Διαταραχές Μνήμης, Νόησης και Συμπεριφοράς. Σωκράτης Γ. Παπαγεωργίου Επ. Καθ. Νευρολογίας ΕΚΠΑ

Transcript

1 Διαταραχές Μνήμης, Νόησης και Συμπεριφοράς Σωκράτης Γ. Παπαγεωργίου Επ. Καθ. Νευρολογίας ΕΚΠΑ

2 Δυσαρθρία ΟΜΙΛΙΑ Φλοιός Υποφλοιικοί σχηματισμοί (βασικά γάγγλια, νευρωνικά δίκτυα) Νεύρα, μύες Δυσαρθρία- βλάβες: Πυραμιδικές Εξωπυραμιδικές Παρεγκεφαλιδικές Περιφερικού κινητικού νευρώνα (και νεύρων) Νευρομυϊκής σύναψης Μυών

3 Διαταραχές των Νοητικών Λειτουργιών και της Συμπεριφοράς Αντίληψη Προσοχή Μνήμη Προσανατολισμός Συνείδηση Συμπεριφορά «Ες δε την σύνεσιν ο εγκέφαλος έστιν ο διαγγέλλων» Ιπποκράτης

4 Νοητικές Λειτουργίες - ανατομία αφαιρετική σκέψη επίλυση προβλημάτων επιτελικές λειτουργίες Λόγος Αντίληψη χώρου Οπτική αντίληψη Αντίληψη ταυτότητας αντικειμένων Μνήμη Προσωπικότητα Συμπεριφορά

5 Νοητικές Λειτουργίες - ανατομία αφαιρετική σκέψη επίλυση προβλημάτων επιτελικές λειτουργίες προσωπικότητα συμπεριφορά Λόγος ΠΩΣ ; ΠΟΥ ; ΑΠΡΑΞΙΕΣ Λόγος ΤΙ ; ΑΓΝΩΣΙΕΣ Οπτική αντίληψη

6 Διαταραχή Νοητικών Λειτουργιών από μικρές βλάβες μικροέμφρακτα (lacunes) Βλάβη «νευρωνικών δικτύων» στον εγκέφαλο

7 Διαταραχές των Νοητικών Λειτουργιών και της Συμπεριφοράς Αντίληψη Παραισθήσεις Ψευδαισθήσεις Οπτικές Ακουστικές Στοιχειώδεις Σύνθετες Ψευδαισθητώσεις Προσοχή Διάσπαση Εξάντληση

8 Διαταραχές των Νοητικών Λειτουργιών και της Συμπεριφοράς Προσανατολισμός Σε: Χώρο Χρόνο

9 Διαταραχές των Νοητικών Λειτουργιών και της Συμπεριφοράς Συνείδηση Ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και το περιβάλλον. Επίπεδο: βαθμός εγρήγορσης Περιεχόμενο: συνισταμένη των νοητικών λειτουργιών. Καθορίζει την επιτυχημένη ανταπόκριση στα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα.

10 Διαταραχές των Νοητικών Λειτουργιών και της Συμπεριφοράς Συμπεριφορά Σύνολο των δραστηριοτήτων που έχουν σκοπό την ικανοποίηση βιολογικών, ψυχολογικών, κοινωνικών αναγκών. Νόηση Συναίσθημα Βούληση

11 Διαταραχές των Νοητικών Λειτουργιών και της Συμπεριφοράς Εκτίμηση της Συμπεριφοράς Μεταβολή της; Απάθεια Ευερεθιστότητα Επιθετικότητα Κινητική Συμπεριφορά Διατροφικές συνήθειες Γενετήσια συμπεριφορά Παραδείγματα: άνοιες, επιληψία, ΚΕΚ, όγκοι, φάρμακα

12 Αφασία

13 Περιοχή Broca: Κινητικός προγραμματισμός του λόγου, Συντακτικό, Γραμματική. Περιοχή Wernicke: Αναπαράσταση και αναγνώριση της ακουστικής μορφής των λέξεων. Συνδυαστικές πληροφορίες αποθηκεύονται στην υπερχείλια και τη γωνιώδη έλικα.

14

15 Αυθόρμητη ομιλία Γιός Πανεπιστήμιο έξυπνο καλό καλό Αφασία Broca Broca s aphasia Εξέταση κατανόησης Το κορίτσι χτυπήθηκε από το αγόρι. Ποιος χτύπησε ποιόν; Αγόρι χτύπησε κορίτσι Επανάληψη Χρυσάνθεμο Χρυ..σοα..μουμο

16 Wernicke s Αφασία aphasia Wernicke Πήρα τη μητέρα μου στην τηλεόραση αλλά δεν κατάλαβα την πόρτα. Δεν ήθελα φαγητό, όμως ερχόταν από μακριά. Η σουλαρόκα της αδελφής μου είναι κοκκαράκα. Εμένα μου αρέπει να είναι έτσι.

