ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων Φαρμακοποιών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων Φαρμακοποιών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εργαστήρι επεξεργασίας βοτάνων Συντακτική Επιτροπή Περιοδικού Λένια Ιωαννίδου Βέρα Μίου Γιάννης Κουής Έλενα Αλεξάνδρου Άννα Γιάλλουρου Έλενα Παστελλίδου Άντρη Παστελλίδου Πλούταρχος Γεωργιάδης Η Συντακτική Επιτροπή του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ διατηρεί το δικαίωμα να μη δημοσιεύει ή να περικόβει κατά την κρίση της οποιοδήποτε χειρόγραφο. Ενυπόγραφα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα και τη γνώμη της Συντακτικής Επιτροπής και δημοσιεύονται χωρίς γλωσσική επιμέλεια. Ανυπόγραφες παρουσιάσεις είναι προϊόν συλλογικής δουλειάς. Το Copyright των ενυπογράφων άρθρων ανήκει στους συγγραφείς. Διοικητικό Συμβούλιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Λένια Ιωαννίδου: Πρόεδρος Γιαννούλα Αγγελοπούλου: Αντιπρόεδρος Βέρα Μίου: Γραμματέας Δέσποινα Αθανασιάδου: Ταμίας Κύπρος Καΐμης: Μέλος Γιάννης Κουής: Μέλος Χαράλαμπος Κέκκος: Μέλος Ταχ. Θυρ , 1307 Λευκωσία Τηλ: ή Τηλεομοιότυπο: , Διανέμεται δωρεάν σε όλους τους φαρμακοποιούς της Κύπρου Διεκπεραίωση γραφικών & στοιχειοθεσία: Microtype Designs, Καστοριάς 12, 1055 Λευκωσία - Κύπρος. Τηλ , Fax Εκτύπωση: Τυπογραφεία KAILAS PRINTERS & LITHOGRAPHERS LTD

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ TA EN OIKΩ... 3 Χρονικό του Αριστοτέλη... 3 Επιστημονικές και άλλες δραστηριότητες των Φαρμακοποιών... 6 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ... 8 Ιπποκράτης, ο Πατέρας της Ιατρικής... 8 ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ...10 Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς για τη σωστή λήψη Διφωσφωνικών;...10 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ...13 Στατίνες - Δυσλιπιδαιμία...13 Ανακούφιση του πόνου στους καρδιοπαθείς...21 Κιρσοκήλη και υπογονιμότητα Αντιμετώπιση των κοινών βακτηριακών λοιμώξεων Φάρμακα και Θηλασμός Διακοπή Καπνίσματος - Ένας πολυμέτωπος αγώνας ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ...41 Φυτοοιστρογόνα για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης...41 Διατροφή και Χοληστερόλη ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ Η Ιατρική συνταγή και θέματα που μας απασχολούν γύρω απ' αυτή Περί ενημέρωσης από φαρμακευτικές εταιρείες ο λόγος, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Αναφορές σε στοιχεία διαμόρφωσης του σύγχρονου φαρμακείου ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΧΟΡΗΓΟΙ... 64

3 Τ Α Ε Ν Ο Ι Κ Ω Χρονικό του Αριστοτέλη Βέρα Μίου Φαρμακοποιός, Α.Π.Θ. Τ ο Φλεβάρη του 2002, το περιοδικό μας γιόρτασε τα πέμπτα του γενέθλια. Πολλές φορές νομίζω πως ήταν χτες που συνεδρίαζε η συντακτική επιτροπή και τα μέλη του Δ.Σ. για να αποφασίσουν για την έκδοση του πρώτου τότε τεύχους. Κι όμως όλοι έχετε σήμερα στα χέρια σας το 11ο τεύχος. Δεν βασανίσαμε πολύ το μυαλό μας για το δώρο που θα χαρίζαμε στον ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ σ αυτή την επέτειο. Τι πιο ωραίο από μια εκδρομή στην πόλη που μας χάρισε, εκτός από το πτυχίο της φαρμακευτικής, και τόσες έντονες στιγμές στα πιο τρυφερά και ευαίσθητα χρόνια της εφηβείας μας.φύγαμε άγουρα παιδιά ακόμη, από το νησί μας, για να βρεθούμε στην αγκαλιά της άγνωστης για μας μέχρι τότε νύμφης του Θερμαϊκού. Η Θεσσαλονίκη μας περιέβαλε με αγάπη στα τρυφερά χρόνια μας, στο μεταίχμιο της ενηλικίωσης μας. Στο πανεπιστήμιο της πήραμε όλα τα απαραίτητα εφόδια για την επιστήμη μας. Στην πόλη αυτή ωριμάσαμε και γίναμε σωστοί επιστήμονες μα και υπεύθυνοι άνθρωποι. Επιστροφή λοιπόν στο παρελθόν. Υλοποιούμε την υπόσχεση που σας δώσαμε. Το Δ.Σ. του Συλλόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ διοργανώνει εκδρομή-προσκύνημα στην πόλη της νιότης μας, από 29 Μαρτίου μέχρι 1 Απριλίου. Η Θεσσαλονίκη ζει στις καρδιές όλων μας και ήρθε η ώρα να ξαναπερπατήσουμε στα γνώριμα μας μέρη. Μετά από αρκετές διαβουλεύσεις, η πιο καλή προσφορά ήταν αυτή του TOP KINISIS στην τιμή των 288 Λ.Κ, που περιλαμβάνει τα αεροπορικά εισιτήρια με Ο.Α., τους φόρους του αεροδρομίου και 3 βράδια διαμονή στο ξενοδοχείο Mediterranean Palace, κατηγορίας Delux που Β. Μίου βρίσκεται στη Παραλιακή με θέα το Λευκό Πύργο!!! Το πρόγραμμα της εκδρομής δεν περιλαμβάνει επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους. Οι πιο πολλοί από μας έχουμε επισκεφθεί τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντική η σύσφιξη των σχέσεων των μελών του Συλλόγου και αυτή η εκδρομή στοχεύει σ αυτό. Έτσι θα έχει ψυχαγωγικό περισσότερο χαρακτήρα. Προγραμματίζουμε επισκέψεις στα Λαδάδικα, στα Κάστρα, στην Νέα Κρήνη, στο Πανόραμα και φυσικά προσκύνημα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης!!! Ανατριχίλα νιώθω στη σκέψη της πλατείας έξω από το Χημείο και τη Φυσικομαθηματική. Βλέπω τους συμφοιτητές μου με τις άσπρες ποδιές, στο ένα χέρι να κρατούν ογκομετρικό σωλήνα και στο άλλο το HCl. Παιδιά προσέχετε τα εύφλεκτα υλικά... Μια που είμαστε στο Χημείο, ο πρώτος καθηγητής που μου έρχεται στο νου είναι ο κύριος Γ. Μανουσάκης, γι αυτό κι εγώ αγαπητοί συνάδελφοι, επικοινώνησα μαζί του και τον ενημέρωσα για το ταξίδι μας.χάρηκε πάρα πολύ και θέλει να μας συναντήσει κάπου εκεί στα παλιά έδρανα. Το ίδιο έγινε και με τον κύριο Π. Κουρουνάκη που, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι ο πιο ένθερμος υποστηρικτής του Συλλόγου μας. Δεν θέλω να συνεχίσω αυτή την περιδιάβαση στο Α.Π.Θ. γιατί ήδη η συγκίνηση μου βούρκωσε τα μάτια και δεν θα μπορέσω να συνεχίσω για να σας ανακοινώσω την επόμενη εκδήλωση του Συλλογου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Ως θεσμός έχει καθιερωθεί πια η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου μας. Έτσι με χαρά σας

