Αξιολόγηση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου των κοινών οργανώσεων αγοράς µόνιµων καλλιεργειών - Σύνοψη Oréade-Brèche

Transcript

1 Αξιολόγηση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου των κοινών οργανώσεων αγοράς µόνιµων καλλιεργειών - Σύνοψη Oréade-Brèche Η αξιολόγηση αυτή αφορά τις 3 ΚΟΑ: Ελαιoλάδου, Οπωροκηπευτικών και Οίνου. Καλύπτει την περίοδο 1993/2003 και δεν αποσκοπεί στην αξιολόγηση των ΚΟΑ στο σύνολό τους, αλλά στην αξιολόγηση του αντίκτυπου της εφαρµογής των σηµαντικότερων µέτρων τους στο περιβάλλον. Από µεθοδολογική άποψη, η οριοθέτηση του αντίκτυπου αυτού είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, διότι οι παρατηρηθείσες περιβαλλοντικές συνέπειες οφείλονται σε διάφορες αιτίες, µεταξύ άλλων στην τεχνική εξέλιξη ή στην ανάπτυξη των αγορών. Στις 3 ΚΟΑ διαπιστώθηκε παρόµοιος δυνητικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος: (εντατικοποίηση, εγκατάλειψη στις περιθωριακές περιοχές, βελτίωση των πρακτικών ), παρότι µπορεί να διαφέρουν οι σχετικοί µηχανισµοί.

2 1. ΕΛΑΙΟΛΑ Ο Η ενίσχυση στην παραγωγή που ανέρχεται σε 99% των δαπανών αποτελεί το βασικό µέσο αυτής της ΚΟΑ. Η µοναδική ειδική αναφορά της ρύθµισης είναι η χορήγηση µέρους της ενίσχυσης για τη χρηµατοδότηση δράσεων σε περιφερειακό επίπεδο ή µέσω των ΟΠ, που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας της ελαιοκοµικής παραγωγής και στη µείωση των περιβαλλοντικών συνεπειών της. Συµβάλλει στην εντατικοποίηση της παραγωγής, γεγονός που θα µπορούσε να έχει αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες στις εκµεταλλεύσεις εντατικής καλλιέργειας, κατέστησε όµως δυνατή τη διατήρηση περιθωριακών εκτατικών εκµεταλλεύσεων µεγάλου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. 1.1 Η εντατικοποίηση Οι δείκτες δείχνουν µια τάση προς την εντατικοποίηση, η οποία επικεντρώνεται στις µεσαίες και τις µεγάλες εκµεταλλεύσεις, σε περιοχές που είναι κατάλληλες για µηχανική καλλιέργεια. Η καθιέρωση των µέγιστων εγγυηµένων ποσοτήτων (ΜΕΠ) και οι σηµαντικές υπερβάσεις τους δεν ανέστειλαν την τάση αυτή, ωστόσο η αλλαγή της χορήγησης της ενίσχυσης στους µικρούς παραγωγούς δεν συνέβαλε προς αυτή την κατεύθυνση. Η ΚΟΑ ενδέχεται να ευθύνεται εν µέρει γι' αυτήν την τάση, αλλά µόνο σε συνδυασµό µε άλλους παράγοντες, όπως µια αγορά µε σταθερή ανάπτυξη και οι γενικές τάσεις για τη µηχανική καλλιέργεια, την εξειδίκευση, τη βελτιστοποίηση των επενδύσεων στον τοµέα της γεωργίας, κλπ. Στην Ισπανία η αγορά αποτελεί τη βασική αιτία. Στην Ιταλία η ενίσχυση στο νότο, στις µεσαίες έως µεγάλου µεγέθους εκµεταλλεύσεις, µε παραγωγή χαµηλότερης ποιότητας συνέβαλε στην εντατικοποίηση. Ωστόσο, ένα µεγάλο µέρος των ελαιώνων στην Ευρώπη εξακολουθεί