ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΤΗΣ Β ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΤΗΣ Β ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ"

Transcript

1 1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΤΗΣ Β ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α. ΣΑΚΑΝΤΑΜΗΣ ΠΑΝΕΠ. ΕΤΟΣ Αριθµ ΣΧΕΣΗ ΠΥΛΑΙΑΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΟΙΣΟΦΑΓΙΚΩΝ ΑΛΛΟΙΩΣΕΩΝ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΠΡΟΠΡΑΝΟΛΟΛΗΣ (Πειραµατική µελέτη σε επίµυες) ΜΙΧΑΗΛ Β. ΑΛΑΤΣΑΚΗ ΙΑΤΡΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΟΥ Α Ε.Σ.Υ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2007

2 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Καθηγητής Νικόλαος Ντόµπρος ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ Καθηγητής Θωµάς Γερασιµίδης

3 3 Η ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Α. Σακαντάµης, Καθηγητής (Εισηγητής) Κ. Ατµατζίδης, Καθηγητής Β. Τζιούφα-Ασηµακοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Η ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Α. Σακαντάµης, Καθηγητής Κ. Ατµατζίδης, Καθηγητής Β. Τζιούφα-Ασηµακοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μ. Ραπτοπούλου-Γιγή, Καθηγήτρια Ν. Τζιρής, Αναπληρωτής Καθηγητής. Κούβελας, Αναπληρωτής Καθηγητής Θ. Παυλίδης, Επίκουρος Καθηγητής «Η έγκρισις της ιδακτορικής ιατριβής υπό της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, δεν υποδηλοί αποδοχήν των γνωµών του συγγραφέως» (Νόµος 5343/32, άρθρ και ν. 1268/82, άρθρ. 50 8)

4 4 EHMM

5 Στη Χριστιάννα 5

6 6 Στο Λεωνίδα Στο Βασίλη

7 7 Στους γονείς µου

8 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 10 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ OΙΣΟΦΑΓΟΣ. 12 Εµβρυολογία. 12 Ανατοµία Οισοφάγος του ανθρώπου.. 12 Όρια µοίρες Αγγεία του οισοφάγου. 13 Οισοφάγος του επίµυος Ιστολογία Οισοφάγος του ανθρώπου.. 15 Οισοφάγος του επίµυος.. 15 Η ΠΥΛΑΙΑ ΦΛΕΒΑ Σύστηµα της πυλαίας στον άνθρωπο Το ήπαρ και σύστηµα της πυλαίας φλέβας στον επίµυ Φλεβικό δίκτυο του οισοφάγου του ανθρώπου. 19 Φλεβικό δίκτυο του οισοφάγου στην πυλαία υπέρταση Φλεβικό δίκτυο του οισοφάγου στον επίµυ.. 20 ΠΥΛΑΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ 21 Αίτια πυλαίας υπέρτασης. 22 Παθοφυσιολογία πυλαίας υπέρταση 22 Αυξηµένες αγγειακές αντιστάσεις. 23 Υπερδυναµική κυκλοφορία στην πυλαία υπέρταση.. 26 Ο ρόλος του όγκου του πλάσµατος στην πυλαία υπέρταση.. 26 Ανατοµική της παράπλευρης κυκλοφορίας Παθοφυσιολογία της ανάπτυξης πυλαιοσυστηµατικών παράπλευρων. 29 ΚΙΡΡΩΣΗ ΤΟΥ ΉΠΑΤΟΣ.. 30 Εισαγωγή-αιτιολογία.. 30 ΚΙΡΣΟΙ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ.. 33 Κιρσορραγία ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΥΛΑΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ. 35 Νέοι ορίζοντες στην φαρµακευτική θεραπεία της πυλαίας υπερτασης. 36 Οι β-αναστολείς στη θεραπεία της πυλαίας υπέρτασης. 36 Πρωτογενής προφύλαξη Έλεγχος της αιµορραγίας και πρόληψη της πρώιµης επαναιµορραγίας ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΥΛΑΙΑΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ 42 Μοντέλο των Proctor & Chatamara ΜΟΡΦΟΜΕΤΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΚΟΝΑΣ... 47

9 9 ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΠΥΛΑΙΑΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ -ΟΙΣΟΦΑΓΙΚΩΝ ΚΙΡΣΩΝ 50 ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΣ. 51 Πειραµατόζωα -Πειραµατικές οµάδες. 51 Η Χειρουργική επέµβαση 52 Πρόκληση κίρρωσης 54 Χορήγηση προπρανολόλης 55 Τελική φάση µελέτης Θυσία - Λήψη των Παρασκευασµάτων Ιστολογική εξέταση παρασκευασµατων.. 60 Μορφοµετρική ανάλυση. 62 Στατιστική επεξεργασία ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. 64 Θάνατοι. 64 Ασκίτης. 65 Πυλαία πίεση. 66 Ήπαρ πυλαιοσυστηµατικά παράπλευρα. 68 Ιστολογική εξέταση του οισοφάγου. 68 Μορφοµετρία του οισοφάγου Τελικά αποτελέσµατα σύγκριση των οµάδων Ι και ΙΙ 78 ΣΥΖΗΤΗΣΗ. 85 ΠΕΡΙΛΗΨΗ. 89 SUMMARY.. 90 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. 91

10 10 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι επιπλοκές της πυλαίας υπέρτασης, και κυρίως η αιµορραγία από ρήξη οισοφαγικών κιρσών, παρουσιάζουν ακόµα και σήµερα, παρά την πρόοδο, πολύ υψηλά ποσοστά θνητότητας που προσεγγίζουν το 50%. Εποµένως είναι επιτακτική ανάγκη η αποτελεσµατική αντιµετώπιση, αλλά κυρίως η πρόληψη της αιµορραγίας. Μεγάλη ώθηση στην έρευνα έδωσε η διαπίστωση ότι η πυλαία υπέρταση εµφανίζει πολλές αναλογίες µε την αρτηριακή υπέρταση και ότι η ανάλογη συνεχής χορήγηση φαρµάκων θα µπορούσε να διατηρήσει τη πυλαία πίεση σε χαµηλά επίπεδα. Έτσι άρχισε η διερεύνηση, σε πειραµατικό επίπεδο, της πιθανής ευεργετικής δράσης της πρώιµης και συνεχούς χορήγησης διαφόρων φαρµακευτικών ουσιών, που ελαττώνουν την πίεση στο σύστηµα της πυλαίας φλέβας, τόσο στο σχηµατισµό πυλαιοσυστηµατικών παράπλευρων όσο και στην εµφάνιση οισοφαγικών κιρσών σε κιρρωτικούς ασθενείς. Σε πειραµατικές εργασίες που δηµοσιεύτηκαν, µελετήθηκε η επίδραση φαρµακευτικών ουσιών, όπως η προπρανολόλη και η κλονιδίνη, µε ευεργετικά αποτελέσµατα σε ότι αφορά το µέγεθος της παρατηρούµενης πυλαιοσυστηµατικής παράκαµψης και την ανάπτυξη οισοφαγικών κιρσών. Υπήρξαν όµως και εργασίες µε αντίθετα ευρήµατα. Ακολούθησαν και άλλες µελέτες, µε χορήγηση φαρµακευτικών ουσιών, όπως η σωµατοστατίνη και η οκτρεοτίδη µε ενθαρρυντικά επίσης αποτελέσµατα. Ταυτόχρονα, η πληρέστερη κατανόηση της παθοφυσιολογίας της πυλαίας υπέρτασης ανέδειξε πληθώρα νέων παραγόντων που σχετίζονται µε την εµφάνιση και την εγκατάσταση της, κυρίως στις περιπτώσεις κίρρωσης. Η µελέτη µας σχεδιάστηκε µε σκοπό να διερευνήσει, σε πειραµατικό επίπεδο, αν και σε ποιο βαθµό, η πρώιµη και συνεχής χορήγηση προπρανολόλης έχει θετική επίδραση στην ανάπτυξη κιρσών στον τελικό οισοφάγο κιρρωτικών επίµυων. Το πειραµατικό σκέλος της µελέτης πραγµατοποιήθηκε στο Εργαστήριο Επιστηµονικής Έρευνας και Πειραµατικής Χειρουργικής της Β Χειρουργικής Προπαιδευτικής Κλινικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης (Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκοµείο). Στον αείµνηστο δάσκαλό µου καθηγητή Χαράλαµπο Ν. Σµπαρούνη εκφράζω τη βαθειά ευγνωµοσύνη µου για τη χειρουργική, και όχι µόνο, παιδεία που απλόχερα µου πρόσφερε καθώς και για τις ερευνητικές ανησυχίες που µου µετέδωσε. Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τον καθηγητή κ. Αθανάσιο Κ. Σακαντάµη, τόσο για την τιµή να µου αναθέσει την εκπόνηση της συγκεκριµένης διδακτορικής διατριβής, όσο και για το ενδιαφέρον µε το οποίο επόπτευσε την όλη εργασία, έλεγξε την ορθή εκτέλεση της και βοήθησε αποτελεσµατικά στη διαµόρφωση της. Κυρίως τον ευχαριστώ για την κατανόηση και υποµονή που έδειξε. Εποµένως το λιγότερο που µπορώ να εκφράσω είναι η πιο βαθιά µου ευγνωµοσύνη. Στον αδελφικό µου φίλο επίκουρο καθηγητή κ. Κων/νο Μπαλλά εκφράζω τις θερµές µου ευχαριστίες, τόσο για την ηθική συµπαράσταση, όσο και για την καθοριστική βοήθειά του στην εκτέλεση του πειραµατικού µέρους της διατριβής, το οποίο άλλωστε αποτελεί αναπαραγωγή του πειραµατικού µοντέλου το οποίο ο ίδιος τροποποίησε και επιβεβαίωσε την αποτελεσµατικότητα του. Θα ήθελα επίσης, να ευχαριστήσω τα µέλη της τριµελούς επιτροπής, οµότιµο καθηγητή κ. Γιακουστίδη Ευθύµιο και καθηγητή κ. Ατµατζίδη Κων/νο, για το συµβουλευτικό τους ρόλο κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της διατριβής. Ιδιαίτερα ευχαριστώ την αναπληρώτρια καθηγήτρια, µέλους της τριµελούς επιτροπής, κ. Βαλεντίνη Τζιούφα Ασηµακοπούλου του Εργαστηρίου Γενικής Παθολογίας και

11 Παθολογικής Ανατοµικής του Α.Π.Θ. για την ιστολογική και µορφοµετρική µελέτη των παρασκευασµάτων. Η µορφοµετρική µελέτη των παρασκευασµάτων έγινε στο Εργαστήριο Εργοφυσιολογίας των ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης, το διευθυντή του οποίου, καθηγητή κ. Μανδρούκα, ευχαριστώ για την άδεια παραχώρησης του εξοπλισµού του εργαστηρίου για την πραγµατοποίηση της µορφοµετρικής µελέτης. Οι αιµοδυναµικές µετρήσεις πραγµατοποιήθηκαν µε τη βοήθεια ειδικού καταγραφικού µηχανήµατος το οποίο ευγενώς παραχωρήθηκε από τη Β Καρδιολογική Κλινική, το διευθυντή της οποίας καθηγητή κ. Παπαδόπουλο επίσης οφείλω να ευχαριστήσω Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους και συναδέλφους Χαράλαµπο εµερτζίδη και Σάββα Ραφαηλίδη για τη βοήθεια τους κατά τη διάρκεια των πειραµάτων. Τέλος ευχαριστώ το προσωπικό της Β Χειρουργικής Προπαιδευτικής Κλινικής και όλους όσους βοήθησαν στην ολοκλήρωση της πειραµατικής αυτής µελέτης. 11

12 12 ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ Ο οισοφάγος διαπλάθεται υπό την µορφή βραχέος σωλήνα από την ραχιαία µοίρα του προσθίου εντέρου που εκτείνεται από το ουραίο άκρο του βραγχιακού εντέρου µέχρι της καταβολής του στοµάχου. Από το κοιλιακό τµήµα του τµήµατος αυτού του προσθίου εντέρου αναπτύσσεται το αναπνευστικό σύστηµα 1. Ο διαχωρισµός του οισοφάγου από την τραχεία έχει ολοκληρωθεί κατά την 5 η εµβρυακή εβδοµάδα και σχηµατίζονται οι επιµήκεις πτυχές αυτού. Ο βλεννογόνος του οισοφάγου καλύπτεται ήδη από πολύστιβο κυλινδρικό επιθήλιο 2. Κατά την 6 η εµβρυακή εβδοµάδα αναπτύσσεται η κυκλοτερής µυϊκή στιβάδα και ο οισοφάγος αποκτά αυτόνοµη νεύρωση. Στην 7 η εβδοµάδα εµφανίζεται η αγγείωση του οισοφάγου από την αορτή. Στη συνέχεια κατά τον 4 ο µήνα το κυλινδρικό επιθήλιο αντικαθίσταται από πολύστιβο πλακώδες και κατά τον 7 ο εµβρυικό µήνα αναπτύσσονται οι υποβλεννογόνιοι αδένες του οισοφάγου 3. ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Ο οισοφάγος είναι ένας µυώδης σωλήνας µήκους εκατοστών. Χρησιµεύει για τη δίοδο και προώθηση των τροφών. Αρχικά αποτελεί την προς τα κάτω συνέχεια του φάρυγγα και καταλήγει στο στόµαχο. Όρια: Τα άνω όρια αντιστοιχούν στο κάτω χείλος του κρικοειδούς χόνδρου του λάρυγγα ισοϋψώς του 6 ου αυχενικού σπονδύλου. Τα κάτω όρια είναι εξωτερικά η καρδιακή εντοµή του στοµάχου και εσωτερικά η οδοντωτή γραµµή που σχηµατίζεται από την µετάπτωση του πλακώδους επιθηλίου σε κυλινδρικό. Τα κάτω αυτά όρια αντιστοιχούν στο ύψος του 11 ου θωρακικού σπονδύλου 4. Φορά: Ο οισοφάγος φερόµενος προς τα κάτω αρχικά βρίσκεται στη µέση γραµµή, κατόπιν όµως αποκλίνει προς τα αριστερά µέχρι την βάση του τραχήλου. Στην συνέχεια επανέρχεται στη µέση γραµµή στο ύψος του 5 ου θωρακικού σπονδύλου και αποκλίνει προς τα δεξιά µέχρι τον 7 ο θωρακικό σπόνδυλο, όπου στρεφόµενος προς τα αριστερά εισέρχεται στο οισοφαγικό τµήµα του διαφράγµατος 4. Αυλός: Ο αυλός του οισοφάγου δεν εµφανίζει σε όλο του το µήκος το ίδιο εύρος. Ιδιαίτερη πρακτική αξία έχουν τα στενώµατα που εµφανίζει 4. Αυτά είναι : α) Το κρικοειδές β) το αορτικό γ) το βρογχικό και δ) το υπερφρενικό. Μοίρες: Ο οισοφάγος διακρίνεται σε τέσσερις µοίρες : i. Τραχηλική µοίρα: Βρίσκεται πίσω από την τραχεία και τον αριστερό λοβό του θυρεοειδούς. Σχηµατίζει την τραχειοοισοφαγική αύλακα στην οποία διαδράµει το αριστερό κάτω λαρυγγικό νεύρο. ii. Θωρακική µοίρα: Πορεύεται στο οπίσθιο µεσοπνευµόνιο χώρο. Παρουσιάζει δύο εντυπώµατα, ένα από το αορτικό τόξο και ένα από τον αριστερό κύριο βρόγχο. iii. ιαφραγµατική µοίρα: Φέρεται εντός του οισοφαγικού τρήµατος και συνοδεύεται από τα δύο πνευµονογαστρικά νεύρα.

13 13 iv. Κοιλιακή µοίρα: Έχει µήκος 1,5 εκατ. και σχήµα κωνοειδές. Καλύπτεται από µπροστά από περιτόναιο ερχόµενη σε σχέση µε τον αριστερό λοβό του ήπατος και τον θόλο του στοµάχου. Αγγεία: Κάθε µοίρα του οισοφάγου δέχεται ξεχωριστής προέλευσης αιµάτωση. Η τραχηλική και η ανώτερη θωρακική µοίρα δέχονται αιµάτωση από τις οισοφαγικές αρτηρίες που είναι κλάδος των κάτω θυρεοειδικών αρτηριών και της ανώτερης µεσοπλεύριας αρτηρίας. Η υπόλοιπη θωρακική µοίρα δέχεται αίµα από κλάδους των βρογχικών αρτηριών, την αορτή και σπανιότερα από τις µεσοπλεύριες αρτηρίες 5. Η κοιλιακή µοίρα αιµατώνεται από ανιόντες κλάδους της αριστερής γαστρικής αρτηρίας, σπανιότερα δε από κλάδους της αριστερής φρενικής ή έκτοπης αριστερής ηπατικής αρτηρίας. Οι φλέβες του οισοφάγου, αναλόγως της µοίρας αυτού, εκβάλλουν στις κάτω θυρεοειδικές, στην άζυγο φλέβα και στην στεφανιαία φλέβα του στοµάχου και µέσω αυτής στην πυλαία φλέβα. Έτσι λαµβάνει χώρα αναστόµωση του συστήµατος της πυλαίας µε το σύστηµα της αζύγου φλέβας (εικόνες 1,2). Λεµφαγγεία: Η λεµφική αποχέτευση του οισοφάγου είναι ιδιαίτερα πλούσια. Τα λεµφαγγεία του τραχηλικού οισοφάγου εκβάλλουν στους παρατραχειακούς και τους εν τω βάθει τραχηλικούς λεµφαδένες ενώ του κατώτερου οισοφάγου στους λεµφαδένες υπό την καρίνα. Η λεµφική αποχέτευση του ενδοκοιλιακού οισοφάγου καταλήγει στους ανώτερους γαστρικούς λεµφαδένες 6. Νεύρωση: Ο οισοφάγος νευρούται από το αυτόνοµο νευρικό σύστηµα. Αποτελείται τόσο από συµπαθητικές όσο και παρασυµπαθητικές ίνες. Οι συµπαθητικές προέρχονται από τα ανώτερα και κατώτερα τραχηλικά γάγγλια, τα θωρακικά και σπλαχνικά νεύρα και το κοιλιακό γάγγλιο. Οι παρασυµπαθητικές ίνες προέρχονται από τα πνευµονογαστρικά νεύρα 4. Εικόνα 1: Φλεβικό δίκτυο οισοφάγου

14 14 Εικόνα 2: Αρτηριακό δίκτυο οισοφάγου Ο ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΜΥΟΣ Το µήκος του οισοφάγου του επίµυος είναι περίπου 75 χιλιοστά µε 15 χιλ κάτωθεν του διαφράγµατος. Βρίσκεται στη µέση γραµµή όπισθεν της τραχείας µε µια µικρή παρέκκλιση προς τα αριστερά µόνο στην περιοχή του τραχήλου 7. Σε όλη του την έκταση η εξωτερική διάµετρος του είναι περίπου 2 χιλ. 8.

15 15 ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ Ο ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Το τοίχωµα του οισοφάγου αποτελείται από τέσσερις χιτώνες: α) Ινώδης χιτώνας: Αποτελείται από χαλαρό συνδετικό ιστό µε πολλές ελαστικές ίνες 8. Εξαιρείται η κοιλιακή µοίρα όπου ο οισοφάγος περιβάλλεται από περιτόναιο. β) Μυϊκός χιτώνας: Αποτελείται από δύο στιβάδες, την έξω επιµήκη και την έσω κυκλοτερή. Το είδος των µυϊκών ινών δεν είναι ίδιο σε όλο το µήκος του οισοφάγου. Στο άνω τριτηµόριο ανευρίσκονται µόνο γραµµωτές ίνες, στο µέσο τριτηµόριο λείες και γραµµωτές ενώ στο κάτω τριτηµόριο µόνο λείες µυϊκές ίνες. Μεταξύ των δύο µυϊκών στιβάδων υπάρχει λεπτό στρώµα συνδετικού ιστού που περιέχει αγγειακά και νευρικά στοιχεία ( πλέγµα του Auerbach ) 9,10 γ) Υποβλεννογόνιος χιτώνας: Αποτελείται από χαλαρό συνδετικό ιστό µε ελαστικές ίνες, εντός του οποίου βρίσκεται πλούσιο αγγειακό δίκτυο και οι αδένες του οισοφάγου, οι οποίοι είναι βλεννοπαραγωγοί σωληνοκυψελώδεις. Επίσης εντός του υποβλεννογονίου βρίσκεται το µυεντερικό νευρικό πλέγµα ( Meissner ) 9. δ) Βλεννογόνος: Σχηµατίζει επιµήκεις πτυχές που εξαφανίζονται µε την κατάποση. Συνίσταται από πολύστιβο πλακώδες µη κερατινοποιηµένο επιθήλιο και χόριο µέσα στο οποίο υπάρχουν λεµφοζίδια και αδένες. Κάτω από το χόριο βρίσκεται η βλεννογόνιος µυϊκή στιβάδα που αποτελείται από λείες µυϊκές ίνες, στη σύσπαση της οποίας οφείλεται ο σχηµατισµός των επιµήκων πτυχών του οισοφάγου 9. Ο ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΜΥΟΣ Υπάρχουν µεγάλες διαφορές του οισοφάγου του επίµυος µε τον οισοφάγο του ανθρώπου. Κατ αρχάς το πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο εµφανίζει µέτρια έως εκτεταµένη κερατινοποίηση. Ο υποβλεννογόνιος δεν περιέχει αδένες ενώ ο µυϊκός χιτώνας αποτελείται από δύο στιβάδες γραµµωτών µυϊκών ινών που στο άνω τµήµα του οισοφάγου οι δύο αυτές στιβάδες φέρονται ενιαίες 11.

16 16 ΠΥΛΑΙΑ ΦΛΕΒΑ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΥΛΑΙΑΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Η πυλαία φλέβα αθροίζει αίµα από το στόµαχο, το λεπτό έντερο, το παχύ πλην της κατωτάτης µοίρας του απευθυσµένου, το σπλήνα και το πάγκρεας. Έχει µήκος 7-8 εκατ. και σχηµατίζεται από τη συµβολή της σπληνικής και άνω µεσεντερίου φλέβας πίσω από τον ισθµό του παγκρέατος. Στην πορεία της προς τις πύλες του ήπατος και πριν διακλαδωθεί σε αριστερό και δεξιό κλάδο, δέχεται αίµα και από την αριστερή γαστρική φλέβα του στοµάχου 12. Η σπληνική φλέβα σχηµατίζεται από την συµβολή των σπληνικών και βραχέων γαστρικών φλεβών και δέχεται αίµα από το πάγκρεας, την αριστερή γαστροεπιπλοϊκή και την κάτω µεσεντέριο φλέβα 12,13. Η άνω µεσεντέριος φλέβα σχηµατίζεται από την συµβολή της ειλεοκολικής φλέβας, της δεξιάς γαστροεπιπλοϊκής, της δεξιάς και µέσης κολικής, των παγκρεατοδωδεκαδακτυλικών, των παγκρεατικών και των νηστιδικών και ειλεακών φλεβών 12. Η κάτω µεσεντέριος φλέβα σχηµατίζεται από την συµβολή της άνω αιµορροϊδικής, των σιγµοειδικών και της αριστεράς κολικής φλέβας. Συνήθως εκβάλλει στην σπληνική και σπανιότερα στην άνω µεσεντέριο φλέβα 12,13. Η στεφανιαία φλέβα του στοµάχου αθροίζει αίµα και από τις δύο επιφάνειες του στοµάχου, φέρεται από δεξιά προς τα αριστερά κατά µήκος του ελάσσονος τόξου του στοµάχου µεταξύ των δύο πετάλων του ελάσσονος επιπλόου µέχρι το κατώτερο τµήµα του οισοφάγου όπου υποδέχεται κάποιους οισοφαγικούς κλάδους και στη συνέχεια αντιστρέφει την πορεία της φερόµενη από αριστερά προς τα δεξιά για να καταλήξει τελικά στην πυλαία φλέβα 14,15,16,17,18,19. Η πυλωρική φλέβα είναι µικρή και φέρεται από αριστερά προς τα δεξιά κατά µήκος της πυλωρικής µοίρας του ελάσσονος τόξου του στοµάχου για να καταλήξει και αυτή στην πυλαία φλέβα 14,15,16,17,18,19 Η κυστική φλέβα απάγει το αίµα από τη χοληδόχο κύστη και συνοδεύοντας τον κυστικό πόρο εκβάλλει συνήθως στο δεξιό κλάδο της πυλαίας φλέβας.

17 17 ΤΟ ΗΠΑΡ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΥΛΑΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΠΙΜΥ Το ήπαρ Το ήπαρ του επίµυος είναι πολύλοβο και αποτελείται από το µέσο, τον αριστερό πλευρικό, τον δεξιό πλευρικό και τον κερκοφόρο λοβό. Οι παραπάνω λοβοί χωρίζονται µεταξύ τους µε µεγάλες σχισµές ενώ συνδέονται τόσο µεταξύ τους όσο και µε το κοιλιακό τοίχωµα. Η πυλαία και η ηπατική αρτηρία διαιρούνται σε κλάδους και εισέρχονται στους αντίστοιχους λοβούς. Αντίστοιχα είναι και τα χοληφόρα, ενώ δεν υπάρχει χοληδόχος κύστη. 20 Η πυλαία Η πυλαία φλέβα στον επίµυ αθροίζει αίµα από όλο σχεδόν το γαστρεντερικό σωλήνα, από τον τελικό οισοφάγο µέχρι το ορθό, από το σπλήνα και το πάγκρεας 20. Σχηµατίζεται από τη συµβολή τριών κλάδων: της άνω µεσεντερίου, της γαστροσπληνικής και της άνω παγκρεατοδωδεκαδακτυλικής φλέβας 21,22. Η άνω µεσεντέριος φέρεται από κάτω και αριστερά προς τα άνω και δεξιά, αναγνωρίζεται εύκολα καθώς προβάλλει πίσω από την πρώτη µοίρα του δωδεκαδακτύλου και συµβάλλει σε ορθή γωνία µε τη γαστροσπληνική φλέβα καθώς αυτή προβάλει από αριστερά πίσω από το δωδεκαδάκτυλο. Η παγκρεατοδωδεκαδακτυλική φλέβα εκβάλλει υπό οξεία γωνία, 2 χιλ. κεντρικότερα, ολοκληρώνοντας µε αυτή τη συµβολή το σχηµατισµό της πυλαίας φλέβας στον επίµυ. Η γαστροσπληνική φλέβα σχηµατίζεται από τη συµβολή της σπληνικής µε την αριστερή γαστρική. Η σπληνική φλέβα αθροίζει αίµα από το σπλήνα, το πάγκρεας και τµήµα του στοµάχου και ακολουθεί την πορεία της σπληνικής αρτηρίας. Η αριστερή γαστρική ή στεφανιαία φλέβα ακολουθεί την πορεία της αριστεράς γαστρικής αρτηρίας. Λίγο πριν την περιοχή του αγγειακού τρίποδα, η στεφανιαία φλέβα αλλάζει πορεία και συνενώνεται µε τη σπληνική για το σχηµατισµό της γαστροσπληνικής φλέβας, η οποία στη συνέχεια, όπως ήδη αναφέρθηκε, συνενώνεται µε την άνω µεσεντέριο για το σχηµατισµό της πυλαίας. έχεται αίµα από τµήµα του στοµάχου καθώς και ένα κλάδο από την περιοχή του τελικού οισοφάγου 21,23. Η άνω παγκρεατοδωδεκαδακτυλική φλέβα σχηµατίζεται από τη συµβολή φλεβικών στελεχών που αθροίζουν αίµα από το πάγκρεας και το δωδεκαδάκτυλο µε την πυλωρική φλέβα η οποία απάγει αίµα από τον πυλωρό και το περιφερικό τµήµα του στοµάχου 21,22 (εικόνα 3).

18 Εικόνα 3: Το σύστηµα της πυλαίας φλέβας του επίµυος 18

19 19 ΦΛΕΒΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Η πρώτη λεπτοµερής µελέτη των φλεβών του οισοφάγου έγινε το 1951 από τον Butler 24, ο οποίος κατέταξε τις οισοφαγικές φλέβες σε τρεις οµάδες : 1. Τις εσωτερικές φλέβες που περιλαµβάνουν τις υποεπιθηλιακές, τις υποβλεννογόνιες και τις διατιτραίνουσες. 2. Τις εξωτερικές φλέβες που σχηµατίζονται από την συνένωση των διατιτραινουσών και συνδέουν την αριστερή γαστρική φλέβα µε τις συστηµατικές φλέβες. 3. Τις συγκεντρωτικές φλέβες των πνευµονογαστρικών που βρίσκονται στην εξωτερική επιφάνεια του οισοφάγου. Σε νεώτερες µελέτες των Spence 25, McCormack 26 και Terblanche 27 έγινε ακόµη µεγαλύτερη αποσαφήνιση της ανατοµικής του φλεβικού δικτύου του οισοφάγου. Βάσει των παρακάτω µελετών στο φυσιολογικό οισοφάγο, διακρίνονται τέσσερα φλεβικά επίπεδα : α) Οι ενδοεπιθηλιακές φλέβες που είναι ένα σύστηµα λεπτών φλεβών και εκτείνονται ακτινοειδώς. β) Το επιπολής φλεβικό πλέγµα το οποίο επικοινωνεί ελεύθερα µε το αντίστοιχο πλέγµα του στοµάχου. γ) Οι υποβλεννογόνιες φλέβες που σχηµατίζουν τρία µε πέντε κύρια στελέχη, επικοινωνούν µε το επιπολής φλεβικό δίκτυο και στον κατώτερο οισοφάγο απ ευθείας µε τα αντίστοιχα φλεβικά στελέχη του στοµάχου. δ) Οι παραοισοφαγικές φλέβες που είναι πολυάριθµες µικρές φλέβες της περιοισοφαγικής περιοχής. Επιπλέον υπάρχουν και οι διατιτραίνουσες φλέβες, κυρίως στην περιοχή της οισοφαγογαστρικής περιοχής, που συνδέουν τις παραοισοφαγικές φλέβες µε το υποβλεννογόνιο φλεβικό δίκτυο. Οι φλέβες του ανώτερου τµήµατος του οισοφάγου εκβάλλουν στις εν τω βάθει φλέβες του τραχήλου (κάτω θυρεοειδική, ανώτερες µεσοπλεύριες), του δε υπολοίπου οισοφάγου καταλήγουν στο σύστηµα της αζύγου (δεξιά στην άζυγο, αριστερά στην ηµιάζυγο). Οι κατώτερες οισοφαγικές φλέβες επικοινωνούν µε την αριστερή γαστρική φλέβα, κλάδο της πυλαίας. Στην πυλαία υπέρταση όλες οι οισοφαγικές φλέβες είναι διατεταµένες. Κυρίως διατείνονται τρία έως πέντε υποβλεννογόνια φλεβικά στελέχη που σχηµατίζουν κιρσούς 18. Ποικίλουν σε µέγεθος και είναι δυνατό να απωθούν το επιπολής πλέγµα ακόµη και να βρίσκονται κάτω από το επιθήλιο. εν εµφανίζουν επικοινωνίες µεταξύ τους σε αντίθεση µε τις φλέβες του επιπολής δικτύου που επικοινωνούν ελεύθερα όπως επίσης και οι φλέβες του επιπολής µε το εν τω βάθει φλεβικό δίκτυο. Επίσης οι διατεταµένες παραοισοφαγικές φλέβες επικοινωνούν µέσω των διατιτραινουσών µε τις υποβλεννογόνιες. Στον παρακάτω πίνακα 1 αναφέρεται η µέση διάµετρος των φλεβών του οισοφάγου σε φυσιολογικά άτοµα και σε άτοµα µε πυλαία υπέρταση. Πίνακας 1. Μέση διάµετρος σε mm των φλεβών του οισοφάγου 27 Φυσιολογικά Πυλαία υπέρταση Ενδοεπιθηλιακές φλέβες 0,043 0,089 Επιπολής φλέβες 0,188 0,282 Υποβλεννογόνιες φλέβες 0,442 2,600 ιατιτραίνουσες φλέβες 0,450 0,956

20 20 ΤΟ ΦΛΕΒΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ ΣΤΗΝ ΠΥΛΑΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Στην πυλαία υπέρταση ολόκληρο το φλεβικό δίκτυο του κατώτερου οισοφάγου εµφανίζεται διατεταµένο (Πίνακας 1). Τρία έως πέντε υποβλεννογόνια φλεβικά στελέχη, ωστόσο, εµφανίζουν εκσεσηµασµένη διάταση και κιρσοειδή διεύρυνση, ποικίλλουν σε µέγεθος καταλαµβάνοντας κάποιες φορές ακόµη και ολόκληρο το πάχος του οισοφαγικού τοιχώµατος, ενώ άλλοτε απωθούν και το επιπολής φλεβικό πλέγµα και βρίσκονται µε αυτόν τον τρόπο ακριβώς κάτω από το επιθήλιο 27. Όπως και στον φυσιολογικό οισοφάγο, αυτά τα κιρσοειδώς διευρυµένα φλεβικά στελέχη δεν παρουσιάζουν εµφανείς επικοινωνίες µεταξύ τους. Αντίθετα, οι φλέβες του επιπολής δικτύου επικοινωνούν ελεύθερα µεταξύ τους (περίπου τρεις µε πέντε συνδέσεις ανά εκατοστό του µέτρου). Επίσης, υπάρχουν συνδέσεις του επιπολής µε το εν τω βάθει (υποβλεννογόνιο) φλεβικό δίκτυο, αλλά σε µικρότερη έκταση (µία µε δύο συνδέσεις ανά εκατοστό του µέτρου). Τέλος, µέσω των διατιτραινουσών φλεβών οι διατεταµένες παραοισοφαγικές φλέβες επικοινωνούν µε το υποβλεννογόνιο φλεβικό δίκτυο 27. Ανακεφαλαιώνοντας, αξίζει να αναφερθεί ότι σε περιπτώσεις πυλαίας υπέρτασης όλα τα προαναφερθέντα φλεβικά δίκτυα διατείνονται. Μεγαλύτερη διάταση, όµως, εµφανίζουν οι υποβλεννογόνιες (εν τω βάθει εσωτερικές) φλέβες, οι οποίες σχηµατίζουν τους οισοφαγικούς κιρσούς. Το σύστηµα της αζύγου Αποτελείται από τρία µεγάλα επιµήκη φλεβικά στελέχη 28 : 1. Την ηµιάζυγο φλέβα, η οποία σχηµατίζεται στην οσφυϊκή περιοχή της κοιλίας, διαπερνά το αριστερό σκέλος του διαφράγµατος και ανέρχεται στο θώρακα βρισκόµενη πίσω από την αορτή. Στο επίπεδο του Θ8 στρέφεται προς το δεξιά και εκβάλλει στην άζυγο φλέβα. Υποδέχεται τις κατώτερες πέντε µεσοπλεύριες φλέβες όπως επίσης τις οισοφαγικές, µεσοθωρακικές και την επικουρική (accessory) άζυγο φλέβα. 2. Την επικουρική (accessory) άζυγο φλέβα, η οποία κατερχόµενη κατά µήκος της αριστεράς πλευράς της σπονδυλικής στήλης αποχετεύει την 5 η, 6 η και 7 η µεσοπλεύριες φλέβες και εκβάλλει στην ηµιάζυγο φλέβα. 3. Την άζυγο φλέβα, η οποία σχηµατίζεται στην περιτοναϊκή κοιλότητα, διαπερνά το διάφραγµα και ανέρχεται στο µεσοθωράκιο, προς τα δεξιά των σπονδυλικών σωµάτων, µέχρι το επίπεδο του Θ4. Εκεί σχηµατίζει ένα τόξο πάνω από τη ρίζα του δεξιού πνεύµονα και εκβάλλει στην άνω κοίλη φλέβα. Υποδέχεται όλες τις µεσοπλεύριες φλέβες της δεξιάς πλευράς, καθώς επίσης και βρογχικές, οισοφαγικές και µεσοθωρακικές φλέβες. ΦΛΕΒΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ ΣΤΟΝ ΕΠΙΜΥ Όπως και στον άνθρωπο ο κατώτερος οισοφάγος του επίµυος έχει πλούσιο παραοισοφαγικό φλεβικό δίκτυο που επικοινωνεί µε το υποβλεννογόνιο φλεβικό δίκτυο 29. Στους επίµυες µε πυλαία υπέρταση πιθανώς δεν έχουµε πάντα ανάπτυξη αναστοµωτικού παράπλευρου δικτύου µεταξύ του παραοισοφαγικού φλεβικού δικτύου και συστήµατος της πυλαίας λόγω της παρουσίας εκτεταµένου φλεβικού δικτύου µεταξύ της πυλαίας και της αριστερής νεφρικής φλέβας µέσω της αριστερής επινεφριδικής.

21 21 ΠΥΛΑΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΙΡΡΩΣΗ Πυλαία υπέρταση ονοµάζεται το σύνδροµο που χαρακτηρίζεται από αύξηση της πίεσης στο πυλαίο σύστηµα που έχει σαν αποτέλεσµα την ανάπτυξη παράπλευρης κυκλοφορίας µεταξύ πυλαίας και συστηµατικής κυκλοφορίας. Η σηµαντικότερη παράπλευρη κυκλοφορία είναι αυτή µέσω των φλεβών του οισοφάγου που έχει σαν αποτέλεσµα την ανάπτυξη κιρσών. Η κυριότερη επιπλοκή είναι η κιρσορραγία. Άλλες επιπλοκές είναι ο ασκίτης, η ηπατική εγκεφαλοπάθεια και ο δευτεροπαθής υπερσπληνισµός 12,30. Τα αίτια της πυλαίας υπέρτασης είναι είτε λόγω αυξηµένης αντίστασης στην ροή του αίµατος σ αυτήν είτε λόγω αυξηµένης ροής στην πυλαία 11 όπως φαίνονται στον πίνακα 2. Πίνακας 2: Αίτια πυλαίας υπέρτασης Α. ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΡΟΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ Ι. Προηπατικά ( απόφραξη της πυλαίας ) 1. Συγγενής ατρησία ή στένωση 2. Θρόµβωση της πυλαίας φλέβας 3. Θρόµβωση της σπληνικής φλέβας 4. Εξωτερική πίεση ( όγκοι ) ΙΙ. Ηπατικά 1. Κίρρωση του ήπατος α) Πυλαία κίρρωση ( αλκοολική, υποσιτισµού, Laennec ) β) Μετανεκρωτική κίρρωση γ) Χολική κίρρωση δ) Άλλες µορφές ( νόσος Wilson, αιµοχρωµάτωση ) 2. Οξεία αλκοολική νόσος του ήπατος 3. Συγγενής ηπατική ίνωση 4. Ιδιοπαθής πυλαία υπέρταση ( πυλαία σκλήρυνση ) 5. Σχιστοσωµίαση ΙΙΙ. Μεθηπατικά 1. Σύνδροµο Budd-Chiari 2. Συµπιεστική περικαρδίτιδα Β. ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΡΟΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΥΛΑΙΑ Ι. Αρτηριο-πυλαία επικοινωνία ΙΙ. Αυξηµένη ροή στην σπληνική φλέβα 1. Σύνδροµο Banti 2. Σπληνοµεγαλία ( τροπική σπληνοµεγαλία, µυελοειδής µεταπλασία )

22 22 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΥΛΑΙΑΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ Η αντίληψη των µηχανισµών που εµπλέκονται στην παθογένεση της πυλαίας υπέρτασης είναι ουσιαστικά για την κατανόηση των εµπλοκών της νόσου και για την εφαρµογή της ενδεδειγµένης θεραπείας. Σύµφωνα µε τον νόµο του Ohm όταν αυτός εφαρµόζεται στο αγγειακό σύστηµα η διαφορά πιέσεων µεταξύ δύο σηµείων ( P 1 P 2 ) είναι το αποτέλεσµα της αιµατικής ροής ( Q ) και της αντίστασης ( R ) που προβάλλεται σ αυτό το αγγείο και εκφράζεται µε τον τύπο : P 1 P 2 = Q x R Η εφαρµογή της παραπάνω εξίσωσης στο σύστηµα της πυλαίας καταδεικνύει τον σηµαντικό ρόλο που παίζει στην ανάπτυξη της πυλαίας υπέρτασης η αύξηση των αγγειακών αντιστάσεων και η αυξηµένη ροή εντός της πυλαίας 30,31 (σχήµα 1). Πυλαία υπέρταση Αυξηµένες αγγειακές αντιστάσεις στο σύστηµα της πυλαίας Αυξηµένη αιµατική ροή (συστηµατική/σπλαχνική) Υπερδυναµική κυκλοφορία Συστηµατική αγγειοδιαστολή όγκος πλάσµατος Ενδοηπατικές αντιστάσεις Ανατοµικές (µη αναστρέψιµος παράγοντας) Λειτουργικές/αγγειακός τόνος (αναστρέψιµος παράγοντας) Πυλαιοσυστηµατικά παράπλευρα ιάνοιξη ήδη υπαρχουσών αγγειακών επικοινωνιών ηµιουργία νέων πυλαιοσυστηµατικών παράπλευρων Σχήµα 1: Κύριοι µηχανισµοί εµπλεκόµενοι στην παθοφυσιολογία της πυλαίας υπέρτασης

23 23 Α. ΑΥΞΗΜΕΝΕΣ ΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ Σε αντίθεση µε την πίεση και την ροή η αντίσταση δεν είναι δυνατόν να µετρηθεί άµεσα. Εν τούτοις η αντίσταση στη ροή του αίµατος σε ένα αγγείο γίνεται καλύτερα κατανοητή όταν εκφραστεί σύµφωνα µε τον νόµο του Pouseuille. Σύµφωνα µε αυτόν η αντίσταση ( R ) στη ροή ενός υγρού µε συντελεστή γλοιότητας ( n ) εντός αγγείου ακτίνας ( r ) και µήκους ( L ) εκφράζεται µε την σχέση : 8nL R = 4 πr Σε συνδυασµό µε τον νόµο του Ohm προκύπτει ότι : 8nL P 1 - P 2 = Q 4 πr Σε φυσιολογικές συνθήκες το µήκος των αγγείων παραµένει σταθερό. Οµοίως και η γλοιότητα του αίµατος, εκτός µεγάλων αλλαγών του αιµατοκρίτη, παραµένει σταθερή. Άρα είναι φανερό ότι οι αλλαγές της πιέσεως εξαρτώνται από την ροή ( Q ) και κυρίως από τις αλλαγές της ακτίνας ( r ) των αγγείων 32. Ενδοηπατικές αντιστάσεις Το ήπαρ υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι ιδιαίτερα ευένδοτο όργανο. Έτσι σε αυξηµένη αιµατική ροή στην πυλαία οι ενδοηπατικές αντιστάσεις µειώνονται λόγω της αυξηµένης ροής που εξασφαλίζεται µε τη διάταση του αγγειακού δένδρου του ήπατος. Ως εκ τούτου η πυλαία πίεση παραµένει σε φυσιολογικά επίπεδα σε µεγάλο εύρος µεταβολών της ροής του αίµατος προς το ήπαρ 33. Το φαινόµενο αυτό δεν εµφανίζεται κατά την πυλαία υπέρταση κατά την οποία η ενδοηπατική αντίσταση παραµένει σταθερή λόγω της ίνωσης, της παραµόρφωσης του αγγειακού δένδρου και της µεγάλης ελάττωσης της ευενδοτότητας των αγγείων. Οι ακριβείς θέσεις του ενδοηπατικού δένδρου όπου προβάλλεται η αντίσταση στο φυσιολογικό ήπαρ δεν είναι απολύτως εξακριβωµένες. Πιθανολογείται ότι αυτή αναπτύσσεται στα ηπατικά κολπώδη τριχοειδή, τα τελικά ηπατικά φλεβίδια και τα τελικά πυλαία φλεβίδια 30. Στην πυλαία υπέρταση η αυξηµένη αντίσταση µπορεί να εµφανίζεται προηπατικά, µεθηπατικά ή ενδοηπατικά. Στην προηπατική και µεθηπατική πυλαία υπέρταση η αντίσταση αναπτύσσεται στο ύψος της απόφραξης της πυλαίας και των ηπατικών φλεβών. Αντιθέτως η ενδοηπατική πυλαία υπέρταση είναι περισσότερο πολύπλοκη και σπανίως µπορεί να καθορισθεί συγκεκριµένη περιοχή αυξηµένης αντίστασης 34. Παλαιότερα θεωρείτο ότι η αύξηση των αγγειακών αντιστάσεων οφείλονταν στην ανάπτυξη ινώσεως και αναγεννητικών όζων που απέφραζαν πλήρως ή πίεζαν αγγειακές δοµές. Οι βλάβες αυτές είναι µη αναστρέψιµες 35. Νεώτερες µελέτες κατέδειξαν ο αυξηµένος τόνος των αγγείων αποτελεί ένα αναστρέψιµο στοιχείο στην ανάπτυξη πυλαίας υπέρτασης 36. Ιδιαίτερο ρόλο για την ρύθµιση του τόνου των ενδοηπατικών αγγείων παίζουν τα αστεροειδή κύτταρα και το ενδοθήλιο αυτών 37. Τόσο στις οξείες όσο και στις χρόνιες βλάβες του ήπατος τα αστεροειδή κύτταρα αναπτύσσουν αγγειοσυσπαστικές ιδιότητες µε αποτέλεσµα να τροποποιούν τις ενδοηπατικές αντιστάσεις δρώνται ως περικύτταρα 37. Τα αστεροειδή κύτταρα βρίσκονται στα κολπώδη τριχοειδή και φέρουν προσεκβολές από ινίδια ακτίνης που αναπτύσσονται γύρω από τα κολπώδη τριχοειδή και ανάµεσα στα ηπατοκύτταρα.

24 24 Τα κύτταρα αυτά προσοµοιάζουν µε µυοϊνοβλάστες µια µορφή κυττάρων µεταξύ ινοβλαστών και λείων µυϊκών ινών 38. Φαίνεται λοιπόν ότι τα αστεροειδή κύτταρα έχοντας σηµαντικό ρόλο στον αγγειακό τόνο συµµετέχουν στην ανάπτυξη ενδοηπατικών αγγειακών αντιστάσεων στο κυρρωτικό ήπαρ 36. Το ενδοθήλιο των ενδοηπατικών αγγείων επίσης συµµετέχει στην ρύθµιση των αγγειακών αντιστάσεων. Σε αυτό παράγονται τόσο αγγειοσυσπαστικές ουσίες όπως οι ενδοθηλίνες και τα προστανοειδή όσο και αγγειοδιασταλτικές ουσίες όπως το µονοξείδιο του αζώτου και οι προστακυκλίνες 39. Οι παραπάνω ουσίες δρώντας τοπικά ρυθµίζουν τον τόνο των αγγείων. Η ισορροπία µεταξύ των ουσιών αυτών διατηρεί φυσιολογικό αγγειακό τόνο 30. Στην κίρρωση ο αυξηµένος αγγειακός τόνος οφείλεται στην αύξηση των αγγειοσυσπαστικών, στην ελάττωση των αγγειοδιασταλτικών ουσιών ή σε συνδυασµό και των δύο 30,39. Ιδιαίτερης σηµασίας είναι η δράση του ΝΟ στο κιρρωτικό ήπαρ Αποτελεί ισχυρή αγγειοδιασταλτική ουσία µε σηµαντικό ρόλο στη ρύθµιση του αγγειακού τόνου στο φυσιολογικό ήπαρ 40. Σε πρόσφατες εργαστηριακές µελέτες βρέθηκε έκπτωση του ΝΟ στην ενδοηπατική κυκλοφορία στο κιρρωτικό ήπαρ ως αποτέλεσµα δυσλειτουργίας του ενδοθηλίου 41. Λόγω της δυσλειτουργίας αυτής απελευθερώνονται λιγότερες αγγειοδιασταλτικές ουσίες οπότε αυξάνεται ο αγγειακός τόνος στο ήπαρ. Φαίνεται ότι η κακή λειτουργία του ενδοθηλίου επηρεάζει και τα αστεροειδή κύτταρα τα οποία παρουσιάζουν µεγάλη ανταπόκριση στις ενδοθηλίνες 42. Έτσι λοιπόν κάθε διαταραχή της ισορροπίας µεταξύ ενδοθηλιακών αγγειοδιασταλτικών και αγγειοσυσπαστικών ουσιών µπορεί να επηρεάζει τα αστεροειδή κύτταρα άρα και του ενδοηπατικού αγγειακού τόνου 43. Αντιστάσεις των πυλαιοσυστηµατικών παραπλεύρων Η ανάπτυξη παράπλευρης κυκλοφορίας στην πυλαία υπέρταση αποσκοπεί στην αποσυµφόρηση της πυλαίας κυκλοφορίας. Σε προχωρηµένα στάδια το 90% περίπου του αίµατος στην πυλαία µεταφέρεται µέσω των παραπλεύρων 44. Όµως η πίεση εντός αυτών είναι µεγαλύτερη αυτής του φυσιολογικού ήπατος οπότε η αντίσταση των παράπλευρων αγγείων δεν επιτρέπει την πλήρη αποσυµπίεση του πυλαίου συστήµατος. Λόγω του ότι στα παράπλευρα αγγεία υπάρχουν λείες µυϊκές ίνες παρουσιάζεται µεγάλη διακύµανση στη διάµετρό τους. Το τοίχωµα τους είναι πλούσιο σε α-, β- αδρενεργικούς υποδοχείς και υποδοχείς σεροτονίνης, η δε ευαισθησία τους στο ΝΟ προσοµοιάζει µε αυτήν των αρτηριών 45. Επηρεάζονται ιδιαίτερα από την σεροτονίνη και άλλους αγγειοσυσπαστικούς παράγοντες Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι φάρµακα που χρησιµοποιούνται για την ελάττωση της πυλαίας πίεσης όπως η βαζοπρεσσίνη και η προπρανολόλη προκαλούν αύξηση των αντιστάσεων στα παράπλευρα αγγεία 48. Γι αυτό για καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσµα χορηγούνται νιτρώδη αγγειοδιασταλτικά σε συνδυασµό µε τα ανωτέρω φάρµακα. Το παράδοξο της πυλαιοσυστηµατικής παράπλευρης κυκλοφορίας Ο σχηµατισµός του παράπλευρου δικτύου στην πυλαία υπέρταση θα έπρεπε να οδηγεί σε αποσυµφόρηση του πυλαίου συστήµατος και ελάττωση της πυλαίας πίεσης. Παράδοξα ωστόσο, αυτό δε συµβαίνει και το µέγεθος της πυλαιοσυστηµατικής διαφυγής καθώς και η έκταση του παράπλευρου δικτύου σχετίζονται άµεσα µε το βαθµό της πυλαίας υπέρτασης 49. Μπορεί εποµένως να υποθέσει κάποιος, πως είτε επισυµβαίνει αύξηση της αιµατικής ροής προς στο σύστηµα της πυλαίας φλέβας

25 παράλληλα µε το σχηµατισµό του παράπλευρου δικτύου, είτε οι αντιστάσεις στο σχηµατιζόµενο παράπλευρο δίκτυο είναι ασυνήθιστα υψηλές. Το τελευταίο ωστόσο δεν ισχύει µια και οι αγγειακές αντιστάσεις στο παράπλευρο δίκτυο, αν και µεγαλύτερες από τις φυσιολογικές ενδοηπατικές αντιστάσεις, παραµένουν χαµηλότερες από αυτές του παρατηρούνται σε περιπτώσεις ενδοηπατικής πυλαίας υπέρτασης 49,50,51. Εποµένως, η πυλαία υπέρταση διατηρείται, παρά το σχηµατισµό του παράπλευρου πυλαιοσυστηµατικού δικτύου, από την αύξηση της αιµατικής ροής προς το σύστηµα της πυλαίας φλέβας. Στην πυλαία υπέρταση, η αιµατική ροή προς την πυλαία φλέβα ισούται µε την πυλαία αιµατική ροή διαµέσου του ήπατος αθροιζόµενη µε τον όγκο της σπλαχνικής αιµατικής ροής που παρακάµπτει το ήπαρ διαµέσου της πυλαιοσυστηµατικής παράπλευρης κυκλοφορίας. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες η πυλαία αιµατική ροή διαµέσου του ήπατος ουσιαστικά ισούται µε τον όγκο αίµατος της σπλαχνικής κυκλοφορίας (portal venous inflow). Στην πυλαία υπέρταση η αιµάτωση του ήπατος από το σύστηµα της πυλαίας φλέβας µειώνεται σηµαντικά και µπορεί να καταστεί αµελητέα, ενώ σε ένα ποσοστό µέχρι και 10% η ροή εντός της πυλαίας φλέβας µπορεί και να αναστραφεί (retrograde or hepatofugal portal flow) 52,53. Αυτό συµβαίνει γιατί η ηπατική αρτηριακή ροή συναντά µεγαλύτερες αντιστάσεις στη φυσιολογική της πορεία διαµέσου των ηπατικών κολποειδών από ότι διαµέσου των τελικών κλάδων της πυλαίας φλέβας πίσω στην κυκλοφορία του πυλαίου συστήµατος. Αυτή η απώλεια ηπατικού αρτηριακού αίµατος προς το παράπλευρο πυλαιοσυστηµατικό δίκτυο (hepatic arterial steal) ενοχοποιείται για την ηπατική δυσλειτουργία και την ηπατική εγκεφαλοπάθεια που παρατηρούνται στο σύνδροµο της πυλαίας υπέρτασης 52,53. Αν και τα στοιχεία για τον ακριβή ρόλο της αυξηµένης αιµατικής ροής προς το σύστηµα της πυλαίας φλέβας στην πυλαία υπέρταση είναι αντικρουόµενα, τα περισσότερα από αυτά συνηγορούν στην κατάδειξη των αυξηµένων ενδοηπατικών αντιστάσεων ως το κυριότερο γενεσιουργό αίτιο της κιρρωτικής πυλαίας υπέρτασης ενώ η αυξηµένη σπλαχνική αρτηριακή ροή συνδράµει στη διατήρηση αυτής της αυξηµένης πυλαίας πίεσης 49 25

26 26 Β. ΥΠΕΡ ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΥΛΑΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η ανάπτυξη υπερδυναµικής κυκλοφορίας στην πυλαία υπέρταση οφείλεται στην συστηµατική αγγειοδιαστολή και στην αύξηση του όγκου του πλάσµατος. ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟ ΙΑΣΤΟΛΗ Οι µηχανισµοί που οδηγούν στη ανάπτυξη περιφερικής αγγειοδιαστολής είναι 41 : 1. Αύξηση των κυκλοφορούντων αγγειοδιασταλτικών παραγόντων 2. Αυξηµένη παραγωγή αγγειοδιασταλτικών παραγόντων από το ενδοθήλιο 3. Ελαττωµένη ανταπόκριση σε ενδογενείς αγγειοσυσπαστικούς παράγοντες Αύξηση κυκλοφορούντων αγγειοδιασταλτικών παραγόντων Οι κύριοι παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για την αύξηση της σπλαχνικής ροής είναι τα χολικά οξέα και το γλουκαγόνο. Η αύξησή του αποδίδεται είτε σε αυξηµένη παραγωγή είτε σε ελαττωµένο καταβολισµό λόγω της ηπατικής βλάβης 30. Όπως όµως προκύπτει από την βιβλιογραφία δεν έχει πλήρως τεκµηριωθεί ο ρόλος του στην διατήρηση της υπερδυναµικής κυκλοφορίας 54,55. Αυξηµένη παραγωγή αγγειοδιασταλτικών από το ενδοθήλιο Το ενδοθήλιο εκτός από το ρόλο του στη διατήρηση του αγγειακού τόνου συµµετέχει και στην ανάπτυξη τοπικής και γενικευµένης αγγειοδιαστολής στην πυλαία υπέρταση. Αυτό επιτυγχάνεται από δύο τουλάχιστον ενώσεις που παράγονται από το ενδοθήλιο. Το µονοξείδιο του αζώτου ( ΝΟ ) και οι προσταγλανδίνες 56. Το µονοξείδιο του αζώτου παράγεται από την L-αργινίνη και δρα στις λείες µυϊκές ίνες µέσω του συστήµατος της γονανυλικής κυκλάσης. Η χορήγηση ανταγωνιστών της συνθετάσης του ΝΟ προλαµβάνει την εµφάνιση υπερδυναµικής κυκλοφορίας στην πυλαία υπέρταση 57. Πειραµατικές µελέτες απέδειξαν το βασικό ρόλο της αυξηµένης παραγωγής προσταγλανδινών στην ανάπτυξη αγγειοδιαστολής και υπερδυναµικής κυκλοφορίας στην πυλαία υπέρταση. Η προσταγλανδίνη που κυρίως ενοχοποιείται είναι η προστακυκλίνη ( PG12 ) 56. Ελαττωµένη ανταπόκριση σε αγγειοσυσπαστικούς παράγοντες Είχε παρατηρηθεί ότι στην πυλαία υπέρταση υπάρχει ελαττωµένη ανταπόκριση των σπλαχνικών αγγείων σε αγγειοσυσπαστικές ουσίες όπως η νοραδρελανίνη, η αργινίνη, η βασοπρεσίνη και η αγγειοτενσίνη II. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως µε τη µεσολάβηση του ΝΟ 57. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΓΚΟΥ ΤΟΥ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΥΛΑΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η υπερδυναµική κυκλοφορία στην πυλαία υπέρταση δεν προκαλείται µόνο από την εµφανιζόµενη αγγειοδιαστολή. Έχει διαπιστωθεί ότι συνοδεύεται και από αύξηση του όγκου του πλάσµατος 58,59. Η αγγειοδιαστολή, η αύξηση του όγκου του πλάσµατος λόγω κατακράτησης νατρίου και νερού και η εξ αυτών ανάπτυξη υπερδυναµικής κυκλοφορίας είναι καταστάσεις που ακολουθούν η µια την άλλη διαδοχικά 60,61. Συνοψίζοντας βάσει της θεωρίας της αγγειοδιαστολής η πυλαία υπέρταση έχει ως αποτέλεσµα την εµφάνιση υποογκαιµίας εξ αιτίας της αγγειοδιαστολής στην συστηµατική και σπλαχνική κυκλοφορία. Ενεργοποιείται έτσι το συµπαθητικό νευρικό σύστηµα, το σύστηµα ρενίνης, αγγειοτενσίνης και απελευθερώνεται αντιδιουριτική ορµόνη. Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην αύξηση του όγκου του πλάσµατος λόγω κατακράτησης νατρίου και νερού.

27 27 Με την αγγειοδιαστολή και την αύξηση του όγκου του πλάσµατος αναπτύσσεται υπερδυναµική κυκλοφορία η οποία επιδεινώνει την ήδη υπάρχουσα πυλαία υπέρταση. ( σχήµα 2 ) Κίρρωση ή άλλα αίτια Π. Υ. Αύξηση των αντιστάσεων στην πυλαία κυκλοφορία πυλαία υπέρταση πυλαιοσυστηµατική παράκαµψη-κιρσοί ενδογενή αγγειοδιασταλτικά Αγγειοδιαστολή περιφερικές αντιστάσεις αρτηριακή πίεση Αύξηση του όγκου του πλάσµατος Υπερδυναµική κυκλοφορία Όγκος παλµού περιοχική αιµατική ροή Σχήµα 2: Παθοφυσιολογία της πυλαίας υπέρτασης

28 28 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Η ανάπτυξη πυλαιοσυστηµατικών παραπλεύρων αποσκοπεί στην αποσυµφόρηση του πυλαίου συστήµατος. Όταν τα ενδοηπατικά αγγεία είναι φυσιολογικά και η απόφραξη είναι στην πυλαία αναπτύσσεται κεντροµόλος ροή, οπότε έτσι παρακάµπτεται το εξωηπατικό κώλυµα. Στην κεντροµόλο αυτή ροή συµµετέχουν οι επικουρικές φλέβες του Sapey, οι εν τω βάθει κυστικές, οι επιπλοϊκές, οι ηπατοκολικές, οι ηπατονεφρικές, οι διαφραγµατικές όπως επίσης και οι φλέβες των συνδέσµων του ήπατος 62. Συνήθως όµως το κώλυµα στην πυλαία υπέρταση είναι ενδοηπατικό, οπότε η παράπλευρος κυκλοφορία αποσκοπεί στην αποµάκρυνση του αίµατος από την πυλαία στη συστηµατική κυκλοφορία ( φυγόκεντρος ροή ). Εικόνα 4: : Σχηµατική απεικόνιση του παράπλευρου δικτύου της πυλαίας κυκλοφορίας. 1.Στεφανιαία φλέβα 2.άνω αιµορροϊδικές φλέβες 3.περιοµφαλικές φλέβες 4.φλέβες του Retzius 5.Φλέβες του Sappey. A.πυλαία φλέβα Β.σπληνική φλέβα Γ. άνω µεσεντέριος φλέβα. κάτω µεσεντέριος φλέβα Ε.κάτω κοίλη φλέβα Στ.άνω κοίλη φλέβα Ζ.ηπατικές φλέβες. α. οισοφαγικές φλέβες β.σύστηµα αζύγου φλέβας γ.βραχείες γαστρικές φλέβες δ.µέσες και κάτω αιµορροϊδικές φλέβες ε.εντερικές φλέβες στ.επιγαστρικές φλέβες. Τα κύρια αγγεία που συµµετέχουν στην παράπλευρη αυτή κυκλοφορία είναι (εικόνα 4): α. Στεφανιαία φλέβα του στοµάχου. Είναι κλάδος της πυλαίας που συνδέεται µε το οισοφαγικό πλέγµα το οποίο εκβάλλει µέσω της αζύγου και ηµιαζύγου στην άνω κοίλη φλέβα. Στη διάταση του οισοφαγικού πλέγµατος οφείλεται η ανάπτυξη κιρσών 63. β. Βραχείες γαστρικές, αριστερή γαστροεπιπλοϊκή. Κλάδοι της σπληνικής φλέβας που συνδέονται µε το οισοφαγικό πλέγµα. γ. Άνω αιµορροϊδικές. Αναστοµώνονται µε τις µέσες και κάτω αιµορροϊδικές που εκβάλλουν στην έσω λαγόνιο και τελικά στην κάτω κοίλη φλέβα.

29 29 δ. Οπισθοπεριτοναϊκές φλέβες του Retzius. Είναι φλέβες γύρω από τα ενδοκοιλιακά όργανα που είναι καθηλωµένα στο οπίσθιο κοιλιακό τοίχωµα και το διάφραγµα. Συνδέουν κλάδους της σπληνικής και των µεσεντερίων φλεβών µε κλάδους της κάτω κοίλης. ε. Παραοµφαλικές φλέβες του δρεπανοειδούς συνδέσµου του ήπατος. ιάτασή του απαντά στο 22% των κιρρωτικών ασθενών και εµφανίζονται πέριξ του οµφαλού ( κεφαλή µέδουσας ). Συνδέουν τον αριστερό κλάδο της πυλαίας µε τις άνω και κάτω επιγάστριες φλέβες που ανήκουν στο σύστηµα της κάτω κοίλης. στ. Στην απογυµνωµένη από περιτόναιο περιοχή του ήπατος υπάρχει παράπλευρη κυκλοφορία µεταξύ των ενδοηπατικών φλεβών και των φλεβών του διαφράγµατος ( σύστηµα κάτω κοίλης). Επίσης αναφέρονται και ενδοηπατικές ανατοµικές και λειτουργικές αναστοµώσεις µεταξύ πυλαίας και συστηµατικής κυκλοφορίας µέσω των οποίων περνά ένα σηµαντικό µέρος της πυλαίας ροής ( ενδοηπατικά shunts ). ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΥΛΑΙΟΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΝ Η αύξηση της πυλαίας πίεσης αποτελεί τον βασικό παράγοντα για την ανάπτυξη πυλαιοσυστηµατικών παράπλευρων. Αυτά σχηµατίζονται από την διάνοιξη, διεύρυνση και υπερτροφία προϋπαρχόντων αγγείων 44. Πιθανώς όµως συµµετέχουν και µηχανισµοί αγγειογένεσης 64. Εκτός από την αύξηση της πυλαίας πίεσης σηµαντικό ρόλο παίζει και η µεταβολή της ροής εντός της πυλαίας φλέβας. Μελέτες των Lee και συν 65 κατέδειξαν τον µη σχηµατισµό παραπλεύρων µε ελάττωση της σπλαχνικής ροής του αίµατος χωρίς ταυτόχρονη µείωση της πυλαίας πίεσης 65. Πρόσφατες µελέτες έδειξαν επίσης σηµαντική συµµετοχή στην ανάπτυξη παραπλεύρων της αύξησης του ΝΟ 45,65. Η αύξηση αυτή οφείλεται αφ ενός στην αύξηση της σπλαχνικής ροής και αφ ετέρου στην παραγωγή ΝΟ από το ενδοθήλιο των διανοιγόµενων παράπλευρων αγγείων.

30 30 ΚΙΡΡΩΣΗ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ Ο ορισµός της κιρρώσεως είναι µορφολογικός. Κίρρωση του ήπατος είναι διάχυτη βλάβη του ήπατος χαρακτηριζόµενη από διάχυτη ίνωση, δηµιουργία αναγεννητικών όζων και διαταραχή της αρχιτεκτονικής του ήπατος. Η κίρρωση περιλαµβάνεται στις δέκα πιο συχνές αιτίες θανάτου στο δυτικό κόσµο 66. Η κατάταξη της κίρρωσης είναι αιτιολογική 66. Οι κυριότερες αιτίες παρουσιάζονται στον πίνακα 3 : ΑΙΤΙΑ ΚΙΡΡΩΣΗΣ Αλκοολισµός 60% - 70% Ιογενείς ηπατίτιδες 10% Χολόσταση 5% - 10% Πρωτοπαθής αιµοχρωµάτωση 5% Νόσος του Wilson Σπάνια Έλλειψη Α 1 αντιθρυψίνης Σπάνια Φάρµακα και τοξίνες Σπάνια Κυστική ίνωση Σπάνια Κολλαγονώσεις Σπάνια Άλλα µεταβολικά νοσήµατα Σπάνια Σαρκοείδωση Σπάνια Σύφιλη Σπάνια Ιδιοπαθής κίρρωση 10% - 15% Πίνακας 3: Αιτιολογική ταξινόµηση της κίρρωσης του ήπατος Η ίνωση εµφανίζεται υπό µορφή λεπτών δοκίδων ή πλατέων οζόµορφων σχηµατισµών που καταλαµβάνουν τη θέση παρακείµενων λοβίων. Ανάλογα µε το µέγεθος των αναγεννητικών όζων η κίρρωση χαρακτηρίζεται µικροοζώδης ή µεγαλοοζώδης. Αποτέλεσµα των παραπάνω βλαβών του ήπατος είναι η εµφάνιση δευτεροπαθών διαταραχών. Κυριότερες εξ αυτών είναι η παρουσία χολόστασης, η ανάπτυξη µη φυσιολογικών αγγειακών επικοινωνιών µεταξύ του πυλαίου, του φλεβικού αρτηριακού συστήµατος και η φλεγµονώδης διήθηση στα πυλαία διαστήµατα και στον συνδετικό ιστό που ποικίλει ανάλογα µε την µορφή της κίρρωσης. Μπορεί επίσης να έχουµε και πολλαπλασιασµό των χολαγγειολίων 67,68. Στο δυτικό κόσµο το συχνότερο αίτιο (60-70%) ηπατικής κίρρωσης και πυλαίας υπέρτασης είναι η χρόνια κατάχρηση οινοπνεύµατος, ενώ το παθοφυσιολογικό µονοπάτι που οδηγεί στην κίρρωση έχει σχεδόν πλήρως χαρτογραφηθεί. Η αλκοόλη φαίνεται να ενεργοποιεί άµεσα τα αστεροειδή κύτταρα του ήπατος προς παραγωγή κολλαγόνου ανεξάρτητα από την παρουσία φλεγµονής ή νέκρωσης 69. Καταλυτικό ρόλο διαδραµατίζει η ακεταλδεΰδη, προϊόν του µεταβολισµού της αιθυλικής αλκοόλης, η οποία ενοχοποιείται για πλήθος βλαπτικών επιδράσεων στο ηπατικό παρέγχυµα, µεταξύ των οποίων: άµεση ενεργοποίηση των αστεροειδών κυττάρων 70, αναστολή της επιδιόρθωσης του DNA 71, εξάντληση των αποθεµάτων γλουταθειόνης µε επακόλουθη µιτοχονδριακή δυσλειτουργία και αδυναµία εξουδετέρωσης της

31 31 περίσσειας των παραγόµενων ελεύθερων ριζών 72, καταστροφή των ηπατοκυτταρικών µικροσωληναρίων και ελαττωµένη παραγωγή NADH µε επακόλουθη ελάττωση της νεογλυκογένεσης και αναστολή της οξείδωσης των λιπαρών οξέων 72. Η συγκέντρωση και εποµένως η δράση της ακεταλδεΰδης είναι µεγαλύτερη στην περιφλεβιδική/κεντρολοβιδιακή ζώνη 3 του ηπατικού λοβίου, ενώ είναι χαρακτηριστική και η υποξία της ίδιας ζώνης -λόγω της απόστασης από τους ακροτελεύτιους κλάδους του συστήµατος της πυλαίας φλέβας και της ηπατικής αρτηρίας. Οι παράγοντες αυτοί εποµένως, θεωρούνται συνυπεύθυνοι για τη χαρακτηριστική αρχική περιφλεβιδική/κεντρολοβιδιακή εντόπιση της αλκοολικής ηπατοπάθειας. Η νέκρωση και η φλεγµονή στην περιφλεβιδική/κεντρολοβιδιακή περιοχή ενεργοποιούν τα αστεροειδή κύτταρα στο χώρο του Disse µε αποτέλεσµα την ανάπτυξη κενρολοβιδιακής ίνωσης. Με τη συνέχιση της κατανάλωσης οινοπνεύµατος και την επακόλουθη προϊούσα ηπατική βλάβη, οι περιοχές της ίνωσης επεκτείνονται προς τα περιπυλαία διαστήµατα µε τελικό επακόλουθο την εγκατάσταση ηπατικής κίρρωσης. Οι ιογενείς ηπατίτιδες αποτελούν το συχνότερο αίτιο κίρρωσης παγκοσµίως, ενοχοποιούµενες για το 50% των περιπτώσεων. Στο δυτικό κόσµο ωστόσο ενοχοποιούνται σε µικρότερο βαθµό (περίπου 10%) για την εµφάνιση κίρρωσης. Όλοι οι ιοί της ηπατίτιδας (A, B, C, D, E) έχει αποδειχτεί ότι προκαλούν οξεία ηπατίτιδα η οποία χαρακτηρίζεται ιστολογικά από λεµφοκυτταρική διήθηση, εστιακή νέκρωση, χολόσταση, υπερτροφία και υπερπλασία των µακροφάγων και των κυττάρων Kuppfer καθώς και διαταραχές της λοβιακής δοµής. Σε χρόνια ηπατίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από εµµένουσα πέραν των 6 µηνών ηπατοκυτταρική νέκρωση και φλεγµονή, είναι δυνατόν να εξελιχθούν µόνο οι ηπατίτιδες B, C και D, ενώ ένα ποσοστό των χρονίως πασχόντων ασθενών, κυµαινόµενο από 10-80% θα εµφανίσει µακροπρόθεσµα κίρρωση του ήπατος 73,74. Η χολόσταση αποτελεί το τρίτο κατά σειρά συχνότητας (5-10%) αίτιο ηπατικής κίρρωσης. Ως χολόσταση ορίζεται η ελάττωση ή η διακοπή της αποχέτευσης της χολής προς το δωδεκαδάκτυλο και µπορεί να οφείλεται σε ενδοηπατική ή εξωηπατική απόφραξη των χοληφόρων οδών ή σε αδυναµία των ηπατοκυττάρων να εκκρίνουν χολή. Τα αίτια της χολόστασης µπορεί να είναι ποικίλα, η παρατεταµένη ωστόσο απόφραξη των χοληφόρων οδηγεί σε πολλαπλασιασµό των χοληφόρων, δηµιουργία λιµνών χολής λόγω ρήξης των χοληφόρων σωληναρίων, ίνωση και τελικά δευτεροπαθή χολική κίρρωση ως αποτέλεσµα άµεσης τοξικής επίδρασης των χολικών αλάτων στα ηπατοκύτταρα. Τέλος, πέρα από µια σειρά σπάνιων αιτιών κίρρωσης όπως η πρωτοπαθής αιµοχρωµάτωση, η νόσος του Wilson, η έλλειψη α-1 αντιθρυψίνης, σε ένα ποσοστό 10-15% δεν ανευρίσκεται συγκεκριµένο αίτιο και η κίρρωση τότε ονοµάζεται ιδιοπαθής ή κρυπτογενής. Η ταξινόµηση της ηπατικής κίρρωσης, µπορεί εκτός από αιτιολογική, να είναι µορφολογική ή και λειτουργική. Ήδη από το 1977 διακρίνονται από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας τρεις διαφορετικοί τύποι κίρρωσης µε βάση τα µορφολογικά χαρακτηριστικά των ηπατικών όζων 75. Η µικροοζώδης κίρρωση. Οι αναγεννητικοί όζοι είναι σχεδόν πάντα µικρότεροι από 3mm, παρουσιάζουν οµοιογένεια ως προς το µέγεθος και οµοιοµορφία ως προς την κατανοµή τους στο ήπαρ, ενώ σπάνια βρίσκονται κλάδοι του πυλαίου συστήµατος ή απαγωγά φλεβίδια εντός αυτών. Το µικροοζώδες ήπαρ είναι συνήθως φυσιολογικού µεγέθους ή µετρίως διογκωµένο, και τα ινώδη διαφραγµάτια ποικίλουν σε πάχος. Οι ιστολογικοί αυτοί χαρακτήρες είναι ενδεικτικοί πρώιµης νόσου και ανευρίσκονται χαρακτηριστικά σε µια ποικιλία παθολογικών καταστάσεων όπως ο χρόνιος

32 αλκοολισµός, η απόφραξη των χοληφόρων, η απόφραξη της φλεβικής αποχέτευσης του ήπατος και η αιµοχρωµάτωση. Η µεγαλοοζώδης κίρρωση. Σε αυτήν, οι αναγεννητικοί όζοι ποικίλουν σηµαντικά ως προς το µέγεθος και είναι µεγαλύτεροι από 3mm, ενώ τις περισσότερες φορές ξεπερνούν σε διάµετρο το 1cm. Εντός αυτών αναγνωρίζονται δοµές του πυλαίου συστήµατος καθώς και απαγωγά φλεβίδια, ωστόσο η διαταραχή της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής δοµής είναι εµφανής. Το µεγαλοοζώδες ήπαρ χαρακτηρίζεται συνήθως από την παρουσία εµφανών ουλών και ινωδών διαφραγµάτων ποικίλου πάχους, ενώ το µέγεθος του είναι φυσιολογικό ή και µικρό. Η µικτή κίρρωση. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία µικρών και µεγάλων όζων σε ίσες αναλογίες. Τέλος, η κίρρωση µπορεί να χαρακτηριστεί λειτουργικά ως αντιρροπούµενη ή µη αντιρροπούµενη προκειµένου να δηλωθεί η παρουσία ή απουσία µειζόνων εκδηλώσεων, όπως η ηπατοκυτταρική ανεπάρκεια και η πυλαία υπέρταση. 32

33 33 ΚΙΡΣΟΙ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ Όπως αναφέρθηκε προηγουµένως, η ανάπτυξη πυλαίας υπέρτασης οδηγεί σε διάταση του υποβλεννογονίου φλεβικού πλέγµατος του οισοφάγου µε αποτέλεσµα το σχηµατισµό οισοφαγικών κιρσών 11. Η ετήσια συχνότητα ανάπτυξης οισοφαγικών κιρσών σε ασθενείς µε πυλαία υπέρταση ανέρχεται σε 8% 76. Με την πάροδο του χρόνου αυξάνονται σε µέγεθος, µε αποτέλεσµα την ρήξη και αιµορραγία. Σε δύο έτη από την εµφάνισή τους το µέγεθός τους αυξάνεται περίπου 10-20% 76. Κιρσοί παρατηρούνται σε ασθενείς µε πυλαία υπέρταση στους οποίους η διαφορά πιέσεως µεταξύ πυλαίας και συστηµατικής κυκλοφορίας είναι πάνω από 10mmHg 77. Έχει όµως παρατηρηθεί ότι δεν αναπτύσσουν κιρσούς όλοι οι ασθενείς στους οποίους υπάρχει αυτή η πυλαιοσυστηµατική διαφορά πιέσεως. Οι διακυµάνσεις της πιέσεως στην πυλαία συνοδεύονται και από διακυµάνσεις στο µέγεθος των κιρσών. Μπορεί να έχουµε και εξαφάνιση αυτών όταν η πυλαιοσυστηµατική διαφορά πιέσεως πέσει κάτω από 12mm Hg ή αν ελαττωθεί πάνω από το 15% της αρχικής τιµής 78. Από τα παραπάνω φαίνεται ο σηµαντικός ρόλος της πυλαιοσυστηµατικής διαφοράς πιέσεως στην ανάπτυξη των κιρσών του οισοφάγου και σ αυτό στοχεύει η προφυλακτική θεραπεία. ΚΙΡΣΟΡΡΑΓΙΑ Η ρήξη των κιρσών του οισοφάγου αποτελεί την σοβαρότερη επιπλοκή της πυλαίας υπέρτασης. Αναφέρθηκε παραπάνω ο ρόλος της αυξηµένης πιέσεως στην πυλαία. Όµως δεν αποτελεί τον µόνο παράγοντα που ευθύνεται για την κιρσορραγία και τούτο διότι πολλοί ασθενείς µε υψηλή πυλαία πίεση δεν αιµορραγούν ποτέ 68. Φαίνεται ότι το πρόβληµα είναι πολυπαραγοντικό. Φαίνεται ότι το πάχος του τοιχώµατος των κιρσών όπως και το πάχος και του υπερκείµενου βλεννογόνου έχουν την δική τους συµµετοχή στον κίνδυνο αιµορραγίας 78. Επιβαρυντικοί παράγοντες που σχετίζονται µε αυξηµένο κίνδυνο ρήξης και αιµορραγίας θεωρούνται οι τηλλαγγειεκτασίες, οι κιρσοί επί κιρσών καθώς και ποικίλες ερυθρόχρωµες κηλίδες (cherry red spots, red wale markings, hemocystic spots, blue varices) στον οισοφαγικό και γαστρικό βλεννογόνο, σηµεία χαρακτηριστικά του µικρού πάχους του υπερκείµενου βλεννογόνου 79. Σηµαντικός επίσης παράγοντας στην πρόκληση κιρσορραγίας είναι το µέγεθος των κιρσών. Αιµορραγούν συνήθως οι κιρσοί µε µεγάλο µέγεθος σε αντίθεση µε τους µικρούς. Όλοι οι παράγοντες κινδύνου που αναφέρθηκαν παραπάνω εκφράζουν την τάση του τοιχώµατος του κιρσού, η οποία αποτελεί τον πιο αξιόπιστο δείκτη για την πιθανότητα κιρσορραγίας. Η τάση αυτή εκφράζεται από τον τύπο : Τ = ΤΡ ω r Όπου Τ είναι η τάση του τοιχώµατος, η ΤΡ είναι η διαφορά πιέσεως εντός του κιρσού και της ενδοαυλικής πιέσεως του οισοφάγου, r είναι η ακτίνα του κιρσού και ω το πάχος του τοιχώµατος.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΣΠΛΗΝΑΣ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΗΠΑΡ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΣΠΛΗΝΑΣ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΗΠΑΡ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΣΠΛΗΝΑΣ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΗΠΑΡ Φωτεινή Μάλλη 2 3 Ωοειδής, ιώδης, μαλακός ΣΠΛΗΝΑΣ Μεγεθος και σχημα γροθιάς Το πιο ευαισθητο κοιλιακό όργανο Ανω και εξω μοίρα αριστερού

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ I. Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες. αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους

ΑΝΑΤΟΜΙΑ I. Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες. αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΠΤΩΜΑ: Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους προσφέρει τη δυνατότητα, µετά από ερωτήσεις του κ. Παπαδόπουλου,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Ι) ΗΠΑΤΕΚΤΟΜΗ ΓΙΑ ΕΝ ΟΗΠΑΤΙΚΟ ΧΟΛΑΓΓΕΙΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ: ΜΑΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ:

Ι) ΗΠΑΤΕΚΤΟΜΗ ΓΙΑ ΕΝ ΟΗΠΑΤΙΚΟ ΧΟΛΑΓΓΕΙΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ: ΜΑΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ: ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΕΚΤΟΜΗΣ ΧΟΛΑΓΓΕΙΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΟΣ Β. Τζιούφα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατοµικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Ι) ΗΠΑΤΕΚΤΟΜΗ ΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Εκλ. Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ»

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» ΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΕΜΠΡΟΣ ΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΠΙΣΩ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑ Η πνευμονική αρτηρία (pulmonary trunk) εκφύεται από τον αρτηριακό κώνο της δεξιάς κοιλίας. Έχει κατεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλοφορικό Σύστηµα. Σοφία Χαβάκη. Λέκτορας

Κυκλοφορικό Σύστηµα. Σοφία Χαβάκη. Λέκτορας Κυκλοφορικό Σύστηµα Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Κυκλοφορικό Σύστηµα Αιµοφόροκυκλοφορικό σύστηµα Λεµφoφόροκυκλοφορικό σύστηµα Αιµοφόρο Κυκλοφορικό Σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. 2. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Λεμφοφόρο Αρτηρίες Λεμφικά τριχοειδή Φλέβες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΗΠΑΤΟΣ ΧΟΛΗΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ

ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΗΠΑΤΟΣ ΧΟΛΗΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΗΠΑΤΟΣ ΧΟΛΗΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ Ανάπτυξη ήπατος Ηπατικό εκκόλπωμα: προσεκβολή της ενδοδερματικής επένδυσης του προσθίου εντέρου ανάπτυξη ηπατικών δοκίδων και καταβολών του συστήματος χοληφόρων

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ (ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΙΕΡΟ) ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ Μεγαλύτεροι σε μέγεθος και όγκο, με κοντούς και παχείς αυχένες, ευρύτερες

Διαβάστε περισσότερα

Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα. Κυκλοφορικό Σύστημα. Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής. Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα. Κυκλοφορικό Σύστημα. Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής. Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα Κυκλοφορικό Σύστημα Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΣΤΑΛΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1. Μυϊκά 2. Μυοεπιθηλιακά 3. Περικύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό

Διαβάστε περισσότερα

Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος

Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος Υπατία Δούση-Αναγνωστοπούλου Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας AΡΧΕΓΟΝΟ ΕΝΤΕΡΟ : - πρόσθιο έντερο, - μέσο έντερο, - οπίσθιο έντερο. `σχηματίζεται την 4η εβδομάδα (από

Διαβάστε περισσότερα

1. Λεμφοφόρα τριχοειδή.

1. Λεμφοφόρα τριχοειδή. Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. Καρδιά 2. Αιμοφόρα αγγεία Αρτηρίες Φλέβες τριχοειδή Λεμφοφόρο Λεμφικά τριχοειδή Λεμφαγγεία Λεμφοκυττογόνα όργανα (λεμφαδένες) Το λεμφικό σύστημα η λεμφοφόρο, αθροίζει από

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΡΔΙΑ Ινομυώδες κοίλο όργανο Εντόπιση: στο θώρακα - λοξή θέση Κορυφή: προς τα κάτω, εμπρός και αριστερά Βάση: προς τα πίσω, άνω και δεξιά Δεξιές κοιλότητες: δεξιός κόλπος - δεξιά κοιλία Αριστερές

Διαβάστε περισσότερα

Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα. Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή

Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα. Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή ΑΝΣ ρυθµίζει τη λειτουργία οργάνων & ιστών Συµβάλλει στην προσαρµογή λειτουργιών διατήρηση της οµοιστασίας σε συνεργασία µε

Διαβάστε περισσότερα

Πού οφείλεται η νόσος και ποιοι παράγοντες την πυροδοτούν:

Πού οφείλεται η νόσος και ποιοι παράγοντες την πυροδοτούν: 1 Τι είναι η Κίρρωση του Ήπατος: Η κίρρωση του ήπατος είναι μία χρόνια πάθηση του ήπατος κατά την οποία παρατηρείται καταστροφή του ιστού του ήπατος και αλλαγή της αρχιτεκτονικής του, γεγονός που οδηγεί

Διαβάστε περισσότερα

1/21/2013. 1, Εγκάρσιο κόλον 2, ήπαρ 3, δε. Νεφρός. 5, αορτή 6, κάτω πόλος αριστερού νεφρού 7, κατιόν κόλον 8, ορθός κοιλιακός μυς

1/21/2013. 1, Εγκάρσιο κόλον 2, ήπαρ 3, δε. Νεφρός. 5, αορτή 6, κάτω πόλος αριστερού νεφρού 7, κατιόν κόλον 8, ορθός κοιλιακός μυς 1, Δεξιός πνεύμων 2, αορτή. 3, αριστερός πνεύμων. 4, αριστερό επιεφρίδιο 5, σπλην 6, σπληνική. 7, Παχύ έντερο. 8, πυλαία φλέβα. 9, ηπατική φλέβα 10, ήπαρ. Κάτω κοίλη φλέβα 2, δεξιός νεφρός 3, κοιλιακή

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Διαμερίσματα σωματικών υγρών 28,0 L Νεφρικοί μηχανισμοί ρύθμισης εξωκυτταρίου υγρού Ο όγκος του εξωκυτταρίου

Διαβάστε περισσότερα

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Παρασυµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Ιερή Μοίρα (Ιερό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Τα Παρασυµπαθητικά Γάγγλια και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Προς τα εµπρός ανεπάρκεια: αδυναµία προώθησης του αίµατος στη συστηµατική κυκλοφορία Προς τα πίσω ανεπάρκεια: αύξηση του όγκου

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ Κλινικές εφαρμογές 4 Αιμοδυναμική μελέτη Doppler 1. Αγγεία κοιλιάς 2. Περιφερικά αγγεία Κ. Χατζημιχαήλ Υπερηχοτομογραφία Μορφολογική μελέτη Αιμοδυναμική μελέτη Doppler

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικό σύστημα Περιγραφή

Πεπτικό σύστημα Περιγραφή Πεπτικό Σύστημα Πεπτικό σύστημα Περιγραφή Το γαστρεντερικό σύστημα (ΓΕΣ) αποτελείται από τα κοίλα όργανα που εκτείνονται από το στόμα έως τον πρωκτό και τους επικουρικούς αδένες που ευθύνονται για την

Διαβάστε περισσότερα

Γαστρεντερικές ορμόνες, νεύρωση & αιμάτωση. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ.

Γαστρεντερικές ορμόνες, νεύρωση & αιμάτωση. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. Γαστρεντερικές ορμόνες, νεύρωση & αιμάτωση Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 02/12/2016 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος 2016-2017 Οικογένεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΥΛΑΙΑΣ ΦΛΕΒΑΣ ΚΑΙ ΚΙΡΣΩΝ. Δρ Πάρις Παππάς, f-cirse, EBIR Δ/ΝΤΗΣ ΕΣΥ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Α. ΛΑΪΚΟ

ΕΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΥΛΑΙΑΣ ΦΛΕΒΑΣ ΚΑΙ ΚΙΡΣΩΝ. Δρ Πάρις Παππάς, f-cirse, EBIR Δ/ΝΤΗΣ ΕΣΥ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Α. ΛΑΪΚΟ ΕΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΥΛΑΙΑΣ ΦΛΕΒΑΣ ΚΑΙ ΚΙΡΣΩΝ Δρ Πάρις Παππάς, f-cirse, EBIR Δ/ΝΤΗΣ ΕΣΥ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Α. ΛΑΪΚΟ Ανατομία Εμβολισμός δεξιού κλάδου Ο εμβολισμός κλάδου της πυλαίας φλέβας, με σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5 ο ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΡΙΑ Κ. ΣΗΦΑΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ 1

Κεφάλαιο 5 ο ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΡΙΑ Κ. ΣΗΦΑΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ 1 Κεφάλαιο 5 ο ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΡΙΑ Κ. ΣΗΦΑΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ 1 Το πεπτικό σύστημα αποτελείται Από όργανα (Γαστρεντερικός σωλήνας) Αρχίζει από το σώμα και καταλήγει στον πρωκτό Χωρίζεται σε: Στοματική

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Το λεμφικό σύστημα είναι ένα σύστημα παροχέτευσης

Το λεμφικό σύστημα είναι ένα σύστημα παροχέτευσης ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα είναι ένα σύστημα παροχέτευσης Αποτελείται από: Λεμφικά αγγεία (περιέχουν τη λέμφο) Λεμφαδένες (αποτελούν σταθμούς διήθησης της απαγόμενης λέμφου) Λεμφικά όργανα (σπλήνας,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΟΡΙΣΜΟΣ Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (CRS) αναφέρεται σε παθοφυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ Σ. ΜΠΕΝΑΚΗ Επ. Καθηγητή Ακτινολογίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση Έκδοση αναθεωρημένη ISBN 960-90471-0-6 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αγγειακό (Κυκλοφορικό) Σύστημα

Αγγειακό (Κυκλοφορικό) Σύστημα Αγγειακό (Κυκλοφορικό) Σύστημα Ioannis Lazarettos MD PhD Αγγειακό (Κυκλοφορικό) Σύστημα Αιμοφόρο Καρδιά Αρτηρίες Φλέβες Τριχοειδή Λεμφοφόρο Τριχοειδή Λεμφαγγεία Λεμφογάγγλια 2 Καρδιά 3 Καρδιά Κοίλο, μυώδες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες

Διαβάστε περισσότερα

Κίρρωση ήπατος. μεταμόσχευση ήπατος

Κίρρωση ήπατος. μεταμόσχευση ήπατος Κίρρωση ήπατος Η κίρρωση αποτελεί ένα συχνό νόσημα παγκοσμίως Οι σημαντικότερες αιτίες της είναι οι ηπατίτιδες C και B και η κατάχρηση αλκοόλ Η πρόγνωση της κίρρωσης καθορίζεται από την εμφάνιση επιπλοκών

Διαβάστε περισσότερα

CT ΘΩΡΑΚΟΣ Λ.ΘΑΝΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ «ΣΩΤΗΡΙΑ>>

CT ΘΩΡΑΚΟΣ Λ.ΘΑΝΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ «ΣΩΤΗΡΙΑ>> CT ΘΩΡΑΚΟΣ Λ.ΘΑΝΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ «ΣΩΤΗΡΙΑ>> Εισαγωγικά 1. Τύποι αξονικής τομογραφίας CT Ανατομία 2. Μελετούμενες ανατομικές περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί

Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί τα έσω του σπλήνα Τα επινεφρίδια είναι άνω, πρόσθια και

Διαβάστε περισσότερα

Διασφαγιτιδική Ενδοηπατική Πυλαιοσυστηματική Αναστόμωση (TIPS). Η επεμβατική αντιμετώπιση της πυλαίας υπέρτασης

Διασφαγιτιδική Ενδοηπατική Πυλαιοσυστηματική Αναστόμωση (TIPS). Η επεμβατική αντιμετώπιση της πυλαίας υπέρτασης Διασφαγιτιδική Ενδοηπατική Πυλαιοσυστηματική Αναστόμωση (TIPS). Η επεμβατική αντιμετώπιση της πυλαίας υπέρτασης Ηλίας Ν Μπρούντζος Καθηγητής Β Εργαστήριο Ακτινολογίας, ΕΚΠΑ, Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφική Ανατοµική ΙI. Χειµερινού Εξαµήνου. Εαρινού Εξαµήνου

Περιγραφική Ανατοµική ΙI. Χειµερινού Εξαµήνου. Εαρινού Εξαµήνου Περιγραφική Ανατοµική Περιγραφή / Περιεχόµενο Μαθήµατος Μαθησιακοί Στόχοι Χειµερινού Εξαµήνου Περιγραφική Ανατοµική ΙI (Μυοσκελετικό Άσκηση στο Πτώµα & Νευροανατοµία) Εαρινού Εξαµήνου Ανατοµία Περιγραφική

Διαβάστε περισσότερα

Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση

Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση Αικατερίνη Αυγεροπούλου, Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Ιατρείο Πνευμονικής Υπέρτασης Καρδιολογικού Τμήματος, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο ΕΙΣΑΓΩΓΗ Υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Ι. Γενικά Α. Η κοιλία είναι το τµήµα του κόρµου που βρίσκεται µεταξύ του θώρακα (διάφραγµα) προς τα πάνω και της πυέλου (είσοδο της µικρής πυέλου) προς τα κάτω. Η πύελος

Διαβάστε περισσότερα

Σπινθηρογραφική Απεικόνιση Ήπατος Σπληνός - Γαστρεντερικού Συστήματος

Σπινθηρογραφική Απεικόνιση Ήπατος Σπληνός - Γαστρεντερικού Συστήματος Εργαστήριο Πυρηνικής Ιατρικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 2014-2015 Σπινθηρογραφική Απεικόνιση Ήπατος Σπληνός - Γαστρεντερικού Συστήματος Παναγιώτης Αν. Γεωργούλιας

Διαβάστε περισσότερα

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Π.Ε ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες (ΜΣΑΦ κ.ά) Ισχαιμική Μετακτινική

Διαβάστε περισσότερα

Ελάχιστα επεμβατική χειρουργική οισοφάγου

Ελάχιστα επεμβατική χειρουργική οισοφάγου Θωρακοχειρουργική Κλινική Π.Γ.Ν.Α. «ΛΑΪΚΟ» Ελάχιστα επεμβατική χειρουργική οισοφάγου Οισοφαγεκτομή Ιωάννης Κ. Τούμπουλης Λέκτορας Χειρουργικής Θώρακος 1 Ελάχιστα επεμβατική οισοφαγεκτομή Ενδείξεις: Ca

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο εγκέφαλος αρδεύεται από : 1. Τις δύο έσω καρωτίδες και τους κλάδους τους 2. Τις δύο σπονδυλικές αρτηρίες και τους κλάδους τους Οι τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα

Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα Εισαγωγή Συµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Μεταγαγγλιακές Ίνες Συµπαθητική Κεντροµόλος Οδός Το Συµπαθητικό Στέλεχος ή Συµπαθητική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΛΙΑ ΚΟΙΛΙΑ. Ροβίθης Μιχαήλ Καθηγητής Εφαρμογών ΤΕΙ 2006

ΚΟΙΛΙΑ ΚΟΙΛΙΑ. Ροβίθης Μιχαήλ Καθηγητής Εφαρμογών ΤΕΙ 2006 ΚΟΙΛΙΑ Ροβίθης Μιχαήλ Καθηγητής Εφαρμογών ΤΕΙ 2006 ΚΟΙΛΙΑ Η κοιλιά είναι το τμήμα του κορμού που βρίσκεται μεταξύ του θώρακα & της πυέλου & πιο συγκεκριμένα μεταξύ του διαφράγματος & του άνω στομίου της

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Η µήτρα (εικόνα 1) είναι κοίλο µυώδες όργανο µήκους περίπου 8 cm που προέρχεται από την συνένωση

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης

Φυσιολογία της Άσκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ Φυσιολογία της Άσκησης Λειτουργία καρδιαγγειακού συστήματος Καρδιαγγειακός έλεγχος κατά τη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΑΡΤΗΡΙΕΣ - ΦΛΕΒΕΣ - ΤΡΙΧΟΕΙ Η 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Μεγάλη και µικρή κυκλοφορία Σχηµατική

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γεώργιος Τρανταλής Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Ανατομία Φυσιοπαθολογία Μελλοντικές προεκτάσεις Ανατομία Φυσιοπαθολογία Μελλοντικές προεκτάσεις Η αορτική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ ρίνα φάρυγγας στοματική κοιλότητα ΚΑΤΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ λάρυγγας τραχεία 2 βρόγχοι πνεύμονες ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ Μέχρι πρόσφατα, παρ όλες τις δυνατότητες που έχουμε στο οπλοστάσιο μας για να απεικονίζουμε όγκους στο ήπαρ και στο πάγκρεας, λόγω της έλλειψης λεπτομερούς απεικονίσεως αλλά και ουσιαστικής

Διαβάστε περισσότερα

ΗΚΑΡΔΙΑ ΗΚΑΡΔΙΑ. Ροβίθης Μιχαήλ

ΗΚΑΡΔΙΑ ΗΚΑΡΔΙΑ. Ροβίθης Μιχαήλ ΗΚΑΡΔΙΑ Η καρδιά που το μέγεθός της είναι λίγο μεγαλύτερο από μία γροθιά, είναι μία διπλή αυτόνομη μυώδης αντλία. Ενώ το βάρος της κυμαίνεται από 280 340 γραμμάρια. Είναι η κεντρική αντλία του κυκλοφορικού

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος. Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός»

Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος. Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» Ασθενής 62 ετών με ΛΕΙΟΜΥΟΣΑΡΚΩΜΑ ΔΕΞΙΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΙΛΗΣ ΦΛΕΒΑΣ Το λειομυοσάρκωμα (LMS) της κάτω κοίλης φλέβας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού

Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού Τα νεφρά αναπτύσσονται από αμφοτερόπλευρες μάζες ενδιαμέσου μεσοδέρματος νεφρογενείς πτυχές 3-4 εβδομάδα πρόνεφρος μεσόνεφρος μετάνεφρος δημιουργία νεφρών μετάνεφρος

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές ιαγνωστικές Εξετάσεις στον Καρδιολογικό Ασθενή. ΑκτινογραφίαΘώρακα. ρ. Αθανάσιος Ν. Χαλαζωνίτης. Συντονιστής ιευθυντής ΕΣΥ

Βασικές ιαγνωστικές Εξετάσεις στον Καρδιολογικό Ασθενή. ΑκτινογραφίαΘώρακα. ρ. Αθανάσιος Ν. Χαλαζωνίτης. Συντονιστής ιευθυντής ΕΣΥ Βασικές ιαγνωστικές Εξετάσεις στον Καρδιολογικό Ασθενή ΑκτινογραφίαΘώρακα ρ. Αθανάσιος Ν. Χαλαζωνίτης Συντονιστής ιευθυντής ΕΣΥ ερώτηση ποιαείναιηαξίατης απλής α/αςθώρακα, στον καρδιολογικό ασθενή; (σήµερα)

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Οι μεγάλοι αδένες του πεπτικού συστήματος είναι το ήπαρ, η χοληδόχος κύστη, το πάγκρεας και οι μείζονες σιελογόνοι αδένες.

ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Οι μεγάλοι αδένες του πεπτικού συστήματος είναι το ήπαρ, η χοληδόχος κύστη, το πάγκρεας και οι μείζονες σιελογόνοι αδένες. ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το πεπτικό σύστημα είναι το σύνολο των οργάνων που παίζουν ρόλο στην πρόσληψη και την επεξεργασία της τροφής και εν τέλει στην αποβολή των άχρηστων ουσιών από τον οργανισμό. Ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΥΣ, ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ Πρόδρομος Χυτίρογλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΒΙΟΨΙΑΣ ΗΠΑΤΟΣ Χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΒΒΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΤΜΗΜΑ ΑΞΟΝΙΚΟΥ- ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΤΟΜΟΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ PET-CT ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΥΓΕΙΑ

ΣΑΒΒΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΤΜΗΜΑ ΑΞΟΝΙΚΟΥ- ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΤΟΜΟΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ PET-CT ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΥΓΕΙΑ ΣΑΒΒΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΤΜΗΜΑ ΑΞΟΝΙΚΟΥ- ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΤΟΜΟΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ PET-CT ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΥΓΕΙΑ Αρχική διερεύνηση των ασθενών με αιμόπτυση με ακτινογραφία θώρακος, βρογχοσκόπηση και αξονική τομογραφία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΑΓΓΕΙΩΝ ΘΩΡΑΚΟΣ - QUIZ ΔΗΜΗΤΡΑ ΛΟΓΓΙΤΣΗ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΑΓΓΕΙΩΝ ΘΩΡΑΚΟΣ - QUIZ ΔΗΜΗΤΡΑ ΛΟΓΓΙΤΣΗ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΑΓΓΕΙΩΝ ΘΩΡΑΚΟΣ - QUIZ ΔΗΜΗΤΡΑ ΛΟΓΓΙΤΣΗ Ακτινολόγος Τμήμα Αξονικού-Μαγνητικού Τομογράφου Νοσ. Μητέρα-Υγεία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Συγγενείς ανωμαλίες αγγείων θώρακος πολύ συχνές Μπορεί να συνυπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΑΝΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΑ (λείοι μύες, καρδιακός μυς, αδένες) (Σπλαχνικά Νεύρα)

Διαβάστε περισσότερα

Δρόσος Βασίλειος Ειδικευόμενος χειρουργικής θώρακος ΓΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ

Δρόσος Βασίλειος Ειδικευόμενος χειρουργικής θώρακος ΓΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ Δρόσος Βασίλειος Ειδικευόμενος χειρουργικής θώρακος ΓΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ Γένικά στοιχεία ανατομίας Δύο μεσολόβιες σχισμές στον δεξιό πνεύμονα : μικρή-οριζόντια μεγάλη-λοξή Τον χωρίζουν σε 3 λοβούς Άνω Μέσο

Διαβάστε περισσότερα

Συμπτώματα ενδεικτικά χολολιθίασης Μη ειδικό άλγος στο δεξιό υποχόνδριο Ίκτερος

Συμπτώματα ενδεικτικά χολολιθίασης Μη ειδικό άλγος στο δεξιό υποχόνδριο Ίκτερος Συμπτώματα ενδεικτικά χολολιθίασης Μη ειδικό άλγος στο δεξιό υποχόνδριο Ίκτερος Γρήγορη και ακριβής μέθοδος για τη διάγνωση της λιθιάσεως Η πρόκληση του σημείου Murphy επιτρέπει τη συσχέτιση με την κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Θωρακικό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Θώρακας Γενική επισκόπηση Σχετικοί όροι Θώρακας Θωρακικός κλωβός Θωρακικό τοίχωμα Θωρακική κοιλότητα Σχετικοί όροι Θώρακας Περιοχή του σώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ I ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ I ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ NATIONAL AND KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΑΣΙΚΩΝ & ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ 1 115 7 ΑΘΗΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Σύστημα : χαμηλών αντιστάσεων υψηλής ενδοτικότητος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ A. ΕΝΤΕΡΙΚΟΣ ΣΩΛΗΝΑΣ

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ A. ΕΝΤΕΡΙΚΟΣ ΣΩΛΗΝΑΣ 1 ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Είναι το σύστημα που εξυπηρετεί την διατροφή του ανθρώπινου οργανισμού. Αποτελείται: 1. Εντερικό σωλήνα Ι. Κοίλο του στόματος ΙΙ. Φάρυγγας ΙΙΙ. Οισοφάγος ΙV. Στόμαχος V. Λεπτό έντερο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΚΤΕΣ ΗΠΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ. Λ.Β. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, Π.Θ.

ΔΕΙΚΤΕΣ ΗΠΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ. Λ.Β. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, Π.Θ. ΔΕΙΚΤΕΣ ΗΠΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Λ.Β. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, Π.Θ. ΔΕΙΚΤΕΣ ΗΠΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Δείκτες βλάβης ηπατοκυττάρων Δείκτες χολόστασης Δείκτες ηπατικής δυσλειτουργίας ΔΕΙΚΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Καρδιαγγειακή ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Καρδιαγγειακό σύστημα Καρδιαγγειακό σύστημα Κύριες λειτουργίες Μεταφέρει

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της βιοψίας στην εκτίμηση της ηπατικής αρχιτεκτονικής. Η παθολογοανατομική βάση της πυλαίας υπερτάσεως.

Ο ρόλος της βιοψίας στην εκτίμηση της ηπατικής αρχιτεκτονικής. Η παθολογοανατομική βάση της πυλαίας υπερτάσεως. Νοσήματα του ήπατος: Υπενθύμιση στοιχείων ιστολογίας, απαραίτητων για την κατανόηση ηπατικής ιστοπαθολογίας. Η έννοια της κιρρωτικής εξεργασίας. Η μορφολογία της κιρρώσεως. Ο ρόλος της βιοψίας στην εκτίμηση

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικό Σύστημα. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Πεπτικό Σύστημα. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Πεπτικό Σύστημα Ioannis Lazarettos MD PhD Πεπτικό Σύστημα Πρόσληψη τροφών Πέψη τροφών Αφομοίωση τροφών 2 Πεπτικό Σύστημα Καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα στην περιτοναϊκή κοιλότητα Πεπτικός σωλήνας Ξεκινά

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14 Αγγειοπλαστική Bypass Η αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νόσων περιλαμβάνει: φαρμακευτική αγωγή συστάσεις για αλλαγές στον τρόπο ζωής και τις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ

ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ Εισαγωγή Οι δύο πιο ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού μας, η αναπνευστική και η κυκλοφορική, αλληλοσυνδέονται και επιδρούν η μία πάνω στην άλλη κατά τρόπο αρμονικό και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Το κυκλοφορικό σύστημα, διακρίνεται σε αιμοφόρο και λεμφοφόρο σύστημα.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Το κυκλοφορικό σύστημα, διακρίνεται σε αιμοφόρο και λεμφοφόρο σύστημα. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το κυκλοφορικό σύστημα, διακρίνεται σε αιμοφόρο και λεμφοφόρο σύστημα. Α. Το αιμοφόρο σύστημα Χρησιμεύει για την κυκλοφορία του αίματος και αποτελείται από: α) Την καρδιά, η οποία είναι

Διαβάστε περισσότερα

1. Ορισµός Νόσου. 4. Συµπτωµατολογία / Κλινική εικόνα / Ευρήµατα (εργαστηριακά κ.α.)

1. Ορισµός Νόσου. 4. Συµπτωµατολογία / Κλινική εικόνα / Ευρήµατα (εργαστηριακά κ.α.) 1. Ορισµός Νόσου 2. Παθογένεια: η µελέτη της δηµιουργίας µιας παθολογικής κατάστασης, µια παθολογική κατάσταση σε συνάρτηση µε το αίτιο που την προκαλεί 3. Επιδηµιολογία: είναι η επιστηµονική µελέτη των

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΙΛΙΑΣ Χ. ΜΠΟΥΡΓΙΩΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ

ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΙΛΙΑΣ Χ. ΜΠΟΥΡΓΙΩΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΙΛΙΑΣ Χ. ΜΠΟΥΡΓΙΩΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Ενδείξεις 1ο βήμα: ευρέως διαθέσιμη, εύκολη, χαμηλό κόστος Επανέλεγχος (π.χ. ειλεός) Πόση δόση ακτινοβολίας πήρα γιατρέ;;; α/α Κοιλίας

Διαβάστε περισσότερα

Δυνάμεις Starling. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017

Δυνάμεις Starling. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017 Δυνάμεις Starling Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος 2017-2018 Πιέσεις σε όλο το μήκος της συστημικής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ 1 Εισαγωγή Η καρδιά αποτελεί ένα κοίλο ινομυώδες όργανο το οποίο λειτουργεί ως μία σύνθετη αντλία άρδευσης και προώθησης του αίματος προς τους πνεύμονες και

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ. Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ

ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ. Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΘΩΡΑΚΟΣ ΣΕ ΠΟΛΥΤΡΑΥΜΑΤΙΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΚΟΙΛΙΑ 23% 31% ΘΩΡΑΚΑΣ + ΑΚΡΑ 52% 11% ΚΕΦΑΛΙ 41% 26% Ι. ΒΑΡΕΙΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι Μάθημα 1ο ΘΩΡΑΚΑΣ ΚΟΙΛΙΑ ΠΥΕΛΟΣ-ΠΕΡΙΝΕΟ ΡΑΧΗ Ροβίθης Μιχαήλ 500 Π.Χ Εισαγωγή στην Ανατομία 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης Ανά----- τομή Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 4 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ 1 Στις 2 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

=... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

=... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 = 20 =... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/05/2018 ΜΑΘΗΜΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Πεπτικό σύστημα Β. Στεργίου - Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Φυσιολογίας Της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Φυσιολογία του στομάχου Η φυσιολογία του στομάχου εξετάζει τα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α.Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ Σ.Ε.Υ.Π. ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α.Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ Σ.Ε.Υ.Π. ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Α.Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ Σ.Ε.Υ.Π. ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙ Α ΣΤΗΝ ΠΑΙ ΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ (30 ΗΜΕΡΩΝ - 14 ΕΤΩΝ) ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΠΟΥ ΑΣΤΡΙΕΣ: ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΣΤΕΦΑΝΙ Η ΙΟΥΛΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Πνευμονικό αγγειακό δίκτυο

Πνευμονικό αγγειακό δίκτυο Πνευμονικό αγγειακό δίκτυο Ενότητα 5: Πνευμονικό αγγειακό δίκτυο Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Πνευμονικό αγγειακό δίκτυο Η πνευμονική κυκλοφορία αρχίζει από

Διαβάστε περισσότερα

13-14/10/2017 ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΘΕΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ

13-14/10/2017 ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΘΕΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ 1 ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΑΣ 13-14/10/2017 17.00-18.00 Ανατομία-αγγείωση του ήπατος, αναγέννηση ήπατος Ν. Αρκαδόπουλος 18.00-19.00 Φυσιολογία ηπατικής λειτουργίας-χολικής έκκρισης Σπ. Ντουράκης 19.15-20.30

Διαβάστε περισσότερα

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος Ερωτήσεις Αξιολόγησης Εργαστηριακού Μαθήματος Θέμα: «Κεντρική Φλεβική Πίεση» 1. Τι είναι η Κεντρική Φλεβική Πίεση (ΚΦΠ); Είναι η υδροστατική πίεση των μεγάλων φλεβών που είναι πλησιέστερα στην καρδιά,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΛΑΡΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Είναι ουσιώδες να γνωρίζει κανείς με ποιούς τρόπους η ΑΠ διατηρείται φυσιολογική ώστε να κατανοήσει

Διαβάστε περισσότερα

IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ

IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ Μάρτιος 2015 Οξεία ιογενής ηπατίτιδα Αίτια Ιός της ηπατίτιδας Α (Hepatitis A Virus-HAV) Iός

Διαβάστε περισσότερα

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Ι. Γενικά Α. 3εις σηµαντικές ζώνες των κάτω άκρων 1. Μηριαίο τρίγωνο 2. Ο πόρος των προσαγωγών 3. Ο ιγνυακός βόθρος Β. Μηριαίο οστό 1. Είναι το επιµηκέστερο, το ισχυρότερο

Διαβάστε περισσότερα