Εισαγωγή στο Life Coaching

Transcript

1 Athens Coaching Institute 1 Εισαγωγή στο Life Coaching Χαράλαμπος Πετράς

2 Athens Coaching Institute 2 ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα, Χαράλαμπου Πετρά. Διανέμεται δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή, αποκλειστικά για προσωπική χρήση με σκοπό την ενημέρωση. Απαγορεύεται αυστηρά οποιαδήποτε αναπαραγωγή (reformatting), αναδημοσίευση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, φόρτωση (upload), διαμόρφωση, τροποποίηση, δημιουργία αντιγράφων (site) mirroring του περιεχομένου, χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα. Πετράς Χαράλαμπος 2014

3 Athens Coaching Institute 3 1. Ιστορική ανασκόπηση του Personal / Life Coaching Γιατί χρειαζόμαστε την ιστορία του Coaching; Τι θα μπορούσε να σημαίνει για εμάς αλλά και για τον κάθε εκπαιδευόμενο νέο Coach η έννοια Personal / Life-Coaching-history; Η ιστορία δεν είναι απλώς μια γνώση για το παρελθόν αλλά μια σχέση. Είναι μια σχέση ανάμεσα στον Coach και το ευρύτερο πλαίσιο ανάπτυξης αυτού του νέου επαγγέλματος. Είναι η σχετικοποίηση του εαυτού, δηλαδή η διερεύνηση του ποιος είμαι επαγγελματικά, πού ανήκω και τι προσφέρω, πώς τελικά τοποθετώ και αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου μέσα στην βιομηχανία του Coaching, σε μια βιομηχανία μάλιστα που συνεχώς εξελίσσεται. Επομένως η ιστορία είναι μια σχέση που αφορά το παρόν. Ποιο είναι το Coaching; πού βρίσκεται τώρα; Πώς ενεργοποιούμαι εγώ ως νέος Coach σήμερα και πώς επικοινωνώ το επάγγελμα του Coaching στην κοινωνία; Παράλληλα όμως, η έννοια της ιστορίας στον δυτικό μας πολιτισμό σημαίνει ταυτότητα, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας τόσο της ατομικής όσο και της συλλογικής. Έτσι και για το Coaching, αποκτώντας την ιστορία του, αποκτά την ταυτότητά του, τη θέση και τον ρόλο του. Ξέρουμε πια ότι προέρχεται από κάπου, διατηρεί κάποια στοιχεία από τις ρίζες του, σε άλλα διαφοροποιείται και προχωρά προσανατολισμένο στο μέλλον. Η μελέτη της ιστορίας του Personal / Life Coaching μας βοηθά στον προσδιορισμό του, να καταλάβουμε την ουσία του και να το οριοθετήσουμε σε σχέση με τη συμβουλευτική, τη διοίκηση και τις άλλες προσεγγίσεις από τις οποίες αναδύθηκε. Μέχρι σήμερα η ακαδημαϊκή έρευνα για το Coaching και πιο συγκεκριμένα το Personal Coaching είναι ελάχιστη μπροστά στις ανάγκες που υπάρχουν. Ωστόσο, ήδη από τις αρχές του 2000, κυρίως στην Ευρώπη, έχει διαμορφωθεί ένα νέο πλαίσιο μελέτης τόσο της μεθόδου όσο και της ιστορίας της, με γνώμονα τη σύνδεσή της με τις ρίζες της στην Ψυχολογία και την Ψυχοθεραπεία. Κομμάτια από την ιστορία του Coaching, λιγότερο ή περισσότερο διάσπαρτα ή δομημένα, εμπεριέχονται στις εισαγωγές σχετικών εγχειριδίων και προγραμμάτων εκπαίδευσης όπως αυτό που συμμετέχετε. Προφανώς κι αυτή η έλλειψη αποτελεί έναν δείκτη για το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η ανάπτυξη του νέου αυτού χώρου. Περιμένουμε λοιπόν με ανυπομονησία νέες και πολλές διατριβές και μονογραφίες για την ιστορία του Coaching. Το Coaching επηρεασμένο από τη συμβουλευτική ψυχολογία, την ψυχοθεραπεία, την προσωπική ανάπτυξη και τη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, διαμορφώθηκε ως μια

4 Athens Coaching Institute 4 νέα διάδοχη κατάσταση στα επαγγέλματα υποστήριξης των σύγχρονων ανθρώπων αποστασιοποιημένο από την αναζήτηση παθολογίας. Η γνώση όλων αυτών των προσεγγίσεων όπως η αναλυτική ψυχοδυναμική, γνωσιακή συμπεριφορική, ανθρωπιστική κλπ, θεωρείται απαραίτητη. Ωστόσο οι σχολές αυτές και οι μεγάλοι (και πολλοί) θεωρητικοί και θεραπευτές, δεν μπορούν να περιλαμβάνονται σε ένα μάθημα Life Coaching καθώς αποτελούν ο καθένας ένα μάθημα από μόνος του. Χρειάζεται δηλαδή περαιτέρω μελέτη και σπουδή. Ωστόσο, εδώ θα παρουσιαστούν συνοπτικά τα πεδία από τα οποία το Coaching έλκει αρχές, μεθόδους και εργαλεία. Οι πρώτοι Coaches και η πρώτη επίσημη καταγεγραμμένη εκδοχή μιας Coaching σχέσης ήταν φυσικά στην κλασική Ελλάδα, ανάμεσα στον προπονητή και τον αθλητή Ολυμπιακών Αγώνων (5 ος αιώνας π.χ., χρυσός αιώνας των Ολυμπιακών Αγώνων). Η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες και η ανάδειξη ενός πρωταθλητή απαιτούσε την σκληρή και πολύ-επίπεδη δουλειά ενός προπονητή: Στόχος-θέληση-άσκηση-επιτυχία. Σε μια βαθύτερη ανάλυση, η περιγραφή μιας ιδανικής ανθρώπινης συμπεριφοράς εντός του κοινωνικού συνόλου είχε πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία φαίνεται να τροφοδότησαν την ανάγκη ενός σύγχρονου Personal / Life Coach: Ενδεικτικά αλλά όχι τυχαία, σημειώνω μια καλώς εννοούμενη ανταγωνιστικότητα η οποία απαιτεί συνεχή και συστηματική προσπάθεια προς βελτίωση και επίτευξη στόχων σε διάφορους τομείς της ζωής, «αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων», Ομηρική φράση από την Ιλιάδα Ζ208. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός ενέπνευσε σε Ευρώπη και Αμερική την ιδέα της «προπόνησης» σε αθλητικό αρχικά πλαίσιο και αργότερα σε μια ολιστική αντίληψη της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι απαρχές του Coaching ως τον δρόμο για την αυτογνωσία και την και την αυτό-ανακάλυψη, βρίσκονται κυρίως στη Σωκρατική μέθοδο, φυσικά όχι ως Coaching αλλά τρόπος σκέψης. Επομένως αυτού του είδους η σχέση με στόχο τη διάκριση και την επιτυχία εντάσσεται στη δυναμική μιας σκέψης που δεν προσδιόρισε μόνο την κλασική Ελλάδα και τον πρόσφατο 20ό αιώνα. Αυτή η λογική αναβιώνει αρχικά τη δεκαετία του 1950 στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής στον χώρο των επιχειρήσεων ως μέσο διοίκησης. Από τη δεκαετία του 1980 και μετά, το Personal / Life Coaching ενίσχυσε την παρουσία του αρχικά στα δύο αυτά κράτη. Μέχρι και τη δεκαετία του 1990, το Coaching αφορούσε αποκλειστικά το εταιρικό περιβάλλον, ήταν προϊόν και ταυτόχρονα συστατικό στοιχείο της εταιρικής κουλτούρας.

5 Athens Coaching Institute 5 Στις αρχές τις δεκαετίας αυτής (1992) ιδρύθηκε το International Coach Federation στις ΗΠΑ και μέσα από αρκετές προσπάθειες κατάφερε να κάνει αισθητή την παρουσία του το 1996 στο πρώτο συνέδριο που διοργάνωσε. Με κύριο πεδίο παραγωγής τις ΗΠΑ, άρχισαν παράλληλα να δημοσιεύονται τα πρώτα άρθρα αυξάνοντας την παρουσία του Coaching στη δημόσια συζήτηση στον Τύπο, την τηλεόραση και το διαδίκτυο. Στη στροφή του αιώνα είχε ήδη κάνει την εμφάνισή του σε Ευρώπη, Αυστραλία, Καναδά, Ιαπωνία και άλλες χώρες. Σε αυτό το αναπτυξιακό πλαίσιο, το Coaching ξεπέρασε τα στενά όρια της διοίκησης επιχειρήσεων και ως Life Coaching πλέον έκανε τα πρώτα του βήματα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Μέσα από τη συνάντησή του με τους κατοίκους των πόλεων, δέχθηκε και ανταποκρίθηκε στο αίτημα για τη συγκρότηση μιας μεθόδου αλλά και μιας ευρύτερης λογικής, που απευθύνεται σε υγιείς ανθρώπους και δεν αναζητά ασθενείς. Έτσι διατυπώθηκαν ερωτήματα για τον ορισμό και προσανατολισμό του Coaching, τη σχέση του με τη θεραπεία, τη συμβουλευτική και αναδύθηκε η ανάγκη για εξειδικευμένη εκπαίδευση νέων επαγγελματιών. Το Personal Coaching είναι επομένως μια ιστορία της μη τρέλας, της μη ψυχοπαθολογίας που βιώνει εσωτερικές ζυμώσεις και παγκόσμια διάχυση. Μέσα από όλες αυτές τις ζυμώσεις έχει διαμορφωθεί ως μια διεπιστημονικά συγκροτημένη μέθοδος ανάπτυξης και αυτογνωσίας με πολλές και σημαντικές επιρροές από τις κοινωνικές επιστήμες και τη φιλοσοφία. Το Coaching δεν είναι μια παρθενογένεση όπως πολλοί το παρουσιάζουν. Ο διάλογος μεταξύ των επιστημών, των ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων και η μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα προέκυψε από τους ίδιους τους επαγγελματίες. Άνθρωποι από όλους τους χώρους, στελέχη τμημάτων ανθρώπινου δυναμικού, θεραπευτές, σύμβουλοι ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, ψυχίατροι, εκπαιδευτικοί, έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στη νέα αυτή Μεθοδολογία και Ηθική, αναζητώντας όχι μόνο απαντήσεις αλλά και νέα ερωτήματα. Ο καθένας με το διαφορετικό του υπόβαθρο συνέβαλλε και συνδιαμόρφωσε το Coaching και για να είμαστε ειλικρινείς αυτή η διαδικασία ακόμη συνεχίζεται. Το Coaching θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, να διευρύνεται, να ενσωματώνει νέα στοιχεία για πάντα, κι αυτή είναι η μαγεία του. Είναι επομένως χρήσιμο και αναγκαίο να αναφερθούμε πολύ συνοπτικά στις θεμελιώδεις προσεγγίσεις της ανθρώπινης ύπαρξης και συμπεριφοράς που προσδιόρισαν το Coaching ώστε να κατανοηθεί το παρελθόν αλλά και οι αλλαγές που συμβαίνουν σήμερα. Βεβαίως μπορείτε

6 Athens Coaching Institute 6 να μελετήσετε εκατοντάδες άρθρα και μονογραφίες γι αυτές τις σχολές σκέψης, εδώ θα παραθέσουμε κάποιες από αυτές. Η Σωκρατική μέθοδος 1. Στον αττικό φιλοσοφικό λόγο ως ξεχωριστή προσωπικότητα αναδείχθηκε ο Σωκράτης, γιός του λιθοξόου Σωφρονίσκου και της μαίας Φαιναρέτης. Με κύρια χαρακτηριστικά του τον ορθολογισμό, την κριτική σκέψη αλλά και την αυτογνωσία έστρεψε το ανθρώπινο πνεύμα από την έρευνα της φύσης στον ίδιο τον εαυτό του ανθρώπινου όντος. Είχε πλήρη επίγνωση ότι ο ίδιος λειτουργούσε ως η άγρυπνη συνείδηση των πολλών, ως οίστρος που ξυπνούσε τον υπνωτισμένο νου των ανθρώπων. Στόχος ζωής για τον Σωκράτη ήταν το γνωθι σεαυτον, η περίφημη σήμερα αυτογνωσία, την οποία θεωρούσε το μυστικό του αυτοελέγχου και τελικά της ευτυχίας. Εξάλλου, η θεραπεία της ψυχής για το Σωκράτη επιτυγχάνεται με την αρετή και την ηθική πράξη. Το μέσο της απόκτησης της αρετής και του υψηλού ήθους δεν είναι άλλο από τη γνώση, αφού χωρίς αυτήν ο άνθρωπος λειτουργεί αντιφατικά και τελικώς βλάπτει τον εαυτό του. Για να επιτευχθεί όμως η γνώση, χρειάζεται και η κατάλληλη μέθοδος. Για το Σωκράτη η μέθοδος της γνώσης έχει δύο όψεις: την ειρωνεία και την μαιευτική. Η ειρωνεία η γνωστή σωκρατική αμφισβήτηση, αποκήρυσσε τη δική του αυθεντία και απελευθέρωνε τη σκέψη του συνομιλητή, αφού ο ίδιος προσποιείτο ότι δε γνώριζε τίποτα για το συζητηθέν θέμα. Είναι γνωστή η φράση του: «εν οιδα ότι ουδεν οιδα» (ένα ξέρω, ότι δεν φέρω τίποτα). Εξάλλου, πρόκειται για μία θετική αμφισβήτηση η οποία αναζητά την πρώτη και αναλλοίωτη αλήθεια. Ο Σωκράτης δίδασκε ότι κανένας δεν είναι κάτοχος και εξουσιαστής της αλήθειας και ότι χρειάζεται κατάλληλη αγωγή για να εξαχθεί. Αυτήν την αγωγή επιτύγχανε μέσω της μαιευτικής μεθόδου η οποία μετά από τη διαλεκτική, τη σταδιακή δηλαδή αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή μέσω του διαλόγου και απλοϊκών σχεδόν ερωτήσεων, θα καταλήξει στη γενική αλήθεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Σωκράτης, ως δεύτερη μαία, επίδραση που δέχτηκε κατεξοχήν από το επάγγελμα της μητέρας του, δεν παρέθετε εξαρχής μια θεωρία αλλά προσπαθούσε να εξαγάγει από το συνομιλητή αυτό που 1 Το κείμενο για τη Σωκρατική Μαιευτική ανήκει στην Μπουζουμπάρδη Γιούλα, εκπαιδευτικό και Personal Coach. Είναι μια από τις εργασίες της στο πρόγραμμα βιωματικής εκπαίδευσης στο Personal / Life Coaching που πραγματοποιείται εδώ και κάποια χρόνια. Η χρήση γίνεται με την άδειά της και την ευχαριστούμε όχι μόνο για την εργασία αλλά για το ήθος και την παρουσία της στο πρόγραμμα.

7 Athens Coaching Institute 7 θεωρούσε ως ήδη υπάρχουσα γνώση. Πρόκειται βεβαίως, για μία διαδικασία επίπονη και δύσκολη, η οποία όπως και η γέννα απαιτεί κουράγιο, θάρρος και υπομονή. Επομένως, γίνεται εμφανής η θέση του ότι η γνώση είναι έμφυτη στην ανθρώπινη ψυχή, είναι ήδη κρυμμένη μέσα της. Δείχνει έτσι απόλυτη εμπιστοσύνη στον άνθρωπο ο οποίος γνωρίζει την αλήθεια. Η προσπάθεια της μαιευτικής έγκειται στο να τον βοηθήσει να την ξαναθυμηθεί, να την επαναφέρει στην μνήμη του. Η ετυμολογική ανάλυση της λέξης αλήθεια (α+λήθη) αποδεικνύει αυτή τη θέση αφού δηλώνει αυτό το ξεπέρασμα της λήθης. Η κατάκτηση αυτή θα οδηγήσει στην ευδαιμονία και θα φέρει την αρμονία. Επιχειρώντας κανείς μία σύνδεση της σωκρατικής μεθόδου με οποιαδήποτε μορφή ψυχοθεραπείας αλλά και με το Personal Coaching θα μπορούσε να εξάγει κάποια ενδιαφέρουσα συμπεράσματα. Η σωκρατική μαιευτική χρησιμοποιούσε ως πρώτο βήμα την απόρριψη των στερεότυπων και των προκαταλήψεων προκειμένου να μείνει χώρος μεταξύ των διαλεγομένων για την αναζήτηση της αλήθειας. Αναλόγως και σε κάθε σχέση ψυχοθεραπείας ή Coaching θα πρέπει a priori να αίρονται οι προκαταλήψεις και οι ετικετοποιήσεις. Ιδιαίτερα στο Coaching, στο οποίο οι πρώτες συναντήσεις αποσκοπούν στο να διαμορφώσουν έναν ενδιάμεσο χώρο επικοινωνίας, αυτή η συνθήκη κρίνεται απαραίτητη. Σε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης και με τις κατάλληλες ερωτήσεις ο Coach θα μπορέσει να βοηθήσει τον Coachee να εξαγάγει τα δικά του συμπεράσματα, να εκμαιεύσει τη δική του αλήθεια και τελικά να βρει μόνος του τις απαντήσεις στα θέματα που τον απασχολούν. Στόχος δεν είναι να δοθούν έτοιμες λύσεις και συνταγές ούτε να προβληθεί ο Coach ως αυθεντία. Αντιθέτως, μέσα από μία εποικοδομητική συνεργασία και συνύπαρξη θα μπορέσουν από κοινού οι συνδιαλεγόμενοι να οδηγηθούν σε ότι τίθεται ως αίτημαστόχος από τον ίδιο τον Coachee. Έτσι τα αποτελέσματα θα είναι μακροπρόθεσμα και μονιμότερα και θα τον βοηθήσουν να βρίσκει από μόνος του λύσεις σε μελλοντικά θέματα που θα ανακύψουν. Θα έχει ασκηθεί στη διαδικασία του «σκέπτεσθαι» και θα έχει βαδίσει το δύσκολο δρόμο για την εύρεση της δικής του αλήθειας.

8 Athens Coaching Institute 8 Η αναλυτική ψυχοδυναμική προσέγγιση. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση ως μελέτη της προσωπικότητας και ως αναλυτική διαδικασία αποτελεί δημιουργία του Sigmund Freud. O S. Freud πραγματοποίησε μια τομή στην πρόσληψη και κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης σε σχέση με το κυρίαρχο ιατρικό μοντέλο της εποχής του και των απάνθρωπων μεθόδων του, στα τέλη του 19 ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Οι θέσεις, οι σκέψεις και η μέθοδός του έχουν επηρεάσει όχι μόνο τη θεραπεία αλλά συνολικά τον τρόπο που κατανοούμε τον κόσμο και τον πολιτισμό μέχρι σήμερα, πέρα από τα στενά όρια της ψυχολογίας. Η ψυχαναλυτική θεωρία, όπως ο Freud τη συνέλαβε, εστιάζει στην ουσία και λειτουργία του ασυνειδήτου, το οποίο εμπεριέχει δυνάμεις, δηλαδή τα βιολογικά ορισμένα ένστικτα της σεξουαλικότητας (libido) και της επιθετικότητας. Η σύγκρουση αυτών των δυνάμεων με τους κανόνες της κοινωνικής πραγματικότητας και οι πρώτες σχέσεις με τους γονείς κατά την ανάπτυξη του παιδιού, καθορίζουν την προσωπικότητα του ατόμου. Είναι δηλαδή οι παράγοντες που θα καθορίσουν την υγιή από μια παθολογική δομή. Για τον Freud η διαμόρφωση της προσωπικότητας είναι αποκλειστικά ζήτημα της παιδικής ηλικίας και των πρώτων καθοριστικών εμπειριών κατά τα 5 στάδια ανάπτυξης που όρισε. Έτσι, στόχος της αναλυτικής θεραπείας γίνεται η μείωση του άγχους που προκαλεί αυτή η σύγκρουση των ενστικτωδών δυνάμεων του ασυνειδήτου και των επιβεβλημένων κανόνων της κοινωνίας. Κατά την ψυχαναλυτική πράξη, ο Freud εισήγαγε τις μεθόδους των ελεύθερων συνειρμών και της ανάλυσης ονείρων. Αν και ενδιαφέρθηκε αρχικά για την ύπνωση, σχετικά σύντομα την απέρριψε. Ο ελεύθερος συνειρμός (free association) αποτελεί μια διαδικασία κατά την οποία ο ασθενής σε περιβάλλον ασφάλειας, κάθεται αναπαυτικά και μιλά για οτιδήποτε θέλει, για οτιδήποτε του έρχεται στο μυαλό, τις εμπειρίες του, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις του για γεγονότα της ζωής του. Ο αναλυτής οργανώνει τις πληροφορίες και καλείται να εντοπίσει, αναγνωρίσει και να ερμηνεύσει τις ασυνείδητες δυνάμεις, τις συγκρούσεις και τους μηχανισμούς άμυνας που λανθάνουν σε αυτή την αφήγηση. Έτσι, συνδέονται στοιχεία που αρχικά φαίνονται ασύνδετα και βοηθά τον ασθενή να ανακαλέσει από το ασυνείδητο τραύματα και εμπειρίες που έχει απωθήσει. Στη φροϋδική αναλυτική θεωρία, τα όνειρα αποτελούν την πύλη η ανάλυσή τους τον δρόμο για το ασυνείδητο, έτσι η ανάλυσή των ονείρων κατέχει κεντρική θέση στη θεραπεία.

9 Athens Coaching Institute 9 Η νέο-ψυχαναλυτική και ψυχοδυναμική προσέγγιση διαμορφώθηκε από θεωρητικούς της προσωπικότητας που βασίστηκαν στον Freud, πολλοί ήταν και μαθητές του αλλά άσκησαν κριτική τόσο στη θεωρία, τις μεθόδους και στην ίδια την ιδιοσυγκρασία του. Οι κυριότεροι είναι ο Carl Jung, ο Alfred Adler, o Erick Erikson κ.α. Πέρα από σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα η νέο-ψυχαναλυτική θέαση της ανθρώπινης ύπαρξης ήταν πολύ πιο αισιόδοξη και θετική από εκείνη του Freud. Κορύφωση της πορείας της ψυχαναλυτικής θεωρίας στον χρόνο είναι η σημερινή ψυχοδυναμική προσέγγιση. Στόχος της ψυχοδυναμικής μεθόδου είναι η συνειδητοποίηση, ο έλεγχος των παρορμήσεων και η αποκάλυψη ενδοψυχικών τραυμάτων. Τα κυριότερα εργαλεία στη θεραπεία είναι οι ελεύθεροι συνειρμοί (χωρίς ντιβάνι) η ανάλυση ονείρων και η μεταβίβαση και αντιμεταβίβαση. Η μεταβίβαση είναι μια διεργασία η οποία συμβαίνει στη σχέση θεραπευόμενου - θεραπευτή. Ο ασθενής ταυτίζει τον θεραπευτή με κάποιο άτομο από τη ζωή του και μεταφέρει στην επικοινωνία τους τον τρόπο με τον οποίο έχει μάθει να συνδέεται με άλλους ανθρώπους. Το αντίστροφο, από την πλευρά του θεραπευτή προς το πρόσωπο του θεραπευόμενου, είναι η αντί-μεταβίβαση. Η Συμπεριφορική Προσέγγιση. Η συμπεριφορική ψυχολογία και η σχολή του συμπεριφορισμού επικεντρώθηκαν στην αντικειμενικά παρατηρήσιμη συμπεριφορά του ανθρώπου πιστεύοντας ότι η ενδοσκόπηση αποτελεί κάτι υποκειμενικό που δεν μπορεί επιστημονικά να καταγραφεί και να μελετηθεί. Έτσι, οι συμπεριφοριστικές μελέτες βασίστηκαν σε πειραματικές μεθόδους ερευνώντας τη σχέση ανάμεσα σε ένα ερέθισμα και τη συμπεριφορική απάντηση των οργανισμών. Η αναζήτηση ασυνείδητων δυνάμεων που επηρέασαν αυτή τη συμπεριφορά δεν έχουν θέση στον συμπεριφορισμό για τον απλούστατο λόγο ότι δεν μπορούν να μελετηθούν εργαστηριακά σε πείραμα. Για τους συμπεριφοριστές επομένως, η προσωπικότητα είναι το σύνολο των μαθημένων απαντήσεων σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα κατά την ανάπτυξη του ατόμου. Πρόκειται δηλαδή για ένα σύστημα μαθημένων συνηθειών οι οποίες μπορούν αντικειμενικά να παρατηρηθούν και να αξιολογηθούν. Σε αυτό το πλαίσιο, το σύμπτωμα γίνεται αντιληπτό ως μια μαθημένη προβληματική συμπεριφορά και ο στόχος της συμπεριφορικής παρέμβασης είναι να απόευαισθητοποιηθεί η απαντητική συμπεριφορά του ατόμου και να μάθει σε μια νέα,

10 Athens Coaching Institute 10 λειτουργική αυτή τη φορά. Η συμπεριφορική παρέμβαση είναι σχετικά άμεση, βραχυπρόθεσμη και υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Σήμερα ωστόσο, η συμπεριφορική προσέγγιση έχει συνδυαστεί με τη γνωσιακή και όλες οι σχολές εκπαίδευσης νέων θεραπευτών έχουν δομήσει προγράμματα Γνωσιακής - Συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας. Στη γνωσιακή θεωρία, η φανερή συμπεριφορά δεν αρκεί για να κατανοηθεί το πρόβλημα, χρειάζεται η γνωστική διαδικασία η οποία θα δώσει νόημα σε αυτή τη συμπεριφορά. Οι γνωσίες αποτελούν έννοιες, σκέψεις, ιδέες οι οποίες για το άτομο κατέχουν θέση βεβαιότητας και λειτουργούν ως οι χάρτες με τους οποίους διαβάζει τον κόσμο, του δίνει νόημα και έτσι συμπεριφέρεται μέσα σε αυτόν. Ο κύριοι διαμορφωτές της συμπεριφορικής γνωσιακής θεραπείας είναι οι B.F. Skinner, Ivan Pavlov, John B. Watson και Albert Bandura. Η Ανθρωπιστική - Υπαρξιακή προσέγγιση. Η ανθρωπιστική προσέγγιση της προσωπικότητας προέκυψε από το ανθρωπιστικό κίνημα των δεκαετιών του 1960 και 1970, σε ένα ευρύ φάσμα επιστημών όπως η ψυχολογία, η ανθρωπολογία, η γλωσσολογία, πρωτίστως στις Ηνωμένες Πολιτείες και αργότερα στην Ευρώπη. Το κίνημα αυτό διαμόρφωσε τομές στις κοινωνικές επιστήμες εισάγοντας τις έννοιες του συμβόλου, του νοήματος, της ελεύθερης επιλογής, της θετικής προσέγγισης και του συστήματος. Οι πρωτοβουλίες αυτές λειτούργησαν περισσότερο συνδυαστικά προσπαθώντας να μηδενίσουν τις θεωρητικές αποστάσεις μεταξύ των πειθαρχιών, και να αναζητήσουν τη λανθάνουσα γνώση που ένωνε τις διαφορετικές προσεγγίσεις. Η ανθρωπιστική ψυχολογία από τη μεριά της, απέρριψε σχεδόν ολοκληρωτικά την αναλυτική θεωρία και τον συμπεριφορισμό και έστρεψε το ενδιαφέρον της στη μελέτη των αρχών και των αξιών που διέπουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Ενώ οι μέχρι τότε προσεγγίσεις αναζητούσαν το πρόβλημα, το σύμπτωμα, τη δυσλειτουργική κατάσταση των ανθρώπων, οι ανθρωπιστικοί ψυχολόγοι εστίασαν στην ανάδειξη των θετικών χαρακτηριστικών του ανθρώπου και στις ικανότητες που μπορούν να καλλιεργήσουν, δουλεύοντας με τις δυνάμεις και τις αρετές της ανθρώπινης ύπαρξης. Κύριοι εκπρόσωποι αυτού του ρεύματος είναι οι Abraham Maslow και Carl Rogers. Ο Maslow διατύπωσε μια θεωρία με βάση την ιεράρχηση των αναγκών του ανθρώπου σε έναν άξονα εξέλιξης της προσωπικότητας η οποία ολοκληρώνεται στο στάδιο της

11 Athens Coaching Institute 11 αυτοπραγμάτωσης του εαυτού. Στη γνωστή σε όλους πυραμίδα του, ο Maslow περιγράφει ιεραρχικά τα εξής στάδια. Στη βάση της πυραμίδας βρίσκονται οι φυσιολογικές ανάγκες (νερό, τροφή, ύπνος, σεξ), μετά η ανάγκη για ασφάλεια, αίσθηση του ανήκειν και αγάπη, η ανάγκη για εκτίμηση από τους άλλους (αναγνώριση κοινωνική) και από τον εαυτό (αυτό-εκτίμηση), και στη κορυφή η ανάγκη για αυτοπραγμάτωση (self-actualization). Όσο πιο χαμηλά βρίσκονται οι ανάγκες στην πυραμίδα τόσο πιο σημαντικές είναι για την επιβίωση άρα και πιο ισχυρές. Ο στόχος της αυτοπραγμάτωσης είναι να αναγνωρίσει και συνειδητοποιήσει κάποιος τις δυνατότητές και τις αδυναμίες του. Η κινητοποίηση προς την αυτοπραγμάτωση δεν προκύπτει από κάποια ενδοψυχική παρόρμηση ή ένστικτο αλλά από την θετικά βιωμένη επιθυμία για ολοκλήρωση της ζωής και του εαυτού. Οι self-actualizers, εκείνοι δηλαδή που καλύπτουν την ανάγκη της αυτοπραγμάτωσης χαρακτηρίζονται από επαρκή αντίληψη της πραγματικότητας, αποδοχή του εαυτού και των άλλων, απλότητα, ιδιωτικότητα και ανεξαρτησία, από ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις κλπ. Ο Maslow έδωσε έμφαση στην ελεύθερη επιλογή των ανθρώπων κατά την ανάπτυξη των ανθρώπων έχοντας ως απώτερο σκοπό της ζωής τους την αυτοπραγμάτωση. Στο ίδιο πλαίσιο o Carl Rogers, με την πελατο-κεντρική (client-centered) του προσέγγιση, έθεσε νέα στοιχεία στη συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία. Στη Ροτζεριανή αντίληψη, εισάγονται με το περιεχόμενο που τις ξέρουμε σήμερα, οι έννοιες της αποδοχής και της αγάπης, ο ρόλος τους στις ανθρώπινες σχέσεις γενικά αλλά και στη μοναδική σχέση

12 Athens Coaching Institute 12 που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο. Τα κύρια χαρακτηριστικά της προσωποκενρικής θεραπείας είναι (α) η επικέντρωση στο παρόν, στο «εδώ και τώρα» απορρίπτοντας αναλυτικού τύπου προσκολλήσεις (β) η άνευ όρων αποδοχή του πελάτη (γ) η πίστη στη θετική πλευρά των ανθρώπων και στις δυνατότητές τους. Έτσι η θεραπεία ορίζεται ως σχέση, τη μοναδική σχέση αποδοχής και εμπιστοσύνης ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο. Η σχέση αυτή γίνεται το μέσον με το οποίο θα μοιραστούμε και θα επεξεργαστούμε τα συναισθήματά μας. Έτσι η επικοινωνία χαρακτηρίζεται από αυθεντικότητα, γνησιότητα, στοιχεία που επιτρέπουν το καθρέφτισμα των συναισθημάτων από την πλευρά του θεραπευτή. Ο Rogers εισήγαγε αυτό που σήμερα περιγράφουμε ως μη κατευθυντικού τύπου παρέμβαση με βάση τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και τον πελάτη. Μεθοδολογικά, το Personal Coaching είναι μια διάδοχη μέθοδος της Συμβουλευτικής σε μη παθολογικό πλαίσιο με κύριες επιρροές την ανθρωπιστική και προσωποκεντρική οπτική. Με την ανθρωπιστική και συστημική στροφή της ψυχολογίας, οι θεωρίες προσωπικότητας που καθόριζαν τη συμβουλευτική και θεραπευτική πράξη, άλλαξαν προσανατολισμό και μεθοδολογία. Στη νέα αυτή οπτική, η προσοχή μετατοπίστηκε από την ανάλυση των αδυναμιών και τον εντοπισμό των συμπτωμάτων προς την αναζήτηση των θετικών στοιχείων των ανθρώπων με πίστη στις δυνάμεις και τις ικανότητές τους. Το Coaching όπως το γνωρίζουμε σήμερα, διατηρεί αυτό τον προσανατολισμό αλλά ταυτόχρονα απαγκιστρώνεται από οποιαδήποτε θεωρητική εξάρτηση. Οι σύμβουλοι και θεραπευτές χρησιμοποιούν τη θεωρητική τους γνώση, το μοντέλο ανάπτυξης της ανθρώπινης προσωπικότητας για να αξιολογήσουν τον πελάτη τους και να οργανώσουν την παρέμβασή τους. Στο Coaching ο ίδιος ο πελάτης είναι που κατανοεί τον εαυτό του χωρίς την επίβλεψη και τον επικαθορισμό κάποιας θεωρητικής αυθεντίας και ο Coach γίνεται ο αγωγός αυτής της επικοινωνίας, έχει αρχές και τεχνικές αλλά δεν έχει θεωρία με την οποία ταξινομεί τις πληροφορίες που συλλέγει. Δεν καθοδηγεί το υποκείμενο αλλά μέσα από τις ερωτήσεις του και τον τρόπο που διαχειρίζεται την επικοινωνία βοηθά τον πελάτη να βοηθήσει τον εαυτό του. Σκοπός είναι η δυναμική ισορροπία, η ευεξία και η αυτοπραγμάτωση.

13 Athens Coaching Institute 13 Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός. Εκτός από τις κλασικές μεθόδους συμβουλευτικής και τη διοίκηση ανθρώπινων πόρων, το Coaching επηρεάστηκε κατά πολύ από το ρεύμα του Νεύρο-γλωσσικού Προγραμματισμού που έκανε την εμφάνισή του στα μέσα της δεκαετίας του Οι Bandler & Gindler (1975), μαθητές ενός εξέχοντα αμερικανού ψυχιάτρου, του Milton Erikson, πατέρα της Αμερικανικής Σχολής Ύπνωσης, ανέπτυξαν τη μέθοδο του νευρογλωσσικού προγραμματισμού (Neuro-Linguistic Programming, NLP). Το NLP είναι μια εξέλιξη της ύπνωσης, οι αρχές και τεχνικές του καθόρισαν κατά πολύ το σύγχρονο Coaching. Στο επίπεδο της εφαρμογής του, αποτελεί ένα σύστημα παρέμβασης που στοχεύει στην αλλαγή ως στόχο και ως τη μόνη λύση, μέσα από τον μετασχηματισμό γνωσιών, συμπεριφορών και στοιχείων του χαρακτήρα (transformational change). Επικεντρώνεται στο αποτέλεσμα που επιθυμούν από κοινού πελάτης και NLP practitioner μέσα από τη δυναμική χρήση της Γλώσσας ως συμβολικό σύστημα αναπαραστάσεων και των στοχευμένων ερωτήσεων από το θεραπευτή. Ιστορικά, ο νευρο-γλωσσικός προγραμματισμός προσέφερε το πρώτο εγχειρίδιο για την εγκεφαλική λειτουργία, τις διεργασίες και τις παρεμβάσεις που χρειάζονται για να πετύχουμε υψηλές και αποδόσεις. Πολλοί Coaches εκπαιδεύονται σε ξεχωριστά προγράμματα NLP εμβαθύνοντας τη γνώση τους σε αυτή τη μέθοδο. Ο στόχος αυτής της επιλογής εκπαίδευσης είναι να βοηθούν τους πελάτες τους να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους και να αναπλαισιώσουν θετικά, τις μέχρι σήμερα αρνητικές γνωσίες τους. Ωστόσο (α) σχεδόν όλες οι σχολές θεραπείας διαθέτουν τεχνικές και μεθόδους που στοχεύουν στην αλλαγή, γιατί τέτοια εμμονή με τον NLP; Πιθανώς να οφείλεται στο αμερικανικό πλαίσιο ανάδυσης και του NLP και του Coaching, διαμορφώνοντας έτσι μια «παραδοσιακή» σχέση (β) συχνά οι Coaches αφομοιώνονται από τον στόχο της αλλαγής και πραγματοποιούν άμεσες παρεμβάσεις που τόσο σε επίπεδο αρχών και δεοντολογίας όσο και σε επίπεδο μεθόδου, υπάρχει αναντιστοιχία με το Life Coaching. Στο Coaching η βοήθεια δίνεται έμμεσα, υπάρχει σεβασμός στην ελεύθερη επιλογή και την προσωπικότητα του πελάτη και δεν παρεμβαίνουμε σε συμπεριφορές με κάποια θεραπευτική λογική. Με βάση τη λογική του NLP αναπτύχθηκαν νέες σύγχρονες στρατηγικές παρέμβασης οι οποίες εστιάζουν στην επίλυση και όχι στο ίδιο το πρόβλημα αποσκοπώντας με θετική δυναμική στην αλλαγή και την ολοκλήρωση που βιώνει ο πελάτης

14 Athens Coaching Institute 14 ως ανθρώπινη ύπαρξη, χωρίς όμως κάποια βαθειά ενδοσκοπική ανάλυση του ασυνειδήτου. Άλφρεντ Άντλερ: Individual Psychology. Στοιχεία και από την Αντλεριανή θεώρηση της ανθρώπινης ύπαρξης καθορίζουν το σύγχρονο Personal Coaching η θετική προσέγγιση των αδυναμιών μας, ο οραματισμός ενός επιθυμητού μέλλοντος και η δημιουργία ενός τρόπου ζωής που μας βοηθά να υπερβαίνουμε τις ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, αποτελούν τα πιο σημαντικά από αυτά τα στοιχεία. Ομολογουμένως, η προσφορά του στην Ψυχολογία είναι μεγάλη, εδώ θα παρουσιαστούν επιγραμματικά, όσα σχετίζονται με τον Coaching τρόπο εργασίας. Ο A. Adler περιέγραψε ως κίνητρο της ανθρώπινης συμπεριφοράς την έμφυτη, φυσική τάση για ολοκλήρωση και τελειότητα (Completion and Perfection), σε αντίθεση με την κλασική, ψυχαναλυτική του παιδεία στην οποία το άτομο εκ γενετής μάχεται να χαλιναγωγήσει τα ένστικτά του και να μειώσει το άγχος. Ως τελειότητα, περιγράφει πρώτον την επικράτησή μας απέναντι στις αδυναμίες και τα αρνητικά στοιχεία της ύπαρξή μας, τα οποία μειώνουν την κοινωνικότητά μας, τις επιδόσεις μας και μπορούν να απειλήσουν την φυσική και συναισθηματική μας επιβίωση. Και δεύτερον, την πορεία προς ένα «τέλος», την ολοκλήρωση ενός σκοπού. Ενώ ο Freud πρότεινε ως καθοριστικό παράγοντα της ανθρώπινης συμπεριφοράς το παρελθόν, ο Adler για πρώτη φορά, ανέδειξε τον στόχο για αυτοβελτίωση και ολοκλήρωση ως το κίνητρο, ως έμφυτη τάση η οποία είναι προσανατολισμένη στο μέλλον. Μέσα από την υποκειμενικότητά μας, οι άνθρωποι φαντασιωνόμαστε πώς θα θέλαμε να είμαστε δυνητικά, θέτουμε στόχους και κινούμαστε προς αυτή την κατεύθυνση. Ο Άντλερ περιγράφει αυτή τη διαδικασία ως Fictional Finalism. Η προσπάθεια για την υπέρβαση των δυσκολιών, την ολοκλήρωση και επίτευξη των δυνητικών στόχων, οδηγεί στην καθιέρωση ενός νέου τρόπου ζωής, μοναδικού γα κάθε άνθρωπο. Αν και στη Φροϋδική αντίληψη, ο τρόπος ζωής, συμπεριφοράς, ο χαρακτήρας μας και γενικά ο τρόπος που ερμηνεύουμε τον κόσμο οφείλεται κυρίως στις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, για τον Adler, οι άνθρωποι έχουν την εσωτερική δύναμη να διαμορφώσουν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Είναι δυνατόν επομένως, η συνειδητή επιλογή και προσπάθεια να οδηγήσει στην αλλαγή και την υπέρβαση των αρχικών εμποδίων. Στην επίτευξη των προσωπικών στόχων τέλος, καθοριστικής σημασίας είναι η συνεργασία με

15 Athens Coaching Institute 15 άλλους, σημαντικούς για εμάς, ανθρώπους. Εδώ, τονίζεται κάτι που σήμερα φαίνεται να έχει ξεχαστεί. Ο εαυτός, ως έννοια, δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον εγωκεντρισμό και η αυτονομία με την μοναξιά. Επίτευξη προσωπικών στόχων δε σημαίνει αδιαφορία για τους άλλους και η αυτονομία του self-actualizer όπως είδαμε παραπάνω, δεν είναι μοναξιά, αλλά η δυνατότητα να δημιουργήσω σχέσεις, να λειτουργήσω κοινωνικά. Τα βιβλία του A. Adler έχουν γνωρίσει μεγάλη αποδοχή τόσο στις ΗΠΑ όσο και παγκοσμίως, και αποτέλεσαν τα πρώτα εγχειρίδια αυτό-βοήθειας στον κόσμο. Θετική Ψυχολογία. Η Carol Kauffman (2006), βασισμένη σε πειραματικές έρευνες για τα συναισθήματα, υποστήριξε ότι η Θετική Ψυχολογία είναι η καρδιά του Coaching. H θετική ψυχολογία αποτελεί μία από τις πηγές γνώσης και νοήματος του Coaching και αναδεικνύει πόσα επιτεύγματα μπορούν να προκύψουν από την ενίσχυση των θετικών μας συναισθημάτων. Η ανάπτυξη και η αποτελεσματικότητα των ανθρώπων, ιδιαίτερα σε πολύπλοκα περιβάλλοντα όπως το επιχειρησιακό, απαιτεί την καλλιέργεια θετικής ενέργειας. Τι σημαίνει όμως αυτό και πώς καταλήξαμε σε μια τέτοια άποψη; Η Ψυχολογία δεν διακρίνεται σε αρνητική και θετική, ούτε και τα συναισθήματά μας. Κάθε ψυχοσυναισθηματική και γνωστική μας εμπειρία έχει το νόημά της, τις αιτίες, τα οφέλη και τις συνέπειές της. Θα ήταν γραφικό ως επικίνδυνο να αξιολογούμε με μανιχαϊστικό τρόπο τα συναισθήματά μας, κάτι που ωστόσο κάνουν επανειλημμένως όσοι υποστηρίζουν ότι το coaching είναι απλώς μια «δοκιμασμένη τεχνική επιτυχίας» και αρκεί «να πιστέψουμε στον εαυτό μας». Με τον όρο «Positive Psychology» περιγράφεται ένα κίνημα έρευνας και εφαρμογής στις Νευρο-επιστήμες και την Ψυχολογία, που μελετά αυτό που ορίζει ως «Θετικά συναισθήματα», τις δεξιότητες που αναπτύσσει ο άνθρωπος που βιώνει αυτά τα συναισθήματα και τα επιτεύγματα που προκύπτουν από αυτές τις δεξιότητες. Μέχρι τα μέσα 20ού αιώνα, είχε δοθεί έμφαση στον εντοπισμό των ελλειμμάτων του ανθρώπου (άρα και της όποιας συμπτωματολογίας) με σκοπό να αντιμετωπιστούν. Η διερεύνηση των αρνητικών συναισθημάτων όπως το άγχος, το στρες και ο φόβος είχε σχεδόν κυριαρχήσει. Σε αυτή τη στροφή του ενδιαφέροντος διαμορφώθηκαν χώροι όπως η Ανθρωπιστική Ψυχολογία και η Θετική Ψυχολογία αργότερα, που έδιναν στην ανθρώπινη ύπαρξη το δικαίωμα στην προοπτική, στην

16 Athens Coaching Institute 16 ελεύθερη επιλογή ανάπτυξης με στόχους που έχουν θετική χροιά. Κυρίαρχοι στόχοι ήταν αρχικά η αυτογνωσία, η αυτονομία και η αυτενέργεια. Αυτή η σύντομη και σχηματική απεικόνιση της αλλαγής της εστίασης στην έρευνα, είναι απαραίτητη για να μιλήσουμε με σοβαρότητα για το Coaching. Ας συγκρατήσουμε ωστόσο, ότι δεν αξιολογούμε και δεν επιλέγουμε τα συναισθήματά μας, αλλά αναδεικνύουμε πού μας βοηθούν και πώς επηρεάζουν την αποδοτικότητά μας. Κάθε προσέγγιση, η «αρνητική» ή η «θετική» είναι χρήσιμη. Με αυτή την ισορροπία λοιπόν, ας δούμε πώς μας βοηθά το Coaching να επιτύχουμε σε πολύπλοκα περιβάλλοντα. Τόσο ο φόβος όσο και η χαρά ή ο ενθουσιασμός, φαίνεται να αυξάνουν τις σωματικές και ψυχολογικές μας ικανότητες, εφόσον βιώνονται με την κατάλληλη ένταση και χρονική διάρκεια ώστε να μας βοηθούν να λύνουμε προβλήματα χωρίς να δημιουργούμε καινούρια. Καθοριστικός παράγοντας στην απάντηση «ποιο είναι τελικά αυτό που χρειαζόμαστε, ο φόβος ή ο ενθουσιασμός;» είναι το πλαίσιο στο οποίο αναφερόμαστε. Το πλαίσιο περιλαμβάνει τις εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες, τους πυροδότες, τις απαντήσεις μας σε αυτούς, καθώς και τους στόχους και τις δραστηριότητες που καλούμαστε να επιτύχουμε. Όπως αναδεικνύεται από την ανασκόπηση της Kauffman, τα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα συμβάλλουν στην επιβίωση και ανάπτυξή μας σε διαφορετικά πλαίσια αναφοράς. Ο φόβος και το στρες θα ενεργοποιήσουν μηχανισμούς άμεσης απάντησης, που θα μας βοηθήσουν να επιβιώσουμε σε καταστάσεις κινδύνου αντιδρώντας ωστόσο μονοσήμαντα και με μόνο σκοπό την άμεση επιβίωση. Άρα χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Από την άλλη, τα χαμηλά επίπεδα άγχους και στρες (προσοχή όχι τα μηδενικά!), η ικανοποίηση και ο ενθουσιασμός, απελευθερώνουν τόσο τις ανώτερες διανοητικές μας λειτουργίες όσο και τις πηγές ενέργειας που χρειαζόμαστε, επιτρέποντάς μας να αναπτύξουμε δεξιότητες απαραίτητες για την επιτυχή μας εξέλιξη σε πολύπλοκα συστήματα, όπως είναι ο σύγχρονος δυτικός κόσμος. Έτσι, εν απουσία φυσικού και φαντασιακού κινδύνου και απειλής, το Coaching απελευθερώνει και ταυτόχρονα μας βοηθά να καλλιεργήσουμε δεξιότητες, δίνοντας έμφαση στα θετικά συναισθήματα. Τέτοιου είδους εφαρμογές είναι ενδεικτικά: Η διαμόρφωση οράματος άρα και απόδοσης θετικού νοήματος. Ο σχεδιασμός ενός πλάνου είναι μια σύνθετη διαδικασία που πρέπει να γίνει βιώνοντας θετικά συναισθήματα και απαιτεί φαντασία και δημιουργικότητα. Θετική αφετηρία θα οδηγήσει σε θετικό πλάνο, μια συστολική στάση απογοήτευσης θα γεννήσει

17 Athens Coaching Institute 17 ένα πλάνο περιορισμένων δυνατοτήτων. Η μακρόπνοη στοχοθεσία. Ο Coaching στόχος είναι μόνο ο θετικά διατυπωμένος στόχος που προκύπτει από μια θετική αυτοεικόνα και απαντά στο επιθυμητό μας μέλλον με βάση το όραμα που διαμορφώνεται. Δεν είναι μια λύση ανάγκης για να ξεφύγουμε από μια αρνητική κατάσταση αλλά μια ελεύθερη επιλογή για το πού θέλουμε να πάμε. Ο συνυπολογισμός πολλαπλών παραγόντων και ανάπτυξη στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων. Έμφαση δίδεται στον εντοπισμό, την ανάδειξη και περαιτέρω ενδυνάμωση των θετικών χαρακτηριστικών και των πηγών ενέργειας και πόρων για την επίλυση προβλημάτων. Έτσι, το αρχικό πρόβλημα μετατρέπεται σταδιακά σε επιθυμητός στόχος (άρα και λύση). Η απόκτηση στρατηγικών συμπεριφορών αφορά τη διαδικασία της μάθησης, «μαθαίνω από την εμπειρία» με θετικό προσανατολισμό. Δηλαδή, στοχάζομαι πάνω σε αυτή, εντοπίζω μεθοδικά τα θετικά στοιχεία και τι μπορώ να μάθω, πού αλλού μπορώ να συμπεριφερθώ και να σκεφτώ με παρόμοιο τρόπο για να έχω αποτελέσματα. Πραγματοποιώντας ένα λογοπαίγνιο, αν η μέχρι τώρα κλινική πρακτική της ψυχολογίας αναζητούσε διαγνώσεις δυσλειτουργιών και ελλειμμάτων, η θετική ψυχολογία διαγιγνώσκει δυνάμεις και δεξιότητες. Η Θετική προσέγγιση δεν προσπαθεί μειώσει το άγχος αλλά να αυξήσει τις εμπειρίες θετικών συναισθημάτων και τα ταλέντα των ανθρώπων. Αυτή η θέση δεν έχει απόλυτη εφαρμογή, ωστόσο περιγράφει μέσα από την υπερβολή, το νέο προσανατολισμό. Υπάρχουν στην αγορά εργαλεία, τεστ και ερωτηματολόγια τα οποία βοηθούν τον Coach να εντοπίσει και να αναδείξει τα θετικά στοιχεία στο άτομο ή την ομάδα με την οποία εργάζεται. Ελάχιστα είναι τυποποιημένα, έγκυρα και αξιόπιστα σύμφωνα με τα κριτήρια ελέγχου τους. Πάρα πολλά διανέμονται και μέσω διαδικτύου. Όποιο και να επιλέξετε ωστόσο, σημασία κατά τη γνώμη μου έχει να ενστερνιστεί κανείς αυτόν τον προσανατολισμό και να τον ενσωματώσει στην καθημερινή του πρακτική. Η θετική Ψυχολογία έχει συνδεθεί με το Coaching στην αναζήτηση της ευτυχίας. Η ευτυχία είναι ένας τόσο πολιτισμικά όσο και υποκειμενικά προσδιορισμένος στόχος για να αποπειραθούν γενικεύσεις. Γι αυτό και το Coaching δεν ορίζει έναν συγκεκριμένο τύπο ευτυχίας και επιτυχίας, αλλά σέβεται τις επιλογές και επιθυμίες των ανθρώπων. Ο καθένας αποφασίζει ελεύθερα το πώς θέλει να δει τον εαυτό του. Το Coaching που επηρεάζεται από την Θετική Ψυχολογία, ακολουθεί κατευθύνσεις, δηλαδή άξονες στους οποίους μπορεί να

18 Athens Coaching Institute 18 υφανθεί η ευτυχία. Αυτοί έχουν προκύψει ερευνητικά. Αναφέρω ενδεικτικά από το άρθρο της Kauffman, το έργο του Seligman που ορίζει τρία μονοπάτια προς την ευτυχία: 1) Μέσα από την αύξηση των θετικών συναισθημάτων 2) Μέσα από τη σύνδεση επαφή μας με εσωτερικές και εξωτερικές δραστηριότητες [αυτογνωσία και σχέσεις] και (3) Μέσω της απόκτησης προσωπικού νοήματος. Βλέπουμε δηλαδή ότι συνδυάζεται η εμπειρία θετικών συναισθημάτων, με την ενεργοποίησή μας στις ανθρώπινες σχέσεις, είτε με τον εαυτό είτε με τους άλλους, και βέβαια με υπαρξιακού τύπου απόδοσης νοήματος, οράματος και σκοπού. Αυτές τις αρχές μπορεί να ακολουθήσει και το Coaching, ώστε να συμβάλλει στην πρωτοβουλία των ανθρώπων για ενδυνάμωση και αυτοβελτίωση. Χρειάζεται χρόνος και μεθοδικότητα, δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές και εύκολα βήματα προς μια αόριστη επιτυχία. Έτσι, οικοδομείται σταθερά και σταδιακά, η πίστη σε έναν εαυτό που ορίζει τη ζωή του ικανοποιητικά, βιώνει αίσθημα θετικής ανατροφοδότησης, διαμορφώνοντας θετική αυτοεικόνα, δηλαδή εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες προοπτικής, κινητοποίησης, ελπίδας και ισορροπημένης αυτοπεποίθησης. Επομένως, ξεκαθαρίζουμε ότι το Coaching λειτουργεί με την «αρχή του επιτεύγματος» που βασίζεται στην εμπειρία θετικών συναισθημάτων, την ενθάρρυνση, την ελεύθερη επιλογή και τη δημιουργικότητα. Όχι με την αρχή της επιτυχίας. Αν ταυτιστεί το πεδίο αυτό με μοντέλα εγγυημένης επιτυχίας, τότε πιστεύουμε σε ανθρώπους έρμαια της εμμονικής ανάγκης για διάκριση, ενός lifestyle που έκανε τον κύκλο του καταστροφικά στην χώρα μας, και μιας κατάστασης στην οποία ελλοχεύει η ματαίωση. Όλα αυτά αντιβαίνουν στην Ηθική και Δεοντολογία του κλάδου. Συνοψίζοντας τις θεωρητικές βάσεις Γίνεται επομένως όλο και πιο ξεκάθαρο, ότι το Coaching έχει επηρεαστεί από όλα όσα έχουν προηγηθεί μέχρι σήμερα, στοιχεία όλων των προσεγγίσεων θα βρούμε «κρυμμένα» στη μεθοδολογία και τις αρχές του, ωστόσο διαθέτει ταυτόχρονα μια νέα ριζοσπαστική αντίληψη στο τι σημαίνει «βοηθώ» και πώς. Τα κύρια χαρακτηριστικά των σχολών που δάνεισαν πολλά στοιχεία στο Coaching τα τελευταία χρόνια (reality therapy, systemic therapy etc), είναι η επικέντρωση στη λύση, που λύση σημαίνει αλλαγή και όχι η έμμονη αναζήτηση ψυχοπαθολογικών χαρακτηριστικών. Η αλλαγή έτσι, γίνεται ένας Στόχος ο οποίος επιτυγχάνεται μέσα από τη συνειδητοποίηση και την ελεύθερη επιλογή

19 Athens Coaching Institute 19 του μέλλοντος, «εγώ ορίζω τους στόχους μου, αποφασίζω και τους πετυχαίνω». Συνοψίζοντας, αν συμπυκνώναμε σε 3 άξονες τις ιστορικές επιρροές στο Coaching αυτοί θα ήταν (α) τα επαγγέλματα συμβουλευτικής και θεραπείας, όμως κυρίως οι σύγχρονες θεωρητικές τους τάσεις όπως η ανθρωπιστική, υπαρξιακή ψυχοθεραπεία και οι στρατηγικές παρεμβάσεις (β) η ανάπτυξη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού διότι πρώτον, εκεί χρησιμοποιήθηκε αρχικά το Coaching και δεύτερον τα τελευταία χρόνια εφαρμόστηκαν σύγχρονες συστημικές μέθοδοι και (γ) η ιδέα και έννοια της προσωπικής ανάπτυξης (personal development) η οποία αναφέρεται στην αυτενέργεια, δηλαδή εγώ αναλαμβάνω την ευθύνη του εαυτού μου, ζω σύμφωνα με τις επιθυμίες και τους στόχους μου. 2. Τι είναι και τι δεν είναι το Personal / Life Coaching. Σχηματικά, με το Coaching πηγαίνουμε από το σημείο Α στο σημείο Β, αφαιρώντας τα εμπόδια και τις παρεμβολές, χωρίς να δημιουργήσουμε νέα προβλήματα. Το τελευταίο είναι και το σημαντικότερο το οποίο συχνά λησμονούν οι νέοι Coaches. Είναι δηλαδή το όχημα με το οποίο θα οδηγηθούμε από το παρόν στο επιθυμητό μέλλον. Το σημείο Α είναι το παρόν, το «τώρα», αναγνωρίζω το πού βρίσκομαι, ξαναδιαβάζω πώς έφτασα ως εδώ αλλά δεν μένω στο παρελθόν. Το σημείο Β είναι το μέλλον όπως το οραματίζομαι, θέτω στόχους ευθυγραμμισμένους με τις πραγματικές μου επιθυμίες και τις αξίες μου, όχι γενικά κοινωνικά αποδεκτούς στόχους. Τα εμπόδια που πρέπει να αφαιρεθούν είναι συχνά προβλήματα όπως η διάθεση χρόνου, οι μειωμένοι οικονομικοί πόροι, ο φόβος, ο λάθος τρόπος σκέψης. Παρεμβολές από την άλλη, είναι οι επιρροές στον ορισμό στόχων από άλλα πρόσωπα ή οι αρνητικές πεποιθήσεις. Σε επίπεδο εφαρμογής, το Coaching διακρίνεται σε δύο βασικές κατευθύνσεις: το Business/Corporate και το Personal / Life Coaching. Το Business/Corporate Coaching περιλαμβάνει το Executive Coaching, το Leadership Coaching, & το Systemic Team Coaching, και χαρακτηρίζεται από τα εξής στοιχεία: (α) μπορεί να πραγματοποιηθεί στον χώρο της επιχείρησης ή στο γραφείο του Coach (β) εντάσσεται και επηρεάζεται από την ευρύτερη κουλτούρα των οικονομικών οργανισμών (γ) πελάτης μας είναι η εταιρεία, όχι το στέλεχος ούτε η ομάδα, πληρώνει η εταιρεία την αμοιβή μας και επομένως απαιτείται ιδιαίτερη ισορροπία ανάμεσα στους στόχους της εταιρείας και των στελεχών της (δ) γενικά

20 Athens Coaching Institute 20 το άτομο προσεγγίζεται ως μέρος ενός συστήματος, ως στοιχείο του ευρύτερου οργανισμού/επιχείρησης. To Coaching περιλαμβάνει το Personal Caching, το Group Coaching, το Career Coaching, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις γνώσεις του Coach. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία του είναι τα εξής: (α) προσεγγίζει τον άνθρωπο όχι ως στοιχείο μιας επιχείρησης αλλά ως πολύπλοκη ολότητα (β) πελάτης είναι το ίδιο το άτομο που ζητά τη συνεργασία, επομένως εργαζόμαστε με τους δικούς του, πραγματικούς στόχους (γ) προσφέρεται στο γραφείο του Coach ή με τους τρόπους που αναφέραμε παραπάνω (δ) μπορεί να αγκαλιάζει όλους τους τομείς της ζωής και να προσφέρει τη δυνατότητα για συνολική προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη μέσα από την δυναμική ισορροπία αυτών των δύο. Ωστόσο, σε κάθε επιλογή, η ουσία του Coaching παραμένει ίδια. Αυτό που αλλάζει είναι συχνά η ποιότητα των γνώσεων και των εξειδικεύσεων που απαιτούνται. Βεβαίως υπάρχουν, και συνεχώς θα εμφανίζονται, πολλές ακόμη κατηγορίες και εφαρμογές οι οποίες εμπεριέχονται σε αυτές τις δύο ευρύτερες κατευθύνσεις. Μια ακόμη διάκριση βρίσκεται στην ίδια την τεχνική και το περιβάλλον επιτέλεσής της. Αναφέρομαι στην ατομική και ομαδική προσέγγιση. Το Personal και Group Coaching μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις και κατηγορίες αρκεί να καλύπτονται οι προαπαιτούμενες γνώσεις του Coach σε συστημική και ομαδική προσέγγιση. Ας συζητήσουμε τώρα τους ορισμούς δύο μεγάλων συλλόγων του εξωτερικού, του Association For Coaching International με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο και του International Coach Federation που εδρεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Association for Coaching Personal / Life Coaching: Μια συστηματική διαδικασία, επικεντρωμένη στη λύση και προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα κατά την οποία ο Coach ενθαρρύνει την βελτίωση

21 Athens Coaching Institute 21 των προσωπικών ικανοτήτων, της απόδοσης, της αυτόνομης μάθησης και της προσωπικής ανάπτυξης του υποστηριζόμενου Coachee. (Anthony Grant, University of Sydney, 2000). «Συστηματική διαδικασία» σημαίνει ότι γίνεται συντεταγμένα, με σύστημα. Δεν πρόκειται για κάτι που πραγματοποιείται άναρχα, τυχαία, με οποιοδήποτε τρόπο, αντίθετα ακολουθούμε τα μοντέλα οργάνωσης των συνεδριών, των αρχών και των μεθόδων του Personal / Life Coaching. Εξ αρχής, η διαδικασία αυτή είναι εστιασμένη στο αποτέλεσμα και τη λύση, δηλαδή από την αρχή προσπαθούμε να θέσουμε στόχους οι οποίοι γίνονται όλο και πιο ξεκάθαροι. Με το ρήμα «ενθαρρύνει», εννοούμε ότι ο Coach ακριβώς δεν καθοδηγεί, δεν συμβουλεύει αλλά διαμορφώνει εκείνο το περιβάλλον, και μέσα από την επικοινωνία βοηθά τους ανθρώπους να βοηθήσουν τον εαυτό τους. «Αυτόνομη μάθηση» σημαίνει ότι από ένα σημείο και ύστερα, το άτομο μέσα από το Coaching μαθαίνει να μαθαίνει από την εμπειρία, από όσα βιώνει σε σχέση με τον εαυτό του και τους άλλους. Specialty / Niche Coaching: Ομοίως με το Personal / Life Coaching, ο Coach ωστόσο εξειδικεύεται σε μια συγκεκριμένη πτυχή της ζωής όπως για παράδειγμα το career Coaching, το stress Coaching ή εξειδικεύεται σε συγκεκριμένο πληθυσμό όπως γυναίκες, αθλητές, ιατροί, ηγέτες, κλπ. Group Coaching: Το ίδιο και εδώ, μόνο που ο Coach πλέον εργάζεται με έναν αριθμό ατόμων είτε για να πετύχουν κοινούς στόχους είτε για να δημιουργήσει ένα περιβάλλον εντός αλληλοϋποστήριξης των μελών του. Θα πρέπει ωστόσο να διακρίνουμε το group από το team Coaching. Στο group Coaching, δημιουργούνται ομάδες προσωπικής ανάπτυξης όπου συμμετέχουν άτομα για να αναπτύξουν δεξιότητες μέσα από την επικοινωνία και επαφή με τους άλλους. Προτεραιότητα δηλαδή έχει πάλι το άτομο. Αντίθετα στο team Coaching προτεραιότητα έχει η ομάδα και οι στόχοι της ομάδας, εφαρμόζοντας συστημικές μεθόδους επικοινωνίας.

22 Athens Coaching Institute 22 Στην Διεθνή Ομοσπονδία, International Coach Federation η το Coaching ορίζεται ως εξής: [σε δική μου απόδοση, διότι η μετάφραση δεν εξυπηρετεί] Το Coaching προσδιορίζεται ως μια σχέση βαθύτερης συνεργασίας, μια δημιουργική διαδικασία που προκαλεί τον αναστοχασμό και μεγιστοποιεί τις προσωπικές και επαγγελματικές δυνατότητες. Το Coaching τιμά και αναδεικνύει τον υποστηριζόμενο ως τον ειδικό για την ίδια του τη ζωή, πιστεύει στην δημιουργικότητα, στις πηγαίες δυνάμεις και στην ολότητα του ανθρώπου. Εκείνοι που συμμετέχουν σε μια σχέση Coaching προσδοκούν την εμπειρία μιας νέας οπτικής στη ζωή, την προσωπική εξέλιξη, τις ευκαιρίες, την ανάπτυξη δεξιοτήτων, αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, ικανοτήτων στην επικοινωνία με τους άλλους. Η συνέπεια στη σχέση δέσμευσης με τον Coach, αυξάνει την αποτελεσματικότητα, την προσωπική ικανοποίηση με την ζωή και την εργασία την οδηγεί στην επίτευξη των προσωπικών στόχων. ( 2011). Η Curly Martin, συγγραφέας ενός bestseller για το Coaching και Coach στο Ηνωμένο Βασίλειο, ορίζει το Coaching ως εξής (2001:3): To Personal / Life Coaching είναι η τέχνη της αλλαγής, τον μετασχηματισμό από την προνύμφη σε μια πεταλούδα-.το Personal / Life Coaching είναι ένα επάγγελμα, ο Coach χρησιμοποιεί τη δύναμη της δέσμευσης για να ενεργοποιήσει τους πελάτες του προς θετικά αποτελέσματα και να τους εμπλέξει σε μια ολιστική διαδικασία κατά την οποία πετυχαίνουν την αρμονία και την ισορροπία στη ζωή τους. Το Personal / Life Coaching επικεντρώνει στο αποτέλεσμα, στο αποτέλεσμα και πουθενά αλλού εκτός από το αποτέλεσμα. Καταλήγοντας, το Personal Coaching ανιχνεύει τις δυσκολίες, τα όσα μας εμπνέουν ή μας απογοητεύουν στη ζωή, την απώλεια σκοπού, την υποκειμενική μας δυσφορία σε φυσικές και συναισθηματικές καταστάσεις που βιώνουμε μας οδηγεί στην ισορροπία και στην επίτευξη των στόχων με σε κάθε τομέα της ζωής μας. Στόχους όμως έχει και το ίδιο το Coaching, η στοχοθέτηση είναι ένας τρόπος σκέψης που διέπει συνολικά τη μέθοδο αυτή. Ξεκαθαρίζουμε την κατάσταση που βιώνουμε.. Βγαίνουμε από το αδιέξοδο.. Αναγνωρίζουμε την αξία και τις δυνατότητές μας.. Αναγνωρίζουμε τις πραγματικές μας ανάγκες και επιθυμίες.. Θέτουμε στόχους και κάνουμε πραγματικότητα τα όνειρά μας.. Αφαιρούμε τα εμπόδια του παρόντος και στοχεύουμε στο μέλλον με επιτυχία.

23 Athens Coaching Institute 23 Ποια είναι τα ζητήματα που καλούνται να διαχειριστούν συχνά οι Coaches; Αίτημα στήριξης σε δύσκολες αποφάσεις, διλλήματα. Ερωτικές Οικογενειακές σχέσεις. Έλλειψη κινήτρου, στασιμότητα. Γάμος, διαζύγιο. Έλλειψη στόχων, ονείρων. Σημαντική αλλαγή στη ζωή (εργασία, κοινωνικότητα) Όλα όσα ακόμα μπορείτε να φανταστείτε. Το Personal Coaching δεν είναι θεραπεία, δεν αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα, τραύματα και δισεπίλυτα συναισθήματα, δεν μπορεί φυσικά να διαγνώσει ψυχικές διαταραχές και να αξιολογήσει αν κάποιος πάσχει από ψυχική νόσο ή όχι. Με άλλα λόγια, το Coaching δεν αναζητά συμπτώματα και προβλήματα, αντίθετα επικεντρώνεται στη λύση με πίστη στη θετική πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό που καλούμαστε να αναγνωρίσουμε στο Coaching είναι τα θετικά γνωρίσματα μιας προσωπικότητας που τη βοηθούν να αντισταθμίσει τα αρνητικά και να αναπτυχθεί. Αν κάποιος επομένως πάσχει από κατάθλιψη, κρίσεις πανικού και βεβαία από σοβαρότερα ψυχικά προβλήματα, το Coaching δεν έχει κάτι να του προσφέρει. Χωρίς τη συμβολή ειδικού, μπορούν μάλιστα να προκληθούν μεγαλύτερα προβλήματα με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Το ζήτημα της θεραπείας είναι πολύ σημαντικό. Αν και όλοι, ο σύμβουλος, ο Coach, ο θεραπευτής, βοηθούν τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν προβλήματα, αυτά είναι διαφορετικής φύσεως και η αντιμετώπιση γίνεται με διαφορετικούς τρόπους. (α) Ο θεραπευτής, ψυχολόγος ή ψυχίατρος, θα διαγνώσει μια ψυχική διαταραχή και θα εργαστεί με συντεταγμένο τρόπο, σε μακρόχρονη ή βραχύχρονη θεραπεία, για την αντιμετώπιση αυτής της διαταραχής. Υπάρχουν διάφορες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, κάποιες είναι προσανατολισμένες στη λύση. Οι στόχοι αυτοί δεν είναι του πελάτη αλλά ορίζονται στη βάση της επιστημονικής διάκρισης μεταξύ φυσιολογικού και παθολογικού. (β) Ο σύμβουλος ψυχολόγος θα βοηθήσει τον πελάτη του στη λεκτικοποίηση και επεξεργασία των συναισθημάτων του ως το μέσο για την αυτογνωσία και αυτοπραγμάτωση. Θα εργαστεί πιθανώς με δυσλειτουργικές σχέσεις και θα εστιάσει στο πρόβλημα με βάση την εξειδίκευση που έχει λάβει.

24 Athens Coaching Institute 24 Και οι δύο ειδικότητες, συμβουλευτική και θεραπεία, θέτουν στόχους που αφορούν το μέλλον σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο κατά κύριο λόγο ασχολούνται με ζητήματα από το παρελθόν και με τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν το παρόν του ασθενή ή του συμβουλευόμενου. (γ) Ο Personal Coach θα βοηθήσει τον πελάτη του να θέσει τους στόχους τους και να ανακαλύψει τρόπους για την επίτευξή τους, αφαιρώντας εμπόδια και παρεμβολές. Εστιάζει πάντοτε στο αποτέλεσμα και στην λύση, άρα σε ένα μέλλον που ο ίδιος ο πελάτης οραματίζεται με βάση τις δικές του γνώσεις, αξίες και αρχές χωρίς παρεμβάσεις. Το πιο συχνό ερώτημα που διατυπώνουν οι εκπαιδευόμενοι είναι το πώς μπορεί κάποιος μη ειδικός να διακρίνει αν ο πελάτης χρειάζεται Coaching ή θεραπεία. Αυτό προϋποθέτει διάγνωση και εκτίμηση που κάνουν μόνο ειδικοί. Θα δούμε απαντήσεις και απόψεις γι αυτό, στο επόμενο κεφάλαιο που παρουσιάσουμε την πρώτη συνάντηση με τον πελάτη. Για τώρα, πρέπει να εμπεδωθούν εις βάθος οι ομοιότητες και διαφορές του Coaching με άλλα πεδία που συχνά συγκρίνεται, σωστά ή λανθασμένα. Ας δούμε τώρα σχηματικά, κλείνοντας αυτή την ενότητα των συγκρίσεων, τις βασικές διακρίσεις ανάμεσα στην έννοια της συμβουλής, της καθοδήγησης και του Personal / Life Coaching. Advice / Συμβουλές Οι συμβουλές δεν βοηθούν και είναι αντιδεοντολογικές. Ελέγχουμε την κατάσταση όχι τον πελάτη μας. Ποτέ δεν ξέρουμε πώς θα καταλήξει μια συμβουλή. Συμβουλή, κι εδώ δεν αναφερόμαστε στη διαδικασία της συμβουλευτικής (counseling) είναι μια σχετικά άκαμπτη έννοια. Η συμβουλή δίνεται ως προτεινόμενη λύση ή μέρος της λύσης από κάποιον/α ειδικό, από έναν που κατέχει τη γνώση και την προσφέρει μέσω της συμβουλής στον πελάτη. Η συμβουλή είναι πιο ήπια από την καθοδήγηση, όμως λόγω της σχέσης εξουσίας με τον «ειδικό», είναι σχετική η «ηπιότητά» της. Είναι βεβαίως αντιδεοντολογική στο Coaching καθώς προσβάλλεται η αρχή της ελεύθερης επιλογής και της αυτενέργειας του πελάτη. Σκοπός μας είναι να ελέγχουμε το περιβάλλον που θα επιτρέψει την ανάπτυξη των ατόμων και όχι τα ίδια τα άτομα. Ακόμη