E.N. Καραµπατέας,I.Βασάλος

Transcript

1 ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ 5 Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ MIRROR GROUP ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ Υ ΡΟΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΥΣΙΜΟΥ E.N. Καραµπατέας,I.Βασάλος ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ II. HYCO ERANET III. ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΓΝΩΜΟ ΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ Υ ΡΟΓΟΝΟΥ ΣΤΙΣ 26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΚΑΙ 16 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2004 IV. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΕΩΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΕΥΝΑΣ (STRATEGIC RESEARCH AGENDA-SRA) V. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ (DEPLOYMENT- STRATEGY DS) VI. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚ ΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ Υ ΡΟΓΟΝΟΥ VII. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 7 Ο Π.Π. VIII. ΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η 5 η συνάντηση του Mirror Group της Ευρωπαϊκής Τεχνολογικής Πλατφόρµας για το Υδρογόνο και τα Στοιχεία Καυσίµου συνήλθε στις Βρυξέλλες την 14 η Ιανουαρίου 2005 µε την ηµερήσια που επισυνάπτεται. Τα πρακτικά της περασµένης συνεδρίασης, που επίσης επισυνάπτονται, εγκρίθηκαν µε µία παρατήρηση της ελληνικής πλευράς στην τελευταία σελίδα (Q5) του Annex III των πρακτικών σχετικά µε τον διαχωρισµό των ερευνητικών δραστηριοτήτων σε δραστηριότητες ευρωπαϊκού επιπέδου, περιφερειακού επιπέδου και εθνικού επιπέδου. Ζητήθηκε ο διαχωρισµός αυτός να µην οδηγεί σε αποκλεισµό των µικρότερων χωρών και των µικρότερων ερευνητικών οµάδων από τα Ευρωπαϊκά Κοινοτικά Προγράµµατα διότι στην έρευνα και την καινοτοµία δεν είναι το µέγεθος τόσο καθοριστικός παράγων αλλά η ποιότητα, η εργατικότητα και το ταλέντο των ερευνητών. Τελικά έγινε δεκτή η πρόταση να απαλειφθεί η τελεία µετά το Yes this distinction would be useful και να συνεχίσει η πρόταση µε το however. ώστε ο διαχωρισµός αυτός να γίνεται µε ορισµένες προϋποθέσεις. Έγινε στη συνέχεια συζήτηση για τον κατάλογο των ενεργειών που πρέπει να γίνουν από το Mirror Group και περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα IV των πρακτικών. 1

2 ΙΙ. HY-CO ERANET Ο Γερµανός υπεύθυνος για το έργο HY-CO ERANET, στο οποίο συµµετέχει και η Ελλάδα, κ. Eberhard Seitz, αναφέρθηκε στην πρώτη συνάντηση ξεκινήµατος του έργου αυτού η οποία έγινε στην Πορτογαλία στις 16 και 17 εκεµβρίου 2004 µε την ηµερήσια διάταξη που επισυνάπτεται και στην οποία από ελληνική πλευρά συµµετείχε ο ρ. N. Λυµπερόπουλος του ΚΑΠΕ. Αναφέρθηκε στις παρουσιάσεις που έγιναν εκεί για την έκθεση SRA (Strategic Research Agenda) της αρµόδιας Επιτροπής που έχει συστήσει το Γνωµοδοτικό Συµβούλιο της Τεχνολογικής Πλατφόρµας. Σ αυτήν δίδονται στοιχεία για τις σταθερές (stationary) και τις φορητές (mobile) εφαρµογές και τις εφαρµογές στις µεταφορές, του υδρογόνου και των στοιχείων καυσίµου καθώς και τα χαρακτηριστικά των περιφερειακών και εθνικών προγραµµάτων στον τοµέα αυτό. Αναφέρθηκε επίσης στα 6 πακέτα εργασίας του HY-CO και στην ανάγκη ανταλλαγής πληροφοριών για τις καλύτερες πρακτικές (best practices) στους κόµβους του δικτύου των 21 χωρών που συµµετέχουν και της ανάγκης ενηµέρωσης για το σηµείο που ευρίσκονται τα διάφορα εθνικά προγράµµατα και για τη στρατηγική εναρµόνισής τους µε τα Κοινοτικά και τα ιεθνή. Θα πρέπει να συµπληρωθεί το σχετικό ερωτηµατολόγιο για το σκοπό αυτό. Το πρόγραµµα HY-CO είναι ανοικτό για νέες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίες έχουν προγράµµατα υδρογόνου και στοιχείων καυσίµου. Ο Πρόεδρος του Mirror Group Γάλλος κ. Frois ανέφερε ότι τα προγράµµατα του Υδρογόνου αποκτούν παγκόσµιες δοµές των οποίων τα αποτελέσµατα θα είναι χρήσιµα στο Ευρωπαϊκό Επίπεδο και το πρόγραµµα HY-CO είναι καλά προετοιµασµένο για αυτή τη σηµαντική εργασία. ΙΙΙ. ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΝΩΜΟ ΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ Υ ΡΟΓΟΝΟΥ ΣΤΙΣ 26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ & 16 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2004 Ο κ. Frois ενηµέρωσε τα µέλη του Mirror Group για τις παραπάνω συναντήσεις του Γνωµοδοτικού Συµβουλίου της Πλατφόρµας Υδρογόνου και ανέφερε ότι παρά τις δυσκολίες και το σύντοµο χρονικό διάστηµα οι δύο εκθέσεις για το Στρατηγικό Πρόγραµµα Έρευνας (Strategic Research Agenda-SRA) και την Στρατηγική της Προώθησης των Εφαρµογών (Deployment Strategy) υποβλήθηκαν στο Γνωµοδοτικό Συµβούλιο το οποίο εξέφρασε την ικανοποίησή του. Οι εκθέσεις αυτές είναι ζωντανά κείµενα τα οποία θα συνεχίσουν να διαµορφώνονται και να συµπληρώνονται σύµφωνα µε τα σχόλια των χωρών-µελών και τις εξελίξεις που γίνονται. Ο αρµόδιος της Γραµµατείας της Πλατφόρµας κ. Στάθης Πετεβές ανέφερε ότι προβλέπεται η ολοκλήρωση των δύο παραπάνω εκθέσεων και η σύνθεσή τους σε ένα ενιαίο κείµενο το οποίο θα δοθεί για δηµοσίευση σε επίσηµο εκδότη. Θα υπάρξει ακόµα µια φάση για τη διατύπωση σχολίων. 2

3 IV. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΕΩΣ SRA Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Στρατηγικού Ερευνητικού Σχεδιασµού (Strategic Research Agenda-SRA) Σουηδός κ. Lars Sjunnesson (Πανεπιστήµιο LUNDS και Χηµική Εταιρεία) παρουσίασε στη συνέχεια συνοπτικά την σχετική έκθεση. Τόνισε ότι η παραγωγή και αποθήκευση του υδρογόνου αποτελούν σηµαντικά θέµατα διότι ναι µεν υπάρχουν οι σχετικές τεχνολογίες που εφαρµόζονται από χρόνια στη χηµική βιοµηχανία αλλά για την χρησιµοποίηση του υδρογόνου ως ενεργειακού φορέα απαιτείται η ανάπτυξη τεχνολογιών πολύ χαµηλότερου κόστους. εν υπάρχουν ακόµα εµπορικά εφαρµόσιµες τέτοιες τεχνολογίες και χρειάζεται έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογίας. Το άνοιγµα της αγοράς για εφαρµογές υδρογόνου φαίνεται ότι θα γίνει από τις φορητές εφαρµογές (κινητά τηλέφωνα, φορητοί υπολογιστές, κ.ά.) για µεγαλύτερης διάρκειας παροχή ενέργειας από τις σηµερινές µπαταρίες. Η κατανοµή των ερευνητικών δραστηριοτήτων στην έκθεση SRA δίδεται ως εξής: Παραγωγή Η2 22% Αποθήκευση 18% Σταθερές εφαρµογές 20% Μεταφορές 27% Φορητές Εφαρµογές 10% Κινωνικοοικονοµικά θέµατα 3% Σύνολο 100% Το συνολικά απαιτούµενο ποσό της έρευνας δεν έχει ακόµα προσδιοριστεί. Έχουν προσδιοριστεί 22 περιοχές όπου απαιτούνται ερευνητικές δραστηριότητες όπως στις µεταφορές, τις σταθερές και φορητές εφαρµογές, καύση, αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας που συγκρίνεται µε τις µπαταρίες, στοιχεία καυσίµου για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας µε ελάττωση των εκποµπών CO2 κ.ά. Το υδρογόνο µπορεί επίσης να αξιοποιηθεί και χωρίς τη χρήση στοιχείων καυσίµου όπως µε παραγωγή του µε ηλεκτρόλυση από ηλεκτρισµό παραγόµενο από ανεµογεννήτριες και στη συνέχεια ανάµιξη του µε άλλα καύσιµα. Σηµαντικές περιοχές για ερευνητικές δραστηριότητες είναι : - Υλικά. Βελτίωση αποδόσεως, ελάττωση κόστους. - Προσοµοιώσεις (Modelling) - Μηχανική συστηµάτων. Υπόλοιπα µέρη του σταθµού παραγωγής. - Αποθήκευση - Πολυµερή Στοιχεία Καυσίµου (PEM) σε υψηλές θερµοκρασίες. Φαίνεται σήµερα ότι αυτή θα είναι η πρώτη τεχνολογία που θα εφαρµοστεί σε εµπορική κλίµακα. - Ηλεκτρονικά - Υψηλής θερµοκρασίας στοιχεία καυσίµου όπως στοιχεία καυσίµου στερεού οξειδίου (Solid Oxide Fuel Cells-SOFC) για σταθερές (στατικές) 3

