«Π ρ ό σ θ ε τ α τ ρ ο φ ί μ ω ν : Ε = Ε π ι σ ή μ α ν σ η ή Ε ν ο χ ή» ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

Transcript

1

2

3 ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΑΒΡΑΜΠΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΥΛΛΙΩΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΣΚΑΡΟΒΑ ΜΑΝΤΙΝΑ ΚΑΣΤΙΖΑ ΠΕΛΑΓΙΑ ΚΙΣΣΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΑΚΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΠΟΥΤΣΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΟΓΛΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΠΟΥΛΙΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΣΚΟΥΜΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΣΚΟΥΜΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΤΣΑΡΟΥΧΑ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΧΥΤΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΧΥΤΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΣ (ΠΕ04.02 ΧΗΜΙΚΟΣ) / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

4 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσοι με κάθε τρόπο και μέσο βοήθησαν στην ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

6 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 9 ΕΝΟΤΗΤΑ 1 : ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ : ΡΟΛΟΣ-ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ- ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ-ΕΠΙΠΤΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ 11 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΡΟΛΟΣ-ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 25 ΕΝΟΤΗΤΑ 2 : ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ : ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ-ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 48 ΕΝΟΤΗΤΑ 3 : ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ : ΤΡΟΦΙΜΑ ΜΕ Ή ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΕΤΑ - ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΛΙΠΟΥΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ TRANS-ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΟΡΕΣΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΖΑΧΑΡΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΑΚΤΟΖΗΣ ΛΑΚΤΟΖΗ ΣΕ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΘΕΙΩΔΗ ΑΛΑΤΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΗΝ ΦΥΣΗ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [1]

8 3.11. ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΜΕΙΩΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΡΟΦΩΝ ΜΕ <<Ε>> Η ΖΩΗ ΧΩΡΙΣ Ε ΠΑΡΟΥΣΙΑ «Ε» ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ 61 ΕΝΟΤΗΤΑ 4 : ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ : ΦΟΡΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (Ε.Φ.Ε.Τ.) ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (Γ.Χ.Κ.) ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ (ΙΝΚΑ) 93 ΕΝΟΤΗΤΑ 5 : ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΩΣ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΤΙΚΕΤΕΣ ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 113 ΣΥΜΠΕΡΙΣΜΑΤΑ 137 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [2]

9 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ποιότητα και η ασφάλεια των τροφίµων κρίνεται από δύο βασικές παραµέτρους: τη σύνθεση τους, η οποία καθορίζει τη θρεπτική και θερµιδική τους αξία και συνεπώς τη συµβολή τους στην ανάπτυξη/συντήρηση του οργανισµού, καθώς και την περιεκτικότητά τους σε συστατικά που συµβάλλουν στην πρόληψη ασθενειών και στη διατήρηση/προαγωγή της υγείας και, τη µικροβιολογική, βιολογική και χηµική τους ασφάλεια. Η χηµική ασφάλεια των τροφίµων, εξαρτάται από την παρουσία σ αυτά χηµικών ουσιών που είτε προστέθηκαν κατά την παραγωγή/συσκευασία, είτε προήλθαν από τη γεωργική και βιοµηχανική ρύπανση του περιβάλλοντος, είτε έχουν φυσική προέλευση όπως οι µυκοτοξίνες, η σολανίνη στις πράσινες πατάτες κ.α. Πρόσθετα, χαρακτηρίζονται χηµικές ουσίες µε ή χωρίς θρεπτική αξία, τις οποίες ο άνθρωπος προσθέτει σκόπιµα στα τρόφιµα κατά την παραγωγή, συσκευασία, µεταποίηση µεταφορά και αποθήκευση τους, για διάφορους σκοπούς, όπως η συντήρηση και η προστασία τους από τάγγιση, η διατήρηση της υφής και εµφάνισης τους, η εξυπηρέτηση ειδικών διαιτητικών αναγκών κ.α. Η προσθήκη χηµικών ουσιών στα τρόφιµα ρυθµίζεται από νοµοθεσίες και κανονισµούς, σύµφωνα µε τους οποίους επιτρέπεται η χρήση ουσιών που θεωρούνται ασφαλείς, δεδοµένου ότι χρησιµοποιούνται σε καθορισµένες συγκεντρώσεις και είδη τροφίµων. Οι κανονισµοί αναθεωρούνται επειδή προκύπτουν νέα τοξικολογικά δεδοµένα και νέες απαιτήσεις της τεχνολογίας τροφίµων. Για παράδειγµα, οι επιτρεπόµενες χρωστικές µειώθηκαν, η χρήση των συνθετικών χρωστικών περιορίστηκε σε λιγότερα τρόφιµα, και απαγορεύτηκε η χρήση τους σε προϊόντα µεγάλης κατανάλωσης ή κατανάλωσης από ευάλωτες κυρίως οµάδες πληθυσµού. Η χρήση προσθέτων, ειδικά των κάπως πιο επικίνδυνων τοξικολογικά (συντηρητικά, χρωστικές, αντιοξειδωτικά και γλυκαντικές ουσίες), δεν επιτρέπεται σε βασικά είδη διατροφής όπως το γάλα και αρκετά γαλακτοκοµικά προϊόντα, δηµητριακά προϊόντα (ψωµιά, ζυµαρικά, προγεύµατα δηµητριακών), χυµούς φρούτων, νωπό ή κατεψυγµένο κρέας και ψαρικά / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [9]

10 Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) έχει δώσει στα επιτρεπόµενα από τη Νοµοθεσία της πρόσθετα, κωδικούς αριθµούς µε το γράµµα Ε µπροστά, οι οποίο πρέπει να αναγράφονται στην ετικέτα του τροφίµου ή να αναγράφεται το όνοµα του προσθέτου. Η κωδικοποίηση των προσθέτων βοηθά τον έλεγχο των τροφίµων και το εµπόριο,αλλά και τον καταναλωτή, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ένα διαιτολόγιο χωρίς υπερβολική επιβάρυνση µε πρόσθετες χηµικές ουσίες, ή ακόµη και να αποφύγει κάποια πρόσθετα λόγω ιδιαίτερης ευαισθησίας του οργανισµού του σε αυτά. Για να µπορεί όµως ο καταναλωτής να κρίνει, πρέπει να γνωρίζει τη σηµασία των κωδικών αριθµών της Ε.Ε. ποιες πρόσθετες ουσίες αντιπροσωπεύουν και τις πιθανές επιπτώσεις των προσθέτων αυτών στην υγεία. Στις επόμενες ενότητες θα προσπαθίσουμε να φωτίσουμε όσο το δυαντόν περισσότερες πλευρές από τα προαναφερθέντα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [10]

11 Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 1 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΡΟΛΟΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ - ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΥΓΕΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

12 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

13 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παρά τις τεράστιες αρνητικές διαστάσεις που έχει λάβει η έννοια των προσθέτων σήμερα, η χρήση τους είναι ευρέως διαδεδομένη και καλύπτει ιστορία πολλών αιώνων, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής και αιγυπτιακής αρχαιότητας. Συγκεκριμένα, με τον όρο των προσθέτων αναφερόμαστε σε ουσίες που προστίθενται στις τροφές με στόχο να ενισχύσουν την ασφάλειά τους, την θρεπτική αξία τους αλλά και την ελκυστικότητά τους. Συνεπώς βρίσκονται σε αντιστοιχία με την βελτίωση της ποιοτικής εμφάνισης των προϊόντων. Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει πληροφορίες για α) τον ρόλο και τις ιδιότητές τους β) τις κατηγορίες στις οποίες χωρίζονται με βάση τη χρησιμότητά τους γ) τις επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου ειδικά λόγω της υπερκατανάλωσης αλλά και δ) στο περιβάλλον, εξαιτίας κυρίως των μεθόδων παραγωγής των τεχνητών πρόσθετων συστατικών. Σήμερα, σύμφωνα με αντικειμενική εξέταση, τα πρόσθετα τροφίμων υπόκεινται σε αυστηρή ρύθμιση και η ασφάλεια τους επανεξετάζεται τακτικά. Τα επιτρεπόμενα πρόσθετα κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το σκοπό που επιτελούν. Καθένα από αυτά έχει ένα συγκεκριμένο όνομα και έναν αριθμό με το πρόθεμα Ε- από την λέξη Ευρώπη. Αρχικά, θα εστιάσουμε στον ρόλο και τις ιδιότητές τους ΡΟΛΟΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Το ιδανικό θα ήταν οι κάθε λογής τροφές, οι καρποί και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, να πέρναγαν απευθείας από την παραγωγή στην κατανάλωση. Μάλλον όμως κάτι τέτοιο ακούγεται ουτοπικό. Τα φυτικά και ζωικά προϊόντα, σπάνια βρίσκονται απευθείας στο πιάτο μας. Εκτός ίσως μόνο αν είμαστε τυχεροί και ζούμε στην ύπαιθρο και μπορούμε να γευτούμε απευθείας ό,τι μας χαρίζει η φύση. Οι συνθήκες επιβάλλουν την προσθήκη συντηρητικών στις τροφές, για να διατηρηθούν για μεγαλύτερο διάστημα, να αποκτήσουν πιο ελκυστικό χρώμα ή να γίνουν πιο θρεπτικές για τον οργανισμό μας. Μερικά από τα πρόσθετα τροφίμων, είναι καλά για τον οργανισμό μας, υπάρχουν όμως και εκείνα που επιδρούν αρνητικά. Συγκεκριμένα, η προσθήκη μπορεί να έχει κύριο σκοπό: τη βελτίωση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών, τη σταθερότητα, / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [13]

14 τη συντήρηση των τροφίμων. Η προσθήκη π.χ. συντηρητικού εμποδίζει την ανάπτυξη μικροοργανισμών που θα μπορούσε να προκαλέσει τροφική δηλητηρίαση, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η διάρκεια συντήρησης του τροφίμου. Η προσθήκη ενισχυτικού γεύσης, ή χρωστικής βελτιώνει τη γεύση ή την εμφάνιση του τροφίμου αντίστοιχα. Πολλά πρόσθετα τροφίμων υπάρχουν στη φύση (π.χ. η ερυθρά χρωστική της ρίζας των τεύτλων, οι ανθοκυανίνες), άλλα ενώ υπάρχουν στη φύση παρασκευάζονται συνθετικά (π.χ. το ασκορβικό οξύ). Τέλος, υπάρχουν πρόσθετα που δεν βρίσκονται στη φύση αλλά παρασκευάζονται συνθετικά (π.χ. το συνθετικό γλυκαντικό ασπαρτάμη, που χρησιμοποιείται αντί ζάχαρης). Σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία "πρόσθετο τροφίμων" είναι οποιαδήποτε ουσία που είτε έχει θρεπτική αξία είτε όχι, δεν καταναλώνεται συνήθως μόνη της ως τρόφιμο ούτε χρησιμοποιείται συνήθως ως χαρακτηριστικό συστατικό τροφίμων και της οποίας η σκόπιμη προσθήκη στα τρόφιμα, για τεχνολογικούς σκοπούς κατά την κατασκευή, τη μεταποίηση, την παρασκευή, την κατεργασία, τη συσκευασία, τη μεταφορά ή την αποθήκευση, έχει ως αποτέλεσμα ή αναμένεται λογικά να έχει ως αποτέλεσμα το να αποτελέσουν η ίδια ή τα παράγωγά της συστατικό στοιχείο των τροφίμων αυτών, άμεσα ή έμμεσα. Τα πρόσθετα αξιολογούνται για την ασφάλειά τους πριν να εγκριθούν. Ανεξάρτητες επιτροπές επιστημόνων υποβάλλουν τα πρόσθετα σε κατάλληλες δοκιμές και τοξικολογική αξιολόγηση. Εάν αποδειχθεί η τεχνολογική ανάγκη για τη χρήση τους και η ασφάλειά τους, δηλαδή ότι δεν παρουσιάζουν κανένα κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, εγκρίνονται. Με την έγκριση των πρόσθετων, προσδιορίζεται: σε ποια τρόφιμα επιτρέπεται η χρήση τους, οι όροι σύμφωνα με τους οποίους γίνεται η προσθήκη αυτή, η ελάχιστη δόση που είναι απαραίτητη για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Αντίστοιχα αν αποδειχθεί ότι δεν είναι ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία, αναστέλλεται η χρήση τους γενικά ή σε συγκεκριμένα μόνο τρόφιμα. Παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη αναστολή της χρήσης του πρόσθετου Ε 425 Konjac i) κόμμι Konjac και ii) γλυκομανάνη Konjac σε ζελέ ζαχαροπλαστικής, συμπεριλαμβανομένων και των ζελεδομπουκίτσων. Τα πρόσθετα ομαδοποιούνται σε κατηγορίες σύμφωνα με την κύρια λειτουργία τους / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [14]

15 Ωστόσο η κατάταξη ενός πρόσθετου σε συγκεκριμένη κατηγορία δεν αποκλείει τη χρησιμοποίησή του και σε άλλες λειτουργίες. Σε κάθε πρόσθετο αντιστοιχεί ένας τριψήφιος ή τετραψήφιος αριθμός. Πριν από τον αριθμό υπάρχει η ένδειξη Ε που δηλώνει ότι έχει εγκριθεί η κυκλοφορία του στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Χρησιμοποιώντας τον κωδικό αριθμό δεν συγχέονται τα πρόσθετα που έχουν περισσότερα από ένα ονόματα, ή παρόμοια ονόματα. Επίσης εξοικονομείται χώρος κατά την επισήμανση του τροφίμου. Στη συσκευασία όλων των τροφίμων υπάρχει υποχρεωτικά ο κατάλογος των συστατικών του, ο οποίος συνίσταται στην παράθεση όλων των συστατικών του τροφίμου κατά σειρά ελαττωμένης περιεκτικότητας ως προς το βάρος, συμπεριλαμβανομένων των πρόσθετων. Ο καταναλωτής μπορεί επομένως να ελέγξει ποια πρόσθετα περιέχονται σε ένα τρόφιμο, διαβάζοντας την ετικέτα. Στον κατάλογο των συστατικών τα πρόσθετα αναφέρονται υποχρεωτικά με το όνομα της κατηγορίας και το ειδικό τους όνομα ή τον αριθμό Ε ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ενισχυτικά Γεύσης Τα συγκεκριμένα πρόσθετα τροφίμων, ενισχύουν και προσδίδουν γεύση στις τροφές. Για παράδειγμα τα αναψυκτικά περιέχουν χημικά πρόσθετα και συγκεκριμένα αιθυλεστέρα, που χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο της ζάχαρης. Πολλά σνακ και λοιπά αρτοσκευάσματα περιέχουν τη χημική ουσία βενζαλδεΰδη, ενώ τα ζαχαρώδη προϊόντα και τα παγωτά περιέχουν σαλικυλικό μεθύλιο. Ωστόσο οι ειδικοί θεωρούν ότι τα αιθέρια έλαια και τα φυτικά εκχυλίσματα, μπορούν να λειτουργούν εξίσου ενισχυτικά στη γεύση, προσδίδοντας άρωμα και σίγουρα περισσότερα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό μας. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε αλλαντικά, φαγητά των fastfood, γεύματα κινέζικων εστιατορίων, καρυκεύματα, κονσέρβες, συμπυκνωμένους κύβους κρεάτων ή λαχανικών αλλά και σάλτσες ή σούπες στιγμιαίας παρασκευής. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι χρησιμοποιούνται προστιθέμενα σε σακχαρώδη προϊόντα, κάτι βέβαια που τα οδηγεί κατευθείαν στα παιδικά στομάχια. Χρωστικές Προσθέτουν ή αποκαθιστούν το χρώμα ενός τροφίμου που έχει χαθεί κατά την επεξεργασία του / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [15]

16 Συντηρητικά Παρατείνουν το χρόνο διατήρησης των τροφίμων προστατεύοντάς τα από τις αλλοιώσεις που προκαλούνται από τους μικροοργανισμούς. Αντιοξειδωτικά Πολύ συχνή είναι η χρήση αντιοξειδωτικών ουσιών στα τρόφιμα. Βασικός τους ρόλος είναι να προλαμβάνουν την οξείδωση των τροφίμων που προκαλείται από την έκθεση στον αέρα στον ήλιο κ.ά. παρατείνοντας το χρόνο διατήρησης των τροφίμων. Επιπλέον τα αντιοξειδωτικά διατηρούν τη γεύση και το χρώμα των τροφών στα οποία προστίθενται, κάνοντάς τα κατάλληλα για κατανάλωση μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα. Η χρήση τους είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αποτροπή της οξείδωσης των λιπών και γενικά προϊόντων που περιέχουν λίπος. Φορείς Χρησιμοποιούνται για τη διάλυση, την αραίωση, τη διασπορά ή άλλη φυσική τροποποίηση προσθέτου τροφίμων χωρίς να μεταβάλλουν τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά του (και χωρίς να ασκούν οι ίδιοι τεχνολογικές επιδράσεις) προκειμένου να διευκολύνουν το χειρισμό, την εφαρμογή ή τη χρήση του. Γαλακτωματοποιητές Επιτρέπουν το σχηματισμό ή τη διατήρηση ομοιογενούς μείγματος δύο ή περισσοτέρων μη μειγνυόμενων φάσεων, όπως το λάδι και το νερό, σε τρόφιμο. Οι γαλακτωματοποιητές είναι ουσίες που βοηθούν στην ανάμειξη δύο ή περισσοτέρων συστατικών ( π.χ. ενός λιπαρού και ενός υδατικού ). Πρόκειται για ενώσεις με ένα υδρόφιλο και ένα υδρόφοβο τμήμα στο μόριό τους. Στην πραγματικότητα οι γαλακτωματοποιητές είναι ουσίες που μετατρέπουν την μία από τις προς ανάμειξη ουσίες σε μικκύλια, διασπείρει τα μικκύλια στην άλλη φάση και σταθεροποιεί το μείγμα κρατώντας τα μικκύλια απομακρυσμένα. Παρασκευάζονται είτε από βιολογικά υλικά (αυγά, κρέας, γάλα) ή συντίθενται από λιπαρά οξέα και παράγωγά τους. Χαρακτηριστικοί γαλακτωματοποιητές είναι τα φωσφολιπίδια, όπως η λεκιθίνη. Το μονογλυκερίδιο του στεατικού οξέος (GMS) αλλά και άλλα μονο- και δι-γλυκερίδια πετυχαίνουν την κρεμώδη υφή διαφόρων βουτύρων. Το κόμμι της ξανθάνης βοηθά την ανάμειξη λαδιού και νερού στα διάφορα dressing για σαλάτες και σταθεροποιεί το προϊόν σαν ένα μαλακό, ομογενές, μίγμα. Γαλακτωματοποιητικά άλατα που μετατρέπουν / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [16]

17 τις πρωτεΐνες που περιέχονται στο τυρί σε διασπαρμένη μορφή και, κατ' αυτόν τον τρόπο, επιφέρουν ομοιογενή κατανομή των λιπών και των άλλων συστατικών. Σταθεροποιητές Οι σταθεροποιητές επιτρέπουν τη διατήρηση της φυσικο-χημικής κατάστασης ενός τροφίμου, δηλαδή επιτρέπουν τη διατήρηση της ομοιογενούς διασποράς δύο ή περισσότερων μη μειγνυόμενων ουσιών σε ένα τρόφιμο. Περιλαμβάνουν επίσης ουσίες που σταθεροποιούν, συντηρούν ή εντείνουν το υπάρχον χρώμα ενός τροφίμου. Οι ουσίες αυτές δεσμεύουν νερό και αυξάνουν το ιξώδες παχύρρευστων τροφίμων. Χρησιμοποιούνται για την αποφυγή διαχωρισμού συστατικών διαφορετικής πυκνότητας από το νερό και της δημιουργίας ενός ανομοιογενούς μίγματος. Οι σταθεροποιητές τροφίμων επιτρέπουν ουσιαστικά τη διατήρηση της φυσικοχημικής κατάστασης ενός τροφίμου, διατηρώντας την αρχική του σύνθεση Είναι υδροκολλοειδή υλικά που δίνουν σταθερότητα σε γαλακτώματα και αιωρήματα, δηλαδή βοηθούν στο να μην διαχωριστούν οι φάσεις τους. Η ικανότητά τους να σταθεροποιούν τα γαλακτώματα συμβαδίζει με την αύξηση του ιξώδους που προκαλούν. Χημικώς είναι κυρίως : πολυσακχαρίτες (κόμμι guar, αραβικό κόμμι, καραγενάνες, πηκτίνες, αλγινικά άλατα, άμυλο κ.ά.) πρωτεϊνικής φύσεως (ζελατίνη ) Γνωστές εφαρμογές: Καρβοξυμεθυλοκελλουλόζη : σε επιστρώσεις βουτύρου σε κατεψυγμένες πατάτες και fishsticks Κόμμι ξανθάνης : σε dressing θαλασσινών, κατεψυγμένες πίτσες, στην σαντιγί Πηκτίνη : σε μαρμελάδες, ζελέδες Δεξτρίνη: σε παγωτά, μαγιονέζα, κρέμες, κέικ Λεκιθίνη: σε σκόνες γάλακτος και σοκολάτες γάλακτος Αλγινικό νάτριο: σε παγωτά, γιαούρτια, σάλτσες, σιρόπια Μονο- και δι- γλυκερίδια του στεατικού οξέος :σε μαργαρίνη με χαμηλή χοληστερόλη, στη ζεστή σοκολάτα, στον πουρέ. Δισόξινο κιτρικό κάλιο: σε επεξεργασμένα τυριά, συμπυκνωμένα και παστεριωμένα γάλατα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [17]

18 Πηκτωματοποιητές Περιλαμβάνονται πυκνωτικά μέσα που αυξάνουν το ιξώδες ενός τροφίμου και πηκτωματογόνοι παράγοντες που προσδίδουν σε ένα τρόφιμο υφή μέσω του σχηματισμού ενός πηκτώματος. Οξέα Αυξάνουν την οξύτητα των τροφίμων ή / και τους προσδίδουν όξινη γεύση. Ρυθμιστές οξύτητας Μεταβάλλουν ή ελέγχουν την οξύτητα ή την αλκαλικότητα του τροφίμου. Αντισυσσωματοποιητικοί παράγοντες Μειώνουν την τάση μεμονωμένων σωματιδίων του τροφίμου να προσκολλώνται μεταξύ τους. Τροποποιημένα άμυλα Λαμβάνονται με μία ή περισσότερες χημικές επεξεργασίες βρώσιμων αμύλων, μπορεί να έχουν υποστεί φυσική ή ενζυμική επεξεργασία, και μπορούν να έχουν υποστεί όξινη ή αλκαλική αραίωση ή λεύκανση. Χρησιμοποιούνται για να προσδώσουν γλυκιά γεύση στα τρόφιμα ή ως επιτραπέζια γλυκαντικά. Η χρήση γλυκαντικών υλών αντί της ζάχαρης είναι δικαιολογημένη για την παραγωγή τροφίμων μειωμένων θερμίδων, τροφίμων που δεν προκαλούν τερηδόνα ή τροφίμων χωρίς προσθήκη ζάχαρης για την παράταση του χρόνου διατήρησης χάρις στην αντικατάσταση της ζάχαρης, καθώς και για την παραγωγή διαιτητικών προϊόντων. Διογκωτικά αρτοποιΐας Αυξάνουν τον όγκο της ζύμης ή του παναρίσματος ελευθερώνοντας αέριο. Αντιαφριστικοί παράγοντες Προλαμβάνουν ή περιορίζουν το σχηματισμό αφρού. Αφριστικοί παράγοντες Επιτρέπουν την ομοιογενή διασπορά αερίου φάσεως σε υγρό ή στερεό τρόφιμο. Υλικά για γλασάρισμα Προσδίδουν στιλπνότητα ή παρέχουν προστατευτική επικάλυψη, τοποθετούμενα στην εξωτερική επιφάνεια του τροφίμου / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [18]

19 Βελτιωτικό αλεύρων Προστίθενται στο αλεύρι ή στη ζύμη προκειμένου να βελτιώσουν την αρτοποιητική ικανότητά τους. Σκληρυντικοί παράγοντες Καθιστούν ή διατηρούν τους ιστούς των φρούτων ή των λαχανικών σκληρούς ή τραγανούς, ή αλληλεπιδρούν με τους πηκτωματογόνους παράγοντες για την παρασκευή ή την ενίσχυση πηκτώματος. Υγροσκοπικά μέσα Αποτρέπουν τη ξήρανση των τροφίμων ή προάγουν τη διάλυση μιας σκόνης σε υδατικό μέσο. Συμπλοκοποιητές Σχηματίζουν χημικά σύμπλοκα με μεταλλικά ιόντα. Διογκωτικοί παράγοντες Συμβάλλουν στη διόγκωση τροφίμου χωρίς να συμβάλλουν σημαντικά στη διαθέσιμη ενεργειακή αξία του. Αέρια συσκευασίας Τα αέρια, πλην του αέρα, τα οποία εισάγονται σε περιέκτη πριν, κατά ή μετά την τοποθέτηση τροφίμου στον εν λόγω περιέκτη. Προωστικοί παράγοντες Τα αέρια, πλην του αέρα, τα οποία προκαλούν την αποβολή τροφίμου από περιέκτη. Γλυκαντικές ύλες Μια σειρά από ουσίες όπως η ζαχαρίνη, η ασπαρτάμη, και η ακετοσουλφάμη χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα της ζάχαρης. Συνήθως προτιμώνται από πάσχοντες λ.χ από διαβήτη ή από όσους προσέχουν τη διατροφή τους, καθώς τα συγκεκριμένα πρόσθετα, μπορούν να προσδίδουν ιδιαίτερα γλυκιά γεύση στις τροφές. Οι γλυκαντικές ουσίες χρησιμοποιούνται για να αντικαταστήσουν τη ζάχαρη στα τρόφιμα. Είναι πρόσθετα τροφίμων που δίνουν γλυκιά γεύση χωρίς θερμίδες / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [19]

20 Χρησιμοποιούνται στην παραγωγή τροφίμων με μειωμένες θερμίδες, σε τρόφιμα προς αποφυγή της τερηδόνας ή τροφίμων χωρίς πρόσθετα ζάχαρα, για την παράταση του χρόνου διατήρησης και για την παρασκευή διαιτητικών σκευασμάτων. Τα υποκατάστατα της ζάχαρης γίνονται όλο και περισσότερο δημοφιλή. Οι άνθρωποι αντιλαμβανόμενοι τους κινδύνους της μεγάλης κατανάλωσης της ζάχαρης, επιλέγουν τρόφιμα με τεχνητές γλυκαντικές ουσίες ή τις προσθέτουν στα ροφήματα τους στη θέση της ζάχαρης για να έχουν τη γλυκιά γεύση χωρίς τις ανεπιθύμητες θερμίδες. Οι γλυκαντικές ουσίες είναι πολύ πιο γλυκές από τη ζάχαρη. Για να επιτευχθεί η ίδια γλυκιά γεύση σε ένα τρόφιμο, χρειάζεται πολύ λιγότερη ποσότητα γλυκαντικής ουσίας παρά ζάχαρης. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους τα τρόφιμα που περιέχουν τις ουσίες αυτές αντί της ζάχαρης, έχουν πολύ λιγότερες θερμίδες. Οι γλυκαντικές ουσίες που χρησιμοποιούνται με τη μεγαλύτερη συχνότητα σήμερα είναι: Σακχαρίνη (ζαχαρίνη) Η γλυκαντική δύναμη της σακχαρίνης είναι από 300 έως 700 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της ζάχαρης. Η σακχαρίνη ήταν η πρώτη τεχνητή γλυκαντική ουσία που κατασκευάστηκε και αυτό έγινε το Περίπου 100 χρόνια μετά, το 1977, πειράματα στους ποντικούς έδειξαν ότι υπήρχε σχέση μεταξύ σακχαρίνης και καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Αυτό μέχρι σήμερα δεν αποδείχθηκε στον άνθρωπο και έτσι η σακχαρίνη δεν θεωρείται ως καρκινογόνος ουσία. Η σακχαρίνη χρησιμοποιείται ευρέως σε αναψυκτικά δίαιτας, σε τρόφιμα και για υποκατάσταση της ζάχαρης στον καφέ, το τσάι και άλλα ροφήματα. Ασπαρτάμη Η ασπαρτάμη έχει γλυκαντική δύναμη που είναι από 180 έως 200 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της ζάχαρης. Ανακαλύφθηκε το 1965 και χρησιμοποιείται ευρέως από το 1981 αφ ότου δόθηκε η άδεια εμπορίας της. Έχει ελεγχθεί ευρέως και περισσότερες από 100 εργασίες έδειξαν ότι πρόκειται για ένα πρόσθετο τροφίμων που είναι ασφαλές για το γενικό πληθυσμό. Χρησιμοποιείται σε ποτά, αναψυκτικά, δημητριακά / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [20]

