ΠαιΔεια και ριζα. Ζούμε σε μιαν εποχή βασικών ανισορροπιών. Η

Transcript

1 FYLLO_149_Layout 1 10/29/14 9:06 AM Page 1 Τριμηνιαία Έκδοση της ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ l Ζαλόγγου 13-15, ΤΚ: ΑΘΗΝΑ l ΦΥΛΛΟ 149 Έτος 48ο l Τιμή φύλλου: 0,01 ΠαιΔεια και ριζα εναρξη λειτουργίας του Δημοτικού Eλεύθερου ανοικτού Πανεπιστημίου Δήμου ςφακίων «Γεώργιος Ξενουδάκης» Ζούμε σε μιαν εποχή βασικών ανισορροπιών. Η επιδίωξη οικονομικής και μόνο ανάπτυξης και μάλιστα σε παγκόσμιο και υπερεθνικό επίπεδο, ματαιώνει κάθε προσδοκία ειρηνικής συνύπαρξης και προκοπής. Κι αν στον Μεγάλο Πόλεμο είχαμε νεκρούς πενήντα εκατομμύρια, από τότε μέχρι σήμερα, στους αμέτρητους τοπικούς πολέμους, μακριά αλλά και μέσα στις κοινωνίες μας, θρηνούμε τουλάχιστον άλλους τόσους. Στην προαιώνια διαμάχη για τις πηγές εμπορεύσιμης ενέργειας, λεηλατείται το φυσικό κεφάλαιο του κάθε τόπου και ισοπεδώνονται, ηθικά και πνευματικά, οι ανθρώποι. Η «μαζική ενημέρωση» καλλιεργεί τη σύγχυση και οδηγεί στην απάθεια ή στην τυφλή βία. Ο βιολογικός αφανισμός δεν απέχει πολύ. Απέναντι στον ξεριζωμό και την αποξένωσή μας, ζωτική είναι μόνον η πλατύτερη δυνατή πρόσβαση στην παιδεία, σ ό,τι μας συνέχει και μας κρατάει, αιώνες τώρα, ως ανθρώπους και ως πολίτες. Πάντα ο τόπος μας είχε ανθρώπους ξύπνιους και περήφανους κι ένα στέρεο ηθικό νόμο που καθόριζε την αρετή και τη συνύπαρξη. Εξεχώριζαν πάντα κάποιοι προικισμένοι θεματοφύλακες που με το παράδειγμα και τα λόγια τους μεταλαμπάδευαν τον πολιτισμό και την παράδοση και διαμόρφωναν ήθη. Με τα ριζίτικα, σαν τον Όμηρο, υμνούσαν σημαντικά πολεμικά γεγονότα, εξήραν ιδανικά όπως η ελευθερία, εκθείαζαν αρετές και προτερήματα, τραγουδούσαν τις χαρές και τις πίκρες της ζωής. Αυτός ο πολιτισμός και αυτή η παιδεία που στήριξαν την ιστορία και τη φήμη των Σφακιών, είναι και σήμερο η διέξοδος. Οι προσωπικές και συλλογικές αξίες είναι διαχρονικές. Τις εμπλουτίζουν η δημοτική και μέση εκπαίδευση στην Επαρχία, όπως ενισχύεται από το Ξενουδάκειο Κληροδότημα, καθώς και όσοι, άτομα ή σύλλογοι, διδάσκουν τη νεολαία την πολιτιστική κληρονομιά και την παράδοση του τόπου μας. Από την άλλη, τα Σφακιά δεν είναι πια αποκομμένα από τον υπόλοιπο κόσμο, όπως παλιότερα. Ευρείς ορίζοντες και συνεργασίες ευνοούν μια δια βίου εκπαίδευση, σε επαγγελματικό αλλά και σε επιστημονικό επίπεδο. Επιστέγασμα είναι το νεοσύστατο Δημοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Σφακίων, «Γεώργιος Ξενουδάκης». «Κάθε πολίτης έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να αναπτύξει τα ενδιαφέροντά του, να αποκτήσει νέες γνώσεις, να έρθει δηλαδή σε επαφή με νέα γνωστικά πεδία και αντικείμενα», αλλά «παράλληλα, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ίδρυση, τη λειτουργία και τη διασφάλιση της μελλοντικής προοπτικής βασικών φορέων, όπως είναι το Ιστορικό Αρχείο, η Βιβλιοθήκη, το Μουσείο Ιστορίας της Εκπαίδευσης και της Παιδείας, το Λαογραφικό Μουσείο, ο Οργανισμός Θεάτρου, το Εικαστικό Εργαστήρι, η Κινηματογραφική Λέσχη», γράφει ο καθηγητής Απόστολος Παπαïωάννου, Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Πανεπιστημίου Σφακίων. Αυτό το πρότυπο παιδείας υπηρετεί μια δια βίου εκπαίδευση του πολίτη. Για μια βιώσιμη ανάπτυξη που αφορά και τα παιδιά και τα εγγόνια μας και δίνει νόημα στη συνύπαρξή μας. «Και το ανήσυχο Σήμερα, βαθιά συνταραγμένο από τις αιματηρές δυσαρμονίες της ζωής και τον αβάσταγό τους πόνο, την παιδεία μελετάει και αναστοχάζεται, πώς να ριζοβολήσουν μέσα στις μελλούμενες ψυχές τα σπέρματα μιανής αρμονικότερης και ηθικότερης συνυπαρξίας των ανθρώπων». (Δημήτρης Γληνός, οραματιστής παιδαγωγός). Εκλογές στην Ένωση, στις 30 Νοεμβρίου Συμπληρώθηκαν δύο χρόνια θητείας του Δ.Σ. της Ένωσης. Στις 30/11 έχουμε εκλογές. Υποψηφιότητες υποβάλλονται μέχρι και τη Δευτέρα, 24/11. Η μεγάλη συμμετοχή θα δυναμώσει την Ένωσή μας. εμμανουηλ κριαρας Εφυγε για το αιώνιο ταξίδι ο μεγάλος δημοτικιστής φιλόλογος, διανοούμενος και δάσκαλος. Σελ. 8-9 ΣΤ ΑΣΚΥΦΟΥ Μνήμη καταστροφής του Γενίτσαρου Αληδάκη, το 1774 Με επιμνημόσυνη δέηση από ιερείς της περιοχής τιμήθηκε η μνήμη των Σφακιανών που κατέστρεψαν τον Αληδάκη, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε από τον Δήμο Σφακίων στις Καρές Ασκύφου. Ακολούθησαν χαιρετισμός του Δημάρχου Σφακίων, κ. Παύλου Πολάκη, ομιλία του κ. Νικόλαου Προκοπάκη, Προέδρου της Ένωσης Σφακιανών Νομού Ηρακλείου, καταθέσεις στεφάνων και γεύμα που παρέθεσε ο Δήμος. ρεπορτάζ στο επόμενο φύλο

2 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:19 PM Page 2 2 Συνδικάτο του εγκλήματος έβαλε στο στόχαστρο τον Δήμαρχο Σφακίων Συνδικάτο του εγκλήματος, με σημαντική δραστηριότητα στη διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, στην καλλιέργεια ινδικής κάνναβης και στη διάπραξη σειράς αδικημάτων κατά της περιουσίας και της σωματικής ακεραιότητας πολιτών, είχε βάλει στο στόχαστρο και τον Δήμαρχο Σφακίων Παύλο Πολάκη. Όπως σημειώνεται στο δελτίο τύπου της Αστυνομίας, το συνδικάτο δρούσε συστηματικά τουλάχιστον από τον Ιούλιο του Στο πλαίσιο εκτεταμένης αστυνομικής επιχείρησης, συνελήφθησαν συνολικά δώδεκα μέλη εγκληματικών οργανώσεων ηλικίας 24 έως 52 ετών. Η κακουργηματική δικογραφία περιλαμβάνει επιπλέον ογδόντα τέσσερα άτομα που συμμετείχαν ή βοηθούσαν στην παρανομία. Οι δύο οργανώσεις εξαρθρώθηκαν μετά από πολύμηνη, συστηματική και έρευνας που διεξήγαγαν η Ομάδας Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος της Υποδιεύθυνσης Ασφαλείας Ηρακλείου και το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών Ρεθύμνου. Στην αστυνομική επιχείρηση, που πραγματοποιήθηκε σ ολόκληρη την Κρήτη, συμμετείχε μεγάλος αριθμός αστυνομικών από διάφορες Υπηρεσίες της Περιφερειακής Διεύθυνσης Ασφαλείας και της Περιφερειακής Αστυνομικής Διεύθυνσης Κρήτης. Κατά την εξέλιξη της έρευνας προέκυψαν σημαντικά στοιχεία για τη σύνθεση, τα χαρακτηριστικά, τη μεθοδολογία δράσης και τις παράνομες δραστηριότητες των εγκληματικών οργανώσεων, στις οποίες περιλαμβανόταν σχέδιο ανατίναξης του αυτοκινήτου του Δημάρχου. Οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Ρεθύμνου, «ενώ το προανακριτικό έργο συνεχίζεται για να διερευνηθεί όλο το εύρος και το πεδίο της εγκληματικής δραστηριότητας των εμπλεκομένων» Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Σφακιανών Νομού Χανίων καταδικάζει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο το σχέδιο ανατίναξης του αυτοκινήτου του Δημάρχου μας. Τέτοιες ενέργειες δεν συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία της κοινωνίας μας Καλούμε όλους τους Σφακιανούς να καταδικάζουν τέτοιες πράξεις. Ανακοίνωση Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Σφακίων «Tο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Σφακίων καταδικάζει με αποτροπιασμό την απόπειρα ανατίναξης του αυτοκινήτου του Δημάρχου Σφακίων Πολάκη Παύλου, από κακοποιό στοιχείο, κάτοικο της Επισκοπής Ρεθύμνου, που εξιχνίασε η ασφάλεια Κρήτης αυτές τις μέρες και ανακοίνωσε με συνέντευξη τύπου σήμερα στα πλαίσια εξάρθρωσης ευρύτερης εγκληματικής οργάνωσης. Το Δημοτικό Συμβούλιο δηλώνει προς τους ηθικούς αυτουργούς αυτής της ενέργειας ότι: 1. Στέκεται σύσσωμο στο πλευρό του Δημάρχου Σφακίων Πολάκη Παύλου. 2. Δηλώνει ότι θα συνεχίσει χωρίς ταλαντεύσεις και μέχρι τέλους την υπεράσπιση των συμφερόντων και της περιουσίας του Δήμου χωρίς να υποκύπτει ούτε σε συμβιβασμούς ούτε σε τρομοκρατία, ούτε σε οποιεσδήποτε πιέσεις. 3. Δηλώνουμε για άλλη μία φορά ότι τον τόπο μας θα τον αλλάξουμε για να βαδίσει η συντριπτική πλειοψηφία των Σφακιανών στο δρόμο της ανάπτυξης, της προόδου και της κοινωνικής συνοχής και όχι στο δρόμο του νόμου της ζούγκλας, της συγκάλυψης, του νταηλικιού, της παραβατικότητας και του οργανωμένου εγκλήματος. 4. Καλούμε όλους τους Σφακιανούς να απομονώσουν κάθε άνανδρο και οπισθοδρομικό στοιχείο που νομίζει ότι με τέτοιες πράξεις θα μπει εμπόδιο στο δρόμο που έχουμε χαράξει τα τελευταία χρόνια. 5. Τέλος καλούμε την αστυνομία και τη δικαιοσύνη να προχωρήσει στη πλήρη διαλεύκανση και παραδειγματική τιμωρία όλων όσων εμπλέκονται σε όλη την επαίσχυντη απόπειρα εναντίον του Δημάρχου Σφακίων». ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΜΑΣ! Η Συντακτική επιτροπή της εφημερίδας μας και το Δ.Σ. της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών, ευχαριστούν θερμά όλους όσους έγιναν συνδρομητές στην εφημερίδα μας (σας) "ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ"! Ευχαριστούμε περισσότερο, εκείνους που μπόρεσαν - πέραν της ετήσιας συνδρομής των 10, να ενισχύσουν την προσπάθειά μας. Δυστυχώς η ανταπόκριση, από το σύνολο των παραληπτών της εφημερίδας, είναι πολύ μικρή! Το ετήσιο κόστος έκδοσης και διακίνησής της -παρά τη δραστική μείωση που καταφέραμε, δεν καλύπτεται με τις συνδρομές και τις δωρεές, ούτε κατά το 1/3! Αντιμετωπίζουμε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα, με τη συνέχιση της έκδοσης της και κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να μην διακοπεί! Σε αυτήν την δύσκολη προσπάθεια, χρειαζόμαστε τη βοήθεια σας! Κάνουμε ξανά έκκληση στους φίλους αναγνώστες, που μέχρι τώρα το αμέλησαν ή έληξε η συνδρομή τους, να βοηθήσουν, στέλνοντας την ετήσια συνδρομή τους (10 )! Κόψτε το Δελτάριο ΤΑΧΥΠΛΗΡΩΜΗΣ των ΕΛ.ΤΑ. που υπάρχει σε κάθε φύλλο, συμπληρώστε τα στοιχεία σας και το ποσόν που θέλετε να στείλετε και δώστε το στον Ταχυδρόμο ή στο Κατάστημα των ΕΛ.ΤΑ, χωρίς ταχυδρομικά έξοδα. Ευχαριστούμε για την ανταπόκριση σας! Tριμηνιαία έκδοση της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Ιδιοκτήτης: «Ένωση των Απανταχού Σφακιανών», ΕΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ & ΖΑΛΟΓΓΟΥ 15, ΤΚ Αθήνα, Τηλ. - FAX.: , info@ensfakia.gr, Εκδότης - Διευθυντής: Βαγγέλης Γουμενάκης, vgs@otenet.gr, Συντακτική επιτροπή: Βαγγ. Γουμενάκης, Καλλ. Γερωνυμάκη, Γιάν. Πολυράκης, Σ.Μανουσογιαννάκης, Βασ. Θωμάς, Ανδρ. Κούνδουρος Επιμέλεια φωτογραφιών: Βιβλιοπαρουσίαση, Σήφης Μανουσογιαννάκης, sifis_imbros@yahoo.gr Επιμέλεια εντύπου - Ηλεκτρονική σελιδοποίηση: Βαγγέλης Γουμενάκης, Σήφης Μανουσογιαννάκης Δακτυλογράφηση χειρογράφων - Διόρθωση κειμένων: Χριστίνα Γερολυμάτου Διαχωρισμός - Εκτύπωση - Ετικετοποίηση - Συσκευασία: ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΑΠΑΡΣΙΣ» Μυκηνών 9 - Κεραμεικός, ΑΘΗΝΑ Τηλ , aparsis.publ@gmail.com Επιταγές - Εμβάσματα: Προς: Ένωση Απανταχού Σφακιανών POSTE RESTANTE Κ.Τ.Α. ΑΙΟΛΟΥ 100, Τ.Κ Αθήνα

3 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:31 PM Page 3 Οι Σύλλογοι μας 3 ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ ΝΙΚΗΤΕΙΑ 2014 ΟΑγιος Νικήτας γιορτάστηκε στο Φραγκοκάστελο Σφακίων παρουσία πλήθους πιστών. Μετά την πανηγυρική Θεία Λειτουργία και το πλούσιο παραδοσιακό κέρασμα που ακολούθησε ξεκίνησαν στο γήπεδο του χωριού οι καθιερωμένοι αθλητικοί αγώνες με την ονομασία Νικήτεια 2014 στους οποίους συμμετείχαν μικροί και μεγάλοι σε διάφορα αθλήματα. Οι εκδηλώσεις συνδιοργανώθηκαν από τον Δήμο Σφακίων, την Κοινωφελή Επιχείρηση, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καλλικράτη και τον Α.Γ.Σ.Σ. Σφακίων. Στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Σφακίων κ. Παύλος Πολάκης τόνισε ότι «Γι άλλη μια φορά γιορτάσαμε την εορτή του Αγίου Νικήτα που είναι διπλή γιορτή καθώς ταυτόχρονα κάνουμε και τις αθλητικές εκδηλώσεις κάθε χρόνο ως Δήμος Σφακίων οι οποίοι ξανααναβίωσαν το και είναι συνέχεια αγώνων που έκαναν οι Σφακιανοί σε κρητικά αγωνίσματα εδώ και πάρα πολλούς αιώνες που γίνονταν σε κείνη την αρχαία περιοχή. Η συμμετοχή και φέτος στα αθλήματα είναι μεγάλη με παιδιά από τα σχολεία της επαρχίας και Σφακιανών». Ιστορικά στοιχεία της παλιάς Εκκλησίας, αλλά και της αρχαίας πόλης, ανέφερε στην ομιλία της η γεωπόνος κα Σοφία Σπλήνη υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων τα εξής: «Σήμερα είναι η διπλή εορτή του Αγίου Νικήτα που η ρίζα της αποτυπώνεται βαθιά στους αιώνες, όταν στη θέση του μικρού ναού του Αγίου Νικήτα υπήρχε μαρμάρινος αρχαίος βωμός αφιερωμένος στον θεό Νικείο Απόλλωνα. Γύρω στον βωμό ήταν απλωμένη η πόλη Νικήτα και οι κάτοικοί της οργάνωναν θρησκευτικές και αθλητικές τελετές προς τιμή του θεού τους Νικείου Απόλλωνα και ήταν παρόμοιες με τα Ίσθμια, τα Πύθια και τα Νέμεα της υπόλοιπης Ελλάδας. Στη θέση του βωμού αυτού είχε κτιστεί μια παλαιοχριστιανική βασιλική αφιερωμένη στον χριστιανό Άγιο Νικήτα. Οι κάτοικοι του Νικήτα διάλεξαν τον χριστιανό Άγιό τους και όπως φαίνεται η επιλογή δεν ήταν τυχαία, Νίκαιος, Νικήτα, Άγιος Νικήτας. Στον χώρο που είμαστε σήμερα αιώνες συνεχίστηκαν οι εκδηλώσεις προς τιμήν του Αγίου Νικήτα». Υπεύθυνος γυμναστής είναι ο κ. Εμμανουήλ Τζωρτζάκης. Sfakia vertical run 119 συμμετέχοντες χτύπησαν την καμπάνα της Αγίας Αικατερίνης Με απόλυτη επιτυχία ολοκληρώθηκε και φέτος ο δεύτερος αγώνας κάθετης ανάβασης Sfakia vertical run από το Λουτρό στην Ανώπολη Σφακίων. Οι καιρικές συνθήκες, που ήταν ιδανικές για ένα αγώνα ορεινού τρεξίματος (συννεφιά και ψιλόβροχο), ευνόησαν τους διαγωνιζόμενους να ολοκληρώσουν τη διαδρομή σε πολύ σύντομους χρόνους. Συγκεκριμένα, ο πρώτος αθλητής τερμάτισε τον αγώνα (4.5 χιλιόμετρα με θετική υψομετρική 690 μέτρα), σε χρόνο 34 λεπτά και 50 δεύτερα ενώ παραπάνω από τους μισούς αθλητές που συμμετείχαν κατάφεραν να τερματίσουν σε λιγότερο από 1 ώρα. Συνολικά συμμετείχαν 119 αθλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό και όλοι τους κατάφεραν να φτάσουν στο ψηλότερο σημείο της διαδρομής, να χτυπήσουν την καμπάνα της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνης και να τερματίσουν έγκυροι, τον αγώνα στην Ανώπολη. Μετά τον αγώνα, θεατές και διαγωνιζόμενοι απόλαυσαν τη σφακιανή φιλοξενία με ένα πλούσιο γεύμα, προσφορά του πολιτιστικού συλλόγου της Ανώπολης και του Δήμου Σφακίων. Τη διοργάνωση του αγώνα την είχε αναλάβει η εταιρία Natour Lab σε συνεργασία με το Δήμο Σφακίων και την υποστήριξη Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς και πραγματοποιήθηκε με την ευγενική χορηγία της ναυτιλιακής εταιρίας ΑΝΕΝΔΥΚ, του καταστήματος αθλητικών ειδών AQUAFIT, της εταιρίας αθλητικών ειδών Saucony, της τυπογραφικής εταιρίας Velvet printing και της εταιρίας παραγωγής φυσικού άψητου παστελιού Παστέλειον. Επίσης, δώρα και υλικά προσέφεραν τα καταστήματα Αρσινόη -Χειροποίητα κοσμήματα, Μικρό καράβι - Βιβλιοπωλείο, Αλεξάνδρα Μαλλινάκη-είδη αλιείας, Σκαλιδακης-Cretan Knives, Ποδηλατοδρόμιο, το Ποδηλατάδικο του Αντώνη, Run on clouds, το γυμναστήριο Παλμός, η αγροτουριστική μονάδα Μηλιά, τα ξενοδοχεία Casa Delphino και Hanim,pension Protopapas, οι ξενώνες Αλώνια και Ανώπολη, τα δωμάτια Φοινικας, το Kibar- Μοναστήρι του Καρόλου, ο μελισσοκόμος Αντώνης Παπαγιαννάκης, ο ξυλόφουρνος Δανδράκη, Terra Verveεναλλακτικό και αλλυλέγγυο εμπόριο, τα οινοποιεία Ανώσκελη και Μανουσάκη και η εταιρία ζυθοποιίας ΕΛΙΞΗ Α.Ε. To φωτογραφείο Eyeland για την κατασκευή και προσφορά των επάθλων. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα το Κινηματογραφικό Εργαστήρι Χανίων για την βιντεοσκόπηση του αγώνα, τον Υβ για τον ήχο και την μουσική και τους αθλητές Αγγελάκη Γιώργο και Χαιδεμενακη Μπάμπη για την πολύτιμη βοήθεια τους. Ευχαριστούμε επίσης θερμά όλους αυτούς που βοήθησαν αθόρυβα και συντέλεσαν στην διοργάνωση και ομαλή διεξαγωγή του φετινού αγώνα Sfakia Vertical Run. Τέλος, ένα μεγάλο ΜΠΡΑΒΟ σε όλους όσους διαγωνίστηκαν και τερμάτισαν δοκιμάζοντας τα όρια και τις αντοχές τους, σε ένα πραγματικά δύσκολο αγώνα στα βραχώδη και πανέμορφα μονοπάτια των Σφακίων. Ραντεβού και του χρόνου στο επόμενο SFAKIA VERTICAL RUN!

