

Διαθεματική Εργασία στην Ιλιάδα. Η γυναίκα στην Ιλιάδα ως μητέρα

Διαθεματική Εργασία στην Ιλιάδα. Η γυναίκα στην Ιλιάδα ως μητέρα Διαθεματική Εργασία στην Ιλιάδα Θέμα : Η θέση και ο ρόλος της γυναίκας στην Ιλιάδα (με βάση τις ραψωδίες που διδαχτήκαμε). Η γυναίκα μέσα στην Ιλιάδα εμφανίζεται ως μητέρα, σύντροφος, σύζυγος, ως πρότυπο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί Β. Αριστοκρατία β. Κριτήριο

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων ( π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων ( π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος [IA11] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Α Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων (1100-480 π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος http://www.latsis-foundation.org/ell/ekpaidefsiepistimi-politismos/politismos/o-kyklos-ton-mouseion

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής

Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής 1. Οι ευγενείς (ἀγαθοί, ἄριστοι, εὐπατρίδες, ἐσθλοί): κάτοχοι γης, ιππείς, ασκούσαν σώμα και πνεύμα (ιδανικό τους ο καλός κἀγαθός πολίτης). 2. Οι πολλοί, ο δήμος

Διαβάστε περισσότερα

Γ) Ο Πλάτωνας 7) Ο Όµηρος ίσως έγραψε τα έπη ή ίσως τα συνέθεσε προφορικά; Α) ίσως τα έγραψε Β) ίσως τα συνέθεσε προφορικά 8) Τι κάνουν οι ραψωδοί; Α)

Γ) Ο Πλάτωνας 7) Ο Όµηρος ίσως έγραψε τα έπη ή ίσως τα συνέθεσε προφορικά; Α) ίσως τα έγραψε Β) ίσως τα συνέθεσε προφορικά 8) Τι κάνουν οι ραψωδοί; Α) Οι παρακάτω ερωτήσεις-δραστηριότητες είναι ένας ευχάριστος και διαφορετικός τρόπος επανάληψης της Οδύσσειας του Οµήρου! Ευχαριστώ πολύ τους µαθητές του Α4 του Γυµνασίου µας, Σιµακάι Χριστιάνα και Σκούρτη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ο λόγος που ο Αριστοτέλης μελέτησε την έννοια της αρετής στα Ηθικά Νικομάχεια είναι γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση όχι μόνο για την ευδαιμονία του ατόμου αλλά και ολόκληρης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο 2.3 Η γένεση της οικονομικής σκέψης (Ξενοφών, Αριστοτέλης) 2.3 Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τειχισμένο, κέντρο διοίκησης. Ο τρόπος άσκησης της εξουσίας και ο βαθμός συμμετοχής των πολιτών. Κώμες & καλλιεργήσιμες εκτάσεις

Τειχισμένο, κέντρο διοίκησης. Ο τρόπος άσκησης της εξουσίας και ο βαθμός συμμετοχής των πολιτών. Κώμες & καλλιεργήσιμες εκτάσεις Τα πολιτεύματα Ποιες ήταν οι επιδιώξεις κάθε πόλης-κράτους; ελευθερία-αυτονομία-αυτάρκειααυτάρκεια Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους; γεωγραφικά-οργανωτικά Τα πολιτεύματα Ποιες ήταν οι

Διαβάστε περισσότερα

Ηθική ανά τους λαούς

Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ως όρος Όταν μιλάμε για ηθική, εννοούμε κάθε θεωρία που θέτει αντικείμενο θεωρητικής εξέτασης την πρακτική συμπεριφορά του ανθρώπου. Η φιλοσοφική ηθική διακρίνεται επομένως τόσο

Διαβάστε περισσότερα

Ογάµοςκαιηθέσητηςγυναίκας στηναρχαίααθήνα

Ογάµοςκαιηθέσητηςγυναίκας στηναρχαίααθήνα Ογάµοςκαιηθέσητηςγυναίκας στηναρχαίααθήνα 4 ο ΓυµνάσιοΗρακλείου σχολικόέτος 2012 13 Τµήµα : Α4 Επιµέλεια : Μυρτώ Παγωµενάκη, Νίκη Μαραζάκη, Ευγενία Ορφανουδάκη Φιλόλογος :Ευαγγελία Σερδάκη 1 ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ( ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (1100-750 π.χ.).) Ή ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Δ. ΠΕΤΡΟΥΓΑΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΥΡΙΑ ΠΗΓΗ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΣΕ ΑΥΤΌ ΟΦΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΟΜΗΡΙΚΗ. ΩΣΤΟΣΟ ΟΙ ΟΡΟΙ ΣΚΟΤΕΙΝΟΙ ΑΙΩΝΕΣ Ή ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτεύματα Πολιτειακές εξελίξεις

Πολιτεύματα Πολιτειακές εξελίξεις Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.χ) Πολιτεύματα Πολιτειακές εξελίξεις Σελ. 92-94 1 Δεμοιράκου Μαρία, φιλόλογος Ο Θεσμός της πόλης-κράτους και τα πολιτεύματα Μέσα στο θεσμό της πόλης κράτους λειτούργησαν κοινωνικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡXAIA ΕΛΛΗΝΙΚH ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ- ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΑΡXAIA ΕΛΛΗΝΙΚH ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ- ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Πράξη «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ, στους Άξονες Προτεραιότητας 1,2,3, -Οριζόντια Πράξη», ΑΡXAIA ΕΛΛΗΝΙΚH ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ- ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Δρ. Χαρά Κοσεγιάν Οκτώβρης 2011 Βασική

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Το ημερολόγιο: «ημέρα της αποχώρησης Αγαπημένο μου

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ 1ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΛΑΤΥΚΑΜΠΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ σε βιβλίο με εικόνες. LET S SHARE OUR CULTURE (ΑΣ ΜΟΙΡΑΣΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΜΑΣ) Αυτό το πρόγραμμα πραγματοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Με τον Αιγυπτιακό

Με τον Αιγυπτιακό Με ποιον πολιτισμό θα ασχοληθούμε; Με τον Αιγυπτιακό Η θέση της Αιγύπτου Τι βλέπετε; Αίγυπτος και Νείλος Η Αίγυπτος οφείλει την ύπαρξη της στον Νείλο. Το άγονο έδαφος κατέστη εύφορο χάρη στις πλημμύρες,

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού. Οργανωσιακή Κουλτούρα

Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού. Οργανωσιακή Κουλτούρα Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού Οργανωσιακή Κουλτούρα Οργανωσιακή Κουλτούρα, Εννοιολογικός Προσδιορισμός O Ο όρος Οργανωσιακή Κουλτούρα πρωτοεμφανίστηκε στην αμερικάνικη ακαδημαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013 2014 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΤΑΞΗ: Α ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ ΩΡΑ: 8.00 10.00 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 6/6/2014 ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ 4 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012 13 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΤΜΗΜΑ : Α4 ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΡΑΖΑΚΗ, ΜΑΡΙΑ ΜΕΡΑΜΒΕΛΙΩΤΑΚΗ, ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑ ΑΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ : ΕΥ. ΣΕΡ ΑΚΗ 1 Ο ρόλος του οίκου

Διαβάστε περισσότερα

ΘEΜΑ: Μονογραφία μίας αντρικής και μίας γυναικείας προσωπικότητας που ξεχωρίσατε στην Ιλιάδα.

ΘEΜΑ: Μονογραφία μίας αντρικής και μίας γυναικείας προσωπικότητας που ξεχωρίσατε στην Ιλιάδα. EΡΓΑΣIΑ ΙΛΙAΔΑΣ ΘEΜΑ: Μονογραφία μίας αντρικής και μίας γυναικείας προσωπικότητας που ξεχωρίσατε στην Ιλιάδα. ΑΝΔΡΟΜAΧΗ Η Ανδρομάχη ήταν κόρη του Ηετίωνα, βασιλιά της «Υποπλακίης Θήβης», όπως την ονομάζει

Διαβάστε περισσότερα

Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη.

Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη. Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη. Η γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα, έπρεπε να είναι σεμνή, όμορφη και υγιής, προκειμένου να συμβιβάζεται με τα πρότυπα της ανδροκρατικής κοινωνίας.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΑΘΛΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ Η ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΙΠΠΟΛΥΤΗΣ

ΟΙ ΑΘΛΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ Η ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΙΠΠΟΛΥΤΗΣ ΟΙ ΑΘΛΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ Η ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΙΠΠΟΛΥΤΗΣ Στον ένατο άθλο, ο βασιλιάς Ευρυσθέας διέταξε τον Ηρακλή να του φέρει την ζώνη της Ιππολύτης, της βασίλισσας των Αµαζόνων, για να την κάνει δώρο στην κόρη του Αδµήτη.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΒΑΘΜΟΣ :... ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΒΑΘΜΟΣ :... ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΤΑΞΗ: Α ΒΑΘΜΟΣ :... ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ Ολογράφως :... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 2/06/2017 Υπογραφή :... ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΑΚΗ ΒΙΚΥ Β 2 ΣΧ. ΕΤΟΣ

ΠΕΤΡΑΚΗ ΒΙΚΥ Β 2 ΣΧ. ΕΤΟΣ ΠΕΤΡΑΚΗ ΒΙΚΥ Β 2 ΣΧ. ΕΤΟΣ 2011-12 Η Ανδρομάχη στη Ραψωδία Ζ παρουσιάζεται στις Σκαιές Πύλες με το γιο της να ψάχνουν για τον Έκτορα. Η Ανδρομάχη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί καλή μητέρα μιας και αγωνιά

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

e- EΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ.

e- EΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ποτέ, πια, πόλεμος! Μετά τις οδυνηρές εμπειρίες του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου, θα περίμενε κανείς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ Η Ιλιάδα μαζί με την Οδύσσεια αποτελούν τα αρχαιότερα έπη, όχι μόνο της ελληνικής, αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΛΛΑΓΈΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ ΜΈΧΡΙ ΣΉΜΕΡΑ

ΣΥΝΑΛΛΑΓΈΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ ΜΈΧΡΙ ΣΉΜΕΡΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΈΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ ΜΈΧΡΙ ΣΉΜΕΡΑ Αρχαία 2016-2017 ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ? Η ιστορία των χρημάτων δείχνει ότι είναι ένα μέσο ανταλλαγής για το εμπόριο. Μπορούν να αποτελέσουν μέσο ανταλλαγής γιατί

Διαβάστε περισσότερα

1. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός εμφανίζει σημαντικά κέντρα και σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης

1. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός εμφανίζει σημαντικά κέντρα και σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης ΟΜΑΔΑ Α 1. Α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ) 1. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός εμφανίζει σημαντικά κέντρα και σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης 2. Στο

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασόπουλος Ανδρέας Αρβανίτη Νικολέτα Τάξη: Α1 3 ο ΓΕΛ Πάτρας Σχολ. Έτος: 2013-14 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ντούμα Μαρία

Αναστασόπουλος Ανδρέας Αρβανίτη Νικολέτα Τάξη: Α1 3 ο ΓΕΛ Πάτρας Σχολ. Έτος: 2013-14 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ντούμα Μαρία Αναστασόπουλος Ανδρέας Αρβανίτη Νικολέτα Τάξη: Α1 3 ο ΓΕΛ Πάτρας Σχολ. Έτος: 2013-14 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ντούμα Μαρία Μεταλλικά νομίσματα αρχίζουμε να συναντάμε από το 2000 π.χ. στην Μεσόγειο. Συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής συμπεριφοράς Θέματα Διάλεξης Οι κανόνες συμπεριφοράς Η σκέψη για τους ηθικούς κανόνες Η θεωρία του Piaget για την ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΡΗΝΗ ΒΥΖΙΡΙΑΝΝΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΟΥΡΗΣ

ΕΙΡΗΝΗ ΒΥΖΙΡΙΑΝΝΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΟΥΡΗΣ ΕΙΡΗΝΗ ΒΥΖΙΡΙΑΝΝΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΟΥΡΗΣ Α1 Στην Αρχαία Ελλάδα οι ημέρες της ειρήνης εναλλάσσονται με εκείνες του πολέμου. Συνεχής ειρήνη δεν υπήρχε ποτέ. O πόλεμος είχε

Διαβάστε περισσότερα

Τυπικό της Φιλοξενίας :

Τυπικό της Φιλοξενίας : Φιλοξενία Φιλοξενία είναι εγκάρδια υποδοχή και η πρόθυμη περιποίηση των ξένων. Για τους αρχαίους Έλληνες γενικά η Φιλοξενία ήταν θεσμός ιερός, που μάλιστα τον προστάτευε ο ίδιος ο Δίας ως θεός της Φιλοξενίας

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος [IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος Τι είναι Aρχαιολογία; Η επιστήμη της αρχαιολογίας: Ασχολείται με την περισυλλογή,

Διαβάστε περισσότερα

The best of A2 A3 A4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη. ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου.

The best of A2 A3 A4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη. ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α 26-497 Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου The best of A2 A3 A4 2015-2016 Σοφία Χαντζή Τι εγωιστές που είναι αυτοί οι άνθρωποι! Φορτώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαϊκή εποχή. Πότε; Π.Χ ΔΕΜΟΙΡΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

Αρχαϊκή εποχή. Πότε; Π.Χ ΔΕΜΟΙΡΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ Αρχαϊκή εποχή 1 Πότε; 750 480 Π.Χ Τι εποχή είναι; 2 Εποχή προετοιμασίας και απαρχών : Οικονομικής Πολιτικής Πολιτιστικής εξέλιξης Πώς αντιμετωπίστηκε η κρίση του ομηρικού κόσμου στα μέσα του 8 ου αι π.χ.

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6134 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (Ι). Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: (με μαυρισμένα γράμματα είναι η

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος

Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Κεφ. 44 (από μετάφραση) Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Θέμα: Παραμυθία προς τους γονείς των νεκρών Τα επιχειρήματα με τα οποία ο Περικλής προσπαθεί να μετριάσει τον πόνο των γονιών Τα επιχειρήματα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ 4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Οι Αθηναίοι πολίτες ~120.000 Ήταν η μοναδική κυρίαρχη δύναμη στην πόλη. Από αυτούς πήγαζε κάθε εξουσία. Κατάγονταν

Διαβάστε περισσότερα

Μυκηναϊκός οπλισμός. Μέρη που βρέθηκαν Μυκηναϊκά όπλα εκτός Ελλάδος. Μυκηναϊκός Κόσμος

Μυκηναϊκός οπλισμός. Μέρη που βρέθηκαν Μυκηναϊκά όπλα εκτός Ελλάδος. Μυκηναϊκός Κόσμος Μυκηναϊκός οπλισμός Μέρη που βρέθηκαν Μυκηναϊκά όπλα εκτός Ελλάδος. Μυκηναϊκός Κόσμος ΤΟΞΟ Το τόξο είναι ένα από τα αρχαιότερα γνωστά όπλα του πολέμου και εξαιτίας του εύρους του, ήταν και το πιο βολικό

Διαβάστε περισσότερα

Το ημερολόγιό μου Πηνελόπη

Το ημερολόγιό μου Πηνελόπη Το ημερολόγιό μου Πηνελόπη Οι πρώτες μου σκέψεις Ο Οδυσσέας έφυγε και τώρα είμαι μόνη μου. Πρέπει να τα έχω όλα υπό έλεγχο Όμως, με τους μνηστήρες στα πόδια μου δε μπορώ άλλο!!! Πρέπει κάτι να κάνω γιατί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 12. Οιδίποδας Επτά επί Θήβας

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 12. Οιδίποδας Επτά επί Θήβας Ένα μωρό που το πέταξαν, γιατί κάποιος χρησμός έλεγε ότι μεγαλώνοντας θα σκοτώσει τον πατέρα του, έγινε μετά από χρόνια ο βασιλιάς της Θήβας, Οιδίποδας. Χωρίς να φταίει, έφερε καταστροφή, και το χειρότερο,

Διαβάστε περισσότερα

διαβάζουμε λοιπόν στην μεγάλη εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ στο λήμμα ΞΕΝΙΑ (τόμος 14ος σελ. 691)

διαβάζουμε λοιπόν στην μεγάλη εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ στο λήμμα ΞΕΝΙΑ (τόμος 14ος σελ. 691) Τα ΜΜΕ (Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης) προπαγανδίζουν υπό των Σοσιαλιστικών Κομμουνιστικών κομμάτων (και αυτά υπό των ξένων Πρεσβειών, και αυτές υπό των Διεθνών Τραπεζιτών) την ασύμμετρη εισροή Λαθρομεταναστών

Διαβάστε περισσότερα

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Εφαρμοσμένες ΛΥΣΕΙΣ για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ανάπτυξη Πωλήσεων Ανδρόμαχος Δημητροκάλλης, MBA Management

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ( π.χ. )

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ( π.χ. ) ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ( 750 480 π.χ. ) Ονομάζεται έτσι συμβατικά η περίοδος από τα μέσα περίπου του 8 ου αιώνα ως την πρώτη εικοσαετία του 5 ου αιώνα π.χ. γιατί αυτή ήταν η εποχή της προετοιμασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΤΕ ΓΙΝΟΝΤΑΝ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΑΓΩΝΟΘΕΤΕΣ-ΒΡΑΒΕΙΑ

ΠΟΤΕ ΓΙΝΟΝΤΑΝ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΑΓΩΝΟΘΕΤΕΣ-ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΟΤΕ ΓΙΝΟΝΤΑΝ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΑΓΩΝΟΘΕΤΕΣ-ΒΡΑΒΕΙΑ Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Λόγοι

Διαβάστε περισσότερα

Πόλεμος και Πολιτική

Πόλεμος και Πολιτική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάθημα 2 ο : Αρχαιότητα. Ο πόλεμος στην εποχή του χαλκού. 3η χιλιετηρίδα 1η πριν το έτος μηδέν. Γεώργιος Μαργαρίτης, Καθηγητής, ΑΠΘ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ-Βουλευτές:

ΤΑΞΗ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ-Βουλευτές: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣΚΑΙΟΙΠΕΡΙΑΥΤΟΝ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΟΙKAI BOYΛΕΥΤΕΣ (HONESTIORES ΕΝΤΙΜΟΤΑΤΟΙ) - ΣΤΡΑΤΟΣ- ΚΛΗΡΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Αυτοκράτορας: H ανάρρηση στο θρόνο χάρη στο

Διαβάστε περισσότερα

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ»

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» «H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ Οι χρησιμότητες της θάλασσας είναι πολλές όπως πολλές είναι κι οι ωφέλειες που η θάλασσα παρέχει στον άνθρωπο. Ο ι

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

Όψεις Βυζαντίου... στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας. Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας

Όψεις Βυζαντίου... στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας. Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας... στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας Το φυλλάδιο αυτό είναι του/της... που επισκέφθηκε το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας στις... Το φυλλάδιο που κρατάς στα χέρια σου

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΒΕΝΕΤΟΥΛΙΑ, Α1 ΜΑΡΙΑ ΒΟΥΓΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Α1 2015-2016 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΟΡΤΣΕΡΑ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ ΠΟΥ ΈΜΕΙΝΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2

Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2 Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2 1) Συγκριτική δραστηριότητα (Σπάρτη - Αθήνα): Κατάρτιση πίνακα στον οποίο να καταγράφονται ομοιότητες και διαφορές του αθηναϊκού και του σπαρτιατικού πολιτεύματος. Συγκριτικός

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Στην Αρχαία Ελλάδα η φιλοξενία θεωρούταν πράξη αρετής. Υπήρχε θεία απαίτηση για την περιποίηση των ξένων και εθεωρείτο αμάρτημα η κακή αντιμετώπισή τους. Εξάλλου

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. 1. Ο χώρος τέλεσης

Διαβάστε περισσότερα

1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1. το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων

1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1. το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1 το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 2 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 3 ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΠΥΡΡΟΣ αντίγραφο από πρωτότυπο του 3ου π.χ. αι. της

Διαβάστε περισσότερα

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε»

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» της Άννας Κουππάνου Στις σελίδες που ακολουθούν υπάρχουν δραστηριότητες σχετικά με το βιβλίο: «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» Οι δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ MANAGEMENT ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ. Ορισμοί

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ MANAGEMENT ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ. Ορισμοί Ορισμοί Ηγεσία είναι η διαδικασία με την οποία ένα άτομο επηρεάζει άλλα άτομα για την επίτευξη επιθυμητών στόχων. Σε μια επιχείρηση, η διαδικασία της ηγεσίας υλοποιείται από ένα στέλεχος που κατευθύνει

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η σύγκρουση ως αναπόφευκτο αλλά και ταυτόχρονα πολύτιμο φαινόμενο της σχολικής ζωής. Από την επίλυση στη διαχείρισή της. Δρ. Καραβά Ζαχαρούλα Σχολική

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Η θέση της γυναίκας

Θέμα: Η θέση της γυναίκας Μέλη : Μαρζέλου Δήμητρα Μπαζίνα Φραντζέσκα Μωραΐτης Σαράντος Μαλαμάς Αποστόλης Θέμα: Η θέση της γυναίκας Kείμενα :Τα μυστήρια της Κεφαλλονιάς Η γυναίκα της Ζάκυνθος Ήλθε η ώρα και ο καιρός Λίγα λόγια για

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα

PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ Ορισμοί οικογένειας ΟΡΙΣΜΟΣ (ΠΑΛΙΑ)«Η οικογένεια αποτελεί μία κοινωνική ομάδα, της οποίας τα μέλη κατοικούν στον ίδιο χώρο, έχουν οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ JEANNE D ARC. ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ β1 Γυμνασίου Σχ.έτος 2012-2013

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ JEANNE D ARC. ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ β1 Γυμνασίου Σχ.έτος 2012-2013 ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ JEANNE D ARC ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ β1 Γυμνασίου Σχ.έτος 2012-2013 Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΡΜΑΤΩΣΙΑ ΣΤΗΝ ΙΛΙΑΔΑ Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΜΑΤΩΣΙΑ Η αρματωσιά κάθε πολεμιστή είναι έμβλημα κύρους, περηφάνιας,

Διαβάστε περισσότερα

Από το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας της. Β Γυμνασίου: Ομήρου Ιλιάδα

Από το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας της. Β Γυμνασίου: Ομήρου Ιλιάδα Από το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας της Ευαγγελία-Σοφία Αρβανίτη Β Γυμνασίου: Ομήρου Ιλιάδα Η ηρωική τιμή Τιμή είναι η αναγνώριση της αξίας του ήρωα από τους άλλους, η οποία επισφραγίζεται

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ

Ο ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ Ο ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΝΝΑ ΣΕΧΟΥ- ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑ ΑΚΗ 4 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΤΜΗΜΑ : Α4 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2012 13 ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ : ΕΥ. ΣΕΡ ΑΚΗ 1 Ογάµος Ο γάμος στη Σπάρτη ήταν

Διαβάστε περισσότερα

1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας

1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας 1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας Η εργασία επιτελεί τέσσερεις βασικές λειτουργίες στις σύγχρονες κοινωνίες: την παραγωγή του πλούτου της κοινωνίας την αναπαραγωγή των ατόμων την

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

ΩΡΑ ΓΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΩΡΑ ΓΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 9 ο ΓΕΛ Πατρών ΩΡΑ ΓΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΑΚΙΤΣΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΟΛΙΑΒΡΑ ΦΩΤΕΙΝΗ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ ΣΥΛΑΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΟΜΑΔΑ: Tom&Jerry Υπεύθυνοι καθηγητές:

