ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ

Transcript

1 ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Ι ΡΥΜΑΤΑ Υπεύθυνη µαθήµατος : Κα Κυπαρίσση ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Μηταλούλη Άννα Φοιτήτρια του 7 ου εξαµήνου Λάρισα

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδες Πρόλογος 3 Τι είναι νευρική ανορεξία;.. 4 Ιστορική αναφορά... 4 Παράγοντες. 5 Τύποι νευρικής ανορεξίας 5 Τα πρώτα στάδια.. 6 Ειδικότερα πως επηρεάζεται το σώµα µας... 6 Άνδρες.. 7 Αιτίες θανάτου.. 8 Θεραπεία... 8 Ανεξαρτησία από έναν κόσµο µε εµµονή στο βάρος.. 9 Επίλογος 10 Βιβλιογραφία 11 2

3 Πρόλογος Η νευρική ανορεξία έχει πάρει διαστάσεις επιδηµίας στην εποχή µας. Το ίδιο και το σύνολο των διατροφικών διαταραχών». «Η νευρική ανορεξία είναι µία από τις συχνότερες ψυχιατρικές διαγνώσεις στις νέες γυναίκες. Μία στις τέσσερις από αυτές θα οδηγηθούν στο θάνατο από τη διατροφική διαταραχή. Στις ΗΠΑ, 10 εκατοµµύρια γυναίκες και 1 εκατοµµύριο άνδρες παλεύουν µε κάποια διατροφική διαταραχή, µε κίνδυνο να πεθάνουν. Αυτές είναι µόνο οι καταγεγραµµένες περιπτώσεις. Εκατοµµύρια µένουν εκτός στατιστικών, αφού η ντροπή που σχετίζεται µ' αυτές τις αφήνει αδιάγνωστες. Η νευρική ανορεξία παρουσιάζεται από τα µέσα ενηµέρωσης ως η νέα λαίλαπα που µαστίζει τις νεαρές γυναίκες στην Ελλάδα. Η νευρική ανορεξία είναι πλέον της µόδας, όλες οι νεαρές τη φοβούνται, µα οι περισσότερες ανησυχούν για το βάρος τους, το σώµα τους, προσέχουν τι τρώνε, πως το τρώνε, πότε το τρώνε. Αναζητούν να είναι τέλειες µέσα σε ένα τέλειο σώµα, µε ένα τέλειο µυαλό, µε υψηλές επιδόσεις στο σχολείο, στο πανεπιστήµιο, στην επαγγελµατική ζωή. Είναι τα τέλεια παιδιά που δεν δηµιούργησαν ποτέ πρόβληµα, ήταν πάντα συνεπείς, τακτικές, προσεκτικές και ποτέ αντιδραστικές και αυθάδεις προς τους γονείς τους. Τώρα όµως απειλούνται από τις τραγικές και καταστροφικές συνέπειες της νευρικής ανορεξίας. Νοµίζουν ότι είναι υπέρβαρες, ότι δεν είναι αρκετά τέλειες και εµφανίζουν τα συµπτώµατα της νευρικής ανορεξίας για να αντισταθούν και οι ίδιες στη τελειοµανία τους. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι τα άτοµα µε ανορεξία περιορίζουν το φαγητό (ιδιαίτερα τους υδατάνθρακες - carbohydrates) για να κερδίζουν τον έλεγχο σε κάποια έστω περιοχή της ζωής τους. χοντας ακολουθήσει τις επιθυµίες των άλλων στα περισσότερα θέµατα, δεν έχουν µάθει να αντιµετωπίζουν τα τυπικά προβλήµατα της εφηβείας -να µεγαλώσουν δηλαδή και να γίνουν ανεξάρτητα. Το να ελέγχουν το βάρος τους φαίνεται να έχει δύο πλεονεκτήµατα, τουλάχιστον αρχικά: 1) Μπορούν να έχουν τον έλεγχο του σώµατός τους, πιστεύοντας πως έτσι 2) θα κερδίσουν την αναγνώριση των άλλων. Παρ' όλα αυτά, οι άλλοι τελικά συνειδητοποιούν το αντίθετο: ότι έχουν χάσει τον έλεγχο και ότι είναι επικίνδυνα αδύνατες. Η ασθένεια έχει θνησιµότητα πάνω από 10% και τα συµπτώµατα στις ασθενείς συµπεριλαµβάνουν τον φόβο µην παχύνουν, ο οποίος συνδυάζεται µε άρνηση να φάνε και εξαντλητική φυσική άσκηση. Αυτός ο συνδυασµός οδηγεί τις περισσότερες φορές σε επικίνδυνη απώλεια βάρους και διαστρέβλωση της εικόνας σώµατος. 3

4 Η τροφή και το βάρος γίνονται η µανία τους. Στην κοινωνία µας, το να είναι κανείς αδύνατος ισούται κατά κάποιον τρόπο µε την οµορφιά και τον αυτοέλεγχο και αυτό µπορεί να είναι ένα µέρος της ερµηνείας τού γιατί τόσο µεγάλο ποσοστό των κοριτσιών στην εφηβεία εκφράζει δυσαρέσκεια για το βάρος του1,2. Τι είναι η νευρική ανορεξία Η νευρική ανορεξία (anorexia nervosa) είναι µια ψυχογενής διατροφική διαταραχή, ένα σύνδροµο αυτοεπιβαλλόµενης ασιτίας. Τα άτοµα που υποφέρουν από νευρική ανορεξία περιορίζουν µε τη θέληση τους την πρόσληψη τροφής καθώς έχουν τον παράλογο φόβο ότι θα παχύνουν. Είναι χρήσιµο να γνωρίζετε ότι η λέξη «ανορεξία» στον ορισµό της ασθένειας είναι αποπροσανατολιστική, αφού το σύνδροµο δεν αφορά σε διαταραχή της όρεξης. Η όρεξη για φαγητό δεν αποδυναµώνεται παρά αργότερα, στην εξέλιξη της νόσου. Η νευρική ανορεξία κατατάσσεται στις ψυχικές νόσους µετά υψηλότερα ποσοστά θνησιµότητας καθώς αγγίζει το 20% 3,4,5,6. Ιστορική αναφορά Η ασθένεια περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1689 µε την ονοµασία «νευρική φθίση». Μέχρι τα µέσα του 20ού αιώνα ο όρος αλλά και η έννοια της νευρικής ανορεξίας ήταν σχεδόν άγνωστη. Το 1873 στη Γαλλία πρωτοακούγεται ο όρος 'υστερική ανορεξία' και την ίδια χρονιά ο William Gull στη Μ. Βρετανία την ονοµάζει 'ανορεξία νερβόζα' (όπως λέγεται και σήµερα). Όµως, ήταν από το 1960 και έπειτα όπου η ανάπτυξη του νέου πολιτισµού των ΜΜΕ φέρνει την εικόνα του 4

5 ισχνού, αποστεωµένου, σχεδόν άφυλου σώµατος, στο σπίτι µας και επηρεάζει τις επόµενες γενιές των νέων κοριτσιών. Είναι απλά θέµα µιµητισµού και επιρροής ή συγκεκριµένη πάθηση; Φυσικά και όχι 7. Παράγοντες Σήµερα οι επιστήµονες την αποδίδουν σε ένα συνδυασµό από νευρολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες ενώ έρευνες δείχνουν πως µπορεί να υπάρχει και γενετική προδιάθεση. Ωστόσο είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες, που κυρίως επιδρούν στην εκδήλωση της ασθένειας. Το ασταθές οικογενειακό περιβάλλον, τραυµατικά γεγονότα (π.χ. απώλεια αγαπηµένου προσώπου), η απόρριψη είτε στον ερωτικό είτε σε άλλο τοµέα, ακόµα και ανησυχίες γύρω από το σεξουαλικό προσανατολισµό του ατόµου µπορούν να προκαλέσουν νευρική ανορεξία. Επίσης σε καταστάσεις όπου υπάρχουν υψηλές προσδοκίες ή πιέσεις το άτοµο µπορεί να εστιάσει στο φαγητό για να διαχειριστεί το άγχος του 1. Τύποι Νευρικής Ανορεξίας Η Ψυχογενής ανορεξία εκδηλώνεται µε δύο διαφορετικούς τύπους: Α) Ανορεξία στερητικού τύπου (restricting type): Ο στερητικός τύπος της ανορεξίας χαρακτηρίζεται από µια παρατεταµένη και αυστηρή αποχή από το φαγητό. Οι ασθενείς µε ανορεξία στερητικού τύπου συνήθως χαρακτηρίζονται από περισσότερη εσωστρέφεια κι αρνούνται να παραδεχτούν πως νιώθουν πείνα και άγχος. Β) Ανορεξία υπερκαταναλωτικού τύπου (binge eating/purging type): Ο υπερκαταναλωτικός τύπος της ανορεξίας χαρακτηρίζεται από σποραδικά επεισόδια υπερφαγίας που ακολουθούνται από τεχνητή πρόκληση εµετού. Οι ασθενείς µε ανορεξία υπερκαταναλωτικού τύπου χαρακτηρίζονται από εξωστρέφεια, αναφέρουν 5

6 συχνότερα άγχος, κατάθλιψη κι ενοχές, παραδέχονται πως έχουν έντονη όρεξη και τείνουν να είναι µεγαλύτερης ηλικίας σε σχέση µε τους ασθενείς µε ανορεξία στερητικού τύπου 5. Τα πρώτα στάδια Η συστηµατική άρνηση του ατόµου ως προς την πρόσληψη τροφής, µε αποτέλεσµα τη συνεχή απώλεια κιλών. Ο έντονος φόβος του απέναντι στο ενδεχόµενο της αύξησης του βάρους του. Η άρνησή του να συνειδητοποιήσει την πραγµατική κατάστασή του. Η άρνηση των φυσικών αναγκών του σώµατός του (του αισθήµατος της πείνας και της κούρασης). Η υπερβολική άσκηση. Η αποχή από τη σεξουαλική ευχαρίστηση. Τα σωµατικά συµπτώµατα όπως η αµηνόρροια ή η τριχόπτωση. Η υιοθέτηση διάφορων τελετουργικών που αφορούν τις τροφές, όπως ο διαχωρισµός τους ανάµεσα σε «καλές» και «κακές», καθώς και µια γενικότερη δυσφορία σε ό,τι αφορά τη διαδικασία του φαγητού. Απώλεια βάρους. Εσφαλµένη εκτίµηση (διαστρέβλωση) για το βάρος και τη µορφή του σώµατός της σε βαθµό που να µπορεί να δει το «λίπος» της ακόµα και όταν το σώµα της είναι αποστεωµένο. Καταθλιπτική διάθεση, απόσυρση. Αϋπνία. Ευερεθιστότητα. Σωµατικά συµπτώµατα όπως κοιλιακοί πόνοι, δυσκοιλιότητα, δυσανεξία στο ψύχος. υσχρωµίες και ξηρότητα στο δέρµα 6. Ειδικότερα, πως επηρεάζεται το σώµα µας; Εγκέφαλος και νευρικό σύστηµα: Σύγχυση στη σκέψη, φόβος για αύξηση βάρους, καταθλιπτική διάθεση, κακή µνήµη, λιποθυµία. Μαλλιά : Εξασθενίζουν και γίνονται εύθραυστα Καρδιά: χαµηλή αρτηριακή πίεση, αργός καρδιακός παλµός, «φτερούγισµα» καρδιάς, καρδιακή ανεπάρκεια. 6

7 Αίµα: Αναιµία και άλλα αιµατολογικά προβλήµατα Μύες, αρθρώσεις, οστά: Εξασθενισµένοι µύες, πρησµένες αρθρώσεις, κατάγµατα, οστεοπόρωση. Νεφροί : Πέτρες, νεφρική ανεπάρκεια. Πεπτικό σύστηµα: υσκοιλιότητα, πρήξιµο. Ορµόνες: Αµηνόρροια(η περίοδος σταµατά), προβλήµατα στην ανάπτυξη, προβλήµατα σύλληψης. Αν κάποια είναι έγκυος,µεγαλύτερες πιθανότητες αποβολής,καισαρικής τοµής, µωρό µε χαµηλό βάρος, και κατάθλιψης µετά τη γέννα. Χαµηλό Κάλιο, Μαγνήσιο και Νάτριο 1. Άνδρες Ένα στα δέκα άτοµα µε διατροφική διαταραχή είναι γένους αρσενικού, δείχνουν µελέτες των Wolf και Fairburn και Beglin. Η κλινική εικόνα των διαταραχών στους άνδρες είναι ίδια µε αυτή των γυναικών, αποδεικνύουν µελέτες των Margo, Schneider και Agras, Crisp, Vandereycken και Van der Broucke. Εθνική µελέτη σε µαθητές Λυκείου και ενήλικους, της καθηγήτριας Mary Serdula, διευθύντριας του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των ΗΠΑ, έδειξε ότι στους ενήλικους το 38% των γυναικών και το 24% των ανδρών προσπαθούσαν να χάσουν βάρος, ενώ στους µαθητές το 44% των κοριτσιών και το 15% των αγοριών. Σε άλλη µελέτη των Drewnowski και Yee, σε 226 φοιτητές, φάνηκε ότι το 26% των ανδρών και το 48% των γυναικών περιέγραφε τον εαυτό του ως υπέρβαρο, χωρίς αυτό να ανταποκρίνεται στην πραγµατικότητα. Στην ερώτηση πώς αντιµετωπίζουν τα παραπάνω αυτά κιλά, οι άνδρες απάντησαν ότι κάνουν γυµναστική, σε αντίθεση µε τις γυναίκες που δήλωσαν ότι κάνουν δίαιτα 1. 7

8 Αιτίες θανάτου Στις γυναίκες ηλικίας ετών, που υποφέρουν από νευρική ανορεξία, ο κίνδυνος κατάληξης είναι 12 φορές µεγαλύτερος σε σχέση µε όλες τις άλλες αιτίες θανάτου, σύµφωνα µε µελέτη του Sulivan. Η νευρική ανορεξία έχει τον υψηλότερο δείκτη πρόωρων θανάτων από κάθε άλλη ψυχική ασθένεια, σύµφωνα µε τον ίδιο ερευνητή. Τέσσερις στις δέκα νέες διαγνώσεις ανορεξίας είναι σε κορίτσια ετών, σύµφωνα µε τους Hoek και Van Hoeken. «Η αύξηση της συχνότητας της ανορεξίας κατά την περίοδο είναι τροµακτική, ειδικά στις παραπάνω ηλικίες. Παρατηρούµε σηµαντική αύξηση των διαγνώσεων της ανορεξίας κάθε δεκαετία από το 1930 µέχρι τη δεκαετία του '90», προσθέτουν. Και µόνο το ένα τρίτο των ατόµων µε ανορεξία έχουν ψυχιατρική φροντίδα 1. Θεραπεία 1. Ατοµική Ψυχοθεραπεία: Οι περισσότερες µορφές ψυχοθεραπείας δίνουν έµφαση στο χτίσιµο µιας καλής σχέσης ανάµεσα στον ασθενή και στον θεραπευτή. Η ψυχοθεραπεία εστιάζει στα τρέχοντα προβλήµατα του ασθενή αλλά και σε πλευρές της προσωπικής του ιστορίας. Οι περισσότεροι θεραπευτές προσπαθούν να ενθαρρύνουν υγιείς διατροφικές συνήθειες, να ενισχύσουν την επανάκτηση βάρους και κάποιες συνεδρίες περιστρέφονται σχεδόν αποκλειστικά σε θέµατα αυτοεικόνας και εικόνας σώµατος. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, η θεραπεία εστιάζεται σε άλλα θέµατα και ο θεραπευόµενος ενθαρρύνεται να διερευνήσει και να εκφράσει τα συναισθήµατά του γύρω από µια ευρεία γκάµα θεµάτων όπως είναι η επιτυχία και η αποτυχία, τα σεξουαλικά ζητήµατα και ο αυτοέλεγχος. Αν κι έχουν αναφερθεί πάνω από 200 διαφορετικές µορφές ψυχοθεραπείας αναφέρουµε ενδεικτικά δυο από τις δηµοφιλέστερες αναφορικά µε τη θεραπεία της νευρικής ανορεξίας: α) Γνωσιακή συµπεριφοριστική θεραπεία: Πρόκειται για θεραπευτικά προγράµµατα που περιλαµβάνουν ηµερολόγια σίτισης κι εκτενή εκπαίδευση σχετικά µε θέµατα διατροφής στα οποία υπογραµµίζονται οι κίνδυνοι του υποσιτισµού κι ενθαρρύνεται η συζήτηση για θέµατα υγείας και αντιλήψεων σε σχέση µε το φαγητό. Πολλά γνωσιακά προγράµµατα θεραπείας έχουν αναπτυχθεί µε στόχο την αλλαγή των µη ρεαλιστικών αντιλήψεων των ασθενών σε θέµατα εικόνας του σώµατος και διατροφής. Συχνά οι διαταραχές διατροφής χαρακτηρίζονται από την απουσία ελέγχου στη σίτιση και η ανάπτυξη αυτοελέγχου είναι από τους βασικούς στόχους της γνωσιακής θεραπείας. Αντίθετα, όταν η απώλεια του βάρος είναι αποτέλεσµα υπερβολικού αυτοελέγχου, βαρύτητα δίνεται στην υιοθέτηση πιο ελαστικών σχηµάτων ελέγχου της συµπεριφοράς. β) Συστηµική θεραπεία οικογένειας: Οι συγγενείς των ανορεξικών σπάνια µένουν απλοί θεατές της θεραπείας του. Οι πιο πολλοί εµπλέκονται ενεργά σε προσπάθειες να πείσουν, να εξαπατήσουν, να απειλήσουν ή και να ικετέψουν τον άνθρωπό τους να φάει. Κάποιες φορές αυτές οι απόπειρες µπορεί να φέρουν αποτέλεσµα αλλά συνήθως δυσκολεύουν την κατάσταση του ανορεξικού. Οι οικογενειακοί θεραπευτές 8

9 βλέπουν την ανορεξία σαν µια κατάσταση που γεννιέται και συντηρείται από το οικογενειακό σύστηµα. Υπογραµµίζουν την υπερπροστατευτικότητα, την υπερεµπλοκή και την αποφυγή της σύγκρουσης σαν χαρακτηριστικά των οικογενειών των ανορεξικών. 2. Φαρµακοθεραπεία: εν υπάρχει ολοκληρωµένη φαρµακευτική θεραπεία της ανορεξίας αλλά διάφορα φαρµακευτικά σκευάσµατα έχουν θέση στην αντιµετώπιση της ανορεξίας. Σε συνδυασµό µε αυστηρά προγράµµατα σίτισης και ψυχοθεραπείας τα αντικαταθλιπτικά φάρµακα συχνά αποδεικνύονται χρήσιµα. Επίσης, όταν η ανορεξία συνοδεύεται από υψηλά επίπεδα άγχους τα ηρεµιστικά φάρµακα ενδέχεται να βοηθήσουν 5. Ανεξαρτησία από έναν κόσµο µε εµµονή στο βάρος Μια «ιακήρυξη Ανεξαρτησίας από έναν Κόσµο µε Εµµονή στο Βάρος» έχει αναρτήσει στις σελίδες της η NEDA. ιακήρυξη που µπορεί να τυπώσει και να υπογράψει όποιος είναι έτοιµος να παραδεχτεί ότι αντιµετωπίζει διατροφική διαταραχή. Είναι ένα ιδιωτικό συµφωνητικό, ένα πλάνο, επιβοηθητικό για µια νέα αρχή. Κάτι που «µπορεί να βοηθήσει το άτοµο να αποδεχτεί τη φυσική µορφή και το µέγεθος του σώµατός του», όπως αναφέρει η οργάνωση. «Εγώ, ο υπογράφων, δηλώνω ότι από σήµερα και στο εξής θα επιλέγω να ζω τη ζωή µου ακολουθώντας τους παρακάτω όρους. Με αυτό κηρύσσω τον εαυτό µου ελεύθερο και ανεξάρτητο των πιέσεων και των περιορισµών ενός κόσµου που έχει εµµονή στο βάρος. - Θα αποδεχτώ το σώµα µου στη φυσική του µορφή και µέγεθος. - Θα γιορτάζω καθηµερινά όλα όσα µπορεί να κάνει το σώµα µου για µένα. - Θα συµπεριφέροµαι µε σεβασµό στο σώµα µου: Θα το ξεκουράζω επαρκώς, θα το τροφοδοτώ µε µια ποικιλία φαγητών, θα το ασκώ µε µέτρο, θα ακούω τις ανάγκες του. - Θα επιλέγω να αντιστέκοµαι στις κοινωνικές πιέσεις που επιβάλλουν να κρίνουµε τον εαυτό µας και τους άλλους µε βάση φυσικά χαρακτηριστικά όπως είναι το βάρος, η µορφή και το µέγεθος. Θα σέβοµαι τους ανθρώπους µε βάση τις ιδιότητες του χαρακτήρα τους και την επιρροή των επιτευγµάτων τους. 9

10 - Θα αρνηθώ να στερώ το σώµα µου από απαραίτητα θρεπτικά συστατικά κάνοντας δίαιτα ή χρησιµοποιώντας προϊόντα δίαιτας. - Θα αποφεύγω να βάζω τα τρόφιµα στις κατηγορίες "καλά" και "κακά". εν θα σχετίζω την κατανάλωση συγκεκριµένων φαγητών µε ενοχή ή ντροπή. Αντ' αυτού θα προσφέρω στο σώµα µου µια ισορροπηµένη διατροφή, ακούγοντας και ανταποκρινόµενος/η στις ανάγκες του. - εν θα χρησιµοποιώ το φαγητό για να καλύψω τις συναισθηµατικές µου ανάγκες. - εν θα αποφεύγω να συµµετέχω σε δραστηριότητες που µου αρέσουν (π.χ. κολύµπι, χορός, απόλαυση ενός γεύµατος) απλώς γιατί δεν αισθάνοµαι καλά µε την εικόνα του σώµατός µου. Θα αναγνωρίζω ότι έχω το δικαίωµα να απολαµβάνω την όποια δραστηριότητα, ασχέτως της µορφής ή του µεγέθους του σώµατός µου. - Θα πιστεύω ότι η αυτοπεποίθηση και η αυτογνωσία πηγάζουν από µέσα µας!» 1. Επίλογος υστυχώς τα ΜΜΕ προβάλουν γυναίκες που είναι στο πρόβληµα και όχι αυτές που έχουν αναρρώσει και ζουν µια φυσιολογική ζωή. εν προβάλλεται η ελπίδα, η άλλη πλευρά της ζωής όπου η απεργία πείνας µετατρέπεται σε πραγµατική όρεξη για τη ζωή και τον εαυτό. Η Νευρική Ανορεξία λειτουργεί ύπουλα και καταλυτικά στη ζωή µιας έφηβης ή µιας ενήλικης γυναίκας, αλλά και ταυτόχρονα στην οικογένειά της. Οι γονείς αργούν να συνειδητοποιήσουν και να αναγνωρίσουν το πρόβληµα γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει καµία ενηµέρωση κοινού και ειδικών στην Ελλάδα. Με τις πρώτες υποψίες ότι συµβαίνει κάτι τέτοιο σε άτοµο του περιβάλλοντός σας, θα πρέπει να προσπαθήσετε να δει όσο πιο γρήγορα ειδικό και ν' αρχίσει θεραπεία. Τα άτοµα αυτά ξέρουν να κρύβονται πολύ καλά, αλλά κάθε µέρα χωρίς βοήθεια είναι µια χαµένη µέρα... 1,8» 10

11 Βιβλιογραφία d= d=63 11