Κατηγορίες ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

Transcript

1 3. Κατηγορίες ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 3.1 Ποιες είναι οι διάφορες Κατηγορίες Επενδύσεων; Οι παραδοσιακές κατηγορίες επένδυσης είναι τα προϊόντα χρηματαγοράς ή ισοδύναμα διαθεσίμων, οι μετοχές, τα ομόλογα, οι πρόσοδοι και τα εμπορεύματα. Στο σημερινό επενδυτικό τοπίο, επιπρόσθετα, υπάρχουν πολλά νέα προϊόντα, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια με αντιστάθμιση κινδύνου (hedge funds), τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια (private equity), οι επενδύσεις βάσει ειδικού ενδιαφέροντος (lifestyle) και οι υπεύθυνες ή ηθικές επενδύσεις (ethical investments), που ενδεχομένως να μην εμπίπτουν σε καμία από τις παραδοσιακές κατηγορίες. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν επενδυτικές επιλογές, υπό την ευρύτερη έννοια, που παρέχουν Οι κατηγορίες επενδύσεων αποτελούν τα βασικά συστατικά στοιχεία που συνθέτουν το επενδυτικό χαρτοφυλάκιό σας. Ένα ισορροπημένο χαρτοφυλάκιο αποτελείται από ένα υγιές μείγμα επενδυτικών προϊόντων που διατηρεί μια σταθμισμένη σχέση κινδύνου-απόδοσης προσαρμοσμένη στις ανάγκες του κάθε επενδυτή. Η εξοικείωση με τις διάφορες κατηγορίες επενδυτικών προϊόντων θα σας βοηθήσει να δημιουργήσετε και να διατηρείτε ένα χαρτοφυλάκιο με την κατάλληλη, για τα δικά σας δεδομένα, διασπορά. δυνατότητες διαφοροποίησης ή διασποράς για τα χαρτοφυλάκιά μας. Ο κανόνας για την κατανομή ενεργητικού είναι να επιτυγχάνεται ένα μείγμα διαφόρων κατηγοριών επένδυσης. Μπορείτε έτσι να εκμεταλλευτείτε τα πλεονεκτήματα κάθε κατηγορίας, περιορίζοντας με αυτό τον τρόπο την έκθεσή σας σε οποιαδήποτε μεμονωμένη κατηγορία, δεδομένου ότι η καθεμιά έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά κινδύνου και απόδοσης και συμπεριφέρεται με διαφορετικό τρόπο στην αγορά. Οι υπό διαχείριση επενδύσεις, όπως είναι τα σύνθετα ομόλογα, τα αμοιβαία κεφάλαια, και τα ασφαλιστικά προϊόντα, παρέχουν έναν βαθμό διασποράς για το χαρτοφυλάκιό σας, όμως στην πράξη θα πρέπει να αξιολογήσετε με προσοχή τους υποκείμενους τίτλους 28 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας

2 για να βεβαιωθείτε ότι επιτυγχάνεται πράγματι μια καλή διασπορά. Παλαιότερα, οι λιγότερο παραδοσιακές επενδυτικές κατηγορίες ήταν προσβάσιμες μόνο για τις πιο υψηλές και πραγματικά πλούσιες τάξεις επενδυτών. Σήμερα, πλέον, ο ιδιώτης επενδυτής αποκτά όλο και μεγαλύτερες δυνατότητες πρόσβασης μέσω των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Μια έρευνα που διεξήγαγε το 2007 ο οίκος Greenwich Associates σε αμερικανικά συνταξιοδοτικά κεφάλαια, μη κερδοσκοπικούς φορείς και ιδρύματα που συγκέντρωναν κεφάλαια της τάξης των 7,2 τρις δολαρίων ΗΠΑ διαπίστωσε ότι οι χαρακτηριστικά συντηρητικοί θεσμικοί επενδυτές είχαν μειώσει γενικά την κατανομή των χαρτοφυλακίων τους σε αμερικανικές μετοχές, αυξάνοντας τις θέσεις τους σε επενδύσεις με πιο υψηλό κίνδυνο όπως τα hedge funds, τα private equity, και τα ακίνητα, λόγω της δυνατότητας επίτευξης καλύτερων αποδόσεων. Αν και οι παραδοσιακές κατηγορίες επένδυσης αποτελούν τα θεμέλια του χαρτοφυλακίου σας, οι μη παραδοσιακές επιλογές έχουν ορισμένα πλεονεκτήματα: g Αύξηση της απόδοσης. Λόγω του υψηλότερου βαθμού αβεβαιότητας (και κατ επέκταση του κινδύνου) που συνδέεται με τις εναλλακτικές επενδύσεις, οι επενδυτές συνήθως περιμένουν και καλύτερη απόδοση. Δεν είναι σπάνιο η ετήσια απόδοση κάποιων εναλλακτικών επενδύσεων, όπως τα ακίνητα ή τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια (private equity), να ξεπερνά το 15%, τη στιγμή που το επιτόκιο για εξαμηνιαίες προθεσμιακές καταθέσεις είναι 3% ή και λιγότερο. Η μόχλευση και οι συναλλαγές Δυο λόγια για τον κίνδυνο συσχέτισης. Ένα θέμα που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στα πλαίσια διασποράς του επενδυτικού χαρτοφυλακίου σας είναι ο κίνδυνος συσχέτισης. Η τοποθέτηση σε δύο διαφορετικές κατηγορίες επένδυσης με αρκετά υψηλό βαθμό συσχέτισης μεταξύ τους, μπορεί και να μην περιορίζει την ευαισθησία του χαρτοφυλακίου σας στη μεταβλητότητα της αγοράς. Τα κρατικά ομόλογα και ο χρυσός, για παράδειγμα, θεωρούνται συχνά «ασφαλείς» ή «ποιοτικές» επενδυτικές κατηγορίες και, κατά συνέπεια, οι τιμές τους είναι αρκετά πιθανό να κινούνται κατά καιρούς προς την ίδια κατεύθυνση. με κατάθεση περιθωρίου όπου δανείζεστε χρήματα από τη χρηματιστηριακή σας για να αγοράσετε μετοχές δίδοντας ένα μικρό αρχικό ποσό ως εξασφάλιση επίσης παρέχουν τη δυνατότητα βελτίωσης των αποδόσεων με ένα μικρότερο αρχικό κεφάλαιο επένδυσης. Ισχύει όμως και το αντίθετο: όσο μεγαλύτερη είναι η μόχλευση, τόσο μεγαλύτερη είναι και η ενδεχόμενη ζημιά. Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 29

3 g Περιορισμός της ενδεχόμενης πτώσης. Οι εναλλακτικές επενδύσεις συνήθως κάνουν χρήση στρατηγικών όπως είναι οι ανοικτές πωλήσεις και τα παράγωγα προϊόντα που αποβλέπουν στην αντιμετώπιση των διακυμάνσεων στις αγορές. Συνεπώς, τα επίπεδα κινδύνου και απόδοσης έχουν κατά κανόνα χαμηλό βαθμό συσχέτισης (βλ. σελ. 29) με τις παραδοσιακές αγορές ομολόγων και μετοχών. Οι επενδύσεις σας ενδέχεται να έχουν θετική απόδοση, ακόμη και σε πτωτική αγορά. Ο χαμηλός βαθμός συσχέτισης με τα παραδοσιακά επενδυτικά προϊόντα σημαίνει επίσης ότι το χαρτοφυλάκιό σας συνολικά θα έχει μικρότερο συντελεστή μεταβλητότητας και κινδύνου, ενώ μπορείτε παράλληλα να πετύχετε καλύτερη διασπορά των επενδύσεών σας, συγκεντρώνοντας όλα τα χαρακτηριστικά ενός υγιούς επενδυτικού χαρτοφυλακίου. g Δεν περιορίζεστε στο χρηματοοικονομικό πλαίσιο. Χάρη στις απεριόριστες δυνατότητες που παρέχουν οι εναλλακτικές επενδύσεις, μπορείτε να απολαύσετε οφέλη που εκτείνονται πέρα από το αυστηρά χρηματοοικονομικό πλαίσιο. Η επένδυση στις κατηγορίες των ηθικών προϊόντων, της τέχνης, και της χρηματοδότησης κοινωνικών σκοπών με ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια σάς παρέχει το έδαφος να ασχοληθείτε με ανιδιοτελείς ή φιλανθρωπικούς σκοπούς που σας ενδιαφέρουν. Καλό μεν, όχι όμως και τέλειο Όπως συμβαίνει με όλα τα ωραία πράγματα στον κόσμο των επενδύσεων, το φάσμα του κινδύνου διογκώνεται καθώς αυξάνεται η αναμενόμενη απόδοση. Το «κακό όνομα» των εναλλακτικών επενδύσεων προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από τις εφάπαξ θεαματικές απώλειες που είναι πιθανό να υποστεί η συγκεκριμένη επενδυτική κατηγορία. Οι διαχειριστές των hedge funds και οι κερδοσκόποι των συναλλαγματικών ισοτιμιών θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για το ντόμινο των αρνητικών εξελίξεων στις ασιατικές οικονομίες κατά την κρίση που έπληξε την περιοχή το Ένα ακόμη παράδειγμα προς αποφυγή είναι η περίπτωση της Long Term Capital Management, μιας εταιρείας hedge funds που έχασε 4,6 δις δολάρια σε λιγότερο από τέσσερις μήνες όταν έπεσε έξω στις επενδύσεις της στην αγορά ομολόγων το Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης αναγκάσθηκε τότε να παρέμβει και να συγκροτήσει έναν μηχανισμό διάσωσης της τάξης των 3,6 δις δολαρίων. 30 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας

4 3.2 Διαθέσιμα Στον κόσμο των επενδύσεων, τις καταθέσεις μπορούμε να τις παρομοιάσουμε με μια βόλτα σε ένα κοντινό παραλιακό χωριό που πηγαίνουμε εδώ και χρόνια. Ξέρουμε ακριβώς τι θα βρούμε και, κατά κανόνα, δεν υπάρχουν κίνδυνοι ή εκπλήξεις. Οι αποδόσεις, ωστόσο, τείνουν να είναι μάλλον χαμηλές και, αν και διαφοροποιούνται αρκετά από χώρα σε χώρα, στην περιοχή της Ευρωζώνης κυμαίνονται από 0 έως 2 τοις εκατό. Με τις καταθέσεις, αξιοποιείτε τη δυναμική του ανατοκισμού. Εάν δεν ξοδεύετε τους δεδουλευμένους τόκους, θα έχετε απόδοση επί των αποδόσεων και όσο πιο μεγάλο είναι το χρονικό διάστημα, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και το τελικό ποσό. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα των καταθέσεων σε σχέση με άλλες επενδύσεις είναι ότι έχετε εύκολη πρόσβαση στα χρήματά σας. Επίσης, εάν δεν χρεοκοπήσει η τράπεζα, είναι μάλλον μικρός ο κίνδυνος να χάσετε μέρος του κεφαλαίου σας. Ωστόσο, θα πρέπει να έχετε υπόψη ότι η τράπεζα, όπως και κάθε άλλη επιχείρηση, μπορεί να περιέλθει σε οικονομικές δυσχέρειες. Για την προστασία του καταθέτη, ορισμένες χώρες έχουν θεσπίσει προγράμματα ασφάλισης των καταθέσεων. Ιδέες και συμβουλές για τον επενδυτή σε διαθέσιμα 1. Φροντίστε να ελέγχετε και να παρακολουθείτε τις προμήθειες των τραπεζών. Μπορεί να πληρώνετε κάποια έξοδα για την παροχή διευκολύνσεων, φροντίστε όμως να μην σας «τρώνε» το κεφάλαιό σας! Οι διάφορες χρεώσεις για συναλλαγές και διάφορα άλλα έξοδα, είναι πιθανό να μειώσουν τις καταθέσεις σας. 2. Ο πληθωρισμός μπορεί να εκμηδενίσει τους τόκους από τις καταθέσεις σας. Είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τον πληθωρισμό στη χώρα σας ο οποίος συνήθως είναι υψηλότερος από το επιτόκιο που προσφέρει η τράπεζα για τις καταθέσεις σας. Στην Ευρωζώνη (βλ. πίνακα στην επόμενη σελίδα) ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος από το επιτόκιο των καταθέσεων εδώ και αρκετά χρόνια. 3. Κάντε έρευνα αγοράς για τα καλύτερα επιτόκια. Οι προθεσμιακές καταθέσεις συνήθως προσφέρουν την καλύτερη απόδοση, αλλά σας υποχρεώνουν να δεσμεύσετε τα χρήματά σας για τουλάχιστον 1-12 μήνες ή και περισσότερο. Εάν μειωθούν τα επιτόκια πριν τη λήξη της προθεσμιακής, έχετε κάποιο όφελος. Εάν, αντιθέτως, υπάρξει άνοδος των επιτοκίων, εσείς εξακολουθείτε να εισπράττετε το επιτόκιο που έχει συμφωνηθεί για την προθεσμιακή κατάθεσή σας έως τη λήξη της, ενώ θα μπορούσατε να τοποθετήσετε τα χρήματά σας κάπου αλλού με καλύτερο επιτόκιο. Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 31

5 Ιδέες και συμβουλές για τον επενδυτή σε διαθέσιμα 4. Δεν είναι όλα τα επιτόκια ίσα μεταξύ τους. Οι τράπεζες χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους για τον υπολογισμό των επιτοκίων που διαφημίζουν. Ζητήστε να σας πουν την ετήσια ποσοστιαία απόδοση για κάθε λογαριασμό προκειμένου να μπορείτε να έχετε συγκρίσιμα μεγέθη μεταξύ τραπεζών. 6. Μπορείτε να έχετε τραπεζικές υπηρεσίες χωρίς να υπάρχει τράπεζα. Ορισμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προσφέρουν προϊόντα παρόμοια με καταθετικούς λογαριασμούς τραπέζης, όπως είναι τα αμοιβαία κεφάλαια διαθεσίμων. 5. Μερικές φορές, δεν είναι μόνο θέμα επιτοκίων. Οι τράπεζες μπορεί να προσφέρουν πρόσθετα οφέλη για να προσελκύσουν τις καταθέσεις σας. Εάν θέλει πραγματικά να σας προσελκύσει, η τράπεζα μπορεί να σας προσφέρει, για παράδειγμα, δωρεάν καρνέ επιταγών χωρίς έξοδα διεκπεραίωσης. Ευρωζώνη: Εξέλιξη ετήσιας μεταβολής Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (λευκό χρώμα) και επιτοκίου αποδοχής καταθέσεων (πορτοκαλί χρώμα) από την Ε.Κ.Τ από 6/3/2000 έως 4/3/ Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας Πηγή: Bloomberg

6 3.3 Ομόλογα Τα ομόλογα είναι χρεωστικοί τίτλοι που εκδίδονται από κυβερνήσεις για τις κρατικές δαπάνες ή από εταιρείες για να χρηματοδοτήσουν προγράμματα ανάπτυξής τους. Αγοράζοντας ένα ομόλογο, ουσιαστικά δανείζετε χρήματα στον εκδότη. Τα ομόλογα συνήθως έχουν ένα εγγυημένο εισόδημα που ονομάζεται «τοκομερίδιο» και καταβάλλεται σε ετήσια ή εξαμηνιαία βάση προς τους κατόχους των ομολόγων καθ όλη τη διάρκεια ισχύος των τίτλων. Τα μικρότερης διάρκειας ομόλογα είναι γνωστά ως «βραχυπρόθεσμοι τίτλοι». ΜΙΚΡΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ Όταν έσκασε η φούσκα του ιαπωνικού χρηματιστηρίου τη δεκαετία του 90, οι αποδόσεις των ιαπωνικών κρατικών ομολόγων βυθίστηκαν σε επίπεδα κάτω από 0% λόγω των μαζικών αγορών τίτλων κρατικού χρέους από καταναλωτές που δεν ήθελαν να ρισκάρουν καταθέτοντας τα χρήματά τους στα επισφαλή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας. Ιδέες και συμβουλές για τον επενδυτή σε ομόλογα 1. Ο πληθωρισμός εκμηδενίζει τις αποδόσεις σας. Ο πληθωρισμός επηρεάζει την αξία τόσο του αρχικού κεφαλαίου σας (κατά τη λήξη του ομολόγου), όσο και των τόκων που σας καταβάλλονται. Καθώς το ποσό του τοκομεριδίου είναι σταθερό κάθε μήνα, ο πληθωρισμός ενδέχεται να είναι υψηλότερος και να εκμηδενίζει το εισόδημά σας από την επένδυση στο ομόλογο. 2. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος αθέτησης πληρωμών από πλευράς της εταιρείας. Παρά το γεγονός ότι οι εταιρείες ή οι κυβερνήσεις είναι υποχρεωμένες να καταβάλλουν τα τοκομερίδια προς τους κατόχους ομολόγων σε τακτή βάση, δεν παύει να υπάρχει ο κίνδυνος αθέτησης πληρωμών, ιδιαίτερα δε στις αναδυόμενες αγορές. Το 1997 η Ρωσία δεν ήταν σε θέση να πληρώσει το χρέος της και πολλοί κάτοχοι ρωσικών κρατικών ομολόγων δεν ανέκτησαν την αξία της επένδυσής τους. 3. Οι μετοχές δεν έχουν πάντα καλύτερη απόδοση από τα ομόλογα. Υπό ορισμένες συνθήκες τα ομόλογα τείνουν να έχουν καλύτερη απόδοση από τις μετοχές. Για παράδειγμα, όταν επικρατεί μεταβλητότητα, οι επενδυτές ενδέχεται να στραφούν στην ασφάλεια που παρέχουν τα ομόλογα και να ωθήσουν ανοδικά τις αποτιμήσεις. Μάλιστα, οι μετοχές άρχισαν να έχουν καλύτερες αποδόσεις από τα ομόλογα μόλις μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά το διάστημα , λόγω του ασθενούς περιβάλλοντος που διαμορφώθηκε για τις μετοχές, τα ομόλογα είχαν και πάλι συγκριτικά καλύτερες αποδόσεις. Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 33

7 Κατά τη λήξη, σας επιστρέφεται η αρχική ή ονομαστική αξία του ομολόγου. Ωστόσο, δεν είστε υποχρεωμένος να διατηρήσετε το ομόλογο έως την ημερομηνία εξαγοράς του, καθώς τα ομόλογα διακινούνται ελεύθερα με αγοροπωλησίες στην αγορά όπως και οι μετοχές. Η αξία των ομολόγων, όπως και των μετοχών, υπόκειται σε διακυμάνσεις, αν και οι τιμές των ομολόγων κατά κανόνα δεν είναι τόσο ευμετάβλητες όσο των μετοχών. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι αγοράζετε ένα ομόλογο έναντι κάποιας τιμής το οποίο θα σας αποφέρει απόδοση 5% (εάν το διατηρήσετε έως τη λήξη του). Η τιμή του ομολόγου δεν παραμένει η ίδια έως τη λήξη του. Η αξία του μειώνεται εάν το ισχύον επιτόκιο αυξηθεί στο 7%. Για να προσελκύσει αγοραστές, το ομόλογο που αγοράσατε θα πρέπει να παρέχει απόδοση 7% και συνεπώς, η τιμή του μειώνεται εάν αποφασίσετε να το πουλήσετε. Αντιθέτως, εάν τα επιτόκια μειωθούν στο 3%, το ομόλογο που αγοράσατε με απόδοση 5% θα είναι ελκυστικό ακόμη και σε αξία υπέρ το άρτιον, δηλαδή σε μεγαλύτερη από την αρχική ή ονομαστική του αξία. Η τρέχουσα αξία των ομολόγων καθορίζεται κατά βάση από τη ζήτηση και την προσφορά στην αγορά, οι οποίες διαμορφώνονται από παράγοντες όπως: g η κατεύθυνση των επιτοκίων g η αίσθηση που επικρατεί για τον πληθωρισμό: αυξάνεται ή μειώνεται; g η πιστοληπτική ικανότητα του ομολόγου, η οποία καθορίζεται από τη χρηματοοικονομική ευρωστία του εκδότη g ο χρόνος έως τη λήξη Πλεονεκτήματα των ομολόγων Τα ομόλογα είναι μία από τις ασφαλέστερες κατηγορίες επένδυσης, γεγονός που σημαίνει βεβαίως, ότι ο συντελεστής απόδοσης θα είναι χαμηλότερος σε σχέση με τις μετοχές και με άλλες επενδύσεις υψηλότερου κινδύνου. Τα ομόλογα συχνά εντάσσονται σε επενδύσεις χαρτοφυλακίου ως: 1. Μια εγγυημένη πηγή τακτικού εισοδήματος. Αντίθετα με τις μετοχές, τα μερίσματα των οποίων ενδέχεται να παρουσιάσουν διακυμάνσεις, τα ομόλογα καταβάλλουν σταθερό τοκομερίδιο σε τακτά διαστήματα. Αυτό προσελκύει επενδυτές που αναζητούν μια πηγή τακτικών εσόδων ή που θέλουν να διατηρήσουν το κεφάλαιό τους, λαμβάνοντας παράλληλα ένα σταθερό εισόδημα σε τακτή βάση. Έτσι εξηγείται γιατί τα ομόλογα χαρακτηρίζονται ως τίτλοι σταθερού εισοδήματος. Σε περίπτωση που μια εταιρεία αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες, οι καταβολές προς τους κατόχους ομολόγων προηγούνται έναντι των κατόχων μετοχών, αν και υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες ομολόγων που διαφοροποιούνται ως προς τα δικαιώματα προτεραιότητας. Επίσης, τα ομόλογα κατά κανόνα έχουν υψηλότερο επιτόκιο σε σχέση με τις καταθέσεις. 2. Ένας τρόπος διασποράς. Τα ομόλογα και οι μετοχές αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο στις οικονομικές εξελίξεις. Λόγω της χαμηλότερης μεταβλητότητας που τα χαρακτηρίζει, τα ομόλογα χρησιμοποιούνται για να μετριάσουν τη μεταβλητότητα ενός επενδυτικού χαρτοφυλακίου. Θεωρούνται επίσης ασφαλής επενδυτική επιλογή σε περιόδους που επικρατεί αβεβαιότητα στην αγορά ή κατά τη διάρκεια μιας 34 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας

8 οικονομικής κρίσης. Όταν μια οικονομία αρχίζει να εξασθενεί, οι επενδυτές συνήθως εγκαταλείπουν τις μετοχικές θέσεις τους, ενώ οι κυβερνήσεις ή οι κεντρικές τράπεζες κατά κανόνα προβαίνουν σε περικοπές των επιτοκίων για να τονώσουν την ανάπτυξη, γεγονός που καθιστά τα ομόλογα πιο ελκυστικά. 3. Μια επενδυτική κατηγορία με λιγότερο κίνδυνο. Αν και οι τιμές των ομολόγων αυξομειώνονται, δεν είναι τόσο ευμετάβλητες όσο των μετοχών. Πώς μπορείτε να κερδίσετε από τα ομόλογα; Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι που μπορείτε να κερδίσετε επενδύοντας σε ομόλογα. 1. Υπάρχει το τοκομερίδιο ή η πληρωμή ενός σταθερού τόκου, που ως επί το πλείστον για τις περισσότερες εκδόσεις καταβάλλεται ανά εξάμηνο ή ανά έτος. σε περιόδους πτώσης των επιτοκίων, ή όταν μια έκδοση αναβαθμιστεί ως προς την πιστοληπτική ικανότητα από τους οίκους αξιολόγησης όπως οι Moody s και οι Standard & Poor s. Γενικά, δεν είναι σύνηθες ένας επενδυτής να διαθέτει ένα χαρτοφυλάκιο που να αποτελείται κατά βάση μόνο από ομόλογα, καθώς τα ομόλογα συνήθως εκδίδονται σε τίτλους αξίας από έως Το πιθανότερο είναι οι επενδύσεις σας σε ομόλογα να είναι στα πλαίσια ενός ομολογιακού αμοιβαίου κεφαλαίου. Το πλεονέκτημα που προκύπτει από τη συμμετοχή σε ένα τέτοιο αμοιβαίο κεφάλαιο είναι ότι θα έχετε καλύτερη διασπορά, καθώς ο διαχειριστής του Α/Κ είναι πολύ πιθανό να έχει ένα καλάθι ομολόγων με διαφορετική μεταξύ τους διάρκεια έως τη λήξη και απόδοση. Με ένα Α/Κ ομολόγων, η μεταβλητότητα θα είναι ακόμη πιο περιορισμένη λόγω της διασποράς του χαρτοφυλακίου. 2. Ο δεύτερος τρόπος αφορά στην υπεραξία που προκύπτει από την πώληση όταν η τιμή του ομολόγου σας αυξάνεται, κάτι που συμβαίνει συνήθως Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 35

9 Τα junk bonds (ομόλογα υψηλού κινδύνου) αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει τίποτα το μαγικό σε μια κατάταξη ΑΑΑ. -Μέρτον Μίλερ, Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών. Τι γίνεται με τον κίνδυνο; Παρά τα χαμηλά επίπεδα κινδύνου που χαρακτηρίζουν τα ομόλογα, οι τιμές τους αυξομειώνονται όπως και των μετοχών, αν και σε μικρότερο βαθμό. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι που συνδέονται με τα ομόλογα. Κίνδυνος πληθωρισμού. Πρώτος και κυριότερος είναι ο κίνδυνος του πληθωρισμού. Τα ομόλογα προσφέρουν, βεβαίως, ένα εγγυημένο εισόδημα ή απόδοση για την επένδυσή σας, όμως αυτό μπορεί να διαβρωθεί από τις επιπτώσεις του πληθωρισμού. Για ένα ομόλογο με τοκομερίδιο 4% ετησίως για παράδειγμα, εάν μια χρονιά ο πληθωρισμός αυξηθεί στο 6%, η πραγματική του απόδοση δηλαδή το κέρδος αφού ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός θα είναι αρνητική και στη συγκεκριμένη περίπτωση -2%. όπως ήταν οι αμερικανικές εκδόσεις υψηλού κινδύνου (junk bonds) ή υψηλής απόδοσης στη δεκαετία του 90. Ακόμη και οι κυβερνήσεις όμως, δεν είναι απρόσβλητες και υπάρχουν παραδείγματα αθέτησης από πλευράς κράτους λόγω σοβαρών οικονομικών ή πολιτικών δυσχερειών. Κάποιες φορές η αθέτηση οδηγεί όχι στην απώλεια της συνολικής αξίας του κεφαλαίου, αλλά μόνο σε αναστολή της καταβολής του τοκομεριδίου. Συναλλαγματικός κίνδυνος. Αγοράζοντας ένα ξένο ομόλογο ή μερίδια σε ένα Α/Κ που επενδύει σε ξένα ομόλογα, εκτίθεστε επίσης στους κινδύνους που συνδέονται με τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις. Έτσι εξηγείται γιατί οι τιμές των ομολόγων κινούνται ανοδικά όταν μειώνονται τα επιτόκια και καθοδικά όταν αυξάνονται. (βλ. σελ. 27 για τα συνδεδεμένα με τον πληθωρισμό ομόλογα) Κίνδυνος αθέτησης/ πιστωτικός κίνδυνος. Ο δεύτερος κίνδυνος όταν επενδύουμε σε ομόλογα είναι η αθέτηση, δηλαδή η αδυναμία του εκδότη του ομολόγου να τηρήσει την υπόσχεσή του να καταβάλει το εγγυημένο τοκομερίδιο ή σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και το κεφάλαιο κατά τη λήξη του ομολόγου. Αυτό μπορεί να συμβεί κυρίως στην περίπτωση των εταιρικών ομολόγων, 36 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας

10 Κατηγορίες ομολόγων Βραχυπρόθεσμα ομόλογα. Είναι γνωστά και ως γραμμάτια, ιδίως εάν η λήξη τους δεν ξεπερνά τον ένα χρόνο. Αυτό σημαίνει, βέβαια, ότι μπορούν να εξαγορασθούν σε μικρότερο χρονικό διάστημα και είναι λιγότερο εκτεθειμένα στον κίνδυνο του πληθωρισμού. Συνήθως προσφέρουν χαμηλότερη απόδοση σε σχέση με τις πιο μακροπρόθεσμες εκδόσεις. Μακροπρόθεσμα ομόλογα. Η διάρκειά τους κυμαίνεται από 10 έως 30 έτη και συνήθως προσφέρουν υψηλότερο επιτόκιο για να αποζημιώσουν τον επενδυτή για τη δέσμευση του κεφαλαίου του για τόσο μεγάλο διάστημα. Οι τιμές των μακροπρόθεσμων ομολόγων είναι συνήθως πιο ευαίσθητες στις διακυμάνσεις των επιτοκίων. Μετατρέψιμα ομόλογα. Πρόκειται για εταιρικές εκδόσεις και παρέχουν στον επενδυτή τη δυνατότητα επιλογής να μετατρέψει τα ομόλογα σε κοινές μετοχές, σύμφωνα με προκαθορισμένους όρους. Μέχρι να συμβεί αυτό, ο κάτοχος των ομολόγων εισπράττει τη σταθερή καταβολή των τόκων του. Ομόλογα υψηλής απόδοσης / ομόλογα υψηλού κινδύνου (junk bonds). Με κατάταξη που δεν ξεπερνά τα ΒΒΒ από τους οίκους αξιολόγησης όπως οι Standard & Poor s, είναι γνωστά ως «ομόλογα υψηλής απόδοσης» ή «ομόλογα υψηλού κινδύνου» ή «junk bonds», είτε πρόκειται για κρατικές είτε για εταιρικές εκδόσεις. Λόγω του αυξημένου κινδύνου αθέτησης, για να προσελκύσουν τους επενδυτές τα ομόλογα υψηλής απόδοσης θα πρέπει να διατίθενται σε τιμή που προσφέρει υψηλότερη απόδοση έναντι των ομολόγων με καλύτερη κατάταξη. Η διακύμανση της τιμής ή η μεταβλητότητα αυτών των ομολόγων επίσης είναι κατά κανόνα μεγαλύτερη. Ομόλογα βάσει δείκτη πληθωρισμού (inflation-indexed bonds) / ομόλογα συνδεδεμένα με τον πληθωρισμό. Είναι σχεδιασμένα για να παρέχουν προστασία έναντι των επιπτώσεων του πληθωρισμού. Εκτός από το τοκομερίδιο, παρέχουν και ένα ποσό πίστωσης επί του αρχικού κεφαλαίου κατά το τέλος του έτους βάσει του πληθωρισμού, για να αντισταθμίσουν τις αυξανόμενες τιμές. Κρατικά ομόλογα. Εκδίδονται από κυβερνήσεις για να χρηματοδοτήσουν τις κρατικές δαπάνες ή το εθνικό χρέος. Ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου. Όπως υποδεικνύει το όνομά τους, δεν αποδίδουν τόκο και, συνεπώς, δεν καταβάλλεται τοκομερίδιο κατά τη λήξη τους. Συνήθως διατίθενται με σημαντική έκπτωση από την ονομαστική αξία τους (υπό το άρτιον) και προσελκύουν επενδυτές που αποβλέπουν στη συσσώρευση κεφαλαίου έως μια ορισμένη ημερομηνία. Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 37

11 3.4 Μετοχές Η επένδυση σε μετοχές ίσως δεν είναι τόσο απλή και σαφής υπόθεση όσο το να τοποθετείτε τα χρήματά σας σε ομόλογα ή καταθέσεις, όμως οι μετοχές δεν παύουν να είναι μια δημοφιλής και πολύ ευρέως διαδεδομένη επένδυση. Όταν αγοράζετε μετοχές, ουσιαστικά αγοράζετε ένα μερίδιο μιας εταιρείας στο χρηματιστήριο και, υπό αυτή την έννοια, αποκτάτε συγκυριότητα στη συγκεκριμένη εταιρεία. Η τιμή της μετοχής επηρεάζεται βεβαίως από τις διακυμάνσεις στην αγορά, όμως η συγκυριότητα στην εταιρεία σάς εξασφαλίζει ένα μερίδιο των κερδών της με τη μορφή μερίσματος. Εκτός από τις παραμέτρους που αφορούν στη συγκεκριμένη εταιρεία, οι τιμές των μετοχών συχνά επηρεάζονται και από άλλους εξωγενείς παράγοντες και κατά συνέπεια είναι λιγότερο προβλέψιμες σε σχέση με τα ομόλογα και τις καταθέσεις. Οι μετοχές μπορεί να επιδεικνύουν αυξημένη μεταβλητότητα βραχυπρόθεσμα. Το θετικό είναι ότι σε βάθος χρόνου, οι μετοχικές επενδύσεις μπορεί να προσφέρουν καλύτερες αποδόσεις κατόπιν προσαρμογής ως προς τον κίνδυνο, από ότι τα ομόλογα και οι καταθέσεις. Τύποι μετοχών Δεν είναι όλες οι μετοχές ίσες μεταξύ τους. Οι διάφορες κατηγορίες μετοχών Μετοχές ή μερίδια; Αν και κανείς δεν θα αντιδράσει εάν χρησιμοποιείτε τους δύο όρους ως συνώνυμους, για να είμαστε ακριβείς οι μετοχές είναι πιστοποιητικά κυριότητας οποιασδήποτε εταιρείας ενώ τα μερίδια αφορούν στην κυριότητα μιας συγκεκριμένης εταιρείας. συνεπάγονται και διαφορετικά δικαιώματα για τους μετόχους. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες μετοχών που διαφοροποιούνται ως προς τα δικαιώματα ψήφου, λήψης μερίσματος, διεκδίκησης των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας σε περίπτωση εκκαθάρισης και αγοράς νέων εκδόσεων τίτλων. Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες: g Κοινές μετοχές: Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν οι περισσότερες μετοχές. Κατά κανόνα παρέχουν στον επενδυτή δικαίωμα μίας ψήφου ανά μετοχή κατά την εκλογή των μελών του διοικητικού συμβουλίου που εποπτεύουν τα ανώτερα κλιμάκια διοίκησης της εταιρείας. Οι κοινές μετοχές καταβάλλουν τακτικό ή έκτακτο μέρισμα εάν η εταιρεία αποφασίσει να διανείμει κέρδη στους μετόχους. g Προνομιούχες μετοχές: Οι μετοχές αυτές έχουν προνομιούχα μεταχείριση κατά τη διανομή μερισμάτων ή κατά την απόδοση της αξίας των μετοχών σε περίπτωση εκκαθάρισης της εταιρείας, ενώ συνήθως συνδέονται και με ενισχυμένα δικαιώματα ψήφου. Οι επενδυτές συνήθως προτιμούν αυτές τις μετοχές για να έχουν εισόδημα από το μέρισμα ή για να μπορούν να ασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις για την κατεύθυνση της εταιρείας. Οι προνομιούχες μετοχές παρέχουν τακτικό εισόδημα το οποίο είναι υψηλότερο συγκριτικά με τις κοινές μετοχές. Συνήθεις όροι στον κλάδο των μετοχών Καθώς οι αγοροπωλησίες μετοχών πραγματοποιούνται εδώ και κάτι αιώνες, έχει αναπτυχθεί μια γλώσσα και ορολογία που μπορεί να δυσκολέψουν τον νέο 38 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας

12 επενδυτή. Πιο κάτω επεξηγούνται κάποιοι βασικοί όροι: Σύμβολα ή ticker μετοχών (για τις αμερικανικές μετοχές): μοναδικά στοιχεία για κάθε εισηγμένη μετοχή. Αποτελούνται από γράμματα, αριθμούς ή συνδυασμό των δύο. Το σύμβολο της μετοχής της Microsoft, για παράδειγμα, είναι MSFT και της Toshiba Corp είναι Δείκτης: ένα χαρτοφυλάκιο τίτλων που έχει συσταθεί για να αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη αγορά. Μερικοί από τους πιο γνωστούς χρηματιστηριακούς δείκτες είναι οι Dow Jones Industrial Average, Dax, Nikkei και FTSE. Κάθε δείκτης περιορίζεται σε έναν ορισμένο αριθμό μετοχών οι οποίες, όμως, θεωρούνται αντιπροσωπευτικές της κάθε αγοράς, οπότε οι επενδυτές παρακολουθούν προσεκτικά την πορεία των δεικτών καθώς λειτουργούν ως ένδειξη για την κατεύθυνση της ευρύτερης αγοράς. Κεφάλαιο: το ποσό που επενδύεται για να ασκεί μια εταιρεία τις δραστηριότητές της. Αποτελείται από ίδια και δανειακά κεφάλαια. Καταβληθέν κεφάλαιο: το τμήμα του εγκεκριμένου κεφαλαίου που η εταιρεία έχει εκδώσει και την αξία του οποίου έχουν καταβάλει οι μέτοχοι. Λογιστική αξία: ουσιαστικά πρόκειται για την αξία της εταιρείας μετά την εξόφληση όλων των οφειλών της. Για το υπολογισμό της, από το σύνολο του ενεργητικού αφαιρούνται το σύνολο του παθητικού, οι προνομιούχες μετοχές και τα άυλα στοιχεία του ενεργητικού. Προ φόρων έσοδα: έσοδα ή πωλήσεις μείον δαπάνες όπως μισθοί, εξοπλισμός, πρώτες ύλες και διαφήμιση. Τα καθαρά έσοδα είναι το ποσό αυτό μετά την αφαίρεση του φόρου που θα καταβάλει η επιχείρηση. Περιθώριο κέρδους: τα καθαρά κέρδη της εταιρείας διαιρούμενα δια των εσόδων. Είναι χρήσιμο για τον υπολογισμό του κέρδους που προκύπτει από κάθε ευρώ πωλήσεων. Λόγος τιμής προς κέρδη ή Ρ/Ε: για τον υπολογισμό του, διαιρείται η αγοραία αξία ανά μετοχή δια των κερδών ανά μετοχή κατά τα τέσσερα τελευταία τρίμηνα. Ένας υψηλός δείκτης Ρ/Ε σημαίνει ότι οι επενδυτές είναι αισιόδοξοι για τη συγκεκριμένη μετοχή και διατεθειμένοι να πληρώσουν υψηλότερη τιμή ανά ευρώ κέρδους. Μερίσματα: καταβολές προς τους μετόχους τις οποίες πραγματοποιεί το διοικητικό συμβούλιο από τα τρέχοντα ή τα μη διανεμόμενα κέρδη της επιχείρησης. Καταβάλλονται είτε ως επιπλέον μετοχές είτε ως μετρητά. Τα μερίσματα παρέχουν ένα κίνητρο για την επένδυση σε μετοχές σταθερών εταιρειών που δεν αναμένεται να υποστούν απότομη πτώση των τιμών τους. Μερισματική απόδοση: το ετήσιο μέρισμα ανά μετοχή διαιρούμενο δια της τιμής της μετοχής. Alpha: μετρά την ενεργό απόδοση επί της επένδυσης. Το Alpha είναι προσαρμοσμένο ως προς τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο και θεωρείται ένας εύχρηστος και γρήγορος τρόπος υπολογισμού της απόδοσης ενός κεφαλαίου. Beta: μετρά τον κίνδυνο ή την τάση διακύμανσης της τιμής μιας μετοχής σε σύγκριση με την αγορά. Ένας Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 39

13 Αυτό το ξέρατε; Η πρώτη μετοχή που εκδόθηκε ήταν της Dutch East India Company στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ το Οι μετοχές αυτές χρηματοδότησαν την είσοδο των Ολλανδών στο εμπόριο των μπαχαρικών με τη δημιουργία αποικιών σε διάφορα μέρη της Ασίας και με την εκδίωξη των Βρετανών και των Πορτογάλων από την περιοχή. συντελεστής beta >1 σημαίνει ότι η μετοχή εμφανίζει μεγαλύτερη μεταβλητότητα σε σχέση με την αγορά. Διάσπαση μετοχών stock split: πραγματοποιείται όταν μια εταιρεία μεταβάλλει τον αριθμό μετοχών που διαθέτει διασπώντας κάθε μετοχή σε δύο ή και περισσότερες. Αντίστροφη διάσπαση μετοχών: το αντίθετο της διάσπασης μετοχών που προκύπτει από την ενοποίηση μετοχών σε μία ενιαία μετοχή. Με αυτό τον τρόπο η εταιρεία μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα την τιμή της μετοχής της. Για παράδειγμα, η διάσπαση μετοχών κατά κανόνα μειώνει την τιμή μιας μετοχής, καθιστώντας την πιο προσιτή για τους ιδιώτες επενδυτές που μπορούν να διαθέσουν λιγότερα κεφάλαια. Η ενοποίηση μετοχών, αντιθέτως, αυξάνει την τιμή μιας μετοχής, αποθαρρύνοντας τους κερδοσκόπους και τους πιο ευκαιριακούς επενδυτές από το να την επιλέξουν. Η πολιτική αυτή που αποθαρρύνει την ευκαιριακή επένδυση εφαρμόζεται από τον Ουόρεν Μπάφετ στην πολύ γνωστή επενδυτική εταιρεία του Berkshire Hathaway. Η συγκεκριμένη εταιρεία που χαίρει μεγάλου θαυμασμού ουδέποτε προέβη σε διάσπαση της μετοχής της και μέχρι σήμερα, διατηρεί την τιμή της στα έξι ψηφία. Επαναγορά (Buy-back): η εταιρεία μειώνει 40 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας το κεφάλαιό της αγοράζοντας η ίδια τις μετοχές που έχει εκδώσει. Blue chips: μετοχές καλά εδραιωμένων εταιρειών που συνιστούν κλασική επένδυση με σταθερή καταβολή μερισμάτων. Στην Κίνα οι συγκεκριμένες μετοχές ονομάζονται red chips. Επενδυτές κινούμενοι βάση εσωτερικής πληροφόρησης ή Insiders: αφορά στην αθέμιτη εκμετάλλευση πληροφοριών από μέλη του Δ.Σ. και ανώτερα στελέχη της διοίκησης που έχουν πρόσβαση σε απόρρητες πληροφορίες της εταιρείας. Οι συναλλαγές βασιζόμενες σε εσωτερική πληροφόρηση είναι συναλλαγές που πραγματοποιεί ένας insider σε μετοχές της εταιρείας ή ένας τρίτος που βασίζεται όμως σε πληροφορίες που εξασφάλισε από έναν insider. Η τελευταία αυτή περίπτωση είναι παράνομη και έχει οδηγήσει στο δικαστήριο αρκετούς επώνυμους επενδυτές. Θεσμικοί επενδυτές: μεγάλοι μέτοχοι, όπως είναι τα αμοιβαία κεφάλαια ή τα ασφαλιστικά προϊόντα που επενδύουν στο χρηματιστήριο. Ιδιαίτερα χρηματιστηριακά σύμβολα εταιρειών εισηγμένων στις ΗΠΑ. BABY BOOM BID BUD CAKE DNA FUN GEEK GRR JAVA LUV TAP ZZ Natus Medical Incorporated Dynamic Materials Corporation Sotheby s Anheuser-Busch The Cheesecake Factory Genentech Incorporated Cedar Fair Entertainment Company Internet America Incorporated Asia Tigers Fund Incorporated Sun Microsystems Southwest Airlines Moison Coors Brewing Company Sealy Corporation

14 Να φοβάσαι όταν οι άλλοι γίνονται άπληστοι και να γίνεσαι άπληστος όταν φοβούνται οι άλλοι. -Ουόρεν Μπάφετ, γκουρού των επενδύσεων. Ιδέες και συμβουλές για τον επενδυτή σε μετοχές 1. Το χρηματιστήριο δεν είναι ένα κλαμπ αποκλειστικά για τους χρηματιστές και τους θεσμικούς επενδυτές. Το χρηματιστήριο παρέχει πολλές ευκαιρίες για τον ιδιώτη επενδυτή. Ακόμη και εάν τα κεφάλαια που διαθέτετε είναι περιορισμένα, μπορείτε να συμμετάσχετε σε συλλογικά επενδυτικά σχήματα όπως είναι τα αμοιβαία κεφάλαια ή τα ασφαλιστικά προϊόντα που επενδύουν στο χρηματιστήριο. Η δυνατότητα πραγματοποίησης συναλλαγών online άνοιξε πόρτες και στον επενδυτή που προτιμά να κινείται μόνος του, μειώνοντας παράλληλα το κόστος των επενδύσεων. 2. Διαχειριστείτε την απληστία και τον φόβο. Παραμείνετε σταθεροί στις επενδυτικές αρχές σας ανεξάρτητα από τις εναλλαγές στην αγορά. Όταν οι τιμές κινούνται ανοδικά, συγκρατήστε την απληστία που θα μπορούσε να σας ωθήσει σε επενδύσεις σε μετοχές που προσφέρουν πολύ υψηλές ενδεχόμενες αποδόσεις, αλλά που συνοδεύονται από αντίστοιχα υψηλά επίπεδα κινδύνου και μπορούν να εξαλείψουν το κεφάλαιό σας. Όταν οι τιμές κινούνται καθοδικά, συγκρατήστε το φόβο σας και μην αρχίσετε να πουλάτε σε κατάσταση πανικού. Εάν η εταιρεία στηρίζεται σε ισχυρά θεμελιώδη μεγέθη, η τιμή κάποια στιγμή θα ανακάμψει. 3. Οι φήμες και οι διαδόσεις μπορεί να είναι συναρπαστικές, όμως δεν πρέπει να επηρεάζουν τις επενδυτικές αποφάσεις σας. Οι φήμες και οι διαδόσεις αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο του κόσμου των επενδύσεων σε κάθε χρηματιστήριο. Να είστε προσεκτικοί με τις προτάσεις που ακούτε για να αγοράσετε ή να πουλήσετε και φροντίστε να κατανοείτε τους λόγους για τους οποίους γίνεται κάθε πρόταση. Εάν ακούσετε ότι όλοι αγοράζουν, φροντίστε να μάθετε ποιος πουλάει. Για παράδειγμα, με αφορμή τη φήμη ότι οι επενδυτές στην ηπειρωτική Κίνα θα αγόραζαν μετοχές εισηγμένες στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ, ο δείκτης Hang Seng που παρακολουθεί τις μεγαλύτερες εταιρείες στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ έκλεισε ξεπερνώντας τις μονάδες για πρώτη φορά στις 26 Οκτωβρίου Όταν στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι οι επενδυτές από την ηπειρωτική Κίνα δεν θα ακολουθούσαν τόσο σύντομα τους επενδυτές του Χονγκ Κονγκ, οι τιμές των μετοχών βυθίστηκαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα και ο δείκτης Hang Seng έχασε περισσότερες από μονάδες. Καθώς οι τιμές είχαν κατά βάση διογκωθεί λόγω κερδοσκοπικών κινήσεων, η πτώση οδήγησε στην απώλεια δισεκατομμυρίων δολαρίων από τα κεφάλαια των επενδυτών. Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 41

15 Ιδέες και συμβουλές για τον επενδυτή σε μετοχές 4. Αποσυνδέστε τα συναισθήματα από τις επενδυτικές αποφάσεις σας. Ο κανόνας αυτός ισχύει για όλες τις επενδύσεις, αλλά είναι πιο δύσκολο να τον εφαρμόσουμε στις μετοχές. Καθώς εξοικειώνεστε με την εταιρεία στην οποία επενδύετε, είναι εύκολο να σας γοητεύσουν οι μετοχές της και να θέλετε να τις κρατήσετε ακόμη κι όταν η τιμή τους πέφτει, γιατί έχετε αυτή την «αίσθηση» ότι αξίζουν περισσότερο από την τρέχουσα αποτίμησή τους. Να είστε προσεκτικοί όταν αποκτάτε αυτή την οικειότητα με κάποιες μετοχές. Ακόμη και αν απέδωσαν καλά στο παρελθόν, δεν είναι απαραίτητο ότι θα συνεχίσουν να αποδίδουν καλά και στο μέλλον υπό διαφορετικές συνθήκες στην αγορά. 5. Η επιτυχία στις επενδύσεις έχει να κάνει με το πόσο χρόνο παραμένει κανείς στην αγορά και όχι με την εκτίμηση της κατάλληλης χρονικής στιγμής για την πραγματοποίηση μιας επένδυσης (το γνωστό market timing ή χρονισμός). Πολλοί επενδυτές προσπαθούν να κινηθούν με βάση το timing τοποθετούμενοι στην πιο δυναμική επενδυτική κατηγορία, π.χ. σε Επιλογή των μετοχικών επενδύσεών σας Υπάρχουν δύο μέθοδοι έρευνας και επιλογής μετοχών για να επενδύσετε. g Θεμελιώδης ανάλυση: αξιολογεί τις μετοχές λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες που αφορούν στην εσωτερική δομή και επηρεάζουν την αξία μιας εταιρείας, όπως είναι ο ισολογισμός και η ταμειακή ροή. Για την επεξεργασία των υποκείμενων 42 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας μετοχές ή ακίνητα ή διαθέσιμα. Ωστόσο, ο χρονισμός της αγοράς μπορεί να συνεπάγεται την πραγματοποίηση συχνών συναλλαγών, υψηλότερο κόστος και μεγαλύτερη μεταβλητότητα. 6. Ορίστε τιμές-όριο (limit prices) για τη διαχείριση των μετοχών σας, ακόμη και όταν δεν είστε σε αναζήτηση. Η τιμή-όριο θέτει την τιμή-στόχο πριν αγοράσετε ή πουλήσετε τις μετοχές σας. Βοηθά στο να οριοθετείτε τις ζημιές (και τα κέρδη) σας μέσα σε ένα πλαίσιο που κρίνετε αποδεκτό. 7. Γνωρίστε τον χρηματιστή σας από κοντά πριν ανοίξετε έναν υπό διαχείριση λογαριασμό. Εάν πρόκειται να ανοίξετε έναν υπό διαχείριση λογαριασμό, ο χρηματιστής θα εκτελεί τις συναλλαγές σας και θα σας παρέχει συμβουλές. Τα χρήματά σας τα κερδίσατε με κόπο, οπότε φροντίστε να γνωρίζετε τον άνθρωπο που θα διαχειρίζεται τα δικά σας χρήματα και βεβαιωθείτε ότι κι αυτός σας γνωρίζει και έχει καταλάβει τη στάση σας έναντι του κινδύνου προκειμένου να σας προτείνει τις σωστές μετοχές. συντελεστών της προσφοράς και της ζήτησης, οι αναλυτές που χρησιμοποιούν την προσέγγιση των θεμελιωδών στοιχείων θεωρούν ότι οι αγορές είναι ατελείς, δηλαδή ότι οι πληροφορίες δεν κοινοποιούνται σε σταθερή βάση και ότι οι αγοραστές δεν βρίσκουν κατευθείαν τους πωλητές των αντίστοιχων συγκεκριμένων μετοχών. Προσπαθούν να αναλύσουν τα υποκείμενα χρηματοοικονομικά στοιχεία για να αναπτύξουν ένα ολοκληρωμένο

16 μοντέλο αποτίμησης μιας εταιρείας, να συγκρίνουν αυτή την αποτίμηση έναντι της τρέχουσας τιμής της μετοχής και να αξιολογήσουν κατά πόσο η τιμή της μετοχής στην αγορά είναι υποτιμημένη ή υπερτιμημένη. g Τεχνική ανάλυση: βασίζεται στη θεωρία ότι οι τιμές των μετοχών αντανακλούν όλους τους γνωστούς παράγοντες που επηρεάζουν την αγορά κάθε δεδομένη στιγμή. Κατά συνέπεια, η τεχνική ανάλυση εστιάζει στην τιμή, τις μεταβολές στην τιμή και τις τάσεις της τιμής, όχι όμως σε άλλους παράγοντες της αγοράς. Οι στρατηγικές που βασίζονται σε αυτή τη μέθοδο συνήθως κάνουν χρήση μαθηματικών υπολογισμών, πινάκων ή/ και υπολογιστών που παρακολουθούν την κίνηση της αγοράς αντί να προσπαθούν να μετρήσουν την εσωτερική αξία της μετοχής. Η τεχνική ανάλυση εξετάζει τις τάσεις και λειτουργεί βάσει της άποψης ότι το ιστορικό των κινήσεων μιας μετοχής μπορεί να παράσχει μια ένδειξη για τη μελλοντική απόδοσή της. Δεν υπάρχει μία σωστή μέθοδος για να αξιολογήσουμε και να επιλέξουμε μια μετοχή, όμως είναι προτιμότερο να επιλέξετε κάποια με την οποία έχετε εξοικείωση. Μερικοί χρησιμοποιούν και τις δύο προσεγγίσεις: με τη θεμελιώδη ανάλυση επιλέγουν τη μετοχή και με την τεχνική ανάλυση επιλέγουν τη χρονική στιγμή που θα την αγοράσουν. Αυτό το ξέρατε; Η Γουόλ Στριτ (που σημαίνει «οδός τείχους») πήρε το όνομά της από ένα τείχος που χτίστηκε για να προστατέψει το Νέο Άμστερνταμ (τη σημερινή Νέα Υόρκη) από τους κατοίκους της Νέας Αγγλίας.

17 Πώς να κερδίσετε επενδύοντας σε μετοχές Η σύγκριση της απόδοσης των μετοχών έναντι των ομολόγων γενικά έχει καταδείξει ότι η αγορά μετοχών έχει καλύτερη απόδοση από την αγορά ομολόγων σε βάθος χρόνου. Ο λόγος είναι απλός. Τα ομόλογα αποτελούν δάνεια και η αξία τους είναι συγκεκριμένη, ενώ οι μετοχές συνιστούν δικαιώματα κυριότητας σε μια εταιρεία. Εάν η εταιρεία αναπτυχθεί, αυξάνεται η αξία της και λογικά, αυξάνεται και η τιμή της μετοχής της. Επίσης, εάν μια εταιρεία έχει κέρδη, ένα μέρος τους μπορεί να διανεμηθεί στους μετόχους με τη μορφή μερίσματος. Ενδείκνυται να επανεπενδύετε τα έσοδα από μερίσματα για να επωφεληθείτε και από τις δυνατότητες ανατοκισμού. Γενικά, οι αποδόσεις για τους επενδυτές προκύπτουν από τα μερίσματα. Οι επενδυτές επίσης ωφελούνται από τη δημιουργία υπεραξίας όταν η τιμή των μετοχών τους αυξάνεται και τις πωλούν με κέρδος. Ο κίνδυνος των μετοχών Αν και μακροπρόθεσμα οι μετοχές προσφέρουν καλύτερη απόδοση σε σχέση με τα ομόλογα, κινδυνεύουν επίσης να έχουν μεγαλύτερες απώλειες βραχυπρόθεσμα. Οι μετοχικές αγορές κινούνται συνήθως σε κύκλους. Ανοδικά (bull market) όταν η ευφορία των επενδυτών ωθεί τη ζήτηση και κατ επέκταση τις τιμές προς τα πάνω, ή καθοδικά (bear market) όταν οι επενδυτές συνειδητοποιούν ότι πλήρωσαν περισσότερα για τις μετοχές τους σε σχέση με την αξία των εταιρειών και όταν ο φόβος και η απογοήτευση προκαλούν μαζικά κύματα πωλήσεων, ωθώντας τις τιμές προς τα κάτω, πολλές φορές σε χαμηλότερα επίπεδα από την πραγματική αξία τους. 44 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας Υπάρχουν ακόμη συγκεκριμένοι, ως προς κάποιες εταιρείες, κίνδυνοι. Η πλημμελής διοίκηση ή οι άστοχες αποφάσεις μπορεί να οδηγήσουν μια εταιρεία στην καταστροφή. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος, όσο καλά και αν φαίνονται το επιχειρηματικό σχέδιο και η τεχνολογία μιας εταιρείας, να υπάρξουν εξελίξεις που αποβαίνουν εις βάρος της. Υπάρχουν ακόμη γεωγραφικοί κίνδυνοι που μπορεί να συνδέονται με μια χώρα ή περιοχή. Για παράδειγμα, εάν μια εταιρεία αναπτύσσει το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων της σε συναλλαγές με μια χώρα του εξωτερικού και υπάρξει εμπορικός αποκλεισμός της συγκεκριμένης χώρας, οι δραστηριότητες της εταιρείας αλλά και η τιμή της μετοχής της ενδέχεται να πληγούν. Μοιράζοντας τον κίνδυνο Η διασπορά παρέχει προστασία για τις μετοχικές επενδύσεις σας. Διασπορά σημαίνει να επενδύετε όχι μόνο σε διαφορετικές εταιρείες, αλλά και σε διαφορετικούς κλάδους όπως, για παράδειγμα, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, της τεχνολογίας, της ενέργειας, των βιομηχανικών ειδών, των βασικών καταναλωτικών αγαθών, κ.λπ. Η διασπορά μπορεί να εκτείνεται και σε γεωγραφικές περιοχές με την αγορά μετοχών του εξωτερικού. Ωστόσο, καλό είναι η διασπορά να μην περιορίζεται μόνο σε μετοχές, αλλά να περιλαμβάνει και άλλες κατηγορίες επένδυσης που μπορούν να μας προσφέρουν διαφορετικές πηγές εισοδήματος. Επιλογή μετοχών Στο βιβλίο του A Random Walk Down Wall Street (1973) ο οικονομολόγος και συγγραφέας Burton Malkiel αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μια μαϊμού με τα μάτια δεμένα που ρίχνει βελάκια στις οικονομικές σελίδες μιας εφημερίδας μπορεί να επιλέξει ένα χαρτοφυλάκιο που να έχει εξίσου καλή απόδοση με

18 ένα άλλο που επέλεξαν προσεκτικά οι ειδικοί.» Η βάση αυτού του συλλογισμού αναπτύχθηκε αρκετά νωρίτερα, στις αρχές του αιώνα, όταν δημιουργήθηκε η «θεωρία της κερδοσκοπίας». Με απλά λόγια, η θεωρία έλεγε ότι οι άνθρωποι αγοράζουν μετοχές βασιζόμενοι στις πληροφορίες που έχουν στη διάθεσή τους. Εάν ο κάθε επενδυτής ασκούσε προσεκτικό έλεγχο, η αξία της μετοχής θα έπρεπε να δείχνει τη συλλογική κρίση των επενδυτών. Αυτή η συλλογιστική είναι γνωστή ως η θεωρία της «αποτελεσματικής αγοράς». Ο οικονομολόγος Eugene Fama επίσης ανέπτυξε μια ολοκληρωμένη θεωρία σχετικά με την αποτελεσματική συμπεριφορά της αγοράς μετοχών σύμφωνα με την οποία η αγορά διαμορφώνει τις τιμές των μετοχών τόσο αποτελεσματικά ώστε οι στρατηγικές που αποβλέπουν στο να υπερτερήσουν δεν μπορούν να τα καταφέρουν. Σε μια αποτελεσματική αγορά, καθώς γίνονται γνωστές οι πληροφορίες, πολλοί έξυπνοι και λογικοί άνθρωποι που αποβλέπουν στη μεγιστοποίηση των κερδών τους αξιοποιούν αυτές τις πληροφορίες, με αποτέλεσμα οι τιμές να προσαρμόζονται στα νέα, είτε αυτά είναι καλά είτε κακά. Κανείς δεν μπορεί να βγάλει κέρδος από τις πληροφορίες, γιατί οι τιμές των μετοχών αντιδρούν πολύ γρήγορα. Σύμφωνα με την υπόθεση της «αποτελεσματικής αγοράς», η αγοραία τιμή μιας επένδυσης αντανακλά τη σωστή τιμή της. «Η κίνηση της αγοράς αντανακλά όλες τις πραγματικές γνώσεις που είναι διαθέσιμες», δήλωνε ο δημοσιογράφος του οικονομικού τύπου William Peter Hamilton το Εάν υποθέσουμε ότι αυτό πράγματι ισχύει, δεν υπάρχουν και πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς για να πετύχει καλύτερη απόδοση από την αγορά, πέρα από το να είναι τυχερός. Κατηγορίες μετοχών - Κοινές μετοχές / μετοχές με δικαίωμα ψήφου. Συνήθως συνδέονται με δικαιώματα ψήφου που μπορούν να ασκηθούν κατά τη λήψη αποφάσεων στις ετήσιες και στις έκτακτες γενικές συνελεύσεις. - Προνομιούχες μετοχές. Δεν παρέχουν δικαιώματα ψήφου, αλλά οι κάτοχοί τους δικαιούνται να λάβουν μέρισμα πριν την καταβολή μερίσματος στους κατόχους κοινών μετοχών. - Μετατρέψιμες προνομιούχες μετοχές. Προνομιούχες μετοχές που παρέχουν στον κάτοχο το δικαίωμα να μετατρέψει τις προνομιούχες μετοχές σε συγκεκριμένο αριθμό κοινών μετοχών, συνήθως μετά από μια προκαθορισμένη ημερομηνία. Η Wall Street Journal έθεσε σε εφαρμογή το λεγόμενο «πείραμα της μαϊμούς» περισσότερες από 100 φορές, συγκρίνοντας την απόδοση των μετοχών που επέλεξαν οι ειδικοί είτε με τον Dow Jones Industrial Average είτε με μετοχές εταιρειών που επιλέχθηκαν τυχαία. Ο Dow είχε καλύτερη απόδοση από εκείνη που πέτυχαν οι επαγγελματίες σε 47% των περιπτώσεων, ενώ οι «επιλογές της μαϊμούς» είχαν καλύτερο αποτέλεσμα σε 40% των περιπτώσεων. Εάν αποδεχθείτε τη θεωρία της αποτελεσματικής αγοράς, θα πρέπει να μην προσπαθείτε να βρείτε ποια θα είναι η επόμενη μετοχή που θα κάνει θραύση ή να αξιοποιήσετε μια πολύτιμη πληροφορία που σας δόθηκε. Στόχος σας θα πρέπει να είναι ένα χαρτοφυλάκιο με διασπορά που αντανακλά την αγορά γενικώς, ενώ θα πρέπει επίσης να αποφεύγετε τις συχνές συναλλαγές, καθώς συνεπάγονται προμήθειες και άλλα έξοδα. Οι επενδυτές καλά θα κάνουν να αγοράζουν και να διατηρούν ένα αμοιβαίο κεφάλαιο δείκτη ή αμοιβαία κεφάλαια με ενεργό διαχείριση, αντί να προσπαθούν να πετύχουν καλύτερες αποδόσεις από την αγορά αγοράζοντας και πουλώντας επιμέρους μετοχές. Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 45

19 Οι πιο πολλοί άνθρωποι θα μπορούσαν επίσης να αγοράσουν μια μετοχή ολόκληρης της αγοράς, όπου συγκεντρώνονται όλες οι πληροφορίες, παρά να ξεγελούν τον εαυτό τους θεωρώντας ότι κάτι ξέρουν που δεν το γνωρίζει η αγορά. -Μέρτον Μίλερ, Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών. Η θέση του σοφού Από την άλλη, θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε τη συλλογιστική του Γουόρεν Μπάφετ, που έγινε γνωστός ως ο «σοφός της Ομάχα», ο οποίος διαφωνεί με την άποψη ότι ποτέ δεν μπορούμε να πετύχουμε καλύτερη απόδοση από την αγορά. Σε διάστημα 47 χρόνων οι επενδυτικές εταιρείες του Μπάφετ κατάφεραν να έχουν καλύτερη απόδοση από την ευρύτερη αγορά τις 42 χρονιές. «Η διασπορά, λειτουργεί ως μέτρο προστασίας από την άγνοια. Εάν θες να είσαι βέβαιος ότι τίποτα κακό δεν θα σου συμβεί σε σχέση με την αγορά, θα πρέπει να τα έχεις όλα. Κανένα πρόβλημα. Η προσέγγιση αυτή είναι μια χαρά για κάποιον που δεν ξέρει από ανάλυση επιχειρήσεων», λέει ο Μπάφετ. Αυτή τη στιγμή οικονομολόγοι της ομάδας του Μπάφετ εξελίσσουν περαιτέρω τη θεωρία της αποτελεσματικής αγοράς. Η αποτελεσματικότητα της αγοράς δεν σημαίνει ότι η τιμή κάθε μεμονωμένης μετοχής αποτυπώνει με ακρίβεια όλες τις πληροφορίες που αφορούν στην εταιρεία. Η θεωρία προτείνει, μάλλον, ότι κατά μέσο όρο οι τιμές των μετοχών γενικά αντανακλούν όλες τις πληροφορίες που είναι γνωστές και ότι δεν γνωρίζουμε κατά πόσο οποιαδήποτε συγκεκριμένη μετοχή είναι υπερτιμημένη ή υποτιμημένη. «Η στρατηγική που έχουμε υιοθετήσει αποκλείει το να ακολουθούμε το τυπικό δόγμα της διασποράς», λέει ο Μπάφετ. «Συνεπώς, πολλοί ειδικοί θα έλεγαν ότι η στρατηγική ενέχει μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με εκείνη που υιοθετούν οι πιο συμβατικοί επενδυτές. Πιστεύουμε ότι η πολιτική ενός συγκεντρωτικού χαρτοφυλακίου μπορεί κάλλιστα να μειώσει τον κίνδυνο εάν αυξάνει, όπως θα έπρεπε, τόσο την ένταση με την οποία αντιλαμβάνεται ο επενδυτής μια επιχείρηση, όσο και τον βαθμό άνεσης που θα πρέπει να νιώθει με τα χαρακτηριστικά της, προτού επενδύσει σε αυτήν.» 3.5 Εμπορεύματα Τα πιο γνωστά εμπορεύματα, όπως το πετρέλαιο, το ρύζι, το κακάο, τα μέταλλα και ο χρυσός μερικές φορές κερδίζουν προσωρινά έδαφος, όπως πράγματι έχει συμβεί στο παρελθόν, όταν τα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο προσφέρουν χαμηλές αποδόσεις στους μετοχικούς επενδυτές. Η ραγδαία ανάπτυξη των χωρών με πολύ μεγάλους πληθυσμούς, όπως η Κίνα και η Ινδία, και η αύξηση της κατανάλωσης στις ανεπτυγμένες αγορές παγκοσμίως μπορεί επίσης να ενισχύσουν τη ζήτηση για περισσότερο πετρέλαιο, καφέ, κρέας, ρύζι. Τα εμπορεύματα, θα μπορούσε να πει κανείς, παρέχουν ένα μέσο προστασίας κατά του πληθωρισμού και της αναστάτωσης στις αγορές καθώς είναι αναγκαία είδη για τον άνθρωπο, σε αντίθεση με άλλες επενδύσεις όπως είναι οι μετοχές και τα ομόλογα. Επιπλέον, είναι «απτά» αγαθά, γεγονός που καθιστά την επένδυση σε αυτά πιο κατανοητή για τους περισσότερους ανθρώπους. Υπάρχουν, λοιπόν, αρκετοί 46 Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας

20 λόγοι που κάνουν τα εμπορεύματα να φαίνονται μια ελκυστική επιλογή για πολλούς επενδυτές. Οι ιδιώτες επενδυτές μπορούν να επενδύουν σε εμπορεύματα μέσω διαφόρων προϊόντων όπως είναι οι μετοχές του κλάδου των εμπορευμάτων, ορισμένοι δείκτες εμπορευμάτων στους οποίους προβλέπεται η δυνατότητα επένδυσης, Δείκτες Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης (ΣΜΕ) σε εμπορεύματα, συνδεδεμένα με εμπορεύματα Α/Κ, και υπό διαχείριση ΣΜΕ. Οι επενδύσεις σε μετοχές εταιρειών που ασχολούνται με εμπορεύματα σας παρέχουν τη δυνατότητα να τοποθετηθείτε στον κλάδο χωρίς να αγοράσετε τα ίδια τα εμπορεύματα. Παράλληλα, όμως, ενδέχεται να εκτίθεστε στη μεταβλητότητα των χρηματιστηρίων, καθώς τα παράγωγα προϊόντα, όπως είναι τα υπό διαχείριση Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (ΣΜΕ), προσφέρονται για την αντιστάθμιση του κινδύνου με μικρή ή και μηδενική χρήση κεφαλαίου. Το πετρέλαιο θεωρείται από πολλούς η προφανής επιλογή για τους επενδυτές που θέλουν να εκμεταλλευθούν τις περιόδους δυναμικής οικονομικής ανάπτυξης. Ωστόσο, τα διάφορα συνδεδεμένα με το πετρέλαιο επενδυτικά προϊόντα, όπως είναι τα ΣΜΕ πετρελαίου ή οι μετοχές των πετρελαϊκών εταιρειών, προϋποθέτουν συνεχή και προσεκτική παρακολούθηση. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη μεταβλητότητα που προκύπτει από την αυξημένη επιρροή που δέχονται από διάφορες κατευθύνσεις όπως οι διεθνείς φορείς, οι πολιτικοί και άλλες ομάδες συμφερόντων. Οι βιομηχανίες που σχετίζονται με Ιδέες και συμβουλές για τον επενδυτή σε εμπορεύματα 1. Αποκλειστικά κεφάλαιο, όχι εισόδημα. Καθώς δεν υπάρχει η έννοια του μερίσματος, οι επενδυτές που επενδύουν σε εμπορεύματα μπορούν να προσβλέπουν σε αύξηση του κεφαλαίου τους και όχι στην επίτευξη σταθερού εισοδήματος. 2. Η ανεπάρκεια εμπορευμάτων ενδέχεται να εμμείνει μακροπρόθεσμα. Η έλλειψη επενδύσεων στην εξόρυξη, παραγωγή και μεταφορά εμπορευμάτων, επέφερε μέχρι πρόσφατα, περιορισμούς στην προσφορά και οδηγούσε σε πρωτοφανείς αυξήσεις των τιμών σε όλες τις αγορές. Οι παραγωγοί μόλις τώρα άρχισαν να αντιστρέφουν αυτή την τάση υπο-επένδυσης, οπότε καλό θα είναι να λάβετε υπόψη ότι η προσφορά χρειάζεται κάποιο χρονικό διάστημα για να μπορέσει να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση. 3. Φυλαχτείτε από τους κερδοσκόπους. Τα εμπορεύματα είναι διαβόητα για τη μεταβλητότητά τους και υπάρχουν άφθονοι κερδοσκόποι που επιζητούν κέρδη με επιθετική προσέγγιση. Όταν οι τρέχουσες τιμές στην αγορά (cash ή spot) είναι χαμηλότερες σε σχέση με την αγορά ΣΜΕ εμπορευμάτων, ο συντελεστής της κερδοσκοπίας ενδέχεται να είναι πολύ υψηλότερος από την υποκείμενη ζήτηση. Φροντίστε να ενημερωθείτε για τους κινδύνους πριν προβείτε σε επένδυση. Οδηγός Διαχείρισης Περιουσίας 47