ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΜΠΟΤΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΜΠΟΤΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΜΠΟΤΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: «ΜΕΤΑΓΙΓΝΩΣΚΕΙΝ», ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΒΟΛΟΣ 2007

2 Η τριμελής επιτροπή κ. Σουζάνα Παντελιάδου, επόπτρια κ. Βενέττα Λαμπροπούλου κ. Ιωάννα Μπίμπου Η επταμελής επιτροπή εξέτασης κ. Βενέττα Λαμπροπούλου κ. Αργύρης Καραπέτσας κ. Σουζάνα Παντελιάδου κ. Γεώργιος Σιδερίδης κ. Ελευθερία Γωνίδα κ. Ιωάννα Μπίμπου κ. Αδαμαντία Φιλιππάτου

3 Περιεχόμενα σελ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 1. Η λογική και το πλαίσιο της μελέτης 1 2. Δομή της έρευνας 3 2. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ 6 1. Μαθησιακές Δυσκολίες Εισαγωγή Ιστορική αναδρομή Περίοδος της ευρωπαϊκής θεμελίωσης ( ) Περίοδος της αμερικανικής θεμελίωσης ( ) α. Αποτίμηση των προδρομικών περιόδων ευρωπαϊκής 9 και αμερικανικής θεμελίωσης Περίοδος αφετηρίας ( ) Περίοδος σταθεροποίησης ( ) Ταραχώδης περίοδος ( ) Περίοδος αποδόμησης και επανοικοδόμησης; ( σήμερα) Κριτική αποτίμηση των υπόλοιπων περιόδων Αιτιολογία Ελλειμματική οπτική αντίληψη Θεωρία ανεπαρκειών χαμηλού επιπέδου Γενετικές αιτίες Φωνολογική επίγνωση Θεωρία οπτικού ελλείμματος Θεωρία της παρεγκεφαλίδας Κριτική θεώρηση των θεωριών αιτιολογίας των 22 Μαθησιακών Δυσκολιών 1.4. Ορισμοί των Μαθησιακών Δυσκολιών Ζητήματα που προκύπτουν από τους ορισμούς που 29 δόθηκαν α. Ετερογένεια της διαταραχής 29

4 1.4.1.β. Απόκλιση (discrepancy) γ. Παράγοντες αποκλεισμού δ. Ενδογενής οργανική αιτιολογία Κατανόηση των Μαθησιακών Δυσκολιών Θεωρία ελλειμματικών ικανοτήτων α. Η ακαταλληλότητα της θεωρίας των ελλειμματικών 36 ικανοτήτων Μεταγνωστική θεωρία Πλεονεκτήματα της μεταγνωστικής θεωρίας έναντι της 40 θεωρίας των ελλειμματικών ικανοτήτων Προσαρμοστικότητα της μεταγνωστικής θεωρίας στο πεδίο 41 των Μαθησιακών Δυσκολιών 2. «Μεταγιγνώσκειν» Ιστορικά στοιχεία Ορισμός και περιεχόμενο του «μεταγιγνώσκειν» «Γιγνώσκειν» και «μεταγιγνώσκειν» «Μεταγιγνώσκειν», νοημοσύνη και επίδοση Ανάπτυξη του «μεταγιγνώσκειν» - Αυθόρμητη ανάπτυξη ή 51 εμπειρία; 2.6. «Μεταγιγνώσκειν» και συνείδηση «Μεταγιγνώσκειν» ως χαρακτηριστικό του ατόμου ή κατάσταση «Μεταγιγνώσκειν» ως γενική δεξιότητα ή δεξιότητα 55 συγκεκριμένου πεδίου 3. «Μεταγιγνώσκειν» στην αναγνωστική κατανόηση 58 Μετακατανόηση 3.1. Αναγνωστική κατανόηση Δεξιότητες που επηρεάζουν την αναγνωστική κατανόηση Αναγνωστική κατανόηση και είδη κειμένων Αναγνωστική κατανόηση και Αναγνωστικές δυσκολίες Μετακατανόηση «Μεταγιγνώσκειν» στην αναγνωστική 74 κατανόηση Είναι χρήσιμη η μελέτη της μετακατανόησης; Μέρη της μετακατανόησης Μεταγνωστική γνώση α. Ορισμός 78

5 3.2.3.β. Μεταγνωστική γνώση και συνείδηση γ. Μεταγνωστική γνώση και ανάγνωση κατανόηση δ. Μέρη της μεταγνωστικής γνώσης Δηλωτική γνώση Διαδικαστική γνώση Περιστασιακή γνώση Ρύθμιση του «γιγνώσκειν» a. Ορισμός β. Περιεχόμενο γ. Ρύθμιση του «γιγνώσκειν» και επίδοση, ανάγνωση 90 και μεταγνωστική γνώση δ. Σχεδιασμός ε. Παρακολούθηση και έλεγχος στ. Το μοντέλο των Nelson και Narens (1990 και 1994) ζ. Μεταγνωστική παρακολούθηση και αναγνωστικές 107 δυσκολίες η. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων θ. Μεταγνωστικές δεξιότητες - στρατηγικές ι. Γνωστικές και μεταγνωστικές στρατηγικές ια. Στρατηγικές, ηλικία και ανάπτυξη ιβ. Επίπεδα γενίκευσης των μεταγνωστικών δεξιοτήτων στρατηγικών ιγ. Μεταγνωστικές στρατηγικές, νοημοσύνη επίδοση 121 και κίνητρα ιδ. Στρατηγικές και αναγνωστικές δυσκολίες Αξιολόγηση του «μεταγιγνώσκειν» α. Μεταγνωστική συνέντευξη και ερωτηματολόγια β. «Εύρεση λάθους» γ. «Φωναχτή σκέψη» Κίνητρα και «μεταγιγνώσκειν» Προσανατολισμός στον στόχο Αυτό αποτελεσματικότητα Το μοντέλο σχέσεων του «μεταγιγνώσκειν» και των κινήτρων 148 (Borkowski & Muthukrisna, 1992) 5. Συναισθήματα 151

6 6. Στόχοι κει ερευνητικά ερωτήματα ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ Συμμετέχοντες Σχηματισμός δείγματος και ομάδων Γεωγραφική κατανομή Μετρήσεις Ερευνητικά εργαλεία α. Προσανατολισμός στο στόχο β. Αυτο - αποτελεσματικότητα γ. Μεταγνωστική γνώση, γνώση έργων και στρατηγικών δ. Πιλοτική έρευνα ε. Κλίμακες επιλογής στα ερωτηματολόγια στ. Για τις μεταγνωστικές δεξιότητες Διαδικασία 175 «φωναχτής σκέψης» 2.1.η. Συναισθήματα θ. Αναγνωστική κατανόηση Στατιστικές αναλύσεις Ισχύς αναλύσεων Διαδικασία ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 271 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

7 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Με την ολοκλήρωση της διατριβής μου, θα ήθελα να ευχαριστήσω την επόπτρια Καθηγήτρια κ. Σουζάνα Παντελιάδου για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, τη βοήθεια που μου πρόσφερε, την καθοδήγηση που μου παρείχε σε κάθε βήμα της διατριβής. Κυρίως όμως θέλω να την ευχαριστήσω για τη στήριξη και τη συμπαράστασή της σε όλες τις δύσκολες στιγμές που πέρασα κι εγώ και αυτή, όλα αυτά τα χρόνια. Θέλω να ευχαριστήσω την Καθηγήτρια κ. Βενέττα Λαμπροπούλου, μέλος της επιτροπής, για την πολύμορφη στήριξη, βοήθεια και καθοδήγηση που μου παρείχε. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω θερμά την Επίκουρη Καθηγήτρια κ. Άννα Μπίμπου, για τη βοήθεια, καθοδήγηση και αμέριστη ψυχολογική στήριξη που μου έδινε άμεσα κάθε φορά που την χρειαζόμουν. Ακόμη πρέπει να ευχαριστήσω τον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Γεώργιο Σιδερίδη για τις συμβουλές και την καθοδήγησή του σε ό,τι αφορά στον πειραματικό σχεδιασμό και στην υλοποίηση της έρευνας, καθώς και για το πλήθος των γνώσεων που με «ανάγκασε» να αποκτήσω. Θεωρώ υποχρέωσή μου να ευχαριστήσω θερμά την Καθηγήτρια κ. Αναστασία Ευκλείδη για τις καταλυτικές συμβουλές και κατευθυντήριες γραμμές που μου έδωσε για να ξεκινήσω και να ολοκληρώσω την έρευνα. Επίσης, πολλές ευχαριστίες οφείλω και στον Καθηγητή Peter Afflerbach για την καθοδήγηση και βοήθεια που μου έδωσε για τη διενέργεια της έρευνας της διατριβής. Δεν μπορώ να ξεχάσω και να μην ευχαριστήσω όλους τους συναδέλφους των γενικών τάξεων και των τμημάτων ένταξης που δέχθηκαν να βοηθήσουν για να ολοκληρωθεί η έρευνα αυτή.

8 Ευγνωμοσύνη οφείλω σε όλους τους φίλους, φίλες και συναδέλφους μου που με στήριξαν με κάθε τρόπο στα χρόνια που πέρασαν. Τέλος, ευχαριστώ πολύ για την στήριξη που μου έδωσε την οικογένειά μου και πιο πολύ την Αιμιλία και τον Θεμιστοκλή. Τους ευχαριστώ μέσα από τα βάθη της καρδιάς μου και τους ζητώ συγγνώμη για τον χρόνο που τους έκλεψα. Σε κάποιον εκεί ψηλά που χαμογελά δακρυσμένος.

9 Εισαγωγή 1 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1. Η λογική και το πλαίσιο της έρευνας Ο Δημήτρης, ένας μαθητής της Ε τάξης με σημαντικές αναγνωστικές δυσκολίες, διαβάζει ένα αφηγηματικό κείμενο που πραγματεύεται κάποια βλάβη στις μηχανές ενός πλοίου. Η πρόταση που διάβασε λέει ακριβώς «Όλοι μέσα στο πλοίο νόμιζαν πως είμαι άχρηστος, πίστευαν πως εγώ έφταιγε που χάλασαν και οι δύο ηλεκτρομηχανές». Ο Δημήτρης έχει μια σχετική ευχέρεια αποκωδικοποίησης, εύκολων και μέτριας δυσκολίας λέξεων. Στην περίπτωση της λέξης «άχρηστος» όμως δυσκολεύεται αρκετά και προσπαθεί να την κατανοήσει συλλαβίζοντάς την. Όταν ο δάσκαλος του ζητά να πει τι κατάλαβε από την πρόταση που διάβασε αυτός του απαντά «Ο Χριστός και η Παναγίτσα χάλασαν τις μηχανές», εμμένοντας στην πρώτη νοηματική εκδοχή λέγοντας πως αυτό κατάλαβε, δεν μπορεί να σκεφτεί κάτι άλλο. Εξάλλου όπως λέει «δεν τα πάω καλά στη Γλώσσα». Η περίπτωση του Δημήτρη είναι μια μάλλον τυπική εικόνα που συναντούν στα Τμήματα Ένταξης των συνηθισμένων σχολείων οι δάσκαλοι ειδικής αγωγής. Τα παιδιά με αναγνωστικές δυσκολίες, ιδίως αυτά που βρίσκονται στις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού, ενώ έχουν κατακτήσει σε κάποιον βαθμό την αναγνωστική ικανότητα (αποκωδικοποίηση), συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σημαντικότατα προβλήματα κατανόησης των κειμένων που διαβάζουν, όσο απλά ή κοντά στα ενδιαφέροντά τους και αν βρίσκονται. Η πέρα και έξω από κάθε λογική εξαγωγή νοήματος από μια πρόταση ενός κειμένου, στην περίπτωση του Δημήτρη, δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στη χαμηλή δεξιότητα αποκωδικοποίησης. Ο ρυθμός ανάγνωσής του, εκτός από την περίπτωση της λέξης «άχρηστος» ήταν σχετικά καλός και η έλλειψη των ικανοτήτων αποκωδικοποίησης και πρόσβασης στο λεξιλόγιο δεν αρκούν για να εξηγήσουν τις δυσκολίες κατανόησης.

10 Εισαγωγή 2 Η σύνδεση των αναγνωστικών δυσκολιών και της αναγνωστικής κατανόησης από την αρχή των ερευνητικών προσπαθειών, εστίαζε κυρίως στην αποκωδικοποίηση (Lerner, 1981 Wong, 1985). Η λανθασμένη αντίληψη της εικόνας μιας λέξης, δεν επέτρεπε στον αναγνώστη που είχε δυσκολίες να οδηγηθεί στη δημιουργία νοητικών αναπαραστάσεων του κειμένου (ή της πρότασης) αφού υπήρχε πρώτα αποτυχημένη λεξιλογική πρόσβαση στο εσωτερικό λεξιλόγιό του. Η εξήγηση των αναγνωστικών δυσκολιών για πολλά χρόνια ήταν η θεωρία των ελλειμματικών ικανοτήτων (Torgesen, 1975). Οι αναγνωστικές δυσκολίες αποδίδονταν σε πολύ εκτεταμένες ελλείψεις σε σημαντικές για την ανάγνωση δεξιότητες (αποκωδικοποίηση, ευχέρεια κλπ.). Τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια γίνεται προσπάθεια να εξηγηθούν αυτές οι δυσκολίες με περισσότερο σαφή και αποτελεσματικό τρόπο με τη βοήθεια της θεωρίας των μεταγνωστικών ελλειμμάτων (Bransford, 1979 Brown, 1982 Hagen & Barclay, 1981 Wong, 1985). Η θεωρία αυτή είναι το αποτέλεσμα της σύζευξης της μεταγνωστικής θεωρίας και του χώρου των μαθησιακών δυσκολιών. Με την πάροδο του χρόνου και την πρόσθεση όλο και περισσότερων μελετών στο σώμα της έρευνας για το «μεταγιγνώσκειν» και τις μαθησιακές δυσκολίες άνοιξε ο δρόμος για την καλύτερη κατανόησή τους. Η συνεχής ενσωμάτωση στην «κλασική» μεταγνωστική θεωρία νέων στοιχείων, όπως αυτά που αναφέρονται στα κίνητρα των μαθητών, διέκρινε τη συνάφεια της θεωρίας αυτής με τις μαθησιακές δυσκολίες. Όμως οι έρευνες που υπάρχουν δεν είναι πολλές και κυρίως δεν καλύπτουν μεγάλο μέρος του «μεταγιγνώσκειν». Ιδιαίτερα μάλιστα στην Ελλάδα, οι σχετικές έρευνες είναι ελάχιστες. Η προσπάθεια που έγινε με τη έρευνα αυτή ήταν να διερευνηθούν οι μεταγνωστικές δεξιότητες των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες και πιο συγκεκριμένα, με προβλήματα στο πεδίο της αναγνωστικής κατανόησης. Η λογική της έρευνας ήταν να διερευνηθεί η αναγνωστική κατανόηση των παιδιών με αναγνωστικές δυσκολίες, αλλά και των συμμαθητών τους που είναι καλοί αναγνώστες, μέσα από το πρίσμα της διευρυμένης μεταγνωστικής θεωρίας. Η οπτική

11 Εισαγωγή 3 αυτή εμπλέκει όχι μόνο εκφάνσεις του «μεταγιγνώσκειν» όπως η μεταγνωστική γνώση και η ρύθμιση του «γιγνώσκειν», αλλά και παράγοντες κινήτρων όπως ο προσανατολισμός στον στόχο και οι πεποιθήσεις αυτο αποτελεσματικότητας. Πέρα από αυτό, έγινε προσπάθεια να μελετηθεί και ένας άλλος παράγοντας, πολύ σημαντικός για τις μαθησιακές δυσκολίες, που συνάμα έχει ενσωματωθεί στην μεταγνωστική θεωρία, ο παράγοντας των συναισθημάτων. Η σύζευξη των ερευνητικών πεδίων της «διευρυμένης» θεωρίας του «μεταγιγνώσκειν» με τις αναγνωστικές δυσκολίες, διαμορφώνει ένα πολύ σημαντικό κι ενδιαφέρον θέμα μελέτης, που αναμένεται να εξηγήσει ένα ικανοποιητικό μέρος του τρόπου με τον οποίο κατανοούν κείμενα τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Η ανάγκη να υπάρξει καλύτερη και ευρύτερη κατανόηση των μαθησιακών δυσκολιών εδράζει στην αδήριτη ανάγκη για την ανάπτυξη διδακτικών εργαλείων και μεθόδων που να είναι αφενός στηριγμένα σε δεδομένα που εξηγούν τις δυσκολίες και αφετέρου να είναι αποτελεσματικά. 2. Δομή της έρευνας Η έρευνα αυτή αναφέρεται στη διερεύνηση των χαρακτηριστικών των μαθητών με αναγνωστικές δυσκολίες, αλλά και των συμμαθητών τους που ήταν καλοί αναγνώστες, σε σχέση με το «μεταγιγνώσκειν». Η προσέγγιση των αναγνωστικών δυσκολιών κατανόησης, μέσα από το πρίσμα της μεταγνωστικής θεωρίας λείπει από την ελληνική βιβλιογραφία, ενώ τα δεδομένα που προκύπτουν από τη διεθνή είναι αντικρουόμενα. Ακόμη, η μεταγνωστική θεώρηση των μαθησιακών δυσκολιών, περιλαμβάνει και τις πεποιθήσεις κινήτρων, η ενσωμάτωση των οποίων έχει οδηγήσει στη δόμηση του μοντέλου λειτουργίας του «μεταγιγνώσκειν» (Borkowski & Muthukrisna, 1992). Η προσπάθεια της έρευνας αυτής είναι να συζευχθεί το μοντέλο λειτουργίας του «μεταγιγνώσκειν» και αυτού της μεταγνωστικής παρακολούθησης (Nelson & Narens, 1990), σε ένα ισχυρό και λειτουργικό μοντέλο. Ακόμη, φιλοδοξεί να φέρει στο προσκήνιο τους παράγοντες των συναισθημάτων, να τους ενσωματώσει στο γενικότερο μοντέλο λειτουργίας και να ελέγξει την ισχύ του, στα πλαίσια μιας διάστασης της αυτορρύθμισης.

12 Εισαγωγή 4 Στην έρευνα πήραν μέρος παιδιά που παρακολουθούσαν τα Τμήματα Ένταξης και τις συνηθισμένες τάξεις (5 η και 6 η ) Δημοτικού Σχολείου. Στους σκοπούς της έρευνας περιλαμβάνονται: η διερεύνηση των χαρακτηριστικών των μαθητών με και χωρίς αναγνωστικές δυσκολίες σε σχέση με τις μεταγνωστικές διεργασίες στην αναγνωστική κατανόηση, η διερεύνηση των διαφορών πεποιθήσεων κινήτρων μεταξύ των δύο ομάδων αναγνωστικής επίδοσης, η διερεύνηση των συναισθημάτων των μαθητών με και χωρίς αναγνωστικές δυσκολίες, η διερεύνηση της σύζευξης του μοντέλου των Borkowski και Muthukrisna (1992), που εξετάζει τις μεταγνωστικές διεργασίες στην ανάγνωση, με το αναθεωρημένο μοντέλο μεταγνωστικής παρακολούθησης και ελέγχου της αναγνωστικής κατανόησης των Nelson και Narens (1994). ο έλεγχος της προσαρμοστικότητας ενός μοντέλου που προκύπτει από την παραπάνω σύζευξη όταν σε αυτήν προστίθενται τα συναισθήματα που εμπλέκονται στη διαδικασία της κατανόησης Η ερευνητική μελέτη παρουσιάζεται σε πέντε κεφάλαια, του παρόντος συμπεριλαμβανομένου. Στο δεύτερο κεφάλαιο αυτής της μελέτης γίνεται η επισκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τις Μαθησιακές Δυσκολίες, την αναγνωστική κατανόηση, το «μεταγιγνώσκειν», τα κίνητρα και τα συναισθήματα που εμπλέκονται. Στα επιμέρους υπο - κεφάλαια που δομούν το δεύτερο κεφάλαιο, γίνεται ιστορική αναδρομή, που περιέχει τις προσπάθειες εντοπισμού της αιτιολογίας των Μαθησιακών Δυσκολιών, αλλά και της δόμησης ορισμού. Ακολουθεί η συζήτηση συγκεκριμένων ζητημάτων που προκύπτουν από τον ορισμό που επικρατεί αυτή τη στιγμή. Ακολούθως, περιγράφονται οι κύριες προσεγγίσεις ερμηνείας των Μαθησιακών Δυσκολιών. Η ανάλυση των λόγων που κάνουν την θεωρία των ελλειμματικών ικανοτήτων ένα όχι και τόσο αποτελεσματικό πλαίσιο ερμηνείας των Μαθησιακών Δυσκολιών, οδηγεί στην

13 Εισαγωγή 5 παρουσίαση μιας άλλης, εναλλακτικής θεώρησης, αυτής του «μεταγιγνώσκειν». Ακολουθεί η περιγραφή των γενικών στοιχείων του «μεταγιγνώσκειν» και πιο συγκεκριμένα αυτών που αναφέρεται στην αναγνωστική κατανόηση και ονομάζεται μετακατανόηση. Η αναλυτική και εκτεταμένη περιγραφή των στοιχείων της μετακατανόησης στους τυπικούς αναγνώστες, αλλά και σ αυτούς που αντιμετωπίζουν προβλήματα, δίνει μια πολύ σαφή εικόνα της λειτουργίας των μαθητών που τελειώνουν το Δημοτικό Σχολείο, όσον αφορά στην αναγνωστική κατανόηση. Το δεύτερο κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των παραγόντων των πεποιθήσεων κινήτρων και των συναισθημάτων, καθώς και των μοντέλων που αναφέρονται στο «μεταγιγνώσκειν» και στους υπόλοιπους παράγοντες. Τέλος, παρουσιάζονται οι στόχοι της έρευνας και τα ερευνητικά ερωτήματά της. Στο τρίτο κεφάλαιο, παρουσιάζεται η μεθοδολογία της έρευνας. Πέρα από την περιγραφή του δείγματος, με πληροφορίες για την επιλογή του, γίνεται αναλυτική αναφορά στη διαδικασία δόμησης των ερευνητικών εργαλείων, στα δεδομένα αξιοπιστίας, καθώς και στις αναλύσεις που χρησιμοποιήθηκαν για να εξαχθούν συμπεράσματα από τη συλλογή δεδομένων. Το τέταρτο κεφάλαιο αυτής της έρευνας, περιλαμβάνει την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Η παρουσίαση γίνεται ακολουθώντας τη σειρά των ερωτημάτων και των υποθέσεων που διατυπώθηκαν. Για να γίνουν περισσότερο σαφή τα αποτελέσματα παρουσιάζονται οπτικοποιήσεις με γραφήματα. Στο τελευταίο μέρος, στο πέμπτο κεφάλαιο αυτής της έρευνας, συζητούνται τα αποτελέσματα σε σχέση με το σώμα της βιβλιογραφίας που υπάρχει στο πεδίο. Επιχειρείται να εξαχθούν συμπεράσματα και να παρουσιασθούν τα μοντέλα λειτουργίας που θα ενσωματώνουν τους περισσότερους παράγοντες του «μεταγιγνώσκειν», των κινήτρων και των συναισθημάτων. Τέλος, αναφέρονται οι περιορισμοί της έρευνας, οι εκπαιδευτικές της συνέπειες, αλλά και οι ευκαιρίες και ανάγκες που προκύπτουν για επόμενες έρευνες.

14 Θεωρητικό υπόβαθρο 6 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ 1. Μαθησιακές Δυσκολίες 1.1. Εισαγωγή Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του προγράμματος Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. «Χαρτογράφηση της Ειδικής Αγωγής», οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες, αποτελούν την πλειοψηφία των παιδιών που δέχονται ειδική αγωγή στη χώρα μας. Από τους μαθητές προσχολικής έως δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που βρίσκονταν σε Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής (ΣΜΕΑ), Τμήματα Ένταξης και Εργαστήρια ΕΕΕΚ (ΕΕΕΕΚ), οι 8899 (56%) είχαν Μαθησιακές Δυσκολίες, η πλειοψηφία των οποίων ήταν από 6 έως 13 ετών, καλύπτοντας τις ηλικίες της σχολικής περιόδου του δημοτικού σχολείου (Λαμπροπούλου, 2003). Η φοίτησή τους γίνονταν αποκλειστικά στα Τμήματα Ένταξης των συνηθισμένων σχολείων, όπου και αποτελούσαν την πολυπληθέστερη ομάδα ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. Ο όρος «Μαθησιακές Δυσκολίες» περιγράφει γενικά έναν πληθυσμό παιδιών, εφήβων, αλλά και ενηλίκων που έχει απρόσμενα χαμηλές επιδόσεις σε ακαδημαϊκού τύπου έργα. Το φαινόμενο των Μαθησιακών Δυσκολιών καλύπτει πλέον πάνω από σαράντα χρόνια αυτόνομης και εμπεριστατωμένης μελέτης Ιστορική αναδρομή Οι αναφορές στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στον μαθησιακό τομέα, οι πιθανές αιτίες, καθώς και η συνεισφορά τους στις ατομικές διαφορές εμφανίζονται από την αρχαία

15 Θεωρητικό υπόβαθρο 7 Ελλάδα όπως αναφέρει ο Mann (1979). Το αντίστοιχο κοινωνικό και ερευνητικό ενδιαφέρον γι αυτούς τους ανθρώπους όμως ξεκινά πολύ αργότερα. Οι Hallahan και Mercer (2001) παρουσίασαν μια αναλυτική εικόνα της πορείας των Μαθησιακών Δυσκολιών τους δύο τελευταίους αιώνες, που αποδίδει σχηματικά τις ανακατατάξεις που έγιναν στο πεδίο αυτό. Οι περίοδοι που διέκριναν ήταν: η περίοδος της ευρωπαϊκής θεμελίωσης ( ), της αμερικανικής θεμελίωσης ( ), της αφετηρίας των Μαθησιακών Δυσκολιών ως αυτοτελούς πεδίου έρευνας μέσα στην Ειδική Αγωγή ( ), της σταθεροποίησης ( ) και τελευταία, η ταραχώδης περίοδος ( ) Περίοδος της ευρωπαϊκής θεμελίωσης ( ) Η περίοδος αυτή οριοθετήθηκε από την ύπαρξη ερευνών και ενδιαφέροντος για το θέμα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, εξαιτίας των σημαντικών ερευνών και ανακαλύψεων, στον τομέα της νευρολογίας. Η πρόοδος αυτή συμπαρέσυρε δεκάδες ερευνητές να ασχοληθούν με τον εγκέφαλο και τις σχέσεις του είτε με τη συμπεριφορά γενικότερα, είτε με τις δυσκολίες μάθησης ειδικότερα. Πρώιμες μελέτες «εντοπιστών 1», που είχαν άλλους στόχους, αλλά άμεση σχέση με προβλήματα των Μαθησιακών Δυσκολιών. Ο Gall, το 1802, περιέγραψε αναλυτικά περιπτώσεις ενήλικων ασθενών του, οι οποίοι μετά από εγκεφαλική βλάβη είχαν απώλειες στη νοητική λειτουργικότητα, με σημαντικότερο στοιχείο την επικέντρωση σε μία συγκεκριμένη δεξιότητα (Torgesen, 1998). Αργότερα, ερευνητές όπως ο Broca το 1860, o Wernicke το 1874, o Bouillard το 1820 και ο Head (Wiederhold, 1974), προσπάθησαν να συνδέσουν τις υπάρχουσες απώλειες λειτουργιών γλώσσας και ομιλίας ενηλίκων, που είχαν γεννηθεί με λόγο τον οποίο έχασαν, με τη γενεσιουργό τους αιτία, τις βλάβες στα ανάλογα εγκεφαλικά κέντρα. Ο Kussmal ήταν ο πρώτος 1 Οι οπαδοί της εντοπιστικής θεωρίας (φρενολογίας), όπως ο Gall, πίστευαν πως ορισμένες διαφορές στην ευφυϊα και στην προσωπικότητα εντοπίζονταν σε συγκεκριμένες περιοχές του φλοιού του εγκεφάλου και μπορούσαν να «μετρηθούν» από τις εξοχές ή εσοχές της επιφάνειας του κρανίου (Καφετζόπουλος, 1995).

16 Θεωρητικό υπόβαθρο 8 που χρησιμοποίησε τον όρο «λεξική τύφλωση» σε περιπτώσεις αδυναμίας ανάγνωσης λέξεων, παρά την καλή γενική ικανότητα όρασης. Μεταξύ του 1894 και του 1903 οι Hinshelwood και Pringle Morgan συνεργάστηκαν και παρουσίασαν ανάλογες περιπτώσεις ενηλίκων και ανηλίκων. Ο Hinselwood απέδωσε την απώλεια ικανοτήτων ανάγνωσης σε βλάβη συγκεκριμένων εγκεφαλικών περιοχών, που όπως πίστευε ήταν το σημείο αποθήκευσης των οπτικών μνημονικών εικόνων των γραμμάτων και των λέξεων, (Torgesen, 1998). Μάλιστα, χρησιμοποίησε το όνομα που είχε δώσει ο Pringle - Morgan το 1896, στη διαταραχή αυτή, την οποία είχε ονομάσει «σύμφυτη λεξική τύφλωση». Ο Morgan θεωρούσε πως η «λεξική τύφλωση» οφείλονταν σε ελλειμματική ανάπτυξη της αριστερής γωνιώδους έλικας του εγκεφάλου (Στασινός, 1999 Spafford & Grosser, 1996). Έτσι η «επίκτητη λεξική τύφλωση» των ενηλίκων, που παρουσίασε ο Kussmal, έγινε «σύμφυτη λεξική τύφλωση» των παιδιών Περίοδος της αμερικανικής θεμελίωσης ( ). Η ερευνητική προσπάθεια στο πεδίο των Μαθησιακών Δυσκολιών συνεχίσθηκε και μετά το 1925 από τον παιδονευρολόγο Orton, στην Αμερική, όπου ξεκίνησε πειράματα με δασκάλους και μαθητές με σοβαρές Μαθησιακές Δυσκολίες στην Iowa. Αν και «φυσιολογικής νοημοσύνης» τα παιδιά αυτά αντιμετώπιζαν σημαντικότατα, γνωστικού τύπου προβλήματα και δύσκολα ανταπεξέρχονταν σε ακαδημαϊκά έργα (Hallahan & Mercer, 2001). Παρά τις διαφοροποιήσεις των εργασιών των Hinselwood και Orton, τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αναπτύχθηκαν ως συνέπεια των θεωριών τους, ήταν παρόμοια και πρότειναν συστηματική διδασκαλία, σε συνδυασμό με συνεχή και εντατική πρακτική για τη δόμηση δεξιοτήτων χρήσης φωνημάτων και σχέσεων φωνήματος - γραφήματος. Ο Orton ήταν ο πρώτος που παρουσίασε την ιδέα της πολυαισθητηριακής προσέγγισης της διδασκαλίας, με συνεχιστές του έργου του τη Gillingham και τη Stillman (Gillingham & Stillman, 1936). Ελαφρά διαφοροποιημένη

17 Θεωρητικό υπόβαθρο 9 από τη μέθοδο Orton Gillingham, αλλά πάντα στα πλαίσια της πολυαισθητηριακής προσέγγισης ήταν η μέθοδος που παρουσίασε η Grace Fernald (Fernald, 1943) α. Αποτίμηση των προδρομικών περιόδων ευρωπαϊκής και αμερικανικής θεμελίωσης Στις δύο πρώτες περιόδους της μελέτης των Μαθησιακών Δυσκολιών (19 ος αιώνας, μέχρι τα μισά του 20 ου αιώνα), έγινε μια προσπάθεια να συνδεθούν αυτές ή φαινόμενα που τους μοιάζουν με συγκεκριμένη αιτιολογία. Οι μελέτες που έγιναν είχαν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Πρώτον, ήταν πρώιμες και προδρομικές των μελετών που αναφέρονται ευθέως στις Μαθησιακές Δυσκολίες. Δεύτερον, οι έρευνες αυτές έγιναν από γιατρούς, κυρίως νευρολόγους και είχαν ως προσανατολισμό την εύρεση των αιτίων της διαταραχής στα πλαίσια μιας δυσλειτουργίας νευρολογικού τύπου του εγκεφάλου (Στασινός, 1999). Η δυσλειτουργία αυτή υπέθεταν ότι οφείλονταν είτε σε εντοπισμένες βλάβες του εγκεφάλου (Torgesen, 1998 Πόρποδας, 1993) είτε σε ελλατωμματική οργάνωσή του (Orton, 1937) και προέκυψαν όροι όπως «σύμφυτη λεξική τύφλωση», «καθυστέρηση ωρίμανσης» «ελάχιστη εγκεφαλική βλάβη ή δυσλειτουργία» (Wong, 1996). Τρίτον, οι περισσότερες από τις μελέτες, δεν είχαν, αρχικά τουλάχιστον, ερευνητική συνάφεια με το πεδίο των Μαθησιακών Δυσκολιών στο βαθμό που είχαν ως υποκείμενα αφασικούς ενήλικες. Οι μελέτες αυτών των περιόδων, στο σύνολό τους, δέχθηκαν ισχυρή κριτική. Τα δεδομένα τους όταν ελέγχθηκαν και πάλι, εμφάνισαν πολύ σημαντικά προβλήματα μεθοδολογικού τύπου (Liberman, Schankweiler, Orlando, Harris & Berti, 1971 Sarason, 1949). Υποστηρίχθηκε πως η ύπαρξη αντιστροφών γραμμάτων και η αναγόρευσή τους σε σημαντικό προβλεπτικό στοιχείο ήταν συμπτωματική και δεν συνδέονταν πραγματικά με την αιτία των Μαθησιακών Δυσκολιών (Torgesen, 1998). Τέλος, η έλλειψη αποδείξεων για τη νευρολογική βάση των Μαθησιακών

18 Θεωρητικό υπόβαθρο 10 Δυσκολιών, αλλά και ο ευκαιριακός χαρακτήρας των δεδομένων χαρακτήριζαν το σύνολο σχεδόν των ερευνών αυτών των περιόδων (Benton, 1975 Critchley, 1970). Οι δύο προδρομικές περίοδοι της έρευνας στις Μαθησιακές Δυσκολίες αν και άνοιξαν πραγματικά δρόμους για την εδραίωση του πεδίου αυτού ως αυθύπαρκτου στην Ειδική Αγωγή, προσέφεραν λίγα ουσιαστικά πράγματα στην εξήγηση της αιτιολογίας τους. Οι περίοδοι που ακολούθησαν ήταν τα πρώτα στάδια εισόδου των Μαθησιακών Δυσκολιών στο προσκήνιο (περίοδος αφετηρίας), της σταθεροποίησης, αλλά και της αμφισβήτησής τους Περίοδος αφετηρίας ( ) Είναι ουσιαστικά η είσοδος του πεδίου των Μαθησιακών Δυσκολιών στο επίκεντρο όχι μόνο της ερευνητικής εργασίας, αλλά και της παραγωγής πολιτικής, ιδιαίτερα στις Η.Π.Α. και στη Δυτική Ευρώπη. Παρουσιάζονται για πρώτη φορά οι Μαθησιακές Δυσκολίες ως όρος, εμφανίζονται οι πρώτοι λειτουργικοί ορισμοί και ιδρύονται οργανισμοί γονέων και επαγγελματιών για τις Μαθησιακές Δυσκολίες. Υπάρχει εμπλοκή των πολιτικών, ενώ αναπτύσσονται εκπαιδευτικά προγράμματα. Ο ψυχολόγος Kirk, μπορεί να θεωρηθεί ο πατέρας του όρου των Μαθησιακών Δυσκολιών, ορίζοντάς τις ως μια καθυστέρηση κάποιων δεξιοτήτων, που σχετίζονται με ακαδημαϊκά έργα και έχουν ως αιτία εγκεφαλική δυσλειτουργία ή / και συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές (Kirk, 1963 Kirk & Gallagher, 1979). Η επίσημη ονοματοδοσία στις Μαθησιακές Δυσκολίες, έγινε σε ένα συνέδριο γονέων παιδιών με ακαδημαϊκά προβλήματα, χωρίς νοητική καθυστέρηση, που έλαβε χώρα στο Σικάγο το Οι ειδικοί δεν μπορούσαν να βοηθήσουν, προσφέροντας αντικρουόμενες και δυσνόητες πληροφορίες για την αποτυχία των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον (Wong, 1996). Οι όροι στους οποίους αναφέρονταν (ελάχιστη εγκεφαλική δυσλειτουργία ή βλάβη κλπ.) ήταν μάλλον απωθητικοί και δύσκολα αποδεκτοί, ενώ τα παιδιά δεν μπορούσαν να έχουν

19 Θεωρητικό υπόβαθρο 11 πρόσβαση σε υπηρεσίες ειδικής αγωγής που παρέχονταν, μια και δεν αναγνωρίζονταν ως ξεχωριστή ομάδα εκπαιδευτικών αναγκών (Wong, 1985). Το κράτος, μέσα από την κοινωνική πίεση, αναγκάστηκε να πάρει μέτρα. Δημιουργήθηκαν δύο επιτροπές (Task Forces I & II) για να μελετήσουν το θέμα, ενώ έγιναν οι πρώτες προσπάθειες για τη δόμηση ενός ορισμού (Hallahan & Mercer, 2001). Κατά την περίοδο αυτή εμφανίστηκε και κυρίως εδραιώθηκε η χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων που απευθύνονται αποκλειστικά σε παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες, με κυριότερα την Πρώιμη Παρέμβαση στη Γλώσσα του Kirk (1971), αντισταθμιστικές τεχνικές για τα προβλήματα προσληπτικής και εκφραστικής γλώσσας των Myklebust και Johnston (1967) και προγράμματα οπτικο κινητικών, κιναισθητικών δεξιοτήτων των Kephart, Frostig, Barsch και Doman (1971) Περίοδος σταθεροποίησης ( ) Οι οργανισμοί των γονέων και των επαγγελματιών συνέχισαν να ασκούν πιέσεις σε όλα τα επίπεδα και ο επιστημονικός και επαγγελματικός κόσμος γνώρισε τις Μαθησιακές Δυσκολίες. Αποτέλεσμα ήταν να υπάρξουν αυτή την περίοδο νομικά κείμενα (νόμοι ή ορισμοί) είτε από την κεντρική κυβέρνηση (Public Law ) είτε από υπηρεσίες της (Υπουργείο Εκπαίδευσης). Ο όρος «σταθεροποίηση» χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη εποχή, επειδή το 1978 δόθηκε για πρώτη φορά, από την Εθνική Κοινή Επιτροπή για τις Μαθησιακές Δυσκολίες (National Joint Committee for Learning Disabilities), ένας ορισμός που συγκέντρωνε την αποδοχή σχεδόν του συνόλου των φορέων που εμπλέκονταν. Με λυμένο, ή σχεδόν λυμένο, το πρόβλημα του ορισμού, οι μελετητές των Μαθησιακών Δυσκολιών μπόρεσαν να ασχοληθούν πιο συστηματικά με συγκεκριμένα στοιχεία παρέμβασης, που θα βοηθούσαν τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή να βελτιωθούν (πίνακας 1).

20 Θεωρητικό υπόβαθρο 12 Πίνακας 1 Μελετητές των Μαθησιακών Δυσκολιών και εργασίες στην περίοδο σταθεροποίησης (Torgesen, 2004). Ερευνητές Τόπος Εργασία Πανεπιστήμιο Columbia Bryant, Sepherd και Williams Bryan Deshler, Schumaker, Alley, Warner και άλλοι Πανεπιστήμιο Illinois στο Σικάγο Πανεπιστήμιο Kansas Μνήμη, δεξιότητες μελέτης, πρώτης ανάγνωσης και γραφής, αλληλεπίδραση κειμένου αναγνώστη και αναγνωστική κατανόηση Κίνητρα των παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες και κοινωνικές δεξιότητες Διδασκαλία δεξιοτήτων μελέτης, στρατηγικών μάθησης και κοινωνικών δεξιοτήτων σε εφήβους με Μαθησιακές Δυσκολίες Αναλυτικό Πρόγραμμα Στρατηγικών Μάθησης (Learning Strategies Curriculum) (Deshler, Ellis & Lenz, 1979) Ysseldyke Πανεπιστήμιο Minnesota Διαδικασίες λήψης αποφάσεων από τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες, αξιολόγησή με βάση το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Callahan Πανεπιστήμιο Virginia Προβλήματα προσοχής, μεταγνωστικά ελλείμματα, ανάπτυξη των τεχνικών, που είναι γνωστές με τον όρο Γνωστική Τροποποίηση Συμπεριφοράς (CBM). Engelmann και Becker Προγράμματα παρέμβασης, Άμεση Διδασκαλία Ταραχώδης περίοδος ( ). Η σταθεροποίηση κάποιων στοιχείων του πεδίου των Μαθησιακών Δυσκολιών, όπως ο ορισμός, η έρευνα στη φωνολογική επεξεργασία και στις βιολογικές αιτίες τους συνεχίστηκε αυτήν την περίοδο. Η ονομασία «ταραχώδης περίοδος» δόθηκε γιατί σε άλλα στοιχεία, όπως το ενδιαφέρον και η αντιπαράθεση για τις διαγνωστικές μεθόδους κριτήρια, για την τοποθέτηση των παιδιών στο σχολείο, καθώς και για το αν οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένα πραγματικό φαινόμενο (ερώτημα που τέθηκε από τους εποικοδομιστές), δεν υπήρξε γενική αποδοχή κάποιας κοινής θέσης (Wong, 1996). Εμφανίστηκαν ορισμοί που, είχαν κοινό τόπο το κείμενο της NJCLD, που συμπληρώθηκε το 1988 και ενσωματώθηκε στο νόμο IDEA το Εξαίρεση απετέλεσε ο ορισμός της Ένωσης για τις Μαθησιακές Δυσκολίες (Learning Disabilities Association LDA), το 1986, που διαφοροποιήθηκε, αναφέροντας αναπτυξιακά στοιχεία (παρέμβαση στην ανάπτυξη), διακριτά

21 Θεωρητικό υπόβαθρο 13 προβλήματα και ποικιλία στον τρόπο εμφάνισης και έντασης των δυσκολιών (Callahan, Kauffman & Lloyd, 1996) Περίοδος αποδόμησης και επανοικοδόμησης; ( σήμερα) Η φύση του προβλήματος των Μαθησιακών Δυσκολιών, τα κενά που αφήνει σε πολλά επίπεδα ο ορισμός τους, αν και έχει τη μέγιστη δυνατή αποδοχή, τα ζητήματα διάγνωσης, αλλά και ο γενικότερος τρόπος θεώρησής τους, οδηγεί πολλούς ερευνητές σε σκέψεις. Οι σκέψεις αυτές οδηγούν σε απαιτήσεις για την αποκωδικοποίηση των αιτίων των Μαθησιακών Δυσκολιών, ολοκλήρωση της εικόνας που έχουμε σήμερα, την αλλαγή οπτικής με βάση όχι τα ελλείμματα που έχουν τα παιδιά, αλλά πιο γενικές θεωρήσεις της μάθησης, αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης και παρέμβασης (Sideridis, Morgan, Botsas, Padeliadu & Fuchs, 2006 Reschly, Hosp & Schmied, 2003 Bocian, Beebe, MacMillan & Gresham, 1999). Όλα αυτά πιθανόν τα επόμενα χρόνια να σημαίνουν αποδόμηση κάποιων «σταθερών» στο χώρο των Μαθησιακών Δυσκολιών και αντικατάστασή τους από άλλες απόψεις και θέσεις Κριτική αποτίμηση των υπόλοιπων περιόδων Οι περίοδοι που ακολούθησαν τις προδρομικές ήταν το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο ο χώρος των Μαθησιακών Δυσκολιών σχηματοποιήθηκε και κέντρισε το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών. Οι Μαθησιακές Δυσκολίες σταθεροποιήθηκαν ως ομάδα κοινωνικής πίεσης και διεκδικήσεων. Το ερευνητικό ενδιαφέρον για την αιτιολογία και η προσπάθεια δόμησης ενός αξιόπιστου ορισμού προκάλεσαν σημαντικές αναταράξεις, αμφισβητήσεις αλλά και έφεραν στο φως νέα δεδομένα.

Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Μαθησιακές Δυσκολίες Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1 Θεματικές ενότητες του μαθήματος Θεωρητικό πλαίσιο της διαδικασίας εκμάθησης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΘΕΜΑ: Αξιολόγηση και Εκπαίδευση των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες. Προσαρμογές αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος

Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Tα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν προβλήματα στις βασικές ψυχολογικές διαδικασίες που περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

Ανάγνωση. Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων. Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων. Κατανόηση κειμένου

Ανάγνωση. Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων. Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων. Κατανόηση κειμένου Ανάγνωση Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων Γνώση σημασίας λέξεων (λεξιλόγιο πρόσληψης) Κατανόηση κειμένου Οικειότητα με γραπτέςλέξειςκαι

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές Δυσκολίες Εκπαιδευτική αξιολόγηση. Πηνελόπη Κονιστή ΠΕ 70 Med Ειδικής Αγωγής pkonisti@gmail.com

Μαθησιακές Δυσκολίες Εκπαιδευτική αξιολόγηση. Πηνελόπη Κονιστή ΠΕ 70 Med Ειδικής Αγωγής pkonisti@gmail.com Μαθησιακές Δυσκολίες Εκπαιδευτική αξιολόγηση Πηνελόπη Κονιστή ΠΕ 70 Med Ειδικής Αγωγής pkonisti@gmail.com Τι είναι Μαθησιακές Δυσκολίες; Καμπύλη Νοημοσύνης Δείκτης Νοημοσύνης ποσοστό % κατηγορία πάνω από

Διαβάστε περισσότερα

Προσέγγιση των Μαθησιακών Δυσκολιών και Εφαρμογή του Τεστ Αθηνά

Προσέγγιση των Μαθησιακών Δυσκολιών και Εφαρμογή του Τεστ Αθηνά Παρουσίαση Πτυχιακής Εργασίας με θέμα: Προσέγγιση των Μαθησιακών Δυσκολιών και Εφαρμογή του Τεστ Αθηνά Ιωάννινα Νοέμβριος2012 Επόπτης καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Εκπονήτριες: Αρμυριώτη Βασιλική (11071)

Διαβάστε περισσότερα

Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία

Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία Ενότητα 10: Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Σουζάνα Παντελιάδου Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας.. 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α 1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Φύση και έννοια της αναπηρίας Η συνειδητοποίηση της αναπηρίας.. Η στάση της οικογένειας απέναντι στο παιδί με αναπηρία Στάσεις της

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Παρεμβάσεις για τις μαθησιακές δυσκολίες

Παρεμβάσεις για τις μαθησιακές δυσκολίες Παρεμβάσεις για τις μαθησιακές δυσκολίες α) Εξατομικευμένα προγράμματα Μοντέλα με στόχο τις φωνολογικές δεξιότητες Μοντέλα με στόχο την αποκωδικοποίηση και την ευχέρεια Μοντέλα με έμφαση στις δεξιότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ. Πολυδύναµο Καλλιθέας Φεβρουάριος 2008 Αναστασία Λαµπρινού

ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ. Πολυδύναµο Καλλιθέας Φεβρουάριος 2008 Αναστασία Λαµπρινού ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Πολυδύναµο Καλλιθέας Φεβρουάριος 2008 Αναστασία Λαµπρινού Ειδική αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία συνδέεται µε ελλείµµατα στην έκφραση ή/και στην κατανόηση Ειδική: δυσκολία χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

12 Σταθμισμένα διερευνητικά ανιχνευτικά εργαλεία κριτήρια μαθησιακών δυσκολιών

12 Σταθμισμένα διερευνητικά ανιχνευτικά εργαλεία κριτήρια μαθησιακών δυσκολιών 12 Σταθμισμένα διερευνητικά ανιχνευτικά εργαλεία κριτήρια μαθησιακών δυσκολιών Διαδικασίες διαχείρισης περίπτωσης Στάδιο 1 Εντοπισμός Στάδιο 2 Αξιολόγηση Στάδιο 3 Παρέμβαση Στάδιο 4 Υποστήριξη Παρακολούθηση

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας

Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας Η δυσλεξία και η αντιμετώπισή της www.iatronet.gr Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας Το παιδί είναι έξυπνο και γεμάτο ζωντάνια και φαντασία. Όμως, παρ όλα αυτά,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. Σωτηρία Τζιβινίκου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. Σωτηρία Τζιβινίκου ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Σωτηρία Τζιβινίκου Αποτελεσματική πρόληψη είναι μια μορφή παρέμβασης. Η Πρόληψη ξεκινά όταν τα προβλήματα δεν είναι παρόντα/εμφανή Η καλή γονεϊκή

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλεξία και Ξένη Γλώσσα

Δυσλεξία και Ξένη Γλώσσα Δυσλεξία και Ξένη Γλώσσα Βιβέτα Λυμπεράκη Ξένια Κωνσταντινοπούλου Καθηγήτριες αγγλικών ειδικής αγωγής Ποιοί μαθητές αναμένεται να αντιμετωπίσουν δυσκολία στις ξένες γλώσσες Μαθητές που: παρουσιάζουν δυσκολίες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μαθαίνουν οι μαθητές;

Πώς μαθαίνουν οι μαθητές; Τεχνικές για την καλλιέργεια δεξιοτήτων ανάγνωσης και γραφής Ευγενία Νιάκα Σχολική Σύμβουλος Πώς μαθαίνουν οι μαθητές; Οι μαθητές δεν απορροφούν «σαν σφουγγάρια», ούτε αποδέχονται άκριτα κάθε νέα πληροφορία.

Διαβάστε περισσότερα

29. Βοηθητικό ρόλο στους μαθητές με δυσγραφία κατέχει η χρήση: Α) ηλεκτρονικών υπολογιστών Β) αριθμομηχανών Γ) λογογράφων Δ) κανένα από τα παραπάνω

29. Βοηθητικό ρόλο στους μαθητές με δυσγραφία κατέχει η χρήση: Α) ηλεκτρονικών υπολογιστών Β) αριθμομηχανών Γ) λογογράφων Δ) κανένα από τα παραπάνω ΔΥΣΓΡΑΦΙΑ Ερωτήσεις 1. Η δυσγραφία μπορεί να χωριστεί στις δύο ακόλουθες κατηγορίες: Α) γενική και μερική Β) γενική και ειδική Γ) αναπτυξιακή και επίκτητη Δ) αναπτυξιακή και μαθησιακή 2. Η αναπτυξιακή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ:

ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: Γενικές Δυσκολίες Μάθησης Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες «Μαθησιακές δυσκολίες αφορούν σε μία ομάδα ανομοιογενών διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται με εγγενείς δυσκολίες σε πρόσκτηση

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Προλογικό Σημείωμα 9

Περιεχόμενα. Προλογικό Σημείωμα 9 Περιεχόμενα Προλογικό Σημείωμα 9 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.1. Εισαγωγή 14 1.2 Τα βασικά δεδομένα των Μαθηματικών και οι γνωστικές απαιτήσεις της κατανόησης, απομνημόνευσης και λειτουργικής χρήσης τους 17 1.2.1. Η

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό

Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό 1. Ταυτότητα της έρευνας Κατά τη σχολική χρονιά 2016-2017,

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Ψυχολογία Ενότητα 3 Μαθησιακές Δυσκολίες: Eννοιολογικός Προσδιορισμός, Tαξινόμηση, Aιτιολογία

Σχολική Ψυχολογία Ενότητα 3 Μαθησιακές Δυσκολίες: Eννοιολογικός Προσδιορισμός, Tαξινόμηση, Aιτιολογία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3 Μαθησιακές Δυσκολίες: Eννοιολογικός Προσδιορισμός, Tαξινόμηση, Aιτιολογία Ελευθερία N. Γωνίδα Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

«Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10»

«Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10» «Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10» Περιεχόμενα Περιεχόμενα...1 Εισαγωγή...1 DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V...2

Διαβάστε περισσότερα

ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται

ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται Ο όρος «Μαθησιακές Δυσκολίες» κάνει την εμφάνιση του για πρώτη φορά το 1963 στην βιβλιογραφία της ειδικής αγωγής από τον ψυχολόγο Samuel Kirk (Hammill, 1990). Ο ψυχολόγος Kirk, μπορεί να θεωρηθεί ο πατέρας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ (ΑΔΜΕ) ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ. Σ. Παπαϊωάννου, Α. Μουζάκη Γ. Σιδερίδης & Π. Σίμος

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ (ΑΔΜΕ) ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ. Σ. Παπαϊωάννου, Α. Μουζάκη Γ. Σιδερίδης & Π. Σίμος ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ (ΑΔΜΕ) ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Σ. Παπαϊωάννου, Α. Μουζάκη Γ. Σιδερίδης & Π. Σίμος ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης δραστηριότητας Βασικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Ψυχολογία Ενότητα 4 Χαρακτηριστικά Παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες

Σχολική Ψυχολογία Ενότητα 4 Χαρακτηριστικά Παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4 Χαρακτηριστικά Παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες Ελευθερία Ν. Γωνίδα Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

=> Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν έναν ανομοιογενή πληθυσμό

=> Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν έναν ανομοιογενή πληθυσμό Μαθησιακές Δυσκολίες ΟΡΙΣΜΟΣ - Παρόλο που ο όρος χρησιμοποιείται εδώ και 40 χρόνια περίπου, δεν υπάρχει συμφωνία πάνω στα αποδεκτά κριτήρια που ορίζουν τις μαθησιακές δυσκολίες είτε στον κλινικό είτε στον

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 1 επίκτητη και ειδική ή εξελικτική δυσλεξία Η δυσλεξία ως πρόβλημα της ανάγνωσης, διακρίνεται σε δύο μεγάλες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

- Καθυστέρηση λόγου (LLI)

- Καθυστέρηση λόγου (LLI) Πολλά άτομα με βαρηκοΐα/κώφωση (Είναι η μερική ή ολική απώλεια των ηχητικών ερεθισμάτων μέσω της ακουστικής οδού. Γίνεται λοιπόν κατανοητό πως προκύπτει δυσκολία επεξεργασίας και παραγωγής των ήχων συνεπώς

Διαβάστε περισσότερα

Αίτια - Διάγνωση Μαθησιακές Δυσκολίες

Αίτια - Διάγνωση Μαθησιακές Δυσκολίες Βασίλειος Κωτούλας Σχολικός Σύμβουλος 2ης Εκπ. Περ. ΠΕ Καρδίτσας vaskotoulas@sch.gr http://dipe.kar.sch.gr/grss Αίτια - Διάγνωση Μαθησιακές Δυσκολίες Δομή Εισήγησης Ορισμός - Χαρακτηριστικά Βασικές παραδοχές

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Νταβαρούκα Νηπιοβρεφοκομία Δ εξάμηνου Λάρισα

Γεωργία Νταβαρούκα Νηπιοβρεφοκομία Δ εξάμηνου Λάρισα Γεωργία Νταβαρούκα geo_ntav@live.com Νηπιοβρεφοκομία Δ εξάμηνου Λάρισα 1-3-2016 1800 1920: Έρευνες στον τομέα της νευρολογίας ξεκίνησαν στην Ευρώπη. Οι απώλειες στη γλωσσική ικανότητα και ομιλία, αποδόθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13 βιβλιο_layout 1 20/6/2014 4:43 πμ Page 5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13 ΚΕφAλαιο 1: Ένα μοντέλο αναγνωστικής κατανόησης Η εξέλιξη της έννοιας «αναγνωστική κατανόηση»...

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΗΛΙΚΙΑ γέννηση ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Αναγνωρίζει και προτιμά τη φωνή της μητέρας καθώς και ήχους της γλώσσας. Μιμείται ήχους της γλώσσας. 2 μηνών Συνδυάζει

Διαβάστε περισσότερα

θέραπειν Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ ,

θέραπειν  Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ , θέραπειν Κέντρο Συµβουλευτικών Υπηρεσιών Ψυχικού Το κέντρο συμβουλευτικών υπηρεσιών θέραπειν αποτελεί ένα σύγχρονο κέντρο ειδικών θεραπειών, πρόληψης, διάγνωσης και αποκατάστασης. Στελεχώνεται από εξειδικευμένους

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι: υπάρχει μια συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Κρήτης Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Πολλοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι με τις απόψεις τους έθεσαν ανά

Διαβάστε περισσότερα

Μεταγνωστικές διεργασίες και αυτο-ρύθμιση

Μεταγνωστικές διεργασίες και αυτο-ρύθμιση Πρόλογος Tα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια υπάρχουν δύο έννοιες που κυριαρχούν διεθνώς στο ψυχολογικό και εκπαιδευτικό λεξιλόγιο: το μεταγιγνώσκειν και η αυτο-ρυθμιζόμενη μάθηση. Παρά την ευρεία χρήση

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 14 Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ περίπου, οι έννοιες της δυσλεξίας και των μαθησιακών δυσκολιών κυριαρχούν στο πεδίο της σχολικής και εκπαιδευτικής ψυχολογίας.

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 1 Δυσαριθμησία Αξιολόγηση Διάγνωση 2 Όροι και Ορισμοί των Μαθηματικών Διαταραχών Έχουν χρησιμοποιηθεί όροι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ. Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ. Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Σύνοψη Το τετράτομο έργο "Εισαγωγή στην ειδική παιδαγωγική" αποτελεί συμβολή στην προσπάθεια προσέγγισης

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση της συμπεριφοράς παιδιών προσχολικής ηλικίας

Αξιολόγηση της συμπεριφοράς παιδιών προσχολικής ηλικίας Πολλές μορφές συμπεριφοράς των παιδιών κατά την προσχολική ηλικία αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό, όπως και άλλες όψεις της ανάπτυξης (π.χ. γνωστική, κινητική), με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα μεγάλο εύρος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση Αξιολόγηση της Μάθησης

Εκτίμηση Αξιολόγηση της Μάθησης Εκτίμηση Αξιολόγηση της Μάθησης Ορισμοί Ο διδάσκων δεν αρκεί να κάνει μάθημα, αλλά και να διασφαλίζει ότι πετυχαίνει το επιθυμητό αποτέλεσμα της μάθησης Η εκτίμηση της μάθησης αναφέρεται στην ανατροφοδότηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια Ερευνητική προσέγγιση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στην παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία της παιδικής συμπεριφοράς γεννιέται από την συνύφανση αυτών των δύο γραμμών (Vygotsky 1930/ 1978, σελ. 46).

Η ιστορία της παιδικής συμπεριφοράς γεννιέται από την συνύφανση αυτών των δύο γραμμών (Vygotsky 1930/ 1978, σελ. 46). 1896 1934 2 ξεχωριστές στην καταγωγή τους γραμμές ανάπτυξης: Α) Μία πρωτόγονη, φυσική γραμμή ανάπτυξης,, αυτόνομης εκδίπλωσης των βιολογικών δομών του οργανισμού, και Β) μία πολιτισμική, ανώτερη ψυχολογική

Διαβάστε περισσότερα

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας;

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Για τους γονείς και όχι μόνο από το Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Ακουστικός, οπτικός ή μήπως σφαιρικός; Ανακαλύψτε ποιος είναι ο μαθησιακός τύπος του παιδιού σας, δηλαδή με ποιο τρόπο μαθαίνει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 1203-2014 (4 Ο ΜΑΘΗΜΑ)

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 1203-2014 (4 Ο ΜΑΘΗΜΑ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 1203-2014 (4 Ο ΜΑΘΗΜΑ) ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Σωτηρία Τζιβινίκου

Διαβάστε περισσότερα

«Δυσλεξία» (Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή)

«Δυσλεξία» (Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή) «Δυσλεξία» (Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή) Τι είναι, τι δεν είναι, τι μπορούμε να κάνουμε για το παιδί Παναγιώτης Σίμος, Ph.D. Επίκτητη vs. Αναπτυξιακή δυσκολία ανάγνωσης Δυσλεξία vs. «φτωχή» αναγνωστική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ STEPHEN J. PAPE & CHUANG WANG Μάθημα: Ειδικά Θέματα ΔτΜ Διδάσκουσα: Μ. Τζεκάκη

Διαβάστε περισσότερα

Κρανιδιώτη Μαρία Μεϊμάρογλου Αναστασία

Κρανιδιώτη Μαρία Μεϊμάρογλου Αναστασία Κρανιδιώτη Μαρία Μεϊμάρογλου Αναστασία Οι μαθησιακές δυσκολίες ανήκουν σε μία ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης,

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Στεφανία Φούσκα Αν. προϊσταμένη ΚΕΔΔΥ Πειραιά Τρόπος εξέτασης των υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Εξετάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ. Το άρθρο αυτό έχει ως σκοπό την παράθεση των αποτελεσμάτων πάνω σε μια έρευνα με τίτλο, οι ιδέες των παιδιών σχετικά με το

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 8: Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή: Φιλοσοφική Τμήμα: Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας Εξελικτικές μαθησιακές θεωρίες Δυσλεξία Η Δυσλεξία δεν είναι κατά βάση μια διαταραχή

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Τσιαλαμπάνα Δήμητρα Α.Μ. 11556 Μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Διδακτική Παρέμβαση Βασικοί Ορισμοί Samuel Orton Strauss και Lehtinen (νευροψυχολογική βάση) Bannatyne και Myklebust (ιατροκεντικοί)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: «ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ, ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚHΣ ΗΛΙΚΙΑΣ»

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές Δυσκολίες: Από την Αξιολόγηση, στην Προσαρμογή και στην Παρέμβαση

Μαθησιακές Δυσκολίες: Από την Αξιολόγηση, στην Προσαρμογή και στην Παρέμβαση Μαθησιακές Δυσκολίες: Από την Αξιολόγηση, στην Προσαρμογή και στην Παρέμβαση Μπότσας Γεώργιος Σχολικός Σύμβουλος Διδακτική Αξιολόγηση Η διδακτική αξιολόγηση ορίζεται ως η συστηματική διαδικασία συλλογής

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

Ειδίκευση: Ειδική Αγωγή. Ύλη εισαγωγικών εξετάσεων για το μάθημα Παιδαγωγική Ψυχολογία

Ειδίκευση: Ειδική Αγωγή. Ύλη εισαγωγικών εξετάσεων για το μάθημα Παιδαγωγική Ψυχολογία Ειδίκευση: Ειδική Αγωγή Ύλη εισαγωγικών εξετάσεων για το μάθημα Παιδαγωγική Ψυχολογία 1. Νοημοσύνη 1.1. Έννοια και ορισμός της νοημοσύνης 1.2. Αρχές και θεωρίες της νοητικής ανάπτυξης του ανθρώπου 1.2.1.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΛΥΔΙΑ ΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΡΑΤΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΠΑΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΛΥΔΙΑ ΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΡΑΤΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΠΑΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΛΥΔΙΑ ΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΡΑΤΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΠΑΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ Ιστορική αναδρομή Ο πρώτος που αναγνώρισε αυτό το σύνδρομο ήταν ο John Langdon Down, το 1866. Μέχρι τα μέσα του 20 ου αιώνα, η αιτία που

Διαβάστε περισσότερα

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων Πέτρος Χαβιάρης & Σόνια Καφούση chaviaris@rhodes.aegean.gr; kafoussi@rhodes.aegean.gr

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Η βασική μας εκπαίδευση στο WISC-V GR αποτελείται από 2 μέρη:

Η βασική μας εκπαίδευση στο WISC-V GR αποτελείται από 2 μέρη: Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Ο Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο Ψ Υ Χ Ο Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Α Σ ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ WISC-V G R Το WISC-V (Wechsler Intelligence Scale fr

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ...19

ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ...19 ΑΜΕΑ_1_contents:Layout 1 29/1/2013 12:21 μμ Page 9 Περιεχόμενα Σελίδα Περιεχόμενα...17 Θεματική ενότητα 1η ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ...19 Εισαγωγή...19 Θέμα 1ο Μορφές εκπαιδευτικών αναγκών Διδακτικές παραινέσεις...21

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 2016-2017 Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

γράφει ο Σπύρος Σούλης, Επίκουρος Καθηγητής, στο Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

γράφει ο Σπύρος Σούλης, Επίκουρος Καθηγητής, στο Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. 24grammata.com γράφει ο Σπύρος Σούλης, Επίκουρος Καθηγητής, στο Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα μαθητών που παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες στην ανάγνωση. Για παράδειγμα

Διαβάστε περισσότερα

Προσβάσιμο υλικό για μαθητές με αυτισμό

Προσβάσιμο υλικό για μαθητές με αυτισμό «Ενημέρωση για την Πρόσβαση στην Εκπαίδευση» Μεγάλη Αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Δράμας 23 Φεβρουαρίου 2018 Προσβάσιμο υλικό για μαθητές με αυτισμό Πέτρος Γαλάνης Δάσκαλος Ε.Α. Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα Μαθήματος. Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-521DL Μορφές Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών

Διάγραμμα Μαθήματος. Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-521DL Μορφές Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-521DL Μορφές Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών 9 Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο Κανένα Παιδαγωγικών Σπουδών Χειμερινό Κατηγορία

Διαβάστε περισσότερα

Πότε πρέπει να αρχίζει η λογοθεραπεία στα παιδιά - λόγος και μαθησιακές δυσκολίες

Πότε πρέπει να αρχίζει η λογοθεραπεία στα παιδιά - λόγος και μαθησιακές δυσκολίες Η διάγνωση των διαταραχών λόγου πρέπει να γίνεται έγκαιρα, μόλις οι γονείς αντιληφθούν οτι κάτι ισως δεν πάει καλά και πρέπει να παρουσιάσουν το παιδί τους στον ειδικό. Ο ειδικός θα λάβει μέτρα για την

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή με θέμα: «Μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική ηλικία και εφαρμογή του Τεστ Πρώιμης Ανίχνευσης Δυσλεξίας».

Πτυχιακή με θέμα: «Μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική ηλικία και εφαρμογή του Τεστ Πρώιμης Ανίχνευσης Δυσλεξίας». Πτυχιακή με θέμα: «Μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική ηλικία και εφαρμογή του Τεστ Πρώιμης Ανίχνευσης Δυσλεξίας». Επιβλέπων καθηγητής:κ.χριστοδουλίδης Παύλος Επιμέλεια: Κατσάνου Αλεξάνδρα (Α.Μ:11074) Στόχος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ Κόπτσης Αλέξανδρος

ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ Κόπτσης Αλέξανδρος ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ Κόπτσης Αλέξανδρος Ανομοιογενής ομάδα διαταραχών που σχετίζονται με την απόκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης-ομιλίας-ανάγνωσης-γραφήςσυλλογισμού-μαθηματικών δεξιοτήτων. Δυσλεξία-Δυσγραφία-Δυσαναγνωσία-Δυσορθογραφία-Δυσαριθμησία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

«Δυσκολίες μάθησης και αυτορρύθμισης Α! κοίτα ένας σκίουρος»

«Δυσκολίες μάθησης και αυτορρύθμισης Α! κοίτα ένας σκίουρος» «Δυσκολίες μάθησης και αυτορρύθμισης Α! κοίτα ένας σκίουρος» Μπότσας Γεώργιος Σχολικός Σύμβουλος Αυτορρύθμιση και Εκτελεστικές λειτουργίες (σχέση) Εμπλέκουν στοχοκατευθυνόμενες και προσανατολισμένες στο

Διαβάστε περισσότερα

Η αξιολόγηση του μαθητή: προβλήματα και σύγχρονες τάσεις. Νίκος Χανιωτάκης Επίκουρος Καθηγητής Π.Τ.Δ.Ε. - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Η αξιολόγηση του μαθητή: προβλήματα και σύγχρονες τάσεις. Νίκος Χανιωτάκης Επίκουρος Καθηγητής Π.Τ.Δ.Ε. - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Η αξιολόγηση του μαθητή: προβλήματα και σύγχρονες τάσεις Νίκος Χανιωτάκης Επίκουρος Καθηγητής Π.Τ.Δ.Ε. - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Από την αρχή της καταγωγής στην αρχή της επίδοσης Δάσκαλος: -Για να είναι

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα πτυχιακής Μαθησιακές δυσκολίες και Κακοποίηση παιδιών

Θέμα πτυχιακής Μαθησιακές δυσκολίες και Κακοποίηση παιδιών Θέμα πτυχιακής Μαθησιακές δυσκολίες και Κακοποίηση παιδιών Ορισμός μαθησιακών διαταραχών Η αδυναμία των μαθητών να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός κανονικού σχολείου. Τα μαθησιακά προβλήματα ΔΕΝ οφείλονται

Διαβάστε περισσότερα

Επιλέξτε µία απάντηση. 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Φύλλο Άνδρας Γυναίκα

Επιλέξτε µία απάντηση. 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Φύλλο Άνδρας Γυναίκα 1 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Φύλλο Άνδρας Γυναίκα Επάγγελµα ιευθυντής Εκπαιδευτικός προσχολικής Εκπαιδευτικός πρωτοβάθµιας Εκπαιδευτικός δευτεροβάθµιας Εκπαιδευτικός Ειδικού Σχολείου Εκπαιδευτικός Ειδικής

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικά άτυπης αξιολόγησης

Χαρακτηριστικά άτυπης αξιολόγησης Προσαρμογή Διδακτικών Στόχων σε μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες Νιάκα Ευγενία Ειδική παιδαγωγός, Σχολική Σύμβουλος Τι λάβαμε υπόψη; Το ατομικό ιστορικό των μαθητών Την αξιολόγηση της διεπιστημονικής ομάδας

Διαβάστε περισσότερα

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 02_ Εισαγωγή στην αξιολόγηση και τις μετρήσεις στην προσχολική ηλικία Μετρήσεις Η μέτρηση είναι η αριθμητική απόδοση ενός χαρακτηριστικού Π.χ. καλός

Διαβάστε περισσότερα

- Έκπτωση στη χρήση εξoλεκτικών συμπεριφορών πχ βλεμματικής επαφής, εκφραστικότητας προσώπου.

- Έκπτωση στη χρήση εξoλεκτικών συμπεριφορών πχ βλεμματικής επαφής, εκφραστικότητας προσώπου. ΑΥΤΙΣΜΟΣ- ΔΙΑΧΥΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η Διάχυτη Διαταραχή της Ανάπτυξης σύμφωνα με το ICD-10 το σύστημα της Διεθνούς Ταξινόμησης των Νόσων είναι μια διαταραχή που περιλαμβάνει δυσκολίες στην ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Θεωρίες Μάθησης Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Κάθε εκπαιδευτικός (εκούσια ή ακούσια) υιοθετεί μια θεωρία μάθησης. Το ίδιο ισχύει και για τις διάφορες εκπαιδευτικές τεχνολογίες. Για την εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την administrator Κυριακή, 31 Ιούλιος :53 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 31 Ιούλιος :41

Συντάχθηκε απο τον/την administrator Κυριακή, 31 Ιούλιος :53 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 31 Ιούλιος :41 Η ένταξη του παιδιού στο σχολείο είναι πολύ σημαντικό γεγονός για όλη την οικογένεια. Η απόκτηση γνώσεων θεωρείται αναγκαία και επιθυμητή για κάθε άνθρωπο... Όλα όμως τα παιδιά δεν απολαμβάνουν και δεν

Διαβάστε περισσότερα

5.4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΜΕ ΡΗΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

5.4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΜΕ ΡΗΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 5.4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΜΕ ΡΗΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 5.4.1. Αποτελέσματα από το πρόγραμμα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης δασκάλων και πειραματικής εφαρμογής των νοερών

Διαβάστε περισσότερα

Παρακολούθηση Διδασκαλίας στη βάση του Δυναμικού Μοντέλου Εκπαιδευτικής Αποτελεσματικότητας. Μαργαρίτα Χριστοφορίδου 28 Νοεμβρίου 2013

Παρακολούθηση Διδασκαλίας στη βάση του Δυναμικού Μοντέλου Εκπαιδευτικής Αποτελεσματικότητας. Μαργαρίτα Χριστοφορίδου 28 Νοεμβρίου 2013 Παρακολούθηση Διδασκαλίας στη βάση του Δυναμικού Μοντέλου Εκπαιδευτικής Αποτελεσματικότητας Μαργαρίτα Χριστοφορίδου 28 Νοεμβρίου 2013 Σκοπός τη σημερινής παρουσίασης: αναγνώριση της παρατήρησης ως πολύτιμη

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΠΕΚ Θεσσαλονίκης 1 η ενότητα 2 η ενότητα. Σωτηρία Τζιβινίκου Λέκτορας ΠΤΕΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

1 ο ΠΕΚ Θεσσαλονίκης 1 η ενότητα 2 η ενότητα. Σωτηρία Τζιβινίκου Λέκτορας ΠΤΕΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 1 ο ΠΕΚ Θεσσαλονίκης 1 η ενότητα 2 η ενότητα Σωτηρία Τζιβινίκου Λέκτορας ΠΤΕΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 18-3-2014 1 η Ενότητα: Ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ατόμων με αναπηρία Ιδιαιτερότητες, αξιολόγηση (αρχική,

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλεξία και διδασκαλία αγγλικής γλώσσας. Γουλέτη Κατερίνα, Κοκκώνη Ανθή, Περικλεους Κατερίνα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Δυσλεξία και διδασκαλία αγγλικής γλώσσας. Γουλέτη Κατερίνα, Κοκκώνη Ανθή, Περικλεους Κατερίνα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΜΙΛΙΕΣ 09.30 Προσέλευση 10.00-11.15 Ο υποτιτλισμός ως εργαλείο εκμάθησης ξένων γλωσσών, Γουλέτη Κατερίνα 11.15-11.45 Διάλειμμα 11.45-13.00 Προσεγγίζοντας τα αγγλικά για μαθητές με δυσλεξία,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Βασίλης Καραγιάννης Η παρέμβαση πραγματοποιήθηκε στα τμήματα Β2 και Γ2 του 41 ου Γυμνασίου Αθήνας και διήρκησε τρεις διδακτικές ώρες για κάθε τμήμα. Αρχικά οι μαθητές συνέλλεξαν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ. Ονοματεπώνυμα: Ηλιάνα Στάμογλου, 4635

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ. Ονοματεπώνυμα: Ηλιάνα Στάμογλου, 4635 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ Ονοματεπώνυμα: Ηλιάνα Στάμογλου, 4635 Γεωργία Φυντάνη, 4838 Μάθημα: Μαθησιακές Δυσκολίες Διδάσκων:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 01-03-2014 (3 Ο ΜΑΘΗΜΑ) Σύνοψη Μαθησιακών Δυσκολιών Διεπιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΣΙΑΚEς ΔΥΣΚΟΛIΕς: ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΧΟΡΗΓΗΣΗ

ΜΑΘΗΣΙΑΚEς ΔΥΣΚΟΛIΕς: ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΕΙ ΗΠΕIΡΟΥ ΣΧΟΛH ΕΠΑΓΓΕΛΜAΤΩΝ ΥΓΕIΑς ΚΑΙ ΠΡOΝΟΙΑς ΤΜHΜΑ: ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕIΑς ΜΑΘΗΣΙΑΚEς ΔΥΣΚΟΛIΕς: ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΘΗΝΑ ΤΕΣΤ ΕΙΣΗΓΗΤHς: ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛIΔΗς ΠΑYΛΟς ΣΠΟΥΔΑΣΤEς: ΜΑΚΑΡΟYΝΑ ΚΑΛΛΙOΠΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ; Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ βιβλιο_layout 1 24/12/2015 11:50 πμ Page 7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 1. Εισαγωγή... 21 2. Τα αλφάβητα και οι λειτουργίες τους... 24 2.1 Το ελληνικό αλφάβητο: χαρακτήρες και χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Οι διαταραχές του λόγου και τις οµιλίας στην παιδική ηλικία. Αναστασία Λαµπρινού Δεκέµβριος 2001

Οι διαταραχές του λόγου και τις οµιλίας στην παιδική ηλικία. Αναστασία Λαµπρινού Δεκέµβριος 2001 Οι διαταραχές του λόγου και τις οµιλίας στην παιδική ηλικία Αναστασία Λαµπρινού Δεκέµβριος 2001 Γλώσσα- είναι µία ταξινοµική αρχή, ένας κώδικας επικοινωνίας, ένα κοινωνικό φαινόµενο έξω από το άτοµο. Οµιλία-

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση

Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ EL Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση Εισαγωγή Η αξιολόγηση στη συνεκπαίδευση αποτελεί μια προσέγγιση της αξιολόγησης στο πλαίσιο της γενικής

Διαβάστε περισσότερα

Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης

Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης, ΕΔΕ Εργαστήριο 1: «Βελτίωση

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Χ Α Ρ Α Λ Α Μ Π Ο Σ Σ Α Κ Ο Ν Ι Δ Η Σ, Δ Π Θ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ν Α Τ Ζ Ε Κ Α Κ Η, Α Π Θ Α. Μ Α Ρ Κ Ο Υ, Δ Π Θ Α Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο 2 0 17-2018 2 ο παραδοτέο 8/12/2016

Διαβάστε περισσότερα