Υπεύθυνη δράσης : Μπαδήλα Σοφία ΠΕ02.50 φιλόλογος ΕΑΕ

Transcript

1 Υπεύθυνη δράσης : Μπαδήλα Σοφία ΠΕ02.50 φιλόλογος ΕΑΕ

2 Η 23η Απριλίου έχει καθιερωθεί διεθνώς από την UNESCO ως Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου. Η Αθήνα ψηφίστηκε ως παγκόσμια πρωτεύουσα βιβλίου για το 2018 (έως τον επόμενο Απρίλιο). Το φετινό μότο της Παγκόσμιας Ημέρας Βιβλίου 2018 δανείζεται τα λόγια του Αμερικανού ψυχολόγου και συγγραφέα B. F Skinner, «Δεν πρέπει να διδάσκουμε μόνο τα σπουδαία βιβλία, αλλά και την αγάπη για το διάβασμα».

3 Τα Βραβεία Νόμπελ είναι ετήσια διεθνή βραβεία που δίνονται από το 1901 για επιτεύγματα στην Ιατρική, στην Χημεία, στην Φυσική, στην Λογοτεχνία, καθώς και για τη συνεισφορά κάποιου στην Ειρήνη. Ιδρυτής τους υπήρξε ο Σουηδός επιστήμονας Άλφρεντ Νόμπελ (Alfred Nobel, ). Κάθε βραβείο απαρτίζεται από ένα μετάλλιο, ένα σημαντικό χρηματικό ποσό και ένα δίπλωμα. Θεωρείται η ύψιστη τιμή παγκοσμίως για την κάθε επιστήμη. Μέχρι σήμερα βραβείο Νόμπελ κέρδισαν τρείς Έλληνες (δύο Νόμπελ Λογοτεχνίας: Γιώργος Σεφέρης, 1963 και Οδυσσέας Ελύτης, 1979, καθώς και ένα Νόμπελ στις Οικονομικές Επιστήμες: Χριστόφορος Πισσαρίδης, 2010).

4 Γιώργος Σεφέρης ( ) Ο Γεώργιος Σεφεριάδης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου του 1900 στη Σμύρνη. Ήταν το μεγαλύτερο παιδί του Στυλιανού Σεφεριάδη, δικηγόρου, σημαντικού κοινωνικού παράγοντα της Σμύρνης και ανθρώπου με λογοτεχνικές ανησυχίες - και της Δέσποινας Τενεκίδη με καταγωγή από τη Νάξο. Το 1914, εποχή κατά την οποία άρχισε να γράφει τους πρώτους στίχους του, με το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου, η οικογένεια μετανάστευσε στην Ελλάδα. Ο Σεφέρης ενεγράφη στο Πρότυπο Κλασσικό Γυμνάσιο Αθηνών και αποφοιτώντας, εγγράφεται στη Νομική Σχολή. Το 1918, μετέβη στο Παρίσι, όπου ο πατέρας τους Στέλιος εργαζόταν ως δικηγόρος Ο Στέλιος Σεφεριάδης επιθυμούσε όλη η οικογένειά του να μεταφερθεί στο Παρίσι κι ο γιος του Γιώργος να σπουδάσει στη Γαλλική πρωτεύουσα. Στη συνέχεια μεταβαίνει στο Λονδίνο για την τελειοποίηση των αγγλικών του εν όψει των εξετάσεων στο Υπoυργείο Εξωτερικών και παραμένει ως διπλωμάτης εκεί. Στις 20 Αυγούστου 1962 εγκαταλείπει οριστικά την Ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο και τίθεται εις την διάθεσιν του Ελληνικού Υπουργείου των Εξωτερικών Το «ταξίδι», οι «πέτρες», τα «μάρμαρα», τα «αγάλματα», η «θάλασσα», ο «Οδυσσέας» είναι τα σύμβολα που συνθέτουν την ποιητική του Σεφέρη

5 Οι γάτες τ Αϊ-Νικόλα «Φαίνεται ο Κάβο-Γάτα...», μου είπε ο καπετάνιος δείχνοντας ένα χαμηλό γιαλό μέσα στο πούσι τ άδειο ακρογιάλι ανήμερα Χριστούγεννα, «... και κατά τον Πουνέντε αλάργα το κύμα γέννησε την Αφροδίτη λένε τον τόπο Πέτρα του Ρωμιού. Τρία καρτίνια αριστερά!» Είχε τα μάτια της Σαλώμης η γάτα που έχασα τον άλλο χρόνο κι ο Ραμαζάν πώς κοίταζε κατάματα το θάνατο, μέρες ολόκληρες μέσα στο χιόνι της Ανατολής στον παγωμένον ήλιο κατάματα μέρες ολόκληρες ο μικρός εφέστιος θεός. Μη σταθείς ταξιδιώτη. «Τρία καρτίνια αριστερά» μουρμούρισε ο τιμονιέρης....ίσως ο φίλος μου να κοντοστέκουνταν, ξέμπαρκος τώρα κλειστός σ ένα μικρό σπίτι με εικόνες γυρεύοντας παράθυρα πίσω απ τα κάδρα. Χτύπησε η καμπάνα του καραβιού σαν τη μονέδα πολιτείας που χάθηκε κι ήρθε να ζωντανέψει πέφτοντας αλλοτινές ελεημοσύνες.

6 «Παράξενο», ξανάειπε ο καπετάνιος. «Τούτη η καμπάνα μέρα που είναι μου θύμισε την άλλη εκείνη, τη μοναστηρίσια. Διηγότανε την ιστορία ένας καλόγερος ένας μισότρελος, ένας ονειροπόλος.»τον καιρό της μεγάλης στέγνιας, σαράντα χρόνια αναβροχιά ρημάχτηκε όλο το νησί πέθαινε ο κόσμος και γεννιούνταν φίδια. Μιλιούνια φίδια τούτο τ ακρωτήρι, χοντρά σαν το ποδάρι ανθρώπου και φαρμακερά. Το μοναστήρι τ Αϊ-Νικόλα τό ειχαν τότε Αγιοβασιλείτες καλογέροι κι ούτε μπορούσαν να δουλέψουν τα χωράφια κι ούτε να βγάλουν τα κοπάδια στη βοσκή τους έσωσαν οι γάτες που αναθρέφαν. Την κάθε αυγή χτυπούσε μια καμπάνα και ξεκινούσαν τσούρμο για τη μάχη.

7 Όλη μέρα χτυπιούνταν ώς την ώρα που σήμαιναν το βραδινό ταγίνι. Απόδειπνα πάλι η καμπάνα και βγαίναν για τον πόλεμο της νύχτας. Ήτανε θαύμα να τις βλέπεις, λένε, άλλη κουτσή, κι άλλη στραβή, την άλλη χωρίς μύτη, χωρίς αυτί, προβιά κουρέλι. Έτσι με τέσσερεις καμπάνες την ημέρα πέρασαν μήνες, χρόνια, καιροί κι άλλοι καιροί. Άγρια πεισματικές και πάντα λαβωμένες ξολόθρεψαν τα φίδια μα στο τέλος χαθήκανε δεν άντεξαν τόσο φαρμάκι. Ωσάν καράβι καταποντισμένο τίποτε δεν αφήσαν στον αφρό μήτε νιαούρισμα, μήτε καμπάνα. Γραμμή! Τι να σου κάνουν οι ταλαίπωρες παλεύοντας και πίνοντας μέρα και νύχτα το αίμα το φαρμακερό των ερπετών. Αιώνες φαρμάκι γενιές φαρμάκι». «Γραμμή!» αντιλάλησε αδιάφορος ο τιμονιέρης.

8 Οδυσσέας Ελύτης ( ) Ελύτης είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλλη. Ο πατέρας του καταγόταν από τη Μυτιλήνη αλλά ο ίδιος γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Το 1914 ο πατέρας του μετέφερε τα εργοστάσιά του στον Πειραιά και η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Το φθινόπωρο του 1924 εγγράφηκε στο Γ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών και ενώ ξεκίνησε να σπουδάσει χημικός, η επαφή του με τη λογοτεχνία τον έσπρωξε στη νομική σχολή και τα Γράμματα. Στα 1972 αρνείται - σαν πράξη αντίστασης - το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας, που του προσφέρει η χούντα. Το 1979 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η αναγγελία της απονομής του βραβείου από τη Σουηδική Ακαδημία έγινε στις 18 Οκτωβρίου «για την ποίησή του, η οποία, με φόντο την ελληνική παράδοση, ζωντανεύει με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική καθαρότητα βλέμματος τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργικότητα», σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης. Ο Ελύτης παρέστη στην καθιερωμένη τελετή απονομής του βραβείου στις 10 Δεκεμβρίου του 1979, παραλαμβάνοντάς το από τον βασιλιά Κάρολο Γουστάβο και γνωρίζοντας παγκόσμια δημοσιότητα. Τον επόμενο χρόνο κατέθεσε το χρυσό μετάλλιο και τα διπλώματα του βραβείου στο Μουσείο Μπενάκη.

9

10 Το κοχύλι Έπεσα για να κολυμπήσω κι άφησα την καρδιά μου πίσω Άφησα την καρδιά μου χάμω σαν το κοχύλι μες την άμμο Χρόνους και χρόνους κολυμπάω που να ν αγάπη για να πάω Έφαγε η θάλασσα το βράχο κι έμεινε το νησί μονάχο. Πέρασαν όλες οι κοπέλες με τα μαγιό και τις ομπρέλες Ύστερα πέρασαν οι φίλοι κανείς δε βρήκε το κοχύλι

11 Τα τζιτζίκια Η Παναγιά τα πέλαγα κρατούσε στην ποδιά της. Την Σίκινο, την Αμοργο και τ άλλα τα παιδιά της. Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι γεια σας κι η ώρα η καλή. Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει; Κι όλ αποκρίνονται μαζί: Ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει, ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.

12 Απο την άκρη του καιρού και πίσω απ τους χειμώνες άκουγα σφύριζε η μπουρού κι έβγαιναν οι Γοργόνες. Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι γεια σας κι η ώρα η καλή. Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει; Κι όλ αποκρίνονται μαζί: Ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.

13 Κι εγώ μέσα στους αχινούς στις γούβες στ αρμυρίκια σαν τους παλιούς θαλασσινούς ρωτούσα τα τζιτζίκια: Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι γεια σας κι η ώρα η καλή. Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει; Κι όλ αποκρίνονται μαζί. Ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.

14

15 Το δελφινοκόριτσο Εκεί στης Ύδρας τ ανοιχτά και των Σπετσών να σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσο Μωρέ τού λέω πούν το μεσοφόρι σου έτσι γυμνούλι πας να βρεις τ αγόρι σου Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε

16 Αγόρι εγώ δεν έχω, μου αποκρίνεται Βγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεται Δίνει βουτιά στα κύματα και χάνεται ξανανεβαίνει κι απ τη βάρκα πιάνεται Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε

17 Θεέ μου, συγχώρεσέ με, σκύβω για να δω κι ένα φιλί μου δίνει, το παλιόπαιδο Σα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνε κι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε

18 Το χρυσό κλειδί Εσείς του κόσμου οι σοφοί για δώστε απάντηση σωστή. Ποιος έχει το χρυσό κλειδί όπου ανοίγουν οι ουρανοί; Ένα κορίτσι το χει κι όποιος κι αν το παρακαλεί, όχι του λέει όχι. Βρε κορίτσι, βρε κορίτσι μια ζωή την έχουμε. Μάγισσες ρίχτε χαρτιά και μελετήστε τα καλά. Ποιος έχει το χρυσό κλειδί όπου ανοίγουν οι ουρανοί; Ένα κορίτσι το χει κι όποιος κι αν το παρακαλεί, όχι του λέει όχι.

19 Το τρελοβάπορο Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνά κι αρχίζει τις μανούβρες «βίρα μάινα» Την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριές φορτώνει φρέσκο αέρα κι απ' τις δυο μεριές Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι απ' όνειρο κι έχει λοστρόμο αθώο ναύτη πονηρό Από τα βάθη φτάνει τους παλιούς καιρούς βάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς

20 Έλα Χριστέ και Κύριε λέω κι απορώ τέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάπορο Χρόνους μας ταξιδεύει δε βουλιάξαμε χίλιους καπεταναίους τους αλλάξαμε Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε μπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα!

21 Το μαγισσάκι Από τους χρόνους τους παλιούς το `χω βαθύ μεράκι να βγω στις πέρα θάλασσες να βρω το μαγισσάκι Τ άπιαστο σαν αερικό στην εμορφιά του Μάης που αν κάνεις να τον μυριστείς αλίμονό σου εκάεις Έβγα έβγα μαγισσάκι χτύπα χτύπα το ραβδάκι ντο και ρε και μι και φα μες στα ροζ τα σύννεφα Τι ζουμπούλια και τι κρίνα τι και τούτα τι κι εκείνα ντο και ρε και φα και μι φούχτα μου και δύναμη Ποιος θα μου δώκει δύναμη κι ένα μακρύ καμάκι να βγω στις πέρα θάλασσες να βρω το μαγισσάκι

22 Που `ναι σπηλιά του ο ουρανός άγγελος η μαμά του κι αφρός το φουστανάκι του στην άκρια του κυμάτου Χτύπα χτύπα το ραβδάκι γίνε το νερό στ αυλάκι φα και ρε και μι και ντο μες στο μπλε το ξάγναντο Τα παπιά και τα βαπόρια παν μαζί και πάνε χώρια έξι τέσσερα κι οχτώ γούρι μου και φυλαχτό Ανοίξτε πύλες κι εκκλησιές ν ανάψω ένα κεράκι να κάνει θαύμα στα κρυφά για με το μαγισσάκι Που να κοιμάμαι ξυπνητός να τρέχω ξαπλωμένος και να με λεν χωρίς καρδιά μα να `μαι ερωτευμένος Έβγα έβγα μαγισσάκι χτύπα χτύπα το ραβδάκι ντο και ρε και μι και φα μες στα ροζ τα σύννεφα Τα παπιά και τα βαπόρια παν μαζί και πάνε χώρια έξι τέσσερα κι οχτώ γούρι μου και φυλαχτό

23 Αύγουστος Ο Αύγουστος ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά Αύγουστε μήνα και Θεέ σε σένανε ορκιζόμαστε πάλι του χρόνου να μας βρεις στο βράχο να φιλιόμαστε Απ' την Παρθένο στον Σκορπιό χρυσή κλωστή να ράψουμε κι έναν θαλασσινό σταυρό στη χάρη σου ν' ανάψουμε Ο Αύγουστος ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά.

24 Αφού ακούσατε τα υπέροχα μελοποιημένα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη ελάτε να βρούμε τα χαρακτηριστικά της ποίησής του.. Ο Ελύτης μιλάει για Τα βουνά Τη θάλασσα Τον ήλιο και τ αστέρια Τα ελληνικά νησιά Κορίτσια Γοργόνες Κοχύλια Τζιτζίκια Λουλούδια και δέντρα Άνοιξη και καλοκαίρια Κι ελάτε να τα ζωγραφίσουμε όλοι μαζί..!!!

25