να καλλιεργείται σύµφωνα µε τις παραδοσιακές και ελάχιστα εντατικές µεθόδους. Για παράδειγµα, στην Ανδαλουσία, το 73% των εκµεταλλεύσεων αντιπροσωπεύουν 70% των εκτάσεων, οι οποίες δεν επηρεάστηκαν από την εντατικοποίηση αυτή. Οι συνέπειες της εντατικοποίησης των πρακτικών µπορούν να περιοριστούν : Ρύπανση του εδάφους και των υδάτων: Τα πιο έµµονα µόρια (ανθεκτικά στη διάσπαση) εξαφανίζονται από τους καταλόγους των εγκεκριµένων προϊόντων. Αυτού του είδους η ρύπανση, η οποία οφείλεται στην εντατικοποίηση, πρέπει εποµένως να καταστεί σαφώς σπανιότερη. ιάβρωση: Φαίνεται ότι η ελαιοκαλλιέργεια µπορεί να έχει σηµαντικές επιπτώσεις στη διάβρωση. Ορισµένες πρακτικές όπως η χορτοκάλυψη και η άρδευση των ελαιώνων περιορίζουν σηµαντικά τη διάβρωση. Εκµετάλλευση περιορισµένων πόρων ύδατος: Μολονότι όλοι σχεδόν οι παραγωγοί έχουν καθιερώσει µέτρα για την εξοικονόµηση αυτού του σπάνιου πόρου και ιδίως συστήµατα στάγδην άρδευσης/κατανοµές ποσοστώσεων, η σηµαντική αύξηση των αρδευόµενων 2/9

3 εκτάσεων οδήγησε σε ορισµένες περιοχές σε έναν αυξανόµενο ανταγωνισµό µε τους άλλους χρήστες ύδατος. Υποβάθµιση των ενδιαιτηµάτων και µείωση της βιοποικιλότητας παρατηρούνται ιδίως όταν παλαιοί ελαιώνες αντικαθίστανται από ελαιώνες εντατικής καλλιέργειας, όταν υπάρχει τάση για µονοκαλλιέργεια ή αντίθετα εγκαταλείπονται ελαιώνες σε περιθωριακές περιοχές µε αναβαθµίδες, όπως για παράδειγµα στη Λιγουρία της Ιταλίας ή στα νησιά του Αιγαίου. Υποβάθµιση των τοπίων: Η εντατικοποίηση είχε σε µεγάλο βαθµό συνέπειες σε τοπικό επίπεδο, στα αγροτεµάχια, µε την εκρίζωση παλαιών ελαιώνων, συχνά υψηλής αισθητικής αξίας, και την επαναφύτευση νέων σε σειρές. 1.2 ιατήρηση των περιθωριακών εκµεταλλεύσεων Η συνέπεια αυτή αναφέρεται σε όλες τις εθνικές εκθέσεις και σε περιπτωσιολογικές µελέτες ως µία από τις κύριες συνέπειες της ΚΟΑ. Η διατήρηση µικρών παραδοσιακών εκµεταλλεύσεων, συχνά σε περιοχές δύσκολες, συνεπάγεται πολλά περιβαλλοντικά πλεονεκτήµατα, αντίθετα µε τον προαναφερόµενο κατάλογο, δεδοµένου ότι οι εκµεταλλεύσεις αυτές καλλιεργούνται συχνά πολύ εντατικά και συµµετέχουν ευρέως στη διαµόρφωση των τοπίων. Υπάρχουν µάλιστα παραδείγµατα εγκταταλειµένων ελαιώνων που καλλιεργούνται εκ νέου. 1.3 Οργανώσεις οικονοµικών φορέων Κατέχουν πολύ σηµαντική θέση στο πλαίσιο των παραγωγών (π.χ. το 86% στην Ανδαλουσία). Τα επιχειρησιακά τους προγράµµατα περιέχουν δράσεις όπως η παροχή συµβουλών στους γεωργούς όσον αφορά αειφόρες πρακτικές, τις ορθές γεωργικές πρακτικές και τα προγράµµατα ολοκληρωµένης γεωργίας και βιολογικής καλλιέργειας, που χρηµατοδοτούνται άλλωστε στο πλαίσιο των γεωργοπεριβαλλοντικών µέτρων του κανονισµού για την αγροτική ανάπτυξη (ΚΑΑ), µε στόχο τη χρηστή διαχείριση των υδάτων