21 προγεύματος, επιδόρπια, γλυκά, τσίχλες και για τον καφέ, το τσάι και άλλα ροφήματα. Ακεσουλφάμη Κ Εγκρίθηκε για χρήση στον άνθρωπο από το Περισσότερες από 90 μελέτες έδειξαν ότι η χρήση της είναι ασφαλής. Η γλυκαντική της δύναμη είναι 200 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της ζάχαρης. Συχνά χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με την ασπαρτάμη. Με τον τρόπο αυτό η γεύση μοιάζει πολύ με αυτήν της ζάχαρης. Χρησιμοποιείται σε προμαγειρεμένα τρόφιμα, σε κατεψυγμένα επιδόρπια, σε γλυκά και σε ποτά. Σουκραλόζη Παρασκευάζεται από τη ζάχαρη. Έχει 600 φορές μεγαλύτερη γλυκαντική δύναμη από τη ζάχαρη. Για 20 χρόνια έχουν γίνει περισσότερες από 100 έρευνες για τη σουκραλόζη και δεν έδειξαν ότι προκαλεί οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας. Χρησιμοποιείται σε προμαγειρεμένα τρόφιμα, σε χυμούς φρούτων, αναψυκτικά, ζελατίνες, κατεψυγμένα επιδόρπια, τσίχλες και άλλα γλυκά. Neotame Πρόκειται για τη νεώτερη γλυκαντική ουσία που εγκρίθηκε για χρήση στον άνθρωπο το Έγιναν για αυτή περισσότερες από 110 έρευνες που δεν έδειξαν πρόβλημα για την ανθρώπινη υγεία. Η γλυκαντική της δύναμη είναι από έως μεγαλύτερη από εκείνη της ζάχαρης. Χρησιμοποιείται για προμαγειρεμένα φαγητά, αναψυκτικά, χυμούς φρούτων, επεξεργασμένα τρόφιμα, ζελατίνες, πουτίγκες, ζελέ, γλυκίσματα ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Όπως είναι γνωστό «τρώμε καθημερινά πολλά... συνθετικά χρώματα, συντηρητικά και αρώματα. Όλα τα τυποποιημένα τρόφιμα, σνακ, σακχαρώδη, γλυκίσματα, ποτά, αναψυκτικά περιέχουν μεγάλο αριθμό πρόσθετων ουσιών, γνωστότερες ως «Ε». Τα «Ε» χρησιμοποιούνται νόμιμα από τους κατασκευαστές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι όλα απολύτως ασφαλή για τον οργανισμό. Απλώς «υποθέτουμε» πως δεν βλάπτουν άμεσα, εφόσον δεν καταναλώνονται σε υπερβολικές ποσότητες. Πολλά πρόσθετα έχουν αποσυρθεί οριστικά. (Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [21]

22 απαγόρευσε τη χρωστική Ε128 (ερυθρό 2G), η οποία κρίθηκε ύποπτη για καρκινογενέσεις). Επιστημονικές έρευνες ενοχοποιούν συγκεκριμένα πρόσθετα για διάφορες βλάβες της υγείας, σε παιδιά (υπερκινητικότητα, αλλεργίες, άσθμα, ερυθήματα) και σε ενηλίκους (αλλεργίες, άσθμα, κεφαλαλγίες, ιλίγγους, ταχυσφυγμία, ναυτία, έλκη εντέρου). Τα τελευταία χρόνια, με την ευρεία κατανάλωση έτοιμων φαγητών, έχουν παρουσιαστεί εξαιρετικά πολλά καινούρια πρόσθετα και συντηρητικά. Κάποια από αυτά ενοχοποιούνται για καρκινογενέσεις, νευρολογικές διαταραχές, καρδιακές παθήσεις και πολλές άλλες ασθένειες. Αν και οι αρνητικές επιδράσεις μεμονωμένων πρόσθετων θεωρούνται «γνωστές», κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ούτε τις συνέπειες της χρόνιας άθροισής τους στον οργανισμό ούτε με ποιον τρόπο αλληλεπιδρούν με άλλα πρόσθετα ή συστατικά. Αναλυτικότερα για κάθε κατηγορία προσθέτων: Ενισχυτικά γεύσης στα τρόφιμα και οι παρενέργειες τους. Τα ενισχυτικά γεύσης προστίθενται διότι ενισχύουν την υπάρχουσα γεύση ή οσμή του τροφίμου. Είναι από τα πιο συχνά πρόσθετα, ειδικότερα σε τρόφιμα που προσφέρονται σε καταστήματα γρήγορου φαγητού. Σε μεγάλες δόσεις λειτουργούν εθιστικά και νευροτοξικά, μπορεί δηλαδή να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στο νευρικό σύστημα και στον εγκέφαλο, μείωση πνευματικής απόδοσης, υπερκινητικότητα, αλλεργίες, ναυτίες, πονοκέφαλοι, υπογλυκαιμίες, παχυσαρκία. Υψηλός κίνδυνος για εγκύους, παιδιά, ηλικιωμένους, ασθματικούς, υπογλυκαιμικούς και καρδιοπαθείς. Επιπλέον υπογλυκαιμίες, με επακόλουθο αύξηση της επιθυμίας για κατανάλωση τροφής έχουν ως αποτέλεσμα την παχυσαρκία. Τα πιο επικίνδυνα είναι: Ε612 (γλουταμινικόμονονάτριο ή MSG), Ε620 (γλουταμινικό οξύ), Ε621 (γλουταμινικό νάτριο), Ε622 (όξινο γλουταμινικό κάλιο), Ε623 (όξινο γλουταμινικό ασβέστιο), Ε627 (γουανιλικό νάτριο), Ε632 (ινοσινικό νάτριο), Ε635 (ινσοσινικό κάλιο), Ε635 ( ριβονουκλεοτίδιο του Νατρίου, που δεν επιτρέπεται σε βρεφικές και παιδικές τροφές). Χρωστικές ουσίες στα τρόφιμα και οι παρενέργειες τους / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [22]

23 Ενδεχόμενες παρενέργειες από τις χρωστικές είναι οι ακόλουθες: καρκινογένεση, αλλεργίες, ερύθημα, υπερκινητικότητα, αϋπνία, άσθμα, γαστρεντερικά προβλήματα, μείωση λευκών αιμοσφαιρίων, προβλήματα θυρεοειδή νευρικές διαταραχές, προβλήματα συμπεριφοράς, μαθησιακές δυσκολίες, κρίσεις άσθματος, εντερικές διαταραχές, αναιμία. Μερικές από τις πιο επικίνδυνες χρωστικές είναι η Ε110 (κίτρινο sunset FCF, κιτρινοπορτοκαλί S), η Ε120 (κοχελίνη, καρμινικό οξύ, καρμίνες), και η Ε131 (μπλε πατεντέ V). Αντιοξειδωτικές ουσίες στα τρόφιμα και οι παρενέργειες τους. Η κατανάλωση τροφίμων με χρωστικές μπορεί να οδηγήσει σε καρκινογένεση, ηπατική βλάβη, διαβήτη, αλλεργίες, ναυτία, πέτρες στα νεφρά, γαστρικές ενοχλήσεις, άσθμα, αρνητικές επιδράσεις στα οιστρογόνα των κοριτσιών. Τα πιο επικίνδυνα. είναι τα ακόλουθα: Ε311 (γαλλικός οκτυλεστέρας), Ε320 (βουτυλικήυδροξυανισόλη ή ΒΗΑ) και Ε321 (βουτυλικήυδροξυτολουόλη ή ΒΗΤ). Γαλακτωματοποιητές, σταθεροποιητές, πηκτικοί παράγοντες στα τρόφιμα και οι παρενέργειες τους. Η παρουσία προσθέτων αυτού του τύπου είναι υπεύθυνοι για έλκη, βλάβες εμβρύου, καρκινογένεση, αλλεργίες, άσθμα, κεφαλαλγία, διαβήτη. Τα πιο επικίνδυνα είναι: Ε430 (στεατικό πολυοξυαιθυλένιο), Ε440 (πηκτίνη), Ε466 (καρβοξυμεθυλικόκυτταρινικό νάτριο), και Ε472Β ( γαλακτικοί εστέρες). Ρυθμιστές οξύτητας στα τρόφιμα και οι παρενέργειες τους. Η παρουσία ρυθμιστών οξύτητας στα τρόφιμα τα καθιστά επικίνδυνα για βρέφη, ηλικιωμένους και ανθρώπους με προβλήματα στους νεφρούς ή στην καρδιά, Οστεοπόρωση, και Αλτσχάιμερ. Τρόφιμα με ρυθμιστές οξύτητας γίνονται ερεθιστικά για τους βλεννογόνους, και υπεύθυνα για πιθανή απώλεια ασβεστίου και μαγνησίου. Τα πιο επικίνδυνα είναι: Ε503 (όξινο ανθρακικό αμμώνιο), Ε541 (όξινο φωσφορικό νάτριο). Γλυκαντικές ουσίες στα τρόφιμα και οι παρενέργειες τους. Ενδεχόμενες παρενέργειες από την παρουσία γλυκαντικών ουσιών ως προσθέτων στα τρόφιμα θεωρούνται οι ημικρανίες, οι αλλαγές στη διάθεση, η / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [23]

24 ναυτία, οι διάρροιες, οι γαστρεντερικές διαταραχές. Η ασπαρτάμη έχει συσχετιστεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. Οι πιο επικίνδυνες: Ε950 (ακετοσουλφαμικό κάλιο), Ε951 (ασπαρτάμη), Ε952 (κυκλαμικό οξύ), Ε962 (άλας ασπαρτάμηςακετοσουλφάμης), Ε966 (λακτιτόλη). Σε ασθενείς που πάσχουν από φαινυλκετονουρία που είναι μια σπάνια κληρονομική νόσος, η ασπαρτάμη δεν επιτρέπεται. Για το λόγο αυτό τα προϊόντα που περιέχουν ασπαρτάμη, πρέπει να φέρουν ευδιάκριτη επισήμανση για τους ασθενείς αυτούς. Η επισήμανση των επιτραπέζιων γλυκαντικών που περιέχουν πολυόλες ή/και ασπαρτάμη πρέπει να φέρει την ακόλουθη προειδοποίηση: πολυόλες: «η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να έχει υπακτική δράση» ασπαρτάμη: «περιέχει πηγή φαινυλαλανίνης» άλας ασπαρτάμης-ακετοσουλφάμης: «περιέχει πηγή φαινυλαλανίνης». Πρέπει να τονισθεί ότι τρόφιμα που δεν περιέχουν ζάχαρη αλλά γλυκαντικές ουσίες, μπορούν να επηρεάσουν τη γλυκόζη αίματος διότι πιθανόν να περιέχουν άλλους υδατάνθρακες ή πρωτεΐνες. Για το λόγο αυτό οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να είναι προσεκτικοί και να γνωρίζουν ότι τρόφιμα που περιέχουν σορβιτόλη, μανιτόλη ή αλεύρι, επηρεάζουν τη γλυκόζη αίματος και προσθέτουν θερμίδες. Οι γλυκαντικές ουσίες δεν αυξάνουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους διαβητικούς και από άτομα που θέλουν να χάσουν βάρος ή να διατηρήσουν ένα ιδανικό βάρος. Όταν υπάρχουν νέα στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η χρήση ενός πρόσθετου θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία, η χρήση του μπορεί να καταργηθεί, να ανασταλεί ή να περιοριστεί προσωρινά Καταλήγοντας, είναι αναμφίβολο το γεγονός ότι σχεδόν κάθε τρόφιμο που δεν παραλαμβάνουμε απ ευθείας από το φυσικό περιβάλλον περιέχει είτε μικρές είτε μεγάλες ποσότητες προσθέτων, οι κυριότερες χρήσεις των οποίων είναι: Να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων: Να βοηθούν στη διατήρηση της ποιότητας Να αυξάνουν τη διαθεσιμότητα μεταξύ εποχών Να βελτιώνουν ή να διατηρούν τη διατροφική αξία / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [24]

25 Να καθιστούν τα τρόφιμα πιο ελκυστικά για τους καταναλωτές Να διευκολύνουν την παρασκευή τροφίμων Τα πρόσθετα διαδραματίζουν σημαντικό και αναγκαίο ρόλο στο να κάνουν τις τροφές που καταναλώνουμε οικονομικά ανεκτές και άφθονες στον πλανήτη. Ωστόσο, πολλά από αυτά επιφυλάσσουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία τους ανθρώπου όταν καταναλώνονται άκριτα, συστηματικά και σε μεγάλες ποσότητες. Οφείλει, λοιπόν, το ίδιο το άτομο να είναι ενημερωμένο σχετικά με τα βλαβερά για την υγεία πρόσθετα, να περιορίζει τον ρυθμό κατανάλωσής τους και φυσικά σε καμία περίπτωση να μην απορρίπτει την θετική τους προσφορά στον καταναλωτή, στον παραγωγικό κλάδο και την κίνηση της οικονομίας στα πλαίσια μιας χώρας. Συνοπτικά βλέπουμε ότι η χρήση των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών είναι ασφαλής. Όμως η χρήση τους πρέπει να γίνεται με μέτρο. Η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλυκαντικές ουσίες για υποκατάσταση της ζάχαρης, πρέπει να γίνεται με προσοχή και μέτρο διότι μπορεί να περιέχουν πολλές θερμίδες λόγω άλλων συστατικών τους όπως λιπαρές ουσίες ή υδατάνθρακες ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη χρήση των προσθέτων στα τρόφιμα έρχεται σε δεύτερη μοίρα λόγω του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα της εφαρμογής τους. Παρόλα αυτά δεν πρέπει να αγνοούμε ότι κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα έχει άμεσες ή και έμμεσες επιπτώσεις στο ευρύτερο περιβάλλον. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε παρακάτω ορισμένα παραδείγματα τέτοιων επιπτώσεων. Η διαδικασίες παραγωγής ή παραλαβής των προσθέτων τροφίμων χρησιμοποιούν ουσίες αλλά και αφήνουν υπολείμματα που αποτελούν ρύπους για το περιβάλλον. Επίσης η αλόγιστη χρήση συντηρητικών μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ανθεκτικών στελεχών μικροβίων που απειλούν τόσο το περιβάλλον όσο και την ανθρώπινη υγεία. Ακόμα πρέπει να γίνει αναφορά στην δαπάνη ενεργειακών και άλλων φυσικών πόρων, όπως η βιοποικιλότητα, για την συνθετική παρασκευή, την παραλαβή από άλλες πρώτες ύλες των ουσιών που χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα στα τρόφιμα. Τέλος πρέπει να τονιστεί ότι σε κάθε περίπτωση ακόμα και στην πιο αθώα διαδικασία απαιτείται να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής και αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [25]

26 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [26]

27 Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 2 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ - ΙΣΤΟΡΙΑ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

28 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

29 2.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα πρόσθετα τροφίμων είναι ουσίες που χρησιμοποιούνται από πολύ παλιά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το αλάτισμα των φαγητών, το κάπνισμα των κρεάτων για τη συντήρηση τους και η χρήση βοτάνων, μπαχαρικών και γλυκαντικών, με στόχο τη βελτίωση της γεύσης είναι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται από την προϊστορική περίοδο. Ακόμη, βαφές τροφίμων χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν, από τους Αιγυπτίους, με σκοπό να βελτίωση της εμφάνισής των τροφών. Η χρήση των προσθέτων τροφίμων ανά τους αιώνες θα αναπτυχθεί περαιτέρω παρακάτω ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Στην προϊστορική εποχή, οι άνθρωποι των σπηλαίων κάνανε ίσως το κρέας καπνιστό για να το κάνουν πιο γευστικό. Σε παραλιακές περιοχές, ο άνθρωπος πιθανόν να μούσκευε την τροφή όπως το κρέας και τα πουλερικά, σε θαλασσινό νερό για καλύτερη γεύση και για την διατήρηση τους. Το εμπόριο μπαχαρικών ανάμεσα στην Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη άνθισε γιατί το κοινό απαίτησε τις γεύσεις που τα μπαχαρικά δίνουν στην τροφή. Οι πρώτοι που αναζήτησαν το αλάτι και τα μπαχαρικά και οι εύποροι Ρωμαίοι στάθηκαν θύματα απαγωγής για την εξαγορά αλατιού και μπαχαρικών. Οι πρόγονοι μας ανακάλυψαν ότι μεγάλες ποσότητες ζάχαρης στα φρούτα βοηθούν στη διατήρηση τους. Πέρα των προσθέτων τροφίμων που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαία εποχή για τη συντήρηση των τροφών, χρησιμοποιήθηκαν επίσης και στο Μεσαίωνα διάφορα μπαχαρικά, ώστε να καλύπτεται η μυρωδιά και η γεύση των χαλασμένων τροφών. Τα μπαχαρικά αυτά προέρχονταν από την Άπω Ανατολή και τις Ινδίες ανοίγοντας έτσι και εμπορικούς δρόμους προς την Ανατολή. Σε νεότερες εποχές λόγω της αστικοποίησης και της απομάκρυνσης των ανθρώπων από της αγροτικές περιοχές η απόσταση και ο χρόνος που χρειαζόταν για να φτάσουν τα τρόφιμα στους καταναλωτές μεγάλων. Το γεγονός αυτό, έκανε επιτακτική τη χρήση προσθέτων τροφίμων για να εμποδίζεται και να καλύπτεται η αλλοίωση τους. Στα τέλη του 19ου αιώνα αναπτύσσεται η χημική τεχνολογία και η επεξεργασία τροφίμων οδήγησε στη χρήση χημικών προσθέτων, με αποτέλεσμα να αυξηθούν και ι κίνδυνοι από τη χρήση τους. Το γεγονός αυτό σε συνάρτηση του ότι εκείνη την εποχή δεν υπήρχε σχετική / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [29]

30 νομοθεσία για τη χρήση των προσθέτων τροφίμων, υπήρξαν πολλά κρούσματα από ασθένειες. Το παραπάνω ζήτημα διευθετήθηκε το 1902, όταν στις Η.Π.Α. έγιναν κάποια πειράματα σε ανθρώπους ώστε να μαρκαριστούν τα επικίνδυνα πρόσθετα. Μετά τη διαδικασία αυτή και λόγω των άθλιων συνθηκών υγιεινής που επικρατούσαν και σε άλλους τομείς που αφορούσαν τις τροφές, ψηφίστηκε το 1906 ο Νόμος περί Κρέατος και περί Αγνών Τροφίμων και Φαρμάκων, που εξασφάλιζε την ασφαλή χρήση των προσθέτων. Τέλος, παρόμοιοι νόμοι ψηφίστηκαν και σε άλλα κράτη στο μέλλον. Παρά τη σύγχρονη δαιμονοποίησή τους, τα πρόσθετα χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες σε διάφορα τρόφιμα. Η συντήρηση των τροφίμων είναι πανάρχαια ανάγκη. Πρόσθετα, όπως το αλάτι και τα νιτρικά, χρησιμοποιούνταν για τη συντήρηση του κρέατος, ενώ το ξύδι χρησίμευε για τη συντήρηση των λαχανικών με τη μορφή τουρσιού. Οι μάγειρες χρησιμοποιούν διογκωτικά όπως το γνωστό «μπέικιν πάουντερ» (baking powder), πυκνωτικά μέσα για τις σάλτσες και τους ζωμούς, και χρωστικές, όπως η κοχενίλη, για τη μετατροπή πρώτων υλών καλής ποιότητας σε τρόφιμα που είναι ασφαλή, υγιεινά και απολαυστικά. Οι γενικοί στόχοι της παραδοσιακής μαγειρικής και της οικιακής επεξεργασίας και συντήρησης των τροφίμων δεν έχουν αλλάξει η διαφορά είναι ότι σήμερα ένας μικρός αριθμός παραγωγών παρέχει τροφή σε έναν, κατά κύριο λόγο, αστικό πληθυσμό. Ο καταλύτης για τη δυσφήμιση των προσθέτων ήταν η αλλαγή στις απαιτήσεις σήμανσης κατά τη δεκαετία του Σύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις, έπρεπε πλέον να αναγράφεται κάθε μεμονωμένο πρόσθετο στον κατάλογο των συστατικών των περισσότερων τυποποιημένων προϊόντων. Μέχρι τότε, η ύπαρξη προσθέτων δηλωνόταν με αναφορά στις κατηγορίες που υποδήλωναν τη χρησιμότητά τους (π.χ. «συντηρητικά», «αντιοξειδωτικά» ή «χρωστικές»). Αυτοί οι νέοι κανονισμοί για τη σήμανση των προϊόντων οδήγησαν σε έναν μακροσκελή κατάλογο χημικών ονομασιών και σε ένα νέο σύστημα των αριθμών «Ε», το οποίο αποσκοπούσε στην ευκολότερη αναγνώριση των προσθέτων από τους καταναλωτές και σήμαινε απλώς ότι το εν λόγω πρόσθετο είχε εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ως ασφαλές για χρήση στα τρόφιμα. Το ενδιαφέρον των καταναλωτών υποδαυλίστηκε από πληθώρα άρθρων εντυπωσιασμού που δημοσιεύτηκαν σε μερίδα του Τύπου και αφορούσαν τις «επιβλαβείς» συνέπειες των «χημικών» πρόσθετων, στα οποία αποδόθηκε ευρύ φάσμα παρενεργειών από / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [30]

31 υπερκινητικότητα έως χρόνιες ασθένειες. Ωστόσο, μία από τις συνέπειες αυτής της εκστρατείας κατά των προσθέτων ήταν ότι οι παραγωγοί τροφίμων άρχισαν να επανεξετάζουν τη χρήση τους με στόχο την κατάργηση ή την ελαχιστοποίησή τους. Παράλληλη εξέλιξη ήταν η στροφή προς την ψύξη και την κατάψυξη, ως εναλλακτικές μεθόδους συντήρησης των τροφίμων, και η αύξηση της προσφοράς τέτοιων προϊόντων. Εδώ και αιώνες χρησιμοποιούμε «πρόσθετα» για να αυξήσουν τη διάρκεια συντήρησης των τροφίμων και να βελτιώσουν τις οργανοληπτικές τους ιδιότητες. Η ιστορία των προσθέτων μας ταξιδεύει στην περίοδο που ο άνθρωπος έμαθε να διατηρεί τα τρόφιμα από τη μία συγκομιδή μέχρι την επόμενη, βελτιώνοντας παράλληλα την εμφάνιση και τη θρεπτική αξία της τροφής. Η χρήση του αλατιού με σκοπό τη συντήρηση άρχισε πριν από χιλιάδες χρόνια, ενώ το αλάτισμα ήταν πολύ συνηθισμένο και κατά τον Μεσαίωνα. Στη δε αρχαία Αίγυπτο χρησιμοποιούνταν χρωστικές από λαχανικά και για να κάνουν τα τρόφιμα θελκτικά. Σήμερα, τα πρόσθετα τροφίμων υπόκεινται σε αυστηρή ρύθμιση και η ασφάλειά τους επανεξετάζεται τακτικά. Τα επιτρεπόμενα πρόσθετα κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με τον σκοπό που επιτελούν. Καθένα από αυτά έχει ένα συγκεκριμένο όνομα και έναν αριθμό με το πρόθεμα E από τη λέξη «Ευρώπη». Για παράδειγμα, η σειρά προσθέτων E100 είναι χρωστικές, η E200 είναι συντηρητικά, η E300 αντιοξειδωτικά και η E400 γαλακτωματοποιητές, πυκνωτικά και πηκτικά μέσα. Όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα διατροφικά ζητήματα, είναι σημαντικό να μην υπερβάλλουμε και να βεβαιωνόμαστε ότι οι πληροφορίες που μας δίδονται σχετικά με τα πρόσθετα τροφίμων είναι σωστές και ενημερωμένες ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Στοιχεία για την προέλευση και παραγωγή των προσθέτων τροφίμων παρέχονται στον ακόλουθο πίνακα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [31]

32 Ονομασία Παραγωγή - Προέλευση Ε100 Κουρκουμίνη Φυσική χρωστική. Η κουρκουμίνη είναι η κύρια χρωστική ουσία του εκχυλίσματος Oleoresin Turmeric, το οποίο παραλαμβάνεται από το φυτό Curcuma longa (κουρκουμάς). Ε101(i) Ριβοφλαβίνη (Λακτοφλαβίνη ή βιταμίνη Β2) Φυσική χρωστική. Υπάρχει στο συκώτι, τα νεφρά, στα πράσινα λαχανικά, τα αυγά και το γάλα. Παρασκευάζεται με χημικές ή ενζυματικές μεθόδους. Ε101(ii) 5-φωσφορική ριβοφλαβίνη Παρασκευάζεται με χημική επεξεργασία της ριβοφλαβίνης (Ε101i) Ε102 Ταρτραζίνη Συνθετική χρωστική ουσία, αζόχρωμα. Ε104 Κίτρινο κινολίνης Συνθετική χρωστική oυσιά. Ε110 E110 Ε120 Κίτρινο Sunset FCF, Κιτρινοπορτοκαλί S Κοχελίνη, Καρμινικό Οξύ, Καρμίνες Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα. Φυσική κόκκινη χρωστική η οποία εκχυλίζεται από το αποξηραμένο σώμα των εντόμων του είδους Dactilopious coccus τα οποία ζουν σε κάκτους κυρίως της Κεντρικής Αμερικής. Ε122 Αζωρουμπίνη, Καρμοϊσίνη Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα Ε123 Αμαράνθη Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα Ε124 Πονσώ 4R (Ερυθρό κοχενίλης Α) Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα Ε127 Ερυθροσίνη Συνθετική χρωστική Ε128 Ερυθρό 2G Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα Ε129 Ερυθρό Αllura AC Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα Ε131 Μπλέ πατεντέ V Συνθετική χρωστική Ε132 Ινδικοτίνη ή Ινδικοκαρμίνη Συνθετική χρωστική Ε133 Λαμπρό κυανό FCF Συνθετική χρωστική Ε140(i) Χλωροφύλλες Φυσική πράσινη χρωστική ουσία, που παραλαμβάνεται με εκχύλιση από τα φύλλα διαφόρων φυτών, κυρίως του τριφυλλιού και της τσουκνίδας. E140(ii) Χλωροφυλλίνες Φυσική πράσινη χρωστική ουσία, που παραλαμβάνεται με εκχύλιση από τα φύλλα διαφόρων φυτών, κυρίως του τριφυλλιού και της τσουκνίδας Ε141(i) Σύμπλοκα των χλωροφυλλών με χαλκό Φυσική πράσινη χρωστική ουσία που παράγεται από την χλωροφύλλη διαφόρων φυτών, όπως του τριφυλλιού και της τσουκνίδας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [32]

33 Ε141(ii) «Π ρ ό σ θ ε τ α τ ρ ο φ ί μ ω ν : Ε = Ε π ι σ ή μ α ν σ η ή Ε ν ο χ ή» Σύμπλοκα των χλωροφυλλινών με χαλκό Ε142 Πράσινo S (Green S) Συνθετική χρωστική Φυσική πράσινη χρωστική ουσία που παράγεται από την χλωροφύλλη διαφόρων φυτών, όπως του τριφυλλιού και της τσουκνίδας Ε150 Καραμελόχρωμα Παρασκευάζεται με ελεγχόμενη θερμική επεξεργασία υδατανθράκων του εμπορίου όπως σιρόπι γλυκόζης, σακχαρόζης κ.λ.π. E151 E153 E154 E155 Ε160α: Ε160α: Ε160α(i): Ε160α(ii): Ε160(β) Ε160(γ) Λαμπρό Μαύρο ΒΝ, Μαύρο ΡΝ (Βrilliant Black PN, Black PN). Φυτικός Άνθρακας (Vegetable carbon) Καστανό FK ή Καστανό τροφίμων Ι Καστανό ΗΤ ή Καστανό τροφίμων 3 ή Chocolate Brown HT. Καροτένια Μείγματα Καροτενίων β-καροτένιο Αννάτο, Μπιξίνη, Νορμπιξίνη Εκχύλισμα πάπρικας, Καψανθίνη, Καψορουμπίνη Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα Χρωστική ουσία που παράγεται από την καύση ξύλων και διαφόρων καρπών Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα Συνθετική χρωστική Φυτικές χρωστικές που υπάρχουν κυρίως στα καρότα, στα πράσινα λαχανικά, στις ντομάτες και στα πορτοκάλια απ όπου και παραλαμβάνονται με εκχύλιση. Φυτική χρωστική που λαμβάνεται με εκχύλιση από το περικάρπιο των σπόρων του φρούτου του τροπικού δέντρου Αννάτο (Bixa orellana). Eίναι οι φυσικές χρωστικές ουσίες που λαμβάνονται με εκχύλιση του καρπού της πάπρικας (κόκκινο πιπέρι). Ε160(δ) Λυκοπένιο Φυσική χρωστική που λαμβάνεται με εκχύλιση από ντομάτες Ε160(ε) Β-απο-8 - καροτενάλη (C30), (Beta-apo-8 carotenal) Συνθετική χρωστική Ε160(στ) Αιθυλεστέρας β-απο-8 καροτένιου Συνθετική χρωστική οξέος (C30) Ε161(β) Λουτεϊνη Υπάρχει στα φύλλα των πράσινων λαχανικών και λαμβάνεται με εκχύλιση Ε161(ζ) Κανθαξανθίνη Φυσική χρωστική, απαντά σε ορισμένα μανιτάρια και ψάρια Ε162 Ερυθρά Χρωστική της ρίζας των τεύτλων, Μπετανίνη (Beeetroot Red, Betanin) Είναι η φυσική χρωστική των ζαχαρότευτλων. Δεν έχει μεγάλη χρήση λόγω της αστάθειας και της κακής γεύσης της / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [33]

34 Ε163 E170 Aνθοκυάνες (Ανθοκυανίνες) (Anthocyanins) Ανθρακικό ασβέστιο ή Λευκή χρωστική 18 ή κιμωλία. Είναι φυσικές χρωστικές που υπάρχουν σε πολλά (απωροκυπευτικά λουλούδια, φρούτα και λαχανικά). Οι πιο γνωστές είναι η ανθοκυανίνη των σταφυλιών και η ανθοκυανίνη του κόκκινου κραμβιού. Λαμβάνεται από κονιοποιημένο ασβεστόλιθο E171 Διοξείδιο του τιτανίου Συναντάται στη φύση σαν ορυκτό Ε172 Οξείδια του σιδήρου και Υδροξείδια του σιδήρου (Iron oxides and hydroxides) Φυσικές χρωστικές του σιδήρου Ε173 Αργίλιο Πολύ διαδεδομένο στη φύση, υπάρχει στο ορυκτό βωξίτης. Ε174 Άργυρος Μεταλλική χρωστική ουσία που προέρχεται από μεταλλεύματα Ε175 Χρυσός Μεταλλεύματα Ε180 Λιθορουβίνη ΒΚ Συνθετική χρωστική, αζόχρωμα Ε200 Σορβικό οξύ Υπάρχει σε μερικά φρούτα αλλά παρασκευάζεται και συνθετικά Ε202 Σορβικό κάλιο Είναι άλας του Σορβικού οξέος με κάλιο και παρασκευάζεται συνθετικά Ε203 Σορβικό Ασβέστιο Είναι άλας του Σορβικού οξέος με ασβέστιο και παρασκευάζεται συνθετικά. Ε210 Βενζοϊκό Οξύ Υπάρχει σε μερικά φρούτα, λαχανικά και πολλά μούρα, αλλά παρασκευάζεται και συνθετικά. Ε211 Βενζοϊκό Νάτριο Είναι άλας του βενζοϊκού οξέος με νάτριο και παρασκευάζεται συνθετικά. Ε212 Βενζοϊκό Παρασκευάζεται συνθετικά από το βενζοϊκό οξύ. Κάλιο Ε213 Βενζοϊκό Ασβέστιο Είναι άλας του βενζοϊκού οξέος και παρασκευάζεται συνθετικά. Ε214 p-υδροξυβενζοϊκό αιθύλιο Παρασκευάζεται συνθετικά Ε215 p-υδροξυβενζοϊκού αιθυλίου, άλας με νάτριο Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε218 p-υδροξυβενζοϊκό μεθύλιο Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε219 p-υδροξυβενζοϊκού μεθυλίου, άλας με νάτριο Παρασκευάζεται συνθετικά / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [34]

35 Ε220 Διοξείδιο του θείου Απαντά στη φύση, αλλά παράγεται και από την καύση του θείου ή την πυρόλυση του γύψου. Ε221 Θειώδες νάτριο Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε222 Όξινο θειώδες νάτριο Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε223 Μεταδιθειώδες νάτριο Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε224 Μεταδιθειώδες κάλιο (Πυροθειώδες κάλιο) Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε226 Θειώδες ασβέστιο Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε227 Όξινο θειώδες ασβέστιο Παρασκευάζεται συνθετικά. E228 Όξινο θειώδες κάλιο ή διθειώδες κάλιο Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε234 Νισίνη Παράγεται από μικροοργανισμούς, μπορεί δε να υπάρχει φυσιολογικά σε ορισμένα τυριά σαν αποτέλεσμα της διαδικασίας ζύμωσης. E235 Ναταμυκίνη Παράγεται από άγρια στελέχη Streptomyces natalensis ή Streptococcus lactis. Ε239 E Εξαμίνη ή Εξαμεθυλενοτετραμίνη Παρασκευάζεται χημικά από φορμαλδεϋδη και αμμωνία. 242 Πυροκαρβονικό διμεθύλιο ή Δικαρβονικό διμεθύλιο Νιτρώδες Κάλιο Παρασκευάζεται χημικά. Άλας του νιτρώδους οξέος με κάλιο. Ε250 Νιτρώδες Νάτριο Παράγεται συνθετικά από το νιτρώδες νάτριο. Ε251 Νιτρικό Νάτριο Φυσικό ορυκτό. Ε252 Νιτρικό Κάλιο Φυσικό ορυκτό. Ε280 Προπιονικό Οξύ Είναι λιπαρό οξύ και υπάρχει σε πολλά τρόφιμα και γαλακτοκομικά προϊόντα. Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε281 Προπιονικό Νάτριο Είναι άλας του προπιονικού οξέος και υπάρχει σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση. Ε282 Προπιονικό Ασβέστιο Άλας του προπιονικού οξέος. Ε283 Προπιονικό Κάλιο Άλας του προπιονικού οξέος. E284 Βορικό οξύ Συναντάται στη φύση με τη μορφή του ορυκτού σασωλίνη / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [35]

36 E285 Βορικό Νάτριο (Βόρακας) Άλας του βορικού οξέος. E1105 Λυσοζύμη Λαμβάνεται από το λεύκωμα του αυγού της κότας. Ε300 L-Aσκορβικό Οξύ (Βιταμίνη Γ) Φυσικό συστατικό πολλών φρούτων και λαχανικών. Βιομηχανικά παρασκευάζεται με βιολογική σύνθεση. Ε301 L-Aσκορβικό Νάτριο Παρασκευάζεται συνθετικά. Είναι το άλας του ασκορβικού οξέος με νάτριο. Ε302 L-Aσκορβικό Ασβέστιο Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε304(i) Ε304(ii) Ε306 Παλμιτικό ασκορβύλιο ή παλμιτικό L-ασκορβύλιο Στεατικό ακορβύλιο ή στεατικό L-ασκορβύλιο Εκχυλίσματα φυσικής προέλευσης πλούσια σε τοκοφερόλες Παρασκευάζεται συνθετικά. Παρασκευάζεται συνθετικά. Εκχύλισμα από σογέλαιο, φύτρο σιταριού ή ρυζιού, βαμβακόσπορο, αραβόσιτο και πράσινα φύλλα Ε307 Συνθετική α-τοκοφερόλη Παρασκευάζεται με χημική σύνθεση Ε308 Συνθετική γ-τοκοφερόλη Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε309 Συνθετική δ-τοκοφερόλη Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε310 Γαλλικός Προπυλεστέρας Παρασκευάζεται συνθετικά με όξινη ή αλκαλική ή ενζυματική υδρόλυση των ταννινών που είναι φυτικά συστατικά. Ε311 Γαλλικός Οκτυλεστέρας Εστέρας του γαλλικού οξέος. Παράγεται συνθετικά με όξινη ή αλκαλική ή ενζυματική υδρόλυση των τανιννών Ε312 Γαλλικός Δωδεκυλεστέρας Εστέρας του γαλλικού οξέος. Παράγεται συνθετικά με όξινη ή αλκαλική ή ενζυματική υδρόλυση των ταννινών Ε315 Ε316 Ε320 Ε321 Ε420(i), E420(ii) Ερυθορβικό οξύ ή ισοασκορβικό οξύ ή D- Αραβοασκορβικό οξύ Ερυθορβικό νάτριο ή ισοσκορβικό νάτριο Βουτυλική υδροξυανισόλη (BHA) Βουτυλική υδροξυτολουόλη (BHΤ) E420(i) Σορβιτόλη Ε420(ii) Σιρόπι σορβιτόλης Παράγεται και από τη φύση αλλά παρασκευάζεται και συνθετικά Οργανικό άλας. Παρασκευάζεται συνθετικά. Απαντά σε φρούτα των δέντρων που ανήκουν στην οικογένεια «Rosaceae» και κυρίως στα κεράσια, αχλάδια, μήλα και δαμάσκηνα. Είναι μια πολυόλη η οποία για / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [36]

37 εμπορική χρήση παρασκευάζεται από τη γλυκόζη με χημική διαδικασία. Το σιρόπι της σορβιτόλης είναι ένα υδατικό διάλυμα της σορβιτόλης και υδρογονομένων ολιγοσακχαριτών. Ε421 Μαννιτόλη Απαντά φυσικά στον κορμό των κωνοφόρων δέντρων και είναι κρυσταλλική, άοσμη, λευκή σκόνη με γλυκιά γεύση. Tο βιβλικό μάννα που έτρεφε τους Ισραηλίτες πιθανόν να ήταν προϊόν μιας λειχήνης της Lecanora esculenta που χρησιμοποιείται από τους Αραβες για παρασκευή ψωμιού. Ε950 Ε951 Ε952 Ακεσουλφαμικό κάλιο ή Ακεσουλφάμη -Κ Ασπαρτάμη Κυκλαμικό οξύ, Άλατα με νάτριο και ασβέστιο Παρασκευάζονται συνθετικά. Παρασκευάζονται συνθετικά. Ε953 Ισομάλτ Παρασκευάζονται συνθετικά. Ε954 Σαχκαρίνη και τα μετά νατρίου, καλίου άλατα αυτής Συνθετικά γλυκαντικά Ε955 Σουκραλόζη Έντονο γλυκαντικό που παρασκευάζεται συνθετικά από την σακχαρόζη. Ε957 Θαυματίνη Φυσική γλυκαντική ουσία (άοσμη σκόνη με κρεμ χρώμα) που παραλαμβάνεται με εκχύλιση των καρπών ενός φυτού που αναπτύσσεται στη Δυτική Αφρική και ονομάζεται Thaumatococcus. Ε959 Νεοεσπεριδίνη DC Γλυκαντικό (λευκή, άοσμη, κρυσταλλική σκόνη) που παρασκευάζεται από την ουσία νεοεσπεριδίνη, που βρίσκεται στο φλοιό των πορτοκαλιών ποικιλίας Seville και των νερατζιών, και έχει πικρή γεύση. Με ειδική επεξεργασία, μετατρέπεται σε ουσία με γλυκιά γεύση. Ε962 Άλας ασπαρτάμης ακεσουλφάμης Συνθετική γλυκαντική ουσία (άοσμη, λευκή, κρυσταλλική σκόνη), ένωση Ασπαρτάμης και Ακεσουλφαμικού καλίου. Ε965(i), E965(ii) Ε965(i) Μαλτιτόλη E965(ii) Σιρόπι μαλτιτόλης Ογκώδες γλυκαντικό (πολυόλη) με ευχάριστη γλυκιά γεύση παρόμοια με εκείνη της σακχαρόζης. Παρασκευάζεται με υδρογόνωση της μαλτόζης Ε966 Λακτιτόλη Γλυκαντική ουσία που προέρχεται από το γαλακτοσάκχαρο (λακτόζη). Είναι παραπροϊόν της παρασκευής τυριού και καζεΐνης. Ε967 Ξυλιτόλη Φυσική γλυκαντική ουσία, απαντάται σε διάφορα τρόφιμα όπως: μούρα, μαρούλια κ.α / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [37]

38 Ε170 Ανθρακικό ασβέστιο Προέρχεται από φυσικό ορυκτό που λαμβάνεται από τον ασβεστόλιθο. Ε260 Οξικό οξύ Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε261 Οξικό κάλιο Παρασκευάζεται συνθετικά από το οξικό οξύ (Ε260). E262(i) Οξικό νάτριο Παρασκευάζεται συνθετικά από το οξικό οξύ. Ε262(ii) Οξινο οξικό νάτριο (διοξικό Παρασκευάζεται συνθετικά από το οξικό οξύ. νάτριο) Ε263 Οξικό ασβέστιο Παρασκευάζεται συνθετικά από το οξικό οξύ. Ε270 Γαλακτικό οξύ Βρίσκεται στο ξινισμένο γάλα ως αποτέλεσμα της δράσης βακτηριδίων και σε φρούτα και λαχανικά. Παράγεται και βιομηχανικά. Ε296 Μηλικό Οξύ Ουσία που βρίσκεται σε ορισμένα φρούτα και λαχανικά και ιδιαίτερα στα πράσινα μήλα. Παρασκευάζεται και συνθετικά. Ε297 Φουμαρικό oξύ Βρίσκεται σε πολλά φυτά και παρασκευάζεται και βιομηχανικά. Ε322 Λεκιθίνες Οι λεκιθίνες είναι μείγματα που παραλαμβάνονται με φυσικές μεθόδους από ζωικά ή φυτικά τρόφιμα. Ε325 Γαλακτικό Νάτριο Παρασκευάζεται συνθετικά από το γαλακτικό οξύ. Ε326 Γαλακτικό Κάλιο Παρασκευάζεται συνθετικά από το γαλακτικό οξύ. Ε327 Γαλακτικό Ασβέστιο Παρασκευάζεται συνθετικά από το γαλακτικό οξύ. Ε330 Κιτρικό Οξύ Περιέχεται σε ψηλές συγκεντρώσεις στο χυμό του λεμονιού και άλλων εσπεριδοειδών καθώς και σε διάφορα ώριμα φρούτα. Βιομηχανικά παράγεται από τη ζύμωση της μελάσσας. Ε332 Ε333(i) Ε333(ii) Ε333(iii) Άλατα του κιτρικού οξέος με κάλιο Δισόξινο κιτρικό ασβέστιο- Oξινο κιτρικό ασβέστιο - Kιτρικό ασβέστιο Παρασκευάζεται συνθετικά από το κιτρικό οξύ. Παρασκευάζονται συνθετικά από το κιτρικό οξύ. Ε334 Τρυγικό Οξύ L (+) Είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα οξέα των φρούτων και το βρίσκουμε κυρίως στα σταφύλια όπου υπάρχει είτε ως ελεύθερο οξύ είτε υπό μορφή αλάτων καλίου, ασβεστίου ή μαγνησίου. Βιομηχανικά το τρυγικό οξύ παράγεται ως παραπροϊόν της οινοβιομηχανίας. Ε335(i) Όξινο Άλατα του τρυγικού οξέος με νάτριο. Παρασκευάζονται συνθετικά από το τρυγικό οξύ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [38]

39 τρυγικό νάτριο. Ε335(ii) Τρυγικό νάτριο. Ε336(i) Όξινο τρυγικό κάλιο. Ε336(ii) Tρυγικό κάλιο «Π ρ ό σ θ ε τ α τ ρ ο φ ί μ ω ν : Ε = Ε π ι σ ή μ α ν σ η ή Ε ν ο χ ή» Άλατα του τρυγικού οξέος με κάλιο. Δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της ζύμωσης των σταφυλιών ή παράγονται βιομηχανικά ως παραπροϊόν της οινοποιίας. E337 Τρυγικό Καλιονάτριο. Παρασκευάζεται από το τρυγικό οξύ (Ε334). Ε338 Ορθοφωσφορικό οξύ (Φωσφορικό οξύ) Παράγεται από φωσφορικά μεταλλεύματα. Ε339 Φωσφορικά άλατα νατρίου Παρασκευάζονται από το φωσφορικό οξύ (Ε338). Ε340 Φωσφορικά άλατα καλίου Παρασκευάζονται από το φωσφορικό οξύ (Ε338). Ε350 Άλατα του μηλικού οξέος με νάτριο Παρασκευάζονται από το μηλικό οξύ (Ε296). Ε351 Μηλικό κάλιο Παρασκευάζεται από το μηλικό οξύ (Ε296). Ε352 Άλατα του μηλικού οξέος με ασβέστιο Παρασκευάζονται από το μηλικό οξύ (Ε296). Ε353 Μετατρυγικό οξύ Προέλευση Παρασκευάζεται από το τρυγικό οξύ (Ε 334). Ε354 Τρυγικό ασβέστιο Προέλευση Είναι το κατακάθι που προέρχεται από τη ζύμωση του μούστου σε κρασί, μπορεί όμως να παρασκευαστεί και συνθετικά. E155 Αδιπικό Οξύ Είναι οργανικό οξύ το οποίο βρίσκεται σε πολλά ζώντα κύτταρα ιδιαίτερα δε στο χυμό των παντζαριών, αλλά παρασκευάζεται και συνθετικά. Ε356 Αδιπικό νάτριο Συνθετική ή φυσική πρόσθετη ουσία. Ε357 Αδιπικό κάλιο Συνθετική ή φυσική πρόσθετη ουσία. Ε363 Ηλεκτρικό οξύ Βρίσκεται σε απολιθώματα, μύκητες και λειχήνες. Παρασκευάζεται συνθετικά από το οξικό οξύ. Ε380 Κιτρικό αμμώνιο Παρασκευάζεται από το κιτρικό οξύ (Ε330). Ε385 (άλας του EDTA με ασβεστιονάτριο) Αιθυλενοδιαμινοτετραοξικό ασβεστιονάτριο Προέλευση Παρασκευάζεται συνθετικά / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [39]

40 Ε400 Αλγινικό Οξύ Εξάγεται με χημική επεξεργασία από θαλάσσια φυτά κυρίως από το Laminaria. Ε401 Αλγινικό Νάτριο Παρασκευάζεται από το αλγινικό οξύ (Ε400). Ε402 Αλγινικό κάλιο Παρασκευάζεται από το αλγινικό οξύ (Ε400). Ε403 Αλγινικό αμμώνιο Παρασκευάζεται από το αλγινικό οξύ (Ε400). Ε404 Αλγινικό ασβέστιο Παρασκευάζεται από το αλγινικό οξύ (Ε400). Ε405 Αλγινική προπανοδιόλη 1,2 Προέλευση Παρασκευάζεται από το αλγινικό οξύ (Ε400). Ε406 Άγαρ Άγαρ Παράγεται από θαλάσσια άλγη. Ε407 Καραγεννάνη Προέλευση Παραλαμβάνεται με εκχύλιση με νερό από διάφορα θαλάσσια είδη φυκιών. Ε407α Τροποποιημένα φύκη Εucheuma Τα τροποποιημένα φύκη Eucheuma λαμβάνονται από ειδική κατεργασία θαλασσίων φυκών των ειδών Eucheuma cottoni και Εucheuma spinosum της τάξης Rhodophyceate (ερυθροφύκη). Ε410 Κόμμι χαρουπιών Είναι το αλεσμένο ενδόσπερμα των σπερμάτων της χαρουπιάς. Ε412 Κόμμι γκουάρ Είναι το αλεσμένο ενδόσπερμα των σπερμάτων του γκουάρ, κοινή ονομασία του φυτού Cyamopsis tetragonolobus. Ε413 Τραγακάνθιον Εξάγεται από τον κορμό και τα κλαδιά του δέντρου Ε414 Κόμμι ακακίας (Αραβικό κόμμι) Εξάγεται από τον κορμό και τα κλαδιά του δέντρου Αcacia Senegal στη Δυτική Αφρική. Ε415 Ξανθανικό κόμμι Πολυσακχαρίνης ψηλού μοριακού βάρους, που παράγεται από τη ζύμωση υδατανθράκων (π.χ. του αραβόσιτου) και στη συνέχεια καθαρίζεται, ξηραίνεται και αλέθεται. Ε416 Κόμμι καράγια Εξάγεται από τον κορμό του δέντρου Sterculia ureus που απαντάται στην κεντρική Ινδία και Πακιστάν. E417 Κόμμι τάρα Είναι το αλεσμένο ενδόσπερμα των σπερμάτων φυσικών στελεχών του φυτού Caesalpinia spinosa (οικογένεια Leguminosae). E418 Κόμμι τζελάν Πολυσακχαρίτης που παρασκευάζεται με ζύμωση. Ε422 Γλυκερίνη Παρασκευάζεται συνθετικά αλλά παράγεται και ως δευτερεύον προϊόν κατά την αλκοολική ζύμωση των σακχάρων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [40]

41 Ε444 Ε445 Ισοβουτυρική οξική σακχαρόζη Εστέρες γλυκερίνης με κολοφώνιο ξύλου Παρασκευάζεται συνθετικά. Παρασκευάζεται συνθετικά. Ε459 β-κυκλοδεξτρίνη Παρασκευάζεται συνθετικά. E460 Κυτταρίνη Παρασκευάζεται με χημική επεξεργασία της κυτταρίνης. Η κυτταρίνη αποτελεί φυσικό συστατικό που βρίσκεται στις φυτικές ύλες. Ε461 Μεθυλοκυτταρίνη Ουσία που παράγεται με χημική επεξεργασία της κυτταρίνης. Η κυτταρίνη αποτελεί φυσικό συστατικό που βρίσκεται στις φυτικές ίνες. Ε463 Υδροξυπροπυλοκυτταρίνη Ουσία που παράγεται με χημική επεξεργασία της κυτταρίνης. Η κυτταρίνη αποτελεί φυσικό συστατικό που βρίσκεται στις φυτικές ίνες. Ε464 Υδροπροπυλομεθυλοκυτταρί νη Ουσία που παράγεται με χημική επεξεργασία της κυτταρίνης. Η κυτταρίνη αποτελεί φυσικό συστατικό που βρίσκεται στις φυτικές ίνες. Ε465 Αιθυλομεθυλοκυτταρίνη Ουσία που παράγεται με χημική επεξεργασία της κυτταρίνης. Η κυτταρίνη αποτελεί φυσικό συστατικό που βρίσκεται στις φυτικές ίνες. Ε466 Καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη Παράγεται από την κυτταρίνη μετά από κατεργασία με βάση και οξύ. Ε468 E469 Ε470α E470β Ε471 Νάτριο της καρβοξυμεθυλοκυτταρίνης με σταυροδεσμούς Προϊόν ενζυματικής υδρόλυσης της καρβοξυμεθυλοκυτταρίνης Άλατα λιπαρών οξέων με νάτριο, κάλιο και ασβέστιο Άλατα λιπαρών οξέων με μαγνήσιο Μονο-και-δι-γλυκερίδια λιπαρών οξέων Ουσία που λαμβάνεται χημικά από την κυτταρίνη, η οποία βρίσκεται στις φυτικές ίνες. Λαμβάνεται από την καρβοξυμεξυλοκυτταρίνη με ενζυματική πέψη με κυτταρινάση Λαμβάνονται είτε από εδώδιμα λίπη και έλαια είτε από τα αποσταγμένα λιπαρά οξέα εδωδίμων λιπών και ελαίων. Λαμβάνονται είτε από εδώδιμα λίπη και έλαια είτε από τα αποσταγμένα λιπαρά οξέα εδωδίμων λιπών και ελαίων. Παρασκευάζονται από γλυκερίνη και λιπαρά οξέα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [41]

42 2.4. ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Σύμφωνα με έναν πρακτικό ορισμό, πρόσθετα τροφίμων είναι οποιεσδήποτε ουσίες προστίθεται σκοπίμως σε ένα τρόφιμο για να επιφέρουν ένα ειδικό ευεργετικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, τα πρόσθετα έχουν έναν αρκετά πιο περίπλοκο ορισμό στο πλαίσιο της αντίστοιχης νομοθεσίας, σε εθνικό ή και ευρύτερο επίπεδο. Διάφοροι εθνικοί οργανισμοί σ' όλον τον κόσμο όρισαν κανονισμούς και νομικό πλαίσιο για τον έλεγχο της χρήσης των προσθέτων στα τρόφιμα, στηριζόμενοι σε συμβουλές των ειδικών τους επιστημόνων ο καθένας. Στην Αμερική π.χ. ισχύει ο Νόμος περί Αγνών τροφίμων και φαρμάκων PFDA ( Pure Food and Drug Act ). Στην Αμερική το The 1958 Food Additives Amendment to the Federal Food, Drug, and Cosmetic Act εξασφάλισε τους πρώτους συγκεκριμένους ορισμούς των προσθέτων τροφίμων. Η έγκριση των καινούργιων πρόσθετων τροφίμων είχε χρειαστεί πριν ακόμα αυτά μπορούσαν να αγοραστούν, και η υπευθυνότητα για την παροχή της ασφάλειας τους ήταν στα χέρια του κατασκευαστή-βιομηχάνου.στην Αμερική για τη χρήση ή την αγορά μιας ουσίας σαν πρόσθετο τροφίμων, μια εταιρεία πρέπει πρώτα καταθέσει μια αίτηση στο FDA και να συμπεριλάβει κάποιες εξετάσεις που αποδεικνύουν ότι η ουσία αυτή είναι ασφαλής κάτω από τις προτεινόμενες συνθήκες χρήσης. Αν αυτή η ουσία γίνει αποδεκτή σαν ασφαλής, το FDA περιγράφει τους κανονισμούς, τους τύπους των τροφίμων στους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί και τον τρόπο. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο εθνικές νομοθεσίες ίσχυαν μέχρι τις αρχές τις δεκαετίας του Το οι Ευρωπαϊκές χώρες υιοθέτησαν ένα κοινό πλαίσιο κανόνων, αποδεχόμενες τις τρεις οδηγίες περί γλυκαντικών, χρωστικών, και άλλων προσθέτων που πρότεινε η Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων (Scientific Committee on Food ). Η SCF ιδρύθηκε το 1974 από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και αποτελείται από ανεξάρτητους επιστήμονες από τα κράτη - μέλη που καλύπτουν μια μεγάλη ποικιλία επιστημονικών κλάδων. Λαμβάνει υπ' όψιν της και τα πορίσματα άλλων οργανισμών μεταξύ των οποίων σπουδαιότερος είναι ο JECFA ( Joint FAO/WHO Expert Committee on Food ), μια ομάδα διεθνώς αναγνωρισμένων ειδικών, που χρηματοδοτείται από τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας WHO (World Health / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [42]

43 Organisation ) και τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας FAO ( Food and Agricultural Organisation ) των Ηνωμένων Εθνών. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα καθιέρωσε ένα σύστημα αρίθμησης των επιτρεπομένων προσθέτων, το οποίο υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Κωδικοποίησης Τροφίμων (CAC), ως διεθνές σύστημα αρίθμησης των προσθέτων. Ο αριθμός με τον οποίο κωδικοποιείται κάθε πρόσθετο, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, συνοδεύεται και από το γράμμα Ε ακριβώς δηλώνει ότι είναι επιτρεπόμενο π.χ. Ε122. το οποίο Όλα τα πρόσθετα στην ΕΕ εγκρίνονται και καταχωρούνται στη «θετική» λίστα με βάση: Την αξιολόγηση ασφάλειάς τους Την τεχνολογική αναγκαιότητα Την εξασφάλιση ότι δεν παραπλανάται ο καταναλωτής Ο Κανονισμός ΕΚ 1333/2008 καθορίζει τους κανόνες για τα πρόσθετα τροφίμων : ορισμοί, συνθήκες χρήσεις, επισήμανση και διαδικασίες και αντικαθιστά Την οδηγία πλαίσιο 89/107/EΟΚ Την οδηγία 94/35/EΚ για τα γλυκαντικά Την οδηγία 94/36/EΚ για τις χρωστικές Την οδηγία 95/2/EΚ για τα πρόσθετα εκτός από τις χρωστικές και τα γλυκαντικά Η λίστα των προσθέτων τροφίμων που επιτρέπονται δυνάμει των παλιών Οδηγιών εισήχθησαν στο Παράρτημα ΙΙ και ΙΙΙ του Κανονισμού ΕΚ 1333/2008 μετά τον έλεγχο της συμμόρφωσης με τους όρους χρήσης. Τα πρόσθετα τροφίμων στο Παράρτημα ΙΙ καταχωρούνται με βάση τις κατηγορίες τροφίμων που μπορούν να προστίθενται. Μέχρι την 1η Ιουνίου 2013, οι διατάξεις των παλιών Οδηγιών εξακολουθούν να ισχύουν και ειδικότερα: Άρθρο 2, παράγραφοι (1), (2) και (4) της Οδηγίας 94/35/EΚ και το Παράρτημα αυτής Άρθρο 2, παράγραφοι (1) - (6), (8), (9) και (10) της Οδηγίας 94/36/EΚ και τα Παραρτήματα I V αυτής / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [43]

44 Άρθρα 2 και 4 της Οδηγίας 95/2/EΚ και τα Παραρτήματα I - VI. Οι νέες κοινοτικές λίστες προσθέτων τροφίμων που τροποποιούν τα Παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ του Κανονισμού ΕΚ 1333/2008 υιοθετήθηκαν στις 11 Νοεμβρίου 2011: Ενωσιακός κατάλογος προσθέτων τροφίμων για χρήση στα τρόφιμα και οι συνθήκες χρήσης τους (Παράρτημα ΙΙ) Ενωσιακός κατάλογος προσθέτων τροφίμων για χρήση σε πρόσθετα τροφίμων, ένζυμα τροφίμων αρωματικές ύλες και θρεπτικά συστατικά (Παράρτημα ΙΙΙ) Η χρήση των γλυκοζιτών στεβιόλης σε κατάλληλα επίπεδα για 31 διαφορετικές κατηγορίες τροφίμων εγκρίθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2011 με τον Κανονισμό ΕΚ 1131/2011 που τροποποιεί το Παράρτημα ΙΙ του Κανονισμού ΕΚ 1333/2008. Βάση δεδομένων προσθέτων τροφίμων μπορεί να χρησιμεύσει ως εργαλείο για την ενημέρωση σχετικά με τα πρόσθετα τροφίμων που εγκρίνονται για χρήση στα τρόφιμα στην ΕΕ και τις συνθήκες χρήσης τους. Βασίζεται στο νέο σύστημα κατηγοριοποίησης των τροφίμων που βρίσκεται στο παράρτημα II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008. Ο Ενωσιακός κατάλογος των προσθέτων δημιουργήθηκε με τη μεταφορά των προσθέτων τροφίμων που επιτρέπονται για χρήση σε τρόφιμα στο πλαίσιο των οδηγιών 94/35/ΕΚ, 94/36/ΕΚ και 95/2/ΕΚ, σε ένα νέο σύστημα κατάταξης σε κατηγορίες τροφίμων. Ορισμένα πρόσθετα και χρήσεις που δεν χρειάζονται πλέον δεν έχουν εγγραφεί στο παράρτημα II. Συνοπτικά η ισχύουσα νομοθεσία σήμερα είναι: Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 470/2012 της Επιτροπής για την τροποποίηση του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τη χρήση της πολυδεξτρόζης (Ε 1200) στην μπίρα. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 471/2012 της Επιτροπής για την τροποποίηση του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τη χρήση της λυσοζύμης (Ε 1105) στην μπίρα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [44]

45 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 472/2012 της Επιτροπής για την τροποποίηση του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τη χρήση εστέρων γλυκερόλης με κολοφώνιο ξύλου (E 445) για εκτύπωση σε προϊόντα ζαχαροπλαστικής με σκληρή επικάλυψη. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 380/2012 της Επιτροπής για την τροποποίηση του Παραρτήματος II του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τους όρους χρήσης και τα επίπεδα χρήσης των προσθέτων τροφίμων που περιέχουν αργίλιο. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 231/2012 της Επιτροπής σχετικά με τη θέσπιση προδιαγραφών για τα πρόσθετα τροφίμων που αναφέρονται στα Παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 232/2012 της Επιτροπής για την τροποποίηση του Παραρτήματος II του Κανονισμού (Ε.Κ.) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τους όρους χρήσης και τα επίπεδα χρήσης των ουσιών κίτρινο της κινολίνης (E104), κίτρινο sunset FCF/κιτρινοπορτοκαλί S (E110) και πονσώ 4R, ερυθρό της κοχενίλης A (E124) Οδηγία 2010/69/Ε.Ε. για την τροποποίηση των Παραρτημάτων της Οδηγίας 95/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τα πρόσθετα τροφίμων πλην των χρωστικών και των γλυκαντικών (εδώ για παράδειγμα αναφέρεται η νέα έγκριση του εκχυλίσματος του δεντρολίβανου), η οποία ενσωματώθηκε στο Εθνικό Δίκαιο με την Απόφαση ΑΧΣ 24/2011 (ΦΕΚ 537/Β / ). Οδηγία 2009/163/ΕΚ για την τροποποίηση της Οδηγίας 94/35/Ε.Κ. για τα γλυκαντικά που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν στα τρόφιμα όσον αφορά το γλυκαντικό νεοτάμη, η οποία ενσωματώθηκε στο Εθνικό Δίκαιο με την Απόφαση ΑΧΣ 84/2010 (ΦΕΚ 1726/Β / ). Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1129/2011 της Επιτροπής, της 11ης Νοεμβρίου 2011, για την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με την κατάρτιση ενωσιακού καταλόγου για τα πρόσθετα τροφίμων. Κανονισμός (ΕΕ) αριθμ. 1130/2011 της Επιτροπής, της 11ης Νοεμβρίου 2011 για τροποποίηση του παραρτήματος III του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που αφορά τα πρόσθετα τροφίμων, με / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [45]

46 την κατάρτιση ενωσιακού καταλόγου για τα πρόσθετα τροφίμων που εγκρίνονται για χρήση σε πρόσθετα τροφίμων, ένζυμα τροφίμων, αρωματικές ύλες τροφίμων και θρεπτικές ουσίες. Κανονισμό (ΕE) 1131/2011 της Επιτροπής, της 11ης Νοεμβρίου 2011 για την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τους γλυκοζίτες στεβιόλης. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2008 που αφορά τα πρόσθετα τροφίμων. Κανονισμός (ΕΕ) 257/2010 της Επιτροπής σχετικά με την κατάρτιση προγράμματος για την επαναξιολόγηση εγκεκριμένων προσθέτων τροφίμων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που αφορά τα πρόσθετα τροφίμων. Κανονισμός (EE) αριθ. 238/2010 της Επιτροπής, της 22ας Μαρτίου 2010, για την τροποποίηση του παραρτήματος V του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις απαιτήσεις επισήμανσης για ποτά με περισσότερο από 1,2% κατ' όγκο αλκοόλης και τα οποία περιέχουν ορισμένες χρωστικές τροφίμων. Οδηγία 89/107/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τα πρόσθετα που μπορούν να χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα τα οποία προορίζονται για ανθρώπινη διατροφή (δείτε στον σύνδεσμο το ενοποιημένο κείμενο) Οδηγία 95/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα πρόσθετα τροφίμων πλην των χρωστικών και των γλυκαντικών υλών (δείτε στο σύνδεσμο το ενοποιημένο κείμενο). Οδηγία 94/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 1994, για τις χρωστικές που μπορούν να χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα. Οδηγία 94/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις γλυκαντικές ύλες που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν στα τρόφιμα (δείτε στο σύνδεσμο το ενοποιημένο κείμενο). Οδηγία 2011/3/Ε.Ε. για τροποποίηση της Οδηγίας 2008/128/ΕΚ για τη θέσπιση ειδικών κριτηρίων καθαρότητας για τις χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα, η οποία ενσωματώθηκε στο Εθνικό Δίκαιο με την Απόφαση ΑΧΣ 87/2011 (ΦΕΚ 1874/Β / ) / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [46]

47 Οδηγία 2010/67/Ε.Ε. για την τροποποίηση της Οδηγίας 2008/84/ΕΚ σχετικά με τη θέσπιση ειδικών κριτηρίων καθαρότητας για τα πρόσθετα τροφίμων πλην των χρωστικών και των γλυκαντικών υλών, η οποία ενσωματώθηκε στο Εθνικό Δίκαιο με την Απόφαση ΑΧΣ 23/2011 (ΦΕΚ 537/Β / & διορθωτικό ΦΕΚ 595/Β/ ). Οδηγία 2010/37/Ε.Ε. για τροποποίηση της Οδηγίας 2008/60/ΕΚ για τη θέσπιση ειδικών κριτηρίων καθαρότητας για τα γλυκαντικά, η οποία ενσωματώθηκε στο Εθνικό Δίκαιο με την Απόφαση ΑΧΣ 189/2010 (ΦΕΚ 1726/Β / ). Οδηγία 2009/10/Ε.Κ. για την τροποποίηση της Οδηγίας 2008/84/Ε.Κ. σχετικά με τη θέσπιση ειδικών κριτηρίων καθαρότητας για τα πρόσθετα τροφίμων πλην των χρωστικών και των γλυκαντικών υλών, η οποία ενσωματώθηκε στο Εθνικό Δίκαιο με την Απόφαση ΑΧΣ 449/2009 (ΦΕΚ 2600/Β / ). Πρώτη οδηγία 81/712/EOK της Επιτροπής περί καθορισμού των κοινοτικών μεθόδων ανάλυσης για τον έλεγχο των κριτηρίων καθαρότητας ορισμένων πρόσθετων υλών που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα Οδηγία 2008/128/ΕΚ της Επιτροπής της 22ας Δεκεμβρίου 2008 σχετικά με τη θέσπιση ειδικών κριτηρίων καθαρότητας για τις χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα (κωδικοποιημένη έκδοση, αντικαθιστά την οδηγία 95/45/ΕΚ της Επιτροπής με τις τροποποιήσεις της). Οδηγία 2008/60/ΕΚ της Επιτροπής της 17ης Ιουνίου 2008 σχετικά με τη θέσπιση ειδικών κριτηρίων καθαρότητας για τα γλυκαντικά που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα (κωδικοποιημένη έκδοση, αντικαθιστά την οδηγία 95/31/ΕΚ της Επιτροπής με τις τροποποιήσεις της). Οδηγία 2008/84/ΕΚ της Επιτροπής της 27ης Αυγούστου 2008 σχετικά με τη θέσπιση ειδικών κριτηρίων καθαρότητας για τα πρόσθετα τροφίμων πλην των χρωστικών και των γλυκαντικών υλών (κωδικοποιημένη έκδοση, αντικαθιστά την οδηγία 96/77/ΕΚ της Επιτροπής με τις τροποποιήσεις της). Οδηγία 94/54/ΕΚ της Επιτροπής σχετικά με την αναγραφή, στην επισήμανση ορισμένων τροφίμων, υποχρεωτικών ενδείξεων πέραν των προβλεπομένων από την οδηγία 79/112/ΕΟΚ του / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [47]

48 Συμβουλίου. Η τελευταία τροποποίηση της έγινε με την Οδηγία 2004/77 ΕΚ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ - Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ένα πρόσθετο τροφίμων μπορεί να εγκριθεί μόνο εάν η χρήση του πληροί τους ακόλουθους όρους: βάσει των διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων, δεν παρουσιάζει κίνδυνο για την υγεία των καταναλωτών, στο επίπεδο της προτεινόμενης χρήσης υφίσταται εύλογη τεχνολογική ανάγκη που δεν μπορεί να επιτευχθεί με άλλο μέσο και η χρήση του δεν παραπλανά αλλά προσφέρει οφέλη στον καταναλωτή. Κατά την αξιολόγηση ενός προσθέτου τροφίμων εξετάζονται και άλλοι σχετικοί παράγοντες, όπως η δεοντολογία, οι παραδόσεις, το περιβάλλον κ.λπ. Η νομοθεσία της ΕΕ προβλέπει ότι τα πρόσθετα τροφίμων πρέπει να έχουν πλεονεκτήματα και οφέλη για τον καταναλωτή. Επομένως, πρέπει να εξυπηρετούν έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους σκοπούς: πρέπει να διατηρείται η διατροφική αξία του τροφίμου πρέπει να παρέχουν τα αναγκαία συστατικά ή στοιχεία για τα τρόφιμα που παρασκευάζονται για ομάδες καταναλωτών με ειδικές διατροφικές ανάγκες πρέπει να βελτιώνουν την ικανότητα διατήρησης ή τη σταθερότητα ενός τροφίμου ή να βελτιώνουν τις οργανοληπτικές του ιδιότητες, υπό τον όρο ότι ο καταναλωτής δεν παραπλανάται πρέπει να συμβάλλουν στην παρασκευή, τη μεταποίηση, την προετοιμασία, την επεξεργασία, τη συσκευασία, τη μεταφορά ή την αποθήκευση τροφίμου, συμπεριλαμβανομένων των προσθέτων τροφίμων, των ενζύμων τροφίμων και των αρωματικών υλών τροφίμων, υπό τον όρο ότι το πρόσθετο τροφίμων δεν χρησιμοποιείται για τη συγκάλυψη της χρήσης ελαττωματικών πρώτων υλών ή πρακτικών που αντιβαίνουν στους κανόνες υγιεινής. Η χρήση των χρωστικών τροφίμων θεωρείται αποδεκτή για τους ακόλουθους σκοπούς: για την αποκατάσταση της αρχικής εμφάνισης του τροφίμου του οποίου το χρώμα επηρεάστηκε από τη / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [48]

49 μεταποίηση, την αποθήκευση, τη συσκευασία και τη διανομή για τη βελτίωση της οπτικής ελκυστικότητας του τροφίμου για την απόδοση χρώματος σε τρόφιμα τα οποία είναι συνήθως άχρωμα. Η χρήση των χρωστικών τροφίμων πρέπει πάντοτε να ανταποκρίνεται στον γενικό όρο για τη μη παραπλάνηση του καταναλωτή. Για παράδειγμα, η χρήση των χρωστικών δεν πρέπει να δίνει την εντύπωση ότι περιέχονται συστατικά τα οποία δεν έχουν προστεθεί. Μόνο τα πρόσθετα τροφίμων που περιλαμβάνονται στη νομοθεσία της ΕΕ επιτρέπεται να προστίθενται στα τρόφιμα και υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Τα πρόσθετα που δεν εγείρουν σοβαρές τοξικολογικές ανησυχίες επιτρέπεται να προστίθενται σε όλα σχεδόν τα μεταποιημένα τρόφιμα. Μερικά παραδείγματα είναι το ανθρακικό ασβέστιο (E 170), το γαλακτικό οξύ (E 270), το κιτρικό οξύ (E 330), οι πηκτίνες (E 440), τα λιπαρά οξέα (E 570) και το άζωτο (E 941). Η χρήση άλλων προσθέτων είναι πολύ πιο περιορισμένη, για παράδειγμα: Η ναταμυκίνη (E 235) επιτρέπεται να χρησιμοποιείται μόνο ως συντηρητικό για την επιφανειακή επεξεργασία τυριού και αλλαντικών που έχουν υποστεί ξήρανση. Το ερυθορβικό οξύ (E 315) επιτρέπεται να χρησιμοποιείται μόνο ως αντιοξειδωτικό σε ορισμένα προϊόντα κρέατος και ιχθυηρά προϊόντα. Το σιδηροκυανιούχο νάτριο (E 535) επιτρέπεται να χρησιμοποιείται μόνο ως αντισυσσωματοποιητικός παράγοντας στο αλάτι και τα υποκατάστατά του. Σε ορισμένα τρόφιμα η χρήση των προσθέτων είναι πολύ περιορισμένη. Στα μη μεταποιημένα τρόφιμα όπως είναι το γάλα, τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, το νωπό κρέας και το νερό επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται πολύ λίγα πρόσθετα. Όσο μεγαλύτερη είναι η μεταποίηση που υφίσταται ένα τρόφιμο τόσο περισσότερα είναι τα πρόσθετα που επιτρέπονται και χρησιμοποιούνται. Τα είδη ζαχαροπλαστικής, τα πικάντικα σνακ, τα αρωματισμένα ποτά και επιδόρπια είναι ορισμένα από τα προϊόντα που / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [49]

50 εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία των υψηλής μεταποίησης τροφίμων, στην οποία επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται πολλά πρόσθετα. Τα πρόσθετα των οποίων η χρήση σε τρόφιμα, καθώς και οι συνθήκες της χρήσης αυτής, έχει εγκριθεί περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 που αφορά τα πρόσθετα τροφίμων. Έχουν εγκριθεί μόνο τα πρόσθετα που περιλαμβάνονται στον κατάλογο αυτόν και υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Η καταχώριση των προσθέτων τροφίμων στον κατάλογο αυτόν γίνεται βάσει των κατηγοριών τροφίμων στα οποία επιτρέπεται να προστεθούν. Σε αυτή τη βάση δεδομένων ο καταναλωτής ή ο υπεύθυνος μιας επιχείρησης μπορεί να βρει ποια πρόσθετα επιτρέπονται για ένα συγκεκριμένο τρόφιμο. Η διαδικασία έγκρισης των προσθέτων τροφίμων καθορίζεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ.1331/2008. Ένα πρόσθετο συνήθως εγκρίνεται έπειτα από αίτηση που υποβάλλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάποιος ενδιαφερόμενος. Για τα νέα πρόσθετα, η Επιτροπή ζητά από την EFSA να αξιολογήσει την ασφάλεια της ουσίας. Μετά από τη γνωμοδότηση της EFSA (σε διάστημα εννέα μηνών από την υποβολή του αιτήματος), η Επιτροπή, σε συνεργασία με τους εμπειρογνώμονες για τα πρόσθετα τροφίμων από όλα τα κράτη μέλη, εξετάζει την ενδεχόμενη έγκρισή της. Κατά την εξέταση αυτή λαμβάνονται υπόψη η αξιολόγηση της ασφάλειας, η τεχνολογική ανάγκη, η πιθανότητα κακής χρήσης και τα πλεονεκτήματα και οφέλη για τον καταναλωτή. Εάν κριθεί σκόπιμο, η Επιτροπή συντάσσει πρόταση για την πιθανή έγκριση του προσθέτου και την υποβάλλει για ψήφιση στη μόνιμη επιτροπή για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων (SCoFCAH). Εάν η SCoFCAH την υποστηρίξει, η πρόταση υποβάλλεται στη συνέχεια στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τα θεσμικά αυτά όργανα μπορούν ακόμη να την απορρίψουν εάν κρίνουν ότι η έγκριση δεν συμβαδίζει με τους όρους χρήσης που καθορίζονται στη νομοθεσία της ΕΕ. Τα πρόσθετα στα τρόφιμα επισημαίνονται σύμφωνα με τους κανόνες που καθορίζονται στην οδηγία 2000/13/ΕΚ. Τα πρόσθετα τροφίμων είναι συστατικά τροφίμων και πρέπει να αναγράφονται στον κατάλογο των συστατικών. Έτσι ο καταναλωτής μπορεί να ελέγξει ποια πρόσθετα περιέχονται σε ένα τρόφιμο, διαβάζοντας την ετικέτα. Τα πρόσθετα πρέπει να αναφέρονται με την / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [50]

51 ονομασία της λειτουργικής τους κατηγορίας, η οποία πρέπει να ακολουθείται από την ειδική τους ονομασία ή τον αριθμό E. Για παράδειγμα: «χρωστική κουρκουμίνη» ή «χρωστική: E 100». Αυτός ο αριθμός Ε μπορεί να χρησιμοποιείται για να απλοποιεί την επισήμανση των ουσιών, οι οποίες πολλές φορές έχουν πολύπλοκες χημικές ονομασίες. Είναι αλήθεια ότι η παρασκευή τροφίμων χωρίς τη χρήση προσθέτων είναι δυνατή. Στο φαγητό που ετοιμάζουμε στα σπίτια μας κανονικά δεν βάζουμε πρόσθετα. Ωστόσο, στο σπίτι το φαγητό καταναλώνεται συνήθως αμέσως. Επιπλέον, η οικιακή παρασκευή τροφίμων, συγκριτικά με τη βιομηχανική παρασκευή, δεν επηρεάζει τόσο πολύ την εμφάνιση. Δεν απαιτούν τη χρήση προσθέτων όλα τα προϊόντα των βιομηχανιών ειδών διατροφής. Τέτοιου είδους παραδείγματα είναι ορισμένοι τύποι ψωμιού, ορισμένα είδη έτοιμων γευμάτων, κάποια είδη δημητριακών προγεύματος κ.λπ. Η ανάγκη χρήσης προσθέτων εξαρτάται από τη διαδικασία παραγωγής, τα συστατικά, την τελική εμφάνιση, την απαιτούμενη συντήρηση, την ανάγκη προστασίας από πιθανή ανάπτυξη βλαβερών βακτηριδίων, το είδος της συσκευασίας και άλλους παράγοντες. Εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά τρόφιμα περιέχουν ουσίες που απαντούν στη φύση, οι οποίες έχουν εγκριθεί και ως πρόσθετα τροφίμων. Τέτοια είναι π.χ. οι ριβοφλαβίνες (Ε 101), καροτένια (Ε 160a), ανθοκυανίνες (E 163), οξικό οξύ (E 260), ασκορβικό οξύ (E 300), κιτρικό οξύ (E 330), τρυγικό οξύ (E 334), ηλεκτρικό οξύ (E 363), γλουταμινικό οξύ (E 620), L-κυστεΐνη (E 920) και ερυθρά χρωστική της ρίζας των τεύτλων (Ε 162). Οι γλυκοζίτες στεβιόλης είναι γλυκαντικά που παράγονται με εκχύλιση των φύλλων του φυτού Stevia rebaudiana Bertoni, το οποίο κατάγεται από την Παραγουάη. Σε συνέχεια της αίτησης που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητήθηκε από την EFSA να αξιολογήσει την ασφάλεια της ουσίας αυτής. Η EFSA στη γνωμοδότησή της, τον Μάρτιο του 2010, αποφάνθηκε ότι το γλυκαντικό αυτό δεν είναι ούτε καρκινογόνο ούτε γονοτοξικό ούτε συνδέεται με οποιουδήποτε είδους τοξικότητα για την αναπαραγωγή ή την ανάπτυξη και όρισε το επίπεδο αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψής του (ADI) σε 4 mg/kg βάρους/ήμερα. Σύμφωνα με τις συντηρητικές εκτιμήσεις για την έκθεση στους γλυκοζίτες στεβιόλης, τόσο για τους ενήλικες όσο / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [51]

52 και για τα παιδιά, είναι πιθανόν η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI) να υπερβαίνει τα μέγιστα προτεινόμενα επίπεδα χρήσης. Για να εξασφαλιστεί ότι η έκθεση του καταναλωτή είναι ασφαλής, έπρεπε να επανεξεταστούν οι ζητούμενες χρήσεις και τα επίπεδα χρήσης. Για τον λόγο αυτό πραγματοποιήθηκαν περαιτέρω διαβουλεύσεις με την EFSA και τους αιτούντες ώστε να προταθούν επίπεδα τα οποία θα είναι αφενός ασφαλή και, αφετέρου, θα επιτρέπουν στα προϊόντα να λειτουργούν ως γλυκαντικά. Η χρήση των γλυκοζιτών στεβιόλης έχει πλέον εγκριθεί σε κατάλληλα επίπεδα για 31 διαφορετικές κατηγορίες τροφίμων, μεταξύ των οποίων είναι τα αναψυκτικά, τα επιδόρπια, τα είδη ζαχαροπλαστικής και τα επιτραπέζια γλυκαντικά. Ο ΕΦΕΤ στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του πραγματοποιεί από το έτος 2002 συστηματικούς ελέγχους στα πλαίσια των Προγραμμάτων Επισήμου Ελέγχου Τροφίμων (δειγματοληψία και ανάλυση) με τίτλο «Πρόσθετες ύλες τροφίμων». Αντικείμενο του προγράμματος είναι ο έλεγχος της κανονικότητας των τροφίμων φυτικής και ζωικής προέλευσης, ως προς τις περιεχόμενες πρόσθετες ύλες δηλαδή έλεγχος ως προς την ορθή χρήση προσθέτων σε εγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων και έλεγχος συμμόρφωσης ως προς τα ανώτατα επιτρεπτά επίπεδα προσθέτων τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των χρωστικών και των γλυκαντικών ουσιών, με βάση τα ισχύοντα νομοθετικά όρια. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται και έλεγχος ορθής επισήμανσης ως προς την κείμενη Νομοθεσία και ειδικότερα όσον αφορά στην ορθή αναγραφή περιεχομένων προσθέτων/κατηγορίας προσθέτου, την ορθή επισήμανση για τη δήλωση παρουσίας θειωδών και τυχόν παραπλανητική επισήμανση που σχετίζεται με τη μεταφορά ενός προσθέτου στο τελικό προϊόν / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [52]

53 Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 3 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΤΡΟΦΙΜΑ ΜΕ Ή ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΕΤΑ - ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

54 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

55 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα Ε είναι ουσίες οι οποίες προστίθενται στα τρόφιμα για να βελτιώσουν τις ιδιότητες του όπως συντήρηση, αισθητική βελτίωση κ.α. Ωστόσο δεν έχουν μόνο θετική δράση. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι έχουν καταστροφικό ρόλο για τον ανθρώπινο οργανισμό και είχε δημιουργηθεί σύγχυση στην κοινωνία με τους καταναλωτές να αποφεύγουν να αγοράζουν τρόφιμα με Ε. Αυτή την σύγχυση άρχισαν να την εκμεταλλεύονται διάφοροι παράγοντες οι οποίοι ήθελα να εξασφαλίσουν οικονομικά οφέλη και δημιούργησαν αναταραχή στους πολίτες. Όμως μια σειρά από καινούργιες έρευνες έδειξαν πως δεν είναι όλα τα Ε επικίνδυνα για την υγεία αλλά με την πλειοψηφία αυτών να είναι επιβλαβή. Σε αυτή την περίοδο δημιουργήθηκαν υποκατάστατα των πρόσθετων με σκοπό την αντικατάσταση αυτών στα τρόφιμα. Αυτό ήταν μια θετική εξέλιξη για τους καταναλωτές οι οποίοι υποστηρίζουν αυτό το εγχείρημα και αγοράζουν προϊόντα δίχως ή με υποκατάστατα αυτών. Επομένως, η κατάσταση αυτή δημιουργεί αλλαγές στην αγορά με αποτέλεσμα προϊόντα που αποτελούσαν σταθερές καταναλωτικές αξίες πλέον να θεωρούνται αναξιόπιστα. Το θέμα που θα αναφερθεί είναι τα τρόφιμα με ή χωρίς Ε, δηλαδή τα πρόσθετα σε τρόφιμα. Τα πρόσθετα τροφίμων είναι φυσικές ή συνθετικές ουσίες που προστίθενται σκόπιμα στα τρόφιμα για να εκτελέσουν ορισμένες τεχνολογικές λειτουργίες, όπως χρωστικές, ενίσχυση γεύσης, συντηρητικά, γλυκαντικές ουσίες, κ.ά. Οπότε οι ενότητες που θα ακολουθήσουν θα αναφερθούν στις κατηγορίες τέτοιων τροφίμων και στη λειτουργία τους. Η προσθήκη τους εξυπηρετεί κάποιους σκοπούς. Πρώτος από αυτούς είναι η βελτίωση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών. Δεύτερος είναι η σταθερότητα και τρίτος η συντήρηση των τροφίμων. Η προσθήκη π.χ. συντηρητικού εμποδίζει την ανάπτυξη μικροοργανισμών που θα μπορούσε να προκαλέσει τροφική δηλητηρίαση, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η διάρκεια συντήρησης του τροφίμου. Η προσθήκη ενισχυτικού γεύσης, ή χρωστικής βελτιώνει τη γεύση ή την εμφάνιση του τροφίμου αντίστοιχα. Πολλά πρόσθετα τροφίμων υπάρχουν στη φύση (π.χ. η ερυθρά χρωστική της ρίζας των τεύτλων, οι ανθοκυανίνες), άλλα ενώ υπάρχουν στη φύση παρασκευάζονται συνθετικά (π.χ. το ασκορβικό οξύ). Τέλος υπάρχουν πρόσθετα που δεν βρίσκονται στη φύση αλλά παρασκευάζονται / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [55]

56 συνθετικά (π.χ. το συνθετικό γλυκαντικό ασπαρτάμη, που χρησιμοποιείται αντί ζάχαρης) ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ Πολλοί δεν το γνωρίζουν, όμως τα πρόσθετα μπορούν να είναι είτε φυσικής προέλευσης είτε συνθετικά. Ορισμένα πρόσθετα τροφίμων προέρχονται από φυσικές πηγές, όπως π.χ. το λυκοπένιο από τη ντομάτα ή οι γλυκοζίτες στεβιόλης από το φυτό στέβια. είναι αυτονόητο πως «φυσικής προέλευσης» δεν σημαίνει απαραιτήτως «καλύτερο» ή «ασφαλέστερο» από ένα συστατικό που έχει «συντεθεί» στο εργαστήριο. Εξάλλου, στη φύση υπάρχουν και συστατικά που είναι επικίνδυνα. Έτσι, για παράδειγμα, τόσο το γλυκαντικό από το φυτό στέβια, όσο και η ασπαρτάμη, η ακεσουλφάμη-κ ή η σουκραλόζη που συντίθεται εργαστηριακά έχουν περάσει τους ίδιους εκτενείς ελέγχους πριν λάβουν την τελική έγκριση και όλα έχουν κριθεί ως ασφαλή για κατανάλωση ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΛΙΠΟΥΣ Συστατικά που χρησιμοποιούνται για την αντικατάσταση λίπους είναι συνήθως πρωτεΐνες ή υδατάνθρακες που βασίζονται π.χ. σε πατάτες, καλαμπόκι, ρίζες κιχωρίου, αβγό, σόγια ή γάλα, τα οποία μπορούν να μιμούνται τις ιδιότητες που το λίπος προσδίδει στο φαγητό ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ TRANS-ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ Τα μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια, τα οποία αποτελούν πηγή των trans λιπαρών, αντικαθίσταται συνήθως από άλλα λάδια. το λάδι που χρησιμοποιείται για να αντικαταστήσει τα trans να μειώνει πράγματι τον κίνδυνο, ώστε να επιφέρει πραγματικό όφελος. Παρότι οι μαργαρίνες είναι πλέον σχεδόν χωρίς trans λιπαρά στην Ευρώπη, τεχνικά ζητήματα εμποδίζουν την πρόοδο για τα προϊόντα αρτοποιίας ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΟΡΕΣΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΗ Η πυκνότητα είναι ένα μείζον θέμα στα τρόφιμα, όταν επιχειρείται μείωση των κορεσμένων λιπαρών οξέων σε αυτά, με αντικατάστασή τους από ακόρεστα λιπαρά. Όσο πιο ακόρεστα λιπαρά οξέα υπάρχουν σε ένα τρόφιμο, τόσο πιο μαλακό γίνεται το λίπος. Επιπλέον, περισσότερα ακόρεστα λιπαρά, επίσης, σημαίνει / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [56]

57 μεγαλύτερη τάση προς οξείδωση των λιπών ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΖΑΧΑΡΗΣ Υπάρχουν ήδη πολλά «χωρίς ζάχαρη» και «με μειωμένη ζάχαρη» προϊόντα στην αγορά. Η γλυκύτητά τους προέρχεται είτε από ισχυρές γλυκαντικές ουσίες ή από ογκώδη γλυκαντικά όπως η ισομαλτιτόλη. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη ότι η ζάχαρη δίνει επίσης όγκο στα τρόφιμα, το μεγαλύτερο μέρος του όγκου θα πρέπει να αντισταθμιστεί από άλλα συστατικά, τα οποία είναι συχνά άλλοι υδατάνθρακες, π.χ. άμυλα. Τα πράγματα είναι διαφορετικά για τα ποτά, όπου η ζάχαρη μπορεί να αντικατασταθεί από ισχυρές γλυκαντικές ουσίες και ο κύριος όγκος του προϊόντος μπορεί να επιτευχθεί με χρήση νερού ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΑΚΤΟΖΗΣ Όλο το γάλα των ζώων περιέχει λακτόζη. Το γάλα από σόγια, που είναι πραγματικά ένας χυμός, δεν περιέχει λακτόζη. Εντούτοις, περιέχει άλλα σάκχαρα που μπορούν μερικές φορές να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα στους ανθρώπους με δυσανεξία στη λακτόζη ΛΑΚΤΟΖΗ ΣΕ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Μερικά προϊόντα επονομαζόμενα μη γαλακτοκομικά, όπως η κρέμα για καφέ σε σκόνη και οι χτυπημένες κρέμες, μπορούν επίσης να περιλάβουν τα συστατικά που προέρχονται από το γάλα και επομένως περιέχουν λακτόζη. Οι έξυπνοι αγοραστές μαθαίνουν να διαβάζουν τις ετικέτες τροφίμων με προσοχή, όχι μόνο για το γάλα και τη λακτόζη μεταξύ των περιεχομένων, αλλά και για τέτοιες λέξεις όπως τον ορρό γάλακτος, την πέτσα του γάλακτος, τα υποπροϊόντα γάλακτος, τα ξηρά στερεά γάλακτος, και το χωρίς λιπαρά γάλα σε σκόνη. Εάν οποιοιδήποτε από αυτά παρατίθεται σε μια ετικέτα, το προϊόν περιέχει λακτόζη ΘΕΙΩΔΗ ΑΛΑΤΑ Τα θειώδη άλατα προστίθενται στα τρόφιμα για την πρόληψη της βακτηριακής ανάπτυξης.τα εν λόγω άλατα προστίθενται στην μπύρα, το κρασί και τα φρούτα ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΗΝ ΦΥΣΗ Υπάρχουν πολλά πρόσθετα που βρίσκονται στην φύση όπως η ερυθρά χρωστική της ρίζας των τεύτλων και οι ανθοκυανίνες / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [57]

58 Γαλακτωματοποιητικά άλατα: μετατρέπουν τις πρωτεΐνες που περιέχονται στο τυρί σε διασπαρμένη μορφή και, κατ' αυτόν τον τρόπο, επιφέρουν ομοιογενή κατανομή των λιπών και των άλλων συστατικών. Γαλακτωματοποιητές: Χάρη στην φύση τους σταθεροποιούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η λεκιθίνη είναι φυσικός γαλακτοποιητής και γνωρίζει ευρεία χρήση στην βιομηχανία. Άλλοι γαλακτωματοποιητές είναι ορισμένα άλατα λιπαρών οξέων, λιπαροί εστέρες της σορβιτάνης, ζαχαροεστέρες κ.ά. στην ομάδα αυτή ανήκουν και τα τασίδια που διαλύουν αφρούς. Θρεπτικά πρόσθετα: Θρεπτικά και ταυτόχρονα φυσικά πρόσθετα αποτελούν οι βιταμίνες και τα άλατα. Υπάρχουν τα φυσικά πρόσθετα τροφίμων όπως για παράδειγμα το φυσικό χρώμα από πατζάρι (Ε162){Το κόκκινο χρώμα του βολβού του παντζαριού οφείλεται σε χρωστικές που ονομάζονται βηταλαΐνες και παρουσιάζουν έντονη αντιοξειδωτική δράση.} ή η βιταμίνη Ε (Ε307). Τα πρόσθετα που προέρχονται από τη τεχνητή μίμιση των φυσικών ουσιών, όπως η εργαστηριακή αντιγραφή της χημικής ουσίας βανιλίνης, η οποία βρίσκεται κανονικά και στη φύση. Τα κυριότερα φυσικά αντιοξειδωτικά που βρίσκουμε στις τροφές είναι η βιταμίνη C,, η β-καροτίνη, το σελήνιο, το λυκοπένιο, τα φλαβονοειδή, το συνένζυμο Q10 κ.α. ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Περιέχονται σε πολλά τρόφιμα και είναι άφθονα στις πιο κοινές βιταμίνες, όπως στη ρετινόλη ή στη βιταμίνη Α, στο ασκορβικό οξύ ή στη βιταμίνη C, στην τοκοφερόλη ή βιταμίνη Ε και στο σελήνιο. Χάρη στα αντιοξειδωτικά, τα τρόφιμα διατηρούν τη γεύση και το χρώμα τους και παραμένουν κατάλληλα για κατανάλωση μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα. Όσον αφορά τα φυσικά, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) που βρίσκεται σε πολλά εσπεριδοειδή και χρησιμοποιείται συχνά στην παραγωγή τροφίμων (Ε 300-Ε 302). Η βιταμίνη C και τα διάφορα άλατά της προστίθενται σε μη αλκοολούχα ποτά, συμπυκνωμένα γάλατα και λουκάνικα για να τα προστατεύσουν. Άλλα φυσικά αντιοξειδωτικά είναι οι τοκοφερόλες (Ε 306-Ε 309), οι οποίες συγκαταλέγονται στις βιταμίνες Ε. Βρίσκονται κυρίως / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [58]

59 στα καρύδια και στους βλαστούς σόγιας και καλαμποκιού και χρησιμοποιούνται συνήθως για τη συντήρηση των φυτικών ελαίων και των προϊόντων μαργαρίνης. ΑΜΒΡΟΣΙΑ Το νεότερο προϊόν είναι η Αμβροσία (ambrotose) το καλύτερο αντιοξειδωτικό. Το καλύτερο αντιοξειδωτικό η Αμβροσία (ambrotose) είναι ένα προϊόν που κυκλοφορεί σε μια κάψουλα που περιέχει σε συνδυασμό μείγμα Ambrotose, MTech ΑΟ, και εκχυλίσματα πολλών τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικά και λαχανικά. Η αμβροσία που περιέχεται στο καλύτερο αντιοξειδωτικό ΑΟ ambrotose, έχει δύο φορές περισσότερη αμβροσία από ότι η κανονική αμβροσία σε κάψουλες. Το απόσταγμα που περιέχεται στην Αμβροσία (ambrotose ΑΟ) περιλαμβάνει απόσταγμα από τη φλούδα των σταφυλιών και πράσινο τσάι. Και τα δύο αυτά φυτά λέγεται ότι είναι πολύ πλούσια σε αντιοξειδωτικά, και αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το καλύτερο αντιοξειδωτικό Αμβροσία (ambrotose ΑΟ) συμπεριλαμβάνει στον συνδυασμό των εκχυλισμάτων από ισχυρά αντιοξειδωτικά. Επιπλέον, το καλύτερο αντιοξειδωτικό Αμβροσία (ambrotose ΑΟ) περιέχει και quercetin, Αυστραλιανή δαμασκηνιά και βιταμίνη Ε. ΑΝΘΟΚΥΑΝΕΣ Οι ανθοκυάνες που κατανάλωναν οι περισσότεροι πρωτόγονοι άνθρωποι, είναι ουσιαστικά φυσικές ενώσεις που σε μεγάλο βαθμό παράγουν το χρώμα των φρούτων, των λαχανικών, και των φυτών. Αυτές οι ενώσεις που αντλούν το όνομά τους από δύο ελληνικές λέξεις το «άνθος» και «κυανούς», οι ανθοκυάνες είναι χρωστικές ουσίες που κάνουν τα σμέουρα κόκκινα και τα βακκίνια μπλε. Οι ανθοκυάνες θεωρείται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στα υψηλά επίπεδα αντιοξειδωτικής δραστηριότητας που παρατηρήθηκε στα μπλε και κόκκινα λαχανικά και τα φρούτα. Είναι επίσης κατά μεγάλο μέρος χρήσιμες για τον κόκκινο χρώμα των μπουμπουκιών και των νέων βλαστών καθώς και για το πορφυρό-κόκκινο χρώμα των φύλλων του φθινοπώρου. Αυτό το θαύμα των ανθοκυάνων ανακαλύφθηκε ως αποτέλεσμα μιας μελέτης που βρήκε περίπου 300 ανθοκυάνες. Κάθε λαχανικό και φρούτο έχει και το αντίστοιχο προφίλ ανθοκυάνων του. Αυτό το συστατικό των φρούτων και των λαχανικών συνθέτει ένα μοναδικό «δακτυλικό αποτύπωμα». Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα είναι ότι το κόκκινο / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [59]

60 κρασί αποτελείται από πάνω από 15 μονομερή ανθοκυάνων, τα οποία είναι είδη χημικών ενώσεων, στις οποίες οι διαφορετικές αναλογίες στηρίζονται κατά μεγάλο μέρος στον τύπο των σταφυλιών που διαμορφώνουν τις διαφορετικές αποχρώσεις του χρώματος του κρασιού. Πολυάριθμες μελέτες ανακάλυψαν επίσης ότι το έντονο φως και οι χαμηλές θερμοκρασίες ευνοούν την καθιέρωση των χρωστικών ουσιών ανθοκυάνων. Όλα τα φυτικά υλικά συνθέτουν ποικίλες χρωστικές ουσίες και κατά μεγάλο μέρος μερικές απ αυτές αλλάζουν χρώμα καθώς το ph των ιστών του φυτού προσαρμόζεται, ιδιαίτερα στην περίπτωση της προσθήκης ξιδιού ή άλλων οξέων την ώρα που μαγειρεύονται ή επεξεργάζονται. ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΑΚΧΑΡΑ Με τον όρο 'πρόσθετα σάκχαρα' που συχνά συναντάμε σε πολλά τρόφιμα (αναψυκτικά, επιδόρπια γιαουρτιού, έτοιμα ροφήματα καφέ, ψωμιά του τοστ, έτοιμα δημητριακά προγεύματος, κλπ) αναφερόμαστε σε μια ποικιλία σακχάρων που προστίθενται στη διατροφή μας και όχι υποχρεωτικά και αποκλειστικά στη γνωστή μας επιτραπέζια ζάχαρη (η κοινή ζάχαρη είναι δισακχαρίτης και αποτελείται από γλυκόζη και φρουκτόζη). Τέτοια 'πρόσθετα σάκχαρα' μπορεί να είναι : Αμυλοσιρόπι, Γλυκόζη, Φρουκτόζη Σιρόπι από καλαμπόκι υψηλό σε φρουκτόζη Σιρόπι Βύνης Ιμβερτοσάκχαρο Λακτόζη, Μαλτόζη Συμπυκνωμένος χυμός φρούτων ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΜΕΙΩΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΡΟΦΩΝ ΜΕ <<Ε>> Για να μειώσουμε την κατανάλωση πρόσθετων ουσιών χρησιμοποιούμε ωφέλιμα φυσικά βελτιωτικά και συντηρητικά όπως είναι το μέλι, το λάδι, το λεμόνι, το σκόρδο και τα διάφορα βότανα, ρίγανη, μέντα, λεβάντα, δαφνόφυλλα κ.λπ. Δεν αφήνουμε τα παιδιά να / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [60]

61 καταναλώνουν ανεξέλεγκτα παγωτά, σνακ, μπισκότα, κρουασάν κ.ά. τα οποία εκτός από συντηρητικά και πρόσθετα έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρά, αλάτι ή ζάχαρη και προκαλούν παχυσαρκία και μελλοντικές παθήσεις. Πρέπει να γνωρίζουμε πως όσο περισσότερο από την αρχική του μορφή απομακρύνεται ένα τρόφιμο, τόσο αυξάνεται η επικινδυνότητά του. Οπότε επιστρέφουμε στην κουζίνα μαγειρεύοντας για μας και τα παιδιά μας, μειώνοντας τα επιβαρυμένα έτοιμα γεύματα. Τέλος ακολουθούμε παραδοσιακά πρότυπα διατροφής προτιμώντας φρέσκα, φυσικά προϊόντα εποχής (φρούτα, λαχανικά, ελαιόλαδο, φρέσκο γάλα) και αποφεύγοντας τα επεξεργασμένα Η ΖΩΗ ΧΩΡΙΣ Ε Είναι αλήθεια ότι η παρασκευή τροφίμων χωρίς τη χρήση προσθέτων είναι δυνατή. Στο φαγητό που ετοιμάζουμε στα σπίτια μας κανονικά δεν βάζουμε πρόσθετα. Ωστόσο, στο σπίτι το φαγητό καταναλώνεται συνήθως αμέσως. Επιπλέον, η οικιακή παρασκευή τροφίμων, συγκριτικά με τη βιομηχανική παρασκευή, δεν επηρεάζει τόσο πολύ την εμφάνιση. Δεν απαιτούν τη χρήση προσθέτων όλα τα προϊόντα των βιομηχανιών ειδών διατροφής. Τέτοιου είδους παραδείγματα είναι ορισμένοι τύποι ψωμιού, ορισμένα είδη έτοιμων γευμάτων, κάποια είδη δημητριακών προγεύματος κ.λπ. Η ανάγκη χρήσης προσθέτων εξαρτάται από τη διαδικασία παραγωγής, τα συστατικά, την τελική εμφάνιση, την απαιτούμενη συντήρηση, την ανάγκη προστασίας από πιθανή ανάπτυξη βλαβερών βακτηριδίων, το είδος της συσκευασίας και άλλους παράγοντες. Εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά τρόφιμα περιέχουν ουσίες που απαντούν στη φύση, οι οποίες έχουν εγκριθεί και ως πρόσθετα τροφίμων. Π.χ. στα μήλα υπάρχουν ριβοφλαβίνες (Ε 101), καροτένια (Ε 160), ανθοκυανίνες (E163), οξικό οξύ (E260), ασκορβικό οξύ (E300), κιτρικό οξύ (E330), τρυγικό οξύ (E334), ηλεκτρικό οξύ (E363), γλουταμινικό οξύ (E620) και κυστεΐνη (E920) ΠΑΡΟΥΣΙΑ «Ε» ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Σε αυτό το ερευνητικό κομμάτι παρουσιάζεται ένας πίνακας τροφίμων σε ομαδοποιημένη μορφή. Ο πίνακας αναφέρεται σε κατηγορίες τροφίμων, με τα αντίστοιχα πρόσθετα (Έψιλον) που περιέχονται σε αυτά και στην ιδιότητα αυτών / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [61]

62 ΟΝΟΜΑ ΠΡΟ'Ι'ΟΝΤΟΣ Νερά Κρήτης Νερά ΖΑΡΟΣ Σοκολάτα Lacta Lov' it choc 'n' choc Merenda Παυλίδης Croissant με γέμιση πραλίνα φουντουκιού Τσίχλες Trident Senses watermelon sunrise ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΡΟΦΙΜΟΥ Νερά Νερά Σοκολατοειδ ή Σοκολατοειδ ή Σοκολατοειδ ή Τσίχλες ΟΝΟΜΑ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ Βουτυλικό υδροξυτολουό λιο Λεκιθίνη σόγιας Όξινο ανθρακικό νάτριο ΠΡΟΣΘΕ ΤΑ ΝΑΙ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΠΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΕ ΤΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΡΟΛΟΣ E 150d ΝΑΙ ΥΠΟΠΤΟ Χρωστικές Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 500 ΝΑΙ Ρυθμιστές Οξύτητας, Αντισυσσωματικ οί παράγοντες ΝΑΙ Μηλικό οξύ E 296 Συντηρητικά Λεκιθίνες Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Εστέρες του οξικού οξέος με μόνο- και δι- γλυκερίδια λιπαρών οξέων ΝΑΙ E 472a ΝΑΙ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Κιτρικό οξύ E 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Τρυγικό οξύ E 334 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Βουτυλικό υδροξυτολουό λιο Κοχεωίλη, Καρμινικό οξύ, Καρμίνες E 321 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας E 120 ΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝ Ο Χρωστικές Σορβιτόλη Ε 420 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοποι / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [62]

63 Τσίχλες Dentyne Ice Peppermint με γεύση μέντα Τσίχλες ητές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Μαλτιτόλη Ε 965 ΝΑΙ Διάφορα Ξυλιτόλη Ε 967 ΝΑΙ Διάφορα Ασπαρτάμη Ε 951 ΝΑΙ Διάφορα Ακεσουλφάμη- Ε 950 ΝΑΙ Διάφορα Κ Σουκραλόζη Ε 955 ΝΑΙ Διάφορα Κόμμι βάση Γλυκερίνη Ε 422 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί Λεκιθίνη ηλιοτροπίου παράγοντες Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Μηλικό οξύ E 296 ΝΑΙ Χρωστικές Τρυγικό οξύ Ε 334 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Λαμπρό Κυανό Εστέρες του οξικού οξέος με μόνο- και δι- γλυκερίδια λιπαρών οξέων Ανθρακικά άλατα ασβεστίου i) Ανθρακικό ασβέστιο ii) Όξινο ανθρακικό ασβέστιο Κόμμι ακακίας (αραβικό κόμμι) Διοξείδιο του τιτανίου Λαμπρό Κυανό E 133 ΝΑΙ Χρωστικές ΝΑΙ E 472a ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες E 170 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστική E 414 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες E 171 ΝΑΙ ΥΠΟΠΤΟ Χρωστική E 133 ΝΑΙ Χρωστική / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [63]

64 Coca Cola Zero «Π ρ ό σ θ ε τ α τ ρ ο φ ί μ ω ν : Ε = Ε π ι σ ή μ α ν σ η ή Ε ν ο χ ή» Αναψυκτικά Σορβιτόλη Ε 420 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Μαλτιτόλη Ε 965 ΝΑΙ Διάφορα Σιρόπι Ε 965 ΝΑΙ Διάφορα μαλτιτόλης Ασπαρτάμη Ε 951 ΝΑΙ Διάφορα Ακεσουλφάμη- Ε 950 ΝΑΙ Διάφορα Κ Κόμμι βάση Γλυκερίνη Ε 422 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες ΝΑΙ Καρναουβικός E 903 ΝΑΙ Διάφορα κηρός Ασπαρτάμη Ε 951 ΝΑΙ Διάφορα Διοξείδιο του Ε 290 ΝΑΙ Συντηρητικά άνθρακα φωσφορικό οξύ Ε 338 ΝΑΙ ΠΕΠΤΙΚΗ ΔΙΑΡΑΧΗ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Κιτρικό νάτριο Ε 331 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Κυκλαμικό οξύ Ακετοσουλφα μικό κάλιο Ε 952 ΝΑΙ Διάφορα Ε 950 ΝΑΙ Διάφορα Coca Cola Αναψυκτικά ΝΑΙ Εναμμώνιο Ε 150d ΝΑΙ ΥΠΟΠΤΟ Χρωστική Θειώδες Καραμελόχρω μα φωσφορικό οξύ Ε 338 ΝΑΙ ΠΕΠΤΙΚΗ ΔΙΑΡΑΧΗ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Πορτοκαλάδ α FANTA Αναψυκτικά Διοξείδιο του άνθρακα Ε 290 ΝΑΙ Συντηρητικά ΝΑΙ Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Σορβικό κάλιο Ε 202 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Συντηρητικά / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [64]

65 Λεμονάδα SPRITE Λεμονίτα FANTA Φρυγανιά Τριμμένη Elite Φρυγανιές σταρένιες Elite Classic Ψωμί Τοστ Καραμολέγκ ος Αναψυκτικά Αναψυκτικά Αρτοποιήμα τα Αρτοποιήμα τα Αρτοποιήμα τα Ασκορβικό οξύ Διοξείδιο του άνθρακα Κόμμι χαρουπιών Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικό Ε 290 ΝΑΙ Συντηρητικά Ε 410 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες ΝΑΙ Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Βενζοϊκό Ε 211 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ Συντηρητικό Νάτριο ΝΟ Κιτρικό νάτριο Ε 331 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Διοξείδιο του άνθρακα Διοξείδιο του άνθρακα Ε290 ΝΑΙ Συντηρητικά ΝΑΙ Ε 290 ΝΑΙ Συντηρητικά Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Κιτρικό νάτριο Ε 331 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Σορβικό κάλιο Ε 202 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Συντηρητικά Ασκορβικό οξύ Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ασκορβικό οξύ Ασκορβικό οξύ ΝΑΙ Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ Λεκιθίνη Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [65]

66 Μπισκότα Μιράντα Παπαδοπούλ ου Παξιμάδια Κριθαρένια ''Το Μάννα'' Krispies Παπαδοπούλ ου με σουσάμι Αρτοποιήμα τα Αρτοποιήμα τα Μόνο- και διγλυκαιρίδια λιπαρών οξέων Ε 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Β- καροτένιο Ε 160 α Εστέρες του διακέτυλο τρυγικού οξέος με μόνο- και δι- γλυκαιρίδια λιπαρών οξέων Ασκορβικό οξύ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές Ε 472 ε ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Διοξικό νάτριο Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Όξινο ανθρακικό αμμώνιο Όξινο ανθρακικό νάτριο Λεκιθίνη σόγιας Λεκιθίνη σόγιας ΝΑΙ Ε 503 ΝΑΙ Ρυθμιστές Οξύτητας, Αντισυσσωματικ οί παράγοντες Ε 500 ΝΑΙ Ρυθμιστές Οξύτητας, Αντισυσσωματικ οί παράγοντες Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [66]

67 Καφές BRAVO Κλασικός Nescafe Classic ΛΟΥΜΙΔΗΣ Παπαγάλος Χυμός Amita Motion Χυμός Amita Βύσσινο RAVEL Instant Coffee Ζάχαρη Λευκή Ψιλή Ορίζων Χυμός Πορτοκάλι Σκασική Nestea Lemon Παριζάκι IFANTIS Ροφήματα Ροφήματα Ροφήματα Ροφήματα Ροφήματα Ροφήματα Ροφήματα Ροφήματα Ροφήματα Αλλαντικά Γλουταμινικό μονονάτριο OXI OXI OXI ΝΑΙ Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Ασκορβικό οξύ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Κιτρικό νάτριο Ε 331 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ασκορβικό οξύ Γλυκοζίτες Στεβιόλης Ερυθορβικό Νάτριο Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ ΝΑΙ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Καρμίνιο Ε 120 ΕΠΙΚΙΝΔΥΝ Χρωστικές / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [67]

68 Vienna Λουκάνικα IFANTIS Παριζάκι IFANTIS Γαλοπούλα Σαλάμι Αέρος Μιλάνο Αλλαντικά Αλλαντικά Αλλαντικά Νιτρώδες Νάτριο Φωσφορικό Νάτριο Γλουταμινικό Νάτριο Φωσφορικό Νάτριο Ασκορβικό νάτριο Ο Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ ΝΑΙ Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ Συντηρητικά Συντηρητικά Βελτιωτικά Γεύσης Συντηρητικά Ε 301 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Νιτρώδες Νάτριο Ερυθορβικό Νάτριο Φωσφορικό Νάτριο Ασκορβικό νάτριο Γλουταμινικό Νάτριο Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ ΝΑΙ ΝΑΙ Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Συντηρητικά Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Συντηρητικά Ε 301 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Καρμίνιο Ε 120 ΕΠΙΚΙΝΔΥΝ Ο Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Νιτρώδες Νάτριο Ασκορβικό Νάτριο Νιτρώδες Νάτριο Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ Βελτιωτικά Γεύσης Χρωστικές Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Συντηρητικά ΝΑΙ Ε 301 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ Συντηρητικά / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [68]

69 ΜΥΛΟΙ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Αλεύρι για όλες τις χρήσεις Μακαρόνια Μisko Άνθος Αραβοσίτου στιγμής ΓΙΩΤΗΣ με γεύση βανίλια Άνθος Αραβοσίτου Γιώτης με γεύση σοκολάτας Kellogg' s Srecial Classic Δημητριακά Fitness Nestle Δημητριακά Fitness Chocolate Nestle Σιτηρά Σιτηρά Σιτηρά Σιτηρά Σιτηρά Σιτηρά Σιτηρά ΝΑΙ Καραγενάνη Ε 407 ΝΑΙ ΠΕΠΤΙΚΗ ΔΙΑΡΑΧΗ Πυροσφωρικό νάτριο Ορθοφωσφορι κό νάτριο Ε 450 ΝΑΙ ΠΕΠΤΙΚΗ ΔΙΑΡΑΧΗ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Β- καροτένιο Ε 160 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές α Ριβοφλαβίνη Ε 101 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές Φωσφορικά άλατα νατρίου ΝΑΙ Ε 339 ΝΑΙ ΠΕΠΤΙΚΗ ΔΙΑΡΑΧΗ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Τοκοφερόλες Ε 306 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Φωσφορικά άλατα νατρίου ΝΑΙ Ε 339 ΝΑΙ ΠΕΠΤΙΚΗ ΔΙΑΡΑΧΗ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [69]

70 ΝΟΥΝΟΥ Μπισκοτόκρ εμα ΝΟΥΝΟΥ Φρουτόκρεμ α Σιτηρά Σιτηρά Τοκοφερόλες Ε 306 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Κόμμι χαρουπιών Ανθρακικό ασβέστιο Νικοτιναμίδιο Υδροχλωρική θειαμίνη Οξεική ρετινόλη Ασκορβικό νάτριο Φωσφορικός σίδηρος Φολικό οξύ Χοληκαλσιφερ όλη Μαλτοδεξτρίν η Γαλακτοολιγοσακχαρίτ ες Κομμι χαρουπιών Ανθρακικός σίδηρος Νικοτιναμίδιο Υδροχλωρική θειαμίνη Εξεική ρετινόλη Υδροχλωρική πυριδοξίνη Φολικό οξύ Χοληκασιφερό λη ΝΑΙ Ε 410 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Ε 170 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές Ε 301 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ Ε 410 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [70]

71 ΝΟΥΝΟΥ Φαρίν Λακτέ ΓΙΩΤΗΣ Μπισκοτόκρ εμα ΓΙΩΤΗΣ Φρουτόκρεμ α ΓΙΩΤΗΣ Φαρίν Λακτέ Σιτηρά Σιτηρά Σιτηρά Σιτηρά Ανθρακικό ασβέστιο Ασκορβικό νάτριο Ανθρακικό ασβέστιο Ασκορβικό νάτριο Υδροχλωρική θειαμίνη Οξεική ρετινόλη Υδροχλωρική πυριδοξίνη Φολικό οξύ Κόμμι χαρουπιών Φωσφορικό σίδηρο Νικοτιναμίδιο Χοληκαλσιφερ όλη Σακχαρόζη Σακχαρόζη Μαρμαρικός σίδηρος Ε 170 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές Ε 301 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ Ε 170 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές Ε 301 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 410 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες ΝΑΙ ΝΑΙ Σακχαρόζη Πηκτίνη Ε 440 ΝΑΙ Φουμαρικός σίδηρος Λεκιθίνη ηλίανθου Βανιλίνη Σακχαρόζη Βανιλίνη Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [71]

72 ΖΕΝΙΤΗ Ντολμαδάκι α Γιαλαντζί ΖΕΝΙΤΗ Μπάμιες Λαδερές ΖΕΝΙΤΗ Φασόλια Γίγαντες Γιαχνί Vita Χοιρινό Κρέας στο φυσικό του ζωμό SWAN Luncheon Meat Κονσέρβες Κονσέρβες Κονσέρβες Κονσέρβες Κονσέρβες Φουμαρικός σίδηρος Γαλακτοολιγοσακχαρίτ ες ΝΑΙ Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Κόμμι Ξανθάνης Πυροθειώδες κάλιο Πολυφωσφορι κά άλατα Ασκορβικό νάτριο Νιτρώδες Νάτριο Πολυφωσφορι κά άλατα του νατρίου Ασκορβικό νάτριο Γλουταμινικό μονονάτριο Νιτρώδες Νάτριο ΝΑΙ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 415 Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες ΝΑΙ Ε 224 ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΝΟΧΛΗΣΕΙ Σ ΝΑΙ Συντηρητικά Ε 452 Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Ε 301 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ Συντηρητικά ΝΑΙ Ε 452 ΝΑΙ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Ε 301 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 250 ΝΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕ Σ ΠΙΕΣΗΣ Βελτιωτικά Γεύσης Συντηρητικά / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [72]

73 Safcol Χταποδάκια σε πικάντικη σάλτσα Prima Τόνος Ταϋλάνδης σε ηλιέλαιο ΜΑΜΑΛΗΣ Ξύδι πολυτελείας από κρασί Αλάτι ΧΙΩΝ Mayonnaise Hellmann' s Hot Mustard Hellmann' s Lemon dressing BATTH Balsamico Di Modena IGP Μηλόξιδο ΤΟΠ Ζωμός Κότας Knorr Κονσέρβες Κονσέρβες Καρυκεύματ α Καρυκεύματ α Καρυκεύματ α Καρυκεύματ α Καρυκεύματ α Καρυκεύματ α Καρυκεύματ α Καρυκεύματ α ΝΑΙ Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Κόμμι γκουαρ Ε 412 ΝΑΙ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Δινάτριο ασβέστιο άλας του EDTA ΝΑΙ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ Κόμμι ξανθάν Ε 415 ΝΑΙ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Κουρκουμίνη Ε 100 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές ΝΑΙ Ασκορβικό οξύ Βενζοϊκό νάτριο Καραμελόχρω μα Πυροθειώδες κάλιο Γλουταμινικό μονονάτριο Ινοσινικό νάτριο Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 211 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ ΝΑΙ Ε 150 α ΝΑΙ Συντηρητικά ΝΑΙ ΥΠΟΠΤΟ Χρωστικές Χρωστικές Βελτιωτικά Γεύσης Ε 631 ΝΑΙ Βελτιωτικά Γεύσης / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [73]

74 Ζωμός Λαχανικών Knorr Strepsils Honey & Lemon «Π ρ ό σ θ ε τ α τ ρ ο φ ί μ ω ν : Ε = Ε π ι σ ή μ α ν σ η ή Ε ν ο χ ή» Καρυκεύματ α Καραμέλες Γουανιλικό νάτριο Γλουταμινικό μονονάτριο Ινοσινικό νάτριο Γουανιλικό νάτριο Εναμμώνιο Θειώδες Καραμελόχρω μα ΝΑΙ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [74] ΝΑΙ Βελτιωτικά Γεύσης Βελτιωτικά Γεύσης Ε 631 ΝΑΙ Βελτιωτικά Γεύσης ΝΑΙ Βελτιωτικά Γεύσης ΝΑΙ E 150d ΝΑΙ ΥΠΟΠΤΟ Χρωστικές O-MAMY Καραμέλες ΝΑΙ Γαλακτικό οξύ Ε 270 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Συντηρητικά Γαλακτικό νάτριο Mentos cherry dragees Halls original καραμέλες Καραμέλες Ε 473 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Κουρκουμίνη Ε 100 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές Κοχεωίλη, Καρμινικό οξύ, Καρμίνες Ε 120 ΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝ Ο Χρωστικές Σύμπλοκα των χλωροφυλλών και χλωροφυλλινώ ν με χαλκό Ε 141 ΝΑΙ ΥΠΟΠΤΟ Χρωστικές ΝΑΙ Εστέρες Ε 473 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη λιπαρών οξέων τές, με σακχαρόζη Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Β- καροτένιο Ε 160 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές α Κόµµι ακακίας (αραβικό κόµµι) Ε 414 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Κόµµι τζελάν Ε 418 ΝΑΙ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Μενθόλη ΝΑΙ

75 Halls cherry flavoured Έμμενταλ ημίσκληρο τυρί τριμμένο Junior ΦΑΓΕ Βούτυρο ΝΕΑ ΦΥΤΙΝΗ ΕΛΑ'Ι'Σ Μινερβίνη με αραβοσιτέλα ιο Μινερβίνη με βούτηρο γάλακτος ΝΟΥΝΟΥ Κρέμα Γάλακτος ΔΕΛΤΑ Κρέμα Γάλακτος καραμέλες Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Γαλακτικό οξύ Ε 270 ΝΑΙ Συντηρητικά Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Γαλακτικό νάτριο Άλατα του κιτρικού οξέος µε κάλιο i) Δισόξινο κιτρικό κάλιο ii) Κιτρικό κάλιο Λαμπρό Κυανό FCF Ε 325 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 332 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 133 ΝΑΙ Β- καροτενιο Ε 160 α Χρωστικές ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές ΝΑΙ Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ ΝΑΙ Β- καροτενιο Ε 160 α ΝΑΙ Β- καροτενιο Ε 160 α ΝΑΙ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές Καραγενάνη Ε 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες ΝΑΙ Κόμμι κυτταρίνης / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [75]

76 ΦΑΓΕ Κρέμα Γάλακτος Βούτυρο Βιτάμ Κλασικό Βούτηρο Becel proactiv Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Μόνο- και διγλυκαιρίδια λιπαρών οξέων Κόμμι χαρουπιών Ε 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Ε 410 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες ΝΑΙ Καραγενάνη Ε 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες ΝΑΙ Λεκιθίνη Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Μόνο- και διγλυκαιρίδια λιπαρών οξέων Ε 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Κιτρικό οξυ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Β- καροτένιο Ε 160 α ΝΑΙ Εστέρες φυτικών στερολών Μόνο- και διγλυκαιρίδια λιπαρών οξέων ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Χρωστικές Ε 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Λεκιθίνη Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Σορβικό κάλιο Ε 202 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Συντηρητικά Ασκορβικό οξύ Ε 300 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Β- καροτένιο Ε 160 α ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Χρωστικές / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [76]

77 Ημίσκληρο Τυρί Πολυκάστρο υ ΚΟΛΙΟΣ GOUDA Ημίσκληρο Τυρί ΤΟΥΜΠΑΣ EDAM Ημίσκληρο Τυρί ΤΟΥΜΠΑΣ Doritos Tex- Mex «Π ρ ό σ θ ε τ α τ ρ ο φ ί μ ω ν : Ε = Ε π ι σ ή μ α ν σ η ή Ε ν ο χ ή» Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Γαλακτοκομ ικά Σνακς Μαλτοδεξτρίν η Χλωριούχο κάλιο Όξινο γλουταμινικό νάτριο ΝΑΙ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [77] Ε 508 ΝΑΙ Ρυθμιστές Οξύτητας, Αντισυσσωματικ οί παράγοντες Ε 621 ΝΑΙ Βελτιωτικά Γεύσης Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Foudounia Σνακς Ruffles Σνακς ΝΑΙ Tomato kecthup Όξινο Ε 612 ΝΑΙ Βελτιωτικά Flavoul γλουταμινικό Γεύσης Ruffles Ρίγανη Ruffles Κλασική Pringles Paprika Σνακς Σνακς Σνακς νάτριο Κιτρικό νάτριο Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Όξινο γλουταμινικό νάτριο Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας ΝΑΙ Ε 621 ΝΑΙ Βελτιωτικά Γεύσης Ε 612 Βελτιωτικά Γεύσης Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Γλουταμινικο μονονάτριο ΝΑΙ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Γουανιλικό Βελτιωτικά

78 Pringles Sour cream and onion Pringles original Lay' s Χtra waves salt Lay' s Χtra waves oregano Lay's με αλάτι στο φούρνο Σνακς Σνακς Σνακς Σνακς Σνακς δινάτριο Ινοσινικό δινάτριο Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Μονο-και-διγλυκερίδια λιπαρών οξέων Γεύσης Βελτιωτικά Γεύσης Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Ε 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες ΝΑΙ Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας Γαλακτικό οξύ Ε 270 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Συντηρητικά Μηλικό οξύ Ε 296 ΝΑΙ Συντηρητικά ΝΑΙ Μαλτοδεξτρίν η Μονο-και-διγλυκερίδια Ε 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, λιπαρών οξέων Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Όξινο γλουταμινικό νάτριο ΝΑΙ Ε 621 ΝΑΙ Βελτιωτικά Γεύσης Κιτρικό οξύ Ε 330 ΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟ ΝΟ Μόνο- και διγλυκερίδια λιπαρών οξέων Λεκιθίνη σόγιας Εκχύλισμα ρίζας κουρκούμης ΝΑΙ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας E 471 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Γαλακτωματοπιη τές, Σταθεροποιητές, Πηκτικοί παράγοντες Ε 322 ΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΟ Αντιοξειδωτικά, Ρυθμιστές Οξύτητας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [78]

79 Μπαχάρι ΗΛΙΟΣ Κανέλα ΚΑΓΙΑ Κίμινο ΗΛΙΟΣ Γλυκάνισο ΗΛΙΟΣ Κόλιανδρο ΚΑΓΙΑ Πάπρικα Καυτερή ΗΛΙΟΣ Πάπρικα Γλυκιά ΗΛΙΟΣ Μπαχαρικά Μπαχαρικά Μπαχαρικά Μπαχαρικά Μπαχαρικά Μπαχαρικά Μπαχαρικά Εάν εξετάσει κανείς τις ετικέτες των τροφίμων θα παρατηρήσει πως τα πρόσθετα πολλές φορές δεν αναγράφονται πάντα με τον χαρακτηριστικό τους κωδικό π.χ. Ε 300, αλλά με το όνομα τους (ασκορβικό οξύ). Επιπλέον οφείλει να γνωρίζει κανείς ότι αρκετές φορές οι ετικέτες των τροφίμων δεν είναι απόλυτα αξιόπιστες ως προς το περιεχόμενο τους, καθώς σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο υπάρχουν προϋποθέσεις με τις οποίες κάποιο πρόσθετο μπορεί να παραληφθεί και να μην καταγραφεί στην ετικέτα του προϊόντος. Σύμφωνα με τη νομοθεσία υπάρχουν πρόσθετα Έψιλον, για τα οποία απαγορεύεται η χρήση τους στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως παρ όλα αυτά αυτός ο νόμος δεν αποτελεί εμπόδιο για κάποιους κατασκευαστές να μην τα προσθέσουν αυτά στα παραγόμενα τρόφιμά τους. Χαρακτηριστικό είναι μάλιστα σύμφωνα με το διάγραμμα πως τα περισσότερα απαγορευμένα πρόσθετα τα έχουν οι κρέμες μωρών (π.χ. ΝΟΥΝΟΥ Φαρίν Λακτέ) / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [79]

80 Βέβαια μέσα στα επιτρεπόμενα για την Ε.Ε. πρόσθετα ανήκουν και ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΑ, από τα οποία κάποια χρησιμοποιούνται ευρέως σύμφωνα με τον πίνακα, όπως για παράδειγμα το κιτρικό οξύ (Ε 330) / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [80]

81 Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 4 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΦΟΡΕΙΣ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

82 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

83 4.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι αρμόδιοι φορείς για την προστασία των καταναλωτών αποτελούνται από συγκεκριμένους κρατικούς και μη κρατικούς οργανισμούς, όπως ο ΕΦΕΤ, το Γενικό Χημείο του κράτους, οι οποίοι ελέγχουν τον τρόπο χρήσης των προσθέτων στα τρόφιμα και τις επιπτώσεις που έχουν στην υγεία των καταναλωτών. Για τον λόγο αυτό διεξάγουν έρευνες και εξετάζουν τα συστατικά των προσθέτων και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα. Συνεπώς, έχουν την δυνατότητα να απαγορεύουν ή να επιτρέπουν την χρήση ορισμένων προσθέτων, ελέγχουν αν εφαρμόζονται οι υποδείξεις τους και επιβάλλουν κυρώσεις όπου δεν γίνεται αυτό. Άλλοι φορείς είναι η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή και το Ινστιτούτο Καταναλωτή ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (Ε.Φ.Ε.Τ.) Ο ΕΦΕΤ συστάθηκε με το Ν. 2741/ΦΕΚ 199/ Είναι Ν.Π.Δ.Δ. και τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Οι αρμοδιότητες του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων Καθορίζει τις προδιαγραφές ποιότητας τις οποίες πρέπει να πληρούν τα προσφερόμενα στην κατανάλωση τρόφιμα και οι πρώτες ή πρόσθετες ύλες που προορίζονται για προσθήκη σε τρόφιμα με σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας και την αποφυγή της εξαπάτησης των καταναλωτών. Καθορίζει τα πρότυπα και τις αρχές στις οποίες θα πρέπει να στηρίζεται η μελέτη και εφαρμογή των συστημάτων παραγωγής υγιεινών προϊόντων, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, από τις επιχειρήσεις τροφίμων και τις προδιαγραφές για τους επιστήμονες που θα ασχοληθούν με την εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων στις επιχειρήσεις τροφίμων, καθώς και με το προσωπικό που θα εργαστεί στα εργαστήρια ποιοτικού ελέγχου τροφίμων που εγκαθίστανται στις επιχειρήσεις τροφίμων. Καθορίζει ή επικυρώνει τους κανόνες ορθής υγιεινής πρακτικής σύμφωνα με τον Κανονισμό 852/2004 και κάθε άλλο συναφή κανόνα διεθνούς και κοινοτικού δικαίου και ελέγχει την τήρηση των κανόνων αυτών. Η τήρηση των κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής αποτελεί προϋπόθεση για την ίδρυση και λειτουργία κάθε επιχείρησης τροφίμων, Στο πλαίσιο αυτό καθορίζει τους υγειονομικούς / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [83]

84 όρους ίδρυσης και λειτουργίας των επιχειρήσεων τροφίμων και τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για να είναι τα τρόφιμα ασφαλή και υγιεινά. Τηρεί μητρώο επιχειρήσεων τροφίμων και καθορίζει τα προγράμματα ελέγχων που διενεργούνται από τις υπηρεσίες του ή από άλλες αρχές και υπηρεσίες. Διενεργεί με τα όργανά του ή παραγγέλλει σε άλλες αρχές ή υπηρεσίες, συντονίζει και διευθύνει τους ελέγχους σε όλα τα στάδια μετά την πρωτογενή παραγωγή στην οποία εντάσσονται μεταξύ άλλων η συγκομιδή, η σφαγή και το άρμεγμα, δηλαδή στα στάδιο της παρασκευής, της μεταποίησης, της παραγωγής, της συσκευασίας, αποθήκευσης, μεταφοράς, διανομής, διακίνησης, προσφοράς προς πώληση ή της διάθεσης στον καταναλωτή στα νωπά ή επεξεργασμένα τρόφιμα που παράγονται, διακινούνται ή εισάγονται στη χώρα μας ή εξάγονται από αυτήν. Διενεργεί επίσης ελέγχους στα υλικά και αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα. Σκοπός των ελέγχων είναι η διασφάλιση της υγιεινής των τροφίμων και η προστασία των συμφερόντων του καταναλωτή. Οι έλεγχοι αυτοί συνίστανται ιδίως σε επιθεωρήσεις των επιχειρήσεων τροφίμων, στον έλεγχο του συστήματος παραγωγής των επιχειρήσεων, στη διενέργεια δειγματοληψιών και αναλύσεων τροφίμων σε δικό του ή άλλα εργαστήρια τροφίμων. Η επιθεώρηση περιλαμβάνει ιδίως τον έλεγχο των πρώτων και πρόσθετων υλών, των τροφίμων κατά την παραγωγική διαδικασία των τελικών προϊόντων, της τήρησης των κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής στις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων τροφίμων, στο μηχανολογικό εξοπλισμό, στην υγεία για την υγιεινή του προσωπικού, στον καθορισμό και την απολύμανση, στην καταπολέμηση τρωκτικών και εντόμων στη συσκευασία, στην αποθήκευση και στη διανομή και μεταφορά των τροφίμων. Επίσης κατά την επιθεώρηση ελέγχεται η τήρηση των τεχνολογικών παραμέτρων που απαιτούνται κατά την κείμενη νομοθεσία από τις επιχειρήσεις τροφίμων, καθώς και η επισήμανση των τροφίμων. Ο έλεγχος του συστήματος παραγωγής υγιεινών προϊόντων περιλαμβάνει τον έλεγχο των κρίσιμων σημείων ελέγχου κατά την παραγωγική διαδικασία, τον έλεγχο των μέτρων πρόληψης που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων τον έλεγχο των παραμέτρων επεξεργασίας και συντήρησης που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις (όπως / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [84]

85 θέρμανσης και ψύξης) για την εξάλειψη των κινδύνων των τροφίμων. Επίσης περιλαμβάνει τον έλεγχο της κατάλληλης εκπαίδευσης του προσωπικού των επιχειρήσεων ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί σωστά στις απαιτήσεις του συστήματος παραγωγής υγιεινών προϊόντων, καθώς και τον έλεγχο των αρχείων που τεκμηριώνουν την τήρηση του συστήματος. Συμμετέχει στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Διεθνών Οργανισμών για τη διαμόρφωση των σχετικών με τις αρμοδιότητές του αποφάσεων, μεριμνά για την προσαρμογή και συμμόρφωση προς οδηγίες, αποφάσεις κανονισμούς και συστάσεις, που εκδίδονται από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλους Διεθνείς Οργανισμούς σε θέματα της αρμοδιότητος του και αποτελεί το σύνδεσμο με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων Διεθνών Οργανισμών σε θέματα ελέγχου τροφίμων και στο πλαίσιο του συστήματος άμεσης αντιμετώπισης καταστάσεων που αφορούν στην ασφάλεια των τροφίμων. Μεριμνά για την εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων, που σχετίζονται με το αντικείμενό του, συνεργάζεται με φορείς με συναφές αντικείμενο για το σκοπό αυτόν και εισηγείται προτάσεις για τη λήψη νομοθετικών ή άλλων μέτρων σε θέματα της αρμοδιότητος του. Συλλέγει επεξεργάζεται και τηρεί πληροφορίες στατιστικά στοιχεία και μητρώα σχετικά με τους ελέγχους που διενεργούνται από τις υπηρεσίες του, τις επιχειρήσεις τροφίμων και τα αντικείμενα της αρμοδιότητάς του. Μεριμνά για τη συνεχή ενημέρωση, επιμόρφωση και εκπαίδευση του προσωπικού του για τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις εξελίξεις στις νέες νομοθεσίες, καθώς και του καταναλωτή σε θέματα ασφάλειας και ποιότητας τροφίμων. Ο Ε.Φ.Ε.Τ. μπορεί, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του και του σκοπού λειτουργίας και αποστολής του, με απόφαση του Διοικητικού του Συμβουλίου, να επιχορηγεί ή να συμμετέχει σε προγράμματα, ημερίδες, συνέδρια και γενικότερα εκδηλώσεις δημοσίων υπηρεσιών, νομικών προσώπων του δημόσιου τομέα ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός προσδιορίζεται από τις κείμενες διατάξεις, επιστημονικών εταιρειών, μη / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [85]

86 κυβερνητικών οργανώσεων, σωματείων ή ενώσεων. Η επιχορήγηση αυτή απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος και οποιαδήποτε άλλη επιβάρυνση υπέρ Δημοσίου ή τρίτων. Ασκεί κάθε άλλη συναφή προς τους σκοπούς του αρμοδιότητα. Γενική λειτουργία του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων Ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (Ε.Φ.Ε.Τ.), ως η δυναμικά αναπτυσσόμενη από πλευράς αρμοδιοτήτων και προδιαγραφών υπηρεσία, συνιστά τον κύριο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων στον Ελλαδικό χώρο. Από την εγκατάστασή του στις 13 Ιανουαρίου 2000 έως σήμερα, το Διοικητικό Συμβούλιο του Φορέα, καθόρισε τη στρατηγική ανάπτυξης του οργανισμού, προγραμματίζοντας και προχωρώντας στην ολοκλήρωση ενεργειών, οι οποίες είχαν ως απόρροια τη δημιουργία και πλήρωση των προϋποθέσεων εκείνων οι οποίες θέτουν τη βάση οργάνωσης ενός σύγχρονου οργανισμού, ικανού να ανταποκριθεί με επιτυχία στις υποχρεώσεις του. Οι υποχρεώσεις αυτές οι οποίες δημιουργούν ένα τεράστιο εύρος δυναμικής του Φορέα, αλλά και συνιστούν ταυτόχρονα μια πελώρια ευθύνη απέναντι στην Ελληνική κοινωνία, είναι οι ακόλουθες: Η διεξαγωγή συστηματικών επιθεωρήσεων σε επιχειρήσεις τροφίμων (επιχειρήσεις παραγωγής, εμπορίας και διάθεσης τροφίμων). Κατά τις επιθεωρήσεις αυτές θα πρέπει να ελέγχεται το κατά πόσον πληρούνται οι κανόνες Ορθής Υγιεινής Πρακτικής και Ορθής Βιομηχανικής Πρακτικής, καθώς επίσης και τα συστήματα διασφάλισης υγιεινής των τροφίμων (σύστημα H.A.C.C.P.). Ο συστηματικός και απρόσκοπτος έλεγχος των τροφίμων κατά την διακίνηση, εμπορία και διάθεση τους. Η παροχή τεχνικής βοήθειας προς τους παραγωγικούς κλάδους, είτε μέσω της έκδοσης οδηγών υγιεινής για κάθε επαγγελματικό κλάδο είτε με τα διαφόρων σεμιναρίων τα οποία διοργανώνονται υπό την αιγίδα του Ε.Φ.Ε.Τ. προς επιμόρφωση των εργαζομένων και επαγγελματιών. Η αντιμετώπιση των διαφόρων διατροφικών κρίσεων, φαινόμενο ιδιαίτερα συνηθισμένο τα τελευταία χρόνια (π.χ. ανακύψαντα προβλήματα σχετιζόμενα με τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών, τις διοξίνες, το ακρυλαμίδιο, τις αφλατοξίνες και λοιπές μυκοτοξίνες κλπ), η διαμόρφωση ελληνικών θέσεων σε θέματα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [86]

87 ασφάλειας τροφίμων και η υποστήριξή τους στην Ε.Ε., η εισήγηση για τη διαμόρφωση εθνικής νομοθεσίας σε θέματα ασφάλειας τροφίμων, η επικοινωνία με τον καταναλωτή με σκοπό την πληροφόρησή του και την εκπαίδευσή του σε θέματα ασφάλειας τροφίμων, η προστασία του καταναλωτή από δόλιες ή παραπλανητικές εμπορικές πρακτικές ή από τη νόθευση των τροφίμων, ο συντονισμός των νομαρχιακών υπηρεσιών που ασκούν έλεγχο σε θέματα ασφάλειας τροφίμων, η εγκατάσταση περισσότερο αποτελεσματικών (και προληπτικού χαρακτήρα) συστημάτων αξιολόγησης, παρακολούθησης και διαχείρισης των διατροφικών κινδύνων, με πλήρη υιοθέτηση των αρχών ανάλυσης και αξιολόγησης κινδύνων ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (Γ.Χ.Κ.) Το Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ) έχει αναπτυχθεί σε ένα δυναμικό κέντρο ελέγχου, παρακολούθησης, έρευνας και παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τις κρατικές υπηρεσίες με αναγνώριση τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι ο κατεξοχήν αρμόδιος κρατικός φορέας του χημικού, βιολογικού/ μικροβιολογικού και τοξικολογικού εργαστηριακού ελέγχου και λειτουργεί ως εθνικό κέντρο ελέγχου των τροφίμων, φαρμάκων, και άλλων βιομηχανικών προϊόντων αλλά και ναρκωτικών και αστυνομικών τεκμηρίων. Σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες συμμετέχει ενεργά στο σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων ελέγχου, παρακολούθησης και ερευνών. Είναι επίσης, Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς σε πολλούς τομείς της ασφάλειας τροφίμων. Κατά την εκτέλεση του έργου του το ΓΧΚ καλύπτει ένα ευρύ φάσμα προϊόντων και αγαθών: Τρόφιμα και υλικά σε επαφή με τρόφιμα Νερά Απόβλητα Περιβαλλοντικά δείγματα Ναρκωτικά και άλλα Αστυνομικά τεκμήρια Παιδικά παιχνίδια Φάρμακα, Καλλυντικά και άλλα καταναλωτικά προϊόντα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [87]

88 Οι δραστηριότητες του ΓΧΚ διέπονται από τις αρχές της επιστημονικής αριστείας, ανεξαρτησίας, ακεραιότητας, διαφάνειας και πρόδρασης, που διασφαλίζουν την εκπλήρωση απαιτήσεων του Νόμου της Δημόσιας Υπηρεσίας, καθώς επίσης και την ικανοποίηση των προσδοκιών των πολιτών. Όραμα του ΓΧΚ είναι Η συμβολή στη βελτίωση της Ποιότητας ζωής με την παροχή αξιόπιστων και υψηλού επιπέδου υπηρεσιών και η συνεχής ανάπτυξη και αριστεία. Αποστολή του είναι η παροχή προς τις Αρχές και τους πολίτες υπηρεσιών υψηλής ποιότητας μέσω καινοτόμων διαδικασιών διοίκησης και τεχνολογιών με τελικό σκοπό την: Προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος με κύριο στόχο την πρόληψη. Προστασία της ασφάλειας του πολίτη και των συμφερόντων των καταναλωτών Επιστημονική υποστήριξη των δικαστικών, αστυνομικών και λοιπών κρατικών αρχών καθώς και Επιτροπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκπόνηση εφαρμοσμένης έρευνας με στόχο την αξιοποίηση εθνικών και κοινοτικών πόρων για σκοπούς επιστημονικής ανάπτυξης και επίλυσης ή πρόληψης επί μέρους προβλημάτων. Συνεχή ανάπτυξη υποδομής και εμπειρογνωμοσύνης για αντιμετώπιση αναδυομένων κινδύνων και κρίσεων. Για την εκπλήρωση της αποστολής του, το ΓΧΚ δραστηριοποιείται σε πολλά επίπεδα και διασφαλίζει την ποιότητα και τεκμηριώνει την αξιοπιστία του μέσα από επέκταση της Διαπίστευση εφαρμόζοντας το πρότυπο ΕΝ ISO /IEC 17025:2005. Βελτιώνει την παραγωγικότητα μέσω εφαρμογής νέων και πολυυπολειμματικών μεθόδων αξιοποιώντας πλήρως το ανθρώπινο δυναμικό και τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους. Προσελκύει ταυτόχρονα νέους επιστήμονες με ψηλά ακαδημαϊκά προσόντα μέσω διεκπεραίωσης ερευνητικών προγραμμάτων για συνεχή ανάπτυξη. Επενδύει σε σύγχρονες τεχνολογίες και στη συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού και του καταναλωτικού κοινού. Ενισχύει τη Διεθνή Δικτύωση και συνεργασία με Πανεπιστήμια, ερευνητικά Ευρωπαϊκά Κέντρα και Αρμόδιους φορείς με ανταλλαγές επιστημόνων προωθώντας, κοινά ερευνητικά προγράμματα, μεταφορά τεχνογνωσίας και άλλες κοινές δράσεις. Συμβάλλει σε ακαδημαϊκού τύπου δραστηριότητες επενδύοντας στην ανάπτυξη της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης με φοιτητές που εκπονούν / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [88]

89 την εργαστηριακή τους εργασία στο ΓΧΚ σε συνεργασία με Ευρωπαϊκά και Κυπριακά Πανεπιστήμια. Αναπτύσσει τη γνώση και εμπειρία όσον αφορά την εκτίμηση κινδύνου (χημικών, μικροβιολογικών, βιολογικών κ.α.) μέσω τροφής, νερού κ.α. Αναπτύσσει και εφαρμόζει ολιστική και διαθεματική προσέγγιση, που αντανακλά στο σχεδιασμό προληπτικών προγραμμάτων παρακολούθησης, επιτήρησης, ελέγχου και έρευνας, με προστιθέμενη αξία και συνεργατική αποτελεσματικότητα. Οι αρμοδιότητες του Γενικού Χημείου του Κράτους σχετικά με τα τρόφιμα είναι η εξασφάλιση ασφαλών, υγιεινών και ποιοτικών τροφίμων είναι μια πολύ σημαντική συνιστώσα της προστασίας της δημόσιας υγείας. Η ασφάλεια των τροφίμων αντιμετωπίζει συνεχώς νέες προκλήσεις και αναδυόμενους κινδύνους (νέες τεχνολογίες, παγκοσμιοποίηση του εμπορίου, κλιματικές αλλαγές) με συνεπαγόμενη μείωση της παραγωγής τροφίμων και νοθεία. Για αποτελεσματική αντιμετώπιση των πιο πάνω, η Ε.Ε. εφαρμόζει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ασφάλειας των τροφίμων, που καλύπτει όλη την αλυσίδα παραγωγής από το αγρόκτημα στο τραπέζι και περιλαμβάνει την ανάπτυξη νομοθετικών κ.α. δράσεων και κατάλληλων προγραμμάτων ελέγχου. Η ουσιαστική συμβολή προς την κατεύθυνση αυτή είναι ένας από τους βασικούς στόχους του ΓΧΚ. Για το σκοπό αυτό, το ΓΧΚ εφαρμόζει ολοκληρωμένα προγράμματα ελέγχου και έχει ορισθεί βάσει της σχετικής νομοθεσίας [(Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 882/2004 και Νόμος Περί Τροφίμων (Έλεγχος και Πώλησης) του )] ως το Επίσημο Εργαστήριο Ελέγχου, για τις χημικές, μικροβιολογικές /βιολογικές αναλύσεις τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των εμφιαλωμένων και μεταλλικών νερών, την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και τη σχετική έκδοση γνωματεύσεων. Το ΓΧΚ διεξάγει ελέγχους και επιτήρηση, όπου είναι δυνατόν, σε όλη την αλυσίδα παραγωγής, από το χωράφι ή τη φάρμα μέχρι και το πιάτο του καταναλωτή. Προς τούτο καταρτίζει εθνικά προγράμματα ελέγχου και συνεργάζεται με τις διάφορες αρμόδιες υπηρεσίες (Υγειονομικές Υπηρεσίες, Τμήμα Γεωργίας, Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, Δήμοι κ.ά.). Η φύση των ελέγχων έχει προληπτικό χαρακτήρα και επικεντρώνεται σε βασικά τρόφιμα που καταναλώνονται συχνά ή που έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα ή καταναλώνονται από ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού και ιδιαίτερα από τα παιδιά. Το ΓΧΚ διενεργεί αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [89]

90 εκτίμηση του κινδύνου, ώστε να διαπιστώνει το βαθμό έκθεσης του πληθυσμού. Παρέχει τις αναγκαίες πληροφορίες στις αρμόδιες αρχές για λήψη αποτελεσματικών μέτρων συμπεριλαμβανομένης και της ενημέρωσης προς το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης για τα Τρόφιμα και τις Ζωοτροφές (RASFF). Δώδεκα συνολικά εξειδικευμένα εργαστήρια, με το έμπειρο προσωπικό τους και τον τελευταίας τεχνολογίας εξοπλισμό που διαθέτουν, διασφαλίζουν εκτεταμένο και αποτελεσματικό έλεγχο των τροφίμων. Ο έλεγχος γίνεται στη βάση ετήσιων ή πολυετών προγραμμάτων για: Πρόσθετες και αρωματικές ουσίες τροφίμων. Νοθεία γαλακτοκομικών προϊόντων (έλεγχος ταυτότητας γάλακτος. Μεθανόλη σε αλκοολούχα ποτά. Υπολείμματα κτηνιατρικών φαρμάκων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα φυτικής και ζωικής προέλευσης και παιδικές τροφές. Επίμονους οργανικούς ρυπαντές (POPs) π.χ.pcbs και διοξίνες. Μυκοτοξίνες π.χ. στα δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς και γάλα. Περιβαλλοντική επιβάρυνση τροφίμων με τοξικές/καρκινογόνες ουσίες όπως βαρέα μέταλλα, νιτρικά/νιτρώδη και πολυαρωματικούς υδρογονάθρακες, πολυφθοριωμένες ενώσεις κ.ά. Μικροβιολογικές παραμέτρους σε τρόφιμα. Πόσιμο και εμφιαλωμένο νερό (χημικό και μικροβιολογικό έλεγχο). Ραδιονουκλίδια στα τρόφιμα. Υλικά και αντικείμενα σε επαφή με τα τρόφιμα και διάφορες ουσίες που μεταναστεύουν από αυτά περιλαμβανομένων και ουσιών που είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες. Νοθεία και ορθή επισήμανση τροφίμων. Αυθεντικότητα και γεωγραφική προέλευση τροφίμων και ποτών / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [90]

91 Θρεπτική αξία τροφίμων και δημιουργία πινάκων σύστασης τροφίμων. Κατοχύρωση παραδοσιακών προϊόντων. Γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Αλλεργιογόνες ουσίες. Τελωνειακά δείγματα. Συμπληρώματα διατροφής με έμφαση στον έλεγχο παράνομων ουσιών σε αυτά. Το ΓΧΚ αναπτύσσει για τα πιο πάνω πεδία, νέες μεθοδολογίες και εξειδικευμένες επικυρωμένες χημικές και μικροβιολογικές μεθόδους. Επιπλέον, το ΓΧΚ έχει ορισθεί ως το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς (National Reference Laboratory, NRL), για ένα μεγάλο πεδίο αναλύσεων τροφίμων και εφαρμόζει ένα Ολοκληρωμένο Πολυετές Εθνικό Σχέδιο Ελέγχου, αποτελούμενο από επιμέρους προγράμματα επιτήρησης, παρακολούθησης, ελέγχου και εφαρμοσμένης έρευνας, τα οποία εστιάζονται: Στην πρόληψη, διερεύνηση και επίλυση προβλημάτων σε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα με σκοπό τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια των τροφίμων. Στην αποτελεσματική εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου. Στην εκτίμηση των κινδύνων και των ωφελειών από την κατανάλωση τροφίμων, με σκοπό την σταθερή παροχή ασφαλών και υγιεινών τροφίμων. Στην ανάλυση και χαρακτηρισμό παραδοσιακών ή τοπικών τροφίμων, την τυποποίηση και την αυθεντικότητά τους. Στόχος του Γ.Χ.Κ. στον τομέα των τροφίμων είναι να συνεισφέρει στη σταθερή παροχή ασφαλώv και υγιεινών τροφίμων, φροντίζοντας ώστε οι καταναλωτές να τρέφονται σωστά και υγιεινά και εξασφαλίζοντας ότι η διαιτολογική πρόσληψη των διαφόρων χημικών ουσιών (π.χ. πρόσθετα, ρυπαντές και υπολείμματα) και των μικροοργανισμών που υπάρχουν στα τρόφιμα, διατηρούνται σε ασφαλή επίπεδα. Ειδικοί στόχοι είναι: Η δημιουργία μιας εθνικής βάσης δεδομένων σύνθεσης τροφίμων και η εκτίμηση της θρεπτικής ποιότητας τους / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [91]

92 Η εκτίμηση κινδύνου από τη διαιτολογική έκθεση του πληθυσμού, σε ρυπαντές, υπολείμματα και πρόσθετα τροφίμων, ο εντοπισμός προβλημάτων, η αιτιολογία τους και η εφαρμογή κατάλληλων διορθωτικών ή και προληπτικών μέτρων. Η προώθηση της υγιεινής των τροφίμων και η επαλήθευση των εφαρμοζομένων προγραμμάτων Ανάλυσης Κινδύνων και Κρισίμων Σημείων Ελέγχου (HACCP) στη βιομηχανία τροφίμων και στην τουριστική βιομηχανία. Η καθιέρωση εθνικών μικροβιολογικών κριτηρίων για τα τρόφιμα. Η προώθηση της στρατηγικής υγείας σε σχέση με τα τρόφιμα. Η παροχή πληροφοριών για βελτίωση των εφαρμοζόμενων γεωργικών και βιομηχανικών πρακτικών, με σκοπό την επίτευξη πιο ασφαλών και ανταγωνιστικών τροφίμων. Η παροχή αξιόπιστων εργαστηριακών δεδομένων και πληροφοριών στα κέντρα λήψης αποφάσεων πολιτικής και στις Αρμόδιες Αρχές. Η υποστήριξη δραστηριοτήτων για την πληροφόρηση των καταναλωτών ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Βασικός σκοπός και καθήκον της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή - σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα 197/1997 (ΦΕΚ Α' ) «Σύσταση Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή και καθορισμός των αρμοδιοτήτων της», ως ισχύει - είναι: Να εισηγείται την χάραξη και την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα της προστασίας του καταναλωτή και Να μεριμνά για τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας που αφορά την προστασία του καταναλωτή και να φροντίζει για τα συμφέροντα των καταναλωτών εν γένει και ιδίως για: α) την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών, β) τα οικονομικά τους συμφέροντα, γ) την οργάνωση τους σε ενώσεις καταναλωτών, δ) το δικαίωμα ακρόασής τους σε θέματα που τους αφορούν και ε) την πληροφόρηση και επιμόρφωση τους σε καταναλωτικά θέματα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [92]

93 Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή προβαίνει στην εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με το Ευρωπαϊκό δίκαιο σε θέματα προστασίας καταναλωτή. Ενημερώνει τους καταναλωτές για ζητήματα της καταναλωτικής νομοθεσίας, ιδίως μέσω της ιστοσελίδας της και της τηλεφωνικής γραμμής 1520 και επιλαμβάνεται των προβλημάτων που οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν στις συναλλαγές τους τόσο με τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα όσο και με τις επιχειρήσεις οποιασδήποτε μορφής του δημόσιου τομέα και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Μετά την ενσωμάτωση, το 2012, της πρώην Υπηρεσίας Εποπτείας Αγοράς στη ΓΓΚ, στα καθήκοντα της τελευταίας προστέθηκε και η διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς προς όφελος των επιχειρήσεων και των καταναλωτών και ιδίως: η μελέτη του επιπέδου και του τρόπου διαμόρφωσης τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών, η διενέργεια πάσης φύσεως ελέγχων, ερευνών και τιμοληψιών σε κάθε στάδιο παραγωγής και εμπορίας προϊόντων και υπηρεσιών, η ανάπτυξη του εμπορίου, η άρση περιορισμών και εξάλειψη καταχρηστικών πρακτικών σε όλα τα στάδια της παραγωγής, διακίνησης και εμπορίας αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και η παρακολούθηση των συνθηκών ανταγωνισμού που επικρατούν στην αγορά ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ (ΙΝΚΑ) Είναι η παλαιότερη και μεγαλύτερη καταναλωτική οργάνωση στην Ελλάδα με περισσότερα από ενεργά μέλη. Λειτουργεί ανεξάρτητη από βιομηχανικά, εμπορικά και πολιτικά συμφέροντα και μέλημα της είναι η προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών. Υποστηρίζει διαδικασίες διαλόγου με τους κοινωνικούς φορείς, τα κόμματα αλλά και την εκάστοτε κυβέρνηση, πάνω από όλα όμως υποστηρίζει, αναζητά και επιδιώκει την επικοινωνία με τους καταναλωτές. Οι στόχοι του ΙΝΚΑ είναι: Η ενίσχυση των δράσεων ενημέρωσης των πολιτών σε θέματα που αφορούν στην Υγεία και Προστασία του Καταναλωτή και συγκεκριμένα σε κάθε τομέα, ο οποίος συνδέεται με το κόστος και την ποιότητα ζωής, όπως και στην προστασία του περιβάλλοντος, στη βελτίωση των υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης και γενικά σε όλα τα θέματα που / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [93]

94 αφορούν στο κοινωνικό σύνολο και στο δημόσιο συμφέρον. Η πληροφόρηση και η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και ιδιαίτερα των νέων καταναλωτών σε σχέση με την αγορά ασφαλών προϊόντων στο πλαίσιο της Εσωτερικής Ενιαίας Αγοράς. Η εκπαίδευση των καταναλωτών και ιδιαίτερα των νέων καταναλωτών στο πώς να ασκούν τα δικαιώματα τους όταν αυτά θίγονται. Η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε προβλήματα που σχετίζονται με τα καταναλωτικά προϊόντα, και ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν περισσότερο τους νέους. Η διαμόρφωση προϋποθέσεων διαλόγου και συνεργασίας των κοινωνικών εταίρων της αγοράς, με σκοπό τη βελτίωση της διαφάνειας της αγοράς. Η μακρόχρονη συνεισφορά του ΙΝΚΑ στη μελέτη των εθνικών και ευρωπαϊκών θεμάτων πολιτικών καταναλωτή και στον δημόσιο διάλογο για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών έχει καταξιώσει τον οργανισμό τόσο ως ερευνητικό φορέα εγνωσμένου κύρους, όσο και ως αξιόπιστο δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ της δημόσιας διοίκησης, της ακαδημαϊκής κοινότητας, των μέσων ενημέρωσης, του ιδιωτικού τομέα και της κοινής γνώμης. Κύρια αποστολή του ΙΝΚΑ είναι η προαγωγή της μελέτης των εθνικών και ευρωπαϊκών θεμάτων που άπτονται της προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών. Το ΙΝΚΑ αποτελεί φορέα παραγωγής καινοτόμων ιδεών και ρεαλιστικών προτάσεων στην προσπάθεια διαμόρφωσης και εφαρμογής μιας ολοκληρωμένης και συνεκτικής ευρωπαϊκής πολιτικής στη χώρα μας για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών καταναλωτών, την ανάπτυξη και υλοποίηση δράσεων για την προστασία των ευπαθών κοινωνικών ομάδων καθώς και την προστασία και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ευρύτερων κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά πληθυσμιακών ομάδων. Η έρευνα και η προώθηση του επιστημονικού διαλόγου αποτελούν σταθερές επιδιώξεις του ΙΝΚΑ. Το ερευνητικό έργο και τις μελέτες υλοποιούν επιστήμονες ερευνητές. Η εποπτεία του ερευνητικού έργου και των μελετών του ΙΝΚΑ γίνεται από Επιστημονικό Συμβούλιο, το οποίο αποτελείται από πρόσωπα εξαιρετικού κύρους με ακαδημαϊκή, επιστημονική και ερευνητική εμπειρία πάνω στα εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή θέματα προστασίας των δικαιωμάτων του καταναλωτή και του πολίτη. Περαιτέρω δε το ΙΝΚΑ διοργανώνει σχετικά επιστημονικά σεμινάρια, στρογγυλές τράπεζες διαβουλεύσεις καθώς και ευρωπαϊκά και διεθνή συνέδρια σε συνεργασία με / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [94]

95 διεθνείς οργανισμούς, ανώτερα και ανώτατα ελληνικά και ξένα εκπαιδευτικά ιδρύματα, επαγγελματικούς φορείς, ερευνητικά και επιμορφωτικά κέντρα. Παράλληλα, σκοπός του είναι η πληροφόρηση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων σχετικά με τη λειτουργία και τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλα τα ζητήματα που αφορούν στα δικαιώματα των Πολιτών, στην Υγεία και Προστασία του Καταναλωτή στους τομείς που συνδέονται με το κόστος και την ποιότητα ζωής, όπως και στην προστασία του περιβάλλοντος, στη διαρκή και βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη, στην αειφόρο κατανάλωση, στην βελτίωση των υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης και γενικά σε όλα τα θέματα που αφορούν στο κοινωνικό σύνολο και στο δημόσιο συμφέρον. Το ΙΝΚΑ από την ίδρυση του μέχρι σήμερα έχει να επιδείξει σημαντικό έργο στο σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων στο πλαίσιο Κοινοτικών Πρωτοβουλιών και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων. Στο πλαίσιο της υλοποίησης των έργων αυτών οι επιστημονικοί συνεργάτες του ΙΝΚΑ ασχολήθηκαν με τη μελέτη θεμάτων ευρύτερης κοινωνικής διάστασης που είναι καταλυτικής σημασίας για κάθε σύγχρονη κοινωνία όπως η πολιτική της Ε.Ε. για την υγεία, την ασφάλεια και την προστασία των καταναλωτών, η περιβαλλοντική και ενεργειακή πολιτική με ιδιαίτερη έμφαση στα ζητήματα που αφορούν στην αλλαγή του κλίματος και στη βιώσιμη κατανάλωση, ο υγιής ανταγωνισμός, η εταιρική κοινωνική ευθύνη, η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και η ενίσχυση της ικανότητας των φορέων της στην Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και στις αναπτυσσόμενες χώρες, η ενσωμάτωση των λιγότερο ευνοημένων κοινωνικών και οικονομικών ομάδων, (άνεργοι, νέοι, γυναίκες, αποφυλακισθέντες, εθνικές ή θρησκευτικές ή άλλες μειονότητες κ.α.), στην παραγωγική διαδικασία και στην βελτίωση των συνθηκών ζωής τους καθώς και στην άρση του κοινωνικού τους αποκλεισμού, για την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας κλπ. Την εκπόνηση των ανωτέρω μελετών ακολούθησε η διοργάνωση σειράς σεμιναρίων, στα οποία παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα των ερευνών και συζητήθηκαν σχετικές προτάσεις για την ανάπτυξη ή την αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής πολιτικής στα θέματα αυτά. Το ΙΝΚΑ αναπτύσσει συνεχή επικοινωνία με έντυπα, ψηφιακά και ηλεκτρονικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στο πλαίσιο της παροχής αντικειμενικής πληροφόρησης στους πολίτες για τις θέσεις του Ινστιτούτου αναφορικά με τις εθνικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις στους τομείς δραστηριοποίησης του και για τις προτάσεις του στην διαμόρφωση και εφαρμογή ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής πολιτικής στη / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [95]

96 χώρα μας σχετικά με την ευημερία και την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών. Το ΙΝΚΑ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ενασχόληση των επιστημονικών συνεργατών με θέματα που αφορούν στην αναπτυξιακή συνεργασία στις αναπτυσσόμενες χώρες με στόχο την οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική και περιβαλλοντική ανάπτυξη των χωρών αυτών, στο Δίκαιο και Αλληλέγγυο Εμπόριο, στην ενδυνάμωση, προάσπιση, και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών καταναλωτών, στην αειφόρο και βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη καθώς και στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, στην ενσωμάτωση των λιγότερο ευνοημένων κοινωνικών και οικονομικών ομάδων στην παραγωγική διαδικασία και στην βελτίωση των συνθηκών ζωής τους καθώς και στην άρση του κοινωνικού τους αποκλεισμού, για την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Το ΙΝΚΑ λειτουργεί ως ένας δίαυλος επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της αγοράς, τις επιχειρήσεις, το κράτος και την δημόσια διοίκηση. Ο οιοσδήποτε ευρωπαίος πολίτης έχει την δυνατότητα να επισκεφτεί τα γραφεία μας, καθ όλη την διάρκεια της ημέρας να συνομιλήσει αλλά και να ζητήσει την συμβουλή των συμβούλων μας. Σε καθημερινή επίσης βάση λειτουργεί και το τηλεφωνικό κέντρο εξυπηρέτησης πολιτών, όπου οι αρμόδιοι συνεργάτες μας ακούν, καταγράφουν, σταχυολογούν, επεξεργάζονται και τέλος αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν τις καταγγελίες των πολιτών. Η διαδικασία της καταγραφής καταγγελιών μπορεί επίσης να γίνει και μέσω της ιστοσελίδας μας, την οποία διαχειρίζονται οι επιστημονικοί μας συνεργάτες, οι οποίοι ως καθ ύλην αρμόδιοι αναλαμβάνουν να απαντήσουν στον κάθε πολίτη χωριστά. Σε καθημερινή βάση όλοι οι συνεργάτες του ΙΝΚΑ έρχονται σε επαφή είτε εκ του σύνεγγυς είτε τηλεφωνικά είτε μέσω της ιστοσελίδας με εκατοντάδες πολίτες. Το INKA είναι ένας «ζωντανός» οργανισμός, ένας επικοινωνιακός επιταχυντής που φέρνει τον πολίτη πιο κοντά στην πληροφορία που χρειάζεται άρα και πιο κοντά στην λύση του προβλήματος του. Το καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό του οργανισμού εκπονεί έρευνες, μελέτες, ποιοτικές και ποσοτικές, καλύπτοντας θέματα ευρείας κοινωνικής διάστασης που είναι καταλυτικής σημασίας για κάθε σύγχρονη κοινωνία και που έχουν να κάνουν με τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών, την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, την απασχόληση των ευπαθών κοινωνικά ομάδων, την βιώσιμη κατανάλωση και την προστασία του περιβάλλοντος, την / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [96]

97 ενέργεια, την κλιματική αλλαγή, την υγεία, την ασφάλεια των τροφίμων, την ασφάλεια των προϊόντων, τον ανταγωνισμό και τις επιλογές που μας προσφέρει ως καταναλωτές, την κοινωνική ευθύνη των εταιριών απέναντι σε μία σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, κλπ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [97]

98 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [98]

99 Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 5 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

100 / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

101 5.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Την σημερινή εποχή που η επιστήμη είναι αναμεμιγμένη στα περισσότερα θέματα, τα τελευταία χρόνια έχει μελετήσει και τα πρόσθετα τροφίμων. Καθώς με το πέρασμα των χρόνων τα πρόσθετα είχαν πάρει μεγάλες διαστάσεις και χρησιμοποιούνταν ανεξέλεγκτα,ήταν φυσικό να τραβήξουν την προσοχή των καταναλωτών αλλά και των ειδικών.με αυτό τον τρόπο οι ερευνητές βρέθηκαν στην διαδικασία αναζήτησης συστατικών από αυτά τα πρόσθετα με σκοπό να σχηματίσουν μια άποψη σχετικά με αυτά. Σύμφωνα με μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Διεθνούς Ινστιτούτου Καρκίνου οι αιτίες που προκαλούν καρκίνο είναι περίπου γνωστές 30% οφείλεται στο κάπνισμα, 33% στα τρόφιμα, 5% στην κληρονομικότητα και το υπόλοιπο 32% στις ακτινοβολίες, τους ιούς και τις ορμόνες. Στα τρόφιμα οφείλεται το 1/3 των καρκίνων του πεπτικού συστήματος. Μερικές από τις ουσίες που προστίθενται στα τρόφιμα είτε από το περιβάλλον, είτε κατά την παρασκευή τους θεωρούνται καρκινογόνες ή μεταλλαξιογόνες ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Για τα επικίνδυνα πρόσθετα τροφίμων «Ε» πρέπει να ενημερώνονται οι πολίτες προκειμένου να ξέρουν τι να αποφεύγουν και τι να επιλέγουν για την υγιεινή διατροφή τους. Τρώμε καθημερινά πολλά... συνθετικά χρώματα, συντηρητικά και αρώματα. Όλα τα τυποποιημένα τρόφιμα, σνακ, σακχαρώδη, γλυκίσματα, ποτά, αναψυκτικά περιέχουν μεγάλο αριθμό πρόσθετων ουσιών, γνωστότερες ως «Ε». Τα πρόσθετα τροφίμων ή ουσίες Ε είναι οι «φυσικές» ή «συνθετικές» χημικές ουσίες, που προστίθενται στις έτοιμες τροφές, με σκοπό την αύξηση του χρόνου διατήρησης και τη βελτίωση της γεύσης, της οσμής, της υφής, του χρώματος και της εν γένει εμφάνισης και ο αριθμός των ουσιών αυτών ξεπερνά τις Η χρήση των υψηλότερης επικινδυνότητας «συνθετικών» προσθέτων επιτρέπεται μόνο σε ορισμένα τρόφιμα, ενώ η χρήση των «φυσικών» υπόκειται σε λιγότερους περιορισμούς. Ένα πρόσθετο μπορεί να επιτρέπεται μέχρι μια καθορισμένη ποσότητα σε ένα τρόφιμο, σε διαφορετική ποσότητα σε άλλο ή να απαγορεύεται πλήρως η προσθήκη του σε κάποιο τρίτο. Υπάρχουν αρκετές μελέτες και έρευνες για τις βραχυπρόθεσμες, αλλά κυρίως τις μακροπρόθεσμες, πιθανές συνέπειες στην υγεία του ανθρώπου και ιδιαίτερα των μικρών παιδιών. Τα «Ε» χρησιμοποιούνται νόμιμα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [101]

102 από τους κατασκευαστές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι όλα απολύτως ασφαλή για τον οργανισμό. Απλώς «υποθέτουμε» πως δεν βλάπτουν άμεσα, εφόσον δεν καταναλώνονται σε υπερβολικές ποσότητες. Πολλά πρόσθετα έχουν αποσυρθεί οριστικά. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων απαγόρευσε τη χρωστική Ε128 (ερυθρό 2G), η οποία κρίθηκε ύποπτη για καρκινογενέσεις. Σε πολλές χώρες επιτρέπονται ουσίες που σε άλλες είναι απαγορευμένες. Όμως μέχρι ένα πρόσθετο να κριθεί τελεσίδικα επιβλαβές και να αποσυρθεί, έχει ήδη καταναλωθεί για χρόνια. Πόσα ακόμα καταναλώνουμε χωρίς επαρκή γνώση για τις συνέπειες στην υγεία μας είναι ένα ερώτημα. Επιστημονικές έρευνες ενοχοποιούν συγκεκριμένα πρόσθετα για διάφορες βλάβες της υγείας, σε παιδιά (υπερκινητικότητα, αλλεργίες, άσθμα, ερυθήματα) και σε ενηλίκους (αλλεργίες, άσθμα, κεφαλαλγίες, ιλίγγους, ταχυσφυγμία, ναυτία, έλκη εντέρου). Τα τελευταία χρόνια, με την ευρεία κατανάλωση έτοιμων φαγητών, έχουν παρουσιαστεί εξαιρετικά πολλά καινούρια πρόσθετα και συντηρητικά. Κάποια από αυτά ενοχοποιούνται για καρκινογενέσεις, νευρολογικές διαταραχές, καρδιακές παθήσεις και πολλές άλλες ασθένειες. Υπολογίζεται ότι η κατανάλωση συντηρητικών και προσθετικών τροφίμων κατά άτομο είναι 4-5 κιλά το χρόνο κατά μέσο όρο. Αν και οι αρνητικές επιδράσεις μεμονωμένων πρόσθετων θεωρούνται «γνωστές», κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ούτε τις συνέπειες της χρόνιας άθροισής τους στον οργανισμό ούτε με ποιον τρόπο αλληλεπιδρούν με άλλα πρόσθετα ή συστατικά. Για τις βρεφικές και παιδικές τροφές ισχύουν άλλες αναλογίες και ποσοτικά όρια. Όμως τα παιδιά δεν τρώνε μόνο «παιδικές» τροφές αλλά καταναλώνουν καθημερινά πολλές συσκευασμένες τροφές και σνακ. Αυτό μπορεί να έχει άμεσες αλλά και μακροχρόνιες επιπτώσεις στον αναπτυσσόμενο παιδικό οργανισμό ΠΩΣ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΤΙΚΕΤΕΣ Τα πρόσθετα που περιέχει ένα συσκευασμένο τρόφιμο αναγράφονται υποχρεωτικά στα «συστατικά». Πρώτα αναγράφεται η κατηγορία που ανήκει το πρόσθετο(π.χ. συντηρητικό) και ακολουθεί το πλήρες όνομά του (π.χ. βενζοϊκό νάτριο) ή ο κωδικός του (π.χ. Ε 211). Οι εταιρίες αποφεύγουν πλέον να αναφέρουν τα πρόσθετα με τον κωδικό Ε αλλά χρησιμοποιούν τα πλήρη / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [102]

103 ονόματα, ώστε να αποπροσανατολίσουν τους καταναλωτές. Συνήθως οι αρωματικές ουσίες δεν αναφέρονται ονομαστικά στην ετικέτα, αλλά με τον αόριστο όρο «αρώματα». Αναγραφές τύπου «χωρίς συντηρητικά» ή «χωρίς χρωστικές» δεν σημαίνουν ότι το τρόφιμο δεν περιέχει άλλου είδους πρόσθετα ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΑ Στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας με θέμα «Προσθετά τροφίμων : ε...= επισήμανση ή ένοχη ;» και της υποενότητας απόψεις καταναλωτών σχετικα με τα πρόσθετα, διεξήγαμε έρευνα που περιλάμβανε την συμπλήρωση 100 ερωτηματολογίων από μαθητές και ενήλικες. Παρακάτω παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής που αφορούν δημογραφικά χαρακτηριστικά όπως είναι το φύλο, η ηλικία και εκπαιδευτική κατάρτιση των ερωτηθέντων τις απόψεις τους σχετικά με τα πρόσθετα τροφίμων καθώς και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ δημογραφικών παραμέτρων και απόψεων ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ Το κυριότερο μέσο συγκέντρωσης των επιθυμητών πληροφοριών είναι το ερωτηματολόγιο, ενώ βάση του είναι η ερώτηση. Σε κάθε ερώτηση ζητήθηκε από τους ερωτώμενους να βαθμολογήσουν σε μια πενταβάθμια κλίμακα τύπου Likert. Στην πενταβάθμια αυτή κλίμακα το 1 αντιστοιχούσε στην χαμηλότερη βαθμολογία και το 5 αντιστοιχούσε στην υψηλότερη. Σχέδιο του ερωτηματολόγιου που χρησιμοποιήθηκε δίνεται παρακάτω. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ «Πρόσθετα τροφίμων: Ε = Επισήμανση ή Ενοχή» Π α ρ α κ α λ ο ύ μ ε σ υ μ π λ η ρ ώ σ τ ε τ ο ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ι ο σ η μ ε ι ώ ν ο ν τ α ς έ ν α Χ ή σ τ ο α ν ά λ ο γ ο τ ε τ ρ ά γ ω ν ο Σε κάθε μία από τις παρακάτω ερωτήσεις ο αριθμός 1 δηλώνει τον χαμηλότερο και ο αριθμός 5 τον υψηλότερο βαθμό. Σε κάθε ερώτηση δίνετε πάντα μια απάντηση. Ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ μ ε π ρ ο κ α τ α β ο λ ι κ ά γ ι α τ ο χ ρ ό ν ο π ο υ δ ι α θ έ τ ε τ ε ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Φύλο: Άνδρας Γυναίκα Εκπαιδευτική βαθμίδα : Υποχρεωτική Δευτεροβάθμια Ανώτατη (Τριτοβάθμια) / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [103]

104 Ηλικία : ( 15 ) : (15-25) : (25-35) : (35-45) : (45-55) : ( 55): 1. Σε ποιο βαθμό γνωρίζετε τα πρόσθετα τροφίμων; Σε ποιο βαθμό ελέγχετε τις ετικέτες των τροφίμων που αγοράζετε για την παρουσία προσθέτων; Πόσο συχνά καταναλώνετε τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα; Σε ποιο βαθμό γνωρίζετε τις επιπτώσεις των προσθέτων τροφίμων στον ανθρώπινο οργανισμό ; 5. Κατά το πόσο θεωρείτε ότι τα πρόσθετα των τροφίμων είναι επικίνδυνα για την υγεία σας; 6. Σε ποιο βαθμό έχετε αντιληφθεί αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισμό σας από την κατανάλωση τροφίμων με πρόσθετα ; 7. Σε ποιο βαθμό γνωρίζετε τις επιπτώσεις των προσθέτων τροφίμων στο περιβάλλον; Σε ποιο βαθμό γνωρίζετε τα δικαιώματα σας ως καταναλωτής ; Κατά πόσο πιστεύετε ότι παρέχετε επαρκής ενημέρωση σχετικά με τα πρόσθετα των τροφίμων από τους παρακάτω φορείς; Υπουργείο Υγείας Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γενικό χημείο του κράτους (ΓΧΚ) Ενιαίος φορέας ελέγχου τροφίμων (ΕΦΕΤ) Ινστιτούτο καταναλωτή (ΙΝΚΑ) Σχολείο / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [104]

105 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Όπως παρατηρείται στο σχήμα 1 το ποσοστό των αντρών που απάντησαν στα ερωτηματολόγια ανέρχεται στο 53,1%, ενώ το γυναικείο ποσοστό καλύπτει το 46,9%. Σχήμα 1: Κατανομή δείγματος με βάση το φύλο. Το 16% των ερωτηθέντων αποτελούν άτομα ηλικίας μικρότερη των 15 ετών, το 31% άτομα ηλικίας 15-25, το 17% άνθρωποι ηλικίας 25-35, οι συμμετέχοντες ηλικίας ετών καλύπτουν το 10%, ενώ τα άτομα ηλικίας συμπληρώνουν το 13 % και οι μεγαλύτεροι άνθρωποι καλύπτουν επίσης το ποσοστό του 13%, όπως γίνεται αντιληπτό από το σχήμα 2. Σχήμα 2: Κατανομή δείγματος με βάση την ηλικία / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [105]

106 Όσον αφορά την εκπαιδευτική κατάρτιση των ερωτηθέντων, διαπιστώνεται από το σχήμα 3 πως το 52,1% έχουν φοιτήσει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το 35,4% στην ανώτατη, ενώ μόλις το 12,5% στην υποχρεωτική. Σχήμα 3: Κατανομή δείγματος με βάση το μορφωτικό επίπεδο ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ Σε ερώτηση σχετικά το βαθμό στον οποίο οι ερωτηθέντες γνωρίζουν τα πρόσθετα το 23% απάντησε ότι δεν τα γνωρίζει καθόλου, το 20% πως τα γνωρίζει λίγο, το 26% αρκετά, το 18% πολύ, ενώ μόλις το 13% είναι ενήμερο πάρα πολύ, όπως φαίνεται και στο ραβδόγραμμα του σχήματος 4. Σχήμα 4: Βαθμός που οι καταναλωτές γνωρίζουν τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [106]

107 Το 29% των συμμετεχόντων απαντώντας σε ερώτηση που αφορούσε το βαθμό ελέγχου των ετικετών των τροφίμων απάντησε ότι δεν τις προσέχει καθόλου, το 33% ότι τις παρατηρεί λίγο, το 18% αρκετά, το 11% πολύ ενώ μόλις το 9% ελέγχει τις ετικέτες πάρα πολύ, όπως παρατηρείται και στο σχήμα 5. Σχήμα 5: Βαθμός ελέγχου των ετικετών των τροφίμων για την παρουσία προσθέτων. Σε ποσοστό 14% ανέρχονται εκείνοι οι οποίοι δεν καταναλώνουν καθόλου τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα, σε 25% όσοι τα καταναλώνουν λίγο, το 29% καλύπτουν εκείνοι που τα καταναλώνουν αρκετά, το 23% όσοι καταναλώνουν πολύ τέτοιου είδους τρόφιμα και το 9% τα καταναλώνει σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε και από το ραβδόγραμμα του σχήματος 6. Σχήμα 6: Συχνότητα κατανάλωσης τροφίμων με πρόσθετα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [107]

108 Όσον αφορά τις αντιλήψεις των καταναλωτών σχετικά με τις επιπτώσεις των πρόσθετων των τροφίμων στον άνθρωπο, το 20% δεν γνωρίζει καθόλου τις επιπτώσεις αυτές, το υπόλοιπο 20% τις γνωρίζει λίγο, το 27% είναι αρκετά ενήμερο για αυτές, το 17% πολύ, ενώ το 16% τις γνωρίζει πάρα πολύ, όπως φαίνεται και στο σχήμα 7. Σχήμα 7: Αντιλήψεις καταναλωτών για τις επιπτώσεις των προσθέτων τροφίμων στην ανθρωπινή υγεία. Από το σύνολο των ερωτηθέντων, το 16% δε θεωρεί καθόλου επικίνδυνα τα πρόσθετα τροφίμων για την υγεία, το 15% τα θεωρεί λίγο, το 24% έχει την εντύπωση ότι είναι αρκετά επικίνδυνα 25% πολύ και το 20% πως είναι πάρα πολύ επικίνδυνα, όπως φαίνεται στο σχήμα 8. Σχήμα 8: Βαθμός που οι καταναλωτές θεωρούν επικίνδυνα για την υγεία τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [108]

109 Το 38% δεν έχει αντιληφθεί καθόλου αρνητικές συνέπειες από την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν πρόσθετα στην υγεία, το 24% λίγο, το 17% αρκετά, το 12% πολύ, ενώ το 9% τις έχει αντιληφθεί σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, όπως διαπιστώνεται από το σχήμα 9. Σχήμα 9: Βαθμός αντίληψης αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία τους από τα πρόσθετα τροφίμων. Το 35% των συμμετεχόντων δεν έχει διαπιστώσει αρνητικές συνέπειες από τα πρόσθετα στο περιβάλλον, το 25% λίγο, το 20% αρκετά, το 12% πολύ, ενώ μόνο το 8% τις έχει αντιλήφθει πάρα πολύ, όπως φανερώνεται και από το σχήμα 10. Σχήμα 10 : Βαθμός αντίληψης αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον από τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [109]

110 Σε ποσοστό 28% ανέρχονται εκείνοι οι οποίοι δεν γνωρίζουν καθόλου τα δικαιώματά τους ως καταναλωτές, το 23% είναι ενήμερο λίγο, σε αρκετά μεγάλο βαθμό γνωρίζει επίσης το 23%, το 17% τα γνωρίζει πολύ και το 9% είναι πάρα πολύ ενήμερο, όπως φαίνεται στο σχήμα 11. Σχήμα 11: Βαθμός γνώσης από τους ερωτούμενους των δικαιωμάτων τους ως καταναλωτές. Σύμφωνα με το 40% το υπουργείο υγείας δεν παρέχει καθόλου επαρκή ενημέρωση σχετικά με το πρόσθετα τροφίμων, το 24% θεωρεί πως παρέχει λίγο, το 17% αρκετά, το 8% πολύ και το 11% πάρα πολύ, όπως βλέπουμε στο σχήμα 12. Σχήμα 12: Βαθμός ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Υπουργείο Υγείας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [110]

111 Το 43% πιστεύει πως το υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων δεν παρέχει ενημέρωση με επάρκεια σχετικά με τα πρόσθετα τροφίμων, το 20% ότι παρέχει λίγο, το 22% αρκετά, το 9% πολύ και το 6% πάρα πολύ, όπως διαπιστώνεται από το σχήμα 13. Σχήμα 13: Βαθμός ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων. Το 38% θεωρεί πως το γενικό χημείο του κράτους δεν ενημερώνει επαρκώς τους καταναλωτές σχετικά με τα πρόσθετα τροφίμων, το 18% ότι παρέχει λίγη ενημέρωση, το 20% αρκετή, το 12% πολύ και το υπόλοιπο 12% θεωρεί πως παρέχει ενημέρωση σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, όπως φαίνεται στο σχήμα 14. Σχήμα 14: Βαθμός ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Γενικό Χημείο του Κράτους / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [111]

112 Για τον ενιαίο φορέα ελέγχου τροφίμων το 37% έχει την εντύπωση ότι δεν παρέχει καθόλου επαρκή ενημέρωση για τα πρόσθετα, το 16% ότι παρέχει λίγο, το 18% ότι ενημερώνει τους καταναλωτές αρκετά, το υπόλοιπο 18% πως παρέχει σε μεγάλο βαθμό επαρκή ενημέρωση, ενώ το 11% σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, όπως φανερώνεται από το σχήμα 15. Σχήμα 15: Βαθμός ικανοποίησης για την ενημέρωση από τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων. Σχετικά με το ινστιτούτο καταναλωτή το 39% θεωρεί ότι δεν ενημερώνει επαρκώς τους πολίτες, το 21% ότι τους ενημερώνει λίγο, το 20% πως παρέχει αρκετή ενημέρωση, το 16% ότι τους ενημερώνει σε πολύ μεγάλο βαθμό, ενώ το 4% σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, όπως γίνεται αντιληπτό από το σχήμα 16. Σχήμα 16: Βαθμός ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Ινστιτούτο Καταναλωτή / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [112]

113 Όσον αφόρα το σχολείο, το 40% απάντησε ότι το σχολείο δεν ενημερώνει καθόλου επαρκώς τους καταναλωτές σχετικά με τα πρόσθετα, το 17% ότι τους ενημερώνει λίγο, το 22% πως ενημερώνεται αρκετά από το σχολείο, το 12% πολύ, ενώ το 9% πάρα πολύ (Σχήμα 17). Σχήμα 17: Βαθμός ικανοποίησης για την ενημέρωση από το σχολείο ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Καθώς επεξεργαστήκαμε περαιτέρω τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψαν οι εξής συσχετίσεις των απαντήσεων με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ερωτηθέντων όπως είναι το φύλο, η ηλικία και η εκπαιδευτική τους κατάρτιση. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στην παρακάτω σειρά διαγραμμάτων. Σχήμα 18: Επίδραση του φύλου στο βαθμό που οι καταναλωτές γνωρίζουν τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [113]

114 Σχήμα 19: Επίδραση του φύλου στο βαθμό ελέγχου των ετικετών των τροφίμων για την παρουσία προσθέτων. Σχήμα 20: Επίδραση του φύλου στη συχνότητα κατανάλωσης τροφίμων με πρόσθετα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [114]

115 Σχήμα 21: Επίδραση του φύλου στις αντιλήψεις των καταναλωτών για τις επιπτώσεις των προσθέτων τροφίμων στην ανθρωπινή υγεία. Σχήμα 22: Επίδραση του φύλου στο βαθμό που οι καταναλωτές θεωρούν επικίνδυνα για την υγεία τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [115]

116 Σχήμα 23: Επίδραση του φύλου στο βαθμό αντίληψης αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία τους από τα πρόσθετα τροφίμων. Σχήμα 24: Επίδραση του φύλου στο βαθμό αντίληψης αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον από τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [116]

117 Σχήμα 25: Επίδραση του φύλου στο βαθμό γνώσης από τους ερωτούμενους των δικαιωμάτων τους ως καταναλωτές. Σχήμα 26: Επίδραση του φύλου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Υπουργείο Υγείας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [117]

118 Σχήμα 27: Επίδραση του φύλου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων. Σχήμα 28: Επίδραση του φύλου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Γενικό Χημείο του Κράτους / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [118]

119 Σχήμα 29: Επίδραση του φύλου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων. Σχήμα 30: Επίδραση του φύλου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Ινστιτούτο Καταναλωτή / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [119]

120 Σχήμα 31: Επίδραση του φύλου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το σχολείο. Σχήμα 32: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό που οι καταναλωτές γνωρίζουν τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [120]

121 Σχήμα 33: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό ελέγχου των ετικετών των τροφίμων για την παρουσία προσθέτων. Σχήμα 34: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στη συχνότητα κατανάλωσης τροφίμων με πρόσθετα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [121]

122 Σχήμα 35: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στις αντιλήψεις των καταναλωτών για τις επιπτώσεις των προσθέτων τροφίμων στην ανθρωπινή υγεία. Σχήμα 36: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό που οι καταναλωτές θεωρούν επικίνδυνα για την υγεία τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [122]

123 Σχήμα 37: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό αντίληψης αρνητικών επιπτώσεων στη υγεία τους από την κατανάλωση προσθέτων τροφίμων. Σχήμα 38: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό αντίληψης αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον από τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [123]

124 Σχήμα 39: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό γνώσης από τους ερωτούμενους των δικαιωμάτων τους ως καταναλωτές. Σχήμα 40: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Υπουργείο Υγείας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [124]

125 Σχήμα 41: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Σχήμα 42: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Γενικό Χημείο του Κράτους / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [125]

126 Σχήμα 43: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων. Σχήμα 44: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Ινστιτούτο Καταναλωτή / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [126]

127 Σχήμα 45: Επίδραση του μορφωτικού επιπέδου στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το σχολείο. Σχήμα 46: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό που οι καταναλωτές γνωρίζουν τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [127]

128 Σχήμα 47: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό ελέγχου των ετικετών των τροφίμων για την παρουσία προσθέτων. Σχήμα 48: Επίδραση της ηλικίας στη συχνότητα κατανάλωσης τροφίμων με πρόσθετα / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [128]

129 Σχήμα 49: Επίδραση της ηλικίας στις αντιλήψεις των καταναλωτών για τις επιπτώσεις των προσθέτων τροφίμων στην ανθρωπινή υγεία. Σχήμα 50: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό που οι καταναλωτές θεωρούν επικίνδυνα για την υγεία τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [129]

130 Σχήμα 51: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό αντίληψης αρνητικών επιπτώσεων στη υγεία τους από την κατανάλωση προσθέτων τροφίμων. Σχήμα 52: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό αντίληψης αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον από τα πρόσθετα τροφίμων / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [130]

131 Σχήμα 53: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό γνώσης από τους ερωτούμενους των δικαιωμάτων τους ως καταναλωτές. Σχήμα 54: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Υπουργείο Υγείας / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [131]

132 Σχήμα 55: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Σχήμα 56: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Γενικό Χημείο του Κράτους / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [132]

133 Σχήμα 57: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων. Σχήμα 58: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το Ινστιτούτο Καταναλωτή / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [133]

134 Σχήμα 59: Επίδραση της ηλικίας στο βαθμό ικανοποίησης για την ενημέρωση από το σχολείο. Από τη μελέτη των παραπάνω διαγραμμάτων προκύπτουν οι παρακάτω διαπιστώσεις: Οι άντρες συγκριτικά με τις γυναίκες είναι περισσότερο ενημερωμένοι για τα πρόσθετα των τροφίμων, ενδεικτικά οι άντρες οι οποίοι γνωρίζουν σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό τα πρόσθετα ανέρχονται στο 8%, ενώ αντίστοιχα οι γυναίκες στο 4%. Όσο αφορά τον έλεγχο των ετικετών των τροφίμων οι γυναίκες τις προσέχουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τους άντρες, για αυτό και παρατηρείται μια διαφορά της τάξεως του 2%. Όπως είναι λογικό οι γυναίκες καταναλώνουν σε χαμηλότερο βαθμό τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα, καθώς ενδιαφέρονται περισσότερο για τις διατροφικές τους συνήθειες. Συγκεκριμένα σε ποσοστό 1% οι γυναίκες καταναλώνουν πάρα πολύ τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα ενώ οι άντρες σε ποσοστό 8%. Οι άντρες φαίνεται να είναι αρκετά πιο ενήμεροι για τις επιπτώσεις των προσθέτω των τροφίμων στον άνθρωπο σε σχέση με τις γυναίκες για αυτό και υπάρχει διαφορά 6%. Παρ όλα αυτά όμως οι γυναίκες θεωρούν επικίνδυνα τα πρόσθετα για την υγεία πιο πολύ από τους άντρες, χαρακτηριστικά το ποσοστό των γυναικών που θεωρούν τα πρόσθετα πάρα πολύ επικίνδυνα είναι το 10% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των αντρών είναι το 9% / 3 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ [134]