17 MNHMH Η πιο μυστηριώδης και πολύπλοκη νοητική λειτουργία Μνημοσύνη: κόρη του Ουρανού και της Γής. Ζευγαρώνοντας με το Δία, γέννησε τις 9 μούσες.

18 Διαταραχές των Νοητικών Λειτουργιών και της Συμπεριφοράς - Μνήμη Παραμνησία Λανθασμένη αναγνώριση μνημονικού υλικού. déjà vu, déjà vecu jamais vu, jamais vecu Μυθοπλασία Μυθομανία Υπερμνησία

19 Λειτουργίες - διεργασίες της Μνήμης (έκδηλης) Α ΓΕΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ Β ΓΕΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ Άμεση μνήμη (short-term) Ενεργός Μνήμη (working) Βιωματική μνήμη (episodic) Μνήμη Γνώσεων (semantic) Γεγονότα, έννοιες, σύμβολα Επανάληψη σειράς αριθμών Επανάληψη σειράς αριθμών αντίστροφα Δοκιμασία εκμάθησης καταλόγου λέξεων Δοκιμασίες γενικών γνώσεων Αβίαστη ΚΩΔΙΚΕΥΣΗ Συγκράτηση - Νοητή ανακύκλωση Κοπιώδης ΚΩΔΙΚΕΥΣΗ Νοητική Επεξεργασία Παγίωση Αποθήκευση ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ

20 ΜΝΗΜΗ: τα είδη της Λεκτική Μνήμη Οπτικο-Χωρική Μνήμη Κατάλογος λέξεων, Γραπτό απόσπασμα Αντιγραφή και συγκράτηση Σχεδίου, Μνήμη για Πρόσωπα - Τοποθεσίες

21 Η Αδρή ανατομία της Μνήμης Οπίσθιος συνειρμικός φλοιός Έσω κροταφικός λοβός-ιππόκαμπος-μεταιχμιακό σύστημα Προμετωπιαίος φλοιός

22 Δίκτυο Βιωματικής Μνήμης Ο Ιππόκαμπος: λαμβάνει ώσεις από τον β ταγή αισθητικό φλοιό και στέλνει ώσεις στο μεταιχμιακό σύστημα (μέσω της ψαλίδας) CA1 subiculum Entorhinal ctx 2ndary associative ctx Limbic,Paralimbic ctx

23 Η Αδρή Ανατομία Της Μνήμης Β γενές Σύστημα κύκλωμα του Papez Έσω κροταφικός λοβός-ιππόκαμπος, μεταιχμιακό σύστημα: βιωματική μνήμη ΠΑΓΙΩΣΗ νέων πληροφοριών

24 Η Αδρή Ανατομία Της Μνήμης: Μνήμη και Συγκίνηση Ραχιαίος Έσω πυρήνας Θαλάμου Πυρήνες Διαφράγματος Αμυγδαλή Έξω βασικό μεταιχμιακό κύκλωμα Συγκινησιακή φόρτιση βιωμάτων ΚΩΔΙΚEΥΣΗ, ΠΑΓΙΩΣΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ

25 Η διαταραχή της μνήμης μπορεί να οφείλεται σε: 1. διαταραχή της πρόσληψης της πληροφορίας (διαταραχές αισθητηριακές, προσοχής-συγκέντρωσης: φάρμακα, κατάθλιψη, γήρας) 2. διαταραχή στην εγχάραξη και τη συγκράτηση της πληροφορίας στη μνήμη= βλάβη στον Ιππόκαμπο: (Alzheimer, ΑΕΕ, επιληψία) 3. διαταραχή στην αποθήκευση της πληροφορίας: (βλάβη συνειρμικού φλοιού: βρεγματικού, κροταφικού) 4. διαταραχή στην ανεύρεση της πληροφορίας (βλάβη μετωπιαίων λοβών-κυκλωμάτων: κατάθλιψη, όγκοι, εκφύλιση)

26 Παροδική Διαταραχή της Πρόσφατης Μνήμης ΚΕΚ: διάσειση. Εγκεφαλοπάθειες: τοξικές, μεταβολικές, φάρμακα. Παροδικό ΑΕΕ: κατανομή οπίσθιας εγκεφαλικής αρτηρίας. θαλαμοδιατιτραίνουσες αρτηρίες. Σύνδρομο παροδικής σφαιρικής αμνησίας. Μετακριτική κατάσταση, μετά από ΕCT.

27 Παροδική Σφαιρική Αμνησία Οξεία παροδική διαταραχή (<24 ώρες): πρόσφατης μνήμης, προσανατολισμού, διατήρηση ταυτότητας. Διατήρηση γνώσης της ταυτότητας, της προσωπικότητας και των άλλων νοητικών λειτουργιών. Εκλυτικοί παράγοντες: σωματική καταπόνηση, sex, συγκινήσεις, πόνος.

28 Μόνιμη Διαταραχή της Μνήμης Δομικές Βλάβες Κυκλώματος Ιπποκάμπου - Θαλάμου ΑΕΕ ΚΕΚ Καρδιακή Ανακοπή Όγκοι του εγκεφάλου Βλάβες περιοχής υποθαλάμουμαστίων Ρήξη ανευρύσματος πρόσθιας αναστομωτικής αρτηρίας Ερπητική Εγκεφαλίτιδα

29 Μόνιμη Διαταραχή της Πρόσφατης Μνήμης Εκφυλιστικές παθήσεις εγκεφάλου Άνοιες Η διαταραχή της Μνήμης είναι απαραίτητη για τη διάγνωση της άνοιας. νόσος του Αlzheimer Aγγειακή Άνοια Άνοια με σωμάτια του Lewy Μετωπο-Κροταφικές Άνοιες Νόσος του Parkinson, νόσος του Huntington Προϊούσα Υπερπυρηνική Παράλυση (PSP)

30 Μόνιμη Διαταραχή της Πρόσφατης Μνήμης νόσος του Αlzheimer

31 Εξασθένιση Μνήμης στο Φυσιολογικό Γήρας Φυσιολογικό γήρας: Σε σχέση με τους νεώτερους, τα ηλικιωμένα άτομα παρουσιάζουν βραδύτητα στην εκμάθηση, αλλά συγκρατούν το ίδιο καλά με αυτά τις πληροφορίες στη μνήμη (Geffen et al, 1990; Petersen et al, 1992). MCI

32 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ - ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Διευθυντής: Καθηγητής ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Βραχεία Εξέταση Νοητικής Κατάστασης (MMSE) Όνομα ασθενή:.. Ημερομηνία: Όνομα εξεταστή:... βαθμός max βαθμός -ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ(1 πόντος για κάθε απάντηση) 5 ( ) Α. ( ) -Σε ποια χρονιά βρισκόμαστε ( ( ) ) -Σε ποια εποχή ( ) -Σε ποιο μήνα ( ) - Ποια ημερομηνία - Ποια μέρα είναι σήμερα 5 ( ) Β. -Σε ποια χώρα βρισκόμαστε ( ) ( ) -Σε ποια πόλη βρισκόμαστε ( ) -Ποιο νομό (ή περιοχή) ( ) -Σε ποιο νοσοκομείο ( ) -Σε ποια κλινική (ή σε ποιον όροφο) ( ) 3 ( ) ( ) ( ) -ΕΚΜΑΘΗΣΗ Θα σας πω 3 ονόματα αντικειμένων τα οποία πρέπει να επαναλάβετε και να συγκρατήσετε στη μνήμη, γιατί θα σας ζητήσω να μου τα ξαναπείτε λίγο αργότερα: τσιγάρο, πόρτα, λουλούδι. (ή «καρέκλα, φούστα, ποδήλατο») Μετράμε 1 βαθμό για κάθε λέξη που επαναλήφθηκε σωστά την πρώτη φορά.. Επαναλαμβάνετε μέχρι ο ασθενής να μάθει και τις 3 λέξεις (Σταματάτε στις 5 προσπάθειες). Σημειώστε τον αριθμό των προσπαθειών. ( ) 5 ( ) -ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ «Μετρήστε ανάποδα από το 100, αφαιρώντας 7 κάθε φορά». Σταματάτε μετά από 5 αφαιρέσεις. Σημειώστε τον αριθμό των σωστών απαντήσεων. Σε περίπτωση δυσκολίας κάθε αφαίρεση μπορεί να ζητηθεί ξεχωριστά π.χ. 93-7=?. Σε περίπτωση λάθους ρωτάτε: είστε βέβαιος; Αν ο ασθενής διορθώσει σωστά, μετράτε τον βαθμό. Αν ο ασθενής δεν μπορεί ή δε θέλει να κάνει την παραπάνω δοκιμασία, του ζητάτε να συλλαβίσει τη λέξη ΗΜΕΡΑ ανάποδα. Η βαθμολογία για αυτό είναι ξεχωριστή και δε μετριέται με το σύνολο. ( ) 3 ( ) ( ) ( ) -ΑΝΑΚΛΗΣΗ (των τριών λέξεων) 8 -ΛΟΓΟΣ ( ) ( ) -Κατονομασία: στυλό, ρολόι (1 πόντο/αντικείμενο) ( ) -Επανάληψη: δεν υπάρχουν ναι μεν, ούτε αλλά ( ) ( ) ( ) -Πραγματοποίηση τριπλού παραγγέλματος. Πάρτε το χαρτί με το δεξί χέρι, διπλώστε το στα δύο, πετάξτε το στο πάτωμα. (1 πόντος για κάθε σωστό παράγγελμα) ( ) -Κάντε ό,τι είναι γραμμένο εδώ. (1 πόντος) ( ) ( ) -Γράψτε μια πρόταση, ό,τι θέλετε. (1 πόντος για φράση που περιέχει τουλάχιστο 1 υποκείμενο και 1 ρήμα. Γραμματική και ορθογραφία δεν ενδιαφέρουν) 1 ( ) -ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ -Αντιγραφή σχεδίου ΚΛΕΙΣΤΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ Συνολικός βαθμός 30 ( )