4 εφαρµογές και βοηθητικές µονάδες παραγωγής ενέργειας (Auxiliary Power Units-APU). - Στοιχεία Καυσίµου Πολυµερούς Ηλεκτρολύτη Μεµβράνης (Polymer Electrolyte Membrane Fuel Cells-PEMFC) που αποτελούν την ραχοκοκαλιά της υπάρχουσας γραµµής στοιχείων καυσίµου τα οποία τροφοδοτούνται µε υδρογόνο ή µε εναλλακτικά καύσιµα. - Μαζική παραγωγή συστηµάτων στοιχείων καυσίµου. - Ασφάλεια. Για θέµατα διαχείρισης ανέφερε την ανάγκη συντονισµού µε την Στρατηγική Προώθησης των Εφαρµογών και ότι είναι σκόπιµο το άνοιγµα της αγοράς να γίνει σε στρατιωτικές εφαρµογές υψηλού κόστους. Θα πρέπει επίσης να γίνει ενηµέρωση του κοινού για τα συστήµατα και τα πλεονεκτήµατα τους, περιβαλλοντικά κ.ά. και να εξευρεθεί η κατάλληλη χρονική διασύνδεση των τεχνολογιών µε την εµπορευσιµότητά τους. Σήµερα υπάρχει τεχνολογία αλλά πολύ ακριβή έτσι ώστε δεν υπάρχει αγορά. υνατότητες χρηµατοδότησης υπάρχουν. Για µαζική παραγωγή σηµαίνει ότι υπάρχει εµπορεύσιµο προϊόν. Χρειάζονται περισσότερες επιτυχίες στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Οι ενδιαφερόµενοι είναι η Βιοµηχανία, τα Πανεπιστήµια, Ερευνητικά Κέντρα, Κρατικοί Φορείς. Είναι σκόπιµο να υπάρξει µεγαλύτερη συνεργασία των φορέων αυτών και ο σχηµατισµός δικτύων. Για την αύξηση των δυνατοτήτων προώθησης των τεχνολογιών αυτών στην αγορά αναµένεται η δηµιουργία κατάλληλων µηχανισµών από τις κυβερνήσεις. Η Ιταλία ερώτησε γιατί δεν αναφέρεται προσπάθεια σε στοιχεία καυσίµου τετηγµένων ανθρακικών ενώσεων (Molten Carbonate Fuel Cells-MCFC). Εάν λυθεί το θέµα της διάρκειας ζωής των στοιχείων αυτών τότε, υποστήριξε, αποτελούν µια αξιόλογη τεχνολογία για χρήση φυσικού αερίου, αερίου από βιοµάζα και υδρογόνου. Ο κ. Sjunnesson απάντησε ότι τα MCFC είναι στοιχεία υψηλής θερµοκρασίας και υπήρχε µεγάλο ενδιαφέρον γι αυτά στην Ευρώπη πριν 20 χρόνια αλλά µετά το ενδιαφέρον µετετέθη τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ιαπωνία στα PEMFC (Polymer Electrolyte Membrane Fuel Cells). Ενδιαφέρον για τα MCFC εξακολουθεί να υπάρχει στις Η.Π.Α., Ιταλία, Ισπανία, Γερµανία και Κορέα. Θα µπορούσε να χρησιµεύσουν για το άνοιγµα της αγοράς και υπάρχει καλή εµπειρία. Η Γερµανία συµφώνησε ότι υπάρχει ισχυρή βιοµηχανία στα MCFC στην Ευρώπη. Παρατήρησε επίσης ότι το ποσοστό της έρευνας που προτείνεται για την αποθήκευση είναι υψηλό σε σύγκριση µε το ποσοστό για τα στοιχεία καυσίµου και τα προβλήµατα που πρέπει να αντιµετωπιστούν εκεί. Ο κ. Sjunnesson υποστήριξε ότι για βιώσιµα συστήµατα ενέργειας πρέπει να δοθεί έµφαση στην αποθήκευση. 4

5 Η Ολλανδία υποστήριξε ότι και τα χαµηλής θερµοκρασίας στοιχεία καυσίµου είναι σηµαντικά. Επίσης ανέφερε ότι υπάρχουν και µεγάλα αποθηκευτικά µέσα όπως παλαιά κοιτάσµατα αερίου ή αλατωρυχεία. Ο κ. Frois αναφέρθηκε στην εταιρεία Ballard στον τοµέα αυτό που απασχολεί 1500 άτοµα και χάνει 300 εκατοµµύρια δολάρια το χρόνο και προβληµατίστηκε για το πώς θα µπορέσει η Ευρώπη να ανταγωνιστεί στο περιβάλλον αυτό. Η Γαλλία ρώτησε γιατί στην έκθεση η κατά 10% διείσδυση του υδρογόνου στις φορητές εφαρµογές τοποθετείται τόσο µακριά ενώ φαίνεται ότι θα φτάσει το επίπεδο αυτό σε 2-3 χρόνια. Επίσης ανέφερε ότι τα στοιχεία καυσίµου τροφοδοτούµενα µε µεθανόλη δείχνουν να έχουν καλές προοπτικές. Ο κ. Sjunnesson παρατήρησε ότι εάν υπάρξουν ανοίγµατα στην αγορά γρηγορότερα τόσο το καλύτερο. Πρόσθεσε ότι µετά την εισαγωγή στην αγορά χρειάζεται και πάλι έµφαση στην έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογίας. Η Σλοβενία ανέφερε ότι εργάζεται σε θέµατα πυρόλυσης βιοµάζας ένας τοµέας που δεν αναφέρεται στην έκθεση. Επίσης ανέφερε την καταλυτική υδρογόνωση. Από Ελληνική πλευρά αναφέρθηκε ότι στην έκθεση έχει παραληφθεί η παραγωγή υδρογόνου από αιολική ενέργεια και ότι όλες οι ανανεώσιµες θα πρέπει να περιληφθούν ως πηγές παραγωγής υδρογόνου. Η Αυστρία ανέφερε ότι έχει ξεκινήσει ένα πρόγραµµα ύψους 50 εκατοµµυρίων ΕΥΡΩ για έρευνα και ανάπτυξη της αγοράς στο θέµα του υδρογόνου και των στοιχείων καυσίµου βασιζόµενο κυρίως στις ανανεώσιµες πηγές για την παραγωγή του. Είναι µέρος του εθνικού προγράµµατος για τις µεταφορές. Ο Πρόεδρος κ. Frois ευχαρίστησε τα µέλη για τις παρατηρήσεις τους και ζήτησε να σταλούν σχόλια µέσα σε µια εβδοµάδα. V. ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Στη συνέχεια έγινε η παρουσίαση της εκθέσεως «Στρατηγική για την Προώθηση των Εφαρµογών» (DS) από τον κ. Holger Braess µηχανικό της οµάδας BMW. Ανέφερε ότι ο σκοπός της προσπάθειας ανάπτυξης των εφαρµογών υδρογόνου είναι η ασφάλεια της τροφοδοσίας και η αποφυγή των εκποµπών CO2. Ο µακροχρόνιος χρονικός ορίζοντας είναι το 2050 µε ενδιάµεσο σταθµό το 2020 και ερευνητικούς στόχους για το Περιλαµβάνονται η παραγωγή, αποθήκευση και διανοµή του υδρογόνου καθώς και οι εφαρµογές και οι κοινωνικοοικονοµικές στρατηγικές. Για το 2020 προβλέπονται τα εξής: - Λειτουργία διαρκείας χωρίς προβλήµατα. - Βελτίωση των οικονοµικών των στοιχείων καυσίµου. - Αποθήκευση επάνω στα οχήµατα (οικονοµική και λειτουργική). 5

6 - Παραγωγή και διανοµή οικονοµικά προσιτού υδρογόνου. - Νοµικό πλαίσιο. - Ενίσχυση των ευκαιριών της αγοράς. Αύξηση των επενδύσεων στην Ευρώπη για παραγωγικές δραστηριότητες. - Παραγωγή υδρογόνου από ορυκτά καύσιµα (φυσικό αέριο, κ.ά.) - Παραγωγή υδρογόνου από ανανεώσιµες και υδρογόνου χαµηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα αποτελεί µακροχρόνιο στόχο ενώ οι σχετικές έρευνες πρέπει να αρχίσουν αµέσως. Τα κύρια χαρακτηριστικά για το άνοιγµα της αγοράς σε εφαρµογές υδρογόνου και στοιχείων καυσίµου είναι τα παρακάτω: 1. Οι φορητές εφαρµογές θα είναι οι πρώτες στην αγορά ενώ θα ακολουθήσουν οι σταθερές (στατικές) εφαρµογές. 2. Τα επόµενα βήµατα διαµορφώνονται ως εξής: α. Εστιασµένες δραστηριότητες σε εφαρµογές στις µεταφορές β. Οι Κοινότητες Υδρογόνου θα είναι οι πρώτες αγορές µε σταθερές (στατικές) εφαρµογές ως κύριο οδηγό τους. 3. Ο κύριος σκοπός των µεγάλης κλίµακας έργων είναι η ταυτόχρονη λειτουργία πολλών µαζί διασυνδεδεµένων εφαρµογών υδρογόνου. Οι προτάσεις της έκθεσης συνοψίζονται ως εξής: 1. Αποδοχή του 2020 ως ενδιάµεσου σταθµού. 2. Οικονοµικός σχεδιασµός για ολοκληρωµένα έργα που αναδεικνύουν την Ευρωπαϊκή Τεχνολογία. Έργα-Φάροι. 3. Αντιµετώπιση του ανταγωνισµού µε Η.Π.Α. και Ιαπωνία. Το ύψος των 2,8 δισεκατοµµυρίων ΕΥΡΩ για µεγάλα έργα είναι ανάλογο µε τις ανάγκες. 4. Ευθυγραµµισµός της προώθησης των εφαρµογών και της στρατηγικής έρευνας και περισσότερες διαθεµατικές (cross cutting) δραστηριότητες. Οι στρατηγικές ανοίγµατος των αγορών θα πρέπει να συµβαδίζουν µε τα µεγάλα επιδεικτικά έργα (Προγράµµατα-Φάροι. Lighthouse Projects) και η δηµιουργία αγορών να βασίζεται σε κοινούς σκοπούς και ενδιάµεσους στόχους. Ο Πρόεδρος κ. Frois ευχαρίστησε τον κ. Η. Braess για την παρουσίαση της έκθεσης για την Προώθηση των Εφαρµογών και παρατήρησε ότι τόσο η έκθεση αυτή όσο και η έκθεση για τη Στρατηγική Έρευνας είναι πρωτότυπες και υψηλής ποιότητας. Η Ρουµανία ανέφερε ότι οι παραπάνω εκθέσεις αποτελούν βασικά κείµενα τα οποία λαµβάνονται υπόψη στη διαµόρφωση της Ρουµανικής στρατηγικής στον τοµέα αυτό η οποία εκπονείται τώρα. Οι εκθέσεις αυτές θα πρέπει να θεωρούνται ζωντανά κείµενα τα οποία να βελτιώνονται και να εξελίσσονται συνεχώς. Ο κ. Sainz σε σχετική ερώτηση απάντησε ότι υπάρχει και οµάδα που εργάζεται σε θέµατα εκπαίδευσης στον τοµέα αυτό η οποία θα ενσωµατωθεί στην όλη δραστηριότητα. Η Ιταλία τόνισε την ανάγκη καλής συνεργασίας µεταξύ της Στρατηγικής Έρευνας και της Στρατηγικής Προώθησης των Εφαρµογών. Αναφέρθηκε επίσης στις µελέτες για τα εξωτερικά κόστη που σχετίζονται µε αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των διαφόρων πηγών και µεθόδων παραγωγής χρήσιµης ενέργειας. 6

7 Παρατήρησε ότι στην Ευρώπη δεν υπάρχει συµφωνηµένος χάρτης εξελίξεων (road map) όπως στις Η.Π.Α. τον Καναδά και την Ιαπωνία αλλά υπάρχει το έργο HYWAYS (συµµετέχει και η Ελλάδα) που περιγράφει τις αναµενόµενες εξελίξεις. Ο εκπρόσωπος της Γραµµατείας της Πλατφόρµας Υδρογόνου (HFP) κ. Σ. Πετεβές παρατήρησε ότι τα εξωτερικά κόστη εξετάζονται στο Κοινωνικοοικονοµικό τµήµα των εκθέσεων Έρευνας και Εφαρµογών. Η Γαλλία εξέφρασε την ικανοποίηση της για την έκθεση. Θεώρησε ότι για τον ενδιάµεσο σταθµό του 2020 θα έπρεπε να δοθεί έµφαση στην αποθήκευση επάνω στα οχήµατα διότι έτσι θα καταστεί δυνατή η λειτουργία αυτοκινήτων υδρογόνου πριν αναπτυχθεί η αναγκαία υποδοµή τροφοδοσίας τους (υδρογονάδικα όπως τα βενζινάδικα). Ο κ. Braess ανέφερε ότι στην εταιρεία του (αυτοκινητοβιοµηχανία, BMW) οι Βοηθητικές Μονάδες Παραγωγής Ενέργειας (Auxiliary Power Units-APU) θεωρούνται ότι θα αποτελέσουν µια πρώτη αγορά για την εισαγωγή των εφαρµογών υδρογόνου και θα είναι χρήσιµες για την µεταβατική περίοδο αλλά στην συνολική εξέλιξη της αγοράς η σηµασία τους θα είναι µικρή. Επίσης σχετικά µε την ενσωµάτωση των υπαρχουσών εµπειριών ανέφερε ότι γίνεται συνεργασία µε τα σχετικά έργα και θα πραγµατοποιηθεί σχετική συνάντηση εργασίας (Workshop) τον Απρίλιο. Η αναγέννηση (reforming) για τροφοδότηση στοιχείων καυσίµου θα είναι χρήσιµη για τις Βοηθητικές Μονάδες Παραγωγής Ενέργειας (APU) αλλά όχι για τα οχήµατα. Από Ελληνική πλευρά εκφράστηκε ικανοποίηση για την έκθεση και δόθηκε µια σειρά σχολίων τα οποία επισυνάπτονται. Η Γερµανία ανέφερε ότι η έκθεση αποτελεί ένα πολύ χρήσιµο κείµενο, για την ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδοσίας, την ελάττωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα και την διατήρηση της Ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Ο σταθµός του 2020 είναι πολύ φιλόδοξος. Θα πρέπει να γίνει µεγαλύτερη εστίαση στον τοµέα των µεταφορών από τώρα µέχρι το 2020 διότι στην έκθεση αναφέρεται ότι οι εφαρµογές στον τοµέα των µεταφορών αρχίζουν το Οι εφαρµογές επικεντρώνονται κυρίως σε µεγάλης κλίµακας επιδεικτικά έργα χωρίς αυτό να δικαιολογείται επαρκώς. Επίσης θα έπρεπε να αναφέρονται οι υπάρχουσες εµπειρίες από ένα παρελθόν 20 ετών ανάπτυξης τεχνολογίας και εφαρµογών και τα µαθήµατα που έχουν µαθευτεί κατά την περίοδο αυτή. Θα πρέπει να εξευρεθεί µέθοδος για την ενσωµάτωση στην έκθεση για την Προώθηση των Εφαρµογών (DS), των εµπειριών αυτών όπως το έργο CUTE στην Ευρώπη και το Γερµανικό έργο στη Βαυαρία. Η εκπρόσωπος του Γερµανικού Υπουργείου Μεταφορών εξέφρασε επίσης τις ευχαριστίες της και τα συγχαρητήρια της για την έκθεση. Παρατήρησε ότι στο κεφάλαιο 5. 1 θα πρέπει να υπάρχει σαφής ένδειξη τι αναµένεται από τις κυβερνήσεις και πώς µπορεί να υλοποιηθούν οι προσδοκίες αυτές. Τα µεγάλα επιδεικτικά έργα είναι ο σωστός τρόπος για την επιβεβαίωση της θελήσεως προώθησης του τοµέα 7

8 αυτού. Στη Γερµανία έχουν ήδη αρχίσει οι διεργασίες για την ενεργοποίηση των εµπλεκοµένων φορέων. Τον Νοέµβριο δηµιουργήθηκε στη Γερµανία ο πρώτος σταθµός για την τροφοδοσία οχηµάτων µε υδρογόνο. Υπάρχει ισχυρή υποστήριξη. Η Κυβέρνηση αισθάνεται ισχυρή πίεση από τη βιοµηχανία, να πάρει τα αναγκαία µέτρα τόσο στη Γερµανία όσο και στο Ευρωπαϊκό επίπεδο για τεχνολογικά καινοτοµικές εφαρµογές. Ο κ. Sainz ανέφερε ότι είναι σηµαντικό να είναι γνωστές οι προτεραιότητες και διαθέσεις των χωρών-µελών, διότι και οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα διαµορφωθούν ανάλογα µε τις προτεραιότητες αυτές. VI. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚ ΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ Υ ΡΟΓΟΝΟΥ Στη συνέχεια συζητήθηκε η ετήσια εκδήλωση της Πλατφόρµας Υδρογόνου που έχει προγραµµατιστεί για τις 17 και 18 Μαρτίου 2005 στην µεγάλη αίθουσα του κτιρίου Charlemagne µε χωρητικότητα 400 ατόµων. Ένα προκαταρκτικό σχέδιο προγράµµατος επισυνάπτεται. Προβλέπεται η συµµετοχή προσωπικοτήτων υψηλού επιπέδου από την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τις Χώρες-Μέλη, την Ευρωπαϊκή Βιοµηχανία κ.λ.π. όπως φαίνεται και από τις προσκλήσεις που αναφέρεται ότι έχουν σταλεί στο προκαταρκτικό πρόγραµµα. Έχει προσκληθεί και ο νέος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πορτογάλος κ. Jose Manuel Barroso. Παράλληλα θα υπάρξει και έκθεση σχετικών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Βιοµηχανίας σε άλλο κτήριο. Στην εκδήλωση θα γίνει απολογισµός των δραστηριοτήτων της Τεχνολογικής Πλατφόρµας Υδρογόνου και Στοιχείων Καυσίµου και Παρουσίαση και Σχολιασµός των δύο εκθέσεων, µιας για το Στρατηγικό Πρόγραµµα Έρευνας (SRA) και µιας για την Στρατηγική Προώθησης των Εφαρµογών (DS). Κύριες οµιλίες θα γίνουν από Επιτρόπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Υπουργούς χωρών-µελών, Προέδρους Εταιρειών κ.λ.π. ενώ έχει ζητηθεί και από τον Υπουργό Eνέργειας των Η.Π.Α. να δώσει µια από τις κύριες οµιλίες. Οι προτάσεις των δύο εκθέσεων (SRA και DS) θα παρουσιαστούν από τον Πρόεδρο του Γνωµοδοτικού Συµβουλίου της Πλατφόρµας k. Jeremy Bentham, πρόεδρο των δραστηριοτήτων για το Υδρογόνο της εταιρείας Shell. Τη δεύτερη µέρα θα παρουσιαστούν και οι απόψεις του Mirror Group και θα γίνει παρουσίαση του έργου HY-CO. Θα πρέπει να υπάρξει σύγκλιση και σύνθεση των απόψεων της οµάδος. Θα παρουσιαστούν επίσης τα αποτελέσµατα του 6 ου Προγράµµατος Πλαισίου και η συνεργασία σε Εθνικό, Περιφερειακό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. 8

9 Ο κ. Sainz τόνισε ότι δεν ξεκινάµε από το µηδέν αλλά υπάρχει αλληλεπίδραση µε έργα σε εξέλιξη στο εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Θα πρέπει να υπάρχει συντονισµός µε τις συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης (panels) και µε προτάσεις για εθνικά και περιφερειακά προγράµµατα που πρέπει να ενσωµατωθούν στην Ευρωπαϊκή προσπάθεια. Στην πρώτη ενότητα θα καλυφθούν θέµατα παραγωγής, αποθήκευσης, εφαρµογών υδρογόνου και έργα Κοινοτήτων Υδρογόνου µε ανταλλαγή απόψεων και συζήτηση στρογγυλής τράπεζας (panel) ενώ στη δεύτερη ενότητα θα εξεταστεί το άνοιγα των αγορών, αναγκαίες πρωτοβουλίες οµάδων και η εκδήλωση θα κλείσει µε εξαγωγή συµπερασµάτων από τον Πρόεδρο του Γνωµοδοτικού Συµβουλίου κ. J. Bentham. Το Mirror Group θα πρέπει να συµβάλει µε µια συγκροτηµένη παρουσίαση. Ο κ. Seitz ανέφερε ότι οι χώρες που επιθυµούν να παρουσιάσουν έργα τους σε poster θα πρέπει να στείλουν σχετικό υλικό σύµφωνα µε το σχέδιο για poster που έχει σταλεί. Το σχέδιο αυτό επισυνάπτεται. Ο κ. Πετεβές συµπλήρωσε ότι εάν υπάρχουν και σχετικά φυλλάδια για εθνικά προγράµµατα ή έργα µπορούν να υποβληθούν µέσω της Γραµµατείας του Mirror Group. Επίσης αναφέρθηκε στις δραστηριότητες της Οµάδας της Πλατφόρµας Υδρογόνου και είπε ότι επιδιώκεται ευρύτερη ενηµέρωση και συµµετοχή του κοινού και Μη- Κυβερνητικών Οργανώσεων (NGO) καθώς και της Ακαδηµαϊκής Κοινότητας και της Βιοµηχανίας. Τόνισε την σηµασία της εκπαίδευσης και της πρακτικής εξάσκησης καθώς και της ανάπτυξης της επιχειρηµατικότητας και της χρηµατοδότησης. Ακόµα τόνισε τη σηµασία των κανονισµών και προτύπων καθώς και την ανάγκη εναρµόνισης των Ευρωπαϊκών προσπαθειών µε τα κοινοτικά ερευνητικά έργα του 5 ου και 6 ου Π.Π. Ο κ. Frois ανέφερε ότι θα παρουσιάσει τα σχόλια των χωρών-µελών στις δύο εκθέσεις στην ετήσια εκδήλωση του Μαρτίου και θα στείλει δυο εβδοµάδες πριν ένα αντίγραφο της παρουσίασης για παρατηρήσεις. Επίσης είπε ό,τι έχουν να παρουσιάσουν ανάλογο οι χώρες-µέλη θα πρέπει να το υποβάλουν µέχρι τις 21 Ιανουαρίου. VII ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 7 ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΛΑΙΣΙΟ Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής κ. Angel Perez Sainz αναφέρθηκε στο ολοκληρωµένο Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα για το Υδρογόνο και τα Στοιχεία Καυσίµου το οποίο προωθείται από την Πλατφόρµα Υδρογόνου. Ανέφερε ότι από τις πλατφόρµες που δηµιουργήθηκαν στο 6 ο Π.Π. σε διάφορα θέµατα (Υδρογόνο, Φωτοβολταϊκά, Νανοτεχνολογίες, Βιοτεχνολογία, Επικοινωνίες κ.λ.π.) µερικές µόνο θα εξελιχθούν σε Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες (Joint Technological Initiatives-JTI) στο 7 ο Π.Π. Η Πλατφόρµα Υδρογόνου είναι µια καλή υποψηφιότητα εφ όσον υπάρξει το ανάλογο ενδιαφέρον των χωρών-µελών. 9

10 Οι Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες (JTI) αντιπροσωπεύουν ενότητες µεγάλων προσπαθειών σε ορισµένους τεχνολογικούς τοµείς µε τα χαρακτηριστικά : Α. Μεγάλες Συνεργασίες ηµόσιων και Ιδιωτικών Φορέων Β. Περιλαµβάνουν µεγάλες προκλήσεις και φιλόδοξα θέµατα Έρευνας, Τεχνολογίας και Προώθησης των Εφαρµογών που απαιτούν µεγάλη κινητοποίηση ηµόσιας και Ιδιωτικής χρηµατοδότησης. Γ. Χρειάζονται νέες διαστάσεις και µηχανισµούς πέρα από τους υπάρχοντες για την ενσωµάτωση και ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών δραστηριοτήτων Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης.. Γίνονται µε πρωτοβουλία της Βιοµηχανίας και προϋποθέτουν ανάληψη υποχρεώσεων εκ µέρους της και συµµετοχή της στην υψηλής κλίµακας χρηµατοδότηση. Θα χρειαστούν καινούργια Νοµικά Σχήµατα. Εξετάζονται τρεις µορφές για τη δοµή και λειτουργία των πρωτοβουλιών αυτών. 1. SUPER JTI. Στη µορφή αυτή όλες οι δραστηριότητες Έρευνας, Τεχνολογίας και Προώθησης των Εφαρµογών, περιλαµβανοµένου και του συντονισµού των εθνικών προγραµµάτων των χωρών-µελών, εντάσσονται στην Κοινή Τεχνολογική Πρωτοβουλία (JTI). 2. ΕΝ ΙΑΜΕΣΗ (ΥΒΡΙ ΙΚΗ) ΜΟΡΦΗ ΚΤΠ. Ένα µεγάλο µέρος των δραστηριοτήτων έρευνας και προώθησης των εφαρµογών εντάσσονται στην Κοινή Τεχνολογική Πρωτοβουλία ενώ το υπόλοιπο ακολουθεί τον καθιερωµένο τρόπο των ερευνητικών διαδικασιών. 3. Συνέχιση των διαδικασιών του 6 ου Π.Π. µε το υδρογόνο και τα στοιχεία καυσίµου να είναι απλώς ένας τοµέας του ενεργειακού προγράµµατος σε ανταγωνισµό µε άλλους τοµείς. εν έχει αποσαφανισθεί ακόµα πια µορφή θα ακολουθηθεί. Η διοικητική και διαχειριστική δοµή των ΚΤΠ προβλέπεται να έχει ένα ιοικητικό Συµβούλιο (Governing Board) και ένα Γραφείο Προγράµµατος (Program Office) και διάφορες λειτουργικές δραστηριότητες όπως παραγωγή υδρογόνου, στοιχεία καυσίµου, αποθήκευση υδρογόνου κ.λ.π. Προβλέπονται µόνο µεγάλα ολοκληρωµένα προγράµµατα ύψους 50 µε 100 εκατοµµύρια ευρώ που περιλαµβάνουν ερευνητικά, επιδεικτικά κ.λ.π. έργα. ηµιουργούνται έτσι κύριες δραστηριότητες µε ένα συντονισµένο και ολοκληρωµένο τρόπο. Η υλοποίηση των µεγάλων έργων πραγµατοποιείται και µε την συµµετοχή κατάλληλων φορέων και οργανισµών όπως η ΕΕIG (European Economic Interest Grouping). Αναµένεται έτσι η δηµιουργία κριτικής µάζας από έντονα αποφασισµένους βιοµηχανικούς εταίρους. Η Σλοβενία έθεσε το ερώτηµα πώς θα υπάρξει η δυνατότητα συµµετοχής και µικροµεσαίων επιχειρήσεων και ποια θα είναι η συσχέτιση των µικρών µε τις µεγάλες επιχειρήσεις. 10

11 Επίσης ερώτησε το ποσοστό θα διατεθεί για βασική έρευνα (αναφέρεται 16% στην έκθεση SRA) και τι προβλέπεται για αναθέσεις εργασιών σε τρίτους µικρότερους ικανούς συνεργάτες. Ο κ. Sainz είπε ότι οι κύριοι συµµετέχοντες µε σοβαρή συµβολή θα διαχειριστούν τα έργα αυτά αλλά δηµόσια κονδύλια δεν µπορούν να διατεθούν χωρίς διαφάνεια. Επιδιώκεται η συγκρότηση µικρών οµάδων από περίπου 4-5 µέλη για τα µεγάλα έργα. Θα υπάρχουν οι κύριοι συµµετέχοντες για τα µεγάλα αυτά προγράµµατα αλλά το ήµισυ της εργασίας θα είναι ανοικτό σε ελεύθερους διαγωνισµούς που θα βασίζονται στην ποιότητα και σε µεθόδους για την προσέλκυση µικροµεσαίων επιχειρήσεων. Η βασική έρευνα δεν έχει ακόµα προσδιοριστεί. Άλλα προγράµµατα ασχολούνται µε τη βασική έρευνα. Το υβριδικό σχήµα θα έχει περισσότερη βασική έρευνα. Η ανάθεση εργασιών προς τρίτους θα πραγµατοποιηθεί µε την επιδίωξη για συµµετοχή των Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Από ελληνική πλευρά ετέθη το ερώτηµα της εξασφάλισης της διαφάνειας και του προβλήµατος της διάθεσης ιδιόκτητων τεχνολογικών πληροφοριών µεταξύ των συνεργατών των έργων αυτών καθώς και προς τις συνεργαζόµενες µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Ο κ. Sainz ανέφερε ότι τα θέµατα αυτά θα εξεταστούν από νοµικούς και των δύο πλευρών και θα αντιµετωπιστούν µε την υπογραφή καλώς καθορισµένων συµβάσεων που θα προσδιορίζουν τις πληροφορίες που θα ανταλλάσσονται και την κατοχύρωση τους καθώς και το πότε θα γίνεται η ανταλλαγή αυτή. ιαφορετικά δεν µπορεί να υπάρξει δηµόσια χρηµατοδότηση. VII. ΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ Συζητήθηκε η ιεθνής Συνεργασία για την Οικονοµία του Υδρογόνου (International Partnership for Hydrogen Economy-ΙPHE). Η συνεργασία αυτή δηµιουργήθηκε µε πρωτοβουλία των ΗΠΑ το Συντονίζει διεθνικά προγράµµατα έρευνας και προώθησης των εφαρµογών. Ο κ. Neef αντιπρόεδρος της Επιτροπής Υλοποίησης της Συνεργασίας αυτής ανέφερε ότι περιλαµβάνει περίπου 20 χώρες (Η.Π.Α., Βρετανία, Γαλλία, Γερµανία, Ιταλία, Νορβηγία, Καναδάς, Αυστραλία, Ρωσία, Κίνα, Κορέα, Ιαπωνία, κ.ά.) οι οποίες συγκεντρώνουν το 85% του Ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (G.D.P.) του Κόσµου µε 3,5 δισεκατοµµύρια πληθυσµό. Η ΙΡΗΕ έχει δυο κύριες Επιτροπές µια Επιτροπή Κινητοποίησης (Steering Committee) και µια Υλοποίησης και Σχέσεων. Ένας ολοκληρωµένος χάρτης δραστηριοτήτων της πρώτης Επιτροπής αναµένεται το 2007 ενώ γίνεται επεξεργασία του ρόλου της στη διαµόρφωση κανονισµών και προτύπων. Επίσης βρίσκεται σε επεξεργασία το σχέδιο εργασιών της δεύτερης Επιτροπής που περιλαµβάνει τον προσδιορισµό προτεραιοτήτων και τη διοργάνωση διεθνών Συναντήσεων Εργασίας (workshops). 11

12 Ο κ. Sainz παρατήρησε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπροσωπείται στην IPHE και έτσι εκπροσωπούνται όλες οι χώρες-µέλη ακόµα και εκείνες που δεν συµµετέχουν αυτοτελώς. Ο ιεθνής Οργανισµός Ενέργειας ( ΟΕ) (International Energy Agency I.E.A.) πραγµατοποίησε µια επισκόπηση για τις εθνικές δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης. Επισηµαίνονται προτεραιότητες και ανάλυση κενών που υπάρχουν στα προγράµµατα. Το πρόγραµµα των στοιχείων καυσίµου εξετάσθηκε για να καλύψει και φορητές εφαρµογές. Επισυνάπτεται συνοπτικός κατάλογος των σχετικών συµπερασµάτων και ενεργειών της οµάδας του ΙΕΑ. Στη συνέχεια συζητήθηκαν οι διάφορες εκκρεµότητες του Mirror Group. Εστάλησαν δύο γράµµατα τα οποία επισυνάπτονται και στα οποία ζητούνται απόψεις του Mirror Group. Σχετικές απαντήσεις θα πρέπει να σταλούν στη Γραµµατεία του Mirror Group. Το ευρωπαϊκό πρόγραµµα HYWAYS ζητάει διασύνδεση µε τα εθνικά προγράµµατα. Θα οργανωθεί σχετικά µια ηµερήσια συνάντηση εργασίας. Η επόµενη συνάντηση του Mirror Group προγραµµατίστηκε για τις 16 Μαρτίου και η µεθ επόµενη κατά αρχήν για τις 20 Μαίου. Ε.Ν. Καραµπατέας I.Βασάλος 12