ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ " ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ "

Transcript

1 ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ " ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ " ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ: ΚΟΛΟΒΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΚΑΡΒΕΛΗΣ ΠΕΤΡΟΣ - ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΠΡΕΒΕΖΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...Σελ.2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός της εργασίας Σελ.5 ΜΕΡΟΣ Α: Τεχνολογικό, Οικονομικό και Διοικητικό Υπόβαθρο 1. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 1.1 Ιnternet, Intranet, Extranet, EDI...Σελ Ελεύθερο Λογισμικό Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα...Σελ Cloud Computing...Σελ Ορισμός ηλεκτρονικού εμπορίου...σελ Πλεονεκτήματα από τη χρήση του ηλεκτρονικού εμπορίου.σελ Παράγοντες επιτυχίας και αποτυχίας ηλεκτρονικού επιχειρείν.σελ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ 2.1 Η στρατηγική και το «στήσιμο» του ηλεκτρονικού καταστήματος.σελ Έρευνα αγοράς στο διαδίκτυο...σελ Κατηγορίες Ηλεκτρονικών Αγορών..Σελ Με βάση το σε ποιους απευθύνονται (Κατηγορίες Εφαρμογών Ηλεκτρονικού Εμπορίου Σελ Με βάση τη φυσιογνωμία τους..σελ Με βάση το επιχειρηματικό μοντέλο.σελ Τα οφέλη των B2B αγορών...σελ Προβλήματα των Β2Β αγορών..σελ B2C επιχειρήσεις προς καταναλωτές (business to consumers).σελ O B2G (business to government) τύπος αγοράς και αντίστροφα G2B (government to business)...σελ Στρατηγικός σχεδιασμός Σελ Προϊόν, κοινό, στόχοι, στρατηγική...σελ Τα οφέλη της εξατομίκευσης του ηλεκτρονικού σας καταστήματος Σελ Τρόποι εξατομίκευσης...σελ Εξατομίκευση πωλήσεων...σελ.45 2

3 3. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ 3.1 Γενικά.Σελ Μέσα πληρωμής.σελ Ασφάλεια συναλλαγών..σελ Οι εχθροί και οι κίνδυνοι...σελ Βελτίωση αξιοπιστίας Σελ.50 ΜΕΡΟΣ Β: Τεχνολογίες Ηλεκτρονικού Εμπορίου και Παρουσίαση Λειτουργικής Πλατφόρμας Ηλεκτρονικού Εμπορίου 4. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (Βασισμένη σε τρίτα κείμενα και συστήματα) 4.1 Ανάλυση τεχνολογιών ανάπτυξης e-shop..σελ Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου.Σελ Χαρακτηριστικά του joomla..σελ Περιήγηση στο περιβάλλον διαχείρισης του Joomla Σελ Περιβάλλον διαχείρισης Virtuemart..Σελ Δημιουργία Μενού.Σελ Δημιουργία Κατηγοριών Σελ Εισαγωγή Προϊόντων / Διαχείριση Προϊόντων.Σελ Τρόποι Πληρωμής..Σελ Διαχείριση Πελατών/Παραγγελιών...Σελ Ασφάλεια πλατφόρμας ηλεκτρονικού εμπορίου Σελ Ασφάλεια με το Jsecure.Σελ Ασφάλεια του συστήματος διαχείρησης του ηλεκτρονικού καταστήματος...σελ Ασφάλεια του Server.Σελ Secure HTTP (S-HTTP)...Σελ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 5.1 Προβλέψεις...Σελ Οι άτυχοι...σελ.77 3

4 5.1.2 Οι τυχεροί...σελ Συμπεράσματα...Σελ.79 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..Σελ.80 ΛΕΞΙΚΟ ΟΡΩΝ...Σελ.81 4

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανάπτυξη του internet[41] τα τελευταία χρόνια καθώς και η ενοποίηση των περισσοτέρων αγορών σαν επακόλουθο του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης, ανάγκασε τις επιχειρήσεις να αρχίσουν να εξετάζουν τους τρόπους προβολής τους μέσω του κυβερνοχώρου. Σε αυτό το γεγονός συνέβαλλε και το ότι οι χρήστες του internet ξεπερνούν ήδη τα εξακόσια εκατομμύρια ανά τον κόσμο[7]. Ο όρος ηλεκτρονικό επιχειρείν (e-business)[41] υιοθετήθηκε προκειμένου να διακρίνει τις επιχειρήσεις που επενδύουν στη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων τους μέσω των τηλεπικοινωνιακών δικτύων, των κατανεμημένων υπολογιστών και του internet, από εκείνες που επιμένουν να χρησιμοποιούν παραδοσιακά μέσα και μεθόδους. Αντίστοιχα ο όρος ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce)[41] αφορά στη μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων που διεξάγουν εμπόριο μέσω αυτής της νέας υποδομής και «τεχνοτροπίας» marketing 5 και πωλήσεων. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η αποδελτίωση των βασικών εννοιών που υπεισέρχονται στο e-επιχειρείν γενικά και στο ηλεκτρονικό εμπόριο ειδικότερα. Στόχος είναι η καθοδήγηση όλων εκείνων των επιχειρήσεων που επιθυμούν να επιχειρήσουν ηλεκτρονικά, μέσα από: a) την παρουσίαση των βασικών εννοιών και τεχνολογιών, b) την παρουσίαση συγκεκριμένων πλατφορμών λογισμικού, με τις οποίες μπορούν εύκολα και γρήγορα να αναπτυχθούν νέα ηλεκτρονικά καταστήματα. 5

6 ΜΕΡΟΣ Α Τεχνολογικό, Οικονομικό και Διοικητικό Υπόβαθρο 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 1.1. Internet, Intranet, Extranet, EDI Internet Το internet ή διαδίκτυο είναι το παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών οι οποίοι είναι συνδεμένοι μεταξύ τους με τηλεφωνικές γραμμές και υψηλής ταχύτητας ζεύξεις[9],[10]. Όταν χρησιμοποιούμε το internet, παίρνουμε πληροφορίες αποθηκευμένες σε αυτούς τους υπολογιστές. Ένας ISP[41] (Internet Service Provider) είναι μια εταιρία της οποίας οι ισχυροί και γρήγοροι υπολογιστές συνδέονται στο internet μέσω ειδικών γραμμών επικοινωνίας υψηλής ταχύτητας. Οι ISP πωλούν χρόνο σύνδεσης και χώρο αποθήκευσης σε όλους όσους θέλουν να προσπελάσουν και να δημοσιεύσουν στο internet. Οι διάφορες ιστοσελίδες (sites)[41] στο internet είναι προσπελάσιμες καθορίζοντας τη μοναδική διεύθυνσή τους. Ο οργανισμός παροχής υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο μοιάζει με την τηλεφωνική εταιρία, ενώ το ίδιο το internet με τις χιλιάδες τηλεφωνικές γραμμές που διασχίζουν την υδρόγειο. Ορισμένες εταιρίες και οργανισμοί αντιμετωπίζουν το θέμα της πρόσβασης τόσο σοβαρά που συντηρούν δικούς τους servers[41] και δικές τους συνδέσεις με το Internet, παρακάμπτοντας πλήρως τις υπηρεσίες ενός ISP. Αυτό τους δίνει μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στις πολλές τεχνικές απόψεις της παρουσίας τους στο Internet. Το internet είναι ένας χώρος στον οποίο κάθε χρήστης μπορεί να αντλήσει πληροφορίες για όποιο θέμα τον ενδιαφέρει, αλλά και να δημοσιεύσει τις δικές του πληροφορίες σχετικά με κάποιο θέμα. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό του internet είναι ότι δεν έχει γεωγραφικούς περιορισμούς και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να το χρησιμοποιήσει κάθε άνθρωπος στον πλανήτη, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν άνθρωποι από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και με διαφορετικές αντιλήψεις. Το internet γενικά δεν ανήκει σε κανέναν και επομένως επιτρέπει την ελεύθερη διακίνηση πληροφοριών και ιδεών. Το internet είναι ένα δίκτυο υπολογιστών το οποίο χρησιμοποιεί διάφορα πρωτόκολλα επικοινωνιών. Το ποια πρωτόκολλα θα είναι αποδεκτά, ώστε το internet να δουλέψει αρμονικά, το αποφασίζει ένας φορέας, το Internet Society[41] (με μέλη από όλο τον κόσμο), ο οποίος προτείνει διάφορες λύσεις. Οι διάφορες προτάσεις-οδηγίες είναι προσβάσιμες από τον καθένα και είναι γνωστές 7

8 ως κείμενα RFC[41]. Εξάλλου την διευθυνσιοδότηση στο internet ασκεί το InterNic[41] κύρια αρμοδιότητα του οποίου είναι να δίνει διευθύνσεις σε όσους το ζητήσουν. Intranet, Extranet, EDI Το ηλεκτρονικό εμπόριο και επιχειρείν προϋποθέτουν την επικοινωνία μεταξύ δύο τουλάχιστον μελών. Οι τεχνολογικές πλατφόρμες που επιτρέπουν αυτή την επικοινωνία είναι τηλεματικές δομές, οι οποίες συνίστανται σε δίκτυα intranet και extranet[41] δομημένων με στόχο την απρόσκοπτη Ηλεκτρονική Συναλλαγή Δεδομένων (Electronic Data Interchange EDI)[41]. Intranet Το intranet[41] ανήκει μόνο σε μία εταιρία και επιτρέπει μόνο στην ίδια την εταιρία να διαχειρίζεται τις πληροφορίες της και να τις διαθέτει στα επιμέρους τμήματά της, εύκολα και με μικρό κόστος. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα καλύτερης διαχείρισης των εσωτερικών διεργασιών και βελτιώνεται ο τρόπος επικοινωνίας ανάμεσα στο προσωπικό. Εικόνα 1: Διάγραμμα ενδοεταιρικού Intranet Extranet Το εξωστρεφές ανάλογο του intranet είναι το extranet. Πρόκειται για δίκτυο που βασίζεται στην υποδομή του internet, προκειμένου να συνδέσει τα επιμέρους intranet διαφόρων εταιριών, ώστε να δημιουργήσει μία ηλεκτρονική κοινότητα συνεργασίας. Βέβαια, 8

9 μόνο επιλεγμένα μέλη μπορούν να συμμετέχουν σε αυτό το σχήμα, είτε για να ανταλλάξουν πληροφορίες απαραίτητες για τους συνεργάτες είτε για να διεξάγουν εμπορικές συναλλαγές μέσω αυτού του «κλειστού» περιβάλλοντος. Παράδειγμα ενός extranet βλέπουμε στο παρακάτω. Εικόνα 2: Εταιρικό Extranet EDI Παρά την εσχάτως διαφαινόμενη μονοπώληση του επιχειρηματικού ενδιαφέροντος από τα τρία προαναφερθέντα, το ηλεκτρονικό εμπόριο άρχισε να υλοποιείται μέσω συστημάτων EDI και ιδιωτικών δικτύων. Το EDI περιορίζεται στην τηλεμεταφορά επιχειρηματικών και λογιστικών εγγραφών και δεν αλλάζει την φυσιογνωμία του επιχειρείν και εμπορεύεσθαι των φορέων που το υιοθετούν. Επίσης, συναρτάται συνήθως με υψηλότερο κόστος υποδομής και υλοποίησης από τις περισσότερες διαδικτυακές λύσεις του ηλεκτρονικού εμπορίου. Σήμερα, παρά την ανάδειξη του κατά πολύ οικονομικότερου internet ως πλατφόρμας διεπιχειρηματικότητας, η τεχνολογία EDI δεν φαίνεται να εγκαταλείπεται τελείως. Το πιθανότερο είναι να προκύψει μία λύση που να συνδυάζει και τις δύο τεχνολογίες[20]. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε δύο παραδείγματα τύπων του EDI σε σχέση με την εξέλιξη του στο χρόνο. 9

10 Εικόνα 3: Η εξέλιξη του EDI 1.2. Ελεύθερο Λογισμικό Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα Ιστορική Αναδρομή Ενδεχομένως να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η λειτουργία της αγοράς λογισμικού με τη μορφή πακέτου, η οποία βασίζεται στην έννοια των πακέτων λογισμικού σε μορφή συσκευασίας τα οποία ο χρήστης μπορεί να αγοράζει, καθιερώθηκε και μονοπώλησε την αγορά μέχρι πρότινος. Αρχικά, το λογισμικό ήταν άμεσα συνδεδεμένο με το υλικό του κατασκευαστή[30]. Εξαιτίας της πολυπλοκότητας και του κόστους ανάπτυξης (καθώς και της σχετικά περιορισμένης ισχύος που διέθεταν οι πρώτοι υπολογιστές), των επιχειρηματικών μοντέλων των κατασκευαστών (μοντέλα που βασίζονταν στην πώληση του υλικού), καθώς και άλλων παραγόντων, οι χρήστες ελεύθερα διαμοιράζονταν τον πηγαίο κώδικα των εφαρμογών με συνεργατικό τρόπο, κάτι που οδήγησε στη δημιουργία ομάδων χρηστών, όπως η SHARE (Society to Help Avoid Redundant Efforts), η οποία ιδρύθηκε το 1955 και επικεντρώθηκε σε συστήματα IBM και η DECUS (Digital Equipment Computer User Society), οι οποίες εξακολουθούν να είναι ενεργές. Επίσης, σύνηθες φαινόμενο ήταν ο διαμοιρασμός κώδικα μέσω ακαδημαϊκών περιοδικών, όπως η δημοφιλής στήλη Algorithms του περιοδικού Communications of the ACM. 10

11 Με την αποσύνδεση του υλικού από το λογισμικό, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, εμφανίστηκαν στην αγορά τα πρώτα προϊόντα λογισμικού με τη μορφή πακέτου. Η εμφάνιση των πρώτων προσωπικών υπολογιστών (Aplle II, IBM PC και αρκετών άλλων) οδήγησε στη δημιουργία της αγοράς λογισμικού σε μορφή συσκευασίας, η οποία αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα πολύ σημαντικό τμήμα της συνολικής αγοράς στο χώρο της πληροφορικής. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι αυτού του είδους η αγορά αντιπροσωπεύει μόνο το 25% του συνολικού κύκλου εργασιών της αγοράς λογισμικού, καθώς το υπόλοιπο μέρος της αγοράς καλύπτεται από λογισμικά που δημιουργούνται για την ικανοποίηση εξειδικευμένων αναγκών. Ο Richard Stallman και το FSF εισήγαγαν τον όρο ελεύθερο λογισμικό (free software). Αργότερα, ο οργανισμός Open Source Initiative πρότεινε τον όρο λογισμικό ανοιχτού κώδικα (open source software), πιθανότατα προκειμένου να αποφευχθεί η παρερμηνεία του αγγλικού όρου free, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε από τον FSF για την απόδοση της έννοιας της ελευθερίας. Ο όρος libre χρησιμοποιήθηκε και αυτός για την απόδοση της έννοιας της ελευθερίας και χρησιμοποιήθηκε κυρίως στην Ευρώπη. Ο όρος ΕΛ/ΛΑΚ εισήχθη από τον Rishab Gosh στο πλαίσιο ενός προγράμματος που χρηματοδοτούταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση με την ονομασία Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα: έρευνα και μελέτη και έχει καθιερωθεί ευρέως από το Στην έκθεση αυτή θα χρησιμοποιούμε τον όρο ΕΛ/ΛΑΚ. Ο Richard Stallman, συνεχίζοντας την παράδοση που δημιουργήθηκε από ακαδημαϊκά ινστιτούτα όπως το ΜΙΤ, ίδρυσε το 1983 το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού (Free Software Foundation, FSF), προκειμένου να βρεθεί ένας τρόπος διατήρησης της ελευθερίας των χρηστών να μελετούν, να κατανοούν και να τροποποιούν το λογισμικό, μέσα στο πλαίσιο του πνεύματος που διέπει την κοινότητα των hackers[41] και αφορά την απρόσκοπτη διάχυση των πληροφοριών. Στόχος του FSF ήταν η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης νέας υλοποίησης του λειτουργικού συστήματος UNIX[41], το οποίο την τότε εποχή αποτελούσε σημαντικό σημείο αναφοράς για τις περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις και τα ερευνητικά κέντρα. Έτσι, ο Stallman και αρκετοί άλλοι προγραμματιστές δημιούργησαν ένα πλήρες περιβάλλον ανάπτυξης και εκτέλεσης, από το οποίο στα τέλη της δεκαετίας του 1980 έλειπε μόνο ο πυρήνας (το κεντρικό τμήμα ενός λειτουργικού συστήματος). Το κενό αυτό καλύφτηκε σύντομα, το 1991, από δύο διαφορετικές ομάδες: η ομάδα της οποίας επικεφαλής ήταν ο Linus Torvalds ανέπτυξε τον πυρήνα του Linux, ενώ η ομάδα των William και Lynne Jolitz δημοσίευσαν σειρά άρθρων στο περιοδικό Dr. Dobbs περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο μπορούσε κανείς να μεταφέρει το BSD Unix[41] σε 11

12 PCs αρχιτεκτονικής i386, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό τη βάση για ένα ολοκληρωμένο, ελεύθερο λειτουργικό σύστημα για σύγχρονους προσωπικούς υπολογιστές. Το FSF δίνει μεγάλη έμφαση στις παρακάτω τέσσερις ελευθερίες : Ελευθερία εκτέλεσης του προγράμματος για οποιονδήποτε σκοπό (ελευθερία 0). Ελευθερία μελέτης του τρόπου λειτουργίας του προγράμματος και προσαρμογής του στις ανάγκες του χρήστη (ελευθερία 1). Απαραίτητη προϋπόθεση για την ικανοποίηση της παραπάνω ελευθερίας είναι η πρόσβαση στον ανοιχτό κώδικα. Ελευθερία αναδιανομής αντιγράφων (ελευθερία 2). Ελευθερία βελτίωσης του προγράμματος και κοινοποίησης των βελτιώσεων αυτών στο κοινό, έτσι ώστε να επωφεληθεί από αυτό ολόκληρη η κοινότητα (ελευθερία 3). Απαραίτητη προϋπόθεση για την ικανοποίηση της παραπάνω ελευθερίας είναι η πρόσβαση στον ανοιχτό κώδικα. Για το λόγο αυτό, το FSF δημιούργησε σύνολο αδειών χρήσης ελεύθερου λογισμικού και μεταξύ αυτών την GPL (General Public License) και την LGPL (Lesser General Public License) οι οποίες είναι οι πιο ευρέως χρησιμοποιημένες, τόσο σε ό,τι αφορά το πλήθος των έργων που τις έχουν υιοθετήσει όσο και όσον αφορά το πλήθος των γραμμών κώδικα που αυτές καλύπτουν. Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις ο όρος ελεύθερο λογισμικό συχνά ερμηνεύεται ως δωρεάν λογισμικό. Το γεγονός αυτό οδήγησε το FSF να λανσάρει το σύνθημα ελεύθερο με την έννοια της ελευθερίας του λόγου (free speech) και όχι με την έννοια της δωρεάν μπύρας (free beer). Η κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού προχώρησε με γοργό ρυθμό στη δημιουργία ολοκληρωμένων περιβαλλόντων χρηστών, όπως το GNOME και το KDE[41], καθώς και στη σχεδίαση του εμπορικού σήματος του ανοιχτού κώδικα. Ο ορισμός του Ανοιχτού Κώδικα βασίζεται σε ένα παρόμοιο σύνολο συνθηκών: Με τον όρο Λογισμικό ανοικτού κώδικα[28] εννοείται λογισμικό του οποίου ο πηγαίος κώδικας διατίθεται ελεύθερα σε αυτούς που θέλουν να τον εξετάσουν, και/ή τροποποιήσουν ή χρησιμοποιήσουν σε άλλες εφαρμογές. 12

13 Εικόνα 4: Το λογότυπο Ανοιχτού Λογισμικού Λογισμικό ανοικτού κώδικα δεν σημαίνει απαραίτητα δωρεάν λογισμικό, ούτε ελεύθερο λογισμικό (σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει στο ελεύθερο λογισμικό το Ίδρυμα Ελευθέρου Λογισμικού), αλλά αναφέρεται κυρίως στην ελευθερία του κάθε χρήστη να εξετάσει και να χρησιμοποιήσει την γνώση και τις δυνατότητες που του προσφέρει ο κώδικας προγραμματισμού. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές αρχές που διέπουν τις άδειες χρήσης που μπορεί να συνοδεύουν το λογισμικό ανοικτού κώδικα, αυτές είναι: Ελεύθερη αναδιανομή: Η άδεια χρήσης δεν πρέπει να περιορίζει κανένα συμβαλλόμενο μέρος από την πώληση ή τη δωρεά του λογισμικού ως στοιχείου μιας συνολικής διανομής λογισμικού που περιέχει προγράμματα από αρκετές διαφορετικές πηγές. Η άδεια χρήσης δεν πρέπει να απαιτεί δικαιώματα εκμετάλλευσης ή άλλη αμοιβή για τέτοιου είδους πώληση. Πηγαίος κώδικας: Το πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει τον πηγαίο κώδικα, ενώ συγχρόνως πρέπει να επιτρέπεται η διάθεσή του είτε ως πηγαίος κώδικας είτε σε μεταγλωττισμένη μορφή. Όταν κάποιο πρόγραμμα δε διανέμεται μαζί με τον πηγαίο του κώδικα, πρέπει να υπάρχει ένας ευρέως γνωστός τρόπος μέσω του οποίου κανείς μπορεί με ελάχιστο κόστος να τον αποκτήσει (προτιμότερος τρόπος είναι η διάθεσή του μέσω του Διαδικτύου χωρίς χρέωση). Ο πηγαίος κώδικας πρέπει να είναι η μορφή του προγράμματος την οποία οι προγραμματιστές θα προτιμούν προκειμένου να προβούν σε τροποποιήσεις του. Πηγαίος κώδικας που προκαλεί εσκεμμένα σύγχυση δεν είναι επιτρεπτός. Ενδιάμεσες μορφές, όπως το 13

14 αποτέλεσμα ενός προεπεξεργαστή (preprocessor) ή ενός μεταφραστή δεν είναι επιτρεπτές. Παραγόμενα έργα: Η άδεια χρήσης πρέπει να επιτρέπει τροποποιήσεις του προγράμματος, καθώς και πιθανά παραγόμενα έργα, τα οποία πρέπει να διανέμονται με τους ίδιους όρους που διέπουν το αρχικό λογισμικό. Ακεραιότητα του πηγαίου κώδικα του συγγραφέα: Η άδεια χρήσης έχει τη δυνατότητα να απαγορεύει τη διανομή του κώδικα όταν αυτός έχει τροποποιηθεί, μόνο αν επιτρέπεται η διανομή βελτιωτικών αρχείων μαζί με τον πηγαίο κώδικα, ούτως ώστε να πραγματοποιείται η τροποποίηση του προγράμματος κατά το χρόνο δημιουργίας. Η άδεια χρήσης πρέπει να επιτρέπει ρητά τη διανομή λογισμικού που παράγεται από τροποποιημένο πηγαίο κώδικα. Επίσης, η άδεια ενδέχεται να απαιτεί από τα παραγόμενα έργα να διαθέτουν διαφορετικό όνομα ή διαφορετική έκδοση από το αρχικό λογισμικό. Καμία διάκριση εναντίον ατόμων ή ομάδων ατόμων: Η άδεια χρήσης δεν πρέπει περιλαμβάνει διακρίσεις εναντίον ατόμων ή ομάδων ατόμων. Καμία διάκριση εναντίον κάποιων τομέων δραστηριοποίησης: Η άδεια χρήσης δεν πρέπει να περιορίζει κανέναν από τη χρησιμοποίηση του προγράμματος σε κάποιο συγκεκριμένο πεδίο δραστηριοποίησης. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να περιορίζει τη χρήση του προγράμματος για την εξυπηρέτηση των αναγκών μιας επιχείρησης ή μιας ερευνητικής ομάδας που εξετάζει ζητήματα γενετικής. Διανομή της άδειας χρήσης: Τα δικαιώματα του προγράμματος πρέπει να ισχύουν για όλα τα άτομα στα οποία αυτό αναδιανέμεται, χωρίς να απαιτείται από αυτά να κάνουν χρήση κάποιας επιπρόσθετης άδειας χρήσης. Η άδεια χρήσης δεν πρέπει να αφορά μόνο σε ένα συγκεκριμένο προϊόν: Τα δικαιώματα του προγράμματος δεν πρέπει να εξαρτώνται από το αν αυτό είναι τμήμα μιας συγκεκριμένης διανομής λογισμικού. Αν το πρόγραμμα αυτό εξαχθεί από τη διανομή αυτή και χρησιμοποιηθεί ή διανεμηθεί με τους όρους της άδειας χρήσης του προγράμματος, τότε όλα τα άτομα στα οποία αυτό θα αναδιανεμηθεί πρέπει να διαθέτουν τα ίδια δικαιώματα με αυτά που παραχωρούνται στην αρχική διανομή του λογισμικού. Η άδεια χρήσης δεν πρέπει να περιορίζει άλλα λογισμικά: Η άδεια χρήσης ενός λογισμικού δεν πρέπει να θέτει περιορισμούς σε άλλα λογισμικά τα οποία διανέμονται μαζί με αυτό. Για παράδειγμα, η άδεια χρήσης δεν πρέπει να απαιτεί 14

15 όλα τα υπόλοιπα προγράμματα που υπάρχουν στην ίδια διανομή να είναι ανοιχτού κώδικα. Η άδεια χρήσης πρέπει να είναι τεχνολογικά ουδέτερη: Κανένας όρος της άδειας χρήσης δεν πρέπει να επιβάλλει τη χρήση συγκεκριμένων τεχνολογιών ή διεπαφών. Και οι δύο ομάδες διατηρούν λίστα αδειών χρήσης οι οποίες συμφωνούν είτε με τους όρους του Ορισμού του Ελεύθερου Λογισμικού είτε με τις προϋποθέσεις χρήσης του όρου ανοιχτό λογισμικό. Για την ακρίβεια, υπάρχουν ευρέως διαδεδομένες περισσότερες από 50 άδειες χρήσης ανοιχτού λογισμικού ή ελεύθερου λογισμικού, οι οποίες κατηγοριοποιούνται με πολύ εύκολο τρόπο σε αυτές που: Παρέχουν αναγνώριση: επιτρέπεται η χρήση, η τροποποίηση και η αναδιανομή, όμως στην περίπτωση που το πρόγραμμα αναδιανέμεται πρέπει να αναγνωριστεί η προσφορά του αρχικού συγγραφέα. Σχετικά παραδείγματα είναι: η BSD license και η Apache license[41]. Παρέχουν διορθώσεις: επιτρέπεται η χρήση, η τροποποίηση και η αναδιανομή, όμως στην περίπτωση που το πρόγραμμα αναδιανέμεται όλες οι αλλαγές του πηγαίου κώδικα πρέπει να αποσταλούν στον αρχικό συγγραφέα. Σχετικά παραδείγματα είναι: οι άδειες χρήσης τύπου Mozilla (Mozilla Public License)[41]. Παρέχουν τα πάντα: επιτρέπεται η χρήση, η τροποποίηση και η αναδιανομή, όμως στην περίπτωση της αναδιανομής πρέπει ο πηγαίος κώδικας οποιουδήποτε παραγόμενου προϊόντος να είναι διαθέσιμος. Σε κάθε περίπτωση, οποτεδήποτε εκδίδεται ή διανέμεται κάποιο προϊόν, συνιστάται να ζητήσει κανείς τη νομική συμβουλή κάποιου νομικού, ο οποίος εξειδικεύεται σε ζητήματα αδειών χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ και πνευματικής ιδιοκτησίας (παρόμοια νομική συμβουλή χρειάζεται και στην περίπτωση έκδοσης εμπορικού λογισμικού). 1.3 Cloud Computing O όρος «Cloud», προκύπτει από τα σκίτσα με τα οποία αναπαρίστανται γενικά «στο χαρτί» το διαδίκτυο[31]. Με το σκίτσο του cloud συνήθως προσπαθούμε να περιγράψουμε ένα απομακρυσμένο σύνολο αξιόπιστων υπηρεσιών στον οποίο και στηριζόμαστε, χωρίς όμως να μας ενδιαφέρει το πώς λειτουργεί αυτό στα ενδότερα του. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το ηλεκτρικό ρεύμα όπου ο καταναλωτής ασχολείται μόνο με που βρίσκεται μια πρίζα 15

16 και όχι με το πώς παράγεται ή μεταφέρεται η ηλεκτρική ενέργεια. Εννοιολογικά αυτό το γνωρίζουμε και ως utility ή grid computing. To Cloud computing κληρονομεί τα χαρακτηριστικά του utility computing[41] και επιπλέον παρέχει ένα δυναμικό και ελαστικό περιβάλλον διάθεσης υπηρεσιών το οποίο μπορεί να είναι ανθεκτικό σε ραγδαίες και γιγαντιαίας κλίμακας μεταβολές των συνθηκών του. Εικόνα 5: Ένα παράδειγμα για το cloud computing Είδη υπηρεσιών Cloud Computing To Cloud Computing μπορεί να διαχωριστεί σε δυο κατηγορίες: ως προς το είδος της υπηρεσίας που προσφέρεται και ως προς το sourcing μοντέλο. Ξεκινώντας από τα είδη των υπηρεσιών, τα διαθέσιμα μοντέλα του cloud computing είναι τα Software-as-a-Service, Platform-as-a-Service και Infrastructure-as-a-Service. Κάθε ένα από αυτά, εξυπηρετεί διαφορετικές ανάγκες και προσφέρει διαφορετικές υπηρεσίες. Το Software-as-a-Service βασίζεται στη λογική της υπενοικίασης λογισμικού από έναν πάροχο υπηρεσιών, αντί της αγοράς της άδειας χρήσης. Το λογισμικό λειτουργεί σε ένα κεντρικοποιημένο δίκτυο servers προκειμένου να διατίθεται ως υπηρεσία από το web[41] ή το διαδίκτυο. Επίσης καλείται και ως «software on demand» και αποτελεί τον πλέον γνωστό τύπο cloud computing λόγω της μεγάλης ευελιξίας, ποιότητας υπηρεσιών, υψηλής σταθερότητας και της ελάχιστης δυνατής συντήρησης που απαιτεί. Ο Πάροχος της υπηρεσίας φιλοξενεί και την εφαρμογή 16

17 αλλά και τα δεδομένα έτσι οι χρήστες μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν από οπουδήποτε, π.χ. απομακρυσμένος κειμενογράφος. To SaaS μοντέλο είναι πολύ αποτελεσματικό στη μείωση του κόστους αφού παρέχεται στην επιχείρηση ως μηνιαίο λειτουργικό κόστος το οποίο συνήθως είναι κατά πολύ οικονομικότερο από την αγορά των αντίστοιχων αδειών χρήσης και υποδομής. Στο SaaS μοντέλο δεν απαιτείται καμία συντήρηση ή αναβάθμιση, αφού ο τελικός αποδέκτης δε χρειάζεται να μεριμνήσει για τη διαθεσιμότητα, την κλιμάκωση, τη χωρητικότητα και το SLA της υποδομής, της πλατφόρμας και της υπηρεσίας. Ως συνέχεια του SaaS το Platform-as-a-Service παρέχει μια cloud πλατφόρμα εφαρμογών για εταιρείες ή ιδιώτες που κατασκευάζουν λογισμικό είτε για ιδία χρήση είτε για τρίτους. Το μοντέλο αυτό παρέχει τις κατάλληλες υπηρεσίες προκειμένου κάποιος να μπορέσει να αναπτύξει, να δοκιμάσει, να διαθέσει και να συντηρήσει εφαρμογές και υπηρεσίες μέσα ένα ενιαίο περιβάλλον πλατφόρμας το οποίο είναι εγγενώς υψηλά διαθέσιμο, ελαστικό και ευέλικτο, με δυνατότητες πλήρης αυτό-διαχείρισης, αυτό-συντήρησης και αυτό-κλιμάκωσης της υποδομής, του λειτουργικού συστήματος και της πλατφόρμας εφαρμογών. Δηλαδή με το PaaS δεν χρειάζεται να ασχολούμαι με τη συντήρηση του λειτουργικού συστήματος και της πλατφόρμας, όμως από τη άλλη πλευρά δεν θα έχω και δυνατότητα λεπτομερούς ελέγχου αυτών, π.χ. απομακρυσμένα εγκατεστημένη εφαρμογή εσόδων-εξόδων. Το PaaS βασίζεται στο μοντέλο «Pay-per-use» με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η πλήρης αξιοποίηση των υπολογιστικών πόρων που χρησιμοποιούνται σε σχέση με το κόστος χρήσης. Αν συνδυαστεί με το χαρακτηριστικό της αυτό-κλιμάκωσης μπορούμε να πετύχουμε τη διάθεση υπηρεσιών που να μπορούν να ανταποκρίνονται σε οποιαδήποτε ραγδαία ή αναμενόμενη μεταβολή χωρητικότητας (ισχύς, μνήμη, αποθηκευτικό χώρο, δίκτυο) που θα απαιτηθεί ανά πάσα χρονική στιγμή χωρίς να έχουμε δεσμευτεί εκ των προτέρων είτε με αγορά υποδομής, λογισμικού πλατφόρμας, δικτυακή γραμμή υψηλής χωρητικότητας κλπ. είτε με ένα συμβόλαιο παροχής υπηρεσιών φιλοξενίας υποδομής και πλατφόρμας συγκεκριμένης χωρητικότητας και χρονικής διάρκειας. Το τρίτο και τελευταίο μοντέλο είναι το Infrastructure-as-a-Service το οποίο είναι η παροχή υπολογιστικών και δικτυακών υποδομών ως μια πλήρως outsourced υπηρεσία. Η εταιρεία ή ο ιδιώτης μπορεί να υπενοικιάσει υποδομή (όχι όμως και πλατφόρμα όπως στο PaaS) ανάλογα με τις απαιτήσεις εκείνης της 17

18 χρονικής στιγμής με λογική, όπως και στο PaaS, «Pay as you go» αντί να προβεί στην αγορά εξοπλισμού (υπολογιστικού, δικτυακού, κλπ) ή στη σύναψη συμβολαίου παροχής υπηρεσιών φιλοξενίας υποδομής για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σημαντικό πλεονέκτημα του IaaS είναι επίσης η δυνατότητα μεταφοράς εικονικών μηχανών από το ιδιόκτητο περιβάλλον της εταιρείας ή του ιδιώτη στο cloud, με συνοπτικές διαδικασίες. Σε αυτό το μοντέλο το γεγονός ότι «αποκτώ πρόσβαση στο λειτουργικό σύστημα» (λαμβάνοντας το Hardware ως υπηρεσία) μεταφράζεται στο «πώς μπορώ από τη μία να έχω τον έλεγχο του λειτουργικού συστήματος και ό,τι εγκαθιστώ σε αυτό και από την άλλη να είμαι υπεύθυνος για τη διαχείριση και συντήρηση αυτών». Sourcing Μοντέλα στο Cloud Computing Το sourcing μοντέλο των cloud computing υπηρεσιών διαχωρίζεται σε Public Cloud, Dedicated Cloud, Private Cloud και Private Cloud Appliance. To Public cloud αποτελεί ένα σύνολο από υπολογιστικούς πόρους οι οποίοι διατίθενται πάνω από το διαδίκτυο. Προσφέρονται από έναν πάροχο συνήθως με μοντέλο «pay as you go». Το Public Cloud computing έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα: Η χρέωση της υπηρεσίας είναι για ότι χρησιμοποιηθεί, μεγάλη ευελιξία λόγω της άμεσης διάθεσης υπηρεσιών, υπάρχει άμεση κλιμάκωση σε μεγαλύτερη ή μικρότερη χωρητικότητα σε μόλις μερικά λεπτά, και όλες οι υπηρεσίες προσφέρονται με βελτιωμένη και συνεχή διαθεσιμότητα, ελαστικότητα, ασφάλεια και διαχειρισιμότητα. Το Dedicated Cloud παρέχει ότι και το Public Cloud με τη διαφορά ότι λειτουργεί σε αποκλειστική προς χρήση υποδομή. Χαρακτηριστικά όπως ασφάλεια, αποδοτικότητα και -σε μερικές περιπτώσεις- δυνατότητες αποκλειστικής προσαρμογής είναι υψηλότερου επιπέδου, αφού μπορούν να προσαρμοστούν για συγκεκριμένο καταναλωτή με ειδικές απαιτήσεις. Η αρχιτεκτονική και τα επίπεδα υπηρεσιών καθορίζονται από τον εκάστοτε πάροχο ενώ το κόστος είναι σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με το Public Cloud. Το Private Cloud αποτελεί ένα σύνολο από υπολογιστικούς πόρους που προσφέρονται ως ένα προτυποποιημένο σύνολο υπηρεσιών οι οποίες καθορίζονται, σχεδιάζονται και ελέγχονται από ένα συγκεκριμένο οργανισμό. Η επιλογή ανάπτυξης ενός Private Cloud συνήθως καθοδηγείται από την ανάγκη για τη διατήρηση του πλήρους ελέγχου ενός παραγωγικού περιβάλλοντος εξ αιτίας ιδιαίτερων απαιτήσεων των εφαρμογών από πλευράς απόδοσης, ωριμότητας ή νομικού πλαισίου λειτουργίας. Σημαντικό χαρακτηριστικό του είναι πολύ υψηλό κόστος απόκτησης και λειτουργίας του. Το Private cloud συχνά συγχέεται με 18

19 το Virtualization[41], το όποιο όμως αποτελεί μόνο ένα μικρό μέρος αυτού, αφού ακόμα και ως private θα πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά αυτόματης ανάκαμψης, αυτό-επιτήρησης, αυτό-διαχείρισης, αυτόματης επαναδιαμόρφωσης, δυνατότητας καθορισμού SLAs, και δυνατότητες (αυτό)κλιμάκωσης. Μια νέα κατηγορία cloud που έκανε την εμφάνιση της είναι το Private Cloud Appliance το οποίο αποτελεί ένα αποκλειστικό περιβάλλον που μπορεί να μεταφερθεί (συνήθως σε μορφή container[41]) το οποίο παρέχεται και κατασκευάζεται από ένα κατασκευαστή o οποίος έχει τον αρχιτεκτονικό έλεγχο του, την ευθύνη διαχείρισης και συντήρησης των φυσικών υποδομών ενώ η λογική διαχείριση του να παραμένει στο τελικό καταναλωτή. Έτσι συνδυάζονται τα πλεονεκτήματα χρήσης προκαθορισμένης λειτουργικής αρχιτεκτονικής, μειώνοντας το ρίσκο διάθεσης υπηρεσιών μέσω της εσωτερικής ασφάλειας και ελέγχου. 1.4 Ηλεκτρονικό Εμπόριο Σύμφωνα με την E.C.A.[8] (electronic comers association), ο ορισμός του ηλεκτρονικού εμπορίου έχει ως εξής: «Το ηλεκτρονικό εμπόριο καλύπτει οποιαδήποτε μορφή επιχειρηματικής ή διοικητικής συναλλαγής ή ανταλλαγής πληροφοριών, η οποία εκτελείται με την χρησιμοποίηση οποιασδήποτε τεχνολογίας πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών». Το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν είναι μια νέα τεχνολογία, αλλά χρησιμοποιεί τεχνολογίες δικτύων και λογισμικού. Το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν είναι απλώς η χρήση ηλεκτρονικών μέσων για την επίτευξη επικοινωνίας και εμπορικών συναλλαγών. Ορίζοντάς το απλά θα μπορούσαμε να πούμε ότι: «ηλεκτρονικό εμπόριο είναι η επικοινωνία και η σύναψη εμπορικών συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων ή μεταξύ επιχειρήσεων και των πελατών τους, με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων» Πλεονεκτήματα από τη χρήση του ηλεκτρονικού εμπορίου Το ηλεκτρονικό επιχειρείν είναι το πάντρεμα των βασικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μιας εταιρίας και της πληροφοριακής της υποδομής με τις τεχνολογίες του internet. Αυτή η ένωση παράγει νέους χρήστες, νέους πελάτες με νέες δυνατότητες, νέα προϊόντα και νέες αγορές. Το ηλεκτρονικό εμπόριο αλλάζει τα πάντα. Αλλάζει τον τρόπο με 19

20 τον οποίο οι επιχειρήσεις κάνουν συναλλαγές μεταξύ τους, αλλάζει τη σχέση των επιχειρήσεων με τον τελικό καταναλωτή, αλλάζει ακόμη τις ίδιες τις επιχειρήσεις[21]. Η πρώτη γραμμή «αντίστασης» για κάθε επιχείρηση αλλά και κάθε επιχειρηματία απέναντι στην υιοθέτηση μεθόδων ηλεκτρονικού εμπορίου είναι η ελλιπής ενημέρωση για το νέο αυτό συνδυασμό τεχνολογιών και μεθόδων, για τις επιχειρησιακές επιπτώσεις τους και για τις αλλαγές που θα επιφέρουν. Η δεύτερη γραμμή, η γραμμή ανασύνταξης, είναι η χάραξη μιας συνολικής, συνεκτικής και εφαρμόσιμής στρατηγικής. Το τρίτο βήμα, το βήμα επίθεσης, είναι η υλοποίηση της στρατηγικής αυτής. Τα οφέλη είναι πολλαπλά: Η επιχείρηση γίνεται παγκόσμια γνωστή καθώς πλέον δεν υπάρχει γεωγραφικός περιορισμός. Αυτό σημαίνει ότι κάθε χρήστης μπορεί να αντλήσει πληροφορίες για τη συγκεκριμένη επιχείρηση γρήγορα και εύκολα. Αυτό και μόνο το γεγονός δίνει στην επιχείρηση το πλεονέκτημα της παγκοσμιότητας. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι οι χρήστες είναι εκατοντάδες εκατομμύρια, άρα και οι υποψήφιοι πελάτες επίσης. Η επιχείρηση για να προβληθεί μέσω του internet μπορεί να δαπανήσει ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό για την κατασκευή της ιστοσελίδας[19] και κάποιο μικρό ποσό για την συντήρησή της. Επίσης μέσω του internet η επιχείρηση μπορεί να δέχεται τα σχόλια τις παρατηρήσεις ακόμα και τα παράπονα από το αγοραστικό κοινό. Έτσι της δίνεται η δυνατότητα να έχει μια απευθείας γραμμή επικοινωνίας με τους πελάτες της. Επιπλέον η επιχείρηση μπορεί να έρθει σε επαφή με άλλες επιχειρήσεις του ίδιου τομέα ή κλάδου για την σύναψη συμφωνιών ή την ανταλλαγή τεχνογνωσίας. Κοινή διαπίστωση όλων σήμερα είναι ότι στο σύνολό του το κοινό ωφελήθηκε άμεσα από τη νέα επιχειρηματική προσέγγιση και στρέφεται προς το ηλεκτρονικό εμπόριο με έντονο ενδιαφέρον. Η διευκόλυνση της αγοραστικής διαδικασίας ήταν ένας από τους σημαντικότερους λόγους που ώθησαν το κοινό στα ηλεκτρονικά καταστήματα. Ένα τέτοιο κατάστημα παραμένει ανοιχτό όλο το 24ωρο και βρίσκεται στο σπίτι μας. Πολλές επιχειρήσεις παρουσιάζονται στο internet ανεξάρτητα από το αν έχουν την σωστή τεχνολογική και οργανωτική υποδομή, απλώς για να κάνουν το πρώτο βήμα. 20