Πτυχιακή εργασία του

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ Πτυχιακή εργασία του ΛΑΣΚΑΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (1676) Επιβλέπων : Λάντζος Θεόδωρος, Επιστημονικός Συνεργάτης Σέρρες Ιούνιος

2 Περίληψη Η παρούσα πτυχιακή αναφέρεται στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν χρήστες διαφορετικών πολιτισμικών κοινοτήτων όταν αλληλεπιδρούν με ιστοσελίδες όπου το περιεχόμενο των οποίων καταγράφονται σε μια γλώσσα διαφορετική από τη μητρική των χρηστών. Στην περίπτωση αυτή οι χρήστες συναντούν πρόσθετα προβλήματα λόγω της διαφορετικής γλώσσας. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος έχουν προταθεί και εφαρμόζονται σήμερα διάφορες εναλλακτικές μεθοδολογίες. Στο πλαίσιο της ερευνητικής αυτής προσπάθειας αναπτύσσονται νέες εφαρμογές και καινοτομίες που βοηθούν στην μετάφραση ιστοσελίδων και όχι μόνο. Αρχικά γίνεται εκτενής αναφορά σε θεωρητικά ζητήματα που αφορούν τις πολυγλωσσικές ιστοσελίδες, ενώ αναλύεται ο τρόπος λειτουργίας του περιβάλλοντος του Joomla καθώς και των Cms περιβαλλόντων. Για τις ανάγκες της παρουσίασης της πτυχιακής έχει αναπτυχθεί μια ιστοσελίδα σε περιβάλλον του joomla όπου παρουσιάζονται όλες οι εφαρμογές και οι καινοτομίες που βοηθούν να γίνει μια ιστοσελίδα πολυγλωσσική. Τέλος γίνεται αναλυτική παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο γίνεται η επικοινωνία ενός χρήστη με τη έναν εξυπηρετητή μετάφρασης. 2

3 Περιεχόμενα Εισαγωγή 6 Κεφάλαιο 1 Ο : Εισαγωγή στη πολυγλωσσική θεωρεία 1.1 Γενικά Ιστορική αναδρομή Η σχέση κατανόησης παρανόησης Πολύγλωσσο λογισμικό - Συνύπαρξη γλωσσών Αιτίες παρανοήσεων Ασυνέπειες στην ορολογία Κεφάλαιο 2 Ο : O όρος CMS 2.1 Εισαγωγή Πλεονεκτήματα Χαρακτηριστικά Είδη Cms. 16 Κεφάλαιο 3 Ο : Joomla - Ένα πλήρες σύστημα διαχείρισης περιεχομένου 3.1 Γενικά Περί πνευματικής ιδιοκτησίας Αρχιτεκτονική του Joomla Διαχείριση του Joomla Οδηγός εγκατάστασης του Joomla Κεφάλαιο 4 Ο : Ανάπτυξη πολυγλωσσικών εφαρμογών 4.1 Γενικά Joomfish & Joomla Μεθοδολογία μετάφρασης με joomfish Τρόπος εγκατάστασης του joomfish Πολυγλωσσικό κατάστημα με VirtueMart και Joomfish Δημιουργία πολυγλωσσικού module Gtranslate Module Χαρακτηριστικά του module Yahoo BabelFish & Google Translator Τρόπος λειτουργίας των μηχανών αναζήτησης..40 3

4 4.5.2 Υποστηριζόμενες γλώσσες αυτόματης μετάφρασης Microsoft Translators Ποιότητα της μετάφρασης Βελτίωση μετάφρασης Απαιτήσεις χρήσης εφαρμογής Τρέχουσες υποστηριζόμενες γλώσσες Μεταφραστές σε chatting Διαφορετικά modules, ανάλογα με τη γλώσσα Multilingual Html pages (Dreamweaver) Λεξικά Google Dictionary module Google Toolbar Translator Toolkit YouTube auto translation Browser Μεταφραστής Skype Google Translator Κινητά μεταφραστές 52 Κεφάλαιο 5 Ο : Επικοινωνία Χρήστη- Εξυπηρετητή μετάφρασης 5.1 Αρχιτεκτονική Πελάτη-Εξυπηρετητή Κατανεμημένη Διαδικτυακή Αρχιτεκτονική Διευθυνσιοδότηση Εξυπηρετητή Αρχιτεκτονική Εξυπηρετητή Προώθηση και Έλξη Δεδομένων Επικοινωνία Ομάδων Διεργασιών Κλήση Απομακρυσμένων Διαδικασιών

5 5.8 Σύνδεση (Binding) Διαφάνεια Μη εντοπισμός εξυπηρετητή Χαμένες αιτήσεις προς το εξυπηρετητή Βλάβες του εξυπηρετητή Ζητήματα Υλοποίηση.. 61 Τελικά συμπεράσματα Βιβλιογραφία

6 Εισαγωγή Η αρχική αξιοποίηση των υπολογιστών περιοριζόταν σε επιστημονικές και ερευνητικές κυρίως εφαρμογές. Οι χρήστες εκείνων των υπολογιστικών συστημάτων ήταν σε μεγάλο βαθμό πολύ καλοί γνώστες της Αγγλικής γλώσσας. Με την εμφάνιση των προσωπικών υπολογιστών, οι υπολογιστές άρχισαν να χρησιμοποιούνται και από άλλες ομάδες χρηστών που δεν ήταν κατ' ανάγκη καλοί γνώστες της Αγγλικής. Σύντομα έγινε φανερή η ανάγκη τροποποίησης των λογισμικών προϊόντων καθώς και των ιστοσελίδων ώστε να ικανοποιούνται αποτελεσματικότερα οι ανάγκες των διεθνών χρηστών. Το πρώτο βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση πραγματοποιήθηκε με την αντιμετώπιση του προβλήματος εισαγωγής, επεξεργασίας και εμφάνισης χαρακτήρων από αλφάβητα διαφορετικά του λατινικού. Παρότι η υποστήριξη του λατινικού αλφαβήτου από τα περισσότερα λογισμικά προϊόντα ήταν δεδομένη, δεν μπορούσε να ειπωθεί το ίδιο και για άλλα αλφάβητα, όπως το αραβικό, το εβραϊκό, το κινέζικο αλλά ακόμη και το ελληνικό ή το κυριλλικό. Το επόμενο και δυσκολότερο βήμα ήταν η αντιμετώπιση του προβλήματος που αντιμετώπιζαν οι χρήστες υπολογιστικών συστημάτων κατά την αλληλεπίδρασή τους με ιστοσελίδες ή λογισμικά προϊόντα που παρουσίαζαν όλα τα μηνύματά τους, κείμενα βοήθειας κλπ., σε μια γλώσσα διαφορετική της μητρική τους. Για την επίλυση αυτού του προβλήματος έχουν επινοηθεί διάφορες μεθοδολογίες όπως αυτή της χρήσης μιας ευρέως κατανοητής μορφής επικοινωνίας, αυτή της συνύπαρξης γλωσσών και αυτή της τοπικής προσαρμογής. Κάθε μια από αυτές τις μεθοδολογίες επιλύει μερικώς το πρόβλημα χωρίς να αποκλείεται η ταυτόχρονη δημιουργία παρενεργειών κατά την εφαρμογή τους. Μεταξύ άλλων προβλημάτων οι μεθοδολογίες αδυνατούν να υποστηρίξουν υφιστάμενα λογισμικά προϊόντα, απαιτούν ιδιαίτερη προσπάθεια τόσο κατά την υλοποίησή τους όσο και κατά τη διάρκεια της συντήρησης, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις δημιουργούν ασυνέπειες στο περιβάλλον εργασίας των χρηστών. 6