4 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:05 PM Page 4 4 Ο συνωστισμός της Σμύρνης και ο Γεώργιος Ξενουδάκης Οι Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που διώχτηκαν, δεν έπαθαν κάτι κακό. Ήταν πολλοί στην ακτή. Μαζεύτηκαν πολλοί και δεν χωρούσαν. Ήταν ένας συνωστισμός ανθρώπων, μπορούμε να το δούμε και οπουδήποτε αλλού. Η γενοκτονία των Ποντίων, σε ελεύθερη έκδοση, ήταν κάτι που έγινε και πέρασε. Δεν το παίρνουμε μαζί μας. Αυτά είναι μερικά από τα λόγια πολιτικών προσώπων στη σύγχρονη Ελληνική Βουλή, εκφράζοντας απροκάλυπτα την επιθυμία κάποιων για την παραχάραξη της Ιστορίας του Γένους, τη διαστρέβλωση της ιστορικής μνήμης του Έθνους, υποθηκεύοντας την εθνική συνείδηση των επόμενων γενεών και εξυπηρετώντας ιδιοτελείς, μικροϊδεολογικοπολιτικούς σκοπούς ή, ακόμαη χειρότερα, τους σκοπούς των εντολέων τους. Όπως καλά καλά γνωρίζουν κυρίως οι ακαδημαϊκοί ιστορικοί, η παραχάραξη της Ιστορίας είναι «συνώνυμη» ή «ισότιμη» με την παράλειψη ή την προβολή της μισής Ιστορίας. Λαμβάνοντας υπ όψιν αυτό το δεδομένο, προκύπτει και ο τίτλος του άρθρου, ταυτίζοντας την παραποίηση των ιστορικών γεγονότων στη Σμύρνη με την, σε τοπικό επίπεδο, παράλειψη του Σφακιανού Γεωργίου Ξενουδάκη από το σύγγραμμα «Κρήτη- Ελλάδα » που εκδόθηκε πρόσφατα και το οποίο, ανάμεσα στις 302 σελίδες του δεν έκρινε άξιο αναφοράς, έναν από τους μεγαλύτερους, αν όχι τον μεγαλύτερο πρεσβευτή των Κρητικών Αγώνων για την Ένωση. Σας παραθέτω ένα απόσπασμα από τους εκατοντάδες λόγους του, στη Βουλή και στο Εξωτερικό: «Πρεσβεύω ότι η Ελευθέρα Ελλάς, η ελευθερωθείσα, οφείλει να δράσει υπέρ της απελευθερώσεως και ταύτης [της Κρήτης]. Ελλάς ειρηνική είναι άρνησις του παρελθόντος, απομόνωσις ταύτης εκ της Μεγάλης Ελλάδος, διαμελισμός του Ελληνισμού ( ) Μόνη η Κρήτη συνεχώς υπενθυμίζει ενόπλως την καταγωγήν και αποστολήν του Ελληνισμού. Ηγεμών των τριών ηπείρων, κατά τον Αριστοτέλην. Εζήτησεν επαναστατούσα και την ηγεμονίαν της απελευθερώσεως των δούλων Κόψτε με ψαλίδι πάνω στη διακεκομμένη Ελλήνων, αλλά δεν την ηκολούθησαν». Κατά συνέπεια των ανωτέρω, θα επιθυμούσαμε να υποβάλουμε στη συγγραφική ομάδα, τους προλογίσαντες και στους εκδότες του συγκεκριμένου έργου, το ερώτημα, ποια σκοπιμότητα κρύβεται πίσω από την παράλειψη του ονόματος του Γεωργίου Ξενουδάκη, απορρίπτοντας ταυτόχρονα το κατ εμάς απίθανο σενάριο της ιστορικής άγνοιας, ολέθριας αν διακρίνει αυτούς που διδάσκουν την Ιστορία. Συνεχίζοντας, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι η διδαχή της Ελληνικής Ιστορίας είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην άμβλυνση των όποιων ψευτοπολιτικών και ψευτοϊδεολογικών διαφορών που ταλανίζουν το έθνος αιώνες τώρα. Είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στη συμπόρευση του έθνους και ο δρόμος που του δίνει το δικαίωμα συμμετοχής στη μελλοντική Ιστορία. Βοτζάκης Παύλος Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Σφακίων Προϊστάμενος Ταχυδρομείου Χώρας Σφακίων Διαμαρτυρία Δημάρχου και Δημοτικού Συμβουλίου Σφακίων για την απουσία αναφοράς στον Γ. Ξενουδάκη και στους άλλους Σφακιανούς πρωταγωνιστές, στις εκδηλώσεις για την Ένωση που έγιναν στην Κρήτη «Ο δήμαρχος Σφακίων Πολάκης Παύλος και το Δημοτικό Συμβούλιο με αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσεις που έγιναν στην Κρήτη για την ένωσή της με την Ελλάδα, θέλοντας να τιμή- σουν τη μνήμη όλων των ανώνυμων και επώνυμων Κρητικών, των φίλων της Κρήτης που χάθηκαν για την απελευθέρωσή της και την πολυπόθητη ένωσή της με τον Εθνικό κορμό τη Μητέρα Ελλάδα αποφάσισαν: Επειδή σε όλες αυτές τις πανηγυρικές εκδηλώσεις των επίσημων αντιπροσώπων της Κρήτης παραλείφθηκαν, πιθανό εξ αμελείας, να αναφερθούν οι Σφακιανοί αγώνες και οι πρωταγωνιστές τους, οφείλουμε έστω και εκ των υστέρων, σεβόμενοι την ιστορία και τους προγόνους μας, ενδεικτικά να αναφέρουμε: Δασκαλογιάννης, Γεώργιος Ξενουδάκης και πολλοί άλλοι επώνυμοι κα ανώνυμοι Σφακιανοί, οφείλουμε να το επισημάνουμε. Αδυνατούμε να κατανοήσουμε τη δίκαιη αναφορά του ερχομού στην Κρήτη το 1841, στην επανάσταση Χαιρέτη, του αείμνηστου Αλέξανδρου Κουμουνδούρου ( ), ως εθελοντής για να συμπαρασταθεί στους Κρήτες αγωνιστές να ελευθερωθούν από τον Τούρκο κατακτητή και να ενωθεί η Κρήτη με τη Μητέρα Ελλάδα και να μην αναφερθεί ο Γεώργιος Ξενουδάκης, που είναι παγκοίνως γνωστό ότι τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο τον κάλεσε και τον συνόδευσε στην Κρήτη ο επιστήθιος φίλος, συναγωνιστής και συμπολεμιστής του, ο Γεώργιος Ξενουδάκης ( ). Σύμφωνα με την κα Αλιγιζάκη Στέλλα φιλόλογο - ιστορικό, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος ήταν υποστηρικτής της Μεγάλης Ιδέας. Από αυτά που γνωρίζουμε από το βιβλίο των λόγων του μεγάλου ήρωα και ευεργέτη των Σφακίων Γεωργίου Ξενουδάκη από διασταυρωμένες ιστορικές πηγές έγγραφα ντοκουμέντα, αλλά και πολλά άλλα δημοσιεύματα, αυτή η Μεγάλη Ιδέα, όραμα για μια μεγάλη Ελλάδα, γεννήθηκε και αναπτύχθηκε σε χρονική περίοδο πολύ προ του 1866, αλλά και αργότερα τόσο εντός της Βουλής των Ελλήνων όσο και σε πολλούς αγώνες εκτός Βουλής, σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, κυρίως από τον πρώτο Κρητικό βουλευτή στη Βουλή των Ελλήνων τον αείμνη στο Γεώργιο Ξενουδάκη. Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι στην εν λόγω χρονική περίοδο, ο πρωτοπόρος πρωταγωνιστής των αγώνων, εκείνης της εποχής, Γεώργιος Ξενουδάκης, με δικά του έξοδα, ταξίδεψε για δύο ολόκληρους μήνες σε όλη την Ευρώπη, αλλά και τη Ρωσία, για να ενημερώσει προσωπικά όλους τους ηγέτες της Ευρώπης και τον Αυτοκράτορα της Ρωσίας για το Κρητικό ζήτημα, όπως αποκαλείτο τότε το πρόβλημα της Κρήτης, αλλά και όλης της τότε υπόδουλης, ακόμη Ελλάδας και να ζητήσει τη βοήθειά τους επ αυτού. Οταν επέστρεψε στην Αθήνα, θεώρησε απαραίτητο να ενημερώσει τον φίλο του δήμαρχο, όπου του περιγράφει τι είδε στην Ευρώπη και ότι το ταξίδι αυτό του κόστισε τέσσερις χιλιάδες δραχμές. Ολοι γνωρίζουμε το πόσο άξιζαν οι δραχμές τότε. Αυτό και μόνο είναι αρκετό για να κάνουμε σωστή εκτίμηση του πάθους και της αγωνίας που είχε ο Γ. Ξενουδάκης για την απελευθέρωση της Κρήτης και της Ένωσής της με τον Εθνικό κορμό. Ελπίζουμε ότι στις όποιες άλλες εκδηλώσεις για εορτασμούς της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, δεν θα επαναληφθεί η εγκληματική παράλειψη αναφοράς των συμβόλων των Σφακίων (Δασκαλογιάννης και Γ. Ξενουδάκης) στους αγώνες της Κρήτης, αλλά έστω και αργοπορημένα, θα δημοσιευθούν οι οφειλόμενες στους προαναφερόμενους, τιμές και ευχαριστίες των αρμοδίων οργάνων και υπηρεσιών της Κρήτης, γιατί όχι και όλης της Ελλάδας. Ο δήμαρχος Σφακίων Πολάκης Παύλος Ο πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. Σφακίων»

5 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:05 PM Page 5 5 Προεξάρχοντος του μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, κ. Ειρηναίου, παρουσία του αρχιερατικού επιτρόπου του Δήμου Σφακίων πρωτοπρεσβύτερου Αθανασίου Κουκουνάρη, και άλλων κληρικών, ορκίστηκε, στις , στο κτήριο του μουσικοχορευτικού συλλόγου Τα Σφακιά, στη Χώρα Σφακίων, Δημοτική Αρχή. Μιλώντας στους δημοσιογράφους, ο Δήμαρχος Παύλος Πολάκης υπογράμμισε ότι «σήμερα ορκιζόμαστε ξανά μετά την επανεκλογή μας με το ιστορικά υψηλό ποσοστό του 96,5% που είναι μία μεγάλη επιβεβαίωση του έργου που πράξαμε τα προηγούμενα 3,5 χρόνια για να ανεβάσουμε τον Δήμο και τα Σφακιά, από την αφάνεια που είχαμε πέσει τα προηγούμενα χρόνια και να τον βάλουμε στο δρόμο της προόδου. Συλλογικά επεξεργαστήκαμε ένα σχέδιο το οποίο και υλοποιήσαμε και θα συνεχίσουμε να υλοποιούμε και την πενταετία που έρχεται». Αναφερόμενος στο μέχρι τώρα έργο της Δημοτικής Αρχής, σημείωσε ότι «καταφέραμε να φτιάξουμε δύο Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία, δημιουργήσαμε δημοτικό φροντιστήριο, εξασφαλίσαμε βασικές υποδομές που δεν τις είχαμε από δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, γρήγορου ιντερνετ, δρόμων και πάρα πολλά άλλα ΟΡΚΩΜΟΣΙΑ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΣΦΑΚΙΩΝ πράγματα δημοτικών υποδομών τα οποία βοήθησαν και έπεισαν τον κόσμο ότι αυτά που λέμε τα εννοούμε και είμαστε διατεθειμένοι να τα κάνουμε». Όσο για τα σχέδιά του για το μέλλον ο κ. Πολάκης υπογράμμισε: «Με καινούργια δύναμη λοιπόν μετά και από αυτό το θριαμβευτικό ποσοστό της επανεκλογής συνεχίζουμε στο δρόμο που έχουμε χαράξει. Τα μεγάλα έργα της επόμενης περιόδου θα είναι οι βιολογικοί καθαρισμοί σε όλο το μήκος της επαρχίας. Θα ολοκληρώσουμε το πρόγραμμα των αναπλάσεων σε κάθε γειτονιά οικισμού του Δήμου Σφακίων, συνεχίζοντας και τα προγράμματα τα καινούργια των αναπλάσεων, που θα προβλέπει το νέο τοπικό επιχειρησιακό πρόγραμμα από την Περιφέρεια Κρήτης. Θα ολοκληρώσουμε την ανάπλαση ΕρΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣηΣ ΣΤΟΝ ΔηΜΟ ΣΦΑΚΙΩΝ του φρουρίου του Φραγκοκάστελου και θα προχωρήσουμε στη δημιουργία μίας μεγάλης λιμνοδεξαμενής για την άρδευση του οροπεδίου του Ασκύφου και την παραγωγική ανασυγκρότηση της περιοχής. Θα συνεχίσουμε τη στήριξή μας στην κοινωνία εδώ και μέσα από τις υποδομές υγείας που έχουμε δημιουργήσει και στηρίζουμε κατά ένα μεγάλο μέρος μέσα από ιδίους πόρους του Δήμου και το δημοτικό φροντιστήριο και πιστεύουμε ότι μετά 4 5 χρόνια θα έχουμε μια άλλη εικόνα εδώ στα Σφακιά, όπως και τώρα έχουμε διαφορετική σε σχέση με αυτή που ήταν πριν 3,5 χρόνια». Μετά την τελετή, τους καλεσμένους στη ορκωμοσία δεξιώθηκε ο Δήμος. Στο πρώτο Δημοτικό Συμβούλιο ορίστηκαν οι δύο Αντιδήμαρχοι, ο Μανούσος Χιωτάκης και ο Γιώργος Πρωτοπαπαδάκης, καθώς και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Πέτρος Σοφούλης, έγιναν οι προγραμματικές δηλώσεις και κατανεμήθηκαν αρμοδιότητες στους Συμβούλους. Στην Αναπτυξιακή του Δήμου, Πρόεδρος ορίστηκε ο Νεκτάριος Μπούχλης και Αντιπρόεδρος, ο Γιώργος Καρκάνης. Να ευχηθούμε στους ορκισθέντες, Δήμαρχο, Συμβούλους και Τοπικούς Προέδρους, καλή δύναμη στο δύσκολο έργο που επωμίζονται, ομόνοια και πρόοδο. Η ανάπλαση στη Ρίζα και στον Κάμπο στην Ανώπολη (μετα την ολοκλήρωση του πετρόκτιστου τοιχίου προς Αγ Αικατερίνη μήκους 510 μέτρων) προχωρεί με γοργούς ρυθμούς. Εγιναν οι προπαρασκευαστικές εργασίες (αποξέσεις ασφάλτου, γκρεμίσματα παλιών τοίχων κ.λπ.) 1) Κατασκευή τοιχίου στην παραλία των Λάκκων Σκαλωτής για προστασία απο τη διάβρωση της ακτής, στη φωτό φαίνεται το ένα μέρος 2) κατασκευή γέφυρας στη διασταύρωση προς Λακκους. Αγία Μαρίνα απο τον επαρχιακό στο χείμαρρο της Σκαλωτης 3) περιοχή Φοίνικας Σκαλωτη, Αγ. Νεκτάριος. Οι αναπλάσεις προχωρούν (έγιναν οι εκσκαφές, αλλάχτηκαν δίκτυα ύδρευσης, μπήκαν τα τσιμέντα τελείωσαν σχεδόν τα τοιχία και τα περίκλειστα συνεχίζεται η πλακόστρωση

6 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:05 PM Page 6 6 Πέντε μαθήτριες από τα Χανιά έδωσαν τα «φώτα» τους στην Ευρώπη τα βήματα του Έντισον, πέντε μικρές ερευνήτριες από τα Χανιά, ηλικίας μόλις 15 ετών, με την εργασία τους «Λαμπτήρες πυρακτώσεως: είδος προς εξαφάνιση», κέρδισαν την πρώτη θέση στο συνέδριο του ευρωπαϊκού προγράμματος Chain Reaction (αλυσιδωτή αντίδραση) και εκπροσώπησαν την Ελλάδα στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Sheffield της Αγγλίας, από τις 12 έως τις 14 Μαΐου Σ Η Νικολέτα, η Τριανταφυλλιά, η Άλκηστη, η Μαρίνα και η Άννα Μαρία, μαθήτριες στο 4ο Γενικό Λύκειο Χανίων, με συντονίστρια την καθηγήτρια φυσικής κ. Μαρία Ράπτη, ήσαν τα μέλη της ομάδας «ΝΤΑΜΑ» που για 5 μήνες εργάστηκαν πραγματικά ως μικροί ερευνητές παρουσιάζοντας μια άρτια επιστημονική εργασία. Η συμμετοχή στο πρόγραμμα, η εργασία και οι διακρίσεις Το Chain Reaction είναι ένα ευρωπαϊκό τριετές πρόγραμμα που συντονίζει το Sheffield Hallam University στη M. Βρετανία και στο οποίο συμμετέχει το Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Φιλοδοξία του προγράμματος είναι να εκπαιδεύσει μαθητές για την πραγματοποίηση ερευνητικών εργασιών σε ομάδες (projects). Οι μικροί ερευνητές, στους οποίους απευθύνεται, ακολούθησαν τον τρόπο δουλειάς ενός επιστήμονα, σε όλα τα στάδια της: έθεσαν ερωτήματα, μελέτησαν τη βιβλιογραφία, συνεργάστηκαν με άλλες ομάδες, έκαναν υποθέσεις τις οποίες στη συνέχεια έλεγξαν και, τέλος, δημοσιοποίησαν τα αποτελέσματά τους Το σχολείο συμμετείχε στο πρόγραμμα Chain Reaction με 8 ομάδες, αποτελούμενες από 40 συνολικά μαθητές. Στο project της κ. Ράπτη συμμετείχαν 4 ομάδες με συνολικά 19 μαθητές οι οποίοι ανέλαβαν, μέσα από μια προτεινόμενη λίστα θεμάτων, να πραγματοποιήσουν την εργασία «Πράσινο Φως». Οι 4 ομάδες ανέλαβαν να ερευνήσουν διαφορετικά είδη λαμπτήρων και έπειτα, έχοντας χτίσει το θεωρητικό υπόβαθρο, ακολούθησε η σύνταξη του ερωτηματολογίου. Στόχος ήταν να διερευνηθεί η στάση των πολιτών σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και ανακύκλωσης, οι πεποιθήσεις και γνώσεις για τους λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και να διαπιστωθεί αν οι καταναλωτές: διαχωρίζουν τους λαμπτήρες σε εξοικονόμησης ενέργειας και πυρακτώσεως γνωρίζουν τους λαμπτήρες φθορισμού και τον τρόπο ασφαλούς αντικατάστασής τους γνωρίζουν τους λαμπτήρες LED προτιμούν τους λαμπτήρες φθορι- σμού ή τους LED και γιατί ανακυκλώνουν τους λαμπτήρες Όλες οι ομάδες που συμμετείχαν στο συνέδριο είχαν πολύ καλό επίπεδο παρουσιάσεων. Εκτός από την ομάδα ΝΤΑΜΑ, που ήταν η νικήτρια ομάδα, από τις 8 συνολικά ομάδες που αρίστευσαν οι 4 προέρχονταν από το 4ο Γενικό Λύκειο Χανίων! Οι πέντε ντάμες της ομάδας "ΝΤΑΜΑ" Αναζητώντας τη φυσική στην κοινωνία και το περιβάλλον, οι πέντε ντάμες βγήκαν στο δρόμο, ακολουθώντας δειγματοληπτική μέθοδο, και μοίρασαν ερωτηματολόγια για να αποτυπώσουν τη στάση των πολιτών, ως προς την προστασία του περιβάλλοντος και την ανακύκλωση. Εργάστηκαν ατέλειωτες ώρες επικοινωνώντας μέσω blog που δημιουργήθηκε ειδικά για αυτό το σκοπό και, όταν συγκέντρωσαν τα στοιχεία τους και κατέλη- Επιτυχίες Σφακιανόπουλων στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας Γεωργεδάκη Ευαγγελία του Αντωνίου, Πανεπιστήμιο Kρήτης, Επιστήμη Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, στο Ηράκλειο. Γλυμενάκης Μανούσος του Κων/νου, Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Ηλεκτρονικών υπολογιστών και Μηχανικών υπολογιστών, στα Χανιά. Γλυνιαδάκη Αντωνία του Γεωργίου, Πανεπιστήμιο Kρήτης, Τμήμα ψυχολογίας, στο Ρέθυμνο. Κοντορινάκη Μαρία του Ανδρέα, Πανεπιστήμιο Kρήτης, Τμήμα φιλολογίας, στο Ρέθυμνο. Δαμανάκη Ευαγγελία του Ιωσήφ, ΤΕΙ Πελοποννήσου, Σχολή Τεχνολόγων Γεωπόνων. Τα παραπάνω παιδιά φοιτούσαν στο Λύκειο Σφακίων που είχε επιτυχία 90%, ευχαριστούμε τα παιδιά, τους καθηγητές του Λυκείου και τους καθηγητές του δημοτικού φροντιστηρίου για την πρόοδό τους. Καρκάνη Μιράντα του Γεωργίου, πέτυχε πρώτη στη Σχολή Αρχιτεκτονικής Εσωτερικού Χώρου του ΤΕΙ Αθηνών. Ζακυνθινάκη Μαριλένα του Ιωάννη, πέτυχε στη Σχολή Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης, στο ΤΕΙ Αθηνών. Κώττας Βασίλειος του Στυλιανού και της Αντιγόνης, το γένος Μπολιώτη, πέτυχε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης. Παπαδομαρκάκη Αμαλία του Πέτρου, πέτυχε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Βίγλης Ρούσσος του Νεκτάριου, πέτυχε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Τμήμα Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών. Ευχόμαστε σε όλα τα παιδιά καλή πρόοδο. ξαν σε αποτελέσματα, τα δημοσιοποίησαν στο συνέδριο του Chain Reaction, ακολουθώντας πιστά το πρωτόκολλο επιστημονικών συνεδρίων. Η διαδικασία φαίνεται πρωτόγνωρη, όμως μέσα από αυτήν και την επαφή τους με ένα νέο τρόπο διδασκαλίας των φυσικών επιστημών βασισμένο στην πρακτική της διερευνητικής και συνεργατικής μάθησης, οι μικρές ερευνήτριες ανέπτυξαν, εκτός από δεξιότητες και μια διαφορετική οπτική για τη μάθηση και τη γνώση. Σημειωτέον ότι δύο από τα κορίτσια είναι από τα Σφακιά, η Τριανταφυλλιά Ψαρουδάκη και η Άννα Μαρία Παπασηφάκη. Για την συντοπίτισά μας Τριανταφυλλιά, όλη η διαδρομή ήταν ένα ταξίδι στο οποίο ανακάλυπτε συνεχώς καινούρια πράγματα: «Στην αρχή μου είχε φανεί πολύ ενδιαφέρον που επικοινωνούσαμε και συνεργαζόμασταν μέσω , του blog κτλ», επιβεβαιώνοντας την καθηγήτριά της κ. Ράπτη που τονίζει ότι αυτή η εξ αποστάσεως συνεργασία και έρευνα θα πρέπει να καλλιεργηθεί στα παιδιά που ασκούνται στη διερευνητική μάθηση και μόνα τους πια, μέσω κάποιων κατευθύνσεων, ψάχνουν και μπορούν να απαντάνε σε ερωτήματα που τα ίδια θέτουν. Στη συνέχεια, λέει η Τριανταφυλλιά, «γνωριστήκαμε κοινωνικά με τα παιδιά, συνεργαστήκαμε και μάθαμε πολλά πράγματα, όλες μαζί», τονίζοντας ότι μέσα από όλη αυτήν την εμπειρία και την παρουσίαση στο συνέδριο, έμαθαν να δουλεύουν ομαδικά. «Εγώ ήμουν θεωρητικής κατεύθυνσης και ήμουν έξω από τα νερά μου, όμως άλλαξα γνώμη για τα θετικά μαθήματα, είναι πιο ενδιαφέροντα, άμα ψάξεις και τα δεις καλλίτερα είναι πολύ όμορφα», λέει η Άννα Μαρία Παπασηφάκη Η καθηγήτρια κα Ράπτη τόνισε: «Αυτή η διαδικασία έδωσε και σε μένα μια διαφορετική οπτική και έμαθα, ως φυσικός, ήταν κάτι και για μένα καινούργιο, που με βελτίωσε και μένα ως καθηγήτρια». Και συμπλήρωσε: «Όπως όλα έδειξαν και τα αποτελέσματα της ερευνητικής τους προσπάθειας, ο κόσμος δεν είναι ενημερωμένος για την ανακύκλωση και την ασφαλή αντικατάσταση των λαμπτήρων, όμως έχει πειστεί για το οικονομικό και περιβαλλοντικό όφελος της εξοικονόμησης ενέργειας». Στον διαγωνισμό έλαβαν μέρος δώδεκα χώρες: Αγγλία, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Γεωργία, Ελλάδα, Ιορδανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τουρκία. Πρώτη αναδείχθηκε η Βουλγαρία, δεύτερη η Γεωργία και στην τρίτη θέση ισοβάθμησαν η Ελλάδα και η Αγγλία. Σε όλα τα παιδιά ευχόμαστε καλή πρόοδο. Μας κάνουν περήφανους. Βουβάς Σφακίων, 30 Αυγούστου Γιορτή της Τίμιας Ζώνης Μεγάλη γιορτή για την επαρχία μας. Στον Ιερό Ναό τελέστηκε αρχιερατική λειτουργία, προεξάρχοντος του μητροπολίτη Σφακίων, Σιβρίτου και Αγίου Βασιλείου, κυρίου Ειρηναίου. Πλήθος πιστών συγχωριανών, συνεπαρχιωτών, αλλά και από άλλες επαρχίες, ήρθαν να προσευχηθούν στη χάρη της και να συνεορτάσουν μαζί μας. Ίδρυση πολιτιστικού συλλόγου Ασφένδου Το βράδυ της ίδιας μέρας, στον προαύλιο χώρο του νηπιαγωγείου Βουβά Σφακίων, γιορτάστηκε, σε μια υπέροχη βραδιά, η έναρξη λειτουργίας του πολιτιστικού συλλόγου Ασφένδου «Η Αλληλεγγύη». Από το όνομα του συλλόγου και τη θέρμη των παιδιών που συμμετέχουν στο νεοσύστατο διοικητικό συμβούλιο καταλαβαίνει κάποιος τον σκοπό που θα υπηρετήσει. Παιδιά προοδευτικά, εργατικά και ευγενικά. Τους ευχόμαστε καλή δύναμη και πρόοδο στο εγχείρημά τους που το έχει τόσο ανάγκη ο τόπος μας. Το Δ.Σ. της «Αλληλεγγύης» αποτελούν οι εξής: Χρήστος Καγιαδάκης, Πρόεδρος, Γεώργιος Σφηνιαδάκης, Αντιπρόεδρος, Ανδρέας Χομπιτάκης, Ταμίας, Γιάννης Γιανουλάκης, Γραμματέας, Σήφης Σφηνιαδάκης, Στέλιος Περράκης και Μανούσος Χιωτάκης, μέλη.