4 Τ Α Ε Ν Ο Ι Κ Ω ανακοινώνω ότι στο τέλος Μαΐου θα πραγματοποιηθεί η 5η Επιστημονική Ημερίδα. Ομιλητές θα είναι ο Αναπληρωτής Καθηγητής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχόλης του Α.Π.Θ. κ. Γιώργος Καρακιουλάκης ο οποίος θα παρουσιάσει το θέμα "Drugs for life style". Μαζί του θα είναι και η Λέκτορας Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής, κα Ελένη Παπακωνσταντίνου, η οποία θα μιλήσει με θέμα "AIDS: Σύγχρονες θεραπευτικές δυνατότητες και προοπτικές. Προφυλάξεις στη καθημερινή πράξη για το Φαρμακοποιό». Νομίζω πως ο κάθε συνάδελφος που σέβεται την επιστήμη του, θα δώσει το παρόν του για ακόμη μια φόρα σ αυτές τις Ημερίδες που θα τολμούσα να πω, πως είναι το πανεπιστήμιο στο σπίτι μας. Αγαπητοί συνάδελφοι εύχομαι καλό ταξίδι σ όλα τα μέλη και τους φίλους του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ που θα ταξιδέψουν σε λίγες μέρες για την όμορφη Θεσσαλονίκη.

5

6 Τ Α Ε Ν Ο Ι Κ Ω Επιστημονικές και άλλες δραστηριότητες των φαρμακοποιών Γιαννούλα Αγγελοπούλου Φαρμακοποιός Α.Π.Θ. Αγαπητοί συνάδελφοι, Τι ακούω, τι ακούω ; Οργανωμένη εκδρομή στην αγαπημένη μας Θεσσαλονίκη; Ελπίζω και εύχομαι να το πραγματοποιήσουμε. Για το αν θα περάσουμε καλά, αυτό είναι δεδομένο. Στα δικά μας τώρα. Μια γρήγορη αναφορά στις εκδηλώσεις που έγιναν για μας τους φαρμακοποιούς τον τελευταίο καιρό. Η πρώτη εκδήλωση έγινε στα πλαίσια του προγράμματος «Pharmacist» από την εταιρεία Χ.Α. Παπαέλληνα & Σία Λτδ σε συνεργασία με την GSK Consumer. Μας παρουσίασαν το νέο σκεύασμα «Panadol Night». Η παρουσίαση έγινε σ όλες τις ελεύθερες πόλεις ως ακολούθως: στη Λάρνακα στις 24 Οκτώβρη, στο Palm Beach Hotel. Στη Λευκωσία στις 31 Οκτώβρη, στο Hilton. Στη Λεμεσό στις 7 Νοεμβρίου στο ξενοδοχείο Amathus και στην Πάφο στις 14 Νοεμβρίου στο ξενοδοχείο Annabell. Όλες τις παρουσιάσεις ακολούθησε δείπνο εργασίας. Η εταιρεία Karpasia Health Products Ltd διοργάνωσε το καθιερωμένο πια σεμινάριο της, στις 2 του Δεκέμβρη στο Paphos Beach Hotel στην Πάφο. Για όσους φαρμακοποιούς ήθελαν υπήρξε ένα ευχάριστο Σαββατοκυρίακο. Ένας συνδυασμός χαλάρωσης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας.δόθηκαν δύο διαλέξεις με το γνωστό σε μας καθηγητή ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Δρα Στέφανο Καραγιαννόπουλο. Α Διάλεξη με θέμα: «Βιταμίνες, Κλειδιά ενέργειας». Β Διάλεξη: «Νικήστε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης με φυσικό τρόπο». Όσον αφορά τους συνοδούς των φαρμακοποιών, η φιλοξενία της Karpasia Health Products Ltd περιελάμβανε περιδίαβαση στο αρχαιολογικό ΜΑΡΤΙΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 11 πάρκο Κάτω Πάφου. Η όλη εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα του Τοπικού Φαρμακευτικού Συλλόγου Πάφου. Τέλος η εταιρεία Παπαέλληνας & Σία Λτδ παρουσίασε τη νέα σειρά προϊόντων Roc Protient Lift με ομιλητή τον πλαστικό χειρούργο Δρ Χρίστο Μιχαηλίδη. Η παρουσίαση για τους Λευκωσιάτες και Λαρνακείς έγινε στις 6 Δεκέμβρη στο Laiki Sporting Club, και για τους Λεμεσιανούς και Παφίτες συναδέλφους έγινε στις 12 του Δεκέμβρη στο ξενοδοχείο Amathus. Τις ομιλίες ακολούθησε coctail party. Αυτά περί εκδηλώσεων. Ανανεώνουμε το ραντεβού μας μέχρι την επόμενη έκδοση. Καλό ταξίδι στους εκδρομείς.

7

8 Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Η Α Ν Α Δ Ρ Ο Μ Η Ιπποκράτης, ο Πατέρας της Ιατρικής Δρ Νίκος Κατωδρύτης Μ.D. Ακτινοθεραπευτής-Ογκολόγος Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου Ο Ιπποκράτης φέρεται να γεννήθηκε την χρονολογία 460 π.χ. στην νήσο Κω, ένα μικρό νησί του συγκροτήματος των Δωδεκανήσων του Αιγαίου πελάγους. Στον Μεσαίωνα τον αποκάλεσαν Πατέρα της Ιατρικής. Ο Αριστοτέλης τον ονόμασε Μέγα, Απολλώνιον και Θεϊκό. Ο Galen αναφέρθηκε στον αξιοθαύμαστο εφευρέτη του ωραίου. Μέχρι τον 19ο αιώνα ο Ιπποκράτης ήταν ο πιο φημισμένος Ιατρός όλων των εποχών. Με τις αυθεντικές και απόκρυφες γραφές του ασχολούνται μέχρι σήμερα εξειδικευμένοι στην ελληνική λογοτεχνία φιλόλογοι και ιστορικοί. Έτσι ο Theodore Vetter κατόρθωσε να φτιάξει μια συλλογή αναφορικά με τις διδασκαλικές του μελέτες, η οποία εκδόθηκε τον 18ο αιώνα στην Ευρώπη και έχει μέχρι σήμερα 400 επανεκδόσεις. Ο περίφημος όρκος του, τον οποίο ακόμα πολλοί σύγχρονοι ιατροί κατά την αποφοίτηση των ιατρικών σχολών ορκίζονται, σίγουρα δεν είναι σύγχρονος αλλά οι βασικές του αρχές εξακολουθούν να αποδεικνύουν το υψηλό λειτούργημα του ιατρού. Κατά την παράδοση ο Ιπποκράτης παρακολούθησε για 4 χρόνια ταυτόχρονα θρησκευτικές και παγκόσμιες σπουδές. Στο τέλος αυτών των σπουδών και σε ηλικία μόλις 17 χρονών γνώριζε όλα όσα τότε κάποιος μπορούσε να διδαχτεί, γι αυτό αποφάσισε να επισκεφτεί την Αίγυπτο για να διευρύνει τις γνώσεις του. Στην Αίγυπτο φέρεται να παρέμεινε για 3 χρόνια. Εκεί επισκέφτηκε την Μέμφιδα και την Κανόπη, όπου βρισκόταν ο μεγάλος ναός του θεού Σεράπη. Είχε την ευκαιρία να γνωρίσει φαινόμενα και φάρμακα από την τοπική ιατρική βιβλιογραφία. Όπως πιθανόν και ο Πυθαγόρας έτσι και ο Ιπποκράτης μυήθηκε στην σοφία των ιερέων και στο θησαυρό γνώσεων των λογοτεχνών. Είχε την ευκαιρία να δει και εξετάσει ασθενείς οι οποίοι N. Κατωδρύτης έπασχαν από εξωτικές, άγνωστες στη Ελλάδα ασθένειες. Γνωρίζοντας την αιγυπτιακή ιατρική που εξασκούσαν οι ιερείς ο Ιπποκράτης εμβάθυνε τις γνώσεις του αναφορικά με την ερμηνεία των ονείρων. Το έργο του τα Όνειρα κατέχει μία αξιόλογη βιβλιογραφικά θέση στην Ψυχο-ανάλυση. Μετά την επιστροφή του στην Κω ο Ιπποκράτης φέρεται να παντρεύτηκε μία κοπέλα από το νησί με την οποία απέκτησε τουλάχιστον τρία παιδιά. Αυτή την περίοδο αφιερώθηκε στην επέκταση της ιατρικής σχολής στην Κω. Ακολούθως πραγματοποίησε πολλά νέα επιστημονικά ταξίδια. Άσκησε την ιατρική στα νησιά του Αιγαίου Ρόδο, Κνίδο και Δήλο καθώς επίσης στην Θεσσαλία. Όταν ο Ιπποκράτης το 429 π.χ. επέστρεφε από ένα ταξίδι στην Κω, ξέσπασε στην Αθήνα μια επιδημία πανούκλας η οποία έμεινε στην ιστορία. Κατά τους ιστορικούς πέθαναν άνθρωποι μεταξύ αυτών και ο Περικλής. Η παράδοση λέει ότι ο Ιπποκράτης ήταν τότε στην Αθήνα γεγονός το οποίο δεν αναφέρει ο Θουκυδίδης. Κατά συνέπεια δεν γνωρίζουμε κατά πόσο ο Ιπποκράτης ήταν αυτός που παρότρυνε τους Αθηναίους να κάψουν σιτηρά και ευωδιάζοντα λουλούδια στους δρόμους, γεγονός που εμπόδισε την επιδημία να εξαπλωθεί περισσότερο αφού πρώτον απομόνωσε και κράτησε τον κόσμο στα σπίτια του και δεύτερον βοήθησε στον καθαρισμό της ατμόσφαιρας. Ο Ιπποκράτης αποκτούσε όλο και μεγαλύτερη φήμη. Έτσι η παράδοση μεταφέρει την εξής ιστορία σχετικά με την ιατρική πρακτική του. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Πέρδικας Β ασθένησε βαριά και οι μη ιδιαίτερα ικανοί μακεδόνες ιατροί θεώρησαν την περίπτωση ανίατη. Ο βασιλιάς όμως κάλεσε τον Ιπποκράτη, ο οποίος μόλις έφτασε συνάντησε τον εξαίρετο συνάδελφο του Ευρύφων της αντιπάλου σχολής της Κνίδου,

9 Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Η Α Ν Α Δ Ρ Ο Μ Η ο οποίος προσπάθησε με καθαρά σωματική θεραπεία να θεραπεύσει τον βασιλιά χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο Ιπποκράτης εξέτασε τον βασιλιά και είχε μαζί του μια ιδιαίτερη συνομιλία κατά την οποία ερμήνευσε τα όνειρα του. Τότε εξήγησε στον ασθενή ότι η κυρίως από απάθεια χαρακτηριζόμενη ασθένεια προκλήθηκε από το γεγονός ότι αγαπούσε την ωραία Φύλα την υπηρέτρια του πατέρα του, αίσθημα το οποίο ο βασιλιάς εκτόπιζε και καταπίεζε. Αρχικά ο βασιλιάς αντέδρασε με θυμό στην συνέχεια όμως κατάλαβε ότι ο Ιπποκράτης είχε δίκαιο. Παραδέχτηκε και αποδέχτηκε τα αισθήματα του και έγινε καλά. Ακολούθως ο Ιπποκράτης τιμήθηκε και του ζητήθηκε επανειλημμένα να παραμείνει στην αυλή του βασιλιά πρόταση που δεν απεδέχθη. Η ταυτόχρονη παρουσία των Ιπποκράτη και Ευρύφωνα στο κρεβάτι του ασθενούντα βασιλιά είναι ένα δείγμα του ανταγωνισμού που επικρατούσε μεταξύ των σχολών της Κνίδου και της Κω. Στα επόμενα χρόνια ο Ιπποκράτης κατοίκησε στην Αθήνα. Στο γυμνάσιο του χειρούργου Ερώδικου από την Σελύμβρια είχε την ευκαιρία να γνωρίσει περίφημους αθηναίους φιλόσοφους όπως τον Σωκράτη με τον οποίο ανέπτυξε φιλία. Κάποτε ξέσπασε στην Περσία πανούκλα και ο βασιλιάς Αρταξέρξης Α κάλεσε τον Ιπποκράτη για βοήθεια. Στην επιστολή του επαναλάμβανε συνεχώς ότι θα του έδινε μεγάλη ποσότητα χρυσού αν τον βοηθούσε. Ο Ιπποκράτης ένοιωσε να θίγεται η περηφάνια του και απάντησε στον Πέρση βασιλιά τα εξής : Η σοφία ασκεί πάνω μου μεγαλύτερη δύναμη παρά το χρυσάφι. Δεν μπορώ να δεχτώ τέτοια πρόταση. Δεν πρόκειται να έλθω να θεραπεύσω τους βάρβαρους που είναι εχθροί των Ελλήνων. Η ιστορία αυτή θυμίζει την αντίδραση του Ηράκλειτου ο οποίος αρνήθηκε να περιθάλψει τον πέρση βασιλιά Δαρείο Α. Και τα δύο περιστατικά μαρτυρούν το επίπεδο της σχέσης μεταξύ του πέρση κατακτητή και των ελληνικών αποικιών αλλά και το γεγονός ότι η εθνική περηφάνια τοποθετήτο πάνω από το ανθρωπιστικό λειτούργημα του ιατρού. Όταν πέθανε ο Περικλής εξορίστηκαν όλοι οι φίλοι του. Έτσι και ο Ιπποκράτης έπρεπε να εγκαταλείψει την Αθήνα. Επειδή η σχολή στην Κω υπό την καθοδήγηση των μαθητών του λειτουργούσε άψογα ο Ιπποκράτης αποφάσισε να συνέχιση τη ζωή του σαν περιπλανώμενος ιατρός. Ταξίδευε από τόπο σε τόπο θεράπευε ασθενείς, μάζευε εμπειρίες και δίδασκε την ιατρική επιστήμη. Μεταξύ άλλων επισκέφτηκε και την χώρα των Αμαζόνων. Οι ανθρωπολογικές του περιγραφές μαρτυρούν λεπτομερείς παρατηρήσεις. Πρέπει να παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα κοντά στον άγριο αυτό λαό για να μπορέσει να αποκτήσει τόσο εκτενείς γνώσεις για τα ήθη, έθιμα και συνήθειες του. Ακολούθως επέστρεψε στην Κω. Το καλοκαίρι του 378 π. Χ. καταστράφηκε ο ναός της Κω και μαζί του η βιβλιοθήκη από φωτιά. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι πολλοί αντίπαλοι του Ιπποκράτη τον κατηγόρησαν ότι έβαλε την φωτιά για να καταστρέψει τα αυθεντικά έγγραφα άλλων συγγραφέων με την βοήθεια των οποίων έγραψε τα βιβλία του. Ο Ιπποκράτης δεν περίμενε μέχρι να δικαστεί αλλά εγκατέλειψε την Κω μετά τον θάνατο της γυναίκας του. Αργότερα τον κάλεσαν οι πολίτες της Θράκης, οι οποίοι ήθελαν να μάθουν εάν ο Δημόκριτος ήταν πράγματι παρανοϊκός. Ο Ιπποκράτης τους καθησύχασε αφού τους εξήγησε ότι η αντίδραση τους ήταν μέσα στα πλαίσια της φιλοσοφικής αμφισβήτησης. Επειδή ακριβώς δεν μπορούσαν να αντιληφθούν τα λεγόμενα του Δημόκριτου τον παρεξήγησαν. Τους υπέδειξε ότι πρόκειται περί ανθρώπου ιδιοφυΐας και ήταν ο πατέρας της θεωρίας του ατόμου. Μετά από αυτή τη συνάντηση με τον Δημόκριτο ο Ιπποκράτης εθεάθη στην Βοιωτία, την Μακεδονία και την Θεσσαλία. Κατά την παράδοση το 345 π.χ, κοντά στην Λάρισα της Θεσσαλίας ανεβρέθηκε το πτώμα ενός ηλικιωμένου άνδρα πεσμένο στην άκρη του δρόμου. Είχε το δεξί χέρι κάτω από το κεφάλι και μέρος του μανδύα του σκέπαζε το πρόσωπο. Κατά διάφορους ερευνητές επρόκειτο για τον Ιπποκράτη από την Κω ο οποίος απέθανε σε ηλικία 109 ετών, κατά άλλους 112 ετών. Κάποιοι άλλοι αναφέρουν ότι απέθανε σε ηλικία 80 ετών κανείς όμως δεν μπορεί να μιλήσει με βεβαιότητα. Η παράδοση αναφέρει ότι οι μέλισσες, των οποίων το μέλι θεραπεύει τις άφθες των μικρών παιδιών, περιτριγυρίζουν ακόμα τον τάφο του Ιπποκράτη. Πηγή: Περιοδικό Ιστορία της Ιατρικής, Εκδόσεις AN- DREAS, 1 ος Τόμος, σελ Salzburg 1990

10 Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Η Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς για τη σωστή λήψη Διφωσφωνικών; (Residronate, Aledronate) Αναστασία Ανθούση Φαρμακοποιός Τι είναι τα διφωσφωνικά και πώς λειτουργούν: Τα διφωσφωνικά χρησιμοποιούνται σε ασθένειες των οστών με συχνότερη χρήση για την πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης σε γυναίκες και άντρες. Έχει δράση απευθείας στα οστά, παρεμποδίζοντας την απομάκρυνση του ασβεστίου από αυτά, ώστε να τα κάνει πιο δυνατά και επομένως λιγότερο εύθραυστα. Πότε δεν πρέπει να παίρνετε τα διφωσφωνικά: 1. εάν ο γιατρός σας, σας ενημέρωσε ότι έχετε υποασβεστιαιμία: μια κατάσταση όπου η συγκέντρωση του ασβεστίου στο αίμα σας είναι χαμηλή. 2. εάν είστε έγκυος ή είστε σε περίοδο θηλασμού. 3. εάν έχετε σοβαρό πρόβλημα με τα νεφρά σας. 4. εάν είναι ακατόρθωτο ή δύσκολο για σας να βρίσκεστε σε όρθια θέση για τουλάχιστον 30 λεπτά, μετά τη λήψη των διφωσφωνικών. ΦΑΡΜΑΚΑ Ή ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΟΤΕ ΝΑ ΤΑ ΠΑΙΡΝΩ; ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ ΜΑΖΙ ΜΕ ΔΙΦΩΣΦΩΝΙΚΑ; Σκευάσματα ασβεστίου (διαλυτό ή σε χάπι) Τουλάχιστον 2 ώρες πριν ή μετά τη λήψη των διφωσφωνικών Μειώνουν τη δράση του φαρμάκου Αντιόξινα σκευάσματα Σκευάσματα αλουμινίου και μαγνησίου Τουλάχιστον 2 ώρες μετά τη λήψη των διφωσφωνικών Μειώνουν τη δράση του φαρμάκου Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο και βιτ.d o Γάλα o Τυρί o Γιαούρτι o Αυγά o Συκώτι Τουλάχιστον 2 ώρες πριν ή μετά τη λήψη των διφωσφωνικών Μειώνουν τη δράση του φαρμάκου Αναλγητικά ή φάρμακα κατά της αρθρίτιδας o Ασπιρίνη o Δικλοφενάκη o Ινδομεθακίνη Τουλάχιστον 2 ώρες πριν ή μετά τη λήψη των διφωσφωνικών Η συγχορήγηση μπορεί να προκαλέσει στομαχικές διαταραχές 10

11 Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Η Πότε και πώς θα παίρνετε τα διφωσφωνικά: 1. Μπορείτε να παίρνετε τα διφωσφωνικά το πρωί νηστικοί, 30 λεπτά πριν από το πρόγευμα σας. άλλες ώρες της ημέρας με άδειο στομάχι (τουλάχιστον 2 ώρες μετά από τη λήψη φαγητού ή ροφήματος εκτός από νερό). 2. Περιμένετε τουλάχιστον 30 λεπτά πριν φάτε ή πιείτε οτιδήποτε, συμπεριλαμβανομένων και οποιονδήποτε φαρμάκων. 3. Μην ξαπλώσετε για τουλάχιστον 30 λεπτά μετά τη λήψη των διφωσφωνικών. 4. Εάν έχετε ξεχάσει να πάρετε το φάρμακό σας, μην πάρετε 2 χάπια την ίδια μέρα. Πάρτε το την επόμενη μέρα. 5. Σε περίπτωση που κάποιος έχει πάρει μεγάλο αριθμό χαπιών από λάθος, ζητήστε του να πιει ένα ποτήρι γάλα και ζητήστε ιατρική βοήθεια 11

12

13 Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Η Σ Η Στατίνες - Δυσλιπιδαιμία Σκουφάρης Ανδρέας Φαρμακοποιός Πριν μπούμε στο κεφάλαιο που λέγεται Στατίνες, και τη δράση τους στην καταπολέμηση της δυσλιπιδαιμίας θα ήθελα να αναφέρω λίγα πράγματα για το ρόλο των λιπιδίων ως παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιοαγγειακής νόσου. Χοληστερόλη: Είναι ένα απαραίτητο συστατικό της κυτταρικής μεμβράνης και πρόδρομος ουσία στη σύνθεση των στερεοειδών ορμονών. Τριγλυκερίδια: Είναι μία σημαντική πηγή ενέργειας για τον οργανισμό. (1α) Ο ρόλος της LDL (Low Density Lipoprotein - Χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες) Οι LDL και VLDL (Very Low Density Lipoprotein) χοληστερόλες μεταφέρουν τη χολησερόλη από το γαστρεντερικό ή το ήπαρ στους διάφορους ιστούς του σώματος. Οι LDL είναι οι κατ' εξοχήν αθηρογόνες λιποπρωτεΐνες. Η αύξηση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση πρώιμης καρδιοαγγειακής νόσου. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης οδηγεί σε σημαντική μείωση της επίπτωσης της στεφανιαίας νόσου, τόσο σε υγιή άτομα, όσο και κυρίως σε άτομα με εγκατεστημένη καρδιοαγγειακή νόσο. A. Σκουφάρης πυκνών LDL αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης πρώιμης αθηροματικής νόσου σε σύγκριση με την παρουσία μεγαλύτερων και πιο ελαφρών σωματιδίων LDL. Η μεγαλύτερη αθηρογόνος δυνατότητα των μικρών και πυκνών LDL οφείλεται (α) στην ευκολότερη διείσδυση αυτών των σωματιδίων στο αγγειακό τοίχωμα, (β) στην αυξημένη ευαισθησία τους στην οξείδωση και (γ) στο μειωμένο καταβολισμό τους μέσω των φυσιολογικών LDL υποδοχέων, που έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του χρόνου ημισείας ζωής τους και την παραμονή τους στο αγγειακό τοίχωμα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η ετερογένεια των LDL έχει σχέση με τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων του ορού. Σε περιπτώσεις υπερτριγλυκεριδαιμίας που οφείλονται σε διαταραχές του μεταβολισμού των πλούσιων σε τριγλυκερίδια λιποπρωτεϊνών παρατηρείται αύξηση της συγκέντρωσης των αθηρογόνων μικρών και πυκνών LDL σωματιδίων. Έτσι, πολλοί ασθενείς με πρώιμη καρδιοαγγειακή νόσο εμφανίζουν (Ι) υπερτριγλυκεριδαιμία, (ΙΙ) μειωμένα επίπεδα HDL χοληστερόλης και (ΙΙΙ) μικρές πυκνές LDL. Η συνύπαρξη αυτών των διαταραχών συνήθως παρατηρείται σε ασθενείς με αντίσταση στη δράση της Ινσουλίνης, πολυμεταβολικό σύνδρομο, και σε ασθενείς με μη Ινσουλινοεξαρτώμενο σακχαρώδη διαβήτη. (1β) Ο ρόλος της HDL (High - Density - Lipoprotein Υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες) Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα διάφορα υποκλάσματα των LDL, όπου το κάθε ένα φαίνεται ότι έχει διαφορετική αθηρογόνο δυνατότητα, καθώς και διαφορετικές φυσικοχημικές ιδιότητες. Μελέτες που έγιναν έδειξαν ότι η παρουσία μικρών και Η HDL χοληστερόλη μεταφέρει τη χοληστερόλη από τους ιστούς στο ήπαρ. Σε αυτή τη δράση της οφείλεται η ευεργετική της επίδραση στην εμφάνιση καρδιοαγγειακής νόσου. Τα μειωμένα επίπεδα HDL χοληστερόλης είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την 13

14 Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Η Σ Η 14 εμφάνιση καρδιοαγγειακής νόσου, που πρέπει να λαμβάνεται υπ όψη στο σχεδιασμό της διαιτητικής ή και φαρμακευτικής θεραπείας των δυσλιπιδαιμιών. Μέχρι τώρα δεν υπήρχαν δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι η αύξηση των επιπέδων της HDL χοληστερόλης με φαρμακευτικά ή μη μέσα εμποδίζει την εμφάνιση της αθηρωματικής νόσου. Τα αποτελέσματα της μελέτης VA-HIT (Veterans Administration High-Density Lipoprotein Cholesterol Intervention Study) έδειξαν ότι η χορήγηση γεμφιπροζίλης σε στεφανιαίους ασθενείς με φυσιολογικά επίπεδα LDL χοληστερόλη και μειωμένα επίπεδα HDL χοληστερόλη είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση της HDL χοληστερόλης και παράλληλα τη σημαντική, κατά 22% μείωση των καρδιοαγγειακών συμβάντων. (1γ) Ο ρόλος των τριγλυκεριδίων Από διάφορες μελέτες που έχουν γίνει όπως η PROCAM, και Helsinki βγαίνει το συμπέρασμα ότι η υπερτριγλυκεριδαιμία, σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση αθηρωματικής νόσου, τόσο διότι οι πλούσιες σε τριγλυκερίδια λιποπρωτεΐνες είναι πιθανώς αθηρογόνες, όσο και λόγω των βιολογικών συνεπειών της υπερτριγλυκεριδαιμίας όπως η μείωση των επιπέδων της HDL χοληστερόλης, η παρουσία μικρών και πυκνών LDL και μεγάλων VLDL και η αύξηση της πηκτικότητας και της λιπαιμίας μετά τα γεύματα. ΣΤΑΤΙΝΕΣ Οι στατίνες (Αναστολείς HMG-CoA) αναστέλλουν συναγωνιστικά τη δραστηριότητα του ενζύμου HMG-CoA αναγωγάση, ένα ένζυμο που εμπλέκεται στη σύνθεση της χοληστερόλης στο ήπαρ, μειώνοντας την ενδοκυττάρια σύνθεση χοληστερόλης. Η μείωση της συγκέντρωσης της χοληστερόλης στο κυτταρόπλασμα των ηπατοκυττάρων, έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού και της δραστηριότητας των LDL υποδοχέων στην επιφάνεια των ηπατοκυττάρων με συνέπεια την αύξηση του καταβολισμού της LDL. Αυτός είναι σε αδρές γραμμές ο μηχανισμός δράσης των στατινών. Τα φάρμακα αυτά είναι περισσότερο δραστικά από τις ρητίνες δέσμευσης χολικών οξέων (χολεστυραμίνη) στο να μειώνουν την LDL χοληστερόλη αλλά λιγότερο δραστικά από τις φιπράτες στη δράση τους πάνω στα τριγλυκερίδια και στην ανύψωση της HDL χοληστερόλης. Οι στατίνες προκαλούν μια σημαντική μείωση της ολικής χοληστερόλης και της LDL χοληστερόλης μια μικρή δοσοεξαρτώμενη μείωση των τριγλυκεριδίων (10-20%) και μία μικρή αύξηση της HDL χοληστερόλης (5-10%). Η μείωση της LDL χοληστερόλης μπορεί να φθάσει το 30-40%. Η μείωση των τριγλυκεριδίων οφείλεται στη μείωση της σύνθεσης των VLDL από τα ηπατοκύτταρα, καθώς και στην αύξηση του καταβολισμού των πλούσιων σε τριγλυκερίδια λιποπρωτεϊνών εξαιτίας του αριθμού και της δραστηριότητας των LDL υποδοχέων. Οι στατίνες δεν επηρεάζουν την κατανομή των υποκλασμάτων της LDL και τα επίπεδα της LP(α). Οι στατίνες είναι συχνά η πρώτη επιλογή στον τύπο ΙΙ της υπερλιπιδαιμίας. Πίνακες 1,2 Όλες οι στατίνες χορηγούνται εφάπαξ το βράδυ ή πριν την νυχτερινή κατάκλιση με εξαίρεση τη λοβαστατίνη η οποία χορηγείται με τα γεύματα σε 1-2 δόσεις. Εμφανίζουν το μέγιστο της δράσης τους μετά από 4 εβδομάδες. Τα φάρμακα αυτά είναι καλά ανεκτά με πολύ λίγες ανεπιθύμητες ενέργειες. Προκαλούν μια μικρή παροδική ασυμπτωματική δοσοεξαρτώμενη αύξηση των τρανσαμινασών σε ποσοστό ασθενών 2-5%. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα επίπεδα των τρανσαμινασών επιστρέφουν στα φυσιολογικά επίπεδα με τη διακοπή των φαρμάκων ή τη μείωση της δόσης χωρίς να υπάρξει ηπατική βλάβη. Οι μικρές αυξήσεις των τρανσαμινασών φαίνεται ότι οφείλονται σε μεταβολές του ηπατικού μεταβολισμού και όχι στην τοξική επίδραση των φαρμάκων. Πριν την έναρξη της θεραπείας πρέπει να γίνεται έλεγχος της ηπατικής λειτουργίας SGOT, SGPT, 1-3 μήνες μετά την έναρξη θεραπείας, και περιοδικά (κάθε εξάμηνο) για τον πρώτο χρόνο μετά την έναρξη θεραπείας ή μετά την τελευταία αύξηση της δόσης. Σε περίπτωση αύξησης των τρανσαμινασών,

15 Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Η Σ Η Πίνακας 1: Ταξινόμηση Υπερλιπιδαιμίας και επιλογή φαρμάκου Τύπος (WHO) Λιποπρωτεΐνες Χοληστερόλη Τριγλυκερίδια Επιλογή φαρμάκου Ι χυλόμικρα φυσιολογική ή ανυψωμένη ανυψωμένα - ΙΙα LDL ανυψωμένη φυσιολογικά Σ-Φ-Ρ-Ν ΙΙβ LDL+VLDL ανυψωμένη ανυψωμένα Σ-Φ-Ν ΙΙΙ VLDL υψηλ. C ανυψωμένη ανυψωμένα Φ IV V VLDL χυλομικρά + VLDL φυσιολογική ή ανυψωμένη ανυψωμένα Φ-Ν ανυψωμένη ανυψωμένα Φ Όπου Σ= Στατίνες, Φ= Φιπράτες, Ρ= Ρητίνες, Ν= Νιασίνη Πίνακας 2: Δοσολογικό Σχήμα Στατινών Φάρμακο Δισκία (mg) Δοσολογικό σχήμα Λοβαστατίνη (Mevacor) mg 1-2 δόσεις Σιμβαστατίνη (Zocor) mg 1 δόση Πραβαστατίνη (Pravachol) mg 1 δόση Φλουβαστατίνη (Lescol) XL δόση Ατορβαστατίνη (Lipitor) δόση Σεριβαστατίνη (Lipobay) 0,1-0,2-0,3 0,3 1 δόση θα πρέπει να γίνει επαναξιολόγηση της ηπατικής λειτουργίας, και συχνές μετρήσεις των συγκεντρώσεων των τρανσαμινασών μέχρι να επανέλθουν στα φυσιολογικά επίπεδα. Παρατεταμένη όμως αύξηση της συγκέντρωσης των τρανσαμινασών και όταν η συγκέντρωσή τους είναι 3 φορές μεγαλύτερη της ανώτερης φυσιολογικής τιμής τότε η θεραπεία με στατίνες πρέπει να διακόπτεται. Άλλες παρενέργειες των στατινών είναι: αναστρέψιμη μυοσίτιδα, μια σπάνια αλλά σημαντική παρενέργεια, πονοκέφαλος, γαστρεντερικές διαταραχές, ναυτία, κοιλιακόν άλγος, εμετός. Οι στατίνες πρέπει να χορηγούνται με προσοχή (1) Σε ασθενείς με ιστορικό ηπατικής νόσου, και (2) Σε ασθενείς που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες οινοπνευματωδών ποτών. Ένα άλλο σημείο που πρέπει να ελέγχεται και 15

16 Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Η Σ Η να παρακολουθείται στους ασθενείς που παίρνουν στατίνες είναι η creatine kinase, CΚ (κινάση της κρεατινίνης). Όταν οι ασθενείς αυτοί παραπονεθούν για συμπτώματα μυοπάθειας, όπως μυαλγία και μυϊκή αδυναμία, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος και εκτίμηση των επιπέδων CK. Όταν υπάρχει σημαντική αύξηση των επιπέδων CK μέχρι και 10 φορές μεγαλύτερη της ανώτερης φυσιολογικής τιμής ή παρουσιαστεί που μεταβολίζονται διαμέσου του κυτ. Ρ450 3Α4 έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση του ηπατικού μεταβολισμού τους, την αύξηση των επιπέδων τους στο πλάσμα και επακόλουθα την αύξηση των ανεπιθύμητων ενεργειών και κυρίως μυοπάθειας. Τέτοια φάρμακα τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο για μυοπάθεια με στατίνες είναι αυτά που φαίνονται στον Πίνακα 4. Πίνακας 3: Βιοχημικά-Φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά ΣΤΑΤΙΝΩΝ Φάρμακο Διαλυτότητα Μεταβολισμός διαμέσου κυτοχρώματος p450 3A 4 t 1/2 (h) % Νεφρική απέκριση Λοβαστατίνη Λιπόφιλη Σιμβαστατίνη Λιπόφιλη Πραβαστατίνη Υδρόφιλη 1 60 Φλουβαστατίνη Υδρόφιλη 0,5 6 Ατορβαστατίνη Λιπόφιλη <17 Σεριβαστατίνη Υδρόφιλη σοβαρή μυοπάθεια τότε η θεραπεία πρέπει να διακοπεί. Η ατορβαστατίνη έχει μεγαλύτερο χρόνο ημισείας ζωής σε σύγκριση με τις άλλες στατίνες. Οι υδρόφιλες στατίνες δεν περνούν τον αιματεγκεφαλικό φραγμό. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι τα φάρμακα αυτά (και κυρίως η πραβαστατίνη) έχουν λιγότερες παρενέργειες από το Κ.Ν.Σ. και κυρίως αϋπνίες. Οι Σιμβαστατίνη και Φλουβαστατίνη έχουν ελάχιστη νεφρική απέκριση. Έτσι, τα φάρμακα αυτά μπορούν να χορηγηθούν σε ασθενείς με έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας. Οι στατίνες που μεταβολίζονται από το κυτ. Ρ450 3Α4 (εκτός Φλουβαστατίνη-Πραβαστατίνη) όταν χορηγηθούν ταυτόχρονα με φάρμακα Επίσης το νικοτινικό οξύ, σιμετιδίνη και μεθοτρεξάτη. Παθήσεις οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο για μυοπάθεια με στατίνες είναι (1) Νεφρική Ανεπάρκεια, (2) Υποθυρεοειδισμός. Οι στατίνες αντενδείκνυται (α) σε ενεργό ηπατική νόσο, (β) Κύηση, (γ) Γαλουχία. Η δραστικότητα και η ασφάλεια των στατινών σε παιδιατρικούς ασθενείς κάτω των 18 χρονών δεν είναι τεκμηριωμένη. Συνδυασμοί στατινών με άλλα υπολιπιδαιμικά φάρμακα: Σε πολλούς ασθενείς με μικτή δυσλιπιδαιμία είναι απαραίτητη η χορήγηση συνδυασμού υπολιπιδαιμικών φαρμάκων. Πολλές μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση συνδυασμού υπολιπιδαιμικών φαρμάκων προκαλεί σημαντική βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ σε ασθενείς με μικτή δυσλιπιδαιμία. Ωστόσο όμως υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανεπιθύμη-

17 Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Η Σ Η Πίνακας 4 Φάρμακο Πιθανός μηχανισμός αλληλεπίδρασης Σχόλιο Μακρολίδια: Ερυθρομυκίνη (Erythomycin) Κλαριθρομυκίνη (Klaricid) Αναστολείς του ενζύμου CYP3A4 Προσωρινή διακοπή θεραπείας με στατίνες Αντιμυκητιασικές Αζόλες: Ιτρακοναζόλη (Sporal) Κετοκοναζόλη (Nizoral) Αναστολείς του ενζύμου CYP3A4 Προσωρινή διακοπή θεραπείας με στατίνες Κυκλοσπορίνη (Neoral) Αντικαταθλιπτικά: Nefazodone (Dutonin) Φιβράτες: Βεζαφιπράτη (Bezalip) Γεμφιπροζίλη (Lopid) Κλοφιβράτη (Atzomid-s) Αναστολείς πρωτεασών: (Αντιρετροϊκά φάρμακα) Indinavir (crixivan) Amprenavir (Agenerase) Nelfinavir (Viracept) Αναστολέας του ενζύμου CYP3A4 Αναστολέας του ενζύμου CYP34 Πιθανή αθροιστική επίδραση στους σκελετικούς μύες Αναστολέας του Ενζύμου CYP3A4 Ευαισθητοποίηση των ασθενών για τα συμπτώματα της μυοπάθειας Ευαισθητοποίηση των ασθενών για τα συμπτώματα της μυοπάθειας Ευαισθητοποίηση των ασθενών για τα συμπτώματα της μυοπάθειας Ευαισθητοποίηση των ασθενών για τα συμπτώματα της μυοπάθειας των ενεργειών κυρίως μυοσίτιδας. Μερικοί συνδυασμοί είναι: (1) Στατίνη + Ρητίνες δεσμεύσεις χολικών οξέων: Στο συνδυασμό αυτό πρέπει η ρητίνη να χορηγείται 1 ώρα μετά ή 4 ώρες πριν τη χορήγηση της στατίνης, για να μην επηρεάζεται η απορρόφηση της στατίνης. Είναι καλύτερα η ρητίνη να δίνεται πριν το κύριο γεύμα (μεσημέρι ή βράδυ) και η στατίνη, πριν τη νυκτερινή κατάκλιση. Ο συνδυασμός αυτός προκαλεί σημαντική μείωση των τιμών της Ολικής και LDL χοληστερόλης. 17

18 Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Η Σ Η Πίνακας 5: Συγκριτικός πίνακας της αποτελεσματικότητας των διαφόρων αντιλιπιδαιμικών φαρμάκων Φάρμακο Ολική χοληστερόλη LDL HDL TG HMG-GoA reductase inhibitoos (1) Atorvastatin (Lipitor Δόση έναρξης 10mg βράδυ Μέγιστη δόση 80mg βράδυ (2) Cerivastatin (Baycol) Δ.Ε. 0,4mg βράδυ Μ.Δ. 0,4mg βράδυ (3) Lovastatin (Mevacor) Δ.Ε. 20mg βράδυ Μ.Δ. 40mg δύο φορές (4) Fluvastatin (Lescol) Δ.Ε. 20mg βράδυ Μ.Δ. 40mg δύο φορές (5) Pravastatin (Pravachol) Δ.Ε mg βράδυ Μ.Δ. 40mg δύο φορές (6) Simvastatin (Zocor) Δ.Ε. 20mg βράδυ Μ.Δ. 80mg βράδυ - Niacin (Nicotinic Acid) Niacin (Niaspan) Δ.Ε. 500mg βράδυ Μ.Δ. 2,000mg βράδυ - Fibrates Gemfibrozil (Lopid) Δ.Ε. 600mg δύο φορές Μ.Δ. 1,600mg 29-45% 39-60% 6% 19-37% 24% 34% 7% 16% 17-29% 24-40% 6,6-9,5% 10-19% 17-24% 25-34% 6-11% 12-23% 16-25% 22-34% 7-12% 15-24% 28-36% 38-47% 8% 15-24% 3-10% 5-14% 18-22% 21-28% 10% 10% 11% 35% Fenofibrate (Tricor) 17-20% 10-20% 7-15% 25-45% - Bile Acid Sequestrans Cholestyramine (Questran) Δ.Ε. 8gr την ημέρα Μ.Δ. 24gr 10-15% 20% 5% AMERICAN FAMILY PHYSICIAN, VOLUME 61, NUMBER 11/JUNE 1,

19 Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Η Σ Η (2) Στατίνη + Νικοτινικό οξύ: Ένας καλός συνδυασμός γιατί το νικοτινικό οξύ αυξάνει τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης κατά 30% και μειώνει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων. Συμπληρώνει μπορούμε να πούμε τη δράση της Στατίνης εκεί που μειονεκτεί. (3) Στατίνη + Φιβράτη (αντιμετώπιση της υπερτριγλυκεριδαιμίας) Μειώνουν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων κατά 20-50% και αυξάνουν τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης κατά 10-30%. Ο συνδυασμός αυτός αν και έχει πολύ καλά αποτελέσματα, παρουσιάζει μια σημαντική ανεπιθύμητη ενέργεια τη μυοσίτιδα (ραβδομυόλυση). Έχουν αναφερθεί τέτοια περιστατικά μερικά και θανατηφόρα. Σε ασθενείς με μικτή δυσλιπιδαιμία είναι δυνατό να χορηγηθούν στατίνες σε ψηλές δόσεις, δηλαδή δόσεις μεγαλύτερες από αυτές που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας. Η χορήγηση υψηλών δόσεων στατινών έχει σαν αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των τιμών της ολικής και LDL χοληστερόλης αλλά και μια σημαντική μείωση των τιμών των τριγλυκεριδίων του ορού η οποία σχετίζεται με τη δόση των φαρμάκων και με τα αρχικά επίπεδα των τριγλυκεριδίων. Πολλές μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση υψηλών δόσεων στατινών προκαλεί σημαντική βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ ασθενών με μικτή δυσλιπιδαιμία με αποτέλεσμα την επίτευξη των στόχων της υπολιπιδαιμικής αγωγής με μονοθεραπεία και επομένως λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, μικρότερο κόστος και καλύτερη συμμόρφωση των ασθενών. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι οι στατίνες είναι τα πιο ισχυρά αντιλιπιδαιμικά φάρμακα στη μείωση της LDL χοληστερόλης, αλλά λιγότερα δραστικά στη μείωση των τριγλυκεριδίων και στην αύξηση της HDL χοληστερόλης. Οι στατίνες μειώνουν τη νοσηρότητα από ισχαιμικά καρδιακά επεισόδια και τη συνολική θνητότητα σε ασθενείς με ιστορικό ισχαιμικής καρδιοπάθειας και υπερχοληστεριναιμία. Σε ασθενείς με ιστορικό στεφανιαίας νόσου, συστήνεται η χορήγηση στατινών ακόμα και σε όχι πολύ ψηλά επίπεδα της LDL χοληστερόλης. Έχουν καλό προφίλ ασφάλειας και είναι το φάρμακο επιλογής στη δυσλιπιδαιμία. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Τεύχος Middle East Pharmacy, Vol. 8, No 3, B.N.F. NO 38, 9/ American Family Physician, vol. 61, No 11, June 1, P.O.Box 3661, 1685 Nicosia 19

20