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

Το συγκλονιστικό άρθρο. του Γλέζου στη Welt. Διαβάστε το συγκλονιστικό άρθρο του Μανώλη Γλέζου στη 1 / 5

Το συγκλονιστικό άρθρο. του Γλέζου στη Welt. Διαβάστε το συγκλονιστικό άρθρο του Μανώλη Γλέζου στη 1 / 5 άρθρο του Μανώλη Γλέζου στη γερμανική εφημερίδα Die Welt, στο οποίο εξηγεί στους Γερμανούς Το συγκλονιστικό άρθρο του Γλέζου στη Welt Διαβάστε το συγκλονιστικό άρθρο του Μανώλη Γλέζου στη 1 / 5 γερμανική

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ 800 479 π.χ.

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ 800 479 π.χ. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ 800 479 π.χ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Ποιες ήταν οι αιτίες της διάσπασης του φυλετικού κράτους; Η αύξηση του πληθυσμού και η έλλειψη καλλιεργήσιμης γης. Η καταπίεση που ασκούσαν

Διαβάστε περισσότερα

Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι. Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε. πριν από λίγο

Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι. Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε. πριν από λίγο Μορφές Εκπόνησης Ερευνητικής Εργασίας Μαρία Κουτσούμπα Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι «η τηλεδιάσκεψη». Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε ερευνητικό ερώτημα που θέσαμε πριν από λίγο Κουτσούμπα/Σεμινάριο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ

ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Το έργο ξεκινά με το διάλογο Αθηνάς και Ποσειδώνα όπου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ. Το άρθρο αυτό έχει ως σκοπό την παράθεση των αποτελεσμάτων πάνω σε μια έρευνα με τίτλο, οι ιδέες των παιδιών σχετικά με το

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΘΟΣ, ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΊΑ,ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΕΏΝ

ΜΥΘΟΣ, ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΊΑ,ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΕΏΝ ΜΥΘΟΣ, ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΊΑ,ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΕΏΝ Αρχαία Ελληνική θρησκεία ως "εθνική θρησκεία". Παράδοση +Συλλογική µνήµη. Ποικιλία παραδόσεων (ύθοι) + δυνατότητα πολλαπλής προσέγγισής τους Η ΦΩΩΝΗ ΤΩΩΝ ΠΟΙΗΤΩΩΝ Διάσωση

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Όμηρο στον Αισχύλο: Η Τριλογία του Αχιλλέα

Από τον Όμηρο στον Αισχύλο: Η Τριλογία του Αχιλλέα Από τον Όμηρο στον Αισχύλο: Η Τριλογία του Αχιλλέα Ερευνητικό έργο με συνεργαζόμενους φορείς το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας της Ακαδημίας Αθηνών & τη Δραματική Σχολή του Εθνικού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;»

ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έρευνα «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» πραγματοποιήθηκε τους μήνες Φεβρουάριο-Μάρτιο 2014 σε πέντε σχολεία της Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ. ΤΑΞΗ: Α Γυμνασίου

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ. ΤΑΞΗ: Α Γυμνασίου ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015-2016 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Δευτέρα 13 Ιουνίου 2016 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Α Γυμνασίου ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: α) Το εξεταστικό

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Συνεργάζομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Συνεργάζομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Συνεργάζομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Τι είναι Συνεργασία 2. Γιατί χρειάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

1. Χρωματίζω στη γραμμή του χρόνου την εποχή του χαλκού:

1. Χρωματίζω στη γραμμή του χρόνου την εποχή του χαλκού: ΕΠΟΧΗ ΧΑΛΚΟΥ 1. Χρωματίζω στη γραμμή του χρόνου την εποχή του χαλκού: 3000 1100 π. Χ. 1100-800 πχ 800-500 πχ 500-323 πχ 323-146 πχ 146πΧ-330 μχ 2. Καταγράφω τους τρεις (3) σημαντικότερους πολιτισμούς που

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ. κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ. κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικο σημειωμα... 15 Διονύσης Σακκάς ευχαριστιεσ... 21 εισαγωγη... 25 μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39 Η γεωγραφικη

Διαβάστε περισσότερα