και των λιπασµάτων. Η θέση αυτών των οργανώσεων οδήγησε, σε ορισµένες χώρες ή περιοχές, στο συµπέρασµα ότι µπορούν να συµβάλουν σηµαντικά ώστε να καταστούν οι γεωργικές πρακτικές φιλικότερες προς το περιβάλλον. Ειδικότερα, αυτή είναι η κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί για την ανάπτυξη της βιολογικής καλλιέργειας και της ολοκληρωµένης παραγωγής, οι οποίες µέχρι σήµερα αντιπροσωπεύουν από άποψη έκτασης λιγότερο από 5% στην Ελλάδα, 10% στην Ισπανία και λιγότερο από 20% στην Ιταλία. 1.4 Συνέπειες του ΚΑΑ Οι επενδυτικές ενισχύσεις συνέβαλαν σε ορισµένα κράτη µέλη σε µια εντατικοποίηση, χορηγούνται όµως σε συνδυασµό µε µέτρα άµβλυνσης των επιπτώσεων, όπως ο περιορισµός της πυκνότητας και η προτίµηση των ποικιλιών υψηλής ποιότητας έναντι της ποσότητας (Ιταλία) ή πιστώσεις για την άρδευση στις γεωργικές εκµεταλλεύσεις βιολογικής ή ολοκληρωµένης καλλιέργειας (Ελλάδα). Το ποσό των ενισχύσεων στις µειονεκτικές περιοχές είναι πολύ περιορισµένο σε σχέση µε τα περιθώρια αυτής της παραγωγής. Στην Ισπανία και στην Ελλάδα, όπου οι ενισχύσεις 3/9

4 αυτές συνοδεύονται µε την εφαρµογή ορθών γεωργικών πρακτικών, ευνοήθηκε η διατήρηση παραδοσιακών αµπελώνων υψηλής φυσικής αξίας. Αντίθετα στην Ιταλία, οι ενισχύσεις αυτές χρησιµοποιήθηκαν λιγότερο. 1.5 Συστάσεις Η διατήρηση µιας ΚΟΑ, η οποία παροτρύνει τη διατήρηση και την ανάπτυξη αµπελώνων, είναι ευεργετική για το περιβάλλον. Μεταξύ των µόνιµων καλλιεργειών, η καλλιέργεια των αµπελώνων είναι η πιο εκτατική. Πρέπει µόνο να διασφαλιστεί ότι οι πιο προβληµατικές καταστάσεις από περιβαλλοντική άποψη θα αποτελέσουν αντικείµενο ορθής διαχείρισης Σε αυτό το πλαίσιο, έχει ήδη προωθηθεί η βασική σύσταση µε την µεταρρύθµιση του 2004 η αντικατάσταση της ενίσχυσης στην παραγωγή από τη στρεµµατική ενίσχυση. Οι οργανώσεις οικονοµικών φορέων αποτελούν, λόγω της διείσδυσής τους στον κλάδο, εξαιρετικό συνδετικό κρίκο µε τους παραγωγούς. Με τη βοήθεια των δικτύων αυτών και την κατάλληλη στήριξη είναι σκόπιµο να εκπονηθούν οδηγοί συγκεκριµένων ορθών γεωργικών πρακτικών και να διαδοθούν πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον που δεν είναι πάντοτε ασυµβίβαστες µε την αποδοτικότητα. Τέλος, η συνέργια µε τους ΚΑΑ θα καταστήσει δυνατή την ανάπτυξη µέσων εκτός της ΚΟΑ προκειµένου να λαµβάνεται περισσότερο υπόψη η περιβαλλοντική πτυχή στους ελαιώνες. 4/9

5 2. ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΑ Οι οργανώσεις παραγωγών αποτελούν το κεντρικό σηµείο αυτής της ΚΟΑ, διότι είναι υπεύθυνοι για την εφαρµογή της πολιτικής µέσω των επιχειρησιακών προγραµµάτων τους. Η περιβαλλοντική πολλαπλή συµµόρφωση υπήρξε επίσης αποτελεσµατική χάρη στην καθιέρωση εθνικών πλαισίων όσον αφορά τα περιβαλλοντικά µέτρα και τη µεταποίηση των αποσυρόµενων από την αγορά προϊόντων. 2.1 Η εντατικοποίηση Στη Γαλλία η τάση αυτή δεν διαπιστώθηκε στην καλλιέργεια οπωροφόρων δένδρων, αντίθετα από την Ισπανία όπου ήταν σχετικά σηµαντική, και περισσότερο µέτρια στις άλλες χώρες η αγορά κινήθηκε προς αυτή την κατεύθυνση χωρίς ουσιαστική συµβολή από την ΚΟΑ. Όσον αφορά τα εσπεριδοειδή, η µεταφορά των ενισχύσεων από τους µεταποιητές προς τους παραγωγούς δεν είχε επιπτώσεις στις πρακτικές των παραγωγών. 2.2 Μείωση των αποσύρσεων Πολύ σαφής σε όλη την Ευρώπη όπου η περιβαλλοντική πτυχή αντανακλάται στη διαχείριση των µικρών ποσοτήτων εναποµενουσών αποσύρσεων χάρη στο εθνικό πλαίσιο για τις καταστροφές. Τα συστήµατα κοινοποίησης και οι τακτικοί έλεγχοι λειτουργούν κανονικά. 2.3 Θετικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος των ΟΠ Ο αντίκτυπος της ΚΟΑ του 1996 είναι εµφανής στην ανάπτυξη των οργανώσεων παραγωγών: Τα προγράµµατά τους συµβάλλουν: 1. σε γενική αύξηση του ποσοστού συγκέντρωσης της παραγωγής που διατίθεται στην αγορά, µεταβαίνοντας από τη λογική των αποσύρσεων στη λογική της καθιέρωσης µιας κοινής στρατηγικής, στην αύξηση του επαγγελµατισµού των παραγωγών και στη βελτίωση των γενικά φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών, εκ των οποίων η πιο συνεπής είναι η Ολοκληρωµένη Παραγωγή Φρούτων, ακολουθούµενη από τα µέτρα παροχής συµβουλών/τεχνικής στήριξης και τον έλεγχο των υπολειµµάτων. 2. στην καθιέρωση µέτρων ποιότητας µε έντονη περιβαλλοντική πτυχή 3. στην αυξηµένη αίσθηση ευθύνης των φορέων, την ανάληψη περιβαλλοντικών δράσεων (που επιτρέπουν ιδίως τη µείωση των εισροών), την ανάπτυξη τεχνικών φιλικών προς το περιβάλλον (σύστηµα στάγδην άρδευσης, ανάπτυξη ανθεκτικών ποικιλιών, κλπ). εν υπάρχει σηµαντική µετατόπιση της παραγωγής από περιθωριακές περιοχές σε περιοχές υψηλής παραγωγικότητας. 2.4 Τα πρότυπα της αγοράς Εφαρµόζονται και εκτελούνται ευρέως. Οι συνέπειές τους στις πρακτικές και στο περιβάλλον είναι αντιφατικές: 5/9

6 o θετικές: τάση για αλλαγή µε την επιλογή ανθεκτικότερων ποικιλιών, µε µειωµένη χρήση προϊόντων φυτοπροστασίας, αλλά κάποια απώλεια ποικιλοµορφίας. o αρνητικές: κίνδυνος γενετικής διάβρωσης και τάση προς τη µονοκαλλιέργεια, ανθεκτικότητα ορισµένων παθογόνων οργανισµών και εποµένως αύξηση της συχνότητας και των ειδών προϊόντων φυτοπροστασίας, ρύπανση που οφείλεται στα προϊόντα που απορρίπτονται κατά τη διαλογή. 2.5 Προβλέψεις για τα νέα κράτη µέλη Η ΚΟΑ αναµένεται να συµβάλει στην αναδιάρθρωση και στον εκσυγχρονισµό του κλάδου. Κατά συνέπεια, υφίσταται, ιδίως στην Ουγγαρία, ο κίνδυνος εντατικοποίησης της παραγωγής µε τις αντίστοιχες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Άλλοι κίνδυνοι είναι η αύξηση των παρασιτοκτόνων και η οµογενοποίηση των καλλιεργειών. Στον κλάδο δεν υπάρχουν κίνητρα για να ληφθούν υπόψη οι περιβαλλοντικές πτυχές. 2.6 Καρποί µε κέλυφος Τα µέτρα ενισχύσεων του εισοδήµατος, τα οποία καθιερώθηκαν κυρίως στην Ισπανία και αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας των καρπών µε κέλυφος κατέστησαν βασικά δυνατό να διατηρηθεί η παραγωγή και να αποφευχθεί η εγκατάλειψη, χωρίς να προκαλέσουν πραγµατική εντατικοποίηση. Τα δεκαετή σχέδια είχαν περιορισµένες αλλά θετικές συνέπειες στο περιβάλλον. 2.7 Εκρίζωση Εφαρµόζεται µε διαφορετικούς τρόπους ανάλογα µε την χώρα. Το µέτρο οδήγησε σε µικρές µόνο αλλαγές όσον αφορά τις πρακτικές και είχε µάλλον θετικές και ασήµαντες συνέπειες για το περιβάλλον. 2.8 Συνέπειες του ΚΑΑ Οι επενδυτικές ενισχύσεις µε θετικές συνέπειες στο περιβάλλον αφορούν τη βελτίωση των συστηµάτων άρδευσης (ιδίως σύστηµα στάγδην άρδευσης ), την επιτόπια συσκευασία και αποθήκευση, επενδύσεις για αντιχαλαζικά δίχτυα, ενίσχυση για την προστασία ανθεκτικών ποικιλιών, ενισχύσεις για την ψύξη (χωρίς χλωροφθοράνθρακες - CFC), ενισχύσεις συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας, εµπορευµατοκιβώτια φυτοϋγειονοµικών προϊόντων, συστήµατα ανακύκλωσης των πλαστικών των θερµοκηπίων, κλπ. Τα γεωργοπεριβαλλοντικά µέτρα εφαρµόστηκαν σε όλες τις χώρες που αποτέλεσαν αντικείµενο µελέτης. Η συνέργια µε τα µέτρα των ΟΠ δεν αξιοποιήθηκε, και επιπλέον υπάρχει αντίθεση µεταξύ της οικονοµικής λογικής του κλάδου (ΟΠ) και της λογικής των τοπικών συµφερόντων, οι οποίες δεν συνδυάζονται εύκολα µεταξύ τους. Τέλος, µεταξύ δύο ισοδύναµων µέτρων, τα µέτρα των επιχειρησιακών προγραµµάτων είναι γενικά πιο ενδιαφέροντα από οικονοµική άποψη σε σχέση µε τα γεωργοπεριβαλλοντικά µέτρα. 2.9 Συστάσεις Συνέχιση και ενίσχυση των µέτρων περιβαλλοντικού χαρακτήρα αυτής της ΚΟΑ: 6/9

7 o πολλαπλή συµµόρφωση µε την υποχρέωση εκτέλεσης περιβαλλοντικών δράσεων o ενίσχυση για την ανάπτυξη της Ολοκληρωµένης Παραγωγής Φρούτων, παρακολούθηση των υπολειµµάτων, µέτρα τεχνικής στήριξης o µε βάση το µοντέλο ενίσχυσης της Ολοκληρωµένης Παραγωγής Φρούτων, παρεµβάσεις µεγάλης κλίµακας και διάρκειας o ειδική και προβαλλόµενη στήριξη για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο Οργανωτικές βελτιώσεις: o ενίσχυση του ευρωπαϊκού πλαισίου και αναζήτηση τρόπων µείωσης και απλούστευσης των µέτρων καθώς και εναρµόνιση των εθνικών πλαισίων o καθορισµός ορισµένων απλών και κοινών δεικτών παρακολούθησης, που πρέπει να εφαρµοστούν στα ΠΟ, για την παρακολούθηση σε εθνικό επίπεδο και τη συγκέντωση δεδοµένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο o απλούστευση των διοικητικών πτυχών µε το σύστηµα κατ αποκοπή πληρωµών, το οποίο συνέβαλε µε επιτυχία στην ανάπτυξη της Ολοκληρωµένης Παραγωγής Φρούτων Ανάπτυξη δράσεων επικοινωνίας: o οργάνωση από την Επιτροπή πλαισίων ανταλλαγής ορθών πρακτικών o καθιέρωση µέτρων στήριξης για την προώθηση της δηµιουργίας οµάδων παραγωγών o καθιέρωση µέτρων στήριξης της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, ιδίως στην περίπτωση των νέων κρατών µελών 7/9

8 3. ΟΙΝΟΣ Η εξέλιξη των αµπελοοινικών πρακτικών εξαρτάται ουσιαστικά από την αγορά η οποία ευνοεί επί του παρόντος τους οίνους ποιότητας και παροτρύνει τη συγκέντρωση των µέσων παραγωγής µε σκοπό τη µείωση του κόστους. Ως συνέπεια, διαπιστώνεται αύξηση της χρήσης φυτοϋγειονοµικών προϊόντων παρακινούµενη από µια αυξανόµενη µέριµνα για την προστασία της παραγωγής της οποίας η ποσότητα µειώνεται προς όφελος της προστιθέµενης αξίας, και αύξηση της µηχανικής καλλιέργειας. Οι δύο αυτές τάσεις έχουν πραγµατικές επιπτώσεις στο περιβάλλον : µόλυνση του περιβάλλοντος από τα χηµικά συνθετικά προϊόντα (έδαφος, υδροφόροι ορίζοντες, υδάτινο περιβάλλον) και υποβάθµιση του εδάφους λόγω της πύκνωσης και διάβρωσης των αµπελοτεµαχίων µε τη φύτευση σειρών σε πρανή και τη µηχανοποίηση των πρακτικών. Ωστόσο, οποιαδήποτε σχέση των επιπτώσεων αυτών µε τον κανονισµό της ΚΟΑ του 1999 είναι αµελητέα, πρόκειται κυρίως για το αποτέλεσµα παραγόντων όπως: ο κυρίαρχος ρόλος της αγοράς όσον αφορά την εξέλιξη των αµπελουργικών εκτάσεων και των πρακτικών της καλλιέργειας η εφαρµογή των µέτρων από τα κράτη µέλη. Το µόνο µέτρο που αναφέρεται άµεσα στη συµπερίληψη της περιβαλλοντικής πτυχής αφορά τις οµάδες παραγωγών και τις οργανώσεις του κλάδου. 3.1 Γενικές συνέπειες χωρίς ουσιαστική σηµασία Το µέτρο απαγόρευσης φύτευσης και η παρέκκλιση για την παροχή δικαιωµάτων φύτευσης από το εθνικό αποθεµατικό και η δυνατότητα µεταφοράς δικαιωµάτων φύτευσης δεν παρότρυνε τους αµπελοκαλλιεργητές να αυξήσουν τις αποδόσεις τους για να αντισταθµίσουν την απαγόρευση φύτευσης, ούτε συνέβαλε στην περιθωριοποίηση ορισµένων περιοχών διευκολύνοντας τη µεταφορά δικαιωµάτων. Το µέτρο εκρίζωσης δύναται να επιδεινώσει τον κίνδυνο διάβρωσης και έχει επίπτωση στο τοπίο, αλλά η δυνατότητα περιορισµού των περιοχών εφαρµογής µείωσε τις επιπτώσεις του στο περιβάλλον. Επιπλέον, η µετάβαση σε δάσωση συνεπάγεται καλύτερη εδαφική κάλυψη και µείωση των πηγών µόλυνσης. Το µέτρο που αφορά τις οινολογικές πρακτικές διαδραµατίζει κύριο ρόλο στην επιλογή λιγότερο ρυπογόνων εναλλακτικών πρακτικών όταν επιτρέπεται η χρήση τους, αλλά η διαδικασία έγκρισης επιβραδύνει τη χρήση καινοτόµων τεχνικών. 3.2 Συνέπειες που συνδέονται µε την εφαρµογή από τα κράτη µέλη εδοµένου ότι το κανονιστικό πλαίσιο είναι πολύ ευρύ, οι συνέπειες ανάλογα µε τη χώρα και την περιφέρειεα είναι τόσο διαφορετικές όσο και οι διαφορικοί τρόποι εφαρµογής των ακόλουθων µέτρων: o αναδιάρθρωση/µετατροπή o απαιτήσεις για τους οίνους ποιότητας που παράγονται σε καθορισµένες περιοχές o απόσταξη και παραγωγή µούστου 8/9

9 o συνοδευτικά µέτρα 3.3 υνητικές θετικές συνέπειες Μέτρο που εµπλέκει τις οµάδες παραγωγών και τις οργανώσεις των κλάδων στην προώθηση τεχνικών βιολογικής παραγωγής από τα κράτη µέλη και τις περιφέρειες. Οι συνέπειες του µέτρου εξαρτώνται από το ρόλο που διαδραµατίζουν οι οµάδες παραγωγών και οι οργανώσεις των κλάδων σε κάθε κράτος µέλος και εποµένως από την εφαρµογή των διατάξεων που θεσπίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μόνο τα µέτρα της Πορτογαλίας είχαν πράγµατι θετικές συνέπειες. 3.4 Συστάσεις Όσον αφορά τα µέτρα απαγόρευσης φύτευσης, ενίσχυσης για την εγκατάλειψη και µεταφοράς δικαιωµάτων o να προστεθούν περιβαλλοντικά κριτήρια (π.χ. οι θετικές συνέπειες αποτελούν προϋπόθεση µελλοντικής κάλυψης στο κρατίδιο Rheinland- Pfalz, ειδικά δικαιώµατα φύτευσης σε ευαίσθητες περιοχές ) Βάσει του άρθρου 10 του κανονισµού 1493/1999 το οποίο ορίζει ότι οι λεπτοµέρειες εφαρµογής του κεφαλαίου που αφορούν τις πριµοδοτήσεις εγκατάλειψης µπορεί να περιλαµβάνουν περιβαλλοντικά µελήµατα, ή γενικότερες δράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ΚΟΑ θα µπορούσε να παρακινήσει τα κράτη µέλη να λάβουν υπόψη τους κατά την εφαρµογή της περιβαλλοντικούς προβληµατισµούς και να προωθήσουν τη γενίκευση πρωτοβουλιών που αποδείχτηκαν θετικές. Παραδείγµατα είναι οι ενισχύσεις αναδιάρθρωσης/µετατροπής µε προτεραιότητα στους αµπελώνες που καλλιεργούνται σύµφωνα µε τις αρχές της αειφόρου ή βιολογικής γεωργίας, η οργάνωση της επεξεργασίας των υποπροϊόντων απόσταξης και η απλουστευµένη διαδικασία εγκρίσεων των οινολογικών πρακτικών. Η χρησιµοποίηση αφισών ως µέσο προώθησης της αειφόρου γεωργίας θα µπορούσε να αναπτυχθεί µε τη δηµιουργία διακριτικών σηµάτων καθορισµένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, αυτό απαιτεί εναρµόνιση και κοινό προσδιορισµό των τεχνικών της αειφόρου γεωργίας. Ανάπτυξη του ρόλου των οµάδων παραγωγών και των οργανώσεων των κλάδων στην προστασία του περιβάλλοντος. Εν κατακλείδι, πρέπει να υπενθυµίσουµε ότι οι ανησυχίες που εκφράζονται για το περιβάλλον δεν πρέπει να είναι αποµονωµένες από τα κοινωνικά και οικονοµικά θέµατα των τοµέων. Οι ΚΟΑ µπορούν να προσανατολίσουν τις πρακτικές και την ανάπτυξη των τοµέων µε τρόπο ώστε να συµπεριληφθεί καλύτερα η περιβαλλοντική πτυχή, αλλά αυτό προϋποθέτει ένα ορισµένο επίπεδο βασικού οικονοµικού δυναµισµού. Σε περιπτώσεις πραγµατικών δυσκολιών ενδείκνυται περισσότερο η λήψη αµεσότερων και προορατικών µέτρων στήριξης της περιβαλλοντικής προσέγγισης. 9/9