ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΉ ΕΡΓΑΣΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΉ ΕΡΓΑΣΙΑ"

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών: Γλώσσα και Πολιτισμός στο γερμανόφωνο χώρο Κατεύθυνση: Γλωσσολογία - Διδακτική Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Σαπιρίδου Ανδρομάχη Συνεπιβλέπων Καθηγητής: Αντωνίου Χρήστος Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια: Μπαλασά Ευαγγελία (0011) ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΉ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΩΣ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΕ ΤΑΞΕΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΦΟΙΤΟΥΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΑΛΛΗ ΜΗΤΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ Θεσσαλονίκη 2008

2 Περιεχόμενα Πρόλογος...1 Α) Θεωρητικό πλαίσιο 1 Η σύγχρονη ευρωπαϊκή και ελληνική πολύγλωσση και πολυπολιτισμική κοινωνία Στατιστικά στοιχεία Ιστορικό πλαίσιο: Ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική, Ελληνική εκπαιδευτική πολιτική και μοντέλα εκπαίδευσης Ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική Ελληνική εκπαιδευτική πολιτική Μοντέλα εκπαίδευσης Το αφομοιωτικό μοντέλο Το μοντέλο ενσωμάτωσης Το πολυπολιτισμικό μοντέλο Το αντιρατσιστικό μοντέλο Το διαπολιτισμικό μοντέλο Κριτική των μοντέλων Από το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών (Κ.Ε.Π.Α.Γ.) στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Α.Π.Σ.) Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών (Κ.Ε.Π.Α.Γ.) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Α.Π.Σ.) Η Γερμανική γλώσσα στη Δημόσια Εκπαίδευση Η Γερμανική γλώσσα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Παιδαγωγικά μέσα υποστήριξης της μάθησης Το διδακτικό εγχειρίδιο Το Ευρωπαϊκό portfolio γλωσσών Η πολυγλωσσία και πολυπολιτισμικότητα στα διδακτικά εγχειρίδια του Δημοτικού σχολείου Βιβλία της ελληνικής γλώσσας Εκπαιδευτικό Υλικό για την Ευέλικτη Ζώνη και Οδηγός Σχεδίων Εργασίας Βιβλία της γερμανικής γλώσσας...34

3 Β) Επιστημονική Έρευνα 6 Στόχος και Ερευνητικές Υποθέσεις Συλλογιστική και στόχοι της παρούσας μελέτης Υποθέσεις εργασίας Σχέδιο έρευνας Μέθοδος Πληθυσμός Όργανο μέτρησης Δοκιμαστικό ερωτηματολόγιο Ερωτηματολόγιο Επιλογή των ερωτήσεων Συλλογή της πληροφορίας Επεξεργασία της πληροφορίας Ανάλυση και Ερμηνεία Παρουσίαση των αρχικών αποτελεσμάτων της έρευνας Ανάλυση εξαρτημένων σε σχέση με τις ανεξάρτητες μεταβλητές Ανάλυση σε σχέση με την ερώτηση Ανάλυση σε σχέση με την ερώτηση Ανάλυση σε σχέση με την ερώτηση Ανάλυση σε σχέση με την ερώτηση Συμπεράσματα...73 Γ) Προτάσεις 13 Γενικές προτάσεις Διαπολιτισμική εκπαιδευτική πολιτική Διαπολιτισμική επιμόρφωση Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Διαπολιτισμικό Αναλυτικό Πρόγραμμα Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Διδακτικές προτάσεις Διαφοροποιημένη διδασκαλία Διαμαθητικές σχέσεις- Ομαδοκεντρική διδασκαλία Διδακτικά μέσα υποστήριξης της μάθησης Γλωσσικά παιχνίδια...83

4 Ασκήσεις διαπολιτισμικής δεξιότητας...84 Επίλογος...86 Παράρτημα...87 Βιβλιογραφία...92

5

6 Πρόλογος Η παρούσα εργασία εκπονείται στα πλαίσια του προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών της Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το Μεταπτυχιακό πρόγραμμα τιτλοφορείται Γλώσσα και Πολιτισμός στο Γερμανόφωνο χώρο και η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία εντάσσεται στην κατεύθυνση Γλωσσολογία Διδακτική. Όπως αναφέρεται και στον τίτλο, διερευνάται η διαφοροποίηση της διδασκαλίας της γερμανικής γλώσσας σε τάξεις δημοτικού που έχουν και μαθητές με άλλες μητρικές γλώσσες ιδωμένη από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών. Εσκεμμένα αποφεύγεται η χρήση όρων, όπως αλλοδαποί, παλιννοστούντες, μετανάστες, επειδή δεν κρίνεται σκόπιμη μια ειδική κατηγοριοποίηση των μαθητών, αλλά λαμβάνονται υπόψη οι αλλόγλωσσοι μαθητές στο σύνολό τους. Η εργασία αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος, που αποτελεί και το θεωρητικό πλαίσιο, παρουσιάζονται οι έννοιες της πολυγλωσσίας και της πολυπολιτισμικότητας ενταγμένες στη σύγχρονη ευρωπαϊκή και ελληνική κοινωνία με επιπλέον παρουσίαση κάποιων στατιστικών στοιχείων. Στη συνέχεια γίνεται λόγος για την εκπαιδευτική πολιτική κάποιων χωρών της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας και τα μοντέλα εκπαίδευσης που ακολουθήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες. Έπειτα εξετάζεται ο βαθμός που συμπεριλαμβάνονται οι προαναφερθείσες έννοιες (πολυγλωσσία και πολυπολιτισμικότητα) στο Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών (Κ.Ε.Π.Α.Γ.), το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Α.Π.Σ.) της Γερμανικής Γλώσσας. Ύστερα επιχειρείται μία ιστορική αναδρομή της πορείας της γερμανικής γλώσσας στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση (τριτοβάθμια, δευτεροβάθμια, πρωτοβάθμια). Αναφέρονται τα παιδαγωγικά μέσα υποστήριξης της μάθησης, όπου δίνεται βαρύτητα στο διδακτικό εγχειρίδιο και το ευρωπαϊκό portfolio γλωσσών. Μένοντας στους κεντρικούς άξονες της εργασίας, διερευνάται η πολυγλωσσία και πολυπολιτισμικότητα στα διδακτικά εγχειρίδια του Δημοτικού σχολείου και συγκεκριμένα στα βιβλία της ελληνικής γλώσσας για το δημοτικό, στο εκπαιδευτικό υλικό για την Ευέλικτη Ζώνη και τον οδηγό Σχεδίων Εργασίας και τέλος στα διδακτικά εγχειρίδια του δημοτικού για τη γερμανική γλώσσα. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας παρουσιάζεται η επιστημονική έρευνα. Αρχικά αποσαφηνίζεται ο γενικός στόχος και οι ερευνητικές υποθέσεις, έπειτα καταστρώνεται το σχέδιο έρευνας που περιλαμβάνει τη μέθοδο και τον πληθυσμό, επιλέγεται το όργανο 1

7 μέτρησης, ακολουθεί διεξοδική επεξήγησή του και αναλύεται ο τρόπος συλλογής και επεξεργασίας της πληροφορίας. Κατά την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιούνται τόσο πίνακες, όσο και γραφήματα, για να γίνουν πιο εύληπτα τα ποσοστά και η συσχέτιση των μεταβλητών. Στο τέλος του δεύτερου μέρους διεξάγονται κάποια αρχικά συμπεράσματα. Στο τρίτο μέρος της εργασίας παρουσιάζονται οι προτάσεις, πρώτα σε γενική μορφή και έπειτα συγκεκριμενοποιούνται σε διδακτικές προτάσεις. Στις γενικές προτάσεις εντάσσονται από τη μια η εκπαιδευτική πολιτική και η επιμόρφωση και από την άλλη οι εκπαιδευτικοί φορείς που μπορούν να συνδράμουν, δηλαδή τόσο η τριτοβάθμια όσο και η δευτεροβάθμια και πρωτοβάθμια εκπαίδευση καθώς και το Υ.Π.Ε.Π.Θ. γενικότερα μέσω ενός καινοτόμου Αναλυτικού Προγράμματος. Στις διδακτικές προτάσεις εντάσσεται η διαφοροποιημένη διδασκαλία, η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, και κάποια διδακτικά μέσα υποστήριξης της μάθησης, όπως τα γλωσσικά παιχνίδια και οι ασκήσεις διαπολιτισμικής δεξιότητας. Στο τέλος παρατίθεται η βιβλιογραφία και το παράρτημα, όπου υπάρχει αυτούσιο το όργανο μέτρησης που χρησιμοποιήθηκε για τη διεξαγωγή της έρευνας. 2

8 Α) Θεωρητικό πλαίσιο 1 Η σύγχρονη ευρωπαϊκή και ελληνική πολύγλωσση και πολυπολιτισμική κοινωνία Η ιστορία της Ευρώπης είναι στενά συνδεδεμένη με την μετακίνηση πληθυσμών είτε από τη μία χώρα στην άλλη είτε και σε άλλες ηπείρους. Η Γερμανία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία μπορούν να χαρακτηριστούν ως πολυπολιτισμικές κοινωνίες, μια και είναι εδώ και πολλές δεκαετίες κατεξοχήν χώρες υποδοχής μεταναστών 1. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUROSTAT) περίπου 30% των Ευρωπαίων πολιτών κάτω των τριάντα ετών έχει βιώσει προσωπικά τη μετανάστευση. Ο αριθμός των μεταναστών αναμένεται μελλοντικά να αυξηθεί 2. Εκτός όμως από τις χώρες υποδοχής μεταναστών υπάρχουν στην Ευρώπη πολυκοινοτικές εθνικές κοινωνίες, όπως η Ελβετία, η Ισπανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Ρωσία 3, στις οποίες θεωρείται αυτονόητη η γλωσσική και πολιτισμική πολυμορφία. Σύμφωνα με την άποψη του Wandruska (1979), η οποία αναπτύσσεται στο βιβλίο του Η πολυγλωσσία του ατόμου (Die Mehrsprachigkeit des Menschen) η πολυγλωσσία ενυπάρχει σε κάθε άτομο (μια και χρησιμοποιεί την ίδια γλώσσα σε αρκετές και διαφορετικές μεταξύ τους γλωσσικές ποικιλίες, όπως την επίσημη γλώσσα, τις διαλέκτους, την καθομιλουμένη) και την ονομάζει εσωτερική πολυγλωσσία (innere Mehrsprachigkeit) 4. Σύμφωνα με τον ορισμό του Taylor (1993:56) μια κοινωνία είναι πολυπολιτισμική, «εφόσον περιλαμβάνει στους κόλπους της περισσότερες από μια πολιτισμικές κοινότητες, που θέλουν να επιβιώσουν» 5. Χαρακτηριστικό της πολυπολιτισμικής κοινωνίας πρέπει να είναι η ισότιμη αντιμετώπιση των διαφόρων πολιτισμών με στόχο τον εμπλουτισμό της κυρίαρχης κουλτούρας, επειδή η κοινωνία ωφελείται από την παρουσία άλλων πολιτισμών 6. Υπάρχουν βέβαια και άλλες απόψεις, αλλά η συγκεκριμένη είναι (κατά τη γνώμη μου) η καταλληλότερη. 1 Τσιάκαλος (2000:212) 2 Gogolin (2003:97) 3 Γκότοβος (2002:41), Κοιλιάρη (2005: 21) 4 Neuner (2003:14) 5 Δαμανάκης (1997:89) 6 Ζωγράφου (2003:33-34) 3

9 Οι θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ως αφετηρία το κοινώς αποδεκτό ζήτημα της πολυγλωσσίας. Μέσω της εκμάθησης γλωσσών βελτιώνεται η κατανόηση του οικείου καθώς και των άλλων πολιτισμών και προωθούνται οι δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης των ατόμων και η κινητικότητά τους. Ένας σημαντικός στόχος (στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση) είναι η βελτίωση των γνώσεων ξένων γλωσσών στην Ευρώπη, ώστε να διευρυνθούν οι ικανότητες και δεξιότητες των ατόμων 7. Επιπρόσθετα, στη Λευκή Βίβλο διατυπώθηκε ως τέταρτος γενικός στόχος το να μιλάει κάθε ευρωπαίος πολίτης τουλάχιστον τρεις κοινοτικές γλώσσες 8. Το Συμβούλιο της Ευρώπης προωθεί σαν άμεση προτεραιότητα της γλωσσικής πολιτικής στην Ενωμένη Ευρώπη τη διαπολιτισμική δράση Eveil aux langues (άνοιγμα στις γλώσσες) μέσα από την οποία αναπτύσσονται στάσεις, συμπεριφορές και δεξιότητες που θα επιτρέπουν στους Ευρωπαίους πολίτες να ζουν ειρηνικά σε μια πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική κοινωνία (Candelier 2000) 9. Το Eveil aux langues είναι ένα διαθεματικό διαπολιτισμικό πρόγραμμα του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο οποίο συμμετέχουν 24 χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας με σκοπό τη συμβολή στη δημιουργία αλληλέγγυων κοινωνιών, γλωσσικά και πολιτισμικά πλουραλιστικών. Ένας από τους γενικούς στόχους αυτής της δράσης είναι η απόκτηση της ικανότητας να ζει κάποιος αρμονικά σε μια πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική κοινωνία και της ικανότητας να μαθαίνει γλώσσες 10. Η Ελλάδα μεταβλήθηκε από χώρα αποστολής σε χώρα υποδοχής μεταναστών 11. Πιο συγκεκριμένα, η μετανάστευση άρχισε το 1970 με την είσοδο πληθυσμών από το Ιράν, το Ιράκ, την Ινδία, την Τουρκία (Κούρδοι), την Παλαιστίνη και τις Φιλιππίνες. Μετά το 1973, κυρίως εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που περνούσε η Δυτική Ευρώπη και της μεταναστευτικής πολιτικής που εφάρμοζαν οι χώρες υποδοχής μεταναστών της Ευρώπης, αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των Ελλήνων μεταναστών, που αναγκαστικά επέστρεψαν από τη Γερμανία στην Ελλάδα 12. Από το 1988 και μετά παρατηρείται μαζική μετακίνηση Ποντίων 7 Kommission der Europäischen Gemeinschaften (2007) 8 Παπαδοπούλου (2007:27) 9 Καγκά (2001β:92-93) 10 Καγκά (2001 α :38) 11 Βλ. περισσότερα Κοιλιάρη (1997:37) 12 Καρακατσάνης (1989:21) 4

10 από την πρώην Σοβιετική Ένωση 13. Μετά το 1989 εισήλθαν στη χώρα μετανάστες από την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία. Από το 1990 χιλιάδες Αλβανοί και Βορειοηπειρώτες έφτασαν στην Ελλάδα 14. Από το 1992 και εξής διαμορφώνεται σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία 15. Στη χώρα ζουν πλέον πολίτες και από την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική 16. Η γλωσσική πολυμορφία όμως προϋπήρχε στα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Αν αναλογιστεί κάποιος τις ποικίλες γλώσσες που μιλούσαν οι πληθυσμοί στα εδάφη που προσαρτήθηκαν στη χώρα μετά τους βαλκανικούς πολέμους 17, θα καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι η ελληνική κοινωνία είναι αναμφισβήτητα πολύγλωσση και πολυπολιτισμική. Πιο συγκεκριμένα, ενώ κατά το σχολικό έτος μιλιόταν περισσότερες από είκοσι γλώσσες στα ελληνικά σχολεία 18, τώρα πλέον στα ελληνικά σχολεία εκπροσωπούνται τουλάχιστον 45 διαφορετικές χώρες (Αλβανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Φιλιππίνες, Νιγηρία, Αιθιοπία, Ινδία, Πακιστάν κ.ά.) 19. Ακριβώς επειδή η γλωσσική αυτή πολυμορφία είναι μη αναμενόμενη για τους περισσότερους εκπαιδευτικούς, επιχειρείται να διερευνηθεί, εάν οι εκπαιδευτικοί είναι γνώστες ή/και ευαισθητοποιημένοι στην παρούσα κατάσταση Στατιστικά στοιχεία Ενώ το 1995 οι υπολογισμοί έδειχναν ότι το ποσοστό των αλλοδαπών που εργάζονταν στην Ελλάδα έφτανε το 4%-4,5% σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό 21, το έτος 1997 οι εκτιμήσεις κατέληγαν ότι το 5% του ελλαδικού πληθυσμού είναι αλλοδαποί 22. Αν όμως 13 Πρβλ. Κοιλιάρη (1997:48) 14 Ζωγράφου (2003:183) 15 Αντωνίου (2006:51) 16 Karagiannidou (2005:201) 17 Βλ. Κοιλιάρη (2005:230) 18 Δαμανάκης (1997β:319) 19 Πρβλ. Γκότοβος Μάρκου (2004) σε Τρούκη (2005:32) 20 Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. κεφ. 6.2 σελ Ζωγράφου (2003:184) 22 Δαμανάκης (1997β:46) 5

11 υπολογιστεί ο αριθμός του μαθητικού πληθυσμού του Δημοτικού Σχολείου, διεξάγεται το συμπέρασμα ότι το ποσοστό προσεγγίζει το 6% 23. Διαπιστώνεται πως τα τελευταία χρόνια το ποσοστό παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών της Κεντρικής Μακεδονίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση κυμαίνεται γύρω στο 11%, που είναι το υψηλότερο της Ελλάδας μαζί με το αντίστοιχο της Αττικής 24. Σ αυτό χρειάζεται να συνυπολογιστεί, ότι από το 1995 μέχρι το 2002 στον συνολικό μαθητικό πληθυσμό ο αριθμός των παλιννοστούντων και αλλοδαπών αυξήθηκε κατά 400% (κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη) 25. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες περιοχές προέλευσης μαθητών (που φοιτούν στη Θεσσαλονίκη), που είναι η Γεωργία, η Ρωσία, Αλβανία, Αρμενία, το Καζακστάν, ο Καναδάς, η Μαύρη Θάλασσα, και η πρώην Σοβιετική Ένωση 26. Επειδή στην πόλη της Θεσσαλονίκης παρατηρείται μεγάλος αριθμός μαθητών που δεν έχουν την ελληνική γλώσσα ως μητρική, επέλεξα (για τη διεξαγωγή της έρευνας) την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση του Ν. Θεσσαλονίκης. Όπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία που συλλέγει κάθε χρόνο το Ινστιτούτο Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (Ι.Π.Ο.Δ.Ε. 27 ), εδώ και αρκετά χρόνια παρατηρείται σταθερή αύξηση του αριθμού των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών που φοιτούν στα σχολεία της χώρας 28. Σε αντιπαραβολή μ αυτό χρειάζεται να αναφερθεί ότι στην Εθνική Στατιστική Υπηρεσία καταγράφεται μείωση του συνολικού μαθητικού πληθυσμού στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση κατά 0,7% το εκπαιδευτικό έτος σε σχέση με το Αντίστοιχα, στην Κεντρική Μακεδονία μειώθηκαν όχι μόνο οι μαθητές του Δημοτικού από σε , αλλά και οι σχολικές μονάδες κατά 2% 29. Μετά από επικοινωνία με το Ι.Π.Ο.Δ.Ε. ζήτησα κάποια συγκεκριμένα στοιχεία για τους μαθητές που δεν έχουν την ελληνική ως μητρική γλώσσα και φοιτούν στην Πρωτοβάθμια 23 ό. π. σελ Καλογραίας (2005:19) 25 Ακριτίδης/ Ανθόπουλος/ Καψοκαβάδης/ Κατσαρός/ Παπαδόπουλος (2005:42) 26 Καραφύλλη (2004: 594) 27 Διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, της Διεύθυνσης Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης του ΥΠΕΠΘ, του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού και καθηγητές ελληνικών ΑΕΙ. 28 Τρούκη (2005: 31)

12 Εκπαίδευση του νομού Θεσσαλονίκης (μια και η έρευνα επικεντρώνεται σ αυτό το νομό). Τα ποσοτικά στοιχεία που ακολουθούν, δίνουν μια συγκεντρωτική εικόνα των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών που φοιτούσαν στη χώρα μας κατά τα τελευταία εκπαιδευτικά έτη. Δυστυχώς δεν υπήρχε δυνατότητα καταχώρισης της τρέχουσας εκπαιδευτικής χρονιάς, επειδή αυτά τα στοιχεία συλλέγονται σταδιακά και τα αποτελέσματα δημοσιεύονται μετά το Σεπτέμβρη 30. Επίσης δεν υπάρχει δυνατότητα καταγραφής στοιχείων για κάθε τάξη του Δημοτικού ξεχωριστά. Επομένως δεν είναι εφικτή η παρατήρηση στις συγκεκριμένες μαθητικές ομάδες που φοιτούν στην Πέμπτη και στην Έκτη τάξη του Δημοτικού. Γι αυτό το λόγο γίνεται προσπάθεια κατά τη διεξαγωγή της παρούσας έρευνας να συλλεχθούν αυτά τα στοιχεία 31. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛ/ΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ, ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣ/ΚΗΣ Σχολ. έτος Σύνολο Μαθητών Σύνολο Αλλοδαπών Μαθητών Σύνολο Παλιννοστούντων Μαθητών Έπειτα από συγκριτική θεώρηση των στοιχείων παρατηρείται από τη μια πλευρά αύξηση των αλλοδαπών μαθητών και απ την άλλη πλευρά μείωση των παλιννοστούντων μαθητών στο Ν. Θεσσαλονίκης. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός, ότι μετά το εκπαιδευτικό έτος δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός παλιννοστούντων στον ελλαδικό χώρο. Σύμφωνα με την άποψη του κ. Φωτόπουλου (υπευθύνου συλλογής στατιστικών στοιχείων στο Ι.Π.Ο.Δ.Ε.) δεν αναμένεται μεγάλος αριθμός παλιννοστούντων από εδώ και πέρα, επειδή την προηγούμενη δεκαετία πραγματοποιήθηκε μαζική παλιννόστηση από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, καθώς και τη Γερμανία. Αναλογικά με την κατανομή των μαθητών στο σύνολο των εκπαιδευτικών βαθμίδων της ελληνικής περιφέρειας, το ποσοστό των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση κυμαίνεται σε υψηλότερα επίπεδα. Αυτό πρέπει κυρίως να 30 Με τη βοήθεια του κ. Φωτόπουλου μπόρεσα να συλλέξω τα αριθμητικά δεδομένα που παρατίθενται. 31 Βλ. Παράρτημα: Ερωτηματολόγιο, ερώτηση 9 7

13 οφείλεται στη μεγάλη διαρροή αυτού του μαθητικού πληθυσμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για βιοποριστικούς λόγους. Πάντως, σύμφωνα με τα ποσοτικά στοιχεία του παραπάνω πίνακα, το ποσοστό των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση αγγίζει το 10,6%. 2 Ιστορικό πλαίσιο: Ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική, Ελληνική εκπαιδευτική πολιτική και μοντέλα εκπαίδευσης Αφού περιγράφηκε σε γενικές γραμμές η μορφή των σημερινών κοινωνιών, ακολουθεί μία σύντομη αναφορά στην εκπαιδευτική πολιτική που ακολούθησαν κάποιες ευρωπαϊκές χώρες καθώς και η Ελλάδα. Έπειτα παρουσιάζονται αναλυτικά τα μοντέλα εκπαίδευσης που υπήρχαν τις τελευταίες δεκαετίες στις διάφορες χώρες της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας Ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική Ενώ η πρώτη περίοδος διαμόρφωσης της εκπαιδευτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους μετανάστες παρουσιάζει ένα γενικό χαρακτήρα διαθέσεων, μετέπειτα αρχίζει επίσημη κοινοτική συνεργασία για την εκπαίδευση. Ένας από τους τομείς του πρώτου προγράμματος για την εκπαίδευση των παιδιών των μεταναστών αφορούσε την προώθηση της διδασκαλίας ξένων γλωσσών. Άλλες δράσεις κοινοτικών προγραμμάτων στοχεύουν στη στήριξη των περιφερειακών και μειονοτικών γλωσσών. Σε ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τονίζεται, ότι πρέπει να γίνεται σεβαστό το δικαίωμα κάθε λαού για δική του γλώσσα και πολιτισμό. Δίνεται επίσης έμφαση στην αναγνώριση και αποδοχή της γλωσσικής και πολιτισμικής ετερότητας στο σχολείο 32. Οι προτάσεις και οδηγίες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας βρίσκουν διαφορετική εφαρμογή στα διάφορα κράτη μέλη. Η μεταναστευτική εκπαιδευτική πολιτική της Γερμανίας ακολουθεί μια διπλή στρατηγική. Από τη μια τα εκπαιδευτικά μέτρα που λαμβάνονται αποσκοπούν στην κοινωνική ενσωμάτωση των παιδιών των μεταναστών στη Γερμανία και από την άλλη στη διατήρηση των δεσμών τους με τη χώρα καταγωγής τους, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η 32 Μάρκου σε Γλένη (1997β: ) 8

14 επανένταξή τους στα σχολεία της πατρίδας τους σε περίπτωση παλιννόστησης 33. Η ιδέα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη Γερμανία και τη Γαλλία και έπειτα στην Ελβετία, όταν η μετανάστευση ήταν ήδη μία αναμφισβήτητη πραγματικότητα σε αυτές τις χώρες 34. Η μεταναστευτική εκπαιδευτική πολιτική της Αγγλίας επικεντρώθηκε κυρίως στις ανάγκες και τα προβλήματα των μεταναστών από τις Δυτικές Ινδίες και την Ινδία. Ο ρόλος όμως της μητρικής γλώσσας και η διδασκαλία της στα παιδιά των μεταναστών δεν απασχόλησε ιδιαίτερα την μεταναστευτική εκπαιδευτική πολιτική. Ενώ μέχρι τη δεκαετία του 1970 ο σκοπός της εκπαιδευτικής πολιτικής στο Βέλγιο ήταν η ενσωμάτωση των μεταναστών και η αφομοίωσή τους από την κυρίαρχη εθνική ομάδα, σε όλη τη διάρκεια του 1980 και του 1990 εκδηλώνεται το ενδιαφέρον της χώρας για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση. Ωστόσο, δεν υπάρχει συγκεκριμένη και ολοκληρωμένη νομοθεσία στο Βέλγιο που να αφορά στο θέμα της εκπαίδευσης των παιδιών των μεταναστών. Το ιταλικό εκπαιδευτικό σύστημα χαρακτηρίζεται από μια μονοπολιτισμική παράδοση παρά την ύπαρξη διαφόρων γλωσσικών μειονοτήτων μέσα στα πλαίσια του κράτους 35. Γενικά θα μπορούσε να παρατηρηθεί, ότι στην εκπαιδευτική πολιτική των χωρών της Ευρώπης εντοπίζεται ένας μονογλωσσικός και μονοπολιτισμικός προσανατολισμός. Στηρίζεται στην αντίληψη για το ενιαίο και πολιτισμικά ομοιογενές έθνος- κράτος. Η εκμάθηση της επίσημης γλώσσας και η ενσωμάτωση των παιδιών των μεταναστών στον κυρίαρχο πολιτισμό εξακολουθούν να παραμένουν οι κύριοι στόχοι όλων των εκπαιδευτικών προγραμμάτων Ελληνική εκπαιδευτική πολιτική Θα μπορούσαν να διακριθούν τρεις περίοδοι στην εκπαιδευτική πολιτική των μαθητών με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο στον ελληνικό χώρο. Κατά την πρώτη περίοδο, που χρονικά αφορά τη δεκαετία του 1970, γίνονται τα πρώτα άτολμα κρατικά βήματα για την εκπαίδευση των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών Δαμανάκης (1989β) σε Ψάλτη (2000:32) 34 Allemann-Ghionda (2001: 6) 35 Πρβλ. Ψάλτη (2000:31-36) 36 Βλ. ό.π. σελ Νικολάου (2000: 59) 9

15 Η επόμενη περίοδος αφορά όλη τη δεκαετία του 1980 και μέχρι το Τότε ιδρύονται οι Τάξεις Υποδοχής (σε αντιστοιχία με τις Aufnahmeklassen και Reception Classes) σε Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Υπουργείο Παιδείας, Φ /Ζ/4139/1980, σελ.1), με σκοπό την καλλιέργεια των δεξιοτήτων που έχουν αποκτήσει οι μαθητές στο προηγούμενο σχολικό περιβάλλον ως και την απόκτηση εκείνων των εφοδίων που είναι απαραίτητα για τη μελλοντική μορφωτική και επαγγελματική τους εξέλιξη στα πλαίσια της ελληνικής εκπαίδευσης 38. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι προβλέπεται τρίωρη διδασκαλία της Γερμανικής Γλώσσας 39. Χαρακτηριστικό της εκπαιδευτικής πολιτικής είναι η υποβάθμιση των σχολικών προβλημάτων των παλιννοστούντων παιδιών στο επίπεδο της γλωσσικής έκφρασης. Στη συνέχεια ιδρύονται τα Φροντιστηριακά Τμήματα (1982), στα οποία υπάρχει η δυνατότητα της ενισχυτικής διδασκαλίας στα μαθήματα της ελληνικής, ξένης γλώσσας, φυσικής, χημείας και των μαθηματικών. Αργότερα αναγνωρίζεται η ανάγκη παραγωγής ειδικού διδακτικού και εποπτικού υλικού γι αυτούς τους μαθητές, ανάπτυξης ειδικού επιμορφωτικού υλικού καθώς και διοργάνωσης σεμιναρίων για τους διδάσκοντες 40. Η τρίτη περίοδος είναι από το 1996 μέχρι σήμερα, όπου προσφέρονται νέες δυνατότητες για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων της εκπαίδευσης των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών 41. Οριοθετείται και χαρακτηρίζεται από την ψήφιση του Ν. 2413/ Μοντέλα εκπαίδευσης Όπως φάνηκε από τη σύντομη παρουσίαση της μεταναστευτικής εκπαιδευτικής πολιτικής των διαφόρων χωρών υποδοχής, χρησιμοποιήθηκαν πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις όχι μόνο από χώρα σε χώρα, αλλά και από χρονική περίοδο σε χρονική περίοδο μέσα στην ίδια χώρα. Τόσο σε επίπεδο εκπαιδευτικής όσο και ευρύτερα κοινωνικής πολιτικής οι προσεγγίσεις αυτές μπορούν να συνοψιστούν σε πέντε κύρια μοντέλα: το αφομοιωτικό, το 38 Μουρελάτου, Ευανθία (1997β:94) σε Μάρκου 39 Βρέττα-Πανίδη/ Κοιλιάρη-Μιχαηλίδη (1983:40) 40 Μάρκου (1997 α :61-63) 41 Νικολάου (2000: 59) 42 Για περισσότερες πληροφορίες β. κεφ σελ

16 μοντέλο ενσωμάτωσης, το πολυπολιτισμικό, το αντιρατσιστικό και το διαπολιτισμικό μοντέλο Το αφομοιωτικό μοντέλο Γενικά με τον όρο αφομοίωση (assimilation) εννοείται η διαδικασία, μέσα από την οποία άτομα διαφορετικής εθνικής ή φυλετικής προέλευσης αλληλεπιδρούν και συμμετέχουν στην καθημερινή ζωή μιας ευρύτερης κοινωνίας, χωρίς να παίζει ρόλο η διαφορετική τους προέλευση 43. Σκοπός της εκπαίδευσης είναι η μετάδοση γνώσεων και η καλλιέργεια δεξιοτήτων στο σύνολο των μαθητών ανεξάρτητα από την εθνική και πολιτισμική τους προέλευση. Γι αυτό το λόγο διδάσκεται εντατικά η επίσημη γλώσσα του σχολείου (της εκάστοτε χώρας υποδοχής). Η ύπαρξη στο σχολείο παιδιών με διαφορετική, από την επίσημη, γλωσσική και πολιτισμική έκφραση αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα, που πρέπει να παραμεριστεί 44 και ο πολιτισμός τους θεωρείται ελλειμματικός, οπότε δεν αποτελεί αντικείμενο έρευνας ή συζήτησης 45. Η αντίληψη που επικρατεί είναι ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά των μεταναστών είναι παροδικές, οπότε δεν υφίσταται ανάγκη χάραξης ιδιαίτερης εκπαιδευτικής πολιτικής. Το μοντέλο αυτό κυριαρχεί μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του με κυριότερο χαρακτηριστικό του την «ανυπαρξία των εθνικών ή φυλετικών χαρακτηριστικών» των μελών των μεταναστευτικών ομάδων και την ολοκλήρωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων με «την πλήρη αποδοχή των πολιτισμικών προτύπων της κοινωνίας υποδοχής» 47. Ο στόχος αυτής της προσέγγισης είναι η ένταξη στο εθνικό σύνολο των διάφορων εθνικών ή μεταναστευτικών ομάδων, ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή του κράτους International Encyclopedia of the Social Sciences (1968:438) σε Γεωργογιάννης (1997:125) 44 Μάρκου (1997 α :221) 45 Μπουτουλούση (2002:3) 46 Γεωργογιάννης (1997:126), Μάρκου (1997 α : ) 47 Gordon (1964:71) σε Πασχαλίωρη (2005:2) 48 Ζωγράφου (2003:60) 11

17 2.3.2 Το μοντέλο ενσωμάτωσης Το μοντέλο ενσωμάτωσης (integration) κυριάρχησε στη δεκαετία του Ο όρος ενσωμάτωση υποδηλώνει την αναγνώριση ότι κάθε μεταναστευτική ομάδα είναι φορέας πολιτισμού, που δέχεται τις επιδράσεις από τη χώρα υποδοχής, ταυτόχρονα όμως ασκεί επίδραση σ αυτήν και συμμετέχει στην αναδιαμόρφωσή της 49. Ο σεβασμός και η ανεκτικότητα στην πολιτισμική ετερότητα όμως γίνονται αποδεκτές στο βαθμό που δεν προκαλούν φανερά τις κυρίαρχες πολιτισμικές παραδοχές και αφορούν κυρίως θρησκευτικές πεποιθήσεις, ήθη και έθιμα, ενδυμασία, μουσική, εορτές κτλ., που δε θεωρούνται ουσιαστικές στη διαμόρφωση της κοινωνίας 50. Οι ίσες ευκαιρίες για τα παιδιά των εθνικών και μεταναστευτικών ομάδων σημαίνουν προσαρμογή αυτών των παιδιών στις απαιτήσεις του σχολείου, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες ανάγκες τους 51. Στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα στη Γαλλία, τα όρια διάκρισης μεταξύ αφομοιωτικού μοντέλου και μοντέλου ενσωμάτωσης δεν είναι και τόσο ορατά. Υποστηρίζεται η απλή μετεξέλιξη του όρου αφομοίωση σε ενσωμάτωση, η οποία οφείλεται περισσότερο στο πνεύμα των καιρών παρά σε μια πραγματική αλλαγή στάσης και πολιτικής. Σε ό,τι αφορά την πολιτική απέναντι σε μετανάστες και αλλοδαπούς, οι δύο όροι είναι στη Γαλλία ταυτόσημοι Το πολυπολιτισμικό μοντέλο Η πολυπολιτισμική εκπαιδευτική πολιτική εμφανίζεται τη στιγμή που έγινε συνειδητό, ότι ούτε η αφομοίωση ούτε η ενσωμάτωση μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες κοινωνικές ανάγκες ( το χωνευτήρι δε χωνεύει ). Το ενδιαφέρον στρέφεται στον παραμερισμό των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων, την καλλιέργεια της ανεκτικότητας και την αναγνώριση της πολιτισμικής ετερότητας στην κοινωνία στη δεκαετία του Παρουσιάστηκε στις Η.Π.Α., στην Ευρώπη και στην Αυστραλία 53. Η μετατόπιση που παρουσιάστηκε από την εθνοκεντρική προσέγγιση προς τον πολιτισμικό πλουραλισμό είναι 49 Γεωργογιάννης (1997:126) 50 Μάρκου (1997 α : ), Νικολάου (2000:123) 51 Ζωγράφου (2003:62) 52 Βλ. Νικολάου (2000: ) 53 Νικολάου (2000: 125), Πασχαλίωρη (2005:2) 12

18 γνωστή με τον όρο πολυπολιτισμική εκπαίδευση 54. Ο όρος πολυπολιτισμική εκπαίδευση θα μπορούσε να διευκρινιστεί ως η προετοιμασία για τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες, που τα άτομα βιώνουν σε πολιτισμικά ποικίλες και περίπλοκες ανθρώπινες συναντήσεις 55 και αφορά τόσο τους μετανάστες όσο και τους γηγενείς μαθητές. Κάποιοι από τους στόχους της είναι η παροχή ίσων ευκαιριών εκπαίδευσης σε όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους, βελτίωση της σχολικής επίδοσης των μαθητών, ανάπτυξη κριτικής σκέψης με πρίσμα διάφορους πολιτισμούς και όχι μόνο τον κυρίαρχο πολιτισμό 56. Έτσι δημιουργούνται εκπαιδευτικά προγράμματα που λαμβάνουν υπόψη τις γλωσσικές και πολιτισμικές δραστηριότητες των μεταναστόπουλων, τα οποία έχουν ως στόχο την καλλιέργεια του σεβασμού και της ανοχής των ατόμων με διαφορετική εθνική, πολιτισμική, φυλετική και θρησκευτική προέλευση 57. Το πολυπολιτισμικό μοντέλο εφαρμόζεται στη Γερμανία με διάφορες παραλλαγές στο πλαίσιο πειραματικών προγραμμάτων (Modellprojekte), τα οποία σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν καθημερινή πράξη. Για παράδειγμα, στην προσχολική αγωγή φοιτούν τα παιδιά των αλλοδαπών με τα παιδιά των Γερμανών, με στόχο την ένταξη στη γερμανική κοινωνία και την παράλληλη διατήρηση της πολιτισμικής τους ταυτότητας 58. Στα πλαίσια της πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης προσφέρονταν στην Αγγλία μάθημα στη μητρική γλώσσα των μεταναστών Το αντιρατσιστικό μοντέλο Αναπτύσσεται στα μέσα και το τέλος του 1980 κυρίως στην Αγγλία και την Αμερική 60. Ασκείται κριτική στην πολυπολιτισμική εκπαιδευτική πολιτική, για την τάση της να τονίζει ατομικές σχέσεις παρά κοινωνικές δυνάμεις: θεωρείται ότι αυτή αποτυχαίνει να διαμορφώσει τους όρους για σχολική και κοινωνική επιτυχία των παιδιών, επειδή αγνοεί το ρατσισμό που 54 Γεωργογιάννης (1997:48) και Lynch (1986) σε Νικολάου (2000: 125) 55 Katz (1982:16-17) 56 Γεωργογιάννης (1997:127), Ζωγράφου (2003:63), Μάρκου (1997 α : ) 57 Γεωργογιάννης (1997:128), Νικολάου (2000: ) 58 Ζωγράφου (2003: ) 59 Hoff (1991:41) 60 Νικολάου (2000: 128) 13

19 υπάρχει στη δομή της κοινωνίας. Οι υποστηρικτές αυτού του μοντέλου κρίνουν τις δομές και τους θεσμούς της κοινωνίας επιρρίπτοντας έτσι ένα μερίδιο ευθύνης για την ανάπτυξη ρατσιστικών συμπεριφορών στους πολίτες και πιστεύουν ότι πέρα από τις στάσεις των ατόμων πρέπει να αλλάξουν και αυτές οι δομές 61. Στηρίζεται επομένως στην έννοια του «θεσμικού ρατσισμού», δηλαδή στη διαφορετική μεταχείριση των μελών των ομάδων μέσα από τους κρατικούς θεσμούς (νόμους, διατάγματα) 62. Το αντιρατσιστικό μοντέλο έχει ως στόχους την ισότητα στην εκπαίδευση για όλα τα παιδιά, τη δικαιοσύνη που το κράτος οφείλει να παρέχει σε όλους και τη χειραφέτηση και απελευθέρωση από ρατσιστικά πρότυπα 63. Επηρεάζει όλες τις περιοχές της εκπαιδευτικής πρακτικής 64, καθώς εφαρμόζονται προγράμματα επιμόρφωσης στην αντιρατσιστική εκπαίδευση, γίνεται κριτική επανεκτίμηση του αναλυτικού προγράμματος και επιλέγεται καινούργιο υλικό Το διαπολιτισμικό μοντέλο Τη δεκαετία του 1980 εμφανίζεται το διαπολιτισμικό μοντέλο εκπαίδευσης στον ευρωπαϊκό χώρο. Σε αντίθεση με την έννοια της πολυπολιτισμικότητας, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κοινωνική πραγματικότητα και τη διαδικασία εξέλιξής της, ο όρος διαπολιτισμικός δηλώνει μια δυναμική διαδικασία αλληλεπίδρασης και αμοιβαίας αναγνώρισης και συνεργασίας ανάμεσα στα μέλη των διάφορων εθνικών/ μεταναστευτικών ομάδων 65. Η Διαπολιτισμική Αγωγή είναι μία αρχή, η οποία πρέπει να διαπερνά όλα τα μαθήματα, σχέδια εργασίας, υλικά και μέσα διδασκαλίας 66. Βασικές αρχές της Διαπολιτισμικής Αγωγής είναι η ισοτιμία των πολιτισμών, η ισότιμη αντιμετώπιση της γλώσσας και του πολιτισμού των μεταναστών στο σχολείο και στην κοινωνία των χωρών υποδοχής 67. Κάποια περαιτέρω αξιώματα είναι η θέση για το σεβασμό της διαφορετικότητας, 61 Μάρκου (1997 α : ) 62 Κάτσικας Πολίτου (1999:44) σε Πασχαλίωρη (2005:2) 63 Γεωργογιάννης (1997: ) 64 Fernandez Bragado (1992) σε: Ψάλτου (2000:43) 65 Μάρκου (1997 α : ), Δαμανάκης 1997γ, Γεωργογιάννης 1997, Κανακίδου & Παπαγιάννη1997, Rolandi- Ricci 1996 σε: Ψάλτη (2000:44) 66 Essinger (1991:7) 67 Δαμανάκης (1996:33), Δαμανάκης 1989 α,1997 α, 1997γ, Κανακίδου &Παπαγιάννη 1997, Κοτσιώνης 1995 α, Μάρκου 1995 σε: Ψάλτη (2000:45) 14

20 η κριτική στον εθνοκεντρισμό και στην αφομοίωση, η θέση για την ενδυνάμωση της (μειοψηφικής) ταυτότητας και η θέση για τη μεταρρύθμιση του σχολείου 68. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι η διαπολιτισμική θεωρία αποδέχεται και την ύπαρξη ενός ενδιάμεσου πολιτισμού, εκτός από τον πολιτισμό της χώρας προέλευσης και τον πολιτισμό της χώρας υποδοχής. Ο «πολιτισμός των μεταναστών» (Migrantenkultur) είναι προϊόν της διαφοροποίησης και της μετεξέλιξης του πολιτισμού της χώρας προέλευσης, λόγω των επιδράσεων που δέχεται από τον πολιτισμό της χώρας υποδοχής 69. Κατά τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, το μορφωτικό κεφάλαιο των ξένων μαθητών δεν αντιμετωπίζεται ως ελλειμματικό, αλλά ως διαφορετικό. Το ζητούμενο δεν είναι πλέον μια ειδική αγωγή και εκπαίδευση για τους ξένους μαθητές, αλλά μια αγωγή και εκπαίδευση για όλους τους μαθητές, ώστε να αποδεχθούν τη διαφορετικότητα των ξένων 70. Στην τελική Έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης η διαπολιτισμική προσέγγιση αποτελεί βασική αρχή και στόχο που διέπει κάθε σχολική δραστηριότητα, έχει ως πεδίο αναφοράς την άμεση εμπειρία των παιδιών στις χώρες υποδοχής, διευρύνει τους εκπαιδευτικούς στόχους του σχολείου, προκαλεί την αμοιβαία επίδραση των πολιτισμών των χωρών καταγωγής και υποδοχής, δημιουργεί προϋποθέσεις για αποδοχή της νέας πολιτισμικής πραγματικότητας και της δυναμικής της στις χώρες υποδοχής, προξενεί επανεξέταση, αναθεώρηση και διεύρυνση των κοινωνικοκεντρικών και εθνοκεντρικών κριτηρίων του σχολείου, διευρύνει την οπτική, μέσα από την οποία βλέπονται ο πολιτισμός, τα παιδιά και οι ενήλικες και αποτελεί μέσο για την αξιολόγηση των ευκαιριών στη ζωή και για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής κοινωνικής και οικονομικής ένταξης 71. Ο όρος διαπολιτισμική εκπαίδευση εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία στη δεκαετία του Όσον αφορά την ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα μέχρι το 1996 η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση δεν είχε απασχολήσει τους αρμόδιους φορείς για την χάραξη συγκεκριμένης εκπαιδευτικής πολιτικής 73. Στο νόμο 2413/ Γκότοβος (2002:17) 69 Δαμανάκης (1997β:100) 70 Δαμανάκης (1997 α :50) 71 Council of Europe, The CDCC s Project No 7: The Education and Cultural Development of Migrants. (Final Report), Strasbourg Μάρκου (1997 α :60) 73 Μάρκου (1997β: 35) 15

21 αναφέρεται για πρώτη φορά η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, που αποσκοπεί στην οργάνωση και λειτουργία σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την παροχή εκπαίδευσης σε νέους με εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ή μορφωτικές ιδιαιτερότητες 74. Η χρήση της λέξης ιδιαιτερότητα μαρτυρεί ίσως και μια διάθεση για γκετοποιημένη εκπαίδευση ή διαχωριστική εκπαιδευτική πολιτική 75, αφού δεν προβλέπεται συνύπαρξη όλων των μαθητών. Τα τελευταία χρόνια όμως επεκτάθηκαν διαφοροποιημένα εκπαιδευτικά προγράμματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και καταβλήθηκαν προσπάθειες για την ποιοτική τους αναβάθμιση και την αποτελεσματικότητά τους Κριτική των μοντέλων Μετά από προσεκτική παρατήρηση των παραπάνω μοντέλων για την εκπαίδευση των παιδιών των μεταναστών διαπιστώνονται κάποιες αδυναμίες στα περισσότερα από αυτά. Το αφομοιωτικό μοντέλο είναι στενά εθνοκεντρικό, γιατί απαιτεί από τους μετανάστες πλήρη αφομοίωση, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη ο πολιτισμός, οι εμπειρίες, οι ιδέες αυτών των ατόμων και θεωρείται ότι συντελεί στην αρνητική αυτοεκτίμηση και τη σχολική αποτυχία των παιδιών των μεταναστών 77. Ενώ το μοντέλο ενσωμάτωσης επιτρέπει την διαφοροποίηση των μεταναστευτικών ομάδων, αφήνει ουσιαστικά στα παιδιά τη δυνατότητα να αλλάξουν ανταποκρινόμενα στους στόχους και τις ανάγκες ενός σχολείου, το οποίο αγνοεί και δεν προτίθεται να καλύψει τις δικές τους ανάγκες. Σχεδιάζονται και εφαρμόζονται περισσότερο λεπτομερή προγράμματα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει ουσιαστική αλλαγή στη στάση και νοοτροπία της εκπαιδευτικής πολιτικής 78. Χαρακτηριστικά αναφέρεται το παράδειγμα, ότι η προσέγγιση στον πολιτισμό των μεταναστών εξαντλείται με αναφορές στην κουζίνα τους, στη μουσική, στους χορούς και σε κάποια παράξενα έθιμά τους (φολκλορική προσέγγιση) 79. Αλλά και το πολυπολιτισμικό μοντέλο έχει βασικές ελλείψεις, επειδή αδιαφορεί για τις πραγματικές αιτίες διάκρισης σε βάρος των μεταναστών και δημιουργεί κινδύνους να καλλιεργηθούν προκαταλήψεις. Οι σχολικές δομές και διαδικασίες παραμένουν ουσιαστικά 74 Νόμος 2413: Η ελληνική Παιδεία στο Εξωτερικό, η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και άλλες διατάξεις, ΦΕΚ 124 / , τεύχος πρώτο, άρθρο Δαμανάκης (1997β:85) 76 Γούσης (1997: 170) σε: Δαμανάκης (1997β) 77 Ψάλτη (2000:38) 78 Πασχαλίωρη (2005:2) 79 Μάγος (2006:2) 16

22 αμετάβλητες και οι μετανάστες παραμένουν σε μια στάσιμη κατάσταση που δεν αλλάζει 80. Επίσης, εστιάζεται στις «πολιτισμικές διαφορές» και προβάλλει τη «διαφορετικότητα» με αποτέλεσμα να καταλήγει στον περιορισμό και το κλείσιμο του καθενός στο «πολιτισμικό του καβούκι», δηλαδή στην αναίρεση της απαραίτητης αλληλεπίδρασης 81. Με το αντιρατσιστικό μοντέλο τίθεται η αναγκαιότητα αναθεώρησης δομών και θεσμών του κράτους, ώστε να εξασφαλιστούν ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες σ όλους τους νέους. Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο πολιτικής εκμετάλλευσης της εκπαίδευσης. Τέλος, θεωρείται έντονα επικριτικό και εξαιρετικά πολιτικοποιημένο 82. Τέλος, το διαπολιτισμικό μοντέλο είναι ένα ολοκληρωμένο μοντέλο εκπαίδευσης, στο οποίο αναγνωρίζεται η ανάγκη της αλληλεπίδρασης και αμοιβαίας συνεργασίας ανάμεσα σε άτομα διάφορων μεταναστευτικών ομάδων. Στο σχολείο θα συνυπάρχουν όλοι οι πολιτισμοί με τις ιδιαιτερότητές τους καλλιεργώντας έτσι στα παιδιά την κριτική σκέψη. Σε γενικά πλαίσια ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές προσδοκίες όλων των εθνικών ομάδων 83. Ενώ θεωρείται εξέλιξη του πολυπολιτισμικού μοντέλου, διαφέρει σημαντικά απ αυτό, επειδή δεν απευθύνεται μόνο στα διαφορετικά παιδιά, αλλά στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού (γηγενείς, αλλοδαπούς, παλιννοστούντες) 84. Έχει όμως και αυτό το μοντέλο κάποιες ελλείψεις, καθώς λείπει η συναισθηματική και ενεργός διάσταση, ενώ υπερτερεί η γνωστική. Ακόμη, είναι ιδιαίτερα περιορισμένες η διαθεματική, η ολιστική καθώς και η αυτόνομη μάθηση που βασίζεται σε σχέδια εργασίας Από το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών (Κ.Ε.Π.Α.Γ.) στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Α.Π.Σ.) 80 Banks 1997, Cole 1997, Dragonas et al. 1996b, Γεωργογιάννης 1997, Jacob 1995, Κάτσικας & Πολίτου 1999, Semons 1991 σε: Ψάλτη (2000:50) 81 Chauveau & Rogovas- Chauveau (1995:6-19) σε: Νικολάου (2000: 128) 82 Fernandez Bragado (1992) σε: Ψάλτη (2000:43) 83 Βλ. Γεωργογιάννης (1997: 132) 84 Πασχαλίωρη (2005:2) 85 De Florio Hansen (2003:81) σε Παπαδόπουλου (2007:32) 17

23 Τα νέα Διαθεματικά Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών διαμορφώθηκαν με βάση τη σύγχρονη εκπαιδευτική και επιστημονική έρευνα και το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών που εμπεριέχει τα κριτήρια και τους δείκτες για τη διδασκαλία των Ξένων Γλωσσών ανάλογα με το επίπεδο κατάκτησης της γλώσσας που βρίσκεται ο μαθητής 86. To Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) Ξένων Γλωσσών 87 εξειδικεύεται στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (Α.Π.Σ.) των επιμέρους μαθημάτων, τα οποία, μεταξύ άλλων, παρέχουν ευκαιρίες και καλλιεργούν στάσεις για την ανάπτυξη της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της αποδοχής της διαφορετικότητας Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών (Κ.Ε.Π.Α.Γ.) Το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών εκδόθηκε το 2001 από το Συμβούλιο της Ευρώπης στην αγγλική γλώσσα. Έπειτα μεταφράστηκε στα γερμανικά και στη συνέχεια στα ελληνικά. Περιέχει τη βασική φιλοσοφία σχετικά με τη διδασκαλία των γλωσσών και αφορά το σύνολο των εκπαιδευτικών συστημάτων στην Ευρώπη. Αποτελεί εργαλείο που θέτει αρχές για τη διδασκαλία, εκμάθηση, αξιολόγηση των γλωσσών. Οργανώνει την πρόοδο των μαθητών τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά και ευνοεί την ανάπτυξη της αυτονομίας του μαθητή καθώς και των στρατηγικών που διευκολύνουν την εκμάθηση των ζωντανών γλωσσών 89. Στο Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών διαφοροποιείται η πολυγλωσσία (που αποδίδεται στα Γερμανικά με τον όρο Mehrsprachigkeit) από την έννοια που αποδίδεται με τον όρο Vielsprachigkeit. Η πρώτη περίπτωση αναφέρεται στη διεύρυνση των γλωσσικών εμπειριών ενός ατόμου στα πολιτισμικά του περιβάλλοντα (οικογένεια, κοινωνία, άλλοι λαοί), που μπορεί να συμβεί σε ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο ή μέσω της επαφής του ατόμου με άλλα άτομα και πλαίσια. Οι σχετικές γλώσσες και οι σχετικοί πολιτισμοί θεωρείται ότι αποθηκεύονται σε νοητικά πλαίσια συνδεδεμένα μεταξύ τους και δημιουργούν από κοινού μια επικοινωνιακή δεξιότητα, όπου οι γλώσσες αλληλεπιδρούν και συνδέονται 90. Η δεύτερη 86 Μπιντάκα (2006: ) 87 Βλ. Δ.Ε.Π.Π.Σ. Ξένων Γλωσσών σε: Glosson-Agglika.zip 88 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2004:10) 89 Τριανταφύλλου (2006:130) 90 Trim/ North/ Coste (2001:17) 18

24 περίπτωση εννοεί τη γνώση από ένα άτομο περισσότερων γλωσσών ή τη συνύπαρξή τους σε μια συγκεκριμένη κοινωνία 91. Η ελληνική μετάφραση υπάρχει στον ηλεκτρονικό κόμβο του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας 92. Εκεί ο όρος Mehrsprachigkeit αποδίδεται ως πολλαπλογλωσσία και διαφέρει από την πολυγλωσσία (Vielsprachigkeit). Επίσης σε εναρμόνιση με την έννοια της πολλαπλογλωσσικής ικανότητας αναφέρεται και η πολλαπλοπολιτισμική 93 ικανότητα (κεφ ) 94. Αναφορικά με τα οφέλη της γλωσσομάθειας αναφέρεται ότι ο μαθητής της γλώσσας γίνεται πολλαπλόγλωσσος και αναπτύσσει διαπολιτισμική συνείδηση. Οι γλωσσικές και πολιτισμικές ικανότητες ως προς την καθεμία γλώσσα τροποποιούνται από τη γνώση της άλλης και συμβάλλουν στη διαπολιτισμική επίγνωση, τις δεξιότητες και την τεχνογνωσία. Επιτρέπουν σε ένα άτομο να αναπτύξει μια εμπλουτισμένη, πιο σύνθετη προσωπικότητα και μια αυξημένη ικανότητα να μαθαίνει άλλες γλώσσες και να είναι περισσότερο ανοικτό σε νέες πολιτισμικές εμπειρίες 95. Αντίστοιχα και στην αγγλική του έκδοση γίνεται διάκριση μεταξύ multilingualism (αναφέρεται περισσότερο στην πολυγλωσσία της κοινωνίας) και plurilingualism (αναφέρεται στην ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί περισσότερες γλώσσες ή/και ποικιλίες γλωσσών για να επικοινωνεί με επιτυχία σε πολυπολιτισμικά πλαίσια) 96. Τίθεται ως στόχος η ανάπτυξη μιας πολυγλωσσικής και πολυπολιτισμικής ικανότητας (plurilingual and pluricultural competence) 97. Αυτή θα επιτευχθεί μέσω της εκπαίδευσης για την πολυγλωσσία (education for plurilingualism), η οποία εμπεριέχει και την εκπαίδευση για πολυγλωσσική επίγνωση (education for plurilingual awareness) Παπαδοπούλου (2007:29) Επειδή δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των ερευνητών, αυτές οι έννοιες αναφέρονται ως πολυγλωσσία και πολυπολιτισμικότητα στην υπόλοιπη βιβλιογραφία. Προς αποφυγή σύγχυσης και παρερμηνείας θα προτιμάται η αναφορά των όρων με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται ευρύτερα. 94 Πρβλ Κοινό Ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς των γλωσσών, σελ Κοιλιάρη (2005:226), Καραγιαννίδου (2005:1) 97 Common European Framework of Reference (2001:129) 98 Πρβλ. CEFRL (2001:168) σε Κοιλιάρη (2005:236) 19

25 3.2 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) Στις 18/10/2001 δημοσιεύεται το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΦΕΚ 1366, τ. Β,2001) για τις ξένες γλώσσες 99. Το δημοσιευμένο δίτομο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (έτος 2002) έχει τρεις κυρίους άξονες περιεχομένου: τον εγγραματισμό, την πολυγλωσσία και την πολυπολιτισμικότητα 100. Ο σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος των ξένων γλωσσών είναι η ανάπτυξη της γλωσσικής ικανότητας των μαθητών, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν σε διαφορετικά γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα (ΦΕΚ 304/13/03/2003, Απόφαση: Αρ β/Γ2) 101. Κάποια παραδείγματα αναφορικά με τους στόχους της πολυπολιτισμικότητας είναι οι μαθητές να εξοικειώνονται με την έννοια της πολυπολιτισμικότητας, αξιοποιώντας τη διαφορετικότητα, να σέβονται και να αποδέχονται τη διαφορετικότητα του «άλλου» μέσα από την ευαισθητοποίηση στη γλωσσική και πολιτισμική πολυμορφία και να διαμορφώνουν πολυπολιτισμική συνείδηση, ώστε να αναπτύσσουν διαπολιτισμική επικοινωνιακή ικανότητα 102. Συγκρίνοντας το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Γλωσσών (Κ.Ε.Π.Α.Γ.) με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για τις Ξένες Γλώσσες μπορεί να διεξαχθούν κάποια συμπεράσματα. Πρώτον, ενώ το ελληνικό κράτος προτίθεται να συμπεριλάβει την πολυγλωσσία στις αρχές της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης, χρειάζεται να εξεταστεί εάν αυτή προωθείται με την έννοια της Mehrsprachigkeit και όχι απλά της Vielsprachigkeit 103. Δεύτερον, η στοχοθεσία για τις ξένες γλώσσες, όπως εκφράζεται στο Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο αναφοράς των Γλωσσών, δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως στο Ελληνικό Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών. Πιο συγκεκριμένα, μια από τις βασικές αρχές του Κ.Ε.Π.Α.Γ. είναι, ότι η πλούσια κληρονομιά των ποικίλων γλωσσών και πολιτισμών στην Ευρώπη είναι ένα πολύτιμο κοινό αγαθό που πρέπει να προστατευθεί και να αναπτυχθεί, και 99 Αντωνίου (2006:54) ] 100 Καγκά (2006:33) 101 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2002:353) 102 ό.π. σελ Παπαδοπούλου (2007:56) 20

26 ότι χρειάζεται μια σημαντική εκπαιδευτική προσπάθεια για τη μετατροπή αυτής της ποικιλότητας από εμπόδιο στην επικοινωνία σε πηγή αμοιβαίου εμπλουτισμού και κατανόησης 104. Ενώ στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. αναφέρεται ως γενικός στόχος η εξοικείωση των μαθητών με άλλες γλώσσες, η απόκτηση συνείδησης της γλωσσικής πολυμορφίας, η κατανόηση κάθε ξένης γλώσσας και η χρήση στρατηγικών επικοινωνίας, δεν εντοπίζεται η συστηματική σύνδεσή τους τόσο ως προς τις γλωσσικές όσο και ως προς τις πολιτισμικές γνώσεις των μαθητών. Τέλος, ενώ υπάρχει ήδη το πλαίσιο για ένα ενιαίο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για τις γλώσσες (για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης), χρειάζεται μια συστηματική σύνδεση και ισορρόπηση των υπαρχόντων Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών, ώστε να μην υφίσταται πλέον ξεχωριστό Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών της Γερμανικής για την Πρωτοβάθμια και ξεχωριστό για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση 105. Για τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο. 3.3 Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Α.Π.Σ.) Στα νέα Α.Π.Σ. αναδεικνύονται δεξιότητες, στάσεις και αξίες που θεωρούνται ουσιώδεις και αφορούν τη δημιουργικότητα, την αναγνώριση και το σεβασμό του άλλου και του διαφορετικού, τη διαπαιδαγώγηση στα ανθρώπινα δικαιώματα, την καλλιέργεια στη συνεργασία, στο ανοικτό πνεύμα, στη συνέπεια λόγων και έργων, στην αλληλεγγύη, στην αρμονική ένταξη των παιδιών των μεταναστών στο σχολείο 106. Στο Α.Π.Σ. της Γερμανικής Γλώσσας για το Γυμνάσιο αναφέρεται, ότι το μάθημα της Γερμανικής Γλώσσας υπηρετεί το σκοπό της διδασκαλίας των Ξένων Γλωσσών, όπως αυτός διατυπώνεται στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. Ξένων Γλωσσών, με τη διεύρυνση του φάσματος της πολυπολιτισμικότητας και της πολυγλωσσίας, την προαγωγή του εγγραμματισμού και την ενίσχυση της γενικής γλωσσικής ικανότητας των μαθητών. Οι ειδικοί σκοποί του μαθήματος της Γερμανικής Γλώσσας εξειδικεύονται στην επικοινωνιακή ικανότητα, τη μεταγλωσσική ικανότητα και τη διαμόρφωση πολυπολιτισμικής συνείδησης ΚΕΠΑΓ, σελ πρβλ. Παπαδοπούλου (2007: ) 106 Αλαχίωτης (2004:6)

27 Στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών της Γερμανικής για το Δημοτικό 108 οι ειδικοί στόχοι χωρίζονται (όπως και στο αντίστοιχο Α.Π.Σ. του Γυμνασίου) σε επικοινωνιακή ικανότητα 109, μεταγλωσσική διάσταση, αισθητική πλευρά της γλώσσας, πολυπολιτισμική συνείδηση και αξιοποίηση γνώσεων από άλλες γλώσσες (ΦΕΚ 52/82/8096/Γ1, 02/02/2006, τεύχος 2. Αρ. Φύλλου 119: ). Απώτερος στόχος είναι να καταστούν οι μαθητές ενεργά μέλη μιας πολυπολιτισμικής και πολυγλωσσικής κοινωνίας τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης παρατίθεται ένας αναλυτικός πίνακας με τις διδακτικές αρχές. Η αρχή της πολυγλωσσίας συνεπάγεται τη σύνδεση του μαθήματος της δεύτερης ξένης γλώσσας με τις εμπειρίες των μαθητών από το μάθημα της πρώτης ξένης γλώσσας. Επομένως προάγεται σ αυτό το σημείο η πολυγλωσσία (Mehrsprachigkeit). Θα μπορούσαν να προστεθούν και οι εμπειρίες τους σχετικά με την εκμάθηση της μητρικής τους ή με τις επαφές τους με άλλες γλώσσες του περιβάλλοντος και της καθημερινότητάς τους. Για παράδειγμα, η ολιστική εκμάθηση της γλώσσας μπορεί να επιτευχθεί μέσω της διαθεματικής σύνδεσης του μαθήματος της ξένης γλώσσας με άλλα μαθήματα. Η σύνδεση αυτή μπορεί να υλοποιηθεί με τη διεξαγωγή συνθετικών εργασιών για τη διεύρυνση του γνωστικού, τον εμπλουτισμό του γλωσσικού ορίζοντα των μαθητών και τη διαμόρφωση της πολυπολιτισμικής τους συνείδησης. 4 Η Γερμανική γλώσσα στη Δημόσια Εκπαίδευση Η εισαγωγή της Γερμανικής Γλώσσας στην Ελλάδα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εντοπίζεται με το «Σπουδαστήριο Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας» του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) το 1960 (Βασιλικό Διάταγμα 61 του 1960, άρθρο 5) 110 και με το «Ινστιτούτο Γερμανικών Σπουδών» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) το έτος Στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του, το , το τμήμα (στο Α.Π.Θ.) είχε 10 φοιτητές, απ τους οποίους οι πρώτοι πτυχιούχοι ήταν 6 και ορκίστηκαν με τη λήξη του έτους Αρχικά αποτελούσε ένα από τα τέσσερα τμήματα του Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών που ιδρύθηκε με το Προς αυτήν την κατεύθυνση αναπτύσσονται οι τέσσερις επικοινωνιακές δεξιότητες (πρόσληψη προφορικού λόγου, πρόσληψη γραπτού λόγου, παραγωγή προφορικού λόγου, παραγωγή γραπτού λόγου), οι οποίες θα εξεταστούν μέσω του ερευνητικού εργαλείου. 110 Αντωνίου (2006:40) 22

28 Νόμο 5139/1931 ως Παράρτημα της φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Από το ακαδημαϊκό έτος με την εφαρμογή του νόμου-πλαισίου 1268/1982 το τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας λειτουργεί ως ένα από τα οκτώ αυτοδύναμα τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ Η διδασκαλία της Γερμανικής Γλώσσας στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 70 στην τότε Τεχνολογική Εκπαίδευση. Το 1978 μεταφέρεται στη Β Τάξη του Κλασσικού Λυκείου, όπου διδάσκεται για δύο ώρες την εβδομάδα (Π.Δ. 845/1978, άρθρο 1 και 6, σ.1875). Το επόμενο έτος προβλέπεται η δίωρη διδασκαλία της Γερμανικής Γλώσσας στην Γ Τάξη του Πρότυπου Κλασσικού Λυκείου 112. Το 1985 καθιερώνεται η διδασκαλία της ως επιλεγόμενο μάθημα στο Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο (Ν.1566/1985) 113. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι ο αριθμός των εκπαιδευτικών Γερμανικής Γλώσσας το ανέρχονταν μόλις σε 14 άτομα 114. Στο Γυμνάσιο εισάγεται για πρώτη φορά πιλοτικά από το 1990 περίπου, ενώ τo 1993 νομοθετείται η ρύθμιση για την εισαγωγή της Γερμανικής στο Γυμνάσιο μέσω του Π.Δ. 451/1993 (άρθρο 2, σς Στο Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο καθιερώνεται ο θεσμός των προαιρετικών μαθημάτων, σύμφωνα με τον οποίο οι μαθητές παρακολουθούν εκτός ωρών διδασκαλίας μαθήματα Γερμανικής, Ιταλικής, Ρωσικής και Ισπανικής Γλώσσας (Π.Δ..35 του 1991) 116. Με το Π.Δ. 78 του 1997 εισάγεται και η διδασκαλία της δεύτερης ξένης γλώσσας στην Α Τάξη των Γενικών Λυκείων, στην Α Τάξη των Ενιαίων Πολυκλαδικών Λυκείων και στην Α Τάξη των Κλασικών Λυκείων επί δύο ώρες την εβδομάδα 117. Το 2001 καθιερώνεται η διδασκαλία των Γερμανικών ως μάθημα Γενικής Παιδείας και ως μάθημα επιλογής στο Ενιαίο Λύκειο (με την εγκύκλιο Γ2/4636/ ) Βλ. Αντωνίου (2006:43) 113 Γιατράς (2007:15-17) 114 Karagiannidou (2000:80) 115 Ανδρονίκου (2006:61) 116 Βλ. Αντωνίου (2006:43) 117 ό. π. σελ Γιατράς (2007:15-17) 23

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Διγλωσσία και Ζητήματα Εκπαίδευσης Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 10: Μοντέλα εκπαίδευσης μειονοτήτων Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 3: Μοντέλα διαχείρισης της ετερότητας Αναστασία Κεσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 3

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 1: Η πολυπολιτισμικότητα στην κοινωνία και στο σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 7: Ρατσισμός και σχολείο Αναστασία Κεσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Α ΣΠΟΥΔΩΝ & ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 5: Η διαχείριση της εκπαιδευτικής ετερότητας στην Ελλάδα, την Ευρώπη και

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη θεματική:

Εισαγωγή στη θεματική: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Έργο «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών» Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Υποδράση: Ενδοσχολική Επιμόρφωση, Επιστ.υπεύθυνη:

Διαβάστε περισσότερα

Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη

Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη Από τη δεκαετία του 1990 επισυνέβη μια μεταβολή στη σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας, ως συνέπεια της αθρόας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 9: Μετανάστευση και διαπολιτισμική εκπαίδευση Αναστασία

Διαβάστε περισσότερα

Φωτεινή Γιαννακουδάκη: Εκπαιδευτικός ΠΕ07 Πειραματικό Γυμνάσιο Ρεθύμνου alfavita.gr

Φωτεινή Γιαννακουδάκη: Εκπαιδευτικός ΠΕ07 Πειραματικό Γυμνάσιο Ρεθύμνου alfavita.gr Φωτεινή Γιαννακουδάκη: Εκπαιδευτικός ΠΕ07 Πειραματικό Γυμνάσιο Ρεθύμνου alfavita.gr Η ανακοίνωση αυτή έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτών, γονέων, εκπαιδευτικών, μαθητών, των φορέων της ελληνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. & Δ.Ε. Νοτίου Αιγαίου ΗΜΕΡΙΔΑ Το νέο κοινωνιολογικό

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης 5: Ορισμοί και πολυπολιτισμική πραγματικότητα στο ελληνικό σχολείο Αρβανίτη Ευγενία ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη. Αθήνα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη. Αθήνα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη Αθήνα Απρίλιος 2008 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Στις επόμενες σελίδες γίνεται μια πρώτη προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «Το προσφυγικό ως ανθρωπιστικό ζήτημα»

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «Το προσφυγικό ως ανθρωπιστικό ζήτημα» ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «Το προσφυγικό ως ανθρωπιστικό ζήτημα» «Διδάσκοντας αλλοδαπούς μαθητές στο Εσπερινό Γυμνάσιο Βόλου» Απόστολος Ν. Ζαχαρός Διδάκτωρ Θεολογίας Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιχορηγήσεις δράσεων Αγωγής Υγείας Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προβαίνει στην επιχορήγηση δράσεων Αγωγής Υγείας που αναπτύσσουν τα

Διαβάστε περισσότερα

ιαπολιτισµική εκπαίδευση: θεωρητικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις

ιαπολιτισµική εκπαίδευση: θεωρητικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις ιαπολιτισµική εκπαίδευση: θεωρητικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις Βασιλική Πασχαλιώρη, Εκπαιδευτικός Π.Ε. Υποψήφια ιδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αιγαίου ιαπολιτισµική Εκπαίδευση: Εννοιολογικές ερµηνείες και

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας

Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας Γραφεία: Κτήριο Αποστολίδη, Καλλιπόλεως και Ερεσού 1 T.K. 20537, 1678 Λευκωσία, Τηλ.: + 357 22893850, Τηλομ.: + 357 22 894491 Παρουσίαση 26 Ιανουαρίου 2014 2. ΣΚΟΠΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 2: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πολυπολιτισμικό σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 11: Ελληνική πραγματικότητα και διεθνής εικόνα Αναστασία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ . Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Στρατηγικές για την ενίσχυση των μαθητών 2 & 3 Οκτωβρίου 2008 2ο Γυμνάσιο

Διαβάστε περισσότερα

Ηφιλοσοφίατων ΕΠΠΣκαιτωνΑΠΣ. Γιώργος Αλβανόπουλος Σχολικός Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής http://amaked-thrak.pde.sch.gr/symdim-kav4/ ΑλβανόπουλοςΓ. Σχ. Σύµβουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εποχή µας χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ποδράσηη Ανιχνεύοντας το παρελθόν Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

ποδράσηη Ανιχνεύοντας το παρελθόν Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 ποδράσηη 5 Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων 2ο Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Ανιχνεύοντας το παρελθόν

Διαβάστε περισσότερα

Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα. Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης

Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα. Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης aspahatz@edc.uoc.gr Η προσέγγιση της Δ.Π. σύμφωνα με τον Νόμο 2413/96 (1/3) «Σκοπός της διαπολιτισμικής

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιμορφωτικό Σεμινάριο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου 21-22/3/2014, Λευκωσία 16-17/5/2014, Λεμεσός Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη Ομότιμη Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα

Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα Δομή Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα διαρθρώνεται σε τρεις διαδοχικές βαθμίδες: την Πρωτοβάθμια, τη Δευτεροβάθμια και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Η Εκπαίδευση στην Ελλάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΕΡΩΤΗΜΑ 1 ο : Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ., ο παιδαγωγικός ρόλος ανανεώνεται, αναθεωρείται, αναβαθμίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Σταμέλος ΠΤΔΕ Πανεπιστήμιο Πατρών

Γιώργος Σταμέλος ΠΤΔΕ Πανεπιστήμιο Πατρών ΣΤΑΜΕΛΟΣ Γ., 004, Η αναγκαιότητα ύπαρξης μιας εκπαιδευτικής πολιτικής για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση στα ελληνικά σχολεία, εις ΓΕΩΡΓΟΓΙΑΝΝΗΣ Π. (επιμ), Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: Πρακτικά 1 ου Πανελλήνιου

Διαβάστε περισσότερα

Erasmus + EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2016

Erasmus + EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Erasmus

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νικόλαος Χ. Μπέκας Greek classroom of Masterστην "Κοινωνική Παιδαγωγική και μάχη ενάντια στη νεανική

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη Αθήνα, 14-15 Μαΐου 2010 ηρητήριο _2010 1 Τα πολυτροπικά κείμενα ως εργαλείο προώθησης της

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Ενότητα 5: Χρήστος Παρθένης Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ: Το παράδειγμα του Προγράμματος «Εκπαίδευση των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα

ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση του σεβασμού και της ισότητας»

ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση του σεβασμού και της ισότητας» «Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση του σεβασμού και της ισότητας» Στόχος υπό έμφαση για τη σχολική χρονιά 2016 2017 Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου ