Εργαστηριακές ασκήσεις του μαθήματος ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. ΑΣΚΗΣΗ 5 η ΙΧΘΥΟΠΛΑΓΚΤΟΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εργαστηριακές ασκήσεις του μαθήματος ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. ΑΣΚΗΣΗ 5 η ΙΧΘΥΟΠΛΑΓΚΤΟΝ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Εργαστηριακές ασκήσεις του μαθήματος ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 5 η ΙΧΘΥΟΠΛΑΓΚΤΟΝ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα ωοτόκα 1 θαλάσσια είδη ακτινοπτερύγιων ιχθύων παρουσιάζουν ιδιαίτερη ποικιλομορφία ως προς τον αριθμό, το μέγεθος και τη μορφολογία των αυγών που αποθέτουν, αλλά και ως προς το οντογενετικό πρότυπο που θα ακολουθήσουν μέχρι τη μεταμόρφωση σε ιχθύδια. Στο ένα όριο αυτού του εύρους είναι τα είδη που αποθέτουν βενθικά αυγά, τα οποία είναι συνήθως προσκολλημένα στο υπόστρωμα και υπόκεινται σε γονική προστασία. Τα νεαρά άτομα αυτών των ειδών παρουσιάζουν υψηλό βαθμό διαφοροποίησης κατά την εκκόλαψη των αυγών. Η γονιμότητα αυτών των ειδών είναι σχετικά χαμηλή, ενώ ο ρυθμός επιβίωσης των απογόνων σχετικά υψηλός. Στο άλλο άκρο της ποικιλομορφίας των αναπαραγωγικών προτύπων των ακτινοπτερύγιων ιχθύων βρίσκονται τα είδη με πελαγικά αυγά και πρώιμα οντογενετικά στάδια. Αυτά τα είδη χαρακτηρίζονται από σχετικά υψηλή γονιμότητα, απουσία γονικής προστασίας, μικρό βαθμό οντογενετικής διαφοροποίησης κατά την εκκόλαψη και χαμηλό ρυθμό επιβίωσης. Τα πρώιμα οντογενετικά στάδια των ειδών με πελαγικά αυγά, αποτελούν μέρος του πλαγκτού και στο σύνολό τους ονομάζονται ιχθυοπλαγκτόν. Τα πλαγκτονικά στάδια των ψαριών είναι προσαρμοσμένα να επιβιώνουν σε ένα περιβάλλον το οποίο διαφέρει κατά πολύ από αυτό των ενήλικων ατόμων. Έχουν μικρό μέγεθος, εκτελούν κατακόρυφες μετακινήσεις σε ένα μέσο που μπορεί να κινείται πολύ γρηγορότερα από αυτά, και προσπαθούν να βρουν την τροφή τους, αλλά και να αποφύγουν τους θηρευτές τους. Η μορφολογία των ατόμων αλλάζει δραματικά κατά την πλαγκτονική φάση της ζωής τους, ενώ παράλληλα τα ίδια παραμένουν λειτουργικοί οργανισμοί στο περιβάλλον όπου διαβιούν. Ο υψηλός ρυθμός θνησιμότητας των νεαρών οντογενετικών σταδίων (φτάνει στο 95% μέχρι τη μεταμόρφωση των νυμφών σε ιχθύδια, Εικ. 1), είναι ενδεικτικός των προκλήσεων του πλαγκτονικού περιβάλλοντος. Αντισταθμίζεται δε από τη μεγάλη γονιμότητα των ειδών με πλαγκτονικά πρώιμα οντογενετικά στάδια. Εικόνα 1. Υποθετική καμπύλη επιβίωσης των νεαρών οντογενετικών σταδίων των ψαριών με πελαγικά αυγά. Μέχρι το στάδιο των ιχθυδίων, η αφθονία των νεαρών οντογενετικών σταδίων μειώνεται ως και έξι τάξεις μεγέθους. Οι κύριοι παράγοντες θνησιμότητας διαφοροποιούνται σημαντικά ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο. (από Houde 2002) 1 η γονιμοποίηση είναι εξωτερική. 1

3 ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΑΚΤΙΝΟΠΤΕΡΥΓΙΩΝ ΩΟΤΟΚΩΝ ΙΧΘΥΩΝ H ονοματολογία των σταδίων ανάπτυξης έχει απασχολήσει πολλούς επιστήμονες στο παρελθόν και μέχρι σήμερα αποτελεί σημείο τριβής για αρκετούς. Επικρατέστερη βιβλιογραφικά είναι η ονοματολογία που προτάθηκε από τους Kendall et al. (1984). Σύμφωνα με αυτή, η ανάπτυξη των ψαριών χωρίζεται στα πρωτογενή στάδια των αυγών (ή εμβρυϊκό), νυμφών (larvae), νεαρών ατόμων ή ιχθυδίων (juveniles), ενήλικων (adults) και γηρασμένων ατόμων (senescents) (Εικ. 2). Το νυμφικό στάδιο περιλαμβάνει τα μεταβατικά στάδια των λεκιθοφόρων νυμφών (yolk-sac larvae) και της μεταμόρφωσης (metamorphosis). Η διάρκεια των διαφορετικών σταδίων ανάπτυξης εξαρτάται από το είδος, τη θερμοκρασία του νερού και τη διαθεσιμότητα της τροφής. Στα βενθικά ή βενθοπελαγικά είδη, η ολοκλήρωση της νυμφικής φάσης συνοδεύεται από την εγκατάσταση των νεαρών ατόμων στο βενθικό ή βενθοπελαγικό περιβάλλον αντίστοιχα. Στα πελαγικά είδη, τα ιχθυδία παραμένουν στο πελαγικό περιβάλλον διαβίωσης. Εικόνα 2. Γενικευμένο σχέδιο του κύκλου ζωής των ακτινοπτερύγιων ωοτόκων ιχθύων. Το εμβρυϊκό στάδιο ακολουθείται από το λεκιθοφόρο νυμφικό, το νυμφικό, της μεταμόρφωσης, των ιχθυδίων, των ενήλικων και τέλος των γηρασμένων ατόμων. (από Fuiman 2002) Μορφολογικά χαρακτηριστικά του εμβρυϊκού σταδίου Το εμβρυϊκό στάδιο περιλαμβάνει την περίοδο από τη γονιμοποίηση μέχρι την εκκόλαψη των αυγών. Τα αυγά των ωοτόκων θαλάσσιων ψαριών είναι τελολεκιθικά με μεροβλαστικές αυλακώσεις (Εικ. 3). Περιβάλλονται από το χόριο, έχουν μικρό περιλεκιθικό χώρο (χώρος μεταξύ γονιμοποιημένου ωαρίου και χορίου) και συνήθως φέρουν μία ή περισσότερες σταγόνες λιπιδίων (Εικ. 4). Η μορφολογία τους εμφανίζει υψηλή ποικιλομορφία μεταξύ των διαφορετικών ειδών ως προς α) το σχήμα: στα περισσότερα πελαγικά αυγά είναι σφαιρικό (ελλειψοειδές σε κάποια είδη όπως ο γαύρος), β) το μέγεθος: η διάμετρος κυμαίνεται μεταξύ 0.5 και 6.0 mm, με την πλειονότητα των ειδών να έχει διάμετρο αυγών εντός του εύρους των 0.6 ως 1.6 mm, γ) την μορφολογία του χορίου: σε κάποια είδη τα αυγά φέρουν στο χόριο διάφορες δομές (όπως νημάτια ή αποφύσεις), ενώ σε άλλα το χόριο είναι λείο, δ) την ύπαρξη σταγόνων λιπιδίων εντός του λεκιθικού σάκου (καμία, μία ή περισσότερες), και ε) την ομοιογένεια της λεκίθου: σε κάποια είδη η λέκιθος είναι ομοιογενής και διάφανη, ενώ σε άλλα είναι κατατετμημένη (Εικ. 4). 2

4 Εικόνα 3. Ενδεικτικά στάδια ανάπτυξης από τη γονιμοποίηση μέχρι την εκκόλαψη, σε πλάγια όψη (1, 7-12) ή σε κάτοψη (2-6, 13-15) (από Koumoundouros et al. 1998). Η διάμετρος των αυγών ισούται με 1.0 mm. Δεξιά διακρίνονται οι βασικές δομές σε ένα τυπικό αυγό θαλάσσιου ιχθύ. Ζ, ζωικός πόλος. Λ, λέκιθος. Π, περιλεκιθικός χώρος. Σ, σταγόνα λιπιδίων. Χ, χόριο. 1 Λ Χ Π Ζ Σ Εικόνα 4. Διαφορετικά μορφολογικά πρότυπα αυγών ακτινοπτερύγιων ιχθύων (από Alhstrom and Moser 1980). Δεξιά δείχνεται το ελλειψοειδές σχήμα των αυγών του γαύρου (από Re and Meneses 2009). 3

5 Μορφολογικά χαρακτηριστικά του νυμφικού σταδίου Το νυμφικό στάδιο περιλαμβάνει την οντογενετική περίοδο από την εκκόλαψη μέχρι την ολοκλήρωση της μεταμόρφωσης των νυμφών σε ιχθύδια. Διακρίνεται στις επιμέρους φάσεις των λεκιθοφόρων νυμφών (από την εκκόλαψη μέχρι την έναρξη της διατροφής), των εξωγενώς τρεφόμενων νυμφών και της μεταμόρφωσης (από το στάδιο σχηματισμού όλων των πτερυγίων μέχρι συνήθως την ολοκλήρωση της ανάπτυξης των λεπιών και του χρωματισμού του σώματος). Κατά την εκκόλαψη οι νύμφες έχουν μικρό βαθμό διαφοροποίησης και στηρίζονται για την ανάπτυξή τους στα μητρικής προέλευσης λεκιθικά αποθέματα. Oι οφθαλμοί είναι άχρωμοι και μη λειτουργικοί και το στόμα κλειστό. Tο μοναδικό πτερύγιο που έχουν οι λεκιθοφόρες νύμφες είναι η πρωτογενής περιφερειακή πτερυγιοπτυχή. Mε την πρόοδο της ανάπτυξης το μήκος του σώματος αυξάνεται, τα λεκιθικά αποθέματα και η σταγόνα λιπιδίων καταναλώνονται, τα κύτταρα χρωματισμού μεταναστεύουν και αλλάζουν σε αριθμό, οι οφθαλμοί γίνονται λειτουργικοί, σχηματίζονται τα ζεύγη των νευρομαστών καθώς και οι πτυχές των θωρακικών πτερυγίων, το στομάχι, το ήπαρ, το έντερο και το στόμα. Στο τέλος του σταδίου, τα λεκιθικά αποθέματα έχουν καταναλωθεί πλήρως και τα άτομα είναι έτοιμα να περάσουν στην εξωγενή διατροφή. Aντίθετα, η σταγόνα λιπιδίων δεν έχει καταναλωθεί πλήρως και θα στηρίξει τη θρέψη των νυμφών κατά τις πρώτες ημέρες διατροφής (Εικ. 5). Η μορφολογία των λεκιθοφόρων νυμφών εμφανίζει υψηλή ποικιλομορφία μεταξύ των διαφορετικών ειδών ως προς α) το βαθμό διαφοροποίησης και το μέγεθος κατά την εκκόλαψη: το μήκος του σώματος κυμαίνεται μεταξύ 1 και 10 mm περίπου, β) το πρότυπο χρωματισμού και το σχήμα του σώματος, γ) την ύπαρξη σταγόνων λιπιδίων εντός του λεκιθικού σάκου (καμία, μία ή περισσότερες), δ) τη θέση της σταγόνας λιπιδίων, ε) την ομοιογένεια της λεκίθου: σε κάποια είδη η λέκιθος είναι ομοιογενής και διάφανη, ενώ σε άλλα είναι κατατετμημένη, στ) τον αριθμό των μυομερών και την κατανομή τους κατά μήκος του σώματος, κάλ. (Εικ. 6) Εικόνα 5. Ενδεικτικά στάδια ανάπτυξης και βασικά ανατομικά χαρακτηριστικά του λεκιθοφόρου νυμφικού σταδίου (από Koumoundouros et al. 1998). Η κλίμακα ισούται με 0.5 mm. 1, λεκιθικός σάκος. 2, σταγόνα λιπιδίων. 3, οφθαλμός. 4, περιφερειακή πτερυγιοπτυχή. 5, μυομερές. 6, χρωματοφόρα. 7, μυομερές. 8, νωτοχορδή. 9, ακουστικό κυστίδιο. 10, στομάχι. 11, ουρητήρας. 12, έδρα. 4

6 Εικόνα 6. Παραδείγματα μορφολογίας των λεκιθοφόρων νυμφών διαφορετικών ειδών κατά την εκκόλαψη (από Mito 1966). Μετά την κατανάλωση των λεκιθικών αποθεμάτων, το νυμφικό στάδιο χαρακτηρίζεται από την εξωγενή θρέψη και την ταυτόχρονη αύξηση και ανάπτυξη. Περιλαμβάνει τη διαφοροποίηση του σχήματος του σώματος μέσω της αλλομετρικής αύξησης, την ηθολογική διαφοροποίηση, την εξέλιξη του χρωματισμού αλλά και την ανάπτυξη της νηκτικής κύστης, των βραγχίων, των πτερυγίων, των λεπιών και όλων των λειτουργικών συστημάτων του οργανισμού (πεπτικό, μυϊκό, σκελετικό, νευρικό, κλπ) (Εικ. 7, Εικ. 8). Η διάρκεια του σταδίου εξαρτάται το είδος, τη θερμοκρασία την αφθονία και ποιότητα της τροφής, τον ενδοειδικό ανταγωνισμό, την ποιότητα του νερού και τη συγκέντρωση του οξυγόνου. Στο νυμφικό στάδιο, τα διάφορα οντογενετικά γεγονότα δεν πραγματοποιούνται σε σταθερή ηλικία (ακόμη και στην ίδια θερμοκρασία), αλλά σε σταθερό, λίγο ως πολύ, μέγεθος σώματος (στενή σύνδεση της αύξησης με τη διαφοροποίηση). Η μορφολογία των νυμφών εμφανίζει υψηλή ποικιλομορφία μεταξύ των διαφορετικών ειδών ως προς α) το μέγεθος και το σχήμα του σώματος στο ίδιο στάδιο ανάπτυξης, β) τον αριθμό των μυομερών και την κατανομή τους κατά μήκος του σώματος, γ) το πρότυπο ανάπτυξης του χρωματισμού και την κατανομή των κυττάρων χρωματισμού, δ) τη διαδοχή ανάπτυξης των πτερυγίων και τους μεριστικούς τους χαρακτήρες, ε) την ύπαρξη ιδιαίτερων νυμφικών χαρακτηριστικών (π.χ. ευμεγέθεις άκανθες ενάντια στη θήρευση), κάλ. (Εικ. 9). 5

7 Εικόνα 7. Ενδεικτικά στάδια ανάπτυξης από την έναρξη της διατροφής μέχρι την μεταμόρφωση (από Koumoundouros et al. 1999). Μεταξύ άλλων, εμφανής είναι η αλλαγή του σχήματος του σώματος, η ανάπτυξη των πτερυγίων και η ανάπτυξη του χρωματισμού του σώματος. Μέχρι το 2 ο σχέδιο, η νωτοχορδή είναι ευθεία σε όλο το μήκος της (preflexion stage). Στο 3 ο σχέδιο διακρίνεται η προς τα πάνω κάμψη του ουραίου τμήματός της (flexion stage), η οποία συσχετίζεται με την ανάπτυξη του ουραίου πτερυγίου. Η διαδικασία κάμψης της νωτοχορδής ολοκληρώνεται στο 4 ο σχέδιο (postflexion stage). Η κλίμακα ισούται με 1.0 mm Εικόνα 8. Βασικά ανατομικά χαρακτηριστικά του νυμφικού σταδίου κατά την κατανάλωση των λεκιθικών αποθεμάτων (επάνω) και κατά το στάδιο κάμψης της νωτοχορδής (κάτω). 1. Περιφερειακή πτερυγιοπτυχή. 2. Νωτοχορδή. 3. Θωρακικά πτερύγια. 4. Μυομερές. 5. Ακουστικό κυστίδιο. 6. Εγκέφαλος. 7. Ήπαρ. 8. Στομάχι. 9. Έντερο. 10. Έδρα. 11. Ουροδόχος κύστη. 12. Ραχιαίο πτερύγιο. 13. Ουραίο πτερύγιο. 14. Εδρικό πτερύγιο. 15. Κοιλιακά πτερύγια. 16. Προεπικαλυμματικές άκανθες. 17. Οσφρητικά κυστίδια. 18. Μελανοφόρα κύτταρα. 6

8 Εικόνα 9. Παραδείγματα μορφολογίας των νυμφών διαφορετικών ειδών κατά τη φάση της εξωγενούς θρέψης (από Re and Meneses 2009). Εικόνα 10. Οντογενετικό πρότυπο δύο διαφορετικών ειδών ιχθύων. Στο κάτω αριστερό μέρος δίνεται το μήκος των νυμφών. Είναι εμφανείς οι διαφορές της μορφολογίας μεταξύ των διαφορετικών σταδίων οντογένεσης του ίδιου είδους, αλλά και μεταξύ των διαφορετικών ειδών για το ίδιο οντογενετικό στάδιο (από Fuiman 2002). 7

9 Κλείνοντας τη βασική μορφολογική περιγραφή των διαφορετικών οντογενετικών σταδίων, πρέπει να υπογραμμισθεί ότι αν και οι χαρακτήρες που χρησιμοποιούνται για τον συστηματικό προσδιορισμό των ιχθυοπλαγκτονικών δειγμάτων είναι μορφολογικοί, αυτοί είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη διαφοροποίηση των λειτουργικών ικανοτήτων των αναπτυσσόμενων ψαριών (Εικ. 11). Εικόνα 11. Σύνοψη των σταδίων των κυριότερων λειτουργικών μεταβάσεων ή ανάπτυξης των διαφορετικών οργάνων και συστημάτων. Τα δεδομένα αναφέρονται στη συναγρίδα (Dentex dentex). Αριστερά δίνεται η κλίμακα μεγεθών (διάμετρος για τα αυγά και ολικό μήκος σώματος για τις νύμφες και ιχθύδια). (από Κουμουνδούρος 1998) ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΙΧΘΥΟΠΛΑΓ- ΚΤΟΝΙΚΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ Κύριο αντικείμενο των ιχθυοπλαγκτονικών μελετών είναι ο καθορισμός της χωρικής κατανομής των αυγών και των νυμφών, η εκτίμηση του ρυθμού θνησιμότητας και αύξησης των νεαρών σταδίων, καθώς και του ρυθμού ένταξης νέων ατόμων στον ενήλικο πληθυσμό, η κατανόηση των τροφικών σχέσεων στο πλαγκτονικό περιβάλλον. Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και η χρήση των πλαγκτονικών σταδίων των ψαριών ως δεικτών για τις περιβαλλοντικές διαταραχές (π.χ. φυσική και χημική ρύπανση), μέσω της μελέτης της συχνότητας τερατογενέσης σε μια περιοχή. Η δειγματοληψία του ιχθυοπλαγκτού πραγματοποιείται με χρήση δύο κυρίως ειδικών εργαλείων, του Bongo-net και του Methot-Issacs-Kidd-trawl (MIKT) (Εικ. 12). Το πρώτο θεωρείται κατάλληλο για τη σύλληψη αυγών και πρώιμων νυμφών, ενώ το δεύτερο συνίσταται για τη σύλληψη μεγαλύτερων νυμφών και ιχθυδίων. Τα εργαλεία σύρονται πίσω από το σκάφος με ταχύτητα 2-3 κόμβων / ώρα. Οι σύρσεις είναι λοξές (το εργαλείο κατεβαίνει από την επιφάνεια έως το επιθυμητό μέγιστο βάθος και εν συνεχεία ανεβαίνει με σταθερή ταχύτητα). Σε πιο εξελιγμένη μορφή τους, τα εργαλεία δειγματοληψίας έχουν τη δυνατότητα να φέρουν 8

10 πολλαπλά δίκτυα τα οποία παίρνουν δείγμα από συγκεκριμένα βάθη και δίνουν έτσι τη δυνατότητα συλλογής πληροφοριών για την κάθετη κατανομή των ειδών. Αμέσως μετά τη συλλογή τους, τα δείγματα συντηρούνται σε διαλύματα φορμόλης ή/και αλκοόλης. Στο εργαστήριο, τα συντηρημένα δείγματα υπόκεινται σε ταξινόμηση μέχρι τη χαμηλότερη δυνατή συστηματική βαθμίδα. Η περαιτέρω ανάλυση ποικίλλει ανάλογα με τους ερευνητικούς στόχους. Αξιοσημείωτο είναι ότι η διαδικασία σύλληψης και συντήρησης των δειγμάτων επιδρά σημαντικά στο μέγεθος και στο σχήμα των ατόμων (Εικ. 13). Γεγονός που λαμβάνεται υπόψη στην κατάταξη των ατόμων και στις ακόλουθες αναλύσεις τους. Εικόνα 12. Δειγματολήπτης ιχθυοπλαγκτού Bongo-net (αριστερά) και Methot-Issacs-Kidd-trawl (MIKT, κέντρο). Ο πρώτος αποτελείται από δύο στεφάνες με διάμετρο 60 cm, ενώ ο δεύτερος από ένα τετράγωνο πλαίσιο με άνοιγμα 5 m 2. Το πλαγκτονικό δίχτυ έχει άνοιγμα ματιού από μm. ( Εικόνα 13. Διαφορετικά στάδια αυγών της ρέγγας της Βαλτικής θάλασσας, μετά από μονιμοποίησή τους. (φωτογραφία από ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Alhstrom E.H., Moser H.G Characters useful in identification of pelagic marine fish eggs. In: Identification of Pelagic Marine Fish Eggs (Alhstrom E.H., Moser H.G., eds). CalCOFI Rep., Vol. XXI, pp Fuiman L.A Special Considerations of Fish Eggs and Larvae. The Unique Contributions of Early Life Stages (Fuiman L.A. and Werner R.G., eds), pp Blackwell Science. 9

11 Houde E.D Mortality. In: Fishery Science: The Unique Contributions of Early Life Stages (Fuiman L.A. and Werner R.G., eds). pp Blackwell Science. Kendall A.W., Ahlstrom E.H., Moser H.G. (1984) Early life history stages of shes and their characters. In: Ontogeny and systematics of fishes, (Moser HG, Richards WJ, Cohen DM, Fahay MP, Kendall AW, Richardson SL, eds). American Society of Ichthyologists and Herpetologists, Special Publication No 1, pp Allen Press Inc, Lawrence, Kansas. Koumoundouros G., Divanach P., Kentouri M Embryonic and yolk-sac larval development of Dentex dentex Linnaeus 1758 (Osteichthyes, Sparidae). Marine Life, 6: Koumoundouros G., Divanach P., Kentouri M Ontogeny and allometric plasticity of Dentex dentex (Osteichthyes: Sparidae) in rearing conditions. Marine Biology, 135: Kουμουνδούρος Γ Oντογένεση της λειτουργικής μορφολογίας και κριτήρια ποιότητας των νυμφών και ιχθυδίων της συναγρίδας Dentex dentex (L. 1758), σε συνθήκες εκτροφής. Διδακτορική Διατριβή, Tμήμα Bιολογίας, Πανεπιστήμιο Kρήτης, Hράκλειο, 155 σελ. Mito, S. 1966: Fish eggs and larvae. In Illustrated encyclopaedia of the marine plankton of Japan., Vol. 7. Motoda, S. (ed.). Soyo Sha, Tokyo. (in Japanese) Re P., Meneses I., Early stages of marine fishes occurring in Iberian peninsula. Σωμαράκης Σ Ιχθυοπλαγκτό του Β. Α. Αιγαίου με έμφαση στο γαύρο, Engraulis encrasicolus (Linnaeus 1758) (Ιούνιος 1993, 1994, 1995, 1996). Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Κρήτης. Σελ. 177 και Παράρτημα» ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ 1. Παρατηρήστε τα διαφορετικά δείγματα ιχθυοπλαγκτού και αναγνωρίστε τα βασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά του εμβρυϊκού και νυμφικού σταδίου. 2. Εντοπίσετε τα κύτταρα χρωματισμού και περιγράψετε το σχήμα τους. 3. Στα επεξεργασμένα ιστολογικά δείγματα, προσδιορίστε τα διαφορετικά πτερύγια και μετρήστε τους μεριστικούς τους χαρακτήρες. 4. Εξετάστε και σχεδιάστε τη σχέση της κάμψης της νωτοχορδής με την ανάπτυξη του ουραίου πτερυγίου. 5. Προσδιορίστε το στάδιο όπου εμφανίζονται τα προπλάσματα των μονών πτερυγίων, τα βραγχιακά τόξα και ελάσματα, τα λέπια και τα δόντια. 10

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ιχθυοπλαγκτόν. Icthyoplankton. (L.A. Fuiman) Γ. Κουμουνδούρος

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ιχθυοπλαγκτόν. Icthyoplankton. (L.A. Fuiman) Γ. Κουμουνδούρος Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Ιχθυοπλαγκτόν Icthyoplankton (L.A. Fuiman) Γ. Κουμουνδούρος Τεράστια ποικιλία αναπαραγωγικών προτύπων στα ψάρια (εσωτερική ή εξωτερική γονιμοποίηση, ωοτοκία, ωοζωοτοκία,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΛΑΓΚΤΟΥ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΩΣ ΖΩΝΤΑΝΗΣ ΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟΥΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥΣ ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ (Γενική θεώρηση)

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΛΑΓΚΤΟΥ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΩΣ ΖΩΝΤΑΝΗΣ ΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟΥΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥΣ ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ (Γενική θεώρηση) T.E.I. ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΛΙΕΙΑΣ-ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΠΛΑΓΚΤΟΥ Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΛΑΓΚΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης Βασίλειο: Animalia Υπερσυνομοταξία/Υπερφύλο: Λοφοτροχόζωα Συνομοταξία/Φύλο: Μαλάκια

Διαβάστε περισσότερα

Ιχθυολογία. Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Μορφομετρία Οστεϊχθύος. Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Ιχθυολογία. Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Μορφομετρία Οστεϊχθύος. Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Ιχθυολογία Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Μορφομετρία Οστεϊχθύος Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Εργασίες Άσκησης Θα γίνει εξέταση των εξωτερικών μορφολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Αλλαγες στην αλλομετρικη αυξηση των ιχθυδιων του μελανουριου (Oblada melanura) κατα την εγκατασταση τους στην παρακτια ζωνη

Αλλαγες στην αλλομετρικη αυξηση των ιχθυδιων του μελανουριου (Oblada melanura) κατα την εγκατασταση τους στην παρακτια ζωνη 8ο Πανελλήνιο Συμποσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 991 Αλλαγες στην αλλομετρικη αυξηση των ιχθυδιων του μελανουριου (Oblada melanura) κατα την εγκατασταση τους στην παρακτια ζωνη Νικόλαος Νικολιουδάκης, Σωτήριος

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία και μορφολογία πτηνού

Ανατομία και μορφολογία πτηνού Ανατομία και μορφολογία πτηνού Τα πτηνά είναι ομοιόθερμα σπονδυλωτά που φυλογενετικά σχετίζονται με τους Δεινοσαύρους Τα αρτίγονα πουλιά (Νεόρνιθες) διαιρούνται σε δύο ομάδες: (1) Παλαιόγναθα (κίβι, έμου,

Διαβάστε περισσότερα

Κατά τη µεταφορά της ωοµάζας στο εργαστήριο, η πλειοψηφία των προσφάτων γονιµοποιηµένων αυγών δεν είχε ξεπεράσει το στάδιο 12. Τα πρώτα εκκολαφθέντα

Κατά τη µεταφορά της ωοµάζας στο εργαστήριο, η πλειοψηφία των προσφάτων γονιµοποιηµένων αυγών δεν είχε ξεπεράσει το στάδιο 12. Τα πρώτα εκκολαφθέντα ΕΜΒΡΥΪΚH ΑΝAΠΤΥΞΗ Κατά τη µεταφορά της ωοµάζας στο εργαστήριο, η πλειοψηφία των προσφάτων γονιµοποιηµένων αυγών δεν είχε ξεπεράσει το στάδιο 12. Τα πρώτα εκκολαφθέντα έµβρυα παρατηρήθηκαν την όγδοη µέρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΑΥΛΑΚΩΣΗ Αυλάκωση ονομάζεται η διαίρεση του ζυγωτού Η πρώτη μιτωτική διαίρεση σε 2 κύτταρα γίνεται 30 ώρες μετά τη γονιμοποίηση Ακολουθούν πολλές μιτωτικές διαιρέσεις και 5 7 μέρες

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος. Συστηµατική κατάταξη

Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος. Συστηµατική κατάταξη 2 η ΑΣΚΗΣΗ Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος Συστηµατική κατάταξη Κλάση Τάξη Οστεϊχθύες Perciformes Οικογένεια Cichlidae Γένος Tilapia Γενικά : Η οικογένεια Cichlidae περιλαµβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 8. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 8. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 8. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Γεννητικότητα Ρυθμός αναπαραγωγής: η παραγωγή νέων στον πληθυσμό μέσω της Γέννησης (στα θηλαστικά) Εκκόλαψης (πτηνά, ερπετά, αμφίβια, ψάρια) Γεννητικότητα:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ ΧΟΡΔΩΤΑ ΥΠΟΦΥΛΟ Σπονδυλωτά ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ Άγναθα Γναθόστομα ΚΛΑΣΗ Μυξίνοι Χονδριχθύες Πετρόμυζοι Οστεϊχθύες*

ΦΥΛΟ ΧΟΡΔΩΤΑ ΥΠΟΦΥΛΟ Σπονδυλωτά ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ Άγναθα Γναθόστομα ΚΛΑΣΗ Μυξίνοι Χονδριχθύες Πετρόμυζοι Οστεϊχθύες* ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ ΚΛΑΣΗ Ουροχορδωτά Ασκίδια Κωπηλάτες Θαλειοειδή ΧΟΡΔΩΤΑ Σπονδυλωτά Άγναθα Γναθόστομα Κεφαλοχορδωτά Λεπτοκάρδια Μυξίνοι Πετρόμυζοι Χονδριχθύες Οστεϊχθύες* Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ. Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας...

ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ. Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας... ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας... Κύτταρο Η βασική δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής. Πρώτος ο Βρετανός Robert Hooke το 1665 παρατηρώντας

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης

Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή 1 Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης 2019 2 Δομή μαθήματος-ενότητες Μυϊκό -Δομή και λειτουργία ΚΝΣ-Νευρομυϊκός έλεγχος Επίδραση της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΖΩΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ (άσκηση 4 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών χρυσονηματώδης της πατάτας Globodera rostochiensis (συν. Heterodera rostochiensis) οικ. Heteroderidae χρυσονηματώδης της πατάτας μορφολογία εμφανίζουν έντονο γενετικός διμορφισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Τα Αρθρόποδα αποτελούν τους πολυπληθέστερους οργανισμούς πάνω στη Γη (περίπου το 55-60% όλων των ειδών φυτών και ζώων) Είναι γνωστά περίπου 1.000.000 είδη Το σώμα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΘΕΜΑ 1ο 1. Κυτταρική διαφοροποίηση ονομάζουμε: α. Την δομική κυρίως εξειδίκευση των συστημάτων β. Την δομική και λειτουργική εξειδίκευση των κυττάρων γ. Την λειτουργική εξειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Πρόταση για την ενσωμάτωση ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ. στη διδασκαλία διαφορετικών ενοτήτων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Πρόταση για την ενσωμάτωση ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ. στη διδασκαλία διαφορετικών ενοτήτων ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Πρόταση για την ενσωμάτωση ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ στη διδασκαλία διαφορετικών ενοτήτων 1. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Όλοι οι οργανισμοί: Τρέφονται Αναπνέουν Απεκκρίνουν Αναπαράγονται Αναπτύσσονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Βιολογία Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α, Β ΤΑΞΕΙΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΗΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Ζωολογία (ΒΙΟΛ-101): Εργαστηριακή άσκηση: Μορφολογία και Ανατομία δεκάποδου καρκινοειδούς

Εισαγωγή στη Ζωολογία (ΒΙΟΛ-101): Εργαστηριακή άσκηση: Μορφολογία και Ανατομία δεκάποδου καρκινοειδούς Ονοματεπώνυμο:... Α.Μ.:... Ημερομηνία:... Ώρα:... Τι θα κάνετε στην εργαστηριακή άσκηση; Α Εξωτερική μορφολογία 1. Παρατηρείστε τις δύο διαφορετικές σωματικές περιοχές, τους σωμίτες με τα εξαρτήματά τους

Διαβάστε περισσότερα

Ηεξάπλωσητου«Λαγοκέφαλου» (Lagocephalus sceleratus) στις Ελληνικές θάλασσες. Π. Περιστεράκη, ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ.

Ηεξάπλωσητου«Λαγοκέφαλου» (Lagocephalus sceleratus) στις Ελληνικές θάλασσες. Π. Περιστεράκη, ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ. Ηεξάπλωσητου«Λαγοκέφαλου» (Lagocephalus sceleratus) στις Ελληνικές θάλασσες Π. Περιστεράκη, ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ. Πολλά είδη ψαριών έχουν εισβάλλει στην Μεσόγειο από το κανάλι του Σουέζ αλλά και το Γιβραλτάρ και έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΟΥ ΣΤΟ ΡΥΘΜΟ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΥΜΦΩΝ Danio rerio (Hamilton, 1822)

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΟΥ ΣΤΟ ΡΥΘΜΟ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΥΜΦΩΝ Danio rerio (Hamilton, 1822) ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΟΥ ΣΤΟ ΡΥΘΜΟ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΥΜΦΩΝ Danio rerio (Hamilton, 1822) Λοϊζίδης Μ., Γεώργα Ι., Κουμουνδούρος Γ. Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πάτρας, koumound@upatras.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 5 ΣΤΡΟΒΙΛΟΚΙΝΗΤΗΡΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 5 ΣΤΡΟΒΙΛΟΚΙΝΗΤΗΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΘΕΡΜΟΚΙΝΗΤΗΡΩΝ ΚΑΙ ΘΕΡΜΙΚΩΝ ΣΤΡΟΒΙΛΟΜΗΧΑΝΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ: ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΤΡΟΒΙΛΟΚΙΝΗΤΗΡΩΝ Υπεύθυνος: Επικ. Καθηγητής Δρ. Α. ΦΑΤΣΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο Μαθημάτων

Περιεχόμενο Μαθημάτων Περιεχόμενο Μαθημάτων Χερσαία και Θαλάσσια Οικοσυστήματα Συντονιστές I. Καρακάσης M. Μυλωνάς Σύνολο ωρών 100 Διδάσκοντες Χ. Αρβανιτίδης, Ι. Καρακάσης, Κ. Κοτζαμπάσης, Ν. Λαμπαδαρίου, Μ. Μυλωνάς, Π. Πήττα

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες μακροσκοπικών ελέγχων για τον επιβλαβή οργανισμό. Grapholita molesta Busck. (Lepidoptera: Tortricidae) (κν.

Οδηγίες μακροσκοπικών ελέγχων για τον επιβλαβή οργανισμό. Grapholita molesta Busck. (Lepidoptera: Tortricidae) (κν. Οδηγίες μακροσκοπικών ελέγχων για τον επιβλαβή οργανισμό Grapholita molesta Busck. (Lepidoptera: Tortricidae) (κν. βλαστορύκτης της ροδακινιάς) σε ροδάκινα και νεκταρίνια για εξαγωγή στη Ρωσία Για φυτοϋγειονομικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΙΙ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΙΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΙΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ ΙΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΟΝΔΡΙΧΘΥΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γράμματα και αριθμοί

Γράμματα και αριθμοί 5 Γράμματα και αριθμοί 5.1 Γενικά Στα τεχνικά σχέδια χρησιμοποιούμε γράμματα και αριθμούς, όταν θέλουμε να δώσουμε περισσότερες πληροφορίες, όπως να χαρακτηρίσουμε χώρους ή υλικά, να δείξουμε την πορεία

Διαβάστε περισσότερα

Σωματική ανάπτυξη των παιδιών

Σωματική ανάπτυξη των παιδιών Σωματική ανάπτυξη των παιδιών Περίγραμμα διάλεξης Σωματική ανάπτυξη Εισαγωγικά - Ορισμοί Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της σωματικής ανάπτυξης Νόμοι σωματικής ανάπτυξης Παιδαγωγική αξία γνώσης των νόμων Επιτάχυνση

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος εργασίας: Καθορισμός του φύλου στους ζωικούς οργανισμούς

Τίτλος εργασίας: Καθορισμός του φύλου στους ζωικούς οργανισμούς Τίτλος εργασίας: Καθορισμός του φύλου στους ζωικούς οργανισμούς Ένας από τους βασικότερους βιολογικούς μηχανισμούς, ο καθορισμός του φύλου, χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο ποικιλότητας μηχανισμών και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιμος Π. Βανδώρος ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Οι βασικές δομές που εξετάζουμε στην ανατομία μπορούν ιεραρχικά να ταξινομηθούν ως εξής:

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Iάσμη Στάθη Δέσποινα Δοκιανάκη Ηράκλειο, Σπονδυλωτά Ασπόνδυλα Καρκινοειδή ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Χαρακτηριστικά Μεταμέρεια

Διαβάστε περισσότερα

Γεννητικά όργανα. Εγκέφαλος

Γεννητικά όργανα. Εγκέφαλος Φύλο και Εγκέφαλος Φυλετικός διµορφισµός: Ø ύπαρξη διαφορετικών µορφών σε ένα είδος Ø αναφέρεται σε κάθε χαρακτηριστικό που είναι διαφορετικό στο αρσενικό και στο θηλυκό Ø αναπαραγωγικές και µη-αναπαραγωγικές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ. Μάθημα 9. Μερικές έννοιες από την «Οικολογία Πληθυσμών»

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ. Μάθημα 9. Μερικές έννοιες από την «Οικολογία Πληθυσμών» ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μάθημα 9 Μερικές έννοιες από την «Οικολογία Πληθυσμών» Τα θέματά μας Η καμπύλη αύξησης των πληθυσμών Η φέρουσα ικανότητα του οικοσυστήματος για έναν πληθυσμό Ο ανταγωνισμός Η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (MSc) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΕΛΙΔΑ Ενότητα 2 : Χημεία της ζωής 4 Ενότητα 3: Ενέργεια και οργανισμοί 13 Ενότητα 4: κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

ειδική φυτοπαθολογία οπωροκηπευτικών και φυτών μεγάλης καλλιέργειας 8. Νηματώδεις Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας Δρ Βασίλειος Δημόπουλος

ειδική φυτοπαθολογία οπωροκηπευτικών και φυτών μεγάλης καλλιέργειας 8. Νηματώδεις Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας Δρ Βασίλειος Δημόπουλος ειδική φυτοπαθολογία οπωροκηπευτικών και φυτών μεγάλης καλλιέργειας 8. Νηματώδεις χρυσονηματώδης της πατάτας Globodera rostochiensis (συν. Heterodera rostochiensis) οικ. Heteroderidae χρυσονηματώδης της

Διαβάστε περισσότερα

BIOΛ 102 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ

BIOΛ 102 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ BIOΛ 102 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ Γονιμοποίηση Αυλάκωση Γαστριδίωση Νευριδίωση Οργανογένεση ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ Δ. Δοκιανάκη & Μ. Παυλίδης Ηράκλειο, Νοέμβριος 2015 1 ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* 1. Επαφή, αναγνώριση & πρόσδεση

Διαβάστε περισσότερα

Πως Αλήθεια Μοιάζει Ένα Ψάρι; ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΨΑΡΙΟΥ. Μ. Παυλίδης Δ. Δοκιανάκη Ηράκλειο, Νοέμβριος 2013. Giant frogfish Lumpsucker Boxfish

Πως Αλήθεια Μοιάζει Ένα Ψάρι; ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΨΑΡΙΟΥ. Μ. Παυλίδης Δ. Δοκιανάκη Ηράκλειο, Νοέμβριος 2013. Giant frogfish Lumpsucker Boxfish ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΨΑΡΙΟΥ Πως Αλήθεια Μοιάζει Ένα Ψάρι; Whale shark (20 m, >2 tn) Rhinodon typus Sailfish Pacific needlefish Tylosurus pacificus Dover sole Μ. Παυλίδης Δ. Δοκιανάκη Ηράκλειο, Νοέμβριος 203 Microstomus

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία του Ανθρώπου PHA108

Ανατομία του Ανθρώπου PHA108 Τίτλος: Κωδικός Μαθήματος: Τύπος μαθήματος: Επίπεδο: Έτος σπουδών: Αριθμός ECTS credits: Στόχος μαθήματος: Αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Ανατομία του Ανθρώπου PHA108 Υποχρεωτικό Προπτυχιακό (1ος

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣ Τελική Εξέταση : 9-Δεκεμβρίου Υπεύθυνος Μαθήματος: Τζιχάντ Μούσα

ΦΥΣ Τελική Εξέταση : 9-Δεκεμβρίου Υπεύθυνος Μαθήματος: Τζιχάντ Μούσα ΦΥΣ. 131 Τελική Εξέταση : 9-Δεκεμβρίου-2015 Υπεύθυνος Μαθήματος: Τζιχάντ Μούσα Πριν αρχίσετε συμπληρώστε τα στοιχεία σας (ονοματεπώνυμο και αριθμό ταυτότητας). Επίθετο: ---------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

lysianassa, για να συγκριθεί η πυκνότητα του πληθυσμού αυτού με εκείνη του πληθυσμού στη Βουρβουρού. Κατά τη χρονική περίοδο Μάρτιος 2003 Μάρτιος

lysianassa, για να συγκριθεί η πυκνότητα του πληθυσμού αυτού με εκείνη του πληθυσμού στη Βουρβουρού. Κατά τη χρονική περίοδο Μάρτιος 2003 Μάρτιος ΠΕΡΙΛΗΨΗ Κεντρικός στόχος της έρευνας αυτής ήταν η κάλυψη του κενού πληροφόρησης για τη βιολογία και την οικολογία του καβουριού Portumnus latipes (Pennant, 1777), κάτοικου των αμμωδών υποπαραλιακών υποστρωμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Δυναμική στο επίπεδο. Ομάδα Γ.

Δυναμική στο επίπεδο. Ομάδα Γ. .3.2. Η τριβή και η κίνηση. στο επίπεδο. Ομάδα Γ. Ένα σώμα μάζας 2kg ηρεμεί σε οριζόντιο επίπεδο με το οποίο παρουσιάζει συντελεστές τριβής μ=μ s =0,2. Σε μια στιγμή t 0 =0 στο σώμα ασκείται μεταβλητή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΜΥ ΟΚΑΛΛΙΕΡΓΙΕΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΟΙ ΜΥ ΟΚΑΛΛΙΕΡΓΙΕΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΙΕΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΖΩΪΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΟΙ ΜΥ ΟΚΑΛΛΙΕΡΓΙΕΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΙΕΡΙΑΣ ΣΠΟΥ ΑΣΤΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙ ΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ-ΜΑΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΚΥΡΙΤΣΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η επιτάχυνση και ο ρόλος της.

Η επιτάχυνση και ο ρόλος της. Η επιτάχυνση και ο ρόλος της. Το μέγεθος «επιτάχυνση» το συναντήσαμε κατά τη διδασκαλία στην Α Λυκείου, όπου και ορίσθηκε με βάση την εξίσωση: t Όπου η παραπάνω μαθηματική εξίσωση μας λέει ότι η επιτάχυνση:

Διαβάστε περισσότερα

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΙΑΛΕΞΗ 2. ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ - ΑΥΛΑΚΩΣΗ Ι ΑΣΚΩΝ Μιχάλης Παυλίδης (pavlidis@biology.uoc.gr) Hράκλειο, Νοέμβριος 2012 1 ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* 1. 2. 3. 4. Επαφή, αναγνώριση & πρόσδεση σπερματοζωαρίου

Διαβάστε περισσότερα

Εκτιμητική ζώων Πρόσθιο τμήμα κορμού και πρόσθια άκρα

Εκτιμητική ζώων Πρόσθιο τμήμα κορμού και πρόσθια άκρα Εκτιμητική ζώων Πρόσθιο τμήμα κορμού και πρόσθια άκρα Εργαστήριο Γενικής και Ειδικής Ζωοτεχνίας Γ.Π.Α. Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκουσες: Κουτσούλη Παναγιώτα, Xαρισμιάδου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ο Κεφάλαιο: Στατιστική ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Πληθυσμός: Λέγεται ένα σύνολο στοιχείων που θέλουμε να εξετάσουμε με ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά. Μεταβλητές X: Ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

8. Σύνθεση και ανάλυση δυνάμεων

8. Σύνθεση και ανάλυση δυνάμεων 8. Σύνθεση και ανάλυση δυνάμεων Βασική θεωρία Σύνθεση δυνάμεων Συνισταμένη Σύνθεση δυνάμεων είναι η διαδικασία με την οποία προσπαθούμε να προσδιορίσουμε τη δύναμη εκείνη που προκαλεί τα ίδια αποτελέσματα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO Σάββατο 3 Δεκεμβρίου Διαγωνισμός στη Βιολογία.

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO Σάββατο 3 Δεκεμβρίου Διαγωνισμός στη Βιολογία. 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2017 Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2016 Διαγωνισμός στη Βιολογία (Διάρκεια 1 ώρα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΩΝ 1)... 2)...

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης Γενικά χαρακτηριστικά - Πλευρικά πεπιεσμένοι οργανισμοί. - Φέρουν 2 θυρίδες (μήκος 1-2 mm μέχρι 1 m, π.χ.

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΤΟΜΑΧΟΣ ΤΩΝ ΜΗΡΥΚΑΣΤΙΚΩΝ

Ο ΣΤΟΜΑΧΟΣ ΤΩΝ ΜΗΡΥΚΑΣΤΙΚΩΝ Ο ΣΤΟΜΑΧΟΣ ΤΩΝ ΜΗΡΥΚΑΣΤΙΚΩΝ 1 κεφάλαιο 1.1 Γενικά Τα μηρυκαστικά (Σχήμα 1.1), σε αντίθεση με τα μονογαστρικά ζώα (Σχήματα 1.2 και 1.3), έχουν τη δυνατότητα διεξαγωγής της μικροβιακής ζύμωσης εντός του

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΦΘΟΡΑΣ 1.Φθορά επιφανειών φθοράς 2. Μηχανισμοί φθοράς Φθορά πρόσφυσης (adhesive wear)

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΦΘΟΡΑΣ 1.Φθορά επιφανειών φθοράς 2. Μηχανισμοί φθοράς Φθορά πρόσφυσης (adhesive wear) ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΦΘΟΡΑΣ 1.Φθορά επιφανειών Οι επιφανειακές ανωμαλίες στερεών σωμάτων που έρχονται σε επαφή «καταστρέφονται», υπό την επίδραση των δυνάμεων τριβής, με διάφορους μηχανισμούς. Το είδος και το μέγεθος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΒΟΛΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΒΟΛΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ o ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΒΟΛΗ ΘΕΩΡΙΑ.) Τ ι γνωρίζετε για την αρχή της ανεξαρτησίας των κινήσεων; Σε πολλές περιπτώσεις ένα σώμα εκτελεί σύνθετη κίνηση, δηλαδή συμμετέχει σε περισσότερες από μία κινήσεις. Για

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016

ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016 ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016 ΒΑΘ.:... / 40 ΟΛΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: dd/mm/yyyy ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ) ΧΡΟΝΟΣ: 1 h 30 min

Διαβάστε περισσότερα

9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ

9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ -1096-9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, 2009 - Proceedings, Volume ΙΙ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Α ΣΤΗ ΣΚΕΛΕΤΙΚΗ ΔΙΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΒΡΑΚΙΟΥ [DICENTRARCHUS LABRAX (LINNAEUS 1758)]

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΣΑΣ:.. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 η Οι ιστοί των οργάνων του πεπτικού συστήματος Α) Ένα σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ. Επαφή, Αναγνώριση & Πρόσδεσητου σπερματοζωαρίου στο ωάριο ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΑΥΛΑΚΩΣΗ

ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ. Επαφή, Αναγνώριση & Πρόσδεσητου σπερματοζωαρίου στο ωάριο ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΑΥΛΑΚΩΣΗ ΔΙΑΛΕΞΗ 2. BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΑΥΛΑΚΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ Μιχάλης Παυλίδης (pavlidis@biology.uoc.gr) Hράκλειο, Νοέμβριος 2013 ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* 1. Επαφή, αναγνώριση & πρόσδεση σπερματοζωαρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΚΑΜΠΥΛΟΓΡΑΜΜΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΚΑΜΠΥΛΟΓΡΑΜΜΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ Σχολικό Έτος 016-017 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΚΑΜΠΥΛΟΓΡΑΜΜΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ Α. ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΒΟΛΗ Οριζόντια βολή, ονομάζουμε την εκτόξευση ενός σώματος από ύψος h από το έδαφος, με οριζόντια ταχύτητα u o, όταν στο σώμα επιδρά

Διαβάστε περισσότερα

Ζωική Ποικιλότητα. Ενότητα 7. Συγκριτική Θεώρηση της Δομής και Λειτουργίας των Ζώων

Ζωική Ποικιλότητα. Ενότητα 7. Συγκριτική Θεώρηση της Δομής και Λειτουργίας των Ζώων Ζωική Ποικιλότητα Ενότητα 7. Συγκριτική Θεώρηση της Δομής και Λειτουργίας των Ζώων Ρόζα Μαρία Τζαννετάτου Πολυμένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Συγκριτική Μορφολογία 1/3

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή Ολοκληρωμένου Προγράμματος Παρακολούθησης Θαλασσίων Υδάτων στο πλαίσιο υλοποίησης της Ευρωπαϊκής οδηγίας για τη θαλάσσια στρατηγική

Εφαρμογή Ολοκληρωμένου Προγράμματος Παρακολούθησης Θαλασσίων Υδάτων στο πλαίσιο υλοποίησης της Ευρωπαϊκής οδηγίας για τη θαλάσσια στρατηγική Εφαρμογή Ολοκληρωμένου Προγράμματος Παρακολούθησης Θαλασσίων Υδάτων στο πλαίσιο υλοποίησης της Ευρωπαϊκής οδηγίας για τη θαλάσσια στρατηγική 2008/56/EK 1 Οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (2008/56/ΕΚ)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 7-9

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 7-9 ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 7-9 Μετρήσεις ταχύτητας ροής αέρα με τη βοήθεια σωλήνα Prandtl και απεικόνιση του πεδίου

Διαβάστε περισσότερα

ή ί Ά ή ς ί ς ί ς ής www.vgerodimos.gr

ή ί Ά ή ς ί ς ί ς ής www.vgerodimos.gr ή ί Ά ή ς ί ς ί ς ής www.vgerodimos.gr ς ί ς ί ς ί αύξηση διαφόρων χρόνιων παθήσεων σε παιδιά όπως: ς ί ς, του σακχαρώδους διαβήτη, της υπέρτασης. ί ή ά Ά ς ές ώ ς ί ώ ές ές ώ ς ά ί Ά ί Η άσκηση είναι

Διαβάστε περισσότερα

Πυκνότητα στερεών σωμάτων κυλινδρικού σχήματος

Πυκνότητα στερεών σωμάτων κυλινδρικού σχήματος Χρήση διαστημόμετρου για εύρεση πυκνότητας στερεών σωμάτων γεωμετρικού σχήματος Προκειμένου να υπολογιστεί η πυκνότητα σε στερεά σώματα γεωμετρικού σχήματος πραγματοποιούνται μετρήσεις α) της μάζας τους

Διαβάστε περισσότερα

προς ένα ακίνητο σωμάτιο α (πυρήνας Ηe), το οποίο είναι ελεύθερο να κινηθεί,

προς ένα ακίνητο σωμάτιο α (πυρήνας Ηe), το οποίο είναι ελεύθερο να κινηθεί, ΚΡΟΥΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1. Σφαίρα Α μάζας 3m κινείται πάνω σε λείο οριζόντιο επίπεδο κατά τη θετική φορά και συγκρούεται κεντρικά και ελαστικά με άλλη σφαίρα Β μάζας m που κινείται κατά την

Διαβάστε περισσότερα

14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016

14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΥΡΟΥ ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2015 (Διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Αφρικανικός βάτραχος. Ψάρι ζέβρα

Αφρικανικός βάτραχος. Ψάρι ζέβρα Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήµιον Αθηνών ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ & ΒΙΟΦΥΣΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ Επικ. Καθ. ΒασιλικήΟικονοµίδου εκέµβριος 2014 Οι 6 δηµοφιλέστεροι

Διαβάστε περισσότερα

Εξελικτική Οικολογία. Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πάτρας Τμήμα Βιολογίας 2014

Εξελικτική Οικολογία. Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πάτρας Τμήμα Βιολογίας 2014 Εξελικτική Οικολογία Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πάτρας Τμήμα Βιολογίας 2014 Εξελικτική Οικολογία - Σίνος Γκιώκας - Παν. Πατρών - Τμ. Βιολογίας - 2014 1 Πού συναντιούνται τα δύο πεδία; Οι κιχλίδες των Μεγάλων

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική Γ Θετ. και Τεχν/κης Κατ/σης ΚΥΜΑΤΑ ( )

Φυσική Γ Θετ. και Τεχν/κης Κατ/σης ΚΥΜΑΤΑ ( ) ΚΥΜΑΤΑ ( 2.1-2.2) Για τη δημιουργία ενός κύματος χρειάζονται η πηγή της διαταραχής ή πηγή του κύματος, δηλαδή η αιτία που θα προκαλέσει τη διαταραχή και ένα υλικό (μέσο) στο οποίο κάθε μόριο αλληλεπιδρά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Δρ. Φανή Χατζήνα Βιολόγος Ινστιτούτο Μελισσσοκομίας Χαλκιδικής ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Βιολογία Μέλισσας Μέλισσες: Εμφανίστηκαν στη γη πριν περίπου 80 εκ. χρόνια Κοινή μέλισσα: Apis mellifera

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση βέλτιστου τρόπου εξαπόλυσης και διάθεσης φυσικών εχθρών

Έκθεση βέλτιστου τρόπου εξαπόλυσης και διάθεσης φυσικών εχθρών Έκθεση βέλτιστου τρόπου εξαπόλυσης και διάθεσης φυσικών εχθρών «ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ HYDROFLIES» ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Σώμα νηματοειδούς μορφής, καλύπτεται εξωτερικά από παχύ, υαλώδες και ελαστικό στρώμα (εφυμενίδα): είναι διαπερατή στο νερό αλλά αδιαπέραστη σε πολλές ουσίες προστατεύει

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα Τίτλου Ευχαριστίες Είναι σημαντική η αναγνώριση της βοήθειας που έλαβε ο σπουδαστής κατά τη διάρκεια της εργασίας του. Δεν πρέπει να υπερβαίνει τη μία σελίδα Περίληψη Αποτελεί μια σημαντική παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣ. 131 Τελική εξέταση: 10-Δεκεμβρίου-2005

ΦΥΣ. 131 Τελική εξέταση: 10-Δεκεμβρίου-2005 ΦΥΣ. 131 Τελική εξέταση: 10-Δεκεμβρίου-2005 Πριν αρχίσετε συμπληρώστε τα στοιχεία σας (ονοματεπώνυμο και αριθμό ταυτότητας). Ονοματεπώνυμο Αριθμός ταυτότητας Σας δίνονται 20 ισότιμα προβλήματα (10 βαθμοί

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικά Θέματα Ιχθυολογίας

Ειδικά Θέματα Ιχθυολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών Ειδικά Θέματα Ιχθυολογίας Εργαστηριακός οδηγός Ιωάννης Δ. Λεονάρδος Καθηγητής 1 Εργαστηριακή άσκηση : κατά βάρος αύξηση δείκτες ευρωστίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΙΟΣ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΝΝΕΑ (6)

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΙΟΣ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΝΝΕΑ (6) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΙΟΣ 019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΝΝΕΑ (6) ΘΕΜΑ Α. Οδηγία: Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή Υδρόβιων Οργανισμών

Παραγωγή Υδρόβιων Οργανισμών Παραγωγή Υδρόβιων Οργανισμών Κύρια εκτροφή ιχθύων Εκτροφή τσιπούρας και λαβρακιού Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκουσα: Καρακατσούλη Ναυσικά Εκπαιδευτικοί στόχοι Η εκτροφή της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΤΜΗΜΑ: ΑΡ. Να προσέξετε την εμφάνιση του γραπτού σας και να γράψετε με μελάνι μπλε ή μαύρο.

ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΤΜΗΜΑ: ΑΡ. Να προσέξετε την εμφάνιση του γραπτού σας και να γράψετε με μελάνι μπλε ή μαύρο. Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΒΑΘΜΟΣ:.... /100 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ:... ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01.06.2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ)

Διαβάστε περισσότερα

Chromis chromis (Linnaeus, 1758)

Chromis chromis (Linnaeus, 1758) 6. Παράρτημα Είδη που καταγράφηκαν σε μεγαλύτερη αφθονία ανά τροφική ομάδα και μη ενδημικά είδη. Chromis chromis (Linnaeus, 1758) Κοινά ονόματα: Καλογρίτσα, Καλογριά, Παπαδιά, Καστανάκι Εύρος βάθους: 2

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΩΝ ΑΜΝΙΩΤΩΝ ΕΞΩΕΜΒΡΥΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ

ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΩΝ ΑΜΝΙΩΤΩΝ ΕΞΩΕΜΒΡΥΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΩΝ ΑΜΝΙΩΤΩΝ ΕΞΩΕΜΒΡΥΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ 1. Λεκιθικός σάκος 2. Άμνιον 3. Αλλαντοίδα 4. Χόριο 3. Allantois 1. Yolk sac Α. Embryo Β. Shell Γ C. Shell membrane 2. Amnion 4. Chorion Α: Έμβρυο κοτόπουλου

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 η Το κοινό σύνθετο μικροσκόπιο και το φυτικό κύτταρο

Άσκηση 1 η Το κοινό σύνθετο μικροσκόπιο και το φυτικό κύτταρο Εργαστήριο Φυσιολογίας και Μορφολογίας Φυτών Εργαστηριακές Ασκήσεις Βοτανικής (Συστηματική-Ανατομία) Άσκηση 1 η Το κοινό σύνθετο μικροσκόπιο και το φυτικό κύτταρο Λαβή. Είναι η χειρολαβή του οργάνου. Για

Διαβάστε περισσότερα

Δημογραφία. Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση

Δημογραφία. Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Δημογραφία Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση Μιχάλης Αγοραστάκης Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας &

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ (ΣΧ. ΕΤΟΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ (ΣΧ. ΕΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ (ΣΧ. ΕΤΟΣ 2011 2012) Το σχολικό βιβλίο: Β., Πιαλόγλου Π. (1998). Βιολογία Β τάξης Ενιαίου Λυκείου Θετικής Κατεύθυνσης. Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα. [Έκδοση Α Αντίτυπα 27.000 Αριθμός Σύμβασης 2130/20

Διαβάστε περισσότερα

2ο φύλο του ζωικού βασιλείου ( ~100.000 είδη) Μεγαλύτερο ασπόνδυλο

2ο φύλο του ζωικού βασιλείου ( ~100.000 είδη) Μεγαλύτερο ασπόνδυλο 2ο φύλο του ζωικού βασιλείου ( ~100.000 είδη) Μεγαλύτερο ασπόνδυλο Απολιθώματα πολλά και σε όλο το γεωλογικό χρόνο Οικοσυστήματα Μέγεθος Διάρκεια ζωής Θηρευτές χρήσεις από τον άνθρωπο κόσμηματα τέχνη

Διαβάστε περισσότερα

=... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

=... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 = 20 =... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/05/2018 ΜΑΘΗΜΑ:

Διαβάστε περισσότερα

IΣTOΛOΓIA. Tα δείγµατα του βιολογικού υλικού λαµβάνονται µε > βελόνες ενδοσκοπικούς σωλήνες εύκαµπτους καθετήρες

IΣTOΛOΓIA. Tα δείγµατα του βιολογικού υλικού λαµβάνονται µε > βελόνες ενδοσκοπικούς σωλήνες εύκαµπτους καθετήρες IΣTOΛOΓIA H ιστολογία κλάδος της ιατρικής που µελετά > υφή βιολογικού υλικού και τους τρόπους που τα επιµέρους συστατικά στοιχεία σχετίζονται µεταξύ τους δοµικά & λειτουργικά Tα δείγµατα του βιολογικού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ της ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗς ΣΤΗΝ ΚΟΛΥΜΒΗΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ZEBRAFISH [DANIO RERIO (HAMILTON, 1822)]

ΕΠΙΔΡΑΣΗ της ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗς ΣΤΗΝ ΚΟΛΥΜΒΗΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ZEBRAFISH [DANIO RERIO (HAMILTON, 1822)] ΕΠΙΔΡΑΣΗ της ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗς ΣΤΗΝ ΚΟΛΥΜΒΗΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ZEBRAFISH [DANIO RERIO (HAMILTON, 1822)] Συμεωνίδη Δ., Γεώργα Ι., Αγγελοπούλου Α., Κουμουνδούρος Γ. Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Τα γεγονότα γονιδιωματικού αναδιπλασιασμού στην εξέλιξη. Whole genome

Τα γεγονότα γονιδιωματικού αναδιπλασιασμού στην εξέλιξη. Whole genome Τα γεγονότα γονιδιωματικού αναδιπλασιασμού στην εξέλιξη Whole genome duplication (WGD) Τα γεγονότα γονιδιωματικού αναδιπλασιασμού (WGD) στην εξέλιξη Αν και οι απόγονοι των γεγονότων WGD δεν επιβιώνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά

Διαβάστε περισσότερα

υ r 1 F r 60 F r A 1

υ r 1 F r 60 F r A  1 2.2. Ασκήσεις Έργου-Ενέργειας. 4.2.1. Θεώρηµα Μεταβολής της Κινητικής Ενέργειας. ΘΜΚΕ. Ένα σώµα µάζας m=2kg ηρεµεί σε οριζόντιο επίπεδο. Σε µια στιγµή δέχεται την επίδραση οριζόντιας δύνα- µης, το µέτρο

Διαβάστε περισσότερα

2H O 2H O O ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ - ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ

2H O 2H O O ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ - ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ - ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Φυσικών Επιστημών 2012-13 Τοπικός διαγωνισμός στη Βιολογία 08-12-2012 Σχολείο: Ονόματα των μαθητών της ομάδας: 1) 2) 3)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι Μάθημα 1ο ΘΩΡΑΚΑΣ ΚΟΙΛΙΑ ΠΥΕΛΟΣ-ΠΕΡΙΝΕΟ ΡΑΧΗ Ροβίθης Μιχαήλ 500 Π.Χ Εισαγωγή στην Ανατομία 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης Ανά----- τομή Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα

5.4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου ΜΙΚΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

5.4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου ΜΙΚΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 3. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: Α. Η μέλισσα είναι έντομο που: α. έχει σπονδυλική στήλη β. μπορεί να κολυμπάει γ. πετάει με τη βοήθεια μεμβρανωδών

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών

Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας» 1 Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Ζωοτεχνίας MIS 380231

Διαβάστε περισσότερα

3.ΑΠΛΗ ΤΥΧΑΙΑ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ (SIMPLE RANDOM SAMPLING)

3.ΑΠΛΗ ΤΥΧΑΙΑ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ (SIMPLE RANDOM SAMPLING) 3.ΑΠΛΗ ΤΥΧΑΙΑ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ (SIMPLE RANDOM SAMPLING) Η πιο απλή τουλάχιστον στην φιλοσοφία της και στην ανάλυση των δεδοµένων της µέθοδος δειγµατοληψίας είναι αυτή κατά την οποία ένας αριθµός ν ατόµων (πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΨΗ. 1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΥΤΟΤΡΟΦΟΙ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΤΡΟΦΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ-ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ

ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΨΗ. 1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΥΤΟΤΡΟΦΟΙ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΤΡΟΦΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ-ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΨΗ ΜΕ ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ «ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α & Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΥΤΟΤΡΟΦΟΙ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΤΡΟΦΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ-ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ 1 η ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Το σώµα κάθε οργανισµού αποτελείται από κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα