Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΣΔΗ ΚΑΒΑΛΑ / ΓΟ ΣΜΖΜΑ: ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΣΙΣΛΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΤΓΑΣΡΙΑ: ΠΑΝΣΔΛΔΡΗ ΓΛΤΚΔΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΜΙΥΑΗΛΙΓΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΒΑΛΑ

2 Περιετόμενα Διζαγωγή 3 Μέρος I Η ιζόηηηα ηων δύο θύλων, ιδίως ζηην αμοιβή 6 Κεθάλαιο 1. Ζ ζπληαγκαηηθή θαζηέξσζε 7 Κεθάλαιο 2. Ζ ηζφηεηα ακνηβήο ζην πξσηνγελέο θνηλνηηθφ 11 δίθαην Κεθάλαιο 3. Ζ ηζφηεηα ηεο ακνηβήο ζηηο ζπλζήθεο ηεο 14 Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο Κεθάλαιο 4. Ζ πλζήθε ηνπ Οξγαληζκνχ Ζλσκέλσλ Δζλψλ 16 γηα ηελ εμάιεηςε θάζε κνξθήο δηαθξίζεσλ εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ Κεθάλαιο 5. Σν δεπηεξνγελέο θνηλνηηθφ δίθαην 18 α. Τν Ψήθηζκα ηνπ Σπκβνπιίνπ ηεο 21 Ιαλνπαξίνπ β. Η Οδεγία 75/117- ηζόηεηα ζηελ ακνηβή 19 γ. Oδεγία 76/207 - ηζόηεηα ζηελ πξόζβαζε ζηελ 22 απαζρόιεζε, αξρή ηεο «ίζεο κεηαρεηξίζεσο» δ. Οδεγία 79/7 - ηζόηεηα ζηελ θνηλσληθή αζθάιηζε 27 ε. Η λεώηεξε Οδεγία 2000/78 - δηακόξθσζε γεληθνύ 29 πιαηζίνπ γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε ζηελ απαζρόιεζε θαη ηελ εξγαζία ζη. Η Οδεγία 2002/73 32 δ. Η Οδεγία 97/80 θαη ε αληηζηξνθή ηνπ βάξνπο 36 απνδείμεσο ζε πεξηπηώζεηο δηαθξηηηθήο κεηαρεηξίζεσο ιόγσ θύινπ Κεθάλαιο 6. Ζ εζσηεξηθή λνκνζεζία 38 α. Η απαγόξεπζε ηεο λπθηεξηλήο εξγαζίαο ησλ γπλαηθώλ 38 κε ην λ. 3924/1959 β. Ο λ. 1414/ ελαξκόληζε κε ηελ Οδεγία 76/ γ. Ο λ. 3488/ Μέρος II Η προζηαζία ηης κύηζης, ηης λοτείας και ηης μηηρόηηηας 57 2

3 Κεθάλαιο 1. Ζ πξνζηαζία ηεο κεηξφηεηαο ζηηο ζπλζήθεο ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο 58 α. Σπλζήθε ΔΟΕ ππ αξηζκόλ 3/ β. Σπλζήθε ΔΟΕ ππ αξηζκόλ 103/ γ. Σπλζήθε ΔΟΕ ππ αξηζκόλ 183/ Κεθάλαιο 2. Ζ πξνζηαζία ηεο κεηξφηεηαο ζην θνηλνηηθφ δίθαην - ε Οδεγία 92/85 Κεθάλαιο 3. Ζ πξνζηαζία ηεο κεηξφηεηαο ζην εζσηεξηθφ δίθαην α. Τν άξζξν 21 1 ηνπ Σπληάγκαηνο 67 β. Ο λ. 1302/ γ. Η ελζσκάησζε ηεο Οδεγίαο 92/85 κε ην π.δ. 176/ δ. Οη αιιαγέο πνπ επέθεξε ην π.δ. 41/ ε. Δηαηάμεηο εζσηεξηθήο λνκνζεζίαο γηα επηδόκαηα 70 θπήζεσο, ινρείαο ζη. Απαγόξεπζε ηεο απόιπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο 73 εγθπκνζύλεο δ. Η δηάξθεηα ηεο άδεηαο ηνθεηνύ 74 Δπίινγνο πκπεξάζκαηα 76 3

4 ΔΙΑΓΧΓΗ Ζ έλλνηα ηεο «εξγαδφκελεο γπλαίθαο» είλαη ηφζν απνδεθηή ζήκεξα, ην θαηλφκελν ηφζν δηαδεδνκέλν, φζν ζπάλην ήηαλ παιαηφηεξα. Μηα κφιηο γεληά πξηλ απφ ηε ζεκεξηλή θπξηαξρνχζε ην πξφηππν ηεο νηθνγέλεηαο, φπνπ ν άλδξαο εξγαδφηαλ θαη εμαζθάιηδε ην βηνπνξηζκφ ηεο, ελψ ε γπλαίθα παξέκελε λνηθνθπξά θαη αζρνινχληαλ κε ηε θξνληίδα ηνπ ζπηηηνχ θαη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ. ηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο κπνξεί λα βνεζνχζε ην ζχδπγφ ηεο ή ηνλ παηέξα ηεο ζηηο αγξνηηθέο εξγαζίεο, ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο θάπνηεο γπλαίθεο απαζρνινχληαλ σο ππάιιεινη, θπξίσο γξακκαηείο, ή σο ππεξέηξηεο ή θαζαξίζηξηεο. Τπήξραλ θπζηθά θαη εμαηξέζεηο, ηδίσο ζην εμσηεξηθφ, φπνπ θάπνηεο γπλαίθεο αλαιάκβαλαλ ξφιν εγεηηθφ ζηελ θνηλσλία ηνπο ή αλαδεηθλχνληαλ ζε ζπνπδαίεο θπζηνγλσκίεο ηεο επηζηήκεο (πνηνο κπνξεί λα παξαγλσξίζεη ηα δχν βξαβεία Νφκπει ηεο Μαξίαο Κηνπξί;). Απηφ φκσο δελ αιιάδεη ηε γεληθή εηθφλα πνπ είρακε γηα ηε γπλαίθα, ηδίσο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία κέρξη πξηλ απφ κεξηθέο δεθαεηίεο. Ο Γεχηεξνο Παγθφζκηνο Πφιεκνο, ν εμαζηηζκφο θαη ε βηνκεραλνπνίεζε, θπξίσο ζηηο δπηηθέο θνηλσλίεο, άιιαμαλ δξαζηηθά ηελ θνηλσληθή θαη, θαη επέθηαζε, ηελ νηθνγελεηαθή νξγάλσζε. Ζ εξγαζία ησλ γπλαηθψλ ζε καδηθφ βαζκφ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πνιέκνπ αλέδεημε κηα ηεξάζηηα δπλακηθή, ε νπνία ψζεζε ζεκαληηθά ηηο νηθνλνκίεο ησλ εκπνιέκσλ θξαηψλ (ηδίσο ησλ Ζ.Π.Α. θαη ηεο Μεγάιεο Βξεηαλίαο). Ζ παιαηφηεξε πεπνίζεζε φηη νη γπλαίθεο δελ κπνξνχζαλ λα ηα θαηαθέξνπλ ηφζν θαιά, φζν νη άλδξεο έμσ απφ ην ζπίηη, αληηθαηαζηάζεθε απφ ηε 4

5 δηαπίζησζε φηη ζε ειάρηζηεο εξγαζίεο (νπζηαζηηθά θάπνηεο ρεηξσλαθηηθέο) ην θχιν ηνπ εξγαδνκέλνπ επεξεάδεη ηελ απφδνζή ηνπ. Ο δηπιαζηαζκφο, νπζηαζηηθά, ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ησλ ρσξψλ, ζηηο νπνίεο νη γπλαίθεο εηζήιζαλ δπλακηθά ζηελ παξαγσγή είρε πνιχ επεξγεηηθά απνηειέζκαηα γηα ηηο νηθνλνκίεο ηνπο. Οη παιαηέο αληηιήςεηο, πνπ ππνηηκνχζαλ ηε γπλαηθεία εξγαζία 1 ή επεδίσθαλ λα απνηξέςνπλ ηε γπλαίθα απφ ην λα εξγαζζεί, θαζνξίδνληαο ρακειφηεξν κηζζφ γηα ηελ εξγαζία πνπ παξείρε ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πνπ παξείρε έλαο άλδξαο 2, νδήγεζαλ ζε δηαθξίζεηο, νη νπνίεο απνηππψλνληαλ είηε ζηελ εξγαζηαθή πξαθηηθή είηε, κεξηθέο θνξέο, αθφκε θαη ζε λνκνζεηηθά θείκελα 3. Γηεζλείο ζπλζήθεο θαη ζπληαγκαηηθά θείκελα απνηέιεζαλ ηελ αθνξκή, ψζηε ην εξγαηηθφ δίθαην λα πξνζαξκνζζεί ζηελ θαηλνχξγηα πξαγκαηηθφηεηα θαη, αληί λα εηζάγεη ην ίδην ηηο δηαθξίζεηο, λα ηηο εμαιείθεη. Ζ Γηεζλήο Οξγάλσζε Δξγαζίαο θαη αξγφηεξα ε Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα - Δπξσπατθή Έλσζε εηζήγαγαλ σο ζεκειηψδε ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζηελ εξγαζία, ηνπιάρηζηνλ εηο φ,ηη αθνξά ηελ ακνηβή. Με πξσηνβνπιία ηνπ Οξγαληζκνχ Ζλσκέλσλ Δζλψλ ζπλήθζε θαη ε πλζήθε γηα ηελ εμάιεηςε θάζε κνξθήο δηαθξίζεσλ εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ, ε νπνία πεξηέρεη θαη δηαηάμεηο ζρεηηθέο κε ηηο δηαθξίζεηο ζηελ εξγαζία. 1 Σειείσο δηαθνξεηηθή κέζνδν ρξεζηκνπνηεί ε λνκνινγία καο, ηνπιάρηζηνλ παιηφηεξα, ε νπνία πξνζεινκέλε ζηελ παξαδνζηαθά ζηελή αληίιεςε γηα ηελ ηζφηεηα., εχθνια απνδέρεηαη εμαηξέζεηο πνπ ζπξξηθλψλνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπ θαλφλα. Βι. ΑΠ. 495/1986 ΔΔΓ (Καη ζρφιην πειηνηφπνπινπ, ζει. 1126). 2 Οξζψο θξίζεθε φηη απαγνξεχεηαη ε δηάθξηζε φρη κφλν φηαλ ε δηαθνξά θχινπ ρξεζηκνπνηείηαη ακέζσο γηα ηε δηθνξνπνίεζε ακνηβήο αιιά θαη φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη ε δηαθνξά θχινπ ησλ ηέθλσλ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ χςνπο ή ηεο ρξνληθήο δηάξθεηαο νηθνγεληαθνχ επηδφκαηνο. ΑΠ 564/1992 ΔΔΓ Βι. θαη ΟΛΑΠ 3/1995 ΔΔΓ , φπνπ θαη ην ζέκα ησλ νηθνγεληαθψλ επηδνκάησλ γηα ηνπο δεκφζηνπο ππαιιήινπο. Πξνζζ. ΑΠ 130/2005 ΓΔΝ ΓΔΚ πιινγηθή Ννκνινγία, 1993,

6 Φπζηθά, νη βηνινγηθέο δηαθνξέο κεηαμχ άλδξα θαη γπλαίθαο έπξεπε θη απηέο λα ιεθζνχλ ππ φςηλ απφ ην λνκνζέηε 4. Ζ λπθηεξηλή εξγαζία γηα ηηο γπλαίθεο είρε απαγνξεπζεί αξρηθά, επεηδή ζεσξήζεθε φηη επηβαξχλεη ππεξβνιηθά ην γπλαηθείν νξγαληζκφ. Αιιά ην ζεκαληηθφηεξν πεδίν πξνζηαζίαο αθνξνχζε ηε κεηξφηεηα: ηελ εγθπκνζχλε, ηνλ ηνθεηφ, ην ζειαζκφ θαη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ. Δηδηθέο λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο απαηηήζεθαλ, πξνθεηκέλνπ ε γπλαίθα λα κπνξεί λα ιάβεη ηελ απαξαίηεηε άδεηα, πξνθεηκέλνπ λα γελλήζεη κε πγεία, αιιά θαη λα απνθεχγεη, φζν είλαη δπλαηφλ, εξγαζίεο, νη νπνίεο ζα έζεηαλ ζε θίλδπλν ηελ εγθπκνζχλε ηεο θαη ηελ πγεία ηφζν ηε δηθή ηεο, φζν θαη ηνπ ηέθλνπ πνπ θπνθνξνχζε. Σέινο, θάπνηεο πηπρέο ηεο γπλαίθαο ζηελ εξγαζία εμαθνινπζνχλ λα έρνπλ αλάγθε εηδηθήο ξχζκηζεο, εηδηθά φζν ν ρψξνο ηεο εξγαζίαο εμαθνινπζεί λα παξακέλεη αλδξνθξαηνχκελνο: νη ζπρλέο πξνζβνιέο πνπ δέρεηαη κηα γπλαίθα απφ άλδξα πξντζηάκελφ ηεο, κε ηε κνξθή ηεο ζεμνπαιηθήο παξελφριεζεο, απνηεινχλ, δπζηπρψο, θαηλφκελν πνπ δελ έρεη εθιείςεη αθφκε 5. Μηα ζεηξά απφ λνκνζεηήκαηα ζηνρεχνπλ ζηελ εμαθάληζε απηήο ηεο κνξθήο δηάθξηζεο ησλ θχισλ, απφ ηηο πιένλ πξνζβιεηηθέο γηα ηελ εξγαδφκελε γπλαίθα. Ζ παξνχζα κειέηε παξνπζηάδεη ηηο εζσηεξηθέο, θνηλνηηθέο θαη δηεζλείο λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο, νη νπνίεο αθνξνχλ ηελ εξγαδφκελε γπλαίθα. Υσξίδεηαη ζε δχν ηίηινπο: ν πξψηνο πεξηιακβάλεη ηα λνκνζεηηθά θείκελα, κε ηα νπνία επήιζε ε εμίζσζε ησλ γπλαηθψλ κε ηνπο άλδξεο ζηελ εξγαζία. Ο δεχηεξνο ηίηινο θαιχπηεη ηα εηδηθφηεξα δηθαηψκαηα ηεο εγθχνπ ή γαινπρνχζαο γπλαίθαο, ηα νπνία εληάζζνληαη ζηελ θνηλσληθή κέξηκλα γηα ηε κεηξφηεηα. Δθηφο απφ ηα ζρεηηθά βηβιία 4 ΓΔΚ Γηα ηε ζεμνπαιηθή παξελφριεζε βι. Γθνπηφ, ΔΔΓ 62/93. 6

7 εξγαηηθνχ θαη αζθαιηζηηθνχ δηθαίνπ, πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη πιένλ ππάξρνπλ αξθεηέο ηζηνζειίδεο ζην δηαδίθηπν (ραξαθηεξηζηηθή είλαη ε ηζηνζειίδα ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Ηζφηεηαο - απφ ηηο νπνίεο νη γπλαίθεο κπνξνχλ λα πιεξνθνξεζνχλ ηα δηθαηψκαηά ηνπο ζην ρψξν εξγαζίαο. 7

8 ΜΔΡΟ Ι Η ΙΟΣΗΣΑ ΣΧΝ ΓΤΟ ΦΤΛΧΝ, ΙΓΙΧ ΣΗΝ ΑΜΟΙΒΗ 8

9 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΗ ΚΑΘΙΔΡΧΗ Σν χληαγκα ηεο Διιάδαο ηνπ 1975 νξίδεη παλεγπξηθά: «Οη Έιιελεο θαη νη Διιελίδεο έρνπλ ίζα δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο» (άξζξν 4 2), θαζηεξψλνληαο γηα πξψηε θνξά ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ. Δηδηθά ζε ζρέζε κε ηελ ακνηβή ζηελ εξγαζία, ην άξζξν 22 1.β πξνβιέπεη: «ινη νη εξγαδφκελνη, αλεμάξηεηα απφ θχιν ή άιιε δηάθξηζε, έρνπλ δηθαίσκα ίζεο ακνηβήο γηα παξερφκελε εξγαζία ίζεο αμίαο» 6. Φαίλεηαη, δειαδή, φηη ε απαγφξεπζε ησλ δηαθξίζεσλ κεηαμχ ησλ δχν θχισλ, ηφζν γεληθφηεξα, φζν θαη ζε ζρέζε κε ηελ εξγαζία εηδηθφηεξα, είλαη ηφζν ζεκαληηθή, ψζηε πεξηιακβάλεηαη ζην ίδην ην χληαγκα. Παξαηεξνχκε φηη ε απαγφξεπζε ησλ δηαθξίζεσλ δηαηππψλεηαη κε πνιχ ζαθή θαη ζπγθεθξηκέλν ηξφπν, ρσξίο λα αθήλεη πεξηζψξηα γηα παξεξκελείεο. Πάλησο, πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ην Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην, κε ηελ απφθαζή ηνπ 16/1983, έθξηλε φηη ε δηάηαμε απηή αλαθέξεηαη κφλν ζηνπο παξέρνληεο εμαξηεκέλε εξγαζία κε ζρέζε ηδησηηθνχ δηθαίνπ θαη δελ εθαξκφδεηαη ζε φζνπο παξέρνπλ ππεξεζία κε ζρέζε δεκνζίνπ δηθαίνπ. 7 6 ΑΠ 657/1992 ΔΔΓ χετική μνεία γίνεται στην απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού υνεδρίου υπ αριθμόν 805/1997, δημοσιευμένη στο περιοδικό «Αρμενόπουλος», τεύχος 2000, σελ

10 Δπεηδή, θαηά ην ρξφλν πνπ ζεζπίζζεθε ην χληαγκα, ππήξραλ αξθεηέο δηαηάμεηο πνπ παξαβίαδαλ ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο, κε ην άξζξν ηνπ πληάγκαηνο νξίζζεθε φηη δηαηάμεηο πνπ είλαη αληίζεηεο κε ην πξναλαθεξζέλ άξζξν 4 2 ζα ίζρπαλ ην πνιχ κέρξη ηελ 31 Γεθεκβξίνπ Δηδηθά γηα ηηο δηαθξίζεηο ζηελ ακνηβή, ε πξνζεζκία απηή ήηαλ πνιχ κηθξφηεξε. Ζ παξάγξαθνο 3 ηνπ άξζξνπ 116 φξηζε φηη θαλνληζηηθέο ππνπξγηθέο απνθάζεηο, θαζψο θαη δηαηάμεηο ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ εξγαζίαο ή δηαηηεηηθψλ απνθάζεσλ πνπ είλαη αληίζεηεο πξνο ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 22 1, ζα θαηαξγεζνχλ κε λφκν εληφο ηξηψλ, ην πνιχ, εηψλ απφ ηελ έλαξμε ηζρχνο ηνπ πληάγκαηνο. Ζ παξάγξαθνο 2 ηνπ άξζξνπ 116 αλαζεσξήζεθε κε ηε ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε ηνπ Με ηε δηάηαμε απηή επίζεο αλαγλσξίδεηαη φηη πθίζηαληαη ζηελ πξάμε αληζφηεηεο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ. Έηζη, δελ απνηειεί δηάθξηζε ιφγσ θχινπ ε ιήςε ζεηηθψλ κέηξσλ, πξνθεηκέλνπ λα εμαιεηθζνχλ νη αληζφηεηεο, ηδίσο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ. Ζ παξ. 2 ηνπ άξζξνπ 4 ηνπ πληάγκαηνο έρεη απαζρνιήζεη ζπρλά ηα δηθαζηήξηα, ηα νπνία ζεσξνχλ φηη δηαθξίζεηο κε βάζε ην θχιν επηηξέπνληαη απφ ην χληαγκα κφλνλ εθ φζνλ πξνβιέπνληαη απφ εηδηθή δηάηαμε λφκνπ θαη πξνθχπηεη ζαθψο είηε απφ ην θείκελν ηνπ λφκνπ θαζ απηφ είηε απφ ηηο πξνπαξαζθεπαζηηθέο ηνπ εξγαζίεο, ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηα δηδάγκαηα ηεο θνηλήο πείξαο 8, φηη νη απνθιίζεηο απηέο ζεζπίζζεθαλ κε βάζε ζπγθεθξηκέλα θαη πξφζθνξα θξηηήξηα, ηα νπνία επηηξέπνπλ ζηα δηθαζηήξηα λα ειέγρνπλ, ζε θάζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, αλ νη εηζαγφκελεο απνθιίζεηο δηθαηνινγνχληαη πιήξσο απφ ηε θχζε ή ηηο 8 Γηα ηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε σο ρσξηθφ ζηνηρείν βι. ΓΔΚ θαη Εεξδειή, ζ

11 ζπλζήθεο άζθεζεο ηεο εξγαζίαο θη αλ είλαη απνιχησο αλαγθαίεο θαη πξφζθνξεο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ επηδησθνκέλνπ ζθνπνχ. 9 Δίλαη ραξαθηεξηζηηθέο νη ππνζέζεηο πνπ εμέηαζε ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο ζρεηηθά κε ηηο πνζνζηψζεηο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ πνπ πξνβιέπνληαλ ζηηο δηαηάμεηο γηα ηελ εηζαγσγή καζεηψλ ζηηο ρνιέο Αζηπλνκηθψλ θαη Αζηπθπιάθσλ ή ζηηο πξνζιήςεηο ζπλνξηαθψλ θξνπξψλ. ηελ ππφζεζε 1917/ πνπ έθξηλε ζε Οινκέιεηα θαη αθνξνχζε ηελ εηζαγσγή γπλαηθψλ ζηε ρνιή Αζηπλνκίαο ζε αξηζκφ πνιχ κηθξφηεξν ησλ αλδξψλ, ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο επεζήκαλε φηη ε απνζηνιή ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο θαη ν ραξαθηήξαο ηεο σο ζηξαηησηηθά νξγαλσκέλνπ ελφπινπ ζψκαηνο, θαζψο θαη νη ζπλζήθεο άζθεζεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο, δελ απνηεινχλ, ιφγσ ηεο γεληθφηεηάο ηνπο, ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηα δηδάγκαηα ηεο θνηλήο πείξαο, θξηηήξηα ζπγθεθξηκέλα θαη πξφζθνξα λα δηθαηνινγήζνπλ ηηο πνζνζηψζεηο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ. Γελ κπνξνχλ λα επηηξέςνπλ ζην δηθαζηήξην λα ειέγμεη αλ νη πνζνζηψζεηο απηέο αληαπνθξίλνληαη πξάγκαηη ζηηο εηδηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο θαη ζηα εηδηθά θαζήθνληα ηνπ αζηπλνκηθνχ πξνζσπηθνχ, γηα ηελ άζθεζε ησλ νπνίσλ ην θχιν ζα κπνξνχζε ελδερνκέλσο λα απνηειεί παξάγνληα απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο (απερψληαο ηε δηαηχπσζε ηεο Οδεγίαο 76/107, γηα ηελ νπνία γίλεηαη ιφγνο παξαθάησ) αθνχ, άιισζηε, απφ θαλέλα ζηνηρείν δελ πξνθχπηεη γηα πνηεο δξαζηεξηφηεηεο θαη θαζήθνληα ησλ αζηπλνκηθψλ νξγάλσλ ζεσξεί ν λνκνζέηεο φηη ην θχιν δηαδξακαηίδεη απνθαζηζηηθφ ξφιν. Με ην ίδην 9 Δ. Ζερδελής, ΕΡΓΑΣΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΣΟΜΙΚΕ ΕΡΓΑΙΑΚΕ ΧΕΕΙ, Σόμος Ι (2006), σ ΕλΔ

12 ζθεπηηθφ έθξηλε φηη είλαη αληηζπληαγκαηηθέο θαη νη δηαηάμεηο πνπ ζεζπίδνπλ πνζνζηψζεηο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ θαηά ηελ πξφζβαζή ηνπο ζην επάγγεικα ηνπ ζπλνξηνθχιαθα τε (Ολομέλεια) 1986/2005 ΔΕΝ

13 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΙΟΣΗΣΑ ΑΜΟΙΒΗ ΣΟ ΠΡΧΣΟΓΔΝΔ ΚΟΙΝΟΣΙΚΟ ΓΙΚΑΙΟ Σν άξζξν 119 ηεο Ηδξπηηθήο πλζήθεο ηεο Δ.Ο.Κ. πξνέβιεπε φηη «Κάζε θξάηνο εμαζθαιίδεη ηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ηεο ακνηβήο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ γηα φκνηα εξγαζία ή γηα εξγαζία ηεο απηήο αμίαο». Ζ Δ.Ο.Κ., σο θαη εμνρήλ νηθνλνκηθή θνηλφηεηα, δελ ελδηαθέξζεθε ηφζν λα θαζηεξψζεη ηε γεληθή ηζφηεηα αλδξψλ θαη γπλαηθψλ (βήκαηα πξνο ηελ νπνία είραλ ήδε γίλεη ζηα αξρηθά θξάηε - κέιε πνπ δεκηνχξγεζαλ ηελ Δ.Ο.Κ.), φζν εηδηθά λα θαζηεξψζεη ηελ ηζφηεηα ζηελ εξγαζία θαη, κάιηζηα, ζηελ ακνηβή 12. Δηδηθά κε ην άξζξν 119, πνπ ππήξμε απνηέιεζκα γαιιηθήο πξσηνβνπιίαο, επηδηψθνληαη δχν ζηφρνη: ν έλαο είλαη θνηλσληθφο, λα ελζσκαησζεί ζην θνηλνηηθφ δίθαην ε αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, ε νπνία είρε ήδε πξνβιεθζεί απφ ηελ χκβαζε ππ αξηζκφλ 100/1951 ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο (γηα ηελ νπνία γίλεηαη ιφγνο πην θάησ). Ο δεχηεξνο είλαη νηθνλνκηθφο: ζχκθσλα κε ηελ απφθαζε ηνπ Γηθαζηεξίνπ ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ ηεο 15 Μαΐνπ 1986, «βάδνληαο εκπφδην ζε θάζε απφπεηξα γηα "θνηλσληθφ dumping" κε ηε ρξήζε γπλαηθείνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θζελφηεξνπ απφ ην αλδξηθφ δπλακηθφ, βνήζεζε ζηελ επίηεπμε ελφο απφ ηνπο ζεκειηψδεηο ζηφρνπο ηεο θνηλήο αγνξάο, ηελ εγθαζίδξπζε ζπζηήκαηνο πνπ εμαζθαιίδεη φηη ν 12 Βάγηαο, Ζ εθαξκνγή ζηελ Διιάδα ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ, Διι. Γηθ Κνπθνχιε πειησηνπνχινπ. 13

14 αληαγσληζκφο δελ ζηξεβιψλεηαη». 13 Ζ δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 141 έρεη επξχ πεδίν εθαξκνγήο, θάηη πνπ πεγάδεη απφ ηε θχζε ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο, γη απηφ θαη εθαξκφδεηαη ηφζν ζηνλ ηδησηηθφ, φζν θαη ζην δεκφζην ηνκέα, αιιά θαη ζηνπο απηναπαζρνινχκελνπο. 14 Σν άξζξν 119 ηεο πλζήθεο Δ.Ο.Κ. αλαξηζκήζεθε κε ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ θαη έιαβε ηνλ αξηζκφ 141. Οη βαζηθέο ηνπ δηαηάμεηο δηαηεξήζεθαλ, ηξνπνπνηήζεθε φκσο ε παξάγξαθνο 4, ε νπνία νξίδεη: «Πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί εκπξάθησο ε πιήξεο ηζφηεηα κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζηελ εξγαζία, ε αξρή ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο δελ εκπνδίδεη ηα θξάηε κέιε λα δηαηεξήζνπλ ή λα ζεζπίζνπλ κέηξα πνπ πξνβιέπνπλ εηδηθά πιενλεθηήκαηα, ηα νπνία δηεπθνιχλνπλ ην ιηγφηεξν εθπξνζσπνχκελν θχιν λα ζπλερίζεη κηα επαγγεικαηηθή δξαζηεξηφηεηα ή πξνιακβάλνπλ ή αληηζηαζκίδνπλ ηα κεηνλεθηήκαηα ζηελ επαγγεικαηηθή ζηαδηνδξνκία». Ζ αιιαγή απηή πνπ έγηλε ην 1997 είλαη, θαηά θάπνηνλ ηξφπν, πξφδξνκνο ηεο αληηθαηάζηαζεο ηεο παξ. 2 ηνπ άξζξνπ 116 ηνπ ειιεληθνχ πληάγκαηνο πνπ έγηλε κφιηο ηέζζεξα ρξφληα αξγφηεξα, ην Ήδε φκσο ε δηάηαμε απηή επξίζθεηαη ελ ζπέξκαηη ζην άξζξν 2 4 ηεο Οδεγίαο 76/207, ε νπνία εμεηάδεηαη παξαθάησ, ε νπνία ξεηψο πξνέβιεπε σο εμαίξεζε απφ ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ηπρφλ ζεηηθά κέηξα πνπ απνζθνπνχλ ζηελ πξνψζεζε ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ δηά ηεο άξζεσο ησλ αληζνηήησλ πνπ εθδειψλνληαη ζηελ πξάμε (θαηά θαλφλα εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ) Yπόθεση Johnston, C-222/ R. Blanpain - Ι. Κουκιάδης, ΣΟ ΚΟΙΝΟΣΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΗ ΕΡΓΑΙΑ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΟ ΜΑΑΣΡΙΧΣ, εκδόσεις Παρατηρητής (1993), σ Δθ. Θξαθ. 275/2000 ΓΔΝ

15 Σα θξάηε - κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαίλεηαη φηη αλαγλσξίδνπλ θαη απηά ηηο ζεκαληηθέο αληζφηεηεο πνπ παξαηεξνχληαη αθφκε ζηελ πξφζβαζε ζηελ εξγαζία, αιιά θαη ζηελ ίδηα ηε ζηαδηνδξνκία κεηαμχ ησλ δχν θχισλ. Δίλαη επλφεην φηη, ζρεδφλ ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο, ιηγφηεξν εθπξνζσπνχκελν θχιν είλαη νη γπλαίθεο, γηα ηελ ελίζρπζε ησλ νπνίσλ επηηξέπεηαη λα ιακβάλνληαη κέηξα, πνπ ηνπο παξέρνπλ εηδηθά πιενλεθηήκαηα. 15

16 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 Η ΙΟΣΗΣΑ ΣΗ ΑΜΟΙΒΗ ΣΙ ΤΝΘΗΚΔ ΣΗ ΓΙΔΘΝΟΤ ΟΡΓΑΝΧΗ ΔΡΓΑΙΑ Με ην δήηεκα ηεο ηζφηεηαο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ αζρνιήζεθε θαη ε Γηεζλήο Οξγάλσζε Δξγαζίαο, απφ ηελ νπνία πξνήιζαλ δχν ζρεηηθέο δηεζλείο ζπλζήθεο, ε πλζήθε ππ αξηζκφλ 100/ , γηα ηελ ηζφηεηα ζηελ ακνηβή, θαη ε πλζήθε ππ αξηζκφλ 111/1958, ζρεηηθά κε ηηο δηαθξίζεηο ζηελ εξγαζία θαη ηελ απαζρφιεζε. Ζ πλζήθε ππ αξηζκφλ 100/1951 μεθηλά νξίδνληαο ηελ έλλνηα ηεο ακνηβήο 17 : ζ απηήλ πεξηιακβάλεηαη νπνηαδήπνηε παξνρή απφ ηνλ εξγνδφηε πξνο ηνλ εξγαδφκελν, ηφζν ηελ ειάρηζηε ή βαζηθή, φζν θαη νπνηαδήπνηε άιιε, ρξεκαηηθή ή ζε είδνο, άκεζε ή έκκεζε, ε νπνία πξνέξρεηαη απφ ηελ εξγαζία ηνπ εξγαδνκέλνπ. Χο αξρή ηεο ίζεο ακνηβήο γηα εξγαζία ίζεο αμίαο ε ζπλζήθε νξίδεη ηνλ θαζνξηζκφ ηξφπν εμεχξεζεο θαη ππνινγηζκνχ ηνπ κηζζνχ, ν νπνίνο δελ πεξηιακβάλεη ζηα θξηηήξηά ηνπ ην θχιν ηνπ εξγαδνκέλνπ. 16 Όλες οι υνθήκες της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας μπορούν να αναζητηθούν στην ιστοσελίδα convdisp1.htm. 17 Βι. πην θάησ ζ. 568 επ. Πξβι. γηα ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε Δθ. Αζ /1991 ΔΔΓ

17 χκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηεο ζπλζήθεο απηήο, ηα θξάηε - κέιε ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο αλαιακβάλνπλ λα εμαζθαιίζνπλ ηελ αξρή ηεο ίζεο ακνηβήο γηα εξγαζία ίζεο αμίαο ζηε λνκνζεζία, ζε νπνηνδήπνηε ηξφπν ππνινγηζκνχ ηεο ακνηβήο, θαζψο θαη ζηηο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο. Δηδηθά σο πξνο ηηο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο, ηα θξάηε - κέιε ηεο Γ.Ο.Δ. αλαιακβάλνπλ λα ζπλεξγάδνληαη κε ηνπο εθπξνζψπνπο ησλ εξγνδνηψλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ γηα ηελ πξαγκάησζε ηεο αξρήο απηήο. Ζ ζπλζήθε απηή επηθπξψζεθε απφ ηελ Διιάδα ην 1975 κε ην λ. 46/1975. Λίγα ρξφληα αξγφηεξα ηα φξγαλα ηεο Γ.Ο.Δ. ςήθηζαλ ηε πλζήθε ππ αξηζκφλ 111/1958, ε νπνία απαγνξεχεη νπνηαδήπνηε δηάθξηζε ζηελ εξγαζία θαη ηελ απαζρφιεζε φρη κφλν κε βάζε ην θχιν, αιιά θαη κε βάζε θαη ηε θπιή, ην ρξψκα, ηηο πνιηηηθέο πεπνηζήζεηο, ηελ εζλνηηθή θαηαγσγή ή ηελ θνηλσληθή πξνέιεπζε 18. πγθεθξηκέλα, απαγνξεχεηαη νπνηαδήπνηε ηέηνηα δηάθξηζε (φπσο θαη ηπρφλ δηάθξηζε βάζεη άιισλ θξηηεξίσλ, πνπ ζα θαζνξίζνπλ νη θνηλσληθνί εηαίξνη) ηφζν ζηελ πξφζβαζε ζηελ εξγαζία, φζν θαη θαηά ηε ιεηηνπξγία ηεο εξγαζηαθήο ζρέζεο. Σα κέιε δεζκεχνληαη λα ιάβνπλ ηα θαηάιιεια λνκνζεηηθά κέηξα, θαζψο θαη λα έιζνπλ ζε ζπλελλφεζε κε ηνπο εθπξνζψπνπο ησλ εξγνδνηψλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ, πξνθεηκέλνπ λα απνηξαπεί νπνηαδήπνηε δηάθξηζε κε βάζε θάπνηνλ απφ ηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο. Φπζηθά, ζηελ Διιάδα ε ζεκαληηθφηεξε δηάθξηζε πνπ γηλφηαλ - θαη γίλεηαη αθφκε - είλαη κε βάζε ην θχιν, ζπλεπψο ε ζπλζήθε απηή είρε ζεκαζία θπξίσο γηα ην εξγαζηαθφ θαζεζηψο ηεο γπλαίθαο ζηελ Διιάδα. Δπηθπξψζεθε απφ ηε ρψξα καο κε ην λ. 1424/ ΓΔΚ

18 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 Η ΤΝΘΗΚΗ ΣΟΤ ΟΡΓΑΝΙΜΧΝ ΗΝΧΜΔΝΧΝ ΔΘΝΧΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΞΑΛΔΙΦΗ ΚΑΘΔ ΜΟΡΦΗ ΓΙΑΚΡΙΔΧΝ ΔΙ ΒΑΡΟ ΣΧΝ ΓΤΝΑΙΚΧΝ Σα θξάηε πνπ ζπκβάιινληαη ζηε πλζήθε 19 γηα ηελ εμάιεηςε θάζε κνξθήο δηαθξίζεσλ εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ αλαιακβάλνπλ κηα ζεηξά απφ ππνρξεψζεηο, ψζηε λα πξαγκαησζεί ε ζθνπνχκελε εμάιεηςε ησλ δηαθξίζεσλ. Σν άξζξν 11 ηεο πλζήθεο αλαθέξεη ηα κέηξα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ γηα λα εμαιεηθζνχλ νη δηαθξίζεηο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ ζηελ εξγαζία. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ηελ παξάγξαθν 1 ηνπ άξζξνπ 11 ηεο πλζήθεο, ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε αλαιακβάλνπλ λα δηαζθαιίζνπλ ην δηθαίσκα ζηελ εξγαζία σο απαξάγξαπην δηθαίσκα φισλ ησλ αλζξψπσλ ην δηθαίσκα ζε ίζεο επαγγεικαηηθέο επθαηξίεο, ζην νπνίν πεξηιακβάλεηαη θαη ην δηθαίσκα γηα ηελ εθαξκνγή ησλ ηδίσλ θξηηεξίσλ επηινγήο ζε δεηήκαηα επαγγέικαηνο ην δηθαίσκα ηεο ειεχζεξεο επηινγήο επαγγέικαηνο θαη απαζρφιεζεο, ην δηθαίσκα γηα πξναγσγή, εμαζθάιηζε 19 htm 18

19 ηεο εξγαζίαο θαη φισλ ησλ πιενλεθηεκάησλ θαη φξσλ απηήο θαη ην δηθαίσκα ιήςεσο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θη επαλεθπαίδεπζεο 20. Δπηπιένλ, ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε αλαιακβάλνπλ λα εμαζθαιίζνπλ ην δηθαίσκα γηα ίζεο απνδνρέο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ επηδνκάησλ, θαη ίζεο κεηαρείξηζεο γηα εξγαζία ίζεο αμίαο, θαζψο θαη ηζφηεηα ζηελ αμηνιφγεζε ηεο εξγαζίαο ην δηθαίσκα ζηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, ηδίσο ζε πεξίπησζε απνρσξήζεσο απφ ηελ εξγαζία, αλεξγίαο, αζζελείαο, αληθαλφηεηαο πξνο εξγαζία θαη γήξαηνο, θαζψο θαη ην δηθαίσκα γηα άδεηα κεη απνδνρψλ θαη, ηέινο, ην δηθαίσκα γηα ηελ πξνζηαζία ηεο πγείαο θαη ηελ αζθάιεηα ζην ρψξν εξγαζίαο, πεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο εμαζθάιηζεο ηεο αλαπαξαγσγηθήο ιεηηνπξγίαο. Ζ παξάγξαθνο 2 ηνπ άξζξνπ 11 νξίδεη ηα κέηξα πνπ νθείινπλ λα ιάβνπλ ηα θξάηε κέιε, πξνθεηκέλνπ λα απνηξέςνπλ ηηο δηαθξίζεηο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην γάκν ή ηε κεηξφηεηα θαη λα εμαζθαιίζνπλ απνηειεζκαηηθά ην δηθαίσκά ηνπο ζηελ εξγαζία. Σα κέηξα απηά είλαη ηα εμήο: α. ε απαγφξεπζε, κε απεηιή θπξψζεσλ, ηεο απνιχζεσο ιφγσ εγθπκνζχλεο ή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αδείαο κεηξφηεηαο θαζψο θαη ηεο δηαθξίζεσο ζε πεξίπησζε απνιχζεσο βάζεη ηεο νηθνγελεηαθήο θαηαζηάζεσο, β. ε θαζηέξσζε αδείαο κεηξφηεηαο κεη απνδνρψλ ή κε ηζνδχλακα θνηλσληθά επηδφκαηα ρσξίο απψιεηα ηεο ζέζεσο εξγαζίαο, ηεο αξραηφηεηαο ή ησλ άιισλ θνηλσληθψλ παξνρψλ, γ. ηελ ελζάξξπλζε ηεο πξφβιεςεο γηα ππνζηεξηθηηθέο θνηλσληθέο ππεξεζίεο, πξνθεηκέλνπ νη γνλείο λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπλδπάζνπλ ηηο νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο κε ηηο επαγγεικαηηθέο επζχλεο θαη ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηε δεκφζηα δσή, ηδίσο κάιηζηα κέζσ 20 Βι. Κνπθηάδε, Ζ γπλαίθα θαη ε εξγαζία. ΔΔΓ

20 ηεο πξναγσγήο ηεο θαζηέξσζεο θαη αλάπηπμεο ελφο δηθηχνπ παηδηθψλ ζηαζκψλ, θαη δ. ε παξνρή εηδηθήο πξνζηαζίαο ζε γπλαίθεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζχλεο ηνπο ζε κνξθέο εξγαζίαο, πνπ κπνξεί λα είλαη βιαπηηθέο γη απηέο. Ζ πλζήθε απηή έρεη θπξσζεί απφ ηε ρψξα καο κε ην λ. 1342/

21 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 ΣΟ ΓΔΤΣΔΡΟΓΔΝΔ ΚΟΙΝΟΣΙΚΟ ΓΙΚΑΙΟ Ζ Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα έδσζε, ηδίσο απφ ηε δεθαεηία ηνπ 70 θη έπεηηα, πνιχ κεγάιε ζεκαζία ζηελ ηζφηεηα ησλ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, ηδίσο ζην δήηεκα ηεο ακνηβήο. Σν πκβνχιην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ είρε δηαηππψζεη έλα πξφγξακκα θνηλσληθψλ δξάζεσλ ζην Φήθηζκά ηνπ, εκεξνκελίαο 21 Ηαλνπαξίνπ 1974, ζην νπνίν γηλφηαλ ιφγνο, κεηαμχ άιισλ, θαη γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ηζφηεηαο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ. ηε ζπλέρεηα, θαη ζηα πιαίζηα ηνπ ςεθίζκαηνο απηνχ, εθδφζεθε κηα ζεηξά απφ νδεγίεο, πξνθεηκέλνπ λα εθαξκνζζεί ζηελ πξάμε ην άξζξν 119 (κεηά ηελ αλαξίζκεζή ηνπ, φπσο πξναλαθέξζεθε, έρεη ιάβεη ηνλ αξηζκφ 141) ηεο πλζήθεο Δ.Ο.Κ. (ήδε πλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε). Απφ απηέο πνιχ βαζηθή ήηαλ ε γεληθή Οδεγία 75/117/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιίνπ «πεξί πξνζεγγίζεσο ησλ λνκνζεζηψλ ησλ θξαηψλ - κειψλ πνπ αθνξνχλ ηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ησλ ακνηβψλ κεηαμχ εξγαδνκέλσλ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ», θαζψο ήηαλ ε πξψηε θαη αληηκεηψπηδε ην πην θαίξην πξφβιεκα αληζφηεηαο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ πνπ εκθαληδφηαλ ζηελ πξάμε. Αθνινχζεζε ε ζεκειηψδεο Οδεγία 76/207/ΔΟΚ, ε νπνία θαιχπηεη ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ ππνινίπσλ πεξηπηψζεσλ δηαθξίζεσλ. 21

22 α. Τν Ψήθηζκα ηνπ Σπκβνπιίνπ ηεο 21 Ιαλνπαξίνπ 1974 Με ην Φήθηζκα ηεο 21 Ηαλνπαξίνπ 1974 ην πκβνχιην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ έζεζε κηα ζεηξά απφ ζηφρνπο ζηνλ θνηλσληθφ ηνκέα, ζεσξψληαο φηη ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε δελ είλαη απηνζθνπφο, αιιά πξέπεη λα έρεη σο απνηέιεζκα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηνο δσήο θαη ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ. ην Φήθηζκα ην πκβνχιην ζέηεη, αλάκεζα ζηνπο ζηφρνπο ηνπ, «λα αλαιεθζεί δξάζε γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο ηζόηεηνο αλδξώλ θαη γπλαηθώλ όζνλ αθνξά ηελ απαζρόιεζε θαη ηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε θαη πξνώζεζε, θαζώο θαη ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο, πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ ακνηβώλ, ιακβάλνληαο ππφςε ην ζεκαληηθφ ξφιν ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ ζηνλ ηνκέα απηφ». Σν ίδην Φήθηζκα δηαηχπσζε, σο ζηφρν, θαη «λα εμαζθαιηζζεί... ν ζπκβηβαζκόο ησλ νηθνγελεηαθώλ επζπλώλ όισλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ κε ηηο επαγγεικαηηθέο ηνπο θηινδνμίεο» πξφθεηηαη γηα ζηφρν, ηνπ νπνίνπ ε ζεκαζία δε ζα δηαθαλεί ηφζν ζηελ εμαζθάιηζε ηεο ηζφηεηαο ησλ ακνηβψλ, φζν ζε άιια ζηνηρεία ηεο θνηλνηηθήο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, φπσο ηεο πξνζηαζίαο ηεο κεηξφηεηαο. β. Η Οδεγία 75/117- ηζόηεηα ζηελ ακνηβή Σν πξννίκην ηεο Οδεγίαο 75/ αλαθέξεη πνιχ ραξαθηεξηζηηθά: «ε πξαγκαηνπνίεζε ηεο αξρήο ηεο ηζόηεηνο ησλ ακνηβώλ κεηαμύ εξγαδνκέλσλ αλδξώλ θαη γπλαηθώλ, πνπ πξνβιέπεηαη ζην άξζξν 119 ηεο ζπλζήθεο, απνηειεί αλαπόζπαζην ηκήκα ηεο ηδξύζεσο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο θνηλήο αγνξάο». πλδέεηαη, επνκέλσο, ε ηζφηεηα ζηηο ακνηβέο φρη απιψο κε ην άξζξν 119, αιιά θαη κε ην ζπλνιηθφ ζθνπφ ηεο (ηφηε) Δ.Ο.Κ., ηελ 21 Επίσημη Εφημερίδα L 045/ , σ

23 εγθαζίδξπζε θνηλήο αγνξάο. Απηή ε δηαθήξπμε απφ κφλε ηεο δείρλεη πφζν ζεκαληηθή είλαη, ζηελ πξάμε, ε εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο. ηε ζπλέρεηα, ζην πξννίκην ηεο Οδεγίαο αλαγλσξίδεηαη φηη νη γπλαίθεο βξίζθνληαη ζε κεηνλεθηηθή ζέζε, ζε ζρέζε κε ηνπο άλδξεο εξγαδνκέλνπο, αλαθνξηθά κε ηελ πξφζβαζε ζε απαζρφιεζε, ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη πξνψζεζε, θαζψο θαη ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο ακνηβήο. Γίλεηαη αλαθνξά ζην Φήθηζκα ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 21 Ηαλνπαξίνπ 1974, κε ην νπνίν αλαιακβάλεηαη πξφγξακκα θνηλσληθήο δξάζεσο γηα ηελ εμίζσζε, κε ζηφρν ηελ πξφνδν ησλ ζπλζεθψλ δηαβηψζεσο θαη εξγαζίαο θαη ηελ ηζφξξνπε νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ηεο Κνηλφηεηνο. Σν άξζξν 1 ηεο Οδεγίαο νξίδεη ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο ησλ ακνηβψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ σο θαηάξγεζε, γηα ηελ ίδηα εξγαζία ή εξγαζία ζηελ νπνία απνδίδεηαη ίζε αμία, ηελ θαηάξγεζε γηα ην ζχλνιν ησλ ζηνηρείσλ θαη φξσλ ακνηβήο θάζε δηαθξίζεσο πνπ βαζίδεηαη ζην θχιν - ζπλεπψο, φηαλ εθαξκφδεηαη έλα ζχζηεκα πνπ θαζνξίδεη θαηά γεληθφ θαη αθεξεκέλν ηξφπν ηηο ακνηβέο ησλ εξγαδνκέλσλ (ζχζηεκα επαγγεικαηηθήο θαηαηάμεσο), απηφ πξέπεη λα αμηνπνηεί θξηηήξηα πνπ είλαη θνηλά γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο άλδξεο θαη γπλαίθεο πξέπεη, δε, λα επηβάιιεηαη θαηά ηξφπν, πνπ λα απνθιείεη ηηο δηαθξίζεηο κε βάζε ην θχιν 22. Μεηά απφ ηνπο βαζηθνχο απηνχο νξηζκνχο, ε Οδεγία ππνρξεψλεη, ζην άξζξν 2, ηα θξάηε λα δηαζθαιίζνπλ κε ηηο θαηάιιειεο δηαηάμεηο ηνπο ζην εζσηεξηθφ δίθαην φηη νπνηνζδήπνηε ζίγεηαη απφ ηελ παξαβίαζε ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ζηελ ακνηβή ζα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δηεθδηθήζεη ηα 22 ΓΔΚ ΓΔΚ Βι. θξηηηθή θαη αλάιπζε Εεξδειή, ζ. 256 επ. Βι. θαη ηδ 1917/1998 ΔιιΓλε

24 δηθαηψκαηά ηνπ δηά ηεο δηθαζηηθήο νδνχ αθνχ, ελδερνκέλσο, έρεη θαη ηε δπλαηφηεηα λα θαηαθχγεη ζε άιια φξγαλα. Πνιχ πεξηζζφηεξν, ηα ίδηα ηα θξάηε - κέιε ππνρξενχληαη λα θαηαξγήζνπλ (ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηεο Οδεγίαο) νπνηνδήπνηε δηθφ ηνπο κέηξν παξαβηάδεη ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο ζηελ εξγαζία θαη πεξηιακβάλεηαη ζε λνκνζεηηθέο, θαλνληζηηθέο ή δηνηθεηηθέο δηαηάμεηο, ελψ θξνληίδνπλ λα κελ πεξηιακβάλνληαη αληίζηνηρνη φξνη ζε ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο, κηζζνιφγηα ή ζπκθσλίεο πεξί κηζζψλ ή ζε αηνκηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο ζε αληίζεηε πεξίπησζε, ζχκθσλα κε ην άξζξν 4, ζα πξέπεη ηέηνηνη φξνη λα είλαη εμ αξρήο άθπξνη ή λα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα θεξπρζνχλ άθπξνη ή λα ηξνπνπνηεζνχλ. Δηδηθή πξνζηαζία πξνβιέπεη ην άξζξν 5 ηεο Οδεγίαο, ζχκθσλα κε ην νπνίν ηα θξάηε - κέιε νθείινπλ λα δηαζθαιίζνπλ φηη θαλείο εξγαδφκελνο δελ ζα κπνξεί λα απνιπζεί, επεηδή αληέδξαζε ζε παξαβίαζε ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ησλ ακνηβψλ. Σν άξζξν 7 θαζηεξψλεη ηελ ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ - κειψλ λα θξνληίζνπλ λα γλσζηνπνηνχληαη κε θάζε πξφζθνξν ηξφπν ζηνπο εξγαδνκέλνπο νη ζρεηηθέο δηαηάμεηο θαη ηα κέηξα πνπ ιακβάλνληαη γηα ηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ζηελ ακνηβή. Ζ ζεκαζία ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ζηελ ακνηβή είλαη ηέηνηα, ψζηε θαζηεξψλεηαη ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ - κειψλ λα γλσζηνπνηήζνπλ ζηελ Δπηηξνπή ηα κέηξα πνπ ιακβάλνπλ γηα ηελ εθαξκνγή ηεο, γηα ηα νπνία ρνξεγείηαη πξνζεζκία ελφο έηνπο. Δπηπιένλ, νξίδεηαη φηη ζε δχν έηε απφ ηελ εκεξνκελία ηζρχνο ηεο Οδεγίαο ε Δπηηξνπή, αθνχ παξαιάβεη ηα αλαγθαία ζηνηρεία απφ ηα θξάηε - κέιε, ζα ππνβάιεη ζην πκβνχιην έθζεζε γηα ηελ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο. 24

25 γ. Oδεγία 76/207 - ηζόηεηα ζηελ πξόζβαζε ζηελ απαζρόιεζε, αξρή ηεο «ίζεο κεηαρεηξίζεωο» Ζ Οδεγία 76/ αλαθέξεηαη ζην πξννίκηφ ηεο, φπσο θαη ε Οδεγία 75/117, ζην Φήθηζκα ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 21 Ηαλνπαξίνπ 1974, ην νπνίν θαζνξίδεη σο κηα απφ ηηο πξνηεξαηφηεηεο ησλ θνηλνηήησλ ηηο ελέξγεηεο πνπ απνβιέπνπλ ζηελ εμαζθάιηζε ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ ησλ αλδξψλ θαη ησλ γπλαηθψλ, φζνλ αθνξά ηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε, ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη ηελ πξνψζεζε, θαζψο θαη ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο, ζηηο νπνίεο πεξηιακβάλεηαη θαη ε ακνηβή ηνλίδεη, βεβαίσο, φηη σο πξνο ηελ ηζφηεηα ακνηβήο έρεη ήδε εθδνζεί ε (πξνκλεζζείζα) Οδεγία 75/117. Σν πξννίκην ηεο Οδεγίαο είλαη επίζεο ζεκαληηθφ, ζην βαζκφ πνπ ηνλίδεη φηη ε ηζφηεηα κεηαρεηξίζεσο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ απνηειεί ζηφρν ηεο Κνηλφηεηαο, ν νπνίνο ζρεηίδεηαη κε ηελ ελαξκφληζε ησλ λνκνζεζηψλ, φζνλ αθνξά ηηο ζπλζήθεο δηαβηψζεσο θαη εξγαζίαο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Δπίζεο, εμαηξεί ξεηψο απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, ζρεηηθά κε ηελ νπνία αλαθέξεη φηη ε αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο ζα ηεζεί πξννδεπηηθά κε κεηαγελέζηεξα κέηξα. Ζ εμαίξεζε ησλ ζεκάησλ θνηλσληθήο αζθαιίζεσο απφ ηελ Οδεγία 76/207 θαίλεηαη θαη ζηελ αλαθνξά ηνπ πξψηνπ άξζξνπ ηεο, φηη ην πκβνχιην ζα ζεζπίζεη, κε πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο, δηαηάμεηο, νη νπνίεο ζα θαζνξίζνπλ ηδίσο ην πεξηερφκελν, ηελ έθηαζε θαη ηνπο ηξφπνπο εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο 23 Επίσημη Εφημερίδα L 39/ , σελ

26 αζθάιηζεο. Σν πξψην απηφ άξζξν νξηνζεηεί ην πεδίν ηζρχνο ηεο Οδεγίαο ζηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε, ζηελ νπνία ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ε επαγγεικαηηθή πξνψζεζε, ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε, θαζψο θαη ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο (κε ηελ εμαίξεζε ηεο ακνηβήο, πνπ θαιχπηεηαη απφ ηελ Οδεγία 75/117). Σν άξζξν 2 ηεο Οδεγίαο νξίδεη ηελ έλλνηα ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο, ελψ πξνβιέπεη θαη ηηο επηηξεπφκελεο απνθιίζεηο απφ απηήλ. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ηελ πξψηε παξάγξαθν ηνπ άξζξνπ 2, ε αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο ζπλεπάγεηαη ηελ απνπζία θάζε δηαθξίζεσο, πνπ βαζίδεηαη ζην θχιν είηε ακέζσο, είηε εκκέζσο, ηδίσο ζε ζπζρεηηζκφ κε ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε. Χζηφζν, ηα θξάηε κέιε επηηξέπεηαη λα απνθιείζνπλ απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο νξηζκέλεο επαγγεικαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (θαη ηελ εθπαίδεπζε πνπ νδεγεί ζ απηέο) ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ην θχιν, ιφγσ ηεο θχζεσο θαη ησλ ζπλζεθψλ αζθήζεσο ησλ δξαζηεξηνηήησλ απηψλ, ζπληζηά παξάγνληα απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο. Δπίζεο, δελ ζίγνληαη απφ ηελ Οδεγία νη δηαηάμεηο πνπ πξνζηαηεχνπλ ηε γπλαίθα, ηδίσο ζρεηηθά κε ηελ εγθπκνζχλε θαη ηε κεηξφηεηα. Αθφκε, δελ ζίγνληαη νχηε ηα κέηξα πνπ απνζθνπνχλ ζηελ πξνψζεζε ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, ηδίσο δηά ηεο άξζεσο ησλ αληζνηήησλ πνπ πθίζηαληαη ζηελ πξάμε θαη ζίγνπλ ηηο επθαηξίεο ησλ γπλαηθψλ ζρεηηθά κε ηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε, ηελ επαγγεικαηηθή πξνψζεζε θαη ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε. ην ηξίην άξζξν ηεο Οδεγίαο θαζνξίδνληαη, θαηά ηξφπν παξφκνην κε απηφλ πνπ νξίδεηαη ζηελ Οδεγία 75/107, ηα κέηξα πνπ ιακβάλνπλ ηα θξάηε - κέιε γηα λα εθαξκφζνπλ ηελ αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο κε ηελ 26

27 εμάιεηςε θάζε δηαθξίζεσο 24 πνπ βαζίδεηαη ζην θχιν, φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εξγαζίαο (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ θξηηεξίσλ επηινγήο), ηεο πξνζβάζεσο ζε ζέζεηο εξγαζίαο θαη ζε φιεο ηηο επαγγεικαηηθέο βαζκίδεο θάζε εξγαζίαο (πξναγσγέο). Οθείινπλ, δειαδή, λα θαηαξγήζνπλ φιεο ηηο δηαηάμεηο 25 (λνκνζεηηθέο, θαλνληζηηθέο θαη δηνηθεηηθέο), νη νπνίεο αληηβαίλνπλ πξνο ηελ αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο επίζεο, λα αθπξψζνπλ ή λα θαηαζηήζνπλ δπλαηή ηελ αθχξσζε δηαηάμεσλ 26 πνπ αληηβαίλνπλ ζηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο, νη νπνίεο επξίζθνληαη ζε ζπιινγηθέο ή αηνκηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο, εζσηεξηθνχο θαλνληζκνχο επηρεηξήζεσλ θαη θαηαζηαηηθά ειεπζέξσλ επαγγεικάησλ. Σν άξζξν 4 αλαθέξεηαη ζηελ αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο ζηελ πξφζβαζε ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη ηνλ επαγγεικαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. Σα θξάηε - κέιε νθείινπλ λα ιάβνπλ ηα ίδηα κέηξα πνπ πξνβιέπνληαη θαη ζην άξζξν 3, πξνθεηκέλνπ λα εθαξκνζζεί ε αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο θαη ζηελ πξφζβαζε ζε φια ηα επίπεδα ηνπ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ, ηεο επαγγεικαηηθήο επηκφξθσζεο, εθπαίδεπζεο θαη κεηεθπαίδεπζεο. ε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν άξζξν, φκσο, πεξηνξίδεη ηελ ηζρχ ηεο, ζην βαζκφ πνπ επηηξέπεη ζηα θξάηε - κέιε λα αλαγλσξίδνπλ ζε ηδησηηθά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ην δηθαίσκα λα απνθιίλνπλ απφ ηελ αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο. Τπφ ηελ επηθχιαμε απηή, ν επαγγεικαηηθφο πξνζαλαηνιηζκφο, ε επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε, επηκφξθσζε θαη κεηεθπαίδεπζε πξέπεη λα είλαη πξνζηηνί βάζεη ησλ ηδίσλ θξηηεξίσλ ηφζν ζε άλδξεο, φζν θαη ζε γπλαίθεο. 24 Βι.ΑΠ 1095/1998 φ.π. 25 ΓΔΚ θαη ΓΔΚ Βι. εθηελψο Εεξδειή, ζ. 268 επ. 27

28 Ζ Οδεγία θάλεη εηδηθή κλεία, ζην άξζξν 5, θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο θαηαγγειίαο ηεο ζπκβάζεσο εξγαζίαο, ε νπνία (σο φξνο εξγαζίαο) επίζεο εκπίπηεη ζην πεδίν ηεο εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο. Σν άξζξν 6 νξίδεη φηη ηα θξάηε νθείινπλ λα παξέρνπλ θαη ηηο θαηάιιειεο δηαδηθαζίεο, είηε δηά ηεο δηθαζηηθήο νδνχ, είηε κέζσ άιισλ κνξθψλ πξνζηαζίαο, ψζηε λα κπνξέζεη λα δηεθδηθεί ηα δηθαηψκαηά ηνπ θάζε πξφζσπν πνπ ζίγεηαη απφ ηε κε εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο. Δπίζεο, ηα θξάηε - κέιε ππνρξενχληαη (άξζξν 7) λα ιάβνπλ ηα θαηάιιεια κέηξα, ψζηε λα πξνζηαηεχνληαη νη εξγαδφκελνη απφ ηπρφλ απφιπζε, ε νπνία ζα έξρεηαη σο αληίδξαζε ηνπ εξγνδφηε ζε δηακαξηπξία ηνπο γηα ηελ παξαβίαζε ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο. πσο ε Οδεγία 75/107, έηζη θαη ε Οδεγία 76/207 νξίδεη φηη ηα θξάηε - κέιε είλαη ππνρξεσκέλα λα θνηλνπνηνχλ ζηελ Δπηηξνπή ηα κέηξα πνπ ιακβάλνπλ γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο, πξνθεηκέλνπ ε Δπηηξνπή λα κπνξέζεη, εληφο δχν εηψλ απφ ηεο ηζρχνο ηεο Οδεγίαο, λα ζπληάμεη θαη λα ππνβάιεη ζην πκβνχιην έθζεζε γηα ηελ πνξεία εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο. Πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ε έλλνηα «πξφζβαζε ζε απαζρφιεζε» εξκελεχεηαη απφ ην Γηθαζηήξην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ κε κεγάιε επξχηεηα,27 θαζψο κάιηζηα νξίδεηαη ξεηψο ζην άξζξν 3 1 ηεο Οδεγίαο φηη νη φξνη πξφζβαζεο ζε απαζρφιεζε, σο πξνο ηνπο νπνίνπο επηβάιιεηαη ε απνπζία θάζε δηάθξηζεο πνπ βαζίδεηαη ζην θχιν, ζπκπεξηιακβάλνπλ θαη ηα θξηηήξηα επηινγήο.28 Ο θαλφλαο πνπ ζεζπίδεη ε Οδεγία 76/207, φπσο θαη ν θαλφλαο ηνπ άξζξνπ 141 πλζδδ θαη ηεο Οδεγίαο 75/117, έρνπλ γεληθή ηζρχ ζπκθπή πξνο ηελ ίδηα ηε θχζε ηεο 27 Βλ., ενδ., την απόφαση της (Meyers). 28 Δ. Ζερδελής, ΕΡΓΑΣΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, σ

29 αξρήο πνπ εηζάγνπλ,29 κε απνηέιεζκα ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο λα εκπίπηεη φρη κφλνλ ν ηδησηηθφο, αιιά θαη ν δεκφζηνο ηνκέαο.30 Δπίζεο, είλαη ζεκαληηθφ φηη θαηά ηελ εθαξκνγή ηεο παξαπάλσ Οδεγίαο ην Γηθαζηήξην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ πξνζδηφξηζε θαη ην ραξαθηήξα ησλ «εκκέζσλ» δηαθξίζεσλ, δειαδή θξηηεξίσλ ζρεηηθψλ κε ηελ ακνηβή, ηελ πξφζβαζε ζηελ εξγαζία ηα νπνία είλαη, κελ, θαηλνκεληθά νπδέηεξα, θαηαιήγνπλ φκσο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ. πγθεθξηκέλα, έκκεζε δηάθξηζε εηζάγνπλ κέηξα ή ζπζηήκαηα ηα νπνία, παξ φινλ εθαξκφδνληαη θαηλνκεληθά ζε φινπο ηνπο εξγαδνκέλνπο ρσξίο δηάθξηζε θχινπ, ελ ηνχηνηο ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ζίγνπλ ηνπο εξγαδνκέλνπο νξηζκέλνπ θχινπ θαη νδεγνχλ ζηε δηαθξηηηθή κεηαρείξηζε εηο βάξνο ηνπο (de facto δηάθξηζε). Απηφ ζπκβαίλεη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε δηαθνξνπνίεζε ζηεξίδεηαη ζε ζηνηρεία θαη πξνυπνζέζεηο, ηηο νπνίεο είλαη κελ δπλαηφλ λα πιεξνχλ ηφζν νη άλδξεο, φζν θαη νη γπλαίθεο, ζηελ πξάμε φκσο απνδεηθλχεηαη φηη ηα πιεξνί ην έλα θχιν ζε ζεκαληηθά κεγαιχηεξν βαζκφ ζε ζρέζε κε ην άιιν.31 Αλ πξάγκαηη ππάξρεη έκκεζε δηάθξηζε έηζη ζα πξνθχςεη απφ ηελ πνζνζηηαία αλαινγία αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζηηο νκάδεο πνπ πιεξνχλ θαη ζ απηέο πνπ δελ πιεξνχλ ηα θξηηήξηα (θαη φρη ζε απφιπηνπο αξηζκνχο), ρσξίο λα ελδηαθέξεη εάλ ν εξγνδφηεο πξάγκαηη έρεη πξφζεζε λα πξνβεί ζε δηάθξηζε.32 χκθσλα κε ηε λνκνινγία ηνπ Γηθαζηεξίνπ ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, έλα κέηξν ην νπνίν, ζηελ πξάμε, επηθέξεη δπζκελείο 29 ΔΕΚ απόφαση της ΔΕΚ απόφαση της Δ. Ζερδελής, ΕΡΓΑΣΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, σ ΔΕΚ απόφαση της (υπόθεση Bilka). 29

30 ζπλέπεηεο εηο βάξνο ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπ ελφο κφλν θχινπ κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη δελ παξαβηάδεη ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο κφλνλ εθ φζνλ ν εξγνδφηεο απνδείμεη φηη απηφ δηθαηνινγείηαη απφ ιφγνπο αληηθεηκεληθνχο θαη μέλνπο πξνο νηαδήπνηε δηάθξηζε βαζηδφκελε ζην θχιν.33 Δίλαη ραξαθηεξηζηηθή κηα ζεηξά απνθάζεσλ, θαηά ηηο νπνίεο θξίζεθε φηη ζπληζηά έκκεζε δηάθξηζε ιφγσ θχινπ ε δπζκελήο κεηαρείξηζε ησλ απαζρνινπκέλσλ κε ζπκβάζεηο κεξηθήο απαζρφιεζεο ζε ζρέζε κε εξγαδνκέλνπο πιήξνπο απαζρφιεζεο ε θξίζε απηή ζηεξίρζεθε ζηε δηαπίζησζε φηη, εμ αηηίαο ηεο αλάιεςεο θαηά θαλφλα απφ ηε γπλαίθα κεγαιχηεξσλ ξφισλ ζηελ νηθνγέλεηα θαη ηελ αλαηξνθή ησλ ηέθλσλ, νη εξγαδφκελνη κε ζχκβαζε κεξηθήο απαζρφιεζεο είλαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ γπλαίθεο.34 δ. Οδεγία 79/7 - ηζόηεηα ζηελ θνηλωληθή αζθάιηζε Ζ θνηλσληθή αζθάιηζε, φπσο πξναλαθέξζεθε, εμαηξέζεθε απφ ηελ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο 76/207 θαη απνηέιεζε αληηθείκελν ρσξηζηήο νδεγίαο, ε νπνία εθδφζεθε ην πξφθεηηαη γηα ηελ Οδεγία 79/7 «πεξί πξννδεπηηθήο εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζε ζέκαηα θνηλσληθήο αζθαιίζεσο». 35 Σν πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο νξίδεηαη απφ ηα πξψηα ηξία άξζξα ηεο. Σν πξψην άξζξν νξίδεη σο ζθνπφ ηεο Οδεγίαο ηελ πξννδεπηηθή εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο ζε ζέκαηα θνηλσληθήο αζθαιίζεσο, ελψ, ζχκθσλα κε ην άξζξν 2, ε νδεγία 33 ΔΕΚ απόφαση της (υπόθεση Jenkins). 34 ΔΕΚ απόφαση της (υπόθεση Kowalska). 35 Επίσημη Εφημερίδα L 6/ , σελ

31 εθαξκφδεηαη ζηνλ ελεξγφ πιεζπζκφ (θαη ηνπο αλεμάξηεηνπο επαγγεικαηίεο), ηνπο εξγαδνκέλνπο, ησλ νπνίσλ ε εξγαζία έρεη δηαθνπεί ιφγσ αηπρήκαηνο ή κε εζειεκέλεο αλεξγίαο, ζηα πξφζσπα πνπ αλαδεηνχλ εξγαζία, θαζψο θαη ζηνπο ζπληαμηνχρνπο θαη ηνπο αλάπεξνπο εξγαδνκέλνπο. Σν άξζξν 3 νξίδεη φηη ε Οδεγία εθαξκφδεηαη ζηα ζπζηήκαηα πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ ηνπο θηλδχλνπο αζζελείαο, αλαπεξίαο, γήξαηνο, εξγαηηθνχ αηπρήκαηνο/ επαγγεικαηηθήο αζζελείαο θαη αλεξγίαο 36. Δπίζεο, φηη θαιχπηνληαη θαη νη δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ ηελ θνηλσληθή πξφλνηα, θαηά ην κέηξν πνπ πξννξίδνληαη λα ζπκπιεξψζνπλ.ε λα ππνθαηαζηήζνπλ ηα παξαπάλσ ζπζηήκαηα. Γελ εθαξκφδεηαη, φκσο, ζε δηαηάμεηο πεξί παξνρψλ πξνο επηδψληεο ή ζηηο δηαηάμεηο πεξί νηθνγελεηαθψλ παξνρψλ - έηζη, δελ θαιχπηεηαη ε πεξίπησζε ηεο κεηαβίβαζεο ζπληάμεσο ζηνλ επηδψληα ζχδπγν ή ηα νηθνγελεηαθά επηδφκαηα. πγθεθξηκέλα, φπσο αλαιχεηαη ζην άξζξν 4 ηεο Οδεγίαο, ε αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο ζπλεπάγεηαη ηελ απνπζία θάζε δηαθξίζεσο πνπ βαζίδεηαη ζην θχιν είηε ακέζσο, είηε εκκέζεσο, θπξίσο ζε ζπζρεηηζκφ κε ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ζε δεηήκαηα θνηλσληθήο αζθαιίζεσο. Οη πεξηπηψζεηο πνπ αλαθέξνληαη ραξαθηεξηζηηθά ζην άξζξν 4 είλαη ην πεδίν εθαξκνγήο ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη νη φξνη πξνζβάζεσο ζηα ζπζηήκαηα απηά, ε ππνρξέσζε θαηαβνιήο εηζθνξψλ θαη ν ππνινγηζκφο ηνπο, θαζψο θαη ν ππνινγηζκφο ησλ παξνρψλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ πξνζαπμήζεσλ ιφγσ ζπδχγνπ θαη πξνζηαηεπνκέλνπ πξνζψπνπ) θαη νη πξνυπνζέζεηο ηεο δηάξθεηαο θαη 36 Τπφζεζε Defrenne I. 31

32 δηαηεξήζεσο ηνπ δηθαηψκαηνο επί ησλ παξνρψλ 37. Πξνβιέπεηαη, σζηφζν, ξεηή εμαίξεζε ζηηο δηαηάμεηο ηεο πξνζηαζίαο ηεο γπλαίθαο ιφγσ κεηξφηεηαο, νη νπνίεο δελ ζίγνληαη απφ ηελ αξρή ηεο ίζεο κεηαρεηξίζεσο. Αθνχ ε Οδεγία νξίδεη ηελ ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ - κειψλ λα ιάβνπλ ηα θαηάιιεια κέηξα γηα ηελ πξαγκάησζε ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο, ζην άξζξν 7 κλεκνλεχνληαη νη εμαηξέζεηο απφ ηελ εθαξκνγή ηεο θαη ε επρέξεηα πνπ έρνπλ ηα θξάηε κέιε λα απνθιίλνπλ απφ απηήλ. Ζ πιένλ ραξαθηεξηζηηθή εμαίξεζε είλαη ε επρέξεηα ησλ θξαηψλ - κειψλ λα θαζνξίδνπλ ρσξηζηά φξηα ειηθίαο ζπληαμηνδφηεζεο 38, ε νπνία δηαηεξείηαη θαη κεηά ηελ εηζαγσγή ηεο Οδεγίαο. Έηζη, ζηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε ην άξζξν 28 α.λ. 1846/1951, φπσο θαη ζηα πεξηζζφηεξα θξάηε - κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, νη γπλαίθεο θαηά θαλφλα ζπληαμηνδνηνχληαη ζε ειηθία κηθξφηεξε θαηά 5 έηε απφ ηελ αληίζηνηρε ησλ αλδξψλ 39. Άιιεο εμαηξέζεηο αθνξνχλ ηα πιενλεθηήκαηα πνπ παξέρνληαη, ζε πεξίπησζε αζθαιίζεσο γήξαηνο, ζε πξφζσπα πνπ έρνπλ αλαζξέςεη ηέθλα, ηελ αλαγλψξηζε δηθαησκάησλ επί παξνρψλ αλαπεξίαο ή γήξαηνο πνπ απνξξένπλ απφ ην ζχδπγν (κεηαβίβαζε ζπληάμεσο), ηε ρνξήγεζε πξνζαπμήζεσλ επί καθξνρξφλησλ παξνρψλ αλαπεξίαο, γήξαηνο, εξγαηηθνχ αηπρήκαηνο ή επαγγεικαηηθήο αζζέλεηαο γηα ηελ πξνζηαηεπφκελε ζχδπγν, θαζψο θαη ηηο ζπλέπεηεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ άζθεζε δηθαηψκαηνο επηινγήο, πνπ έγηλε πξηλ ηελ έθδνζε ηεο 37 Βι. Blanpain/Κνπθηάδε, ζ Βι. ΑΠ 1789/2001 ΔΔΓ , πνπ έθξηλε φηη θαηαξγήζεθε ε δηάηαμε ηνπ άξζξ.8 εδ. β λ. 3198/55 πνπ πξνβιέπεη απφιπζε γπλαίθαο ζε δηαθνξεηηθή ειηθία ιφγσ ζπληαμηνδφηεζεο ελψ ζεσξεί ζεκηηφ ην δηαθνξεηηθφ φξην ζπληαμηνδφηεζεο. 39 ΓΔΚ Βι. θαη ΑΠ 1935/1988 ΓΔΝ

33 Οδεγίαο, κε ζπλέπεηα ηελ απφθηεζε ή κε δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ ζηα πιαίζηα ηνπ πθηζηακέλνπ, κέρξη ηφηε, λνκηθνχ ζπζηήκαηνο 40. ε. Η λεώηεξε Οδεγία 2000/78 - δηακόξθωζε γεληθνύ πιαηζίνπ γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε ζηελ απαζρόιεζε θαη ηελ εξγαζία Απφ ηε ζέζπηζε ηεο Οδεγίαο 76/207 είρε ήδε πεξάζεη αξθεηά κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα, θαη ην Γηθαζηήξην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ είρε αζρνιεζεί κε πνιιέο ππνζέζεηο εξκελείαο ηεο, φπσο θαη ηνπ άξζξνπ 141 πλζδδ (ηέσο 119 πλζδοκ). Σα θνηλνηηθά φξγαλα απνθάζηζαλ λα ζεζπίζνπλ κηα θαηλνχξγηα Οδεγία, ε νπνία λα δηακνξθψλεη έλα γεληθφ πιαίζην γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε ζηελ απαζρφιεζε θαη ηελ εξγαζία. Ήδε είρε ςεθηζζεί ε Οδεγία 2000/43 41 «πεξί εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο πξνζψπσλ αζρέησο θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο ηνπο θαηαγσγήο», 42 κε ηελ νπνία δηαζθαιίδεηαη ε πξνζηαζία θαηά ησλ δηαθξίζεσλ απηψλ ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο εξγαζίαο. Σα θνηλνηηθά φξγαλα ζέζπηζαλ ηελ Οδεγία 2000/78 43 επηζπκψληαο λα θαζηεξψζνπλ κηα γεληθεπκέλε απαγφξεπζε ησλ δηαθξίζεσλ. Σν πξννίκην ηεο Οδεγίαο 2000/78 αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά φηη έλαο απφ ηνπο ζθνπνχο ησλ θνηλνηήησλ, φπσο πξνζδηνξίδεηαη ζην άξζξν 3 2 πλζδκ, είλαη λα επηδηψμεη ηελ εμάιεηςε ησλ αληζνηήησλ θαη ηελ 40 Βι. ΑΔΓ 3/2001 ΔΔΓ πνπ έθξηλε φηη ην νηθνγεληαθφ επίδνκα άξζ.11 λ. 1505/1981 πξέπεη κα θαηαβάιιεηαη θαη ζηνπο δχν ζπδχγνπο γηαηί απνηειεί κηζζφ. Δπίζεο ΟΛΑΠ 6/2001 ΔΔΓ , πνπ ζεψξεζε φηη ε κεηνλνκαζία νηθνγεληαθνχ επηδφκαηνο ζε νηθνγεληαθή παξνρή δε κεηαβάιιεη ην ραξαθηήξα ηεο παξνρήο σο κηζζνχ. Βι. θαη ΔΔΓ Μπαθφπνπινπ, Διι. Γηθ Κνπθνχιε πειησηνπνχινπ, Διι. Γηθ επ. βι. θαη ρφιην Λεμνπξγηψηε ΔΔΓ ΕΕ L 180 της , σελ ΕΕ L 303 της , σελ

34 πξνψζεζε ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, αλαγλσξίδνληαο φηη ζπρλά νη γπλαίθεο είλαη ηα ζχκαηα πνιιαπιψλ δηαθξίζεσλ. Γίλεηαη κλεία δηεζλψλ ζπλζεθψλ πνπ αλαγλσξίδνπλ σο νηθνπκεληθφ δηθαίσκα ηελ ηζφηεηα ελψπηνλ ησλ λφκσλ θαη ηελ πξνζηαζία φισλ ησλ αηφκσλ έλαληη ησλ δηαθξίζεσλ: αλαθέξνληαη ε πξναλαθεξζείζα χκβαζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ εμάιεηςε θάζε κνξθήο δηάθξηζεο εηο βάξνο ησλ γπλαηθψλ, ηα ζχκθσλα ηνπ Ο.Ζ.Δ. γηα ηα αηνκηθά θαη πνιηηηθά δηθαηψκαηα, θαζψο θαη γηα ηα νηθνλνκηθά, θνηλσληθά θαη πνιηηηζηηθά δηθαηψκαηα θαη ε Δπξσπατθή χκβαζε γηα ηελ Πξνζηαζία ησλ Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ θαη ησλ Θεκειησδψλ Διεπζεξηψλ. Δηδηθή κλεία γίλεηαη θαη ζηε πλζήθε ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο ππ αξηζκφλ 111/1958. Δπίζεο, γίλεηαη αλαθνξά θαη ζηνλ Κνηλνηηθφ ράξηε ησλ ζεκειησδψλ θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ ησλ εξγαδνκέλσλ, ν νπνίνο αλαγλσξίδεη ηε ζεκαζία ηεο θαηαπνιέκεζεο θάζε είδνπο δηαθξίζεσλ. εκαληηθφ ξφιν γηα ηε δηακφξθσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο Οδεγίαο έπαημαλ θαη νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηνπ 2000 γηα ηελ απαζρφιεζε, φπσο απηέο εγθξίζεθαλ απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Διζίλθη ζηηο 10 θαη 11 Γεθεκβξίνπ ηηο θαηεπζπληήξηεο απηέο γξακκέο ηνλίδεηαη φηη πξέπεη λα πξνσζεζεί ε δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ γηα κηα αγνξά εξγαζίαο πνπ ζα επλνεί ηελ θνηλσληθή έληαμε. Οη πξνυπνζέζεηο απηέο ζα επηηεπρζνχλ κε ηε δηακφξθσζε ελφο ζπλεθηηθνχ ζπλφινπ πνιηηηθψλ πνπ ζα ζηνρεχνπλ ζηελ θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ εηο βάξνο νκάδσλ. Πάλησο ε Οδεγία δελ εθαξκφδεηαη ζηα ζπζηήκαηα θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, νη παξνρέο ησλ νπνίσλ δελ εμνκνηνχληαη πξνο ακνηβή θαη δε ζίγεη ηηο εζληθέο δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηνλ θαζνξηζκφ ειηθίαο ζπληαμηνδφηεζεο. 34

35 Οη δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο απηήο, αλ θαη δελ αλαθέξνληαη επζέσο ζην δήηεκα ησλ δηαθξίζεσλ ιφγσ θχινπ, έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία. Αθ ελφο εληάζζνπλ ηελ απαγφξεπζε ησλ δηαθξίζεσλ ζε έλα γεληθφηεξν πιαίζην δηεζλψλ θαλφλσλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ (φπσο απηνί κλεκνλεχνληαη θαη ζην πξννίκηφ ηεο), αθ εηέξνπ νξίδεη γηα πξψηε θνξά ηελ έλλνηα ηεο έκκεζεο δηάθξηζεο θαηά ηξφπν πνπ λα αληαπνθξίλεηαη ζηα ζπκπεξάζκαηα ηεο λνκνινγίαο ηνπ Γηθαζηεξίνπ ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ. Έηζη, ζχκθσλα κε ην άξζξν 2 2 πεξ. β, «ζπληξέρεη έκκεζε δηάθξηζε όηαλ κηα εθ πξώηεο όςεσο νπδέηεξε δηάηαμε, θξηηήξην ή πξαθηηθή ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη κεηνλεθηηθή κεηαρείξηζε ελόο πξνζώπνπ κηαο νξηζκέλεο ζξεζθείαο ή πεπνηζήζεσλ, κε κηα νξηζκέλε εηδηθή αλάγθε, κηαο νξηζκέλεο ειηθίαο, ή ελόο νξηζκέλνπ γελεηήζηνπ πξνζαλαηνιηζκνύ, ζε ζρέζε κε άιια άηνκα, εθηόο εάλ i) ε ελ ιόγσ δηάηαμε, θξηηήξην ή πξαθηηθή δηθαηνινγείηαη αληηθεηκεληθά από έλα ζεκηηό ζηόρν θαη ηα κέζα γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηόρνπ απηνύ είλαη πξόζθνξα θαη αλαγθαία, ή ii) γηα πξόζσπα κε θάπνην κεηνλέθηεκα, ν εξγνδόηεο ή θάζε πξόζσπν ή νξγαληζκόο έλαληη ηνπ νπνίνπ ηζρύεη ε παξνύζα νδεγία, ππνρξενύηαη, δπλάκεη ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο, λα ιάβεη θαηάιιεια κέηξα, αληαπνθξηλόκελα ζηελ αξρή πνπ ζέηεη ην άξζξν 5, κε ζθνπό ηελ εμάιεηςε ησλ κεηνλεθηεκάησλ πνπ ζπλεπάγεηαη ε ελ ιόγσ δηάηαμε, θξηηήξην ή πξαθηηθή.» Αθφκε πην ζεκαληηθή, φκσο, είλαη ε ζεψξεζε θαηά ξεηφ ηξφπν ηεο παξελφριεζεο σο δηάθξηζεο, πνπ πξνβιέπεηαη ζηελ παξ. 3 ηνπ άξζξνπ 2 ηεο Οδεγίαο. ηε ζπλέρεηα, ε παξελφριεζε νξίδεηαη σο «αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά πνπ ζπλδέεηαη κε έλα από ηνπο ιόγνπο ηνπ άξζξνπ 1 κε ζθνπό ή απνηέιεζκα ηελ πξνζβνιή ηεο αμηνπξέπεηαο ελόο πξνζώπνπ θαη 35

36 ηε δεκηνπξγία εθθνβηζηηθνύ, ερζξηθνύ, εμεπηειηζηηθνύ, ηαπεηλσηηθνύ ή επηζεηηθνύ πεξηβάιινληνο». 44 ζη. Η Οδεγία 2002/73 ην πξννίκην ηεο Οδεγίαο γίλεηαη ηδηαίηεξε αλαθνξά ζηα άξζξα 2 θαη 3 2 πλζδκ, νη νπνίεο αλαθεξχζζνπλ ηελ ηζφηεηα κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ σο «θαζήθνλ» θαη «ζηφρν» ηεο Κνηλφηεηαο θαη επηβάιινπλ ζεηηθή ππνρξέσζε «πξναγσγήο» ηεο ζην πιαίζην φισλ ησλ θνηλνηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Παξαηεξείηαη ε έιιεηςε νξηζκνχ ηεο έλλνηαο ηεο «έκκεζεο δηαθξίζεσο» ζηελ Οδεγία 76/207, αιιά ηελ ζπκπεξίιεςε ελφο ηέηνηνπ νξηζκνχ ζηηο Οδεγίεο 2000/43 θαη 2000/78. Αθφκε, γίλεηαη ξεηή αλαθνξά ζηελ ζεμνπαιηθή παξελφριεζε, θαζψο θαη ηελ παξελφριεζε πνπ ζπλδέεηαη κε ην θχιν ελφο πξνζψπνπ. Οη ζπκπεξηθνξέο απηέο αληηβαίλνπλ πξνο ηελ αξρή ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ. Έηζη, ζεσξείηαη ζθφπηκν λα νξηζζνχλ νη έλλνηεο απηέο, ψζηε λα απαγνξεπζνχλ απνηειεζκαηηθά νη αληίζηνηρεο δηαθξίζεηο. Πάξα πνιχ ζεκαληηθή είλαη ε αλαθνξά, πνπ γίλεηαη ζην πξννίκην ηεο Οδεγίαο, ζηε λνκνινγία ηνπ Γηθαζηεξίνπ ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, ε νπνία ζεσξεί σο δηάθξηζε θαη ηελ εθαξκνγή δηαθνξεηηθψλ θαλφλσλ ζε ζπγθξίζηκεο πεξηπηψζεηο αιιά, αληηζηξφθσο, θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ ίδηνπ θαλφλα ζε δηαθνξεηηθέο πεξηπηψζεηο Βι. θαη Λεμνπξηψηε ΔΔΓ , Εεξδειή, ζ Ζ έλλνηα ηεο έκκεζεο δηάθξηζεο δίλεηαη ήδε επζέσο απφ ηηο λεφηεξεο νδεγίεο (βι. νδεγ. 97/80, 2002/43, 2000/78). 45 Η παραπομπή γίνεται στις υποθέσεις C-394/96 (Brown) και C-342/93 (Gillespie). 36

37 Αληηζηνίρσο, ζχκθσλα πάληνηε κε ηε λνκνινγία ηνπ Γ.Δ.Κ., 46 πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχλ θάπνηεο επαγγεικαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο λα εμαηξεζνχλ απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο 76/207, πξέπεη απηέο σο εθ ηεο θχζεψο ηνπο λα απαηηνχλ ηελ απαζρφιεζε πξνζψπνπ ζπγθεθξηκέλνπ θχινπ, εθ φζνλ ν επηδησθφκελνο ζθνπφο είλαη λφκηκνο θαη ζχκθσλνο κε ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο. ηε ζπλέρεηα ηνπ πξννηκίνπ ηεο Οδεγίαο 2002/73 αλαθέξεηαη φηη, ζχκθσλα θαη κε ηε λνκνινγία ηνπ Γηθαζηεξίνπ, είλαη ζεκηηή, φζνλ αθνξά ηελ αξρή ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο, ε πξνζηαζία ηεο βηνινγηθήο θαηάζηαζεο ηεο γπλαίθαο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζχλεο θαη χζηεξα απφ απηήλ. Έηζη, κε ηελ Οδεγία 2002/73 δελ ζίγνληαη νη δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 92/85 «ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή κέηξσλ πνπ απνβιέπνπλ ζηε βειηίσζε ηεο πγείαο θαη ηεο αζθάιεηαο θαηά ηελ εξγαζία ησλ εγθχσλ, ιερψλσλ θαη γαινπρνπζψλ εξγαδνκέλσλ» (γηα ηελ νπνία γίλεηαη αλαιπηηθφο ιφγνο ζε επφκελν θεθάιαην). Αληηζηνίρσο, επαλαιακβάλεηαη πξνο ηα θξάηε κέιε ε πξνηξνπή πνπ είρε δηαηππψζεη ην ςήθηζκα ηνπ πκβνπιίνπ θαη ησλ ππνπξγψλ απαζρφιεζεο θαη θνηλσληθήο πνιηηηθήο ηεο 29 Ηνπλίνπ 2000, πξνο ηα θξάηε κέιε, λα θαζηεξψζνπλ ππφ πξνυπνζέζεηο θαη ηελ άδεηα παηξφηεηαο, ψζηε λα ππάξρεη ηζφξξνπε ζπκκεηνρή ησλ αλδξψλ θαη ησλ γπλαηθψλ ζηελ νηθνγελεηαθή δσή. Με βάζε φια απηά, ηα αξκφδηα θνηλνηηθά φξγαλα απνθάζηζαλ ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο Οδεγίαο 76/207. Αθνχ νξίδεηαη πιένλ σο ξεηφο ζηφρνο ησλ κέηξσλ πνπ ζα ιακβάλνπλ ηα θξάηε - κέιε ε ηζφηεηα αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, επαλαιακβάλνληαη νη γλσζηνί (απφ ηηο πξνεγνχκελεο νδεγίεο) 46 Σο προοίμιο της Οδηγίας παραπέμπει στις αποφάσεις της 15 Μαΐου 1986 (υπόθεση C-222/84 - Johnston), 26 Οκτωβρίου 1999 (υπόθεση C- 273/97 - Sirdar) και 11 Ιανουαρίου 2000 (υπόθεση C-285/98 - Kreil). 37

38 νξηζκνί ησλ ελλνηψλ ηεο άκεζεο θαη έκκεζεο δηάθξηζεο, θαζψο θαη ηεο παξελφριεζεο. Πεξαηηέξσ, παξέρεηαη εηδηθφηεξνο νξηζκφο ηεο ζεμνπαιηθήο παξελφριεζεο, σο νηαζδήπνηε «κνξθήο αλεπηζύκεηεο ιεθηηθήο, κε ιεθηηθήο ή ζσκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο ζεμνπαιηθνύ ραξαθηήξα, κε ζθνπό ή απνηέιεζκα ηελ πξνζβνιή ηεο αμηνπξέπεηαο ελόο αηόκνπ, ηδίσο κε ηε δεκηνπξγία εθθνβηζηηθνύ, ερζξηθνύ, εμεπηειηζηηθνύ, ηαπεηλσηηθνύ ή επηζεηηθνύ πεξηβάιινληνο». Ρεηψο νξίδεηαη φηη ε παξελφριεζε θαη ε ζεμνπαιηθή παξελφριεζε ζεσξνχληαη σο δηάθξηζε ιφγσ θχινπ θαη ζπλεπψο απαγνξεχνληαη (άξζξν 2 3 ηεο Οδεγίαο 76/207, φπσο αληηθαζίζηαηαη), ελψ πξνβιέπεηαη φηη ην γεγνλφο φηη θάπνηνο απνξξίπηεη ή ππνθχπηεη ζε παξφκνηα ζπκπεξηθνξά δελ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο βάζε γηα λα ιεθζεί απφθαζε πνπ ζίγεη ην ελ ιφγσ πξφζσπν. Δθηφο απηνχ, ζεσξείηαη δηάθξηζε, θαηά ηελ έλλνηα ηεο ηξνπνπνηεζείζαο Οδεγίαο 76/207, θαη ε εληνιή πξνο δηαθξηηηθή κεηαρείξηζε ελφο πξνζψπνπ ιφγσ θχινπ. Οξίδεηαη ζηε ζπλέρεηα φηη ε Οδεγία 76/207, φπσο δηακνξθψζεθε κεηά ηελ ηξνπνπνίεζή ηεο απφ ηελ Οδεγία 2002/73, δελ ζίγεη ηηο δηαηάμεηο ηεο πξναλαθεξζείζαο Οδεγίαο 92/85 (πξνζηαζία εγθχσλ, ιερψλσλ θαη γαινπρνπζψλ γπλαηθψλ), θαζψο θαη απηέο ηεο Οδεγίαο 96/34 (ε νπνία επηθχξσζε ζπιινγηθή ζπκθσλία - πιαίζην γηα ηε γνληθή άδεηα, ε νπνία ζπλήθζε απφ ηα ζπλδηθαιηζηηθά φξγαλα, ζε επξσπατθφ επίπεδν, ησλ εξγνδνηψλ, ησλ εξγαδνκέλσλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη ησλ εξγαδνκέλσλ ζην δεκφζην ηνκέα). Αληηθαζίζηαηαη ην άξζξν 3 ηεο Οδεγίαο 76/207 θαηά ηξφπν πνπ λα ππνρξεψλεη ηα θξάηε - κέιε λα παξέρνπλ αθφκε πην απνηειεζκαηηθή 38

39 πξνζηαζία ζε φζα πξφζσπα πθίζηαληαη δηάθξηζε ιφγσ θχινπ αθφκε θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ε ζρεηηθή ζχκβαζε ή ζρέζε εξγαζίαο έρεη ιήμεη. Πνιχ ζεκαληηθή θαηλνηνκία είλαη θαη ε πξφβιεςε ηνπ λένπ άξζξνπ 6, ην νπνίν πξνβιέπεη φηη κπνξνχλ λα θηλεζνχλ δηθαζηηθέο θαη δηνηθεηηθέο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηεο Οδεγίαο φρη κφλν απφ ην ίδην ην ζχκα ηεο δηάθξηζεο, αιιά θαη απφ ελψζεηο, νξγαλψζεηο ή άιιεο λνκηθέο νληφηεηεο πνπ έρνπλ σο ζθνπφ θαη λφκηκν ζπκθέξνλ ηε δηαζθάιηζε ηεο ηεξήζεσο ησλ δηαηάμεσλ πνπ πεξηέρεη ε Οδεγία 76/207, φπσο αλαζεσξείηαη κε ηελ Οδεγία 2002/73. Δπίζεο, ηα θξάηε - κέιε αλαιακβάλνπλ (ζχκθσλα κε ην λέν άξζξν 8α πνπ πξνζηίζεηαη ζηελ Οδεγία) λα ζπζηήζνπλ εηδηθνχο θνξείο, νη νπνίνη λα δηαζθαιίδνπλ ηελ πξνψζεζε, ηελ αλάιπζε, ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηελ ππνζηήξημε ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο φισλ ησλ πξνζψπσλ, ρσξίο δηαθξίζεηο θχινπ. Αθφκε, φπσο πξνβιέπεη ην λέν άξζξν 8β, πξνρσξνχλ ζηελ πξνψζεζε ηνπ θνηλσληθνχ δηαιφγνπ κεηαμχ ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ κε ζθνπφ ηελ πξναγσγή ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο παξαθνινχζεζεο ησλ πξαθηηθψλ ζην ρψξν εξγαζίαο, ησλ ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ, ησλ θσδίθσλ δενληνινγίαο, ηεο έξεπλαο ή ηεο αληαιιαγήο εκπεηξηψλ θαη νξζψλ πξαθηηθψλ. ην δηάινγν απηφ ζπκκεηέρνπλ, ζχκθσλα κε ην λέν άξζξν 8γ, θαη κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο. Σέινο, ην λέν άξζξν 8δ πξνβιέπεη φηη ηα θξάηε θαζνξίδνπλ ηνπο θαλφλεο γηα ηηο θπξψζεηο πνπ πξέπεη λα επηβάιινληαη ζε πεξίπησζε ησλ εζληθψλ δηαηάμεσλ πνπ ζεζπίδνληαη θαη εθαξκνγήλ ηεο Οδεγίαο. Οη θπξψζεηο απηέο κπνξνχλ λα πεξηιακβάλνπλ θαηαβνιή απνδεκίσζεο ζην ζχκα, λα είλαη απνηειεζκαηηθέο, αλάινγεο κε ηελ παξάβαζε θαη απνηξεπηηθέο. 39