7 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page 7 7 Εκδήλωση μνήμης για τους εκτελεσθέντες Καλλικρατιανούς Παρουσία αρκετού κόσμου πραγματοποιήθηκε από τον Δήμο Σφακίων και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καλλικράτης, στον Καλλικράτη, το ηρωικό χωριό των Σφακίων, εκδήλωση μνήμης για τους εκτελεσθέντες και την καταστροφή του χωριού από τα στρατεύματα κατοχής, τον Οκτώβρη του 1943, με επιμνημόσυνη δέηση στο Ηρώο, ομιλία και κατάθεση στεφάνων από πολιτικές και στρατιωτικές αρχές, φορείς και συλλόγους. Μετά τη Θεία Λειτουργία και το μνημόσυνο στην κεντρική ιστορική εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στην Παναγία, τελέσθηκε στο Ηρώο επιμνημόσυνη δέηση από τον αρχιερατικό επίτροπο Σφακίων, πρωτοπρεσβύτερο Αθανάσιο Κουκουνάρη, μαζί με τον εφημέριο της Ενορίας και άλλους ιερείς. Ο Δήμαρχος Σφακίων, Παύλος Πολάκης έστειλε, λόγω απουσίας του εκτός Κρήτης, χαιρετισμό που διάβασε ο αντιδήμαρχος Γιώργος Πρωτοπαπαδάκης υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Για άλλη μια χρονιά τιμούμε τη μνήμη των εκτελεσθέντων Καλλικρατιανών, τον Οκτώβριο του 1943, από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής. Από τις ορδές του Χίτλερ που το φθινόπωρο του 43 εξαπόλυσε πογκρόμ καταστροφών σε πάνω από χωριά, σε όλη την ορεινή Ελλάδα, όπου είχαν πληροφορίες ή είχε εκδηλωθεί αντιστασιακή δράση, σε μιαν απελπισμένη προσπάθεια να ανακόψουν το ρεύμα ανάπτυξης της ένοπλης Εθνικής αντίστασης και την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη ναζιστική τους μπότα. Μέσα σε αυτά τα χωριά και ο Καλ- Ο Δήμος Σφακίων δεν ξεχνά και για τον λόγο αυτό καταθέτει φέτος ξανά τον φάκελο με όλα τα ιστορικά στοιχεία της καταστροφής για να συμπεριληφθεί επιτέλους ο Καλλικράτης στο δίκτυο των μαρτυρικών χωριών της χώρας μας λικράτης που έζησε στιγμές ανείπωτης θηριωδίας και καταστροφής, με τη βοήθεια δυστυχώς και ντόπιων συνεργατών των Γερμανών από τον Κρουσώνα Ηρακλείου». Συνεχίζοντας, επισήμανε ότι «ο Δήμος Σφακίων δεν ξεχνά και για τον λόγο αυτό καταθέτει φέτος ξανά τον φάκελο με όλα τα ιστορικά στοιχεία της καταστροφής για να συμπεριληφθεί επιτέλους ο Καλλικράτης στο δίκτυο των μαρτυρικών χωριών της χώρας μας». Κεντρικός ομιλητής ήταν ο αντιπρόεδρος της «Ένωσης Σφακιανών Νομού Χανίων», Μιχάλης Χαιρέτης, γεννημένος στον Καλλικράτη, ο οποίος θύμισε με την ομιλία του στους παλιούς και έμαθε στους νέους τα θλιβερά γεγονότα εκείνης της περιόδου, αρχίζοντας ως εξής, «Καλλικράτης, ιστορικό χωριό που τ όνομά του σε παραπέμπει στην Αρχαία Ελλάδα. Καλλικράτης, χωριό της δόξας και του μαρτυρίου, το φυσικό οχυρό των Σφακίων ανατολικά, η αετοφωλιά των Σφακίων», και εξιστορώντας τα γεγονότα της εποχής: «Στις 7 Οκτωβρίου οι Γερμανοί με τους συνεργάτες τους Σουμπερίτες άρχισαν να καλοπιάνουν τις γυναίκες να πείσουν τους άνδρες τους που είχαν φύγει στα βουνά να γυρί- σουν στο χωριό και δεν είχαν να φοβηθούν τίποτα. Γιατί, σε διαφορετική περίπτωση, όπου τους εντόπιζαν θα τους σκότωναν. Την επόμενη, 8 Οκτωβρίου, ημέρα Παρασκευή, αποφράδα ημέρα για το χωριό μας, τουφέκια, πολυβόλα και όλμοι έβαλλαν συνεχώς από το πρωί, ώστε το οροπέδιο του Καλλικράτη να παρουσιάζει όψη μάχης πρώτης γραμμής. Η εικόνα αυτή συνεχίστηκε μέχρι της 9 το πρωί, οπότε οι Γερμανοί συγκέντρωσαν τους κατοίκους στην Παναγία, την εκκλησία του χωριού μας. Οι κάτοικοι αντελήφθησαν την τραγική τους θέση και ο ιερέας του χωριού Ιωσήφ Παπαδόσηφος άρχισε να ψάλλει παρακλήσεις για τη σωτηρία τους...». Ακολούθησαν καταθέσεις στεφάνων, ενός λεπτού σιγή και στη συνέχεια ο Δήμος Σφακίων παρέθεσε γεύμα στην ταβέρνα παραπλεύρως του μνημείου, σε όλους όσοι τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση. Το ολοκαύτωμα του Καλλικράτη το 1943 εν είχανε φυλάκιο οι νεοβάρβαροι του Χίτλερ στον Καλλικράτη, όταν ζούσαμε τη μαύρη κατοχή τους, και οι Καλλικρατιανοί αισθάνονταν σαν ημιελεύθεροι, όμως για να κάνουνε το χωριό ολοκαύτωμα βρήκανε τα παρακάτω αίτια: Δ Γράφει ο Κανάκης Γερωνυμάκης 1) Στο Φραγκοκάστελο, που ήτανε ίδια κοινότητα, είχαν φυλάκιο οι Γερμανοί και κάποια φορά θέλανε κάθε βράδυ δύο άντρες μαζί τους όμηρους για ασφάλειά τους. Οταν είχανε τον Δημήτριο Καούδη, του δώσανε ένα δοχείο για να πάει να τους φέρει νερό. Αυτός όμως δεν τους έφερε νερό, μα πέταξε το δοχείο και εδραπέτευσε. Για να υποτάσσεται απόλυτα ο κόσμος στις εντολές τους εκάψανε το σπίτι του στον Καψοδάσος και αφού ξέρανε πως είχε και στον Καλλικράτη θερινό σπίτι πήγανε να το κάψουνε και αυτό. Μα ο αδελφός του Δημήτρη Αθανάσιος Καούδης τους άρχισε στους πυροβολισμούς πριν βάλουνε φωτιά και αυτοί τρομοκρατημένοι το βάλανε στα πόδια και εγκαταλείψανε στην αυλή τα όπλα τους, τα πηλίκιά τους και τα κιάλια τους. Ο τότε πρόεδρος της Κοινότητας πήγε και τα μάζεψε και τους τα παράδωσε στο Φραγκοκάστελο. Δεν έκαναν τότε κακό. 2) Πολύ κοντά στον Καλλικράτη είναι το σπίτι του Α. Παπαδάκη στον Βουρβουρέ που εκεί κάνανε την πρώτη επαναστατική οργάνωση Α.Ε.Α.Κ. (Ανωτάτη Επιτροπή Αγώνος Κρήτης). Το μάθανε οι Γερμανοί και τορπιλίσανε το σπίτι αυτό. 3) Κοντά στον Καλλικράτη είναι τα Τσιλίβδικα, το μέρος που συνεπλάκησαν οι Γερμανοί με το αντάρτικο του Παντουβά και 4) Οι νέοι του Καλλικράτη συχνά κάνανε σκοποβολή στο Καλλικρατιανό Δάσος, μα οι πυροβολισμοί ακούγονταν από το φρούριο του Ακονέ. Στις 6 Οκτωβρίου του 1943 εισβάλανε στον Καλλικράτη Γερμανοί. Φτάσανε την ίδια ώρα από 4 διαφορετικά σημεία. Από του Σταυρού το Σελί, από τ Ασφένδου, από το Καλλικρατιανό φαράγγι και από τις Χωρεύτρες από μεριά τ Ασκύφου. Την πρώτη μέρα φτάσανε απόγευμα και δημιουργήσανε πανδαιμόνιο με πυροβολισμούς, πολυβολισμούς και με βολές όλμων για να τρομοκρατήσουν τον κόσμο. Απαγορέψανε την έξοδο από το χωριό και δηλώσανε πως όποιον δούνε να επιχειρεί να φύγει, θα τον σκοτώνουνε. Οι άντρες φεύγανε κρυφά και πηγαίνανε στο δάσος, μα επειδή είχανε ανάγκες ξαναμπαίνανε και ξαναβγαίνανε κρυφά. Την επόμενη μέρα, 7 Οκτωβρίου συνεχίσανε να πυροβολούνε μα παράλληλα αρχίσανε τις λεηλασίες και παίρνανε ό,τι πολύτιμο βρίσκανε. Ακόμα και τρόφιμα (τυριά, μέλια κ.ά.). Με φορτηγά ζώα μεταφέρανε 50 φορτία στα Μυριοκέφαλα που ήτανε το πιο κοντινό μέρος που ερχότανε αυτοκίνητο. Ούτε τις εκκλησίες δεν σεβάστηκαν και του παπά τα άμφια τα σκόρπισαν στο βουνό. Την 8η του μηνός άρχισαν να σκοτώνουνε και πρώτα σκοτώσανε δυο άνδρες που τους είχανε βρει στην επισκοπή και τους πήρανε για οδηγούς. Ο ένας από τους δυο ήτανε από τ Ασκύφου, για τον άλλο ποτέ δε μάθαμε τα στοιχεία του. Στη συνέχεια μαζεύανε τους άντρες χωριστά από την κάθε γειτονιά, μα τελικά τους μαζέψανε όλους στην Πάνω Ρούγα, στην Παναγία. Είχανε εκεί 17 άντρες για εκτέλεση, μα τον ένα τον απαλλάξανε επειδή ήτανε ανάπηρος του αλβανικού μετώπου και μετά πηγαίνανε τους υπόλοιπους στη συνοικία Πιπιλίδα για τουφέκισμα. Στη διαδρομή ένας άντρας κατάφερε εκεί που διακλαδίζεται ο δρόμος και χώθηκε χωρίς να τον πάρουνε χαμπάρι. Δεκαπέντε άντρες τουφεκίσανε σε ένα ερείπιο στην Πιπιλίδα, ενώ είχανε σκοτωμένους σποραδικά άλλους πέντε. Στις 8 Οκτωβρίου σκοτώνανε, λεηλατούσανε και καίγανε τα σπίτια. 120 σπίτια είχε το χωριό και μόνο 20 διαφύγανε τον εμπρησμό, όχι όμως και τη λεηλασία. Οταν φεύγανε οι Ναζί, στο Καλλικρατιανό Φαράγγι, τους πυροβόλησαν ο Σπύρος Γιάνναρης, ο Στρατής Μανουσέλης και ο Μανώλης Μπελιβάνης, μα δεν σκότωσαν κανένα. Στις 9 του μηνός ξαναγύρισαν οι Γερμανοί στον Καλλικράτη. Βρήκανε μόνο γυναίκες και παιδιά και τουφεκίσανε εννέα γυναίκες. Μια γυναίκα κρατούσε τα χρυσαφικά της και αφού δεν τα έδινε με προθυμία τη σκοτώσανε και όταν ο σκύλος της έγλειφε το αίμα, σκοτώσανε και τον σκύλο. Τελικά σκοτώσανε 20 άντρες και 9 γυναίκες. Είκοσι άτομα ήτανε υπολείμματα από τους σκοτωμούς και από την απομάκρυνση των κατοίκων και τους πήρανε και τους πήγανε με τα πόδια στ Ασκύφου και από εκεί στα Χανιά με αυτοκίνητα, όπου στέγασαν τους μισούς στου Παΐζη την κλινική και τους άλλους στις φυλακές της Αγιάς και ανέθεσαν την επιτήρησή τους στην ελληνική χωροφυλακή. Υστερα από λίγο καιρό τους απελευθέρωσαν. Για πολλούς από τους κατοίκους του Καλλικράτη η μόνη ιδιοκτησία που τους έμεινε ήτανε τα ρούχα που φορούσανε, όταν το σκάσανε από το χωριό τους. Τους ανθρώπους τους εσκοτώσανε, τα σπίτια τους πρώτα τα λεηλατήσανε και μετά τα κάψανε και από τα ζώα τους πήρανε 20 βόδια και 30 χοίρους. Επιβίωσαν από δικούς και φίλους στα γειτονικά χωριά. Στα γειτονικά χωριά δε σκοτώσανε ανθρώπους μα τα σπίτια τα λεηλατήσανε σε ικανό βαθμό. Μολονότιι ο Καλλικράτης έπαθε πανωλεθρία σε έμψυχο και σε άψυχο υλικό, στο περιοδικό του ΕΘΝΟΥΣ Ιστορία, που αναφέρονται εκατοντάδες μαρτυρικά χωριά, δεν αναφέρεται καθόλου. Φυσικά δεν φταίει το ΕΘΝΟΣ, μα οι Καλλικρατιανοί και γενικότερα οι Σφακιανοί που δεν ξέρουνε την παροιμία ότι όποιος δε μιλά τον θάβουνε. Εκτελεσθέντες άντρες στον Καλλικράτη στην εξόρμηση του 1943: Γεώργιος Μιχ. Μανουσέλης (τ. ενωματάρχης) Μανώλης Γ. Μανουσέλης (γιος του προηγούμενου) Μανούσος Ν. Μανουσέλης Μανούσος Γ. Μανουσέλης Ευστράτιος Γ. Μανουσέλης Ρούσος Γ. Γανταδάκης Σπύρος Χρ. Χαιρέτης Νικόλαος Εμμ. Χαιρέτης Ευστράτιος Μιχ. Χαιρέτης Μανούσος Αναγν. Βουγιούκαλος Ιωάννης Ευστρ. Σηφοστρατουδάκης Εμμανουήλ Κωνσταντουδάκης Αλέξανδρος Βουγιούκαλος Νικόλαος Χοιρογιαννάκης Γεώργιος Καντήρος (Μουστάκος) Μανούσος Γ. Βουγιούκαλος Παύλος Εμμ. Πολάκης Ιωάννης Λυκάκης Μάρκος Μαρκουτσάκης Ενας ξένος που τον πήρανε από την Επισκοπή οι Γερμανοί του οποίου αγνοούμε τα στοιχεία του. Γυναίκες εκτελεσθείσες από τους Γερμανούς στον Καλλικράτη: Ζαμπία Ιωσήφ Παπαδόσηφου Ελένη Πολάκη Ξανθίππη Καντήρου Αγγελική Γανταδάκη Αθηνά Τσιβολεδάκη Μαρία Χαιρέτη Αικατερίνη Γιαννακάκη Ευαγγελία Τσιβολεδάκη Φανή Βλαχάκη Η Φανή Βλαχάκη ήταν 80 χρόνων ανάπηρη, μα οι νεοβάρβαροι του Χίτλερ δεν της κάνανε χάρη.

8 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:08 PM Page ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΡΙΑΡΑΣ ( ) Ο βίος και το έργο ενός Σφακιανού υπεραιωνόβιου έφηβου «Επίστεψα βαθιά στον έρωτα... Είναι αυτός που σε βοηθά να ζεις και να δημιουργείς. Είναι αυτό που λείπει ίσως σήμερα...» Ο«υπεραιωνόβιος έφηβος» Εμμανουήλ Κριαράς έφυγε για το «μεγάλο της ζωής του ταξίδι» στις 23 Αυγούστου 2014, πλήρης ημερών, πλήρης ιδεών, φρονημάτων, οραμάτων, προσφοράς, πλήρης έρωτα και γνώσης και συνείδησης και παραγωγής. «Δεν ήλπιζα τόσο μακρά ζωή... Θυμάμαι -ξέρετε- τον κομήτη του Haley, την εμφάνιση του Βενιζέλου, παρέστην - μικρό παιδί- σε ένοπλο συλλαλητήριο στην Κρήτη...» είχε πει χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του. Το σώμα του αναπαύθηκε στη φιλόξενη χανιώτικη γη των προγόνων του, στο νεκροταφείο των Στερνών Ακρωτηρίου, στις 27 Αυγούστου Του Βασίλη Θωμά, γ.γ. της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Στις 22 Οκτωβρίου του 2011, τον είχε συναντήσει στο σπίτι του, στην οδό Αγγελάκη αριθμός 1 στην Θεσσαλονίκη, αντιπροσωπεία της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών. Οι αγώνες του για την επιβολή της δημοτικής γλώσσας, η συμμετοχή του στην καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος, και βέβαια το μνημειώδες έργο του «Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας», τον είχαν καταστήσει μια από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτό που δεν είναι ίσως ευρέως γνωστό, είναι ότι ο Εμμανουήλ Κριαράς είχε οριστεί από τον ίδιο τον Μανώλη Τριανταφυλλίδη ως ένα από τα μέλη του πρώτου ΔΣ του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών, όπου και διετέλεσε Γενικός Γραμματέας από το 1958 έως το 1968, οπότε και η Χούντα των συνταγματαρχών τον απέλυσε από το Πανεπιστήμιο για τα δημοκρατικά του φρονήματα. Στην σχετική επιστολή της Ένωσης Απανταχού Σφακιανών, που τον ενημέρωνε ότι επιλέξαμε να τον τιμήσουμε εν ζωή, όπως όλα τα «άξια τέκνα» των Σφακίων, ο μεγάλος αυτός πνευματικός άνθρωπος είχε απαντήσει ότι «Αισθάνομαι μεγάλη τιμή για την τόσο ευνοϊκή για μένα απόφαση της Ένωσής σας και εκφράζω θερμότατες ευχαριστίες για την εξαιρετική τιμή που μου γίνεται», και κατέληγε «Και πάλι θέλω να εκφράσω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη για την τόσο τιμητική απόφαση της Ένωσης για εμένα». Συνεπώς, μετά από ανταλλαγή τέτοιων λέξεων, δεν θα μπορούσε παρά να είναι η ατμόσφαιρα της επίσκεψης της αντιπροσωπείας μας, έντονα συγκινησιακά φορτισμένη. Όμως, ούτε ο πιο ευφάνταστος νους δεν μπορεί να συλλάβει την απέραντη ζωντάνια και την κρυστάλλινη πνευματική διαύγεια του ανθρώπου αυτού, ο οποίος διήγε τότε (κατά το χρόνο της επίσκεψής μας) το 105ο έτος της ζωής του, έχοντας γεννηθεί το 1906 (!). Φανταστείτε την έκπληξη της αντιπροσωπείας της Ένωσής μας όταν, αντί για έναν καταπονημένο υπερήλικα, μας υποδέχθηκε ένας «υπεραιωνόβιος» έφηβος, ο οποίος σηκώθηκε και χαιρέτησε ένα ένα τα μέλη του συμβουλίου μας, συζήτησε μαζί μας επί παντός επιστητού, διηγήθηκε τα νεανικά του χρόνια στη Μήλο και τα Σφακιά, είχε προλάβει να διαβάσει το τελευταίο τεύχος της εφημερίδας μας, γνώριζε τις τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή των Σφακίων, αλλά και είχε πλήρη επίγνωση της απελπιστικής και κρίσιμης κατάστασης που έχει περιέλθει τώρα τελευταία η πατρίδα μας, σημειώνοντας στο τέλος με πικρία ότι «Δεν ήθελα να φτάσω 105 ετών και να δω την χώρα μου σε έναν τέτοιο βαθμό κατάντιας», αφήνοντάς μας κυριολεκτικά άφωνους Φυσικά, όταν ήρθε η ώρα της Στην υπερεκατονταετή ζωή μου δεν θυμάμαι ποτέ αντίστοιχη περίοδο με ανάλογα πολιτικά και κυρίως - οικονομικά αδιέξοδα. Θα ήθελα να είχε πεθάνει, να μην είμαι αναγκασμένος να βιώνω αυτές τις καταστάσεις στον τόπο μου Παράδοση τιμητικής πλακέτας από την Ένωση των Απανταχού Σφακιανών απονομής της τιμητικής πλακέτας, κανένας μας δεν μπόρεσε να κρύψει τη συγκίνησή του, ούτε βέβαια και ο Εμμ. Κριαράς. Μάλιστα, όταν πήρε την πλακέτα από τα χέρια του Προέδρου μας, Σήφη Μανουσογιάννη και την διάβασε «Η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών, τιμής ένεκεν, στον συμπατριώτη μας ακαδημαϊκό, καθηγητή και δάσκαλο, για τη μέγιστη προσφορά του στην Ελληνική Γλώσσα, τον Ελληνικό Πολιτισμό και την παίδευση της νεολαίας», έδωσε συγκινημένος την «ευχή» του να συνεχίσει ακμαιότατη και ακάθεκτη η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών να επιτελεί το πολιτιστικό και κοινωνικό της έργο, σε πείσμα των σημερινών καιρών, που επιτάσσουν την απάρνηση της ταυτότητας, της ιστορίας και του πολιτισμού μας, και θέλουν να μας μετατρέψουν σε μια άβουλη, πολύ-πολιτισμική και «χειραγωγήσιμη» μάζα που θα καταναλώνει σιωπώντας, χωρίς να αντιδρά. Μετά από όλα αυτά, η αντιπροσωπεία της Ένωσής μας, είχε αποχωρήσει από την κατοικία του Εμμ. Κριαρά, λογαριάζοντας τους εαυτούς μας προνομιούχους και τυχερούς, που συναντήσαμε και συνομιλήσαμε με έναν τέτοιου σπάνιου μεγέθους πνευματικό άνθρωπο, ο οποίος παρέμενε ευγενικά απλός, αφοπλιστικά καταδεκτικός, αλλά και τόσο εμφατικά επίκαιρος. Πέρασαν 107 και πλέον χρόνια από τις 28 Νοεμβρίου του 1906, οπότε γεννιόταν στον Πειραιά ο Εμμανουήλ Κριαράς, πέρασαν περί τα 100 από την παιδική του ζωή στη Μήλο, την εφηβική αργότερα στα Χανιά και τα Σφακιά (αφής στιγμής οι γονείς του κατάγονταν από την Ανώπολη Σφακίων), την Αθήνα ύστερα για σπουδές στη Φιλοσοφική σχολή και για εργασία (επί 20 συνεχή χρόνια στο Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών). Μεσολάβησε το Μόναχο και το Παρίσι κι ύστερα "ανέβηκε" στη Θεσσαλονίκη (Από το 1950 οπότε εκλέχτηκε στη θέση του τακτικού καθηγητή της μεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της). Μέχρι το 1968 δίδασκε κυρίως μεσαιωνική φιλολογία. Ήταν τότε που τον εξώθησε σε παραίτηση- συνταξιοδότηση η Χούντα. Έκτοτε, ήταν ομότιμος καθηγητής (συνταξιούχος) επι 45 χρόνια. Απολύθηκε απ τη Χούντα αλλά, συνέχισε. Με τη σύνταξη του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας, με τη μαχητική στήριξη της δημοτικής και του μονοτονικού συστήματος (πρόεδρος της επιτροπής για το μονοτονικό το 1981), με τη συγγραφή και τις εκδόσεις και ένα μήνα πριν τα 103 του χρόνια τοποθετήθηκε στην τελευταία -τιμητική- θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ. «Είμαστε τραγικές μορφές. Το γεγονός ότι έχουμε συνείδηση δεν νομίζω ότι είναι στοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας. Ο άνθρωπος ζει πιο ευτυχισμένα όταν δεν έχει συνείδηση της τραγικότητας της ζωής του. Εγώ - δυστυχώς - την έχω. Επιθυμία μου είναι πλέον να μη ζήσω. Είναι βάρος πια η ζωή μου» είχε δηλώσει σε συνέντευξή του προ εξαετίας - μόλις που είχε «κατακτήσει» το «αιωνόβιος». Άλλαξε σύντομα γνώμη. Δυο - τρία χρόνια μετά δήλωνε δημόσια πως «Όχι δε φοβάμαι το θάνατο. Δεν θέλω όμως να πεθάνω αμέσως... Θέλω να ολοκληρώσω τις εκκρεμότητες των κειμένων μου» «Βλέπω τη ζωή του ανθρώπου στη γη ως ένα τραγικό γεγονός. Διότι δεν δίδει η ζωή ευτυχία. Ο άνθρωπος είναι τραγική μορφή στη γη. Το γεγονός ότι έχει συνείδηση δεν νομίζω ότι είναι στοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας.» Και πρόσφατα (στα τέλη του μεσούσης της οικονομικής κρίσης) ο... σοφός καθηγητής δήλωνε: «Στην υπερεκατονταετή ζωή μου δεν θυμάμαι ποτέ αντίστοιχη περίοδο με ανάλογα πολιτικά και κυρίως - οικονομικά αδιέξοδα. Θα ήθελα να είχε πεθάνει, να μην είμαι αναγκασμένος να βιώνω αυτές τις καταστάσεις στον τόπο μου. Φταίμε κι εμείς. Λειτουργήσαμε όλοι - κυβέρνηση και πολίτες κατά το χειρότερο δυνατό τρόπο. Βολευόμασταν - στην καλύτερη περίπτωση - στο καθεστώς της υποκρισίας, της κλεψιάς, της απάτης. Όταν παίρνει κανείς δανεικά είτε είναι κράτος είτε πολίτης πρέπει να είναι όσα μπορεί να επιστρέψει Όχι περισσότερα. Βρισκόμαστε πλέον στον πάτο και ελπίζω να μην έχει χειρότερα. Βέβαια ο φασισμός μπορεί να έχει σήμερα άλλο πρόσωπο Μέσα στο αστικό καθεστώς που ζούμε, η λύση, είναι ένας σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο. Παγκοσμίως. Αυτή είναι η λύτρωση του κόσμου. Η Αριστερά όμως στην Ελλάδα δεν βλέπω ότι έχει δυνατότητες...». Ο καθηγητής και λόγιος Εμμανουήλ Κριαράς πέθανε στις 23 Αυγούστου ήρεμα και «κανονικά» - όπως του άρεσε να λέει περιγράφοντας τη ζωή του- στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη. Στο ίδιο σπίτι, της οδού Αγγελάκη, που τα τελευταία χρόνια λειτουργούσε ως βιβλιοθήκη και αναγνωστήριο για τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του, εκεί όπου δεχόταν τον πρωθυπουργό, υπουργούς, και τους συνεργάτες του. Η σύζυγος του - Αικατερίνη Στριφτού, καθηγήτρια ψυχοτεχνικής στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας - με την οποία είχαν παντρευτεί το είχε πεθάνει την Πρωτομαγιά του Δεν είχαν κάνει παιδιά. «Φεύγοντας» ο καθηγητής Εμμανουήλ Κριαράς αφήνει πίσω του (για τους μελετητές και φοιτητές του) εκατοντάδες τόμους με πραγματείες, μελέτες, επιστολές, κείμενα, 14 τόμους του μνημειώδους έργου «Λεξικό της Βυζαντινής Γραμματείας». Τη συνέχεια ανέλαβε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ήδη έχει τυπωθεί και κυκλοφορεί ο 18ος τόμος. Για τους υπόλοιπους; Τον αγώνα του για το Δημοτικισμό, τη σοφία και τη διαύγεια του πνεύματος του - όπως αυτές «έλαμψαν» σε σειρά συνεντεύξεων που έδωσε -ειδικά μετά τη συμπλήρωση των 100 πρώτων χρόνων της ζωής του: «Διδασκαλία του ήθους δεν υπάρχει. Μαθαίνουμε την τεχνική. Πώς να μεταδώσουμε τις γνώσεις. Αλλά πώς να βελτιώσουμε το ήθος του ανθρώπου δεν το μάθαμε»... «Η έξαρση είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή. Να εξαρθείς πάνω από τον εαυτό σου. Από τα πάθη σου. Σπάνια εξαίρονται οι άνθρωποι. Η ζωή όλων βέβαια ενέχει στιγμές έξαρσης. Όταν λες την αλήθεια -ακόμα κι όταν σε θίγει, σε πειράζει -είναι έξαρση. Η θυσία για τον άλλο, ο έρωτας, η φιλία, η αφοσίωση είναι έξαρση» «Ανυψώνει τον άνθρωπο ο Έρωτας. Ο πραγματικός, ο αληθινός έρωτας. Ο έρωτας είναι το αντίδοτο του θανάτου. Είναι ίσως η ίδια η ζωή. Μόνο όταν είσαι ερωτευμένος ζεις. Ειδάλλως είσαι πέτρα». Για πολλούς όμως, ο Εμμανουήλ Κριαράς είχε πεθάνει εδώ και πολλά χρόνια, αφού στη Αν τα όρια της γλώσσας είναι πράγματι τα όρια του κόσμου, ο Εμμανουήλ Κριαράς μας έμαθε πώς να τα αναγνωρίσουμε και πώς να τα εκτείνουμε συνείδησή τους είχε καταστεί θρύλος. Κάποιος επώνυμος που τον συνάντησε σε μια κοινωνική εκδήλωση πριν από είκοσι χρόνια δεν έκρυψε την έκπληξή του και του είπε με δισταγμό: «Συγγνώμη, κύριε καθηγητά. Νόμιζα ότι είχατε πεθάνει(!)». Τώρα που αναπαύεται στα ιερά χώματα της Κρήτης, στα Χανιά, στο θρυλικό Ακρωτήρι, στο κοιμητήριο Στερνών, δίπλα στον ομαδικό τάφο των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς Στεριανών, κοντά στους τάφους των Βενιζέλων, μπορούμε να δούμε με μεγαλύτερη νηφαλιότητα την προσφορά του στην επιστήμη και την πατρίδα. Όσοι είχαν το σπάνιο προνόμιο να συνομιλούν μαζί του, να τον βλέπουν κατά καιρούς στις καθημερινές ανθρώπινες στιγμές του, είχαν συνειδητοποιήσει ότι οι πραγματικά μεγάλοι είναι αξιοθαύμαστοι στην απλότητά τους, στην παντελή απουσία κάθε έπαρσης. Γενναίος και δυνατός περίμενε τον θάνατο με αταραξία ψυχής και γαλήνη συνειδήσεως. Πριν από δέκα χρόνια είχε τηλεφωνήσει σε έναν μαθητή του, νυν καθηγητή στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αργά το βράδυ για να του πει: «Έχω να σου ανακοινώσω ένα πολύ ευχάριστο νέο». Η συνέχεια της στιχομυθίας άφησε τον μαθητή του Κριαρά κυριολεκτικά άναυδο: «Ο Δήμος Χανίων, του οποίου είμαι επίτιμος δημότης, μου παραχώρησε τάφο στο Ακρωτήρι!». Πνεύμα καθολικό με ασυνήθιστη ευρυμάθεια και σοφία, πραγματικά χαλκέντερος, καλλιέργησε μια σειρά γνωστικών αντικειμένων και άνοιξε νέους ερευνητικούς δρόμους. Η ψηφιοποίηση των Απάντων του, υπό την επιστημονική επίβλεψη του καθηγητή Ι.Ν. Καζάζη, στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα αναδεικνύει το απίστευτο σε ποιότητα και ποσότητα έργο του. Ως πρωτοπόρος βυζαντινολόγος αναγνωρίστηκε διεθνώς από πολύ νεαρή ηλικία. Η διδακτορική του διατριβή Μελετήματα περί τας πηγάς του Ερωτοκρίτου (1938) αποτελεί υπόδειγμα φιλολογικής έρευνας. Η ίδια εμβρίθεια διακρίνει τις αξεπέραστες εκδόσεις: Τα θεατρικά του Πέτρου Κατσαΐτη (1950), Βυζαντινά Ιπποτικά Μυθιστορήματα (1955), την Πανώρια του Γεωργίου Χορτάτση (αναθεωρημένη έκδοση με επιμέλεια Κομνηνής Δ. Πηδώνια, 2007) και το Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης (2012). Αξίζει να ξαναδιαβαστεί η σπουδαία μελέτη του Οι τρεις Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας και τα Αρχαία Γράμματα (1955). Ως διαπρεπής νεοελληνιστής παρουσίασε υποδειγματικά τον βίο και το έργο του Διονυσίου Σολωμού (2η έκδ. 1969). Ανεπανάληπτη είναι η ογκώδης μονογραφία του για τον Ψυχάρη, οι μελέτες του για τον Παλαμά και πλήθος άλλων λογοτεχνών τους οποίους γνώρισε προσωπικά. Πρόσφατα (2007) έδειξε τη «μαγεία» της λέξης στον Καζαντζάκη (μαρτύρια επιστολών). Ως εισηγητής της συγκριτικής γραμματολογίας στην Ελλάδα τιμήθηκε πολλαπλώς στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Ως κορυφαίος δημοτικιστής, δίπλα στον Ψυχάρη και τον Τριανταφυλλίδη, πρόσφερε με νηφάλιο λόγο ανεκτίμητες υπηρεσίες για την καθιέρωση της δημοτικής. Για την ποιοτική της βελτίωση αγωνίστηκε ως το τέλος της ζωής του με νεανικό ζήλο. Δεκαεπτάχρονος μαθητής υποδέχτηκε στα Χανιά τον Ψυχάρη. Ο Κριαράς ήταν πρόεδρος της εικοσαμελούς Επιτροπής που ανέλαβε και έφερε σε πέρας το δύσκολο έργο της μεταγραφής των δικαστικών κωδίκων και πρόεδρος της Επιτροπής που εισηγήθηκε το είδος του μονοτονικού που επρόκειτο να εφαρμοστεί. Με μια σειρά βιβλίων του, όπως Πρόσωπα και θέματα από την ιστορία του δημοτικισμού (1986), έγραψε την καλύτερη ιστορία του δημοτικισμού, χωρίς να παρασυρθεί σε υποκειμενικές κρίσεις, καθώς υπήρξε ένας από τους τρεις πρωτεργάτες του. Τα αυτοβιογραφικά του βιβλία Πραγματώσεις και όνειρα: Σταθμοί μιας πορείας (2001) και Μακράς ζωής αγωνίσματα (2009) διαφωτίζουν λιγότερο τη ζωή και το έργο του και περισσότερο την ιστορία του δημοτικισμού και την πνευματική ζωή της εποχής του. Τα πεντάλεπτά μου στην ΕΡΤ και άλλα γλωσσικά (1988) άφησαν εποχή. Η Θητεία στη γλώσσα (1998) είναι πραγματικός θησαυρός. Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του επανήλθε με εντυπωσιακά νέα στοιχεία στον αγαπημένο του Ελευθέριο Βενιζέλο, προσπαθώντας να ερμηνεύσει τη στάση του απέναντι στη δημοτική γλώσσα. Ως ρηξικέλευθος λεξικογράφος επανασχεδίασε το λεξικογραφικό τοπίο και θα τελεί μόνιμο σημείο αναφοράς για τη μεσαιωνική και νεοελληνική λεξικογραφία. Το αποκορύφωμα του ένθεου ζήλου του για την ελληνική γλώσσα στη διαχρονική της διάσταση και στη συγχρονική της ιδιαιτερότητα είναι αναμφισβήτητα το Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας, σε 14 πυκνογραμμένους και ογκώδεις τόμους (Θεσσαλονίκη ), οι οποίοι περιλαμβάνουν τα λήμματα από το α- ως την παραθήκη. Καινοτόμες είναι και οι ορθογραφικές απλοποιήσεις που εισήγαγε, η ευρύτερη αποδοχή των οποίων δικαιώνει πλήρως τις επιλογές του. Μια από τις σημαντικότερες συμβολές του Λεξικού είναι ότι οδήγησε σε αρτιότερη έκδοση δεκάδων μεσαιωνικών κειμένων. Πριν από λίγες εβδομάδες πρόλαβε και είδε έτοιμο τον 19ο τόμο συνταγμένο από ομάδα συνεργατών υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Ι.Ν. Καζάζη. Η χρησιμότατη δίτομη Επιτομή των πρώτων 14 τόμων είναι διαθέσιμη στο Διαδίκτυο. Το «Λεξικό της σύγχρονης ελληνικής δημοτικής γλώσσας, γραπτής και προφορικής» (1995) άνοιξε τον δρόμο της σύγχρονης νεοελληνικής λεξικογραφίας. Η αλληλογραφία ως λογοτεχνικό είδος καλλιεργήθηκε συστηματικά από τον ίδιο. Δέχτηκε χιλιάδες επιστολές από κορυφαίες πνευματικές φυσιογνωμίες, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τις οποίες παρουσίασε σε αυτοτελείς τόμους, όπως και τις δικές του επιστολές. Οι φυλακές, οι εξορίες, οι αήθεις επιθέσεις που δέχτηκε δεν λύγισαν τον Εμμανουήλ Κριαρά. Κάποιος ζήτησε να οδηγηθεί στο εκτελεστικό απόσπασμα ως «προδότης του έθνους» για την καθιέρωση του μονοτονικού. Απίστευτα γενναιόδωρος είχε πάντα να πει έναν καλό λόγο, ακόμα και γι' αυτούς που υπονόμευσαν το έργο του. Οι αγώνες του τελικά δικαιώθηκαν. Τιμήθηκε εν ζωή όσο κανείς πνευματικός ταγός του νεότερου Ελληνισμού. Αξιοθαύμαστος, αξιοσέβαστος και αξιαγάπητος, πρότυπο επιστημονικής ευσυνειδησίας, ενσυνείδητου πολίτη με ακέραιο δημοκρατικό ήθος και ασυνήθιστη παρρησία, ο Εμμανουήλ Κριαράς θα ζει μέσα από το αγέραστο επιστημονικό του έργο. Η μακροζωία του Εμμ. Κριαρά δεν οφειλόταν μόνο στα γονίδια: Έβρισκε νόημα στην πολυκύμαντη ζωή του με το να την ταυτίζει με την ανιδιοτελή κοινωνική προσφορά, ό,τι δηλαδή κάνουν οι ελάχιστοι πραγματικοί Διδάσκαλοι του Γένους. Ο πολιτικός κόσμος έγραψε για τον θάνατο του Εμμανουήλ Κριαρά: «Αν τα όρια της γλώσσας είναι πράγματι τα όρια του κόσμου, ο Εμμανουήλ Κριαράς μας έμαθε πώς να τα αναγνωρίσουμε και πώς να τα εκτείνουμε. Ένας υπέροχος δάσκαλος και διανοητής που μας αφήνει το ανεκτίμητο Λεξικό του μαζί με μαθήματα σκέψης και ζωής. Το βάθος του στοχασμού του δεν τον απομάκρυνε αλλά τον έφερνε ακόμα πιο κοντά στους πολλούς, στους οποίους προσέφερε τη σοφία του με τρυφερότητα και απλότητα». Αυτό δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, επισημαίνοντας: «Αξίζει να ανατρέξουμε ξανά στο λόγο του, προφορικό και γραπτό, για να βρούμε λέξεις και ιδέες με διαχρονική δύναμη». Συνέχεια στη σελίδα 15

9 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page Τα Ευζωνικά Τάγματα Ασφαλείας Ηαπόφαση για τη δημιουργία των Ταγμάτων ασφαλείας πάρθηκε αμέσως μετά από το σχηματισμό της κυβέρνησης του Ι. Δ. Ράλλη, τον Απρίλη του Εξάλλου, αποτελούσε όρο του, προκειμένου να αναλάβει την πρωθυπουργία. Στις 18 Ιούνη του 1943 δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» ο νόμος 260/1943 «Περί συγκροτήσεως τεσσάρων ευζωνικών τμημάτων». Και το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου άρχισε η συγκρότησή τους στην Αθήνα, η οποία ολοκλη-ρώθηκε στα τέλη του Δεκέμβρη. Στη συνέχεια Τάγματα Ασφαλείας δημιουργήθηκαν στην Πελοπόννησο, στην Εύβοια, στη Δυτική Στερεά, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία και σε Θεσσαλονίκη Μακεδονία. Τα Τάγματα Ασφαλείας ήταν στενά συνυφασμένα με την ύπαρξη του αστικού κράτους στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής. Σε συνεργασία με τα γερμανικά στρατεύματα επέβαλλαν με την βία την θέληση του. Το αστικό κράτος συνέχισε να υπάρχει και να λειτουργεί γιατί η Γερμανική κατοχή δεν κατάργησε το καπιταλιστικό σύστημα. Σε αυτό το πλαίσιο παρουσιάστηκε η ανάγκη να δημιουργηθεί κυβέρνηση για να διαχειριστεί τα συμφέροντα της αστικής τάξης από εκείνο το μέρος του αστικού πολιτικού κόσμου που παρέμεινε στην Ελλάδα. Οι κυβερνήσεις Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλου και Ράλλη ήταν αναγκαίες στους ναζιστές κατακτητές γιατί θα συνέ-βαλαν στην καταστολή του λαού και θα ήταν τοποτηρητές των Γερμανικών συμφερόντων. Αυτή την ανάγκη την αναγνώ-ρισε ολόκληρος ο αστικός πολιτικός κόσμος είτε παρέμεινε στην Ελλάδα είτε διέφυγε στη Μέση Ανατολή μαζί με τον Βασιλιά Γλίξμπουργκ και τους Βρετανούς. Ο Τσολάκογλου, κατοχικός πρωθυπουργός, πριν σχηματίσει την κυβέρνησή του συναντήθηκε με τους Πάγκαλο, Γο-νατά, Οθωναίο, Μάξιμο, Τσαλδάρη, Παπανδρέου, Κανελλόπουλο και άλλους και όλοι συμφώνησαν στην ανάγκη σχη-ματισμού κυβέρνησης αναγνωρίζοντας σαν σφάλμα την κήρυξη του πολέμου κατά της Γερμανίας από το προηγούμενο καθεστώς. Παράλληλα έγινε προσπάθεια να ενισχυθούν οι μηχανισμοί καταστολής και καταπίεσης. Τα Τάγματα Ασφαλείας διακρίθηκαν για την αγριότητα που επέδειξαν κυρίως σε γυναικόπαιδα και γέροντες και με μαζικές εκτελέσεις, μπλόκα, λεηλασίες και άλλες θηριωδίες. Στόχος τους ήταν το ΕΑΜ ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ γεγονός που διευκόλυνε και τα σχέδια των Βρετανών που τα ενίσχυαν ποικιλοτρόπως για να τα χρησιμοποιήσουν (όπως και το έκαναν) σαν χρήσιμο εργαλείο της επέμβασης την οποία είχαν προαποφασίσει από κοινού με τον Βασιλιά Γεώργιο Γλίξμπουργκ και τους αστούς πολιτικούς που βρίσκονταν στη Μέση Ανατολή, (Παπανδρέου, Τσουδερός κλπ) από το Τα Τάγματα Ασφαλείας εξοπλίστηκαν από τους Βρετανούς και την κυβέρνηση Παπανδρέου για να συμβάλλουν στο πλευρό των Άγγλων στο κτύπημα του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ τον Δεκέμβρη του 44. Ο όρκος των Ταγμάτων Ασφαλείας. Ορκίζομαι εις τον Θεόν τον άγιον τούτον όρκον, ότι θα υπακούω απολύ-τως εις τας διαταγάς του ανωτάτου αρχηγού του γερμανικού στρατού Αδόλφου Χίτλερ. Θα εκτελώ πιστώς απάσας τας ανατεθησομένας μοι υπηρεσίας και θα υπακούω άνευ όρων εις τας διαταγάς των ανωτέρων μου. Γνωρίζω καλώς ότι διά μιαν αντίρρησιν εναντίον των υποχρεώσεών μου, τας οποίας διά του παρόντος αναλαμβάνω, θέλω τιμωρηθή παρά των γερμανικών στρατιωτικών νόμων". Ταγματασφαλίτης φυλάει απαγχονισμένο από τις δυνάμεις κατοχής πατριώτη, κρεμασμένο σ ένα δένδρο Οι Βρετανοί Σύνδεσμοι στην Του Αθανασίου Πολάκη Δασκάλου, Ιστορικού (Μέρος 4ο) 9) Και μετά την απελευθέρωση συνέχισε με ζήλο το αποικιοκρατικής νοοτροπίας έργο του. Τις παραμονές των εκλογών και του Δημοψηφίσματος περιόδευσε τη χώρα μας και προπαγάνδιζε την «Εθνικοφροσύνη» και το μοναρχικό πολίτευμα. 10) Στο βιβλίο του (σελ. 225) ομολογεί πως η Β.Σ.Α. ίδρυσε αντιεαμικές οργανώσεις, για να μη μονοπωλήσει το ΕΑΜ την Αντίσταση. Το 1957 βρέθηκε στο Μόναχο. Εκεί έδωσε Διάλεξη για την Ελληνική Αντίσταση, μπροστά σε πολυπληθές ακροατήριο. Σ αυτό βρίσκονταν Ναζιστές Αξιωματικοί (8) Στρατηγοί, Διοικητές της Ελλάδας στην Κατοχή και πλήθος φιλοναζιστές. Στην ομιλία του αυτή ο Κρις κατηγόρησε την Ελληνική Αντίσταση «ως ανάξια» και άχρηστη, γιατί ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων, αλλά -εδώ είναι το ψητό- «απόβλεπε μελλοντικά στην κατάληψη στης εξουσίας, όχι σε πόλεμο κατά των κατακτητών» (36). Ας κατονομάσουμε μερικές από τις γενικές πρακτικές των πρακτόρων της Β.Σ.Α. την Κατοχή: 1) Σιγά και μεθοδικά άπλωσαν στην κατεχόμενη Ελλάδα τα κατασκοπευτικά τους πλοκάμια, όχι μόνο κατά των κατακτητών, αλλά και σε βάρος του αντιστασιακού κινήματος, κυρίως του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, γιατί κι αυτό εχθρικό το θεωρούσαν. Ο Ιωαννίδης στις «ΑΝΑΜΝΗ- ΣΕΙΣ» του γράφει: «Σε όλη την Ελλάδα η Ιντέλιτζεντ Σέρβις είχε στήσει τα πλοκάμια της, για την παγίδευση των οπαδών και μελών του ΚΚΕ και ΕΑΜ» (σελ. 272) 2) Αυτοί συμβούλεψαν τον αστικό κόσμο (πολιτικούς, αξιωματικούς κ.ά.) να απόσχει από την Αντίσταση. Φοβούνταν τη συνειδησιακή αλλαγή τους, από την απελευθερωτική δυναμική, που ασκεί ο πόλεμος, εναντίον των δυναστών των λαών. Έτσι θα τους έχαναν, ως στηρίγματά τους στη χώρα μας. Βέβαια, η αποχή βαραίνει τους ίδιους. Δική τους επιλογή. Αντιλαμβάνονταν πως είχαν χάσει πια κάθε κύρος και επιρροή στο λαό, από τη στάση τους, τόσο κατά τη Δικτατορία της 4ης Αυγούστου, όσο και από την αποχή τους στο πανεθνικό ξεσήκωμα του Αντιστασιακού Κινήματος. Έτσι μοναδική τους ελπίδα και στήριγμα έμειναν οι ξένοι προστάτες τους για να τους ξανακαθίσουν στον εξουσιαστικό θώκο. Προσκολλήθηκαν λοιπόν, όλος αυτός ο κόσμος, όλο το παλιό κατεστημένο (πολιτικό, στρατιωτικό, πνευματικό, οικονομικό κ.λπ.) με πρωτοφανή δουλικότητα, δίνοντας τα πάντα σ αυτούς. Είναι γνωστά τα όρια της υποτέλειας και δουλικότητας, στην οποία οδήγησαν την Ελλάδα, από το 1944 και μέχρι το 1974, από την οποία τόσα δεινά προήλθαν: Εκλογές βίας και τρομοκρατίας 31/3/46, το νόθο Δημοψήφισμα 1/9/46, ο Εμφύλιος, η Περίοδος της παντοκρατορίας της Δεξιάς ( ), οι Εκλογές βίας και νοθείας 28/10/1961, η Αποστασία, η Δικτατορία των Συνταγματαρχών και η προδοσία και διχοτόμηση της Κύπρου. 3) Ενίσχυαν τον Ζέρβα (αυτοί άλλωστε τον ίδρυσαν) εναντίον του ΕΛΑΣ. Τον συνέ-δεσαν με τα όμοια κινήματα της Γιουγκοσλαβίας (Μιχαήλοβιτς) και της Αλβανίας (Μπαλίστες). 4) Έδιναν πληροφορίες στους Γερμανούς, σε βάρος ΕΑΜιτών και προπαγάνδιζαν εναντίον τους. Δεν δίσταζαν να συνεργάζονται με φασιστικές οργανώσεις, για καταπολέμηση του ΕΛΑΣ π.χ. τον Τσαούς-Αντων (Αντώνιο Φωστερίδη), τον οποίο προέτρεψε ο Μύλερ (τομεάρχης Α Μακεδονίας-Θράκης της Β.Σ.Α.) να συνεργαστεί με τους Βούλγαρους, για καταπολέμηση του ΕΛΑΣ, βάζοντάς τον να υπογράψει το γνωστό Σύμφωνο με τον Βούλγαρο Ένα ισχυρό αντιστασιακό κίνημα της Αριστεράς στην Ελλάδα, με την υποστήριξη των άλλων βαλκανικών κινημάτων, θ αποτελούσε σοβαρότατο αντίπαλο και θα ανέτρεπε τα βρετανικά σχέδια για την Ελλάδα Στρατηγό Συράκωφ. 5) Στο θέμα του Νεοζηλανδού Λοχαγού Ντον Στοτ. (37) Τον έστειλαν στην Αθήνα με δύο επιδιώξεις: α) να ενώσει τις αντι-εαμικές οργανώσεις και β) να προσπαθήσει τη σύναψη αντισοβιετικής συμμαχίας Αγγλίας-Γερμανίας. Το θέμα πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, από την αντικομουνιστική παθολογία του Στοτ. Περιήλθε σε γνώση της ΕΣΣΔ και η Αγγλία αναγκάστηκε να τον ανακαλέσει. 6) Στο θέμα των Ταγμάτων Ασφαλείας, Ευζώνων. Αναγνώριζαν τον εχθρικό σχηματισμό τους και την υπηρεσία τους στους καταχτητές. Ο Κρις (σελ. 152) τα χαρακτηρίζει «αντικομουνιστικά», όμως «όχι γερμανόφιλα». Τον Ιούλιο του 1944, ο Κρις αποκάλυψε σε Αμερικανό διπλωμάτη, πως, αν και ήσαν στην υπηρεσία των Γερμανών, μας ειδοποιούσαν (τους Συνδέσμους δηλ.) για τις επιχειρήσεις που ετοίμαζαν σε κάποια περιοχή. (39) Γι αυτό φραστικά τα «αποκήρυσσαν». Τα ανέχονταν όμως και στα κρυφά τα ετοίμαζαν, για μελλοντική αξιοποίησή τους, όπως και έκαμαν κατά τη στρατιωτική επέμβαση στη χώρα μας (Δεκ. 1944). Ο Δανός καθηγητής Lars Balrentzen (στον τόμο «ΘΕΜΕΛΙΟ» 237 και 243 σημ. 45η) αναφέρει πως ο τότε Βρετανός Σύνδεσμος στη Μεσσηνία (το 1944) είπε το 1946: «Τα Τάγματα Ασφαλείας, με τον γερμανικό οπλισμό, θα μπορούσαν να εξοντώσουν τον ΕΛΑΣ. Όταν τον Ιούλιο έφυγα από το Κάιρο, η γνώμη, όσων ασχολούνταν με τις ελληνικές υποθέσεις, ήταν: α) τα Τ.Α. ήσαν, στην ουσία, περισσότερο φιλοβρετανικά παρά ο ΕΛΑΣ, γι αυτό άξιζαν την υποστήριξή μας. β) Σε ενδεχόμενη σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ, θα τον νικούσαν. Έτσι θα αποτελούσαν τις μόνες δυνάμεις που θα υπήρχαν στην Ελλάδα, όταν θα φτάναμε εμείς». Βέβαια, τα περί νίκης τους στον ΕΛΑΣ, είναι φαντασιώσεις του πράκτορα. τα διαφύλαξαν από την εξόντωση, που ο ΕΛΑΣ είχε αρχίσει από τον Ιούλιο του Πραγματικά. Τα συγκέντρωσαν στην Αθήνα (φυλακές, στρατόπεδο Γουδιού κ.α.). Στις μάχες του Δεκεμβρίου τα αποφυλάκισαν, τα όπλισαν και τα έριξαν κατά του ΕΛΑΣ, διαπράττοντας ανήκουστες θηριωδίες, τις οποίες η αντίδραση απέδωσε μετά στον ΕΛΑΣ. Το μαρτυρεί και ο Στρατηγός Λ. Σπαής (δες περιοδικό «ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ» τεύχος 123/4/12/1976). 7) Το κοινό Βαλκανικό Στρατηγείο Αντίστασης. Την περίοδο αυτή καταβλήθηκε προσπάθεια από τις ηγεσίες των Αντιστασιακών Κινημάτων της Βαλκανικής για ίδρυση Κοινού Στρατηγείου, για συντονισμό και συνεργασία. Όμως οι Άγγλοι πράκτορες το έβλεπαν ως σοβαρότατο κίνδυνο για τα μεταπολεμικά σχέδια της χώρας τους για την περιοχή και ιδίως για τη χώρα μας, για την οποία με κάθε τίμημα επεδίωκαν τη διατήρηση της κηδεμονίας της. «Ένα ισχυρό αντιστασιακό κίνημα της Αριστεράς στην Ελλάδα, με την υποστήριξη των άλλων βαλκανικών κινημάτων, θ αποτελούσε σοβαρότατο αντίπαλο και θα ανέτρεπε τα βρετανικά σχέδια για την Ελλάδα» (Οικονομίδης: Οι Προστάτες, 27). Κατέβαλαν κάθε προσπάθεια, ώσπου το ματαίωσαν. (40) (41) Αυτά τα εγκληματικά στοιχεία η Δεξιά τα εξαπόλυσε από το Δεκέμβριο 1944 και μετά, εναντίον κάθε δημοκρατικού στοιχείου (όχι μόνο των Αριστερών) στις πόλεις και την ύπαιθρο, κατά την προετοιμασία του Εμφυλίου (διετία ), η ονομαζόμενη «λευκή τρομοκρατία της Δεξιάς». 8) Υποκίνησαν και άναψαν τις εμφύλιες συγκρούσεις των αντιστασιακών οργανώσεων με τις δόλιες πρακτικές τους π.χ. α) το τηλ/μα του Ζέρβα στο Βασιλιά, β) την προώθηση φιλομοναρχικών και Τεταρτοαυγουστιανών Αξιωματικών στις αντιστα-σιακές οργανώσεις, κυρίως ΕΚΚΑ, αλλά και ΕΔΕΣ, γ) την προσπάθεια ένταξης της Π.Α.Ο. στο Κ.Γ.Σ.Α. ισότιμα και δ) τη δολοφονία του αμερόληπτου συντοπίτη τους Λώρενς κ.ά. Ο Ζέρβας αποκαλύπτει τούτο, στο Στέφ. Στεφανόπουλο, τονίζοντας: «Τον εμφύλιο με-

10 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page περίοδο της κατοχής Εκπαίδευση των Ταγμάτων Ασφαλείας από Γερμανούς αξιωματικούς ταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων τον υποκινούσαν και υπέθαλπαν οι Άγγλοι της Β.Σ.Α.» (42). Άλλες σχετικές μαρτυρίες. Με την εξαγορά (χρυσές λίρες κρατούσαν και έδιναν) μαχη-τών, στελεχών κ.ά. καλλιεργούσαν τον αλληλοσπαραγμό. «ΕΛΑΣ/ΓΕΝ. ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ ΕΠΙΤΕΛ. ΓΡΑΦΕΙΟΝ 2ον Αρ. ΕΠ. 156 ΙΧ Μεραρχία Δ Μακεδονίας Καθ ας έχομεν πληροφορίας, τόσον παρ υμών, όσον και εξ άλλων πηγών, διάφοροι Άγγλοι αξιωματικοί ή Έλληνες εργαζόμενοι, ως σταλέντες εξ Αιγύπτου, ενεργώσιν αντιεαμικήν προπαγάν-δαν, διανέμωσιν χρήματα, προσπαθούν να δημιουργήσουν ανεξάρτητες ομάδας και, εν γένει, ενεργώ-σιν εναντίον του ΕΛΑΣ και λοιπών Οργανώσεών μας Σ.Σαράφης». «Ο Άγγλος Συνταγματάρχης Σέφερδ μοίραζε άφθονες λίρες στις μοναρχικές οργανώ-σεις, τις παραμονές της απελευθέρωσης μέχρι το Δεκέμβριο» ( στην 3η ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟ του ΕΑΜ, 52 σελ. από τον Πήρσον, Αμερικανό δημοσιογράφο). Ο Δ. Πουλόπουλος: «Φέρνουν βαριά ευθύνη, για το κατάντημα της Ελλάδας ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (36) O καθηγητής Β. Φίλιας υπήρξε ακροατής στην ομιλία αυτή του Κρις. Καταγράφει λοιπόν σχετικώς, στο βιβλίο του «ΤΑ ΑΞΕΧΑΣΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΑ» Αθήνα «ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ» 1997, σελ. 33, για το θέμα τούτο. (37) Για τον Στοτ: α) Ρίχτερ Β, 34-36, β)κρις 68, γ) Μάγιερς 183, δ) περ. «ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙ-ΣΤΑΣΗ» τευχ. 64, 20-27), ε) Φλάισερ Β, , στ) Από την Αντίσταση στον Εμφύλιο , ζ) Οικονομίδη: Οι προστάτες , η) Χατζή, Β, (38) Γι αυτό αργότερα τον εξαφάνισαν, κλείνοντάς του το στόμα. Τον έπνιξαν (η Ιντελ. Σέρβις) στο πέλαγος της Βιρμανίας το 1945 ( ). (39) Φαντάζεσαι, φίλε αναγνώστη, τις αγαθές τους σχέσεις και τη στενή τους συνεργασία κατά του «κοινού εχθρού». (40) Δες και: α) Οικονομίδη: Οι προστάτες , β) Ν. Σταύρου 47-54, γ) Κρις , δ) τον Τόμο εκδ. «ΘΕΜΕΛΙΟ» 229,294. Ο Σκόμπυ, μόλις έφτασε στην Αθήνα, δίνει εντολή στο γερμανόδουλο Σ. Δ/τη Αττικής (τον διόρισε ο Παπανδρέου) «να σταματήσει κάθε δίωξη των ταγματασφαλιτών». (Ιωαννίδης: Αναμνήσεις, σελ. 302). των Βου-νών και της Μ. Ανατολής». Ο Τσιριμώκος («ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» ): «οδηγήθηκαν από την νοοτροπία αυτή, σ ένα πλήθος ενεργειών περίεργων, όπως, οι «περίπλοκές» και σκοτεινές διαπραγματεύσεις του Λοχαγού Στοτ με τις γερμανικές Αρχές. Την Ελλάδα χώρισαν σε Κομμουνιστές (που κατά την αντίληψή τους, έπρεπε να χτυπήσουν) και τους άλλους. Αυτοί, οι άλλοι, δεν ήταν ο υπόλοιπος ελληνικός λαός, αλλά κατά το μεγαλύτερο μέρος, μερικά τυχοδιωκτικά στοιχεία, με εύκολη φιλία (τοις μετρητοίς) και άπειρη προθυμία να κάνουν το καθετί. Η περιπαθής περίπτυξη ανθρώπων με τέτοια νοοτροπία, από τα μέλη της Β.Σ.Α., δεν οφείλεται στην ιδέα, ούτε πως θα μπορούσαν αυτοί οι άνθρωποι να «εκ-προσωπήσουν» το μη κομουνιστικό λαό, ούτε πως θα μπορούσαν αυτοί οι άνθρωποι να προσφέρουν πραγματικά θετικές υπηρεσίες στον Αγώνα, που είχε ανάγκη από πίστη, παλμό και αυτοθυσία. Όλα προδίδουν τη θέληση να δημιουργηθούν ένοπλοι μισθοφόροι, πρόθυμοι και έτοιμοι σε κάθε νεύμα, για οποιοδήποτε σκοπό, για «ανειρήνευτη» εκτέλεση οιασδήποτε διαταγής. Οι άνθρωποι αυτοί θα ήξεραν να εκτιμήσουν πάντοτε «τους γετον υπόλοιπο ελληνικό λαό τον επαινούσαν, τώρα σα σύνολο, οι Άγγλοι πράκτορες. Δεν μπορούσαν όμως να τον πλησιάσουν, να τον νιώσουν και να αγαπήσουν τους περήφανους ανθρώπους, που αγωνίζονταν για την πατρίδα τους. Δεν έμαθαν, ούτε ήθελαν να μάθουν, να κολακεύουν ξένους. 9) Ο Σπ. Μπέκος (43) (στην «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙ- ΝΗ» , σελ. 2η, επιστολή του) διατυπώνει την άποψη, πως οι Άγγλοι πράκτορες, κατά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, προσπάθησαν να μποϋκοτάρουν την επιτυχία της ενέργειας. Σκοπός τους; Να ρίξουν την ευθύνη της αποτυχίας στον ΕΛΑΣ και τον Άρη. Η αρχική επιδίωξη των πρακτόρων της Β.Σ.Α. ήταν η συγκέντρωση, όσων στρατιωτών τους δεν αιχμαλωτίστηκαν από το γερμανικό στρατό, μετά την εισβολή και κατοχή της χώρας μας, και η φυγάδευσή τους στη Μ. Ανατολή. Παράλληλα για συλλογή πληροφοριών. Δεν ήρθαν για αγώνα. Για σαμποτάζ σε εγκαταστάσεις και επικοινωνίες του εχθρού (αποθήκες, στρατόπεδα, γέφυρες, δρόμους, λιμάνια, αεροδρόμια, τηλεπικοινωνίες). Για τούτο δεν ήθελαν, ούτε βοήθησαν την ανάπτυξη αντάρτικου. Μικρές ένοπλες ομάδες μόνο για να τους φρουρούν, να τους πληροφορούν και να τους οδηγούν(φρουροί, πληροφοριοδότες, οδηγοί). Η βασική αποστολή τους ήταν πολ ιτική, ιδίως από το 1943 και μετά. Γιατί ας μη ξεχνάμε, τις οδηγίες του F.O. και της Ιντέλιτζεντ Σέρβις εκτελούσαν. α) «Τους έστειλαν να κάνουν, βασικά, πολιτική δουλειά» (Γκριτζούνας 84). β) «Οι Άγγλοι Σύνδεσμοι δεν είχαν μόνο στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά και πολιτικούς. Απώτερες προθέσεις τους ήσαν να χειραγωγήσουν το κίνημα της Εθν. Αντίστασης, σε μια τέτοια διαμόρφωση, ώστε, μετά την απελευθέρωση, να αποτελέσει τη βάση και τον εκτελεστή της βρετανικής πολιτικής». (καθ. Χριστόφορος Νάλτσας: Το Μακεδονικό ζήτημα και η σοβιετική πολιτική). γ) «Μόνο η παρουσία των Βρετανών Συνδέσμων εμπόδισε τους Κομουνιστές να έ-χουν πλήρη έλεγχο της Ελλάδας τα έτη ». ( σε ομιλία του στο Μόναχο το 1957). Και στον Τσώρτσιλ τόνιζε: «αποτελούσε ανασχετική δύναμη για το ΕΑΜ». Για την πολιτική δράση των Άγγλων πρακτόρων παραθέτουμε ένα προσωπικό βίω-μα, του αγωνιστή Π. Νεφελούδη από το βιβλίο «ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΚΑΚΟΔΑΙΜΟΝΙΑΣ», σελ. 215: Στις αρχές Οκτωβρίου 1944 έφτασε από την Πελοπόννησο μια μικρή ομάδα Άγγλων στην Αθήνα. Τους παρέλαβε ο ΕΛΑΣ Περιστερίου, τους υπέθαλψε. Ήθελαν, λέει, να εμφανιστούν μαζί του (με τον ΕΛΑΣ) την ημέρα της απελευθέρωσης. Όλοι ήσαν πράκτορες της Ιντελ. Σέρβις. Ο επικεφαλής τους ντύθηκε πολιτικά τις βραδινές ώρες και εξαφανίστηκε. Πήγε, όπως μαθεύτηκε, και συνάντησε Γερμανούς και προδοτικές οργανώσεις. (Βλέπετε, ετοίμαζαν τα Δεκεμβριανά). Έτσι λοιπόν, οι Άγγλοι πράκτορες εργάστηκαν πολιτικά κυρίως. «Δεν ήρθαν οι Άγ-γλοι Σύνδεσμοι για αγώνα Ελευθερίας» (Γ. Κατηφόρης, στο «ΑΝΤΙ», τεύχος 244 (1983) σελ.30). Ακούραστα, πρόθυμα, συνεπέστατα εργάστηκαν εκτελώντας την εντολή, που τους έδωσαν οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι, για την επιτυχία των μεταπολεμικών σχεδίων της Κυβέρνησης της χώρας τους για την δική μας. Σε όλες τις φάσεις και στάδια των ενεργειών αυτών έλαβαν μέρος, μαζί με τους άλλους πρωτοστάτες (Λήπερ, ΣΜΑ, F.O., Υπ. Αποικιών, Υπ. Μ. Ανατολής), καθώς και τα ντόπια όργανά τους). Έθεταν τις βάσεις και στα μέγιστα βοήθησαν την επεμβατική πολιτική της Κυβέρνησής τους στη χώρα μας καθώς και την έναρξη και άνδρωση του Εμφυλίου. Ο φιλομοναρχικός Π. Πιπινέλης τονίζει πως ο Εμφύλιος «ήταν ανοικτή προσπάθεια των Άγγλων». 10) Προβολή ή αποσιώπηση γεγονότων. Την απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού Κράιπε στην Κρήτη ( ) την πρόβαλαν στο έπακρον. Ένα άλλο παρόμοιο γεγονός το αποσιώπησαν: Στην Πελοπόννησο (τον ίδιο χρόνο με αυτόν του Κράιπε) μια ομάδα του ΕΛΑΣ, υπό τον Υπολοχαγό Εμ. Σταθάκη, εκτέλεσαν το Γερμανό Στρατηγό Κρεζ. Το πρώτο το έπραξαν οι Άγγλοι (με τη βοήθεια Κρητικών ανταρτών) και γι αυτό το πρόβαλαν το δεύτερο οι ΕΛΑΣίτες και γι αυτό το αποσιώπησαν (Δες Χαριτόπουλου Β, 63). Για να συκοφαντήσουν και δυσφημήσουν τον ΕΛΑΣ και τον Άρη, έβαλαν τον υπο-ταχτικό τους, το Ζέρβα, και ζήτησε από την Κατοχική Κυβέρνηση της Αθήνας, ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΠΟΙ- ΝΙΚΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ του Άρη άμεσα του το έστειλε -, το οποίο σκόρπισε όπου μπο-ρούσε. (Δες Χαριτόπουλου Β, 213). (41) α) Γρηγοριάδη: Το Αντ. Β, , β) Μάγιερς ,211, γ) Ροδάκη: Ο Δεκ. 39, δ) Πυ-ρομάγλου: Ο Καρτ. 397, ε) Μαθιόπουλου , στ) Χατζή Γ, (42) Το παραθέτει ο δημοσιογράφος Αχιλ. Χατζόπουλος στο βιβλίο του: Οι προστάτες, σελ Ακόμη: Γρηγοριάδη Γ 7-8,123,234, Χατζή Β , Σαράφη: Ο ΕΛΑΣ (43) Βιβλία του Μπέκιου για το Γοργοπόταμο: α) Σελίδες από την Εθνική Αντίσταση. Αθήνα «ΒΕΛΟΥΧΙ» 1976, β) Πικρή γεύση της Αλήθειας «ΔΩΡΙΚΟΣ», γ) Γοργοπόταμος. Η Αλήθεια που καίει. Αθήνα «ΤΕΛΕ- ΘΡΙΟΝ» Αφού έγινε το σαμποτάζ, πρότειναν (οι πράκτορες) στο B.B.C. να αποσιωπήσει την -ακόμη και απλή- συμμετοχή του ΕΛΑΣ (δες Γυφτόπουλου Μαρτυ-ρίες 94) (44) Και ακόμη (το ποιόν τους): α) Παϊζη , 257, 263, 323, 387, 399, 421 β) Τσίβη: Τα Χανιά. Κατοχή, Αντίσταση 69,70 (45) Δες Επιστολή στο Δήμαρχο Ηρακλείου στις , στο Ι.Π.Ε.Α. (Ιστορικόν Αρχείον Εθνικής Αντιστάσεως) τεύχ. 2-3, σελ. 48 Η δράση της SOE στην Κρήτη Και τώρα θα εξετάσουμε το θέμα στην Κρήτη. Η δράση της SOE στην Κρήτη χωρί-ζεται σε δύο περιόδους, προκατοχική και κατοχική. Πριν την Κατοχή δρούσε υπό τον Λοχαγό Τζων Πεντλεμπούρι, αρχαιολόγο, που ζούσε εδώ αρκετά χρόνια. Σκοτώθηκε στη Μάχη της Κρήτης ( ) στο Ηράκλειο. Μαζί του ήταν οι Λοχαγοί Χόουσον και Μίτφορντ, που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Σούδας. Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Ναζί, το κλιμάκιο τούτο κατέφυγε στην Αίγυπτο. Στις έφτασε στην παραλία της Μονής Πρέβελη ο πλοίαρχος Πουλ, από ό-που παράλαβε περίπου 200 περιπλανώμενους Άγγλους στρατιώτες και επέστρεψε στη Μ. Ανατολή ( ). Έφτασε εδώ ο Λοχαγός Χιουζ. Αιχμαλωτίστηκε όμως την 1-6, δραπέτευσε και επέστρεψε στην Αίγυπτο. Ύστερα από τις αποτυχημένες απόπειρες τούτες, αποφασίστηκε στο Κάιρο η απο-στολή νέας ομάδας Συνδέσμων. Έτσι στις αποβιβάστηκε στην παραλία του «Τσούτσουρα» ο Λοχαγός Χιουζ με τον ασυρματιστή Λοχία Στοκμπριτζ. Μαζί τους ήρθαν ο Στρατής Λιπαράκης και Αντώνιος Γρηγοράκης-Σατανάς. Από δω και ύστερα φτάνουν κι άλλοι Σύνδεσμοι για συμπλήρωση ή αντικατάσταση υπαρχόντων. Κι εδώ οι Άγγλοι πράκτορες εφάρμοσαν τις εντολές των προϊσταμένων τους (πολι-τικών, στρατιωτικών) για το Αντάρτικο: μικρές ομάδες (όχι ανάπτυξη και άνδρωση) για συλλο-γή περιπλανώμενων Άγγλων στρατιωτών και φυγάδευσή τους στη Μ. Ανατολή, για οδηγούς, φύλακες και πληροφοριοδοσία. Και εδώ εμπόδισαν την άνδρωση του Αντάρτικου, όσο το μπόρεσαν, κυρίως με το θέμα του οπλισμού: δεν έδιναν στον κρητικό λαό. Ήταν ο μοναδικός και αποκλειστικός προμηθευτής στο λαό. Όμως δεν εφοδίαζαν. Με μικρές ποσότητες μόνο και αυτές σε φιλικές τους ομάδες (ΕΟΚ, ΕΟΡ και μεμονωμένες). Ο Χιουζ (σελ.56) ξεκαθαρίζει: «Το έργο της Αποστολής αναφερόταν περισσότερο σε πληροφορίες και δολιοφθορές παρά στις αντάρτικες ομάδες και στην οργάνωση Αντίστασης». Η Κρήτη, μετά την κατάληψή της από τους Ναζί, χωρίστηκε σε δύο μέρη η κατοχή της: τη γερμανική (οι τρεις νομοί Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρακλείου) και την ιταλική (νομός Λασιθίου). Αυτή η μορφή κράτησε μέχρι τον Σεπτέμβριο 1943 (παράδοση της Ιταλίας, οπότε η γερμανική επεκτάθηκε και στο νομό αυτό. Παραθέτουμε στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ πίνακα των Βρετανών συνδέσμων που έδρασαν στην Κρήτη κατά την διάρκεια της κατοχής, όπως τον αναγράφει ο Χιουζ σελ και ο Κοκονάς Την περίοδο δράσης των πρακτόρων στην Κρήτη, ο Χιουζ τη χωρίζει σε 8 (Δες σελ.14). Το ποιόν τους βέβαια, δεν διαφέρει απ αυτούς, που έδρασαν στις λοιπές περιοχές της χώρας. Άλλωστε μαθητές της ίδιας Σχολής ήσαν και την ίδια πολιτική στέλνονταν να εφαρμόσουν. Οι Συνταγματάρχες Ανδρέας Παπαδάκης (στην «ΕΚΘΕΣΗ» σελ ) και Αν-δρέας Νενεδάκης (στο «Εφεδροπατέρας» σ. 352) τους περιγράφουν ως προς το ποιοτικό τους περιεχόμενο. (44). Ολόκληρος ο κρητικός λαός τους περιέβαλε με την αγάπη και την εμπιστοσύνη του. Τους προστάτεψε, του διαφύλαξε, τους διέθρεψε (από το υστέρημά του) και με κίνδυνο της ζωής του. Η δράση τους έγινε δυνατή, χάρη στην προστασία αυτή, ιδίως του υπαίθριου πληθυσμού (γεωργών, κτηνοτρόφων). Αυτό το παραδέχονταν και οι ίδιοι, όπου και να έδρασαν. Έτσι: Ο Μάγιερς (στο βιβλίο του: «Ελληνική περιπλοκή») τονίζει σχετικώς: α) στη σελ. 9: «το λαό, που ανάμεσά του κινιόμαστε πάντα ελεύθερα και μας προμήθευε τροφή, στέγη, οδηγούς, πληροφοριοδότες. Χωρίς την υποστήριξη του λαού αυτού, χωρίς το απίστευτο ψυχικό του σθένος, δε θα μπορούσε να υπάρξει αποφασιστική Αντίσταση». β) στη σελ. 205: «Ζήτησα από τους Αρχηγούς των ανταρτών να μεταβιβάσουν την ευγνωμοσύνη μου σε όλους τους κατοίκους» γ) στις σελ : «μας πρόσφεραν πάντα, όχι μονάχα ό,τι καλύτερο είχαν, αλλά και από το υστέρημά τους». Το παραδέχονται και οι εδώ δράσαντες: α) Ο Χιουζ: Το Κρυφτό 47: «αυτοί, που μας βοήθησαν περισσότερο ήσαν οι χωρικοί και οι βοσκοί των ορεινών περιοχών». β) Ο Λη Φέρμορ: «Εμείς, οι Βρετανοί, δεν ριψοκινδυνεύσαμε τίποτε περισσότερο από τα άτομά μας. Οι Κρητικοί όμως σύμμαχοί μας, ριψοκινδύνευσαν όχι μόνο τα άτομά τους, αλλά τη ζωή ολόκλη-ρων των οικογενειών τους, των χωριών και τη ζωή όλων των συμπολιτών τους» (45).

11 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ (ΕΛΛΗΝΙΚΟ) ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1974 (Συγκρότηση - Πραξικόπημα και Τουρκική εισβολή) Του Σήφη Μανουσογιαννάκη Αντιναυάρχου ΠΝ (ε.α) - Μέρος 3ο Εν τω μεταξύ ο Παπαγιάννης είχε επισκεφθεί τον Ναυτικό Σταθμό Κυρήνειας όπου: «Ενημέρωσα σχετικά τον Υποπλοίαρχο Τσομάκη στον οποίο έδωσα εντολή να απομονώσει με την έναρξη της επιχειρήσεως τον Ναυτικό Σταθμό κλείνοντας τις πόρτες του φρουρίου και απαγορεύοντας την είσοδο σε οιονδήποτε και να τεθεί υπό τις διαταγές του διοικητού της εκεί στρατιωτικής διοικήσεως παρέχοντας βοήθεια και υποστήριξη σε ότι του ζητηθεί. Με ενθουσιασμό συγκατετέθη». Ακόμα «Ειδοποίησα τον Κυβερνήτη του Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ Υποπλοίαρχο Ταβλαρίδη να με συναντήσει και του έδωσα διαταγή περιπολίας με εντολή τα ξημερώματα της 15ης Ιουλίου να καταπλεύσει στον λιμένα της Πάφου». Και συνεχίζει ο Παπαγιάννης «Εν συνεχεία ασχολήθηκα με τα του επιτελείου μου. Μίλησα με τον Πλωτάρχη(Ο) Θ.Τζεφεράκο και τον Υποπλοίαρχο(Μ) Παπαργύρη. Στον δεύτερο ανέθεσα την αποστολή της καταλήψεως του CΥTA την φύλαξη του, και την διακοπή των τηλεφώνων της περιοχής Λευκωσίας το ταχύτερο μετά την εκδήλωση της ενεργείας ο δε πρώτος θα ήταν βοηθός μου στην κατάληψη του δευτέρου ορόφου της αστυνομίας, την συγκέντρωση όλων των ευρισκομένων εκεί αστυνομικών στον χώρο της καντίνας υπό προσωρινό περιορισμό και την διακοπή των ραδιοεπικοινωνιών της αστυνομίας και απενεργοποίηση της σειρήνας που υπήρχε στην κορυφή του μεγάρου. Επίσης την σύλληψη και περιορισμό των δύο φρουρών του Εφεδρικού Σώματος που είχαν εγκατασταθεί τελευταία στα δύο άκρα του αστυνομικού μεγάρου προφανώς για να μας παρακολουθούν. Ο Παπαργύρης θα είχε μαζί του 3 Υπαξιωματικούς και τρείς ναύτες και στην δική μου ομάδα θα είχα εκτός από τον Τζεφεράκο ένα έφεδρο Σημαιοφόρο τρείς Υπαξιωματικούς και τέσσερεις ναύτες». Σε ότι αφορά τους υπηρετούντες Σημαιοφόρους ΣΕΑ/Μ και Υπαξιωματικούς προκύπτει ότι ουδόλως ενημερώθηκαν, ουδόλως ρωτήθηκαν και έπραξαν μοιραία όσα έπραξαν. Εξαίρεση αποτέλεσε ο Ανθυπασπιστής Η/Ν Γ.Οικονομίδης λόγω της δραστηριότητας και ενεργού συμμετοχής του στις έρευνες των οικιών Αζίνα και Θεοδώτου αλλά και από όσα ο ίδιος κατέθεσε στα πλαίσια της ΕΔΕ Μεταλλινού. Επίσης σύμφωνα με την ίδια ΕΔΕ, εγκαίρως μυημένος στο πραξικόπημα και ένθερμος θιασώτης αυτού και των εκτελεστών του θεωρήθηκε ο Ανθυπασπιστής Λεβ. Ι.Αγιασοφίτης ο οποίος προκύπτει επίσης ότι προσέγγισε τον Αρχικελευστή Δ.Κωνσταντίνου για να τον μυήσει στο πραξικόπημα. Κατά την εκτίμηση του Κωνσταντίνου δύο έως τρείς ακόμα Υπαξιωματικοί ήταν ενήμεροι για το σχεδιαζόμενο πραξικόπημα. Το προσωπικό των ΣΕΠ ΑΣΤΗΡ(Ριζοκάρπασο), ΒΥΡΩΝ(Αγία Νάπα), και ΔΟ- ΞΑ(Κορμακίτης) δεν ενημερώθηκε για το σχεδιασθέν πραξικόπημα. Το πρωί της 15ης Ιουλίου ο Παπαγιάννης μετά την μετάβαση του στο γραφείο του επιβεβαίωσε την ώρα ενάρξεως του πραξικοπήματος από τον Επιτελάρχη του ΓΕΕΦ, και εξέπεμψε προς ΝΒΧ και ΔΠΑ Σήμα Αστραπιαίο με ΗΩΠ και το ακόλουθο κείμενο: Προέλαση του Αττίλα στη μαρτυρική Κύπρο Τα αποτελέσματα του προδοτικού πραξικοπήματος 1. ΑΜΑ ΛΗΨΕΙ ΕΛΘΕΤΕ ΕΙΣ ΣΥΝΑ- ΓΕΡΜΟΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΗΣΑΤΕ ΩΣ ΚΑΤΩΘΙ: Α. ΑΠΟΣΤΕΙΛΑΤΕ ΕΝΟΠΛΟΝ ΔΙΜΟΙ- ΡΙΑΝ ΥΠΟ ΔΟΥΚΑΝ ΕΙΣ ΚΑΟΑ ΑΜΜΟ- ΧΩΣΤΟΥ ΔΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ. Β. ΑΠΟΣΤΕΙΛΑΤΕ ΔΥΝΑΜΙΝ 60 ΕΝΟ- ΠΛΩΝ ΥΠΑΞ/ΚΩΝ ΚΑΙ ΝΑΥΤΩΝ ΥΠΟ ΝΤΑΝΟΝ ΚΑΙ ΑΡΜΕΝΙΑΚΟΝ ΕΙΣ ΒΜΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ. Γ. ΔΙΑ ΔΥΟ Τ/Α ΑΠΟΚΛΕΙΣΑΤΕ ΛΙΜΕ- ΝΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ΑΠΟ ΠΑΣΗΣ ΚΙΝΗ- ΣΕΩΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΑΠΟΠΛΟΥ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΠΛΟΙΑΡΙΩΝ. Δ. ΟΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΤΕ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΠΑΤΑΞΑΤΕ ΑΥΤΗΝ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ. 2. ΑΝΑΦΕΡΑΤΕ ΛΗΨΙΝ ΚΑΙ ΕΝΑΡΞΗ ΕΚΤΕΛΕΣΕΩΣ. Με σήμα ΝΔΚ ΙΟΥΛ ο ΝΣ Πάφου και το Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ διατασσόταν από τον ΝΔΚ για τα ακόλουθα: «ΑΜΑ ΛΗΨΗ ΤΕΘΕΙΤΕ ΕΙΣ ΣΥΝΑΓΕΡ- ΜΟ ΚΑΙ ΑΜΥΝΘΕΙΤΕ ΔΙΑ ΤΩΝ ΠΥΡΟΒΟ- ΛΩΝ ΚΑΙ ΟΠΛΩΝ ΚΑΤΑ ΜΗ ΝΟΜΙΜΟ- ΦΡΟΝΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ Η ΑΝΑΡΧΙΚΩΝ. ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΑΤΕ ΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΑΠΟ- ΠΛΟΥ ΕΚ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΕΝ ΑΝΑΓΚΗ ΔΙΑ ΟΠΛΩΝ. ΠΑΡΕΞΑΤΕ ΠΑΣΑ ΔΥΝΑΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΕΙΣ V ΑΤΔ ΕΦ ΟΣΟΝ ΖΗΤΗ- ΘΕΙ». Στις 08:10 συγκέντρωσε το προσωπικό του γραφείου του και τους ανακοίνωσε ότι με εντολή του ΓΕΕΘΑ θα ανατρεπόταν ο Μακάριος. Ο Παπαργύρης είχε ήδη φύγει για το στρατόπεδο «Καποττά» από όπου θα παραλάμβανε οπλισμό και ένα αυτοκίνητο με το οποίο θα μεταφερόταν για την κατάληψη του CY- TA. Στις 08:15 Η ομάδα του Παπαγιάννη αφόπλισε τους δυο ενόπλους Εφεδρικούς που υπήρχαν στο κτίριο και συγχρόνως εισέβαλε στα γραφεία της Αστυνομίας και στο θάλαμο επικοινωνιών της όπου υπό την απειλή των όπλων συνέλαβε τους εκεί ευρισκομένους και έθεσε εκτός λειτουργίας τις ραδιοεπικοινωνίες. Δύο ναύτες απενεργοποίησαν την σειρήνα στην ταράτσα του κτιρίου. Η εξουδετέρωση έγινε αναίμακτα και μόνο ένας Υπαστυνόμος προσπάθησε να αντισταθεί αλλά εξουδετερώθηκε αμέσως. Η ομάδα του Παπαργύρη δεν συνάντησε σοβαρά προβλήματα στην κατάληψη της CYTA και την διακοπή των τηλεφωνικών επικοινωνιών της Κύπρου. Παρέμεινε εκεί 6 ώρες έως ότου παρέδωσε τις εγκαταστάσεις σε ομάδα της Διευθύνσεως Διαβιβάσεων του ΓΕΕΦ αφήνοντας μόνο τον Ανθυπασπιστή Σημ. Β.Μητρόπουλο για να εξυπηρετεί τις ανάγκανάγκες της ΝΔΚ σε τηλεφωνικές επικοινωνίες. Από την κατάθεση του Μητρόπουλου αργότερα στα πλαίσια της ΕΔΕ Μεταλλινού προκύπτει ότι ο Παπαγιάννης δέχθηκε συγχαρητήρια από τους Αρχιπλοίαρχο Δ.Σταμούλη και τους Αντιπλοιάρχους Ν.Γερακίνη και Π.Νικολόπουλο. Επίσης ότι απαίτησε να αποταχθούν οι Παπαδάκης, Κανδαλέπας και Τσαταλός. Τέλος ότι πέντε μέρες μετά την Τουρκική εισβολή ζήτησε τον επαναπατρισμό του ιδίου και του Παπαργύρη διότι «αν τους άφηναν ακόμα στην Κύπρο θα επέστρεφαν μόνον τα πτώματα τους ως εκ των απειλών που εδέχοντο». Από την ΝΒΧ σύμφωνα με τις οδηγίες του Παπαγιάννη μετέφεραν τις οικογένειες στο θέρετρο Αξιωματικών Αμμοχώστου και ανέλαβαν την φρούρηση τους. Επίσης ετοίμασαν την ένοπλη ομάδα και την έστειλαν στην Λευκωσία. Η ομάδα αυτή ανέλαβε την φρούρηση του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Οι δύο Τ/Α έπλευσαν προς Αμμόχωστο για τον έλεγχο του λιμανιού. Στον Ναυτικό Σταθμό Κυρήνειας ο Παπαγιάννης με σήμα ΝΔΚ ΙΟΥΛ διέτασσε τα ακόλουθα: «ΑΜΑ ΛΗΨΗ ΤΕΘΕΙΤΕ ΕΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑ- ΣΗ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ. ΑΠΟΜΟΝΩΣΑΤΕ ΦΡΟΥΡΙΟΝ ΚΑΙ ΕΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑ- ΤΕ ΚΤΙΡΙΟΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ. ΑΠΑΓΟΡΕΥ- ΣΑΤΕ ΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΑΠΟΠΛΟΥ ΕΚ ΛΙ- ΜΕΝΟΣ ΚΥΡΗΝΕΙΑΣ. ΕΦ ΟΣΟΝ ΣΥΝΑΝ- ΤΗΣΕΤΕ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΕΠΙΒΑΛΑΤΕ ΘΕΛΗ- ΣΗ ΣΑΣ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΙ Ε/Ε ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΙΔΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΜΕ- ΤΑΒΟΥΝ ΠΑΡΑΥΤΑ ΕΙΣ ΚΑΟΑ ΑΜΜΟΧΩ- ΣΤΟΥ Η ΕΝΤΟΣ ΝΒΧ». Ο Τσομάκης επέτρεψε τον εγκλεισμό και την φρούρηση εντός του φρουρίου μερικών εκατοντάδων οπαδών του Μακαρίου από άτομα φιλικά προσκείμενα εις τους πραξικοπηματίες. Το Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ μετά από προφορική εντολή του Παπαγιάννη κατέπλευσε στην Πάφο στις 08:00 το πρωί της 15ης ΙΟΥΛ. Την εντολή έδωσε ο Παπαγιάννης όταν κάλεσε τον Ταβλαρίδη στο γραφείο του το Σάββατο και του είπε να αποπλεύσει το βράδυ της Κυριακής χωρίς σήματα απόπλου και τις τυπικές διαδικασίες ώστε την Δευτέρα το πρωί να ευρίσκεται στην Πάφο. Σε ερώτηση του Ταβλαρίδη του είπε ότι υπάρχουν πληροφορίες ότι Τούρκοι θα αποβίβαζαν όπλα και ότι νεώτερες πληροφορίες θα του διαβίβαζε όταν έφθανε εκεί. Φθάνοντας στην Πάφο το πρωί της Δευτέρας 15 ΙΟΥΛ ο Ταβλαρίδης αντιλήφθηκε από το Σήμα του ΝΔΚ που εν τω μεταξύ έλαβε, το ραδιόφωνο, και την κινητικότητα στην περιοχή, ότι έχει γίνει πραξικόπημα, ενώ ολίγον αργότερα δέχθηκε τηλεφώνημα από άγνωστο να παραδώσει τον Σταθμό και το πλοίο. Όπως είναι γνωστό οι πραξικοπηματίες δεν ήλεγχαν την Πάφο την 15η ΙΟΥΛ. Φοβούμενος ότι το βράδυ ήταν δυνατό να δεχθεί επίθεση ενημέρωσε τον Παπαγιάννη και ζήτησε την άδεια να αποπλεύσει. Απογευματινές ώρες και αφού επιβιβάστηκε στο πλοίο το προσωπικό του Σταθμού το πλοίο απέπλευσε από ΝΣΠ. Κατά την έξοδο του πλοίου έγινε αντιληπτό ότι βαλλόταν από την ξηρά και ότι ομάδα ενόπλων εκινείτο από την Πάφο προς τον Σταθμό. Το πλοίο ανταπέδωσε με προειδοποιητικά πυρά μπροστά από την ομάδα των ενόπλων, η δίωξη σταμάτησε και έπλευσε προς ΝΒΧ. Αφού κατέπλευσε εκεί (βραδινές ώρες της 15ης) και αποβίβασε το προσωπικό του ΝΣΠ ο Ταβλαρίδης διατάχθηκε από τον Παπαγιάννη να επαναπλεύσει στην Πάφο όπου θα του έδιδε νεώτερες διαταγές όταν έφθανε. Διέταξε επίσης την επιβίβαση στο πλοίο και ετέρου Μαχίμου Αξιωματικού για υποβοήθηση του Ταβλαρίδη. Διαταχθέντες από τον Παπαδάκη οι Κανδαλέπας και Τσαταλός αρνήθηκαν να επιβούν. Όταν έφθασε στην Πάφο πρωινές ώρες της 16ης, ο Ταβλαρίδης επικοινώνησε με τον Παπαγιάννη και του ζήτησε οδηγίες. Ο Παπαγιάννης διέταξε τον βομβαρδισμό του ραδιοφωνικού σταθμού. Τούτο προκύπτει από το αναγραφέν στο Ημερολόγιο της ΝΔΚ στις 1400 Της 15ης ΙΟΥΛ «Βομβαρδισμός πόλεως ΠΑ- ΦΟΥ υπό Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ». Την διαταγή αυτή ο Ταβλαρίδης αρνήθηκε να εκτελέσει επειδή ο ραδιοφωνικός σταθμός βρισκόταν μέσα σε κατοικημένη περιοχή. Στον ασύρματο ακουγόταν έντονα η εντολή του Παπαγιάννη «Βάρα» «Βάρα» δεδομένου ότι ο ραδιοφωνικός Σταθμός έπρεπε οπωσδήποτε να καταστραφεί διότι από εκεί ο Μακάριος εμψύχωνε τον Κυπριακό λαό. Στη συνέχεια ο Παπαγιάννης διέταξε τον βομβαρδισμό του Ναυτικού Σταθμού «κατόπιν διαταγής με βολή 10 βλημάτων ανά ώρα». Ο Ταβλαρίδης δηλώνει στην συνέντευξη του ότι έβαλε εναντίον του RADAR του Σταθμού επειδή θεώρησε ότι ήταν στρατιωτικός στόχος. Ενδέχεται ο εξοστρακισμός βλημάτων προς την κατεύθυνση της Πάφου που βρισκόταν περί τα δυο χιλιόμετρα μακριά ή η κακή σκόπευση από τους κλυδωνισμούς του πλοίου, να έδωσε την εντύπωση βομβαρδισμού της πόλεως. Τα αναγραφέντα ότι το Π/Π ΛΕ- ΒΕΝΤΗΣ κανονιοβόλησε την Ιερά Μητρόπολη Πάφου και τον ελεύθερο ραδιοφωνικό σταθμό Πάφου δεν φαίνεται να είναι ακριβή. Σε κάθε περίπτωση θύματα δεν υπήρξαν. Ο Σταθμός, όπως και το RADAR είχαν υποστεί φθορές και από τους Εφεδρικούς ενώ ελάχιστες προκάλεσε το πλοίο. Το βράδυ το πλοίο παρέμεινε αγκυροβολημένο έξω από το λιμάνι ενώ το επόμενο πρωί όταν πλέον η Πάφος είχε καταληφθεί από τους πραξικοπηματίες παρέβαλε στον προβλήτα του Σταθμού. Την 18η επανέπλευσε στην ΝΒΧ με βλάβη στον αριστερό άξονα.

12 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page Συνδρομές για την εφημερίδα μας Μπραουδάκης Ευριπίδης, (καντίνα) Χώρα Σφακίων 50 Καούδη Μαρία, Χολαργός 20 Καπριδάκης Ιωσήφ, Αχαρναί Αττικής 20 Μανουσέλη Στέλλα, Αμπελόκηποι 20 Κοντορινάκη Γεωργία, Ιλιον Αττικής 20 Πολάκης Γεώργιος, Αργουλές Σφακίων 20 Τζατζιμάκης Παυλος του Θεοδώρου, (ταβέρνα Tarra) Αγ. Ρουμέλη 20 Βρετουδάκης Στρατής, Καλλιθέα Αττικής 20 Σκεπάρνης Σωτήρης, Χώρα Σφακίων 30 Μαν. Ελπ, Χανιά 20 Χιωτάκης Ιωσήφ του Ιωσήφ Ηράκλειο 50 Ψαρουδάκης Εμμανουήλ, (τυροκομικά) Καλλιθέα Αττικής 50 Ζαχαριάς Παύλος, Ιλιον Αττικής 20 Τζωρτζάκης Εμμανουήλ του Ιωάννου, Σκαλωτή 50 Ορφανουδάκης Παύλος, Ανώπολη (στη μνήμη του πατέρα τους Ιωάννη) 50 Αφοι Ορφανουδάκη, Αρτοποιείο, Ανώπολη (στη μνήμη του πατέρα τους Γεωργίου) 150 Βαρυδάκης Χρήστος, USA 50 Καγιαδάκης Βασίλης, Βουβάς 10 Λυκογιαννάκης Νικόλαος, Αγ.Ρουμέλη 30 Καγιαδάκης Νικόλαος, Βουβάς 10 Βρανάς Α. Νικόλαος, Πατσιανός 20 Κορνιζάκη Ελένη, Χανιά 30 Χιωτάκης Πέτρος, Χανιά 20 Σαμαριτάκης Γεώργιος, Πέραμα 20 Καυκαλάς Ιωάννης, Αθήνα 20 Μανουσέλη-Σουλαδάκη Διονυσία, Αγ Νικόλαος Κρήτης 50 Μανούσακα Ιωάννα, Λάκοι Σκαλωτή 20 Ψαρουδάκης Ιωάννου Γεώργιος, Ασκύφου 50 Γλυνιαδάκης Γεωργίου Μανώλης - Λιμενικός, Λάκοι Σκαλωτή 20 Κριαράς Νικόλαος του Ευριπίδου, Λουτρό Σφακίων 50 Βιγλάκης Αντώνης, Αχαρναί Αττικής 20 Κουριδάκης Εμμανουήλ, 20 Ζερβός Ιωάννου Ιωάννης, Χανια 50 Μανουσέλη - Μπαϊλάκη Μαρία, Πατσιανός 50 Κοτσίφης Νικόλαος, Αθήνα 20 Μπελιβάνης Δημήτρης, Καλλιθέα Αττικής 20 Δωρεές για το Π.Π.Ι. Ιατρείο Σφακίων Τζουγάνος Μανώλης ποσφορά για το Π.Π Ιατρείο Χώρας Σφακίων 800$ «Πρωτοβουλία Δημοτών Σφακίων» (Από εκδήλωση με Ψαραντώνη) 324 Μανουσέλης Γιώργος και Δέσποινα στη μνήμη του γιού τους Νίκου 300 Στρατουδάκης Πέτρος στη μνήμη των γονέων του προσέφερε για Π.Π.Ι 1500 Κανδηράκη Ανδριανή προσφορά για Π.Π.Ι 50 Στη μνήμη Γερωνυμάκη Σπύρου κατέθεσαν υπέρ του Π.Π.Ι αντι στεφάνου Οικ. Γερωνυμάκη Ανδρέα 100 Οικ. Γερωνυμάκη Θοδωρή 50 Οικ. Γερωνυμάκη Σπύρου 50 Οικ. Γερωνυμάκη Βαγγέλη 50 Οικ. Γερωνυμάκη Μανώλη 50 Οικ. Γερωνυμάκη Θ.Γεωργίου 50 Οικ. Γερωνυμάκη Σ.Γεωργίου 50 Οικ. Βενάκη Αντώνη 50 Οικ. Καγιαδάκη Παναγιώτη 50 στη μνήμη του Γυπαράκη Σταυρου αντι στεφάνου κατέθεσαν υπερ του Π.Π.Ι. χώρας Σφακίων Οικ. Γυπαράκη Δημήτρη 50 Οικ. Γυπαράκη Σήφη 50 Οικ. Τζαγκαράκη Σήφη &Μαρία 50 Οικ. Δεληγιαννάκη Στράτου 50 Οικ. Δεληγιαννάκη Θεοδώρου 50 Οικ. Δεληγιαννάκη Νίκου 50 Οικ. Δεληγιαννάκη Γεωργίου 100 Οικ. Δεληγιαννάκη Μανώλη 50 Οικ. Βενάκη Στυλιανου 50 Οικ. Λεδάκη Χρυσής 50 ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Με την συμπλήρωση ενός έτους από την απώλεια του αγαπημένου τους παιδιού Νίκου Γ. Μανουσέλη, οι γονείς του, Γεώργιος και Δέσποινα Μανουσέλη, κατέθεσαν το ποσό των 300 για την ενίσχυση του Πολυδύναμου Περιφερειακού Ιατρείου Χώρας Σφακίων. Ο Δήμος Σφακίων τους ευχαριστεί θερμά για την προσφορά τους. Η «Πρωτοβουλία Δημοτών Σφακίων» και η «Ένωση των Απανταχού Σφακιανών» ευχαριστούμε θερμά τον συντοπίτη μας Μανώλη Τζουγάνο, από το Ασφένδου, κάτοικο Η.Π.Α., που πρόσφερε 800 $ για την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας του Δήμου. Ευχαριστούμε, επίσης, τον φίλο, μεγάλο Κρητικό καλλιτέχνη, Ψαραντώνη, που διέθεσε, για τον ίδιο σκοπό, 324 από τα έσοδα της όμορφης Βραδιάς της στο Φραγκοκάστελλο. Τα χρήματα παραδόθηκαν στον Πρόεδρο της Ένωσης Σήφη Μανουσογιαννάκη που φροντίζει ακούραστα για την τροφοδοσία του Πολυδύναμου Περιφερειακού Ιατρείου (Π.Π.Ι.) Σφακίων με ιατροφαρμακευτικό υλικό. Σε μέρες απαξίωσης και εγκατάλειψης από την Πολιτεία όλων των Στη θεία λειτουργία και αρτοκλασία παρευρέθηκαν αρκετοί συμπατριώτες, από όλη τη Κρήτη, για να τιμήσουν τη μνήμη του Αγίου αλλά και την οικογένεια του αγαπητού μας φίλου Ιωσήφ Χιωτάκη που με δική του πρωτοβουλία ανεγέρθηκε ο ναός και γιορτάζεται κάθε χρόνο τον Ιούλιο. Πλούσια ήταν τα εδέσματα που η οικογένεια και οι χωριανοί πρόσφεραν στους προσκυνητές, την παραμονή της θείας λειτουργίας, μετά τον εσπερινό, ευχόμενοι κάθε χρόνο να εορτάζουμε υγιείς την καθιερωμένη καλοκαιρινή εορτή του Αγίου και να συναθροίζονται όσο γίνεται περισσότεροι Σήφηδες. Δωρητές για την ιερά πανήγυρι: Μαρινάκης Ιωσήφ 50, Χιωτάκης Μανούσος του Ιωσήφ, χασάπικο, ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ δομών της Υγείας, τέτοιες χειρονομίες αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Η «Ένωση των Απανταχού Σφακιανών» και ο Δήμος Σφακίων ευχαριστούμε θερμά τον συντοπίτη μας και φίλο Πέτρο Στρατουδάκη που πρόσφερε 1500 για το Π.Π.Ι. και για τη συντήρηση της «ΔΟΞΑΣ», του νοσοκομειακού σκάφους που επεμβαίνει σωτήρια, όπου και όποτε υπάρχει ανάγκη. Στα πλαίσια της ανάπλασης της Σκαλωτής και της καλυτέρευσης της ζωής των κατοίκων της, ο φίλος Πέτρος διέθεσε και μεγάλο χρηματικό ποσό, καθώς και μηχανήματα, για τη διάνοιξη δρόμου. Και γι αυτή του τη χειρονομία τον ευχαριστούμε από καρδιάς ευχόμενοι να βρει μιμητές, για το καλό της Επαρχίας. Ιερά πανήγυρις του Αγίου Ιωσήφ στις Φωκιές Βουβά Σφακίων, στις , στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωσήφ Τα Κρητικά προϊόντα κατακτούν την Αττική Σφηνιάς Νίκος του Ιωσήφ, χασάπικο, Σηφαλουδάκης Ιωσήφ, χασάπικο, Βοτζάκης Νικόλαος, δύο χασάπικα, Σταυριανουδάκης Ιωσήφ, τυρί, Καγιαδάκης Νικόλαος του Μανούσου, καρπούζια, Ιερωνυμάκης Πρίαμος, κρασί, Καγιαδάκης Παναγιώτης, το φορτηγό ψυγείο, Ηλιάκη Μαρινάκη Ελένη, γλυκά, Μαρινάκης Ιωάννης του Νικολάου, μάγειρας και Βουϊδάσκης Εμμανουήλ και Βυζηράκης Ανδρέας του Μανούσου, 100. Βυζηράκης Μανούσος του Ανδρέα, 100. ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Ευχαριστούμε θερμά το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Χανίων που με την υπ αριθμό 654/2010 απόφασή του, έδωσε σε δρόμο της πόλης μας το όνομα των ΚΑΡΚΑΝΗΔΩΝ, τιμώντας έτσι την ιστορική οικογένεια από το Ασκύφου Σφακίων. Η οικογένεια αυτή συμμετείχε σε διαχρονικούς αγώνες, τόσο κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, όσο και κατά τη διάρκεια των απελευθερωτικών αγώνων της Μακεδονίας, με πεσόντες ηρωϊκώς μαχόμενους. Έντονη, επίσης, και αγωνιστική ήταν η παρουσία της οικογένειας στη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά και ιδιαίτερα ουσιαστική και καθοριστική η συμβολή της κατά του Γερμανού κατακτητή. Ευχαριστούμε θερμά για την τιμητική για τους αγωνιστές αυτής της οικογένειας πράξη. Εκ μέρους της οικογένειας Μανούσος Καρκάνης

13 FYLLO_149_Layout 1 10/29/14 2:08 AM Page «Παντοτινά οι καρδούλες μας θέλησαν να ενωθούνε και βρήκαν τρόπο και οι δυό σ ένα ρυθμό χτυπούνε» Στο γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας, στον Αλίκαμπο Αποκορώνου, ο Νίκος και η Μαρία ένωσαν τις ζωές τους με τα δεσμά του γάμου και έδωσαν αμοιβαία υπόσχεση αιώνιας αγάπης μπροστά σε συγγενείς και φίλους. Μετά το μυστήριο και τις ευχές των παρευρισκομένων, το ζευγάρι δεξιώθηκε τους καλεσμένους του στο κέντρο «Εσπερος». Γλέντι σφακιανό, με ριζίτικα, χορό και αμείωτο κέφι ως το πρωί. Στο όμορφο ζευγάρι ευχόμαστε κάθε ευτυχία, στους κουμπάρους Αντώνη και Γεωργία Μπουρδάκη, να είναι πάντα άξιοι, και στις οικογένειες του αγαπητού μου φίλου Μανούσου και Ανδρομάχης Χαιρέτη και Στέφανου και Βασιλικής Σταθάκη και Θεοδοσίας Σταθάκη, εύχομαι να καμαρώνουν τα παιδιά και να κανακίσουν εγγόνια. ΓΑΜΟΙ - ΒΑφΤΙΣΕΙΣ «Εύχομαι το στεφάνι σας διαμάντια να γεμίσει να σασε τρέχουν τα καλά σαν το νερό στη βρύση» Στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας, στον Πειραιά, την Κυριακή 20 του Ιουλίου, ο Τάσος και η Κλειώ ένωσαν τις ζωές τους, με τις ευλογίες της Εκκλησίας και τις θερμότερες ευχές συγγενών και φίλων. Μετά το μυστήριο το όμορφο ζευγάρι μας δεξιώθηκε σε όμορφο μέρος, στο κτήμα Τζόκεϊ, όπου σε μια υπέροχη βραδιά, με τους ήχους μουσικής κρητικής, αλλά και στερεοελλαδίτικης και λαϊκής και ξένης διασκεδάσαμε μέχρι το πρωί. Πολλοί χωριανοί συμπατριώτες και αρκετοί φίλοι παραβρέθηκαν στη χαρά των παιδιών. Στο λαμπερό ζευγάρι ευχόμαστε κάθε ευτυχία. Στους αγαπημένους μας φίλους Νίκο και Χριστίνα Κωνσταντουδάκη και στη Βασιλική Μαντάγαρη, να χαίρονται τα παιδιά τους ευτυχισμένοι και να αξιωθούν εγγόνια, στους δε κουμπάρους, Χρήστο και Όλγα Καροπούλου, να είναι πάντα άξιοι. «Χρόνια ξενιτευτήκαμε τη τύχη μας να βρούμε και τώρα που τη βρήκαμε λέμε να παντρευτούμε» Με αυτό το δίστιχο ο Παναγιώτης και η Βασιλική - Μαρία κάλεσαν συγγενείς και φίλους στην ομορφότερη στιγμή της ζωής τους, στο γραφικό εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, με θέα το ακρογιάλι και το υπέροχο ηλιοβασίλεμα. Το ζευγάρι έλαμπε και η συγκίνηση ήταν έκδηλη σε όλους τους παρευρισκόμενους, την ιερή στιγμή του μυστηρίου, μια και τα παιδιά θα έφευγαν πάλι στο εξωτερικό, όπου ζουν. Μετά το μυστήριο το ζευγάρι μας δεξιώθηκε στο κέντρο «ΖΥΓΟΣ» όπου η όμορφη μουσική, τα πλούσια εδέσματα το καλό κρασί κράτησαν το χορό και το αμείωτο κέφι μέχρι το πρωί. Να σημειωθεί ότι τόση είναι η αγάπη φίλων και συγγενών για τα παιδιά, που ταξίδεψαν αρκετοί από την Αμερική για να βρεθούν στη χαρά τους. Στους νεόνυμφους ευχόμαστε από καρδιάς κάθε ευτυχία, στην κουμπάρα Ελπίδα Μπυράκη, πάντα άξια και καλότυχη και στους γονείς, Γιώργιο και Μαρία Μπεσίνη και στα αδέλφια μου Μάρκο και Αργυρώ Μανουσογιαννάκη, να χαίρονται τα παιδιά τους και να κανακίσουν ευτυχισμένοι εγγόνια. ΓΕΝΝHΣΕΙΣ Η Παγώνα Τζωρτζάκη του Εμμανουήλ, σύζυγος Γεωργίου Στελιουδάκη, γέννησε αγόρι. Ευχόμαστε στους ευτυχείς γονείς, αλλά και στον φίλο παππού Μανώλη, να το καμαρώνουν και να το δουν όπως επιθυμούν. Πένθη - Μνημόσυνα Την Κυριακή, 7 Σεπτεμβρίου, στον Ιερό Ναό του Τιμίου Σταυρού, στο Ασκύφου, τελέστηκε 40ήμερο και διετές, αντίστοιχα, μνημόσυνο, υπέρ αναπαύσεως των ψυχών του Παύλου Νανάκη και της Αργυρώς Π. Νανάκη. Στα παιδιά, αδέλφια και συγγενείς εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου, στον Ιερό Ναό της Παναγίας, στο Αμουδάρι Ασκύφου, τελέστηκε 40ήμερο μνημόσυνο, υπέρ αναπαύσεως της ψυχής της Βασιλικής Κοκκινάκη (το γένος Καυκαλά). Στον σύζυγο, στα παιδιά και τ αδέλφια εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονα, στη Χώρα Σφακίων, τελέστηκε ετήσιο μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Ιωάννη Ι. Βαρδουλάκη. Στ αδέλφια του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Κηδείες Παντελής Μαν. Καρκάνης. Την Κυριακή, 7 Σεπτεμβρίου, στον Ιερό ναό της Παναγίας, στο Ασκύφου, εψάλη η νεκρώσιμος ακολουθία και ετάφη στο εκεί νεκροταφείο ο αγαπητός σε όλους Παντελής. Στη σύζυγο, στα παιδιά και στους συγγενείς εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Ιωάννης Π. Ορφανουδάκης. Την Παρασκευή 27 Ιουνίου στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Ανώπολη Σφακίων εψάλη η νεκρώσιμος ακολουθία του αγαπητού Ιωάννη, έφυγε πλήρης ημερών για να συναντήσει την αγαπημένη του σύζυγο Σταυρούλα. Στα παιδιά του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Σπύρος Γερωνυμάκης. Στις 4 Ιουλίου στον Ιερό ναό των Τεσσάρων Μαρτύρων εψάλη η νεκρώσιμος ακολουθία του φίλου και αγαπητού σε όλη τη Σφακιανή κοινωνία Σπύρου. Στην οικογένεια του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Χρυσή Σφηνιαδάκη (το γένος Μπολιώτη). Στις 31 Αυγούστου την ημέρα της Αγίας Ζώνης στον Ιερό Ναό των τεσσάρων Μαρτύρων στο Βουβά Σφακίων τελέστηκε η νεκρώσιμο ακολουθία της Χρυσής Σφηνιαδάκη και ετάφη στο εκεί νεκροταφείο. Στα παιδιά της και συγγενείς εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Εμμανουήλ Κριαράς. Τετάρτη 27 Αυγούστου στον Ιερό Ναό της υαγγελιστρίας στις Στέρνες Ακρωτηρίου και από τις 5 ώρα το απόγευμα βρίσκεται η σορός του αγαπητού μας καθηγητού Εμμ. Κριαρά για αποχαιρετισμό, από μαθητές συγγενείς φίλους, συντοπίτες, από την επιστημονική κοινότητα και από τις τοπικές αρχές. Στις 6.30 αποχαιρέτησαν τον μεγάλο άνδρα, ο Δήμαρχος Σφακίων εκπρόσωποι της οικογένειας, εκπαιδευτικοί, φιλολογικός σύλλογος πανεπιστημιακοί δάσκαλοι κ.α. Ετάφη στο κοιμητήριο των Στερνών, όπου ήταν και η επιθυμία του. Η οικογένεια του αντί στεφάνων έκανε έκκληση τα χρήματα να διατεθούν για κοινωφελείς σκοπούς σε ιδρύματα. Ευτυχία Ποποδάκη. Έφυγε από τη ζωή η αγαπητή Ευτυχία βυθίζοντας στο πένθος την οικογένεια της, αλλά και όλη την κοινωνία των Σφακίων και όλους μας, για τον τρόπο που έφυγε, από την αναλγησία του κράτους και τη βαρβαρότητα της ΔΕΗ να κόψει το ηλεκτρικό ρεύμα από την Ευτυχία που η μοίρα της φέρθηκε τόσο σκληρά, να είναι καθηλωμένη στο κρεβάτι, παραπληγική χρόνια τώρα, και να υποστηρίζεται η αναπνοή της μηχανικά. Στις απάνθρωπες μέρες που ζούμε, που η ανθρώπινη ζωή δε μετράει, ακόμα και η ζωή συνανθρώπων μας που αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα υγείας. Στον σύζυγο, στα παιδιά και στους συγγενείς εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Μαρία Χρήστου Γλυνιαδάκη (το γένος Κακανιγάκη). Στις 17 του Ιουλίου έφυγε από κοντά μας η αγαπητή στη σφακιανή κοινωνία, Μαρία. Η κηδεία έγινε στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Σκαλωτής. Στα παιδιά της, στα εγγόνια και στους συγγενείς εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Σταύρος Γυπαράκης. Έφυγε από τη ζωή ένας λεβέντης Σφακιανός, ο Σταύρος, ευχάριστος στη παρέα, ριζίτης και μερακλής. Η κηδεία έγινε στον Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής, στον Αργουλέ. Στη σύζυγο, στα παιδιά και στους συγγενείς εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Έχοντας κλείσει τα 99 χρόνια ζωής έφυγε μια θρυλική μορφή του Καλλικράτη και του Φραγκοκάστελου και σύσσωμη η τοπική κοινωνία, τον συνόδευσε στο τελευ ταίο αυτό ταξίδι... ο αείμνηστος Γιώργος Παπαδάκης, «έβλεπε» πολύ μακριά και ήταν ο πρώτος που άνοιξε τουριστική επιχείρηση στο Φραγκοκάστελο, για να τον ακολουθήσουν στην συνέ χεια πολλοί συντοπίτες του.με δάκρυα στα μάτια και την φωνή του πολλές φορές να «σπάει» τον αποχαιρέτησε ο ανιψιός του, πατέρας Κων/νος Χομπίτης λέγοντας: Αγαπητέ και αείμνηστε κεκοιμημένε μας. Μακαρία η οδός ή πορεύει σήμερο. Η ώρα ήλθε και για εσάς ουσιαστικέ πατέρα και θείε, έκλεισε ο κύκλος της επίγειας ζωής που είναι η φυσική κατακλείδα και η είσοδος της ψυχής εις την αιωνιότητα. Πεθαίνουμε για να ζήσουμε αιώνια. Ευτυχισμένοι όσοι έζησαν την ζωή σαν οφειλή και χρέος. Ευτυχείς όσοι εφύλαξαν Θερμοπύλες, σ' αυτούς υπάρχει η φωτεινή ακτίνα της γλυκιάς προσδοκίας της άλλης ζωής. Ο ίδιος ο Χριστός μας διαβεβαιώνει ότι «ο πιστεύων εις εμέ καν αποθάνει ζήσετε» και ότι «ου κέχομε ώδε μαίνουσα πόλιν, αλλά την μέλλουσα επιζητούμε». Ο επίγειος θάνατος είναι η θυρίδα της αιωνιότητας, κλείνει μια πόρτα και ανοίγει μια άλλη για να εισέλθει ο κεκοιμημένος μας. Όπως λέει ο μακαριστός Φώτης Κόντογλου «φεύγοντας ο άνθρωπος πηγαίνει για το άλλο ημισφαίριο της ζωής». Χάρη στην πίστη μας γνωρίζουμε πως είμάστε ένα ζωντανό φώς που είναι η πνοή του Θεού. Όσοι έχουν αντίρρηση γι' αυτό και για την αθανασία της ψυχής, μπορούν να πειστούν αν διαβάσουν την βιογραφία του Αγίου Ραφαήλ που μετά από 500 χρόνια Γεώργιος Παπαδάκης «έφυγε» πλήρης ημερών εκπληρώνοντας όλα τα ιδεώδη της πατρίδας, της θρησκείας και της οικογένειας από το θάνατο του το εμίλησε και έδειξε πολλά σημάδια της υπάρξεως της αθανασίας και της αιώνιας ζωής. Ένα φωτεινό και λαμπερό φως ήταν ο κεκοιμημένος μας Γιώργος Παπαδάκης. Αυτός έκανε την αρχή στο Φραγκοκάστελο με τις τουριστικές επιχειρήσεις και χάριν αυτού ακολούθησαν πολλοί, που αποκόμισαν αρκετά χρήματα και θα έπρεπε σήμερα να τον έχουν κάνει εικόνισμα εις τις επιχειρήσεις τους. Αυτό το έχω ακούσει από άλλους. Αγαπητέ μας κεκοιμημένε, τον αγώνα το καλό ετήρησες, όλα τα ιδεώδη της πατρίδας, της θρησκείας και της οικογένειας εξεπλήρωσες. Ο πατριωτισμός και η ανδρεία σου είχαν φανεί στον μακροχρόνιο στρατιωτικό σου βίο. Τουλάχιστον δυο φορές με κίνδυνo της ζωής σου υποστήριξες τα ιδανικά της πατρίδας σου και πήγες κόντρα στο κατεστημένο κατεβάζοντας επί δυο φορές κομματικές σημαίες. Η κυπαρισσένια κορμοστασιά σου τώρα αγαπημένε θείε, ευρίσκεται δίπλα και σε ακινησία, αλλά στην σκέψη και στις καρδιές μας θα μείνει πάντα η μέχρι χθες λεβεντιά σου. Το παντοδύναμο και πάνσοφο πνεύμα που η Θεία Δύναμη έχει την δύναμη να στερεώσει μέσα στα σκοτεινά μέρη του απείρου τα λαμπρά και πολύφωτα αστέρια του ουρανού, δεν είναι δυνατόν να αφήσει το κορυφαίο δημιούργημα, που είναι ο άνθρωπος και η αθάνατη ψυχή του να βυθιστεί στον αιώνιο θάνατο, αλλά στην μεταθανάτιο ζωή. Ως εκ τούτου το όνομα σου θα ευρίσκεται σε κάθε ιεροπραξία μου μέχρι το τέλος της ζωής μου. Και κάνοντας θερμή δέηση και παράκληση τώρα και πάντα, προς τον Ύψιστο Θεό να σου συγχωρεθούν τυχόν αμαρτήματα που ως άνθρωπος δεν απαλλάσσεσαι από αυτά, όπως και κάθε άνθρωπος ερχόμενος επί της γης. Η εκκλησία μας σε κάθε μνημόσυνο αυτό εύχεται με τους στίχους : «Μνήσθητι Κύριε ως Αγαθός τον δούλο σου και όσα εν βίο ήμαρτον συγχώρησον, ουδής γάρ αναμάρτητος». Αγαπητέ μας κεκοιμημένε, πιστεύω να αποχωρείς από αυτήν την προσωρινή ζωή ευχαριστημένος. Φεύγεις πλήρεις ημερών, αφήνεις με την δύναμη του Θεού, μια αποκαταστημένη και αξιόλογη παιδόγγονη διαδοχή ως και την ευγενική και σεβαστή σύζυγο σου θεία, Ελένη που την διέκρινε πάντα η σεμνή και ευγενική συμπεριφορά προς εσάς αλλά και σε εμένα που την είχα κουράσει αρκετά ως νέος για περισσότερο από δέκα χρόνια, που με φιλοξενήσατε στο σπίτι της και με βοηθήσατε να μάθω δέκα σειρές γράμματα. Η συμβολή και των δυο σας στην μετέπειτα πορεία μου ήταν καθοριστική και ένα θερμό ευχαριστώ είναι το ελάχιστο που μπορώ να πω τούτη την ώρα Σεβαστέ μου πατέρα υπολείπεται εις σε ο στέφανος της δόξης και της αιωνίου ζωής και Τα δάκρυα του επίγειου αποχωρισμού Και οι ευχές του παραδείσου Λευκές λαμπάδες να γενούν να φέγγουν στην αιώνια ζωή σου. Λεμονανθοί και γιασεμιά Στον τάφο σου να βγούνε Και ώσπου να αναπνέουμε Για εσένα θα μιλούμε. ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΡΩΝΥΜΑΚΗΣ Το δύο δέκα τέσσερα, στις τρεις του Ιουλίου ο Σπύρος εταξίδεψε, αλάργα του ηλίου, Ξύπνιος, λεβέντης, ικανός, εις τη ζωή είχε τάξη μα δυστυχώς δεν ήξερε τη μοίρα του να φτιάξει! Κι ήταν η μοίρα του κακή και τού 'γράφε να ζήσει με πίκρες και με βάσανα μέχρι να ξεψυχήσει. Να κάνει σπιτικό καλό είχε προϋποθέσεις μα δυστυχώς η τύχη του είχε κακές προθέσεις. Δεκάδες χρόνια πέρασε στην τύφλα ο καημένος κι αρρώστιες και στην κλίνη του, χρόνια καθηλωμένος. Οχτώ οικείους έθαψε, κι είχε η ζωή του θρήνος και τα κιτάπια γράφανε να ναι ένατος εκείνος Σύντροφο με καλή καρδιά εύρηκε στη ζωή του κι όσο μπορούσε αλάφραινε την ταλαιπώρησή του, Ας ειν το χώμα ελαφρό, Σπύρο αγαπητέ μας κι η μνήμη σου παντοτινά θα μείνει στις καρδιές μας Κανάκης Γερωνυμάκης

14 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΡΙΑΡΑΣ ( ) Ο βίος και το έργο ενός Σφακιανού υπεραιωνόβιου έφηβου Συνέχεια από τη σελίδα 9 Θερμά συλλυπητήρια για την απώλεια του καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά εξέφρασε με δήλωσή και του ο πρωθυπουργός. Ο πρωθυπουργός χαρακτηρίζει τον εκλιπόντα ως εμβληματική προσωπικότητα του επιστημονικού και δημόσιου βίου της χώρας, με μεγάλη προσφορά στην πνευματική ζωή της Ελλάδας. «Καθηγητής της Φιλοσοφίας, ο Εμμανουήλ Κριαράς σφράγισε με την παρουσία και τη δράση του δύο αιώνες πνευματικών και πολιτικών αγώνων, διδάσκοντας ήθος και σεβασμό στις πανανθρώπινες αξίες. Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, διατήρησε μέχρι τέλος τη διαύγεια και την ικανότητά του να ξεχωρίζει το Καλό από το Κακό, προσφέροντας γνώσεις, εμπειρία και ψύχραιμο λόγο μέχρι την τελευταία ημέρα μιας ζωής της οποίας τη μεγάλη διάρκεια αξιοποίησε υπέρ της πατρίδας του» επισημαίνει ο πρωθυπουργός. «Αποχαιρετούμε με βαθύ σεβασμό τον Εμμανουήλ Κριαρά, που έφυγε πλήρης ημερών όντας πάντα ενεργός πολίτης, προοδευτικός διανοούμενος, αυθεντικός δάσκαλος και ακαταπόνητος ερευνητής. Η γλώσσα, η παιδεία και η ελευθερία ήταν η πνευματική επικράτεια του Κριαρά που και μόνο το Λεξικό του φτάνει να τον καταγράψει ανεξίτηλα στην Ιστορία του Έθνους» τόνισε, από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, αναφερόμενος στον θάνατο του Εμμ. Κριαρά. «Ας μου επιτραπεί να πω σε προσωπικό τόνο πως ήταν για μένα μοναδική εμπειρία μαθητείας η συνεργασία μας, πριν τριάντα περίπου χρόνια, στη μεταφορά του κειμένου του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων στη δημοτική» ανέφερε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, επισημαίνοντας: «Ο Εμμανουήλ Κριαράς είχε αποκτήσει εδώ και πολλά χρόνια εμβληματικές διαστάσεις που δεν μπόρεσαν ευτυχώς να κρύψουν την ανθρωπιά και την τρυφερότητά του που ανέβλυζαν μέσα από τη γοητευτική αφήγηση της μακράς και πολυκύμαντης ζωής Ο Πανεπιστημιακός Μανώλης Κριαράς Μια κορυφή του πνεύματος ο Κριαράς Μανώλης πήγε ταξίδι αγύριστο και τον λυπούνται όλοι. Εφυγε πλήρης ημερών στα εκατό οκτώ του, μα άφησε αθάνατο τ' όνομα το δικό του. Αφησε και το έργο του αθάνατο κι εκείνο, θα είναι στη διάθεση για πάντα των Ελλήνων. Πανεθνικός διδάσκαλος, πολλές δεκαετίες. Εργάστηκε για λεξικά, Δημώδεις Γραμματείες. Εγραψε και Βυζαντινή εκείνος Γραμματεία και μέσα στους πνευματικούς είχε πολλά πρωτεία. Πολλά πανεπιστήμια, ελληνικά και ξένα, τον είχανε καθηγητή σε χρόνια περασμένα. Εις την Ευρώπη εδίδαξε, Αυστρία και Γαλλία κι ακόμα εις τη μακρινή εδίδαξε Αυστραλία. Τιμές και αναγνώρισες του κάμαν ως του αξίζαν οι πάντες τις αξίες του τού τις αναγνωρίζαν. Διά τον δημοτικισμό ολόκληρο αιώνα προσέφερε και έδρασε με έργο και αγώνα. Στο Ράιχ αντιστάθηκε, γιατ' ήταν παλληκάρι, τον είχαν για εκτέλεση κλεισμένο στο Χαϊδάρι. Ρίζα από την Ανώπολη που κορυφαίους βγάνει σαν τον Μανώλη Κριαρά, σαν τον Δασκαλογιάννη. Από ιστορικό χωριό κι από σπουδαίο σόι στον κόσμο των πνευματικών είχε το πρώτο μπόι. Αν και εκατόν οκτώ χρονών ήτανε πάντα κρίμα το πνεύμα το τεράστιο να σκεπαστεί στο μνήμα. Στ' Αυγούστου τις 22 σταμάτησε η καρδιά του πάντα θα ζει το έργο του και τα διδάγματά του. του». Τη θλίψη του για την απώλεια του Εμμανουήλ Κριαρά εξέφρασε και η αξιωματική αντιπολίτευση σε ανακοίνωσή της, τονίζοντας ότι «ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας, ένας βαθιά προοδευτικός και ευαίσθητος άνθρωπος, του οποίου το πνευματικό έργο είναι ανεκτίμητο. Όπως υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση «η τεράστια συμβολή του στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και την καθιέρωση της δημοτικής τον κατατάσσουν στους σημαντικότερους Έλληνες διανοούμενους και ερευνητές. Η αγάπη του για τη νεοελληνική γλώσσα και η αφοσίωσή του στην παιδεία και την έρευνα αποτελούν παράδειγμα για τις νέες γενιές». Στις 29 Σεπτεμβρίου 2014 άνοιξε και η διαθήκη του Εμμανουήλ Κριαρά. Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη) είναι ο κύριος κληρονόμος του. Η διαθήκη έχει ημερομηνία σύνταξης την 26η Σεπτεμβρίου του Με αυτήν ο Εμμ. Κριαράς παραχωρεί στο Ινστιτούτο την προσωπική του βιβλιοθήκη, που περιλαμβάνει μερικές χιλιάδες επιστημονικά και άλλα βιβλία. Επίσης, στο Ινστιτούτο περιέρχονται φάκελοι με τα χειρόγραφα τελειωμένων και ημιτελών μελετών του, καθώς και με δημοσιευμένες κρίσεις για το έργο του. «Ο κορυφαίος έλληνας φιλόλογος Εμμανουήλ Κριαράς ( ), με τη διαθήκη του που δημοσιεύθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2014 από το Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης, καθιστά το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη) τον κύριο πνευματικό του κληρονόμο», αναφέρεται σε δελτίου τύπου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέσω του οποίου δημοσιοποιήθηκε η είδηση. Ο Εμμ. Κριαράς ήταν ομότιμος Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Επίσης, το 1959 ως το 1969 διετέλεσε μέλος του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών, επιλεγμένος από τον ίδιο τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ινστιτούτου, στη συνεδρίασή της 24ης Σεπτεμβρίου, αποδέχθηκε τη δωρεά. Αξίζει να σημειωθεί ότι με την ίδια διαθήκη ο Εμμ. Κριαράς κληροδοτεί στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας τα αδιάθετα αντίτυπα του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας ( ) καθώς και προσωπικών του δημοσιευμάτων, ενώ επίσης κληροδοτεί και στο Μουσείο Μπενάκη τους φακέλους της αλληλογραφίας του καθώς και πλακέτες, διακρίσεις κ.λπ. που του απονεμήθηκαν κατά καιρούς. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Η EΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ εκφράζει τη θλίψη της για την απώλεια του Εμμανουήλ Κριαρά, του κορυφαίου συντοπίτη μας επιστήμονα, ακαδημαϊκού, δασκάλου διανοούμενου και δημοκράτη αγωνιστή, με παγκόσμια ακτινοβολία. Σε ψήφισμα του το Δ.Σ της Ένωσης, αποφάσισε: α. Να παραστεί αντιπροσωπεία του Δ.Σ, στον Ι. Ν. Ευαγγελίστριας Στερνών Ακρωτηρίου, για προσκύνημα και αποχαιρετισμό στον μεγάλο εκλιπόντα, πριν την ταφή του στο κοιμητήριο του χωριού. β. Αντί στεφάνου, να δοθεί χρηματικό ποσό για την Παιδεία στα Σφακιά (στο Δημοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Σφακίων). γ. Να οργανώσει σύντομα στην αίθουσα της Ένωσης, εκδήλωση τιμής και μνήμης στο μεγάλο Σφακιανό τέκνο, που πέρασε στην αιωνιότητα, πλήρης ημερών, σεβασμού και αναγνώρισης. δ. Να αναρτήσει στην Ιστοσελίδα της Ένωσης μας ( αφιέρωμα για τη ζωή και το έργο του! Δάσκαλε τα Σφακιά σε ευχαριστούν και σε ευγνωμονούν! Κανάκης Ι. Γερωνυμάκης

15 FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:07 PM Page Η μνήμη του ευεργέτη των Σφακίων Γεωργίου Ξενουδάκη τιμήθηκε στην Ίμπρο αρουσία εκπροσώπων πολιτικών και στρατιωτικών Αρχών, φορέων και συλλόγων, μαθητών και αρκετού κόσμου, τελέστηκε στον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στη γενέτειρά του Ίμπρο, μνημόσυνο του Γεωργίου Ξενουδάκη από τον πρωτοσύγκελλο της Ιεράς Μητρόπολης Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων, αρχιμανδρίτη Αθανάσιο Καραχάλιο, με συλλειτουργούς τον αρχιερατικό επίτροπο της τρίτης Αρχιερατικής Περιφέρειας Σφακίων, πρωτοπρεσβύτερο Αθανάσιο Κουκουνάρη και άλλους ιερείς. Π Στη συνέχεια, τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση και ακολούθησαν χαιρετισμοί, ομιλία και καταθέσεις στεφάνων τιμής στη μεγάλη προσφορά του Ξενουδάκη, και εγκαινιάστηκε το Δημοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήμιο που φέρει το όνομά του. Χαιρετίζοντας, ο Δήμαρχος Σφακίων κ. Παύλος Πολάκης υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Ο Γεώργιος Ξενουδάκης πριν από 130 χρόνια διέθεσε όλη του την περιουσία για να φτιαχτούν σχολεία σ αυτό τον τόπο, γιατί η γνώση είναι δύναμη και η μόρφωση είναι ελευθερία. Οι κοινωνίες αλλάζουν μέσα από τη μόρφωση, μέσα από το ξύπνημα των ανθρώπων και τότε φεύγουν οι αρχαίες σκουριές, οι κακές συμπεριφορές, και ανοίγονται οι δρόμοι της προόδου». Ο Αντιδήμαρχος κ. Γιώργος Πρωτοπαπαδάκης διάβασε χαιρετισμό του πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Γεώργιοy Καψάλη που επισήμανε, μεταξύ άλλων, ότι «ο Γεώργιος Ξενουδάκης είναι ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του ελληνικού ευεργετισμού, μία έννοια που οι Κρητικοί και οι Ηπειρώτες γνωρίζουν πολύ καλά. Ο Γεώργιος Ξενουδάκης προσέφερε όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία του στην αγαπημένη του πατρίδα, τα Σφακιά, προκειμένου να ανεγερθούν σχολεία και να μορφωθούν τα Σφακιανόπουλα. Δικαιολογημένα ο Δήμος Σφακίων σεμνύνεται για τον μεγάλο Σφακιανό ο οποίος έλυσε σημαντικά προβλή- Ο πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος, Θεόδωρος Πραματευτάκης, καταθέτει στεφάνι στον ευεργέτη Γεώργιο Ξενουδάκη ματα Παιδείας, σε μια εποχή που ήταν κρισιμότατη για τη Μεγαλόνησο». Χαιρετισμό επίσης απεύθυνε και ο συνταξιούχος τραπεζικός κ. Νίκος Νταμπακάκης, ο οποίος υπογράμμισε: «Είμαι σίγουρος ότι από τα ουράνια σκηνώματα που βρίσκεται σήμερα η μακάρια και αφειδής ψυχή του, όντας ένας εκ των επιφανέστερων ευεργετών του τόπου μας, αλλά και ένας εκτων προμάχων του έθνους μας, θα αγάλλεται για τη μέχρι σήμερα προσφορά του προς τον συνάνθρωπό μας και την πατρίδα μας γενικότερα. Όλως ιδιαιτέρως για τη σημερινή λαμπρά εκδήλωση πραγματοποίησης του μεγαλόπνοου οράματός του για την Παιδεία, την πνευματική άνοδο και καρποφορία του τόπου μας, που με τη χάρη του Θεού ξεκινάμε σήμερα ελπίζοντες στην πιστή και ένθερμη υποστήριξη όλων σας». Χαιρετισμό απεύθυνε και ο συγγραφέας και καθηγητής από το Ο Δήμαρχος Παύλος Πολάκης απονέμει τα διπλώματα υπολογιστών ECDL σε μαθητές του Λυκείου Σφακίων Τέλεση τρισάγιου στην μνήμη του μεγάλου μας ευεργέτη, από τους ιερείς της επαρχίας Σφηνάρι, κ. Δημήτριος Γεωργακάκης. Ακολούθησε η ομιλία του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Απόστολου Παπαϊωάνου, με θέμα: Τα Σφακιά. Το εκπαιδευτικό έργο του Γεωργίου Ξενουδάκη ( ). Η διαθήκη (1888). Ο κ. καθηγητής τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «η παρουσία του Γεωργίου Ξενουδάκη ( ) σφραγίζει ανεξίτηλα ολόκληρο τον 19ο αιώνα. Είναι ο θαρραλέος πατριώτης, ο ευθαρσής υπέροχος Σφακιανός, το εξαιρετικό τέκνο της Κρήτης. Ο Γ. Ξενουδάκης έζησε σε μια πολύ κρίσιμη για την Κρήτη εποχή, τότε που το Κρητικό ζήτημα ταυτιζόταν με την τύχη της επαναστατημένης, αγωνιζόμενης, μαρτυρικής μεγαλονήσου να ενωθεί με την Ελλάδα. Τότε που η διεθνής διπλωματία αναγκάστηκε να παραδεχτεί την αναγκαιότητα της αυτονομίας της νήσου,καθώς η παγκόσμια κοινή γνώμη είχε στραφεί υπέρ των επαναστατημένων Κρητικών ( ) Ο Γεώργιος Ξενουδάκης έχει χαρακτηριστεί και δικαίως μεγάλος πατριώτης, ένθερμος αγωνιστής, έντιμος πολιτικός (οι ομιλίες του στη Βουλή των Ελλήνων ίσως πρέπει και σήμερα να μελετώνται από κάθε υποψήφιο εκπρόσωπο του λαού, πριν καθίσει στα έδρανα του Κοινοβουλίου) και μέγας ευεργέτης της επαρχίας Σφακίων. Εκείνος όμως ο χαρακτηρισμός που τον δικαιώνει, ιδίως σήμερα, είναι αυτός του μεγάλο οραματιστή. Και αυτό, γιατί πάνω από έναν αιώνα πριν (γύρω στο 1880), όταν επισκέφτηκε τη γενέτειρά του, την Ιμπρο Σφακίων, βλέποντας τα δεινά, αλλά κυρίως την αμάθεια των Σφακιανών, αποφάσισε την ανέγερση εκπαιδευτηρίου. Κι αυτό γιατί πίστευε πως ο καλύτερος δρόμος για την λευτεριά, είναι ο δρόμος της Παιδείας. Για την υπεράσπιση αυτού του πιστεύω κληροδότησε στην αγαπημένη του επαρχία το μεγαλύτερο μέρος της κινητής και ακίνητης περιουσίας του, για να χτιστούν σχολεία και να μορφωθούν τα Σφακιανόπουλα». Ακολούθησε απονομή διπλωμάτων υπολογιστών ECDL στους μαθητές Β Λυκείου σχολικού έτους , στο πλαίσιο προγράμματος επιδοτούμενου από το Ξενουδάκειο Κληροδότημα, καταθέσεις στεφάνων και ενός λεπτού σιγή. Στο τέλος της εκδήλωσης διανεμήθηκαν δωρεάν βιβλία σε όλους από τον κ. Παπαϊωάννου. Εκδήλωση μνήμης για την επέτειο της Επανάστασης του 1770 και τον Εθνομάρτυρα Δασκαλογιάννη, στην Ανώπολη Σφακίων