7 Το κύριο μέρος της εργασίας : Κεφάλαιο 1 Ο : Εισαγωγή στη πολυγλωσσική θεωρεία 1.1 Γενικά Η παρούσα πτυχιακή αναφέρεται στη δημιουργία μιας νέων μεθοδολογιών οι οποίες θα επιλύουν αποτελεσματικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουνε οι χρήστες όταν έρχονται σε επαφή με ιστοσελίδες που επικοινωνούν σε μια γλώσσα διαφορετική της μητρικής τους. Η Κύρια μεθοδολογία είναι να διατηρούνται στην αρχική τους έκδοση τα περιβάλλοντα στα οποία κατασκευάζονται ιστοσελίδες(πχ joomla, dreamweaver, flash, κ.α) και το περιβάλλον των χρηστών (frontpage) μπορεί αργότερα να τροποποιηθεί ώστε να δέχεται διαφορετικές γλώσσες. Η προσέγγιση αυτή επιτυγχάνει καταρχήν τη διατήρηση μιας πολύτιμης πηγής πληροφοριών καθώς οι πληροφορίες που προσφέρονται στη μητρική γλώσσα των χρηστών συμπληρώνουν την υφιστάμενη υποστήριξη των αρχικών εκδόσεων των λογισμικών αντί να την αντικαθιστούν. Η χρησιμότητα των πληροφοριών της αρχικής έκδοσης αποδεικνύεται όχι μόνο σε πολυγλωσσικά περιβάλλοντα στα οποία όλοι οι χρήστες θα έχουν ένα κοινό σημείο αναφοράς, αλλά και στις υπόλοιπες περιπτώσεις όπου μεγάλο ποσοστό χρηστών διαθέτουν ικανοποιητικό επίπεδο γνώσης της Αγγλικής γλώσσας. 1.2 Ιστορική αναδρομή Η ανάπτυξη του τομέα της Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή στα τελευταία 20 χρόνια είναι θεαματική. Αποτελεί ένας από τους πιο γρήγορα αναπτυσσόμενους τομείς στην Πληροφορική σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο βασικός λόγος για την ταχεία αυτή ανάπτυξη είναι αύξηση της υπολογιστικής δύναμης σε συνάρτηση με την παράλληλη μείωση του αντίστοιχου κόστους. Οι υπολογιστές ήταν το εργαλείο για τους λίγους, ενώ τώρα έχουν γίνει κτήμα πολλών. Η πλειονότητα του πληθυσμού στον ανεπτυγμένο κόσμο τώρα θεωρεί τις υπολογιστικές εφαρμογές ως μέρος της καθημερινής δραστηριότητας. Ως αποτέλεσμα, το πορτρέτο ενός συνηθισμένου χρήστη υπολογιστών έχει αλλάξει. Ενώ παλαιότερα ο μέσος χρήστης υπολογιστών ήταν ταυτόχρονα γνώστης της τεχνολογίας και πιθανότατα ερευνητής του συγκεκριμένου χώρου, σήμερα ο μέσος χρήστης είναι λιγότερο πιθανό να κατανοήσει την τεχνολογία των υπολογιστικών συστημάτων και ακόμη λιγότερο πιθανό να δαπανήσει πολύτιμο χρόνο για την εκμάθηση ενός εξειδικευμένου συστήματος. Για αυτό το λόγο οι υπεύθυνοι ανάπτυξης προγραμμάτων θεωρούν αναγκαίο χαρακτηριστικό των προγραμμάτων τους τη φιλικότητα προς το χρήστη. Αρκετοί από τους χρήστες δεν έχουν την πολυτέλεια της επιπλέον εκπαίδευσης και ζητούν συστήματα που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν από την πρώτη μέρα. 7

8 1.3 Η σχέση κατανόησης - παρανόησης Ως πρόβλημα της δεύτερης γλώσσας ονομάζουμε το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν χρήστες υπολογιστικών συστημάτων όταν αλληλεπιδρούν με ένα σύστημα που παρουσιάζει όλα τα μηνύματά του, κείμενα βοήθειας κλπ., σε μια γλώσσα που είναι διαφορετική από τη μητρική τους γλώσσα. Στην περίπτωση αυτή η γλώσσα που χρησιμοποιείται στη διεπαφή είναι δεύτερη γλώσσα για το χρήστη (με πρώτη γλώσσα τη μητρική του). Η γλώσσα που χρησιμοποιείται στα περισσότερα υπολογιστικά συστήματα είναι ένα υποσύνολο της 'συνηθισμένης' Αγγλικής γλώσσας και επομένως είναι πιθανό να θεωρηθεί ότι οι γλωσσολογικές απαιτήσεις για την κατανόηση των υπολογιστικών εφαρμογών ανήκουν στο γενικότερο πλαίσιο των 'Αγγλικών για Ειδικούς Σκοπούς English for Specific Purposes'. Στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό εκτός και εάν κατασκευαστεί το υπερσύνολο των συνόλων της ορολογίας που χρησιμοποιείται στα υπολογιστικά συστήματα ως μια ολοκληρωμένη γλώσσα. Όμως οι περισσότερες εφαρμογές διαφέρουν στη λειτουργικότητα που προσφέρουν και τα πλέον κοινά σημεία μεταξύ τους εντοπίζονται στον τρόπο αλληλεπίδρασης παρά στον τρόπο που χρησιμοποιούν τη γλώσσα. Παρόλα αυτά είναι γεγονός ότι η κατανόηση των εντολών επηρεάζεται άμεσα από τη γνώση της αντίστοιχης γλώσσας. Τα περισσότερα (αλλά όχι κατ' ανάγκη όλα) τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χρήστες που αλληλεπιδρούν με κάποιο σύστημα το οποίο επικοινωνεί σε μια γλώσσα διαφορετική από τη μητρική τους, προέρχονται από την δυσκολία κατανόησης εκ μέρους τους, της γλώσσας επικοινωνίας του συστήματος. Η αναγνώριση των περιπτώσεων στις οποίες συμβαίνει κάτι τέτοιο κάνει δυνατή την αποτελεσματικότερη υποστήριξη των χρηστών. 1.4 Πολύγλωσσο λογισμικό: Συνύπαρξη γλωσσών Η τοπική προσαρμογή αντιμετωπίζει προβλήματα στην περίπτωση περιβαλλόντων στα οποία συνυπάρχουν χρήστες με διαφορετικές μητρικές γλώσσες. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον απαιτείται η εγκατάσταση τοπικά προσαρμοσμένης έκδοσης για κάθε ομάδα χρηστών που χρειάζεται υποστήριξη. Καταρχήν κάτι τέτοιο σημαίνει σπατάλη και επιβάρυνση των πόρων του συστήματος καθώς και αύξηση του φόρτου διαχείρισης και συντήρησης όλων των διαφορετικών εκδόσεων που έχουν εγκατασταθεί. Κατά δεύτερο λόγο συχνά τέτοιες εγκαταστάσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα συμβατότητας. Μια και όλες οι εκδόσεις, τοπικά προσαρμοσμένες ή μη, χρησιμοποιούν τα ίδια ονόματα αρχείων, δεν είναι ασυνήθιστο να υπάρχουν προβλήματα στην εγκατάστασή τους. Ακόμη και όταν χρησιμοποιούνται διαφορετικοί κατάλογοι, κάποια αρχεία εγκαθιστώνται σε προεπιλεγμένους καταλόγους που δεν είναι δυνατόν να αλλαχθούν. Στις περιπτώσεις τέτοιων αρχείων μόνο μια έκδοση (τοπικά προσαρμοσμένη ή μη) μπορεί να εγκατασταθεί στο σύστημα. Μια άλλη προσέγγιση στο πρόβλημα της δεύτερης γλώσσας είναι η συνύπαρξη του συνόλου των πληροφοριών σε δυο (αρχική και μητρική) ή και περισσότερες γλώσσες. Η αρχική (συνήθως Αγγλική) μπορεί να είναι η εξ ορισμού γλώσσα επικοινωνίας, αλλά για χρήστες που δεν έχουν αυτήν την μητρική γλώσσα 8

9 υπάρχει η δυνατότητα εναλλαγής μεταξύ της αρχικής και της μητρικής τους γλώσσα, οποιαδήποτε στιγμή το επιθυμούν. Στην επόμενη εικόνα απεικονίζεται ένα πρόγραμμα πλοήγησης στο Internet, το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να επιλέξουν κατά τη διάρκειά εκτέλεσής του τη γλώσσα επικοινωνίας, από ένα σύνολο διαφορετικών γλωσσών. 1.5 Αιτίες παρανοήσεων Εικόνα 1.1 : πρόγραμμα πλοήγησης στο Internet Κάθε μια από αυτές τις αιτίες αποτελεί την αφετηρία για τη δημιουργία παρανοήσεων. Στην πρώτη περίπτωση ο χρήστης συγχέει έναν όρο με κάποιον άλλο που είναι μορφολογικά ίδιος αλλά έχει διαφορετικό νόημα. Για παράδειγμα ο όρος 'routing' μπορεί εύκολα να παρερμηνευτεί ως 'routine'. Ανάλογο παράδειγμα από έλληνες χρήστες εφαρμογών επεξεργασίας κειμένου ήταν η σύγχυση που προκαλούσε ο αγγλικός όρος 'font' (γραμματοσειρά). Στη διάρκεια σεμιναρίων εκμάθησης εργαλείων αυτοματοποίησης γραφείου παρατηρήθηκε ότι αρκετοί χρήστες θεωρούσαν ότι ο συγκεκριμένος αγγλικός όρος υπονοούσε 'φόντο' και προσπαθούσαν να χρησιμοποιήσουν την εντολή για μορφοποίηση του υπόβαθρου. Στη δεύτερη περίπτωση περιλαμβάνονται προβλήματα που εμφανίζονται λόγω διαφορετικών ορισμών των όρων που χρησιμοποιούνται. Ως παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε την περίπτωση κάποιου χρήστη που γνωρίζει τον ορισμό του εξυπηρέτη (server) όπως αναφέρεται στα λεξικά πληροφορικής. Server (εξυπηρετητής): Λειτουργική μονάδα που παρέχει μεριζόμενες υπηρεσίες σε σταθμούς εργασίας σε ένα δίκτυο, για παράδειγμα ένας εξυπηρετητής αρχείων, εκτυπώσεων, ταχυδρομείου. 9

10 Server (υποτελής): Σε ένα δίκτυο, οι υπολογιστές μπορούν να παίξουν δύο ρόλους: πελάτη και υποτελή. Ο πελάτης είναι ο υπολογιστής στον οποίο εργάζεστε. Ο υποτελής είναι ο κεντρικός υπολογιστής και/ ή οδηγός δίσκου που παρέχει πληροφορίες στον πελάτη. Όταν ο πελάτης ζητεί πληροφορίες, ο υποτελής του τις παρέχει. 1.6 Ασυνέπειες στην ορολογία Η δεύτερη κατηγορία ασυνεπειών οφείλεται στη συνύπαρξη στο περιβάλλον εργασίας του χρήστη, λογισμικών προϊόντων που παρότι όλα επικοινωνούν στη μητρική γλώσσα του χρήστη, χρησιμοποιούν διαφορετική ορολογία. Η ταχύτατη εξέλιξη και η αντίστοιχη εξάπλωση των αλληλεπιδραστικών υπολογιστικών συστημάτων, φέρνει αντιμέτωπους τους χρήστες με μια συνεχώς αυξανόμενη ποικιλία όρων που περιγράφουν νέες ή άγνωστες έννοιες. Με δεδομένο ότι αυτή η εξέλιξη λαμβάνει χώρα κυρίως στον Αγγλόφωνο κόσμο οι περισσότεροι νέοι όροι ή νέες εφαρμογές υπαρχόντων όρων είναι στην Αγγλική γλώσσα. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στη μετάφραση των ιστοσελίδων σε τοπικές γλώσσες, με την ανάγκη μετάφρασης ή εύρεσης νέων όρων οι οποίοι θα 'μεταφέρουν' το νόημα των αντίστοιχων Αγγλικών. Κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εύκολο να επιτευχθεί και σε πραγματικές συνθήκες τα αποτελέσματα απέχουν πολύ από το ιδεώδες. Η τυποποίηση της ορολογίας θα μπορούσε να είναι η λύση του προβλήματος. 10

11 Κεφάλαιο 2 Ο : O όρος CMS 2.1 Εισαγωγή Η λέξη CMS προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Content Management System, ή στα Ελληνικά, Σύστημα Διαχείρισης περιεχομένου (ΣΔΠ). Ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) βοηθά στην δημιουργία μιας επιτυχημένης ιστοσελίδας, εύκολη στη συντήρηση, η οποία ανανεώνεται με εύκολο τρόπο, χωρίς να την απαίτηση εξειδικευμένων γνώσεων. Παράλληλα, με την βοήθεια των εφαρμογών που το συνοδεύουν, επεκτείνει την έννοια της ιστοσελίδας, από ένα τρόπο στατικής ενημέρωσης, σε ένα περιβάλλον δυναμικό, που μπορεί να περιλαμβάνει ηλεκτρονικό κατάστημα, δημόσια συζήτηση (forum), σχολιασμό από επισκέπτες, ηλεκτρονική βιβλιοθήκη και άλλα. Τα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) επιτρέπουν στους οργανισμούς να δημιουργούν, αλλά και να εισάγουν έτοιμο πολυμεσικό υλικό. Να πιστοποιούν τους χρήστες του συστήματος και να επιμερίζουν ξεχωριστούς ρόλους στον καθένα στον κύκλο της λειτουργίας τους. Επίσης, επιτρέπουν τον προσδιορισμό εργασιών ροής του περιεχομένου, συχνά σε συνδυασμό με την λειτουργία των ειδοποιήσεων συμβάντων, που επιτρέπουν στους διαχειριστές του περιεχομένου να ειδοποιούνται για οποιαδήποτε αλλαγή. Τα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) δίνουν ακόμη στους χρήστες την δυνατότητα να εντοπίζουν και να διαχειρίζονται πολλαπλές εκδόσεις ενός μόνο αρχείου περιεχομένου, να το αποθηκεύουν σε μία ξεχωριστή βάση δεδομένων, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν την δυνατότητα ευρετηρίου, διευκολύνοντας τον έλεγχο και την επαναφορά παλαιότερου υλικού της ιστοσελίδας. Το βασικότερο, όμως, χαρακτηριστικό που προσφέρουν είναι η δυνατότητα διαχωρισμού του περιεχομένου από την παρουσίαση της ιστοσελίδας. Ο όρος Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει τα συστήματα δημοσίευσης ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο γενικότερα, καθώς επίσης και για τα προγράμματα διαχείρισης περιεχομένου ευρύτερα. Τα πρώτα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου αναπτύσσονταν εσωτερικά στους οργανισμούς από το τεχνικό τους τμήμα, καθώς ήταν απαραίτητα για την δημοσιοποίηση ενός μεγάλου όγκου υλικού, από ηλεκτρονικά περιοδικά και εφημερίδες των επιχειρήσεων μέχρι την δημοσίευση και αποστολή των εταιρικών ενημερωτικών δελτίων. Το 1995, η εταιρία CNET αποφάσισε να επεκτείνει το εσωτερικό σύστημα διαχείρισης περιεχομένου, που χρησιμοποιούσε, για την δημοσίευση ηλεκτρονικού υλικού και να δημιουργήσει την ξεχωριστή εταιρία Vignette. Στόχος της ήταν να εκμεταλλευτεί εμπορικά τα CMS. Στην διάρκεια της δεκαετίας που ακολούθησε η αγορά εξελίχτηκε και σήμερα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περί τις 500 εφαρμογές Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) κάθε είδους. Η αγορά εξελίσσεται συνεχώς αναγκάζοντας τους οργανισμούς να ενημερώνονται συνεχώς για τις εξελίξεις και να μετακινούνται στα συστήματα, που πλέον καλύπτουν ακόμη περισσότερο τις ανάγκες τους. 11

12 Το Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) είναι μία μορφή λογισμικού για ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που αυτοματοποιεί τις διαδικασίες δημιουργίας, οργάνωσης, ελέγχου και δημοσίευσης περιεχομένου σε μία πληθώρα μορφών. Τα περισσότερα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) έχουν την δυνατότητα να διαχειριστούν περιεχόμενο στις εξής μορφές: κείμενα, εικόνες, βίντεο, κινούμενα σχέδια σε γλώσσα java, πρότυπα σχεδίασης, βάσεις δεδομένων κ.α. Πολλές φορές ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) επιτρέπει και την ομαδική δημιουργία κειμένων και άλλου υλικού, για αυτό συχνά χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, στα εκπαιδευτικά προγράμματα πολλών εταιριών. Τα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) χρησιμοποιούνται συχνά και για την αποθήκευση, τον έλεγχο, την διαχείριση και την δημοσίευση εκδόσεων, ο προσανατολισμός των οποίων εξαρτάται από τον φορέα, στον οποίο ανήκει το περιεχόμενο. Έτσι, μπορεί οι εκδόσεις αυτές να αποτελούνται από ειδησεογραφικά άρθρα, εγχειρίδια λειτουργίας, τεχνικά εγχειρίδια, οδηγίες πωλήσεων έως και εμπορικό διαφημιστικό υλικό. Ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου μέσω του Διαδικτίου είναι η μορφή λογισμικού, που παρέχει επιπρόσθετες δυνατότητες, για την διευκόλυνση των απαραίτητων εργασιών δημοσίευσης ηλεκτρονικού περιεχομένου σε μία ιστοσελίδα. Αυτά τα συστήματα έχουν την μεγαλύτερη διείσδυση στους οργανισμούς σήμερα. Αποτελούν ένα συνδυασμό μία μεγάλης βάσης δεδομένων, ενός συστήματος αρχειοθέτησης και άλλων στοιχείων λογισμικού, τα οποία χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση και την μετέπειτα ανάκτηση των δεδομένων, καθώς επίσης χρησιμοποιούνται και για τις διάφορες ξεχωριστές λειτουργίες των Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). Αυτά τα συστήματα ηλεκτρονικής δημοσίευσης, λοιπόν, γίνεται φανερό ότι διαφέρουν από τις απλές βάσεις δεδομένων υπό την έννοια ότι μπορούν να αποθηκεύσουν κείμενο, ηχητικά αποσπάσματα, αποσπάσματα βίντεο ή εικόνες. Οι χρήστες των Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου μέσω του διαδικτίου μπορούν να εντοπίσουν σχετικό υλικό στην βάση δεδομένων, ψάχνοντας με κριτήριο μία λέξη-κλειδί, τον συγγραφέα του κειμένου, την ημερομηνία δημιουργίας του αρχείου κτλ. Έτσι, μπορούν να αποτελέσουν πλέον μία πύλη πληροφοριών, ή οποία μπορεί να χρησιμεύσει σαν ραχοκοκαλιά για την διαχείριση δεδομένων του ιδιοκτήτη της ιστοσελίδας. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να χρησιμεύσει αποθηκεύοντας κάθε άρθρο, που δημοσιεύτηκε σε μία ηλεκτρονική εφημερίδα τα τελευταία τρία χρόνια, και δημιουργώντας ένα ευρετήριο. Έτσι δημιουργεί στην ουσία αυτόματα ένα αρχείο της εφημερίδας εύχρηστο και προσβάσιμο σε κάθε συντάκτη, χωρίς να χρειάζεται να εκτυπώνεται κάθε άρθρο και να διατηρείται ένα ογκώδες και απροσπέλαστο αρχείο. 12

13 2.2 Πλεονεκτήματα Ένα από τα πλεονεκτήματα είναι η μείωση των εξόδων για την διατήρηση μίας ιστοσελίδας και την αύξηση του εισοδήματος χάριν στην επιτυχημένη παρουσία της ιστοσελίδας αυτής. Ακόμη, σημαντικό πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα ιεράρχησης και ροής της διαδικασίας δημιουργίας και δημοσίευσης αντικειμένων στην ιστοσελίδα με την χρήση ενός Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). Συνεπώς, ιδιαίτερα στην δημιουργία μιας ιστοσελίδας, όπου πολλά άτομα θα έχουν πρόσβαση, ώστε να εισάγουν υλικό και να διατηρήσουν ενημερωμένη την ιστοσελίδα, χρειάζεται ένας έλεγχος των σταδίων, που θα ακολουθήσει η πληροφορία για να δημοσιευτεί. Ακόμη, με την βοήθεια ενός Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) μπορεί να αυξηθεί κατακόρυφα η ποιότητα μίας ιστοσελίδας με την χρήση υψηλής ποιότητας προτύπων σχεδίασης, που θα δίνουν μία εντυπωσιακή εικόνα για τον ιδιοκτήτη τους. Στα γενικά πλεονεκτήματα ενός Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) θα μπορούσαν να τοποθετηθούν και οι λιγότερες ανάγκες εκπαίδευσης, που απαιτεί. Με τις έτοιμες φόρμες εισαγωγής, μορφοποίησης και προεπισκόπησης, που προσφέρουν, δεν απαιτούνται πλέον ειδικές γνώσεις προγραμματισμού και σχεδίασης ιστοσελίδων. Με απλές γνώσεις χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, που είναι πλέον απαραίτητες στους εργαζόμενους κάθε τομέα της παραγωγής, αλλά και γενικότερα στην καθημερινή ζωή, μπορεί κάποιος να δημιουργήσει μια εντυπωσιακή, περιεκτική και ενημερωμένη ιστοσελίδα. Σύμφωνα με την προηγούμενη διατύπωση, μία από τις βασικές συνέπειες ενός Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) θα είναι η μείωση του τεχνικού τμήματος, που απαιτείται για την διαχείριση μίας ιστοσελίδας σε ένα μικρό αριθμό τεχνικών, που θα χρειάζονται για την σωστή λειτουργία και συντήρηση του Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). Επομένως, αυξάνεται ακόμη περισσότερο το κέρδος από την λειτουργία τους. 2.3 Χαρακτηριστικά Ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) είναι μια διαδικασία συλλογής, διαχείρισης και δημοσίευσης περιεχομένου. Συλλογή: είναι δυνατή η δημιουργία ή εισαγωγή πληροφοριών από μια πηγή. Ανάλογα την πηγή είναι δυνατή ή μετατροπή των πληροφοριών από μια γενική μορφή αρχείου, όπως ΧΜL. Διαχείριση: είναι δυνατή η δημιουργία αποθετηρίου σε μια βάση δεδομένων ή σε αρχεία στα οποία θα βρίσκονται τα περιεχόμενα που έχουν συλλεχθεί καθώς και άλλες πληροφορίες διαχείρισης. Δημοσίευση: το περιεχόμενο μπορεί να γίνει διαθέσιμο με την εξαγωγή αποθηκευμένων πληροφοριών από το αποθετήριο και την δημιουργία στοχευμένων δημοσιευμάτων όπως ιστοσελίδες, εκτυπώσιμα κείμενα και ενημερωτικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. (Boiko, B. 2005) Τα χαρακτηριστικά των Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) αφορούν στη σύνθεση κάθε τέτοιου τύπου λογισμικού. Υπάρχουν πολλαπλά χαρακτηριστικά στα πιο απλά πακέτα, ενώ έχουν αναδειχτεί ακόμη και πιο πλούσιες σε χαρακτηριστικά λύσεις. Σημαντικό είναι σε αυτό το σημείο να τονιστεί, ότι τα ανοιχτού κώδικα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS), των οποίων ο κώδικας προγραμματισμού διατίθεται δωρεάν στο Διαδίκτυο, έχουν θεωρητικά άπειρες δυνατότητες βελτίωσης, σε σχέση με τα εμπορικά (commercial), τα οποία έχουν κάποιο κόστος και η βελτίωση των χαρακτηριστικών τους μπορεί να γίνει μόνο 13

14 από την ίδια την εταιρεία δημιουργίας τους. Ορισμένα Βασικά Χαρακτηριστικά των Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) είναι: 1. Βάση Δεδομένων Περιεχομένου: πρόκειται για μία βάση δεδομένων, η οποία συγκεντρώνει και ιεραρχεί όλο το περιεχόμενο, το οποίο πρόκειται να δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα. Οι λύσεις των Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου έχουν, όπως είναι φυσικό, την δυνατότητα να διαχειρίζονται μία πολύ μεγάλη ποικιλία περιεχομένου, καθώς επίσης και διάφορες μορφές του περιεχομένου αυτού. Μπορούν να διαχειρίζονται διάφορες μορφές κειμένων, αρχείων (PDF, Word, Excel, PowerPoint, Zip), άρθρα, Δελτία Τύπου, εικόνες, streaming ήχου και βίντεο, html, γραφικά, υπερσυνδέσεις κ.α. 2. Βάση Δεδομένων Ατόμων: πρόκειται για μία βάση δεδομένων όλων των ατόμων που σχετίζονται με την ιστοσελίδα, την οποία διαχειρίζεται το Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). Αυτά τα άτομα μπορεί να είναι επισκέπτες, μέλη, εγγεγραμμένοι στα ενημερωτικά δελτία της ιστοσελίδας, εθελοντές κ.λ.π. Σημειώνεται εδώ ότι δεν παρέχουν όλα τα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) αυτήν την δυνατότητα, καθώς πολλές φορές βασίζονται στην βάση δεδομένων της Εξυπηρέτησης πελατών, με την οποία πολλές φορές μπορούν να συνεργαστούν. 3. Βάση Διαχείρισης Χρηστών: πρόκειται για μία βάση δεδομένων, που αποτελείται από τα στοιχεία όλων των διαχειριστών και των συντακτών περιεχομένου της ιστοσελίδας, που διαχειρίζεται το Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). Σε αυτήν την βάση αποθηκεύονται οι κωδικοί των χρηστών αυτών, καθώς επίσης οι συσχετισμένοι ρόλοι τους και τα καθήκοντα τους. 4. Πληροφοριακή Αρχιτεκτονική (Information Architecture- IA): πρόκειται για τον χάρτη πλοήγησης της ιστοσελίδας. Ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) επιτρέπει στον διαχειριστή του να εγκαταστήσει και να διαχειριστεί την Πληροφοριακή Αρχιτεκτονική και να ρυθμίσει την παρουσίαση των σχετικών μενού πλοήγησης. 5. Σχεδίαση Παρουσίασης: πρόκειται για την οπτική και την αίσθηση της ιστοσελίδας, όπως αυτές δημιουργούνται μέσω της γραφικής σχεδίασης της. Η παρουσίαση της ιστοσελίδας χωρίζεται σε δύο μέρη: Α) Πλαίσιο: αναφέρεται στην εμφάνιση των δομικών χαρακτηριστικών της σελίδας, όπως για παράδειγμα της κεφαλίδας, του υποσέλιδου, της αριστερής, κεντρικής και δεξιάς στήλης, καθώς επίσης και των κύριων στοιχείων πλοήγησης. Β) Γραφική Προσέγγιση: αναφέρεται στην χρωματική παλέτα, τα είδη και τα μεγέθη των γραμματοσειρών και τα γραφικά στοιχεία, που βρίσκονται σε κοινή χρήση σε όλη την ιστοσελίδα, όπως για παράδειγμα το φόντο. Η παρουσίαση μπορεί να σχεδιαστεί από ένα πρόγραμμα γραφικού σχεδιασμού, το οποίο μπορεί να είναι ενσωματωμένο στο Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS), ή να χρειάζεται χειροκίνητο προγραμματισμό σε γλώσσες, όπως η HTML, CSS και άλλες γλώσσες για την δημιουργία σεναρίου (script). Σε κάθε περίπτωση, δημιουργούνται από τους προγραμματιστές του Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) πρότυπα ή «συσκευασίες» παρουσίασης (packages), οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν σε όλη ή σε μέρος της ιστοσελίδας. 6. Δημιουργία Περιεχομένου: Εργαλεία φορμών και προγραμματισμού HTML σε μορφή WYSIWYG (Αυτό Που Βλέπεις Είναι Αυτό Που Παίρνεις) βοηθούν τους χρήστες του Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) να προσθέσουν υλικό χωρίς να χρειάζονται να χρησιμοποιήσουν τεχνικούς πόρους. Τα WYSIWYG εργαλεία βοηθούν τους συντάκτες περιεχομένου όχι μόνο να προσθέσουν περιεχόμενο στην ιστοσελίδα χωρίς να χρειάζονται πολλές τεχνικές γνώσεις, αλλά και να παράγουν ένα άρτιας σχεδίασης τελικό προϊόν. Ένα Συστήματος Διαχείρισης 14

15 Περιεχομένου (CMS) συνήθως περιλαμβάνει μία μεγάλη ποικιλία λειτουργιών, όπως για παράδειγμα: την εισαγωγή γραφικών, μορφοποίηση κειμένου (γραμματοσειρά, μέγεθος, χρώμα, υπογράμμιση, πλάγια κ.λ.π.), δημιουργία πινάκων, ορθογραφικό έλεγχο κ.α. Η λειτουργία προεπισκόπησης επιτρέπει φυσικά στον χρήστη να ελέγξει ξανά το περιεχόμενο μέσα στα πλαίσια της παρουσίασης του, πριν αυτό δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα. Αυτό είναι ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα των Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). 7. Εργαλεία Ροής: πρόκειται για εργαλεία, που βοηθούν την αυτοματοποίηση της διαδικασίας της ροής του περιεχομένου κατά την διάρκεια της παραγωγής του. Σε ένα Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) εμφανίζονται συνήθως τρία στάδια (εικόνα 2.2): ο ρόλος του σχεδιαστή, ο ρόλος του συντάκτη/διορθωτή και ο ρόλος του εκδότη, που δίνει την έγκριση του. Μία νέα σελίδα περνάει από κάθε στάδιο, πολλές φορές περισσότερες από μία φορές, μέχρι να δημοσιευτεί. Μικρότεροι ή λιγότερο σύνθετοι οργανισμοί χρησιμοποιούν συχνά μία απλούστερη προσέγγιση ενός σταδίου, για τη δημοσίευση του περιεχομένου. Ο κάθε συντάκτης, δηλαδή, δημοσιεύει ο ίδιος το περιεχόμενο του απευθείας στην ιστοσελίδα, ενσωματώνοντας στο πρόσωπο του και τους τρεις ρόλους. 8. Φόρμες Βάσεων Δεδομένων: πρόκειται για φόρμες, που εμφανίζονται στην δημοσιευμένη ιστοσελίδα και χρησιμοποιούνται για την επί τόπου συγκέντρωση στοιχείων από τους επισκέπτες της. Αυτές οι φόρμες χειρίζονται τις βασικές ανάγκες στην συλλογή δεδομένων, όπως μία σελίδα για την εγγραφή εθελοντών. Τα περισσότερα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) προσφέρουν την δυνατότητα σε χρήστες χωρίς πολλές τεχνικές γνώσεις να ρυθμίσουν αυτές τις φόρμες. 9. Εργαλεία Αναζήτησης: πρόκειται για εργαλεία, που επιτρέπουν την αναζήτηση χαρακτηριστικών στοιχείων τόσο σε όλο το μήκος τον δικτυακό τόπο, όσο και σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή, που καθορίζεται από τον χρήστη. Επίσης, αφορά τα εργαλεία αναζήτησης κειμένου από τους επισκέπτες της ιστοσελίδας, τα οποία την κάνουν πιο προσβάσιμη και εύχρηστη. Τα καλύτερα εργαλεία αναζήτησης ερευνούν στα κείμενα και στις σελίδες του δικτυακού τόπου και προσφέρουν λειτουργίες σύνθετης αναζήτησης. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι, για να βελτιώσουν τα αποτελέσματα της αναζήτησης, οι διαχειριστές χρησιμοποιούν συχνά ειδικά εργαλεία, τα οποία τεμαχίζουν ή κατηγοριοποιούν τα κείμενα, τα αρχεία και τις εικόνες, διευκολύνοντας με αυτό τον τρόπο την αναζήτηση τους. 10. Εργαλεία Ενσωμάτωσης: πρόκειται για πολύ μικρές εφαρμογές, που υποστηρίζουν την γρήγορη διασύνδεση ανάμεσα στα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) και στα συστήματα διαχείρισης οικονομικών δεδομένων, όπως είναι, για παράδειγμα, της λογιστικής, της διαχείρισης μελών και δωρεών, των τραπεζικών συναλλαγών και του ηλεκτρονικού εμπορίου. 11. Αναφορές Ιστοσελίδας: πρόκειται για στατιστικά στοιχεία που συγκεντρώνονται από ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS), ώστε ο διαχειριστής να έχει καλύτερη επίβλεψη. Οι αναφορές αυτές αναλύουν την καθημερινή κίνηση της ιστοσελίδας, τις σελίδες που συνάντησαν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τους επισκέπτες, την προέλευση των επισκεπτών, την μέση διάρκεια των επισκέψεων στην ιστοσελίδα. Ακόμη, αναφέρουν τον πιο συχνό όρο που αναζητήθηκε από τα εργαλεία αναζήτησης, πια μέθοδος αναζήτησης χρησιμοποιήθηκε περισσότερο, αλλά και άλλα στατιστικά στοιχεία. Σχεδόν κάθε εργαλείο από τα προηγούμενα είναι διαθέσιμο στα περισσότερα ανοιχτού κώδικα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). Παρόλα αυτά, η προηγούμενη συλλογή εργαλείων αποτελεί την αρχική σύνθεση ενός Συστήματος 15

16 Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS), που απευθύνεται σε αρχάριους στον χώρο ή σε οργανισμούς, που επιζητούν μία απλά αξιοπρεπή παρουσία στον χώρο του Διαδικτύου. Περισσότερο εξελιγμένες και σύνθετες λύσεις, καθώς επίσης και χαρακτηριστικά, τα οποία δεν είναι απαραίτητα σε κάθε ιστοσελίδα, παρέχονται από εξειδικευμένα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). Τα χαρακτηριστικά αυτά βρίσκονται ενσωματωμένα στο Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS), δηλαδή για τον χειρισμό τους είναι υπεύθυνος και πάλι ο διαχειριστής του προγράμματος, μοιράζονται τον ίδιο πίνακα ελέγχου και έχουν κοινή βάση δεδομένων με τα βασικά χαρακτηριστικά, στα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) στα οποία προσφέρονται. 2.4 Είδη CMS Τα Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου διακρίνονται σε ορισμένες κατηγορίες ανάλογα με ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά τα οποία παρουσιάζουν. Μπορούν, λοιπόν, να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με το είδος του παρόχου τους και ανάλογα με το που βρίσκεται ο χώρος αποθήκευσης και διαχείρισης της βάσης δεδομένων και του Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). 1. Υποστήριξης Παρόχου Υπηρεσίας (Application Service Provider-ASP) Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS), δηλαδή Υποστήριξης Παρόχου Υπηρεσίας, ο κατασκευαστής τους φιλοξενεί όλα τα δεδομένα και το λογισμικό στους διακομιστές της εταιρίας του. Με αυτόν τον τρόπο απαλείφονται τα έξοδα για μία ακριβή αγορά λογισμικού και υλικού του συστήματος, που θα φιλοξενεί το Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). Παράλληλα μειώνονται και οι ανάγκες για τεχνικούς πόρους, όπως για παράδειγμα για συντηρητές του δικτύου των υπολογιστών. Τέλος, βασικότερο πλεονέκτημα ενός τέτοιου είδους συστήματος είναι η συνεχής εξέλιξη, καθώς ο πάροχος προωθεί διαρκώς νέες λειτουργίες του προϊόντος και ανανεώσεις στους πελάτες του, προσφέροντας έτσι το χαρακτηριστικό της άμεσης ανανέωσης και πρωτοπορίας της ιστοσελίδας. 2. Στα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) με παροχή άδειας (Licensed), ο πάροχος του πουλάει το προϊόν, δηλαδή παρέχει άδεια χρήσης του, δεν εμπλέκεται στην όλη διαδικασία λειτουργίας του και ο χρήστης είναι πλέον υπεύθυνος, ώστε να το εγκαταστήσει, να το ρυθμίσει και να το συντηρήσει. Διαχειριστής σε αυτήν την περίπτωση είναι το τεχνικό τμήμα του οργανισμού. Η προσέγγιση αυτών των CMS εξασφαλίζει ότι φιλοξενείς και διαχειρίζεσαι τα δικά σου δεδομένα. Επίσης, τα συστήματα με παροχή άδειας είναι ιδανικά για οργανισμούς, οι οποίοι διατηρούν ήδη στις εγκαταστάσεις του κάποιο είδος υπηρεσίας παρόμοιας, όπως για παράδειγμα το σύστημα Διαχείρισης Εξυπηρέτησης Πελατών (CRM), οπότε θα ήταν πιο φθηνό να συντηρούν ταυτόχρονα και ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS). 3. Εμπορική (Commercial): πρόκειται για λογισμικό, που προέρχεται είτε από κερδοσκοπικές είτε από μη κερδοσκοπικές εταιρίες. Οι πάροχοι αυτοί αναπτύσσουν κατά κύριο λόγο το λογισμικό, το οποίο στην συνέχεια πουλάνε και υποστηρίζουν τεχνικά. Στην σημερινή εποχή, οι εμπορικές αυτές λύσεις είναι πιο συχνές από τις ελεύθερες λύσεις των Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) ανοιχτού κώδικα. 4. Ανοιχτού Κώδικα (Open Source): πρόκειται για μία λύση που δημιουργείται και συντηρείται από έναν ανεπίσημο και ανιδιοτελή συνεργάτη μίας κοινότητας χρηστών. Στην συνέχεια, το λογισμικό αυτό διανέμεται για συγκεκριμένο σκοπό στα μέλη αυτής της κοινότητας. Για αυτά τα ανοιχτά λογισμικά θα πρέπει 16

17 σαφώς στο κόστος τους να συμπεριληφθεί και τα έξοδα τεχνικής υποστήριξης τους, τα οποία σαφώς και είναι αυξημένα σε αυτό το μοντέλο. Ακόμη, θα πρέπει να προστεθεί το εσωτερικό υλικό και λογισμικό και το τεχνικό προσωπικό που χρειάζεται για να συντηρηθεί αυτό το σύστημα, όπως είναι για παράδειγμα οι προγραμματιστές, οι οποίοι εγκαθιστούν τις ανανεώσεις και εξελίσσουν τις λειτουργίες του προγράμματος. 5. Διαχείρισης Ανοιχτού Κώδικα (Managed Open Source): πρόκειται για έναν συνδυασμό της εμπορικής και της ελεύθερης προσέγγισης, όπου ένας πάροχος υιοθετεί μία ανοιχτού κώδικα λύση σαν την βασική του πλατφόρμα και στην συνέχεια προσφέρει την λύση αυτή σε άλλους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές υπηρεσίες τεχνικής υποστήριξης. Αυτή η λύση ουσιαστικά σχεδόν δεν υπάρχει σήμερα στην κοινότητα των μη-κερδοσκοπικών παρόχων. Παρόλα αυτά, καθώς οι λύσεις ανοιχτού κώδικα ωριμάζουν, οι ειδικοί περιμένουν ότι θα εμφανιστούν πολύ πιο έντονα. Όσον αφορά τη διάκριση των Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) σε σχέση με τον τρόπο παράδοσης τους, έχουμε δύο μορφές λογισμικού. Υπάρχουν εκατοντάδες επιλογές από Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) και των δύο κατηγοριών και η κάθε μία από αυτές διαφέρει στην υλοποίηση, στο κόστος και στην εξυπηρέτηση. Στην παρακάτω λίστα αναφέρονται τα 5 πιο δημοφιλή και ευρέως διαδεδομένα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου ανοιχτού κώδικα. Mambo,Joomla, Drupal, Phplist, TinyMCE. Καθένα από αυτά έχει την δικιά του κοινότητα από χρήστες και προγραμματιστές οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξή τους καθώς και στην αποσφαλμάτωση τους και στην δημιουργία νέων εκδόσεων. Το Joomla με τη σειρά του είναι από τα πιο δημοφιλή και από τα λίγα που διατηρούν ελληνική κοινότητα. Επίσης για το Joomla παρέχονται μεγάλος αριθμός πρόσθετων και επεκτάσεων, τα οποία προσδίδουν νέες λειτουργίες, αυξημένη χρηστικότητα και δυνατότητα μελλοντικής ανανέωσης της ιστοσελίδας το οποίο αναπτύσσουμε με τη χρήσης του συστήματος διαχείρισης περιεχομένου Joomla. 17

18 Κεφάλαιο 3 Ο : Joomla - Ένα πλήρες σύστημα διαχείρισης περιεχομένου 3.1 Γενικά Το Joomla Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (CMS) είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης περιεχομένου για κατασκευή ιστοσελίδων. Χαρακτηρίζεται από την ευχρηστία του, την φιλικότητα προς τον χρήστη, τις αμέτρητες εφαρμογές του και την μεγάλη απήχηση που έχει σε επαγγελματίες αλλά και ιδιώτες προγραμματιστές. Βασίζεται σε ανοιχτό κώδικα (open source), ελεύθερου λογισμικού (free source software) και είναι γραμμένο σε php με χρήση αντικειμενοστραφή προγραμματισμού (object oriented programming), που σημαίνει ότι υπάρχει άμεση πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα και επομένως δεν υπάρχει άμεση εξάρτηση με τον προγραμματιστή - κατασκευαστή της εφαρμογής. Με πιο απλά λόγια, μπορεί κάποιος προγραμματιστής να φτιάξει μια ιστοσελίδα σε Joomla και μετά να αναλάβει κάποιος άλλος να συνεχίσει ή να βελτιώσει την ιστοσελίδα. Το Joomla είναι γεμάτο δυνατότητες αλλά και ταυτόχρονα εξαιρετικά ευέλικτο και φιλικό, το Joomla παρέχει την δυνατότητα δημοσίευσης στο διαδίκτυο μίας προσωπικής ιστοσελίδας, αλλά και ενός ολόκληρου εταιρικού δικτυακού τόπου. Είναι προσαρμόσιμο σε περιβάλλοντα επιχειρηματικής κλίμακας όπως τα intranets μεγάλων επιχειρήσεων ή και οργανισμών. Οι δυνατότητες επέκτασής του είναι πρακτικά απεριόριστες. Επιγραμματικά μερικές από τις πιο δημοφιλείς δυνατότητες του Joomla είναι: Δυνατότητα πρόσθεσης περιεχόμενου στην ιστοσελίδα από οποιονδήποτε υπολογιστή ο οποίος διαθέτει σύνδεση στο διαδίκτυο. Δυνατότητα συνεργασίας με όσους μπορούν να συμβάλλουν στην επεξεργασία του περιεχομένου. Καθώς και τη δυνατότητα να δημοσιεύσουν περιεχόμενο, στο πλαίσιο ασφαλώς των αρμοδιοτήτων τους. Δυνατότητα δημοσίευσης απεριόριστων σελίδων, χωρίς περιορισμούς από το Joomla. Δυνατότητα αναζητήσεων περιεχομένου και αρχειοθέτησης. Δυνατότητα προβολής διαφημίσεων με κείμενο ή διαφημιστικά εικονίδια (banners) για την προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών. Δυνατότητα προσθήκης διαφόρων πρόσθετων (plugins, modules), όπως για παράδειγμα δημόσιας συζήτησης (forum), φωτογραφιών (photo gallery), ενημερωτικών δελτίων (newsletters), ιστολογίου (blog), βιβλιοθήκης αρχείων, βιβλίου επισκεπτών (guestbook) και φορμών επικοινωνίας με στόχο την επέκταση των δυνατοτήτων της ιστοσελίδας. 18

19 Δυνατότητα προσαρμογής του σχεδιασμού των προτύπων (templates) στις επιθυμίες του πελάτη, προσθήκη γραφικών, λογοτύπων και σλόγκαν. Δυνατότητα ανάρτησης και δημοσίευσης άρθρων χωρίς κανένα περιορισμό στον αριθμό τους ή στο μέγεθός τους. Δυνατότητα ενσωμάτωσης και προβολής video και φωτογραφιών πολύ εύκολα και αυτοματοποιημένα. Δυνατότητα εύκολης διαχείρισης και διαμόρφωσης του πρωτοσέλιδου με αναδιάταξη των άρθρων. Δυνατότητα προσθήκης εικόνων και συνδέσμων σε άρθρα. Δυνατότητα ενεργοποίησης των feeds RSS 2.0 και Atom (τροφοδοσίες) Δυνατότητα προσθήκης δημοσκοπήσεων (Polls) και Ερευνών. Δυνατότητα κατασκευής πολυγλωσσικής ιστοσελίδας (Multilanguage) Δυνατότητα επέκτασής του σε ηλεκτρονικό κατάστημα (e-shop). Δυνατότητα γρήγορης, άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης τυχόν προβλημάτων που παρουσιαστούν στο Joomla. Δυνατότητα λήψης αντιγράφου ασφαλείας της ιστοσελίδας (back up). Δυνατότητα βελτιστοποίησης της ιστοσελίδας Joomla στις μηχανές αναζήτησης (SEO) καθώς το Joomla είναι ένα Search Engine Friendly (SEF) Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου. Δυνατότητα προεπισκόπησης αλλαγών στην ιστοσελίδα. Δυνατότητα δημιουργίας ειδικών πρόσθετων από χρήστες (Custom Page Modules). Δυνατότητα εκτύπωσης των αναρτημένων άρθρων. Δυνατότητα διαχείρισης αρχείων (Archive manager). Πλήρης μηχανισμός διαχείρισης της βάσης δεδομένων της ιστοσελίδας. Πλήρως παραμετροποιήσιμο περιεχόμενο και περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των θέσεων του αριστερού, κέντρικού και δεξιού μενού. Τρέχει σε Linux, FreeBSD, MacOSX server, Solaris και AIX. Δυνατότητα υπόδειξης και καθοδήγησης για την εκμάθηση του συστήματος διαχείρισης περιεχομένου από τους ίδιους τους πελάτες, ώστε να μπορούν να επεξεργάζονται και να ενημερώνουν μόνοι τους τα περιεχόμενα της ιστοσελίδας τους. Όσο απαιτητικός και να είναι ο πελάτης, μπορεί να μείνει ικανοποιημένος αφού 19

20 σχεδόν όλες οι επεκτάσεις, προσθήκες και ένθετα είναι δημοσιευμένα στην κοινότητα του Joomla σύμφωνα με την General Public Licence (GPL), που σημαίνει ότι ο κώδικας είναι ανοικτός και ελεύθερος, οπότε και μπορούμε να επέμβουμε και να παραμετροποιήσουμε όσο και όπως χρειάζεται κάθε φορά, μέσα σε απολύτως νόμιμα πλαίσια. 3.2 Περί πνευματικής ιδιοκτησίας Το Joomla ανήκει στην κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού. Το ελεύθερο λογισμικό όπως ορίζεται από το Ίδρυμα Ελευθέρου Λογισμικού (Free Software Foundation), είναι λογισμικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί, αντιγραφεί, μελετηθεί, τροποποιηθεί και αναδιανεμηθεί χωρίς περιορισμό. Η ελευθερία από τέτοιους περιορισμούς είναι βασικό στοιχείο στην ιδέα του "ελεύθερου λογισμικού", έτσι ώστε το αντίθετο του ελεύθερου λογισμικού είναι το ιδιόκτητο λογισμικό, και όχι το λογισμικό που πωλείται για κέρδος, όπως το εμπορικό λογισμικό. Το ελεύθερο λογισμικό ορισμένες φορές αναφέρεται και σαν ανοιχτό λογισμικό ή λογισμικό ανοιχτού κώδικα αλλά οι δύο έννοιες δεν είναι ταυτόσημες. Σύμφωνα με τον Richard Stallman δεν είναι κάθε λογισμικό ελεύθερο μόνο και μόνο επειδή είναι ανοιχτού κώδικα. Εν γένει, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας, η ελεύθερη αντιγραφή, διανομή και τροποποίηση του λογισμικού δεν επιτρέπεται. Για το λόγο αυτό, οι εκδόσεις ελεύθερου λογισμικού κάνουν χρήση ειδικής άδειας (free software licence) σύμφωνα με την οποία, παραχωρείται το δικαίωμα αντιγραφής, τροποποίησης και αναδιανομής του λογισμικού, στους χρήστες. Σύμφωνα με το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού, οι άδειες χρήσης ελεύθερου λογισμικού πρέπει να περιλαμβάνουν τις εξής ελευθερίες: Ελευθερία 0: Ελευθερία χρήσης του προγράμματος για οποιονδήποτε σκοπό. Ελευθερία 1: Ελευθερία μελέτης και τροποποίησης του προγράμματος. Ελευθερία 2: Ελευθερία αντιγραφής του προγράμματος. Ελευθερία 3:Ελευθερία βελτίωσης του προγράμματος και επανέκδοσης του, προς το συμφέρον της κοινότητας των χρηστών. Οι ελευθερίες 1 και 3 προϋποθέτουν την πρόσβαση των χρηστών στον πηγαίο κώδικα του λογισμικού. Το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού (ΙΕΛ) (Free Software Foundation, FSF ) είναι ένας μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1985 από τον Ρίτσαρντ Στώλλμαν, για την υποστήριξη του κινήματος ελεύθερου λογισμικού, και ειδικότερα του GNU project. Από την ίδρυσή του μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90 τα κονδύλια του ΙΕΛ χρησιμοποιούνταν κυρίως για την πρόσληψη προγραμματιστών για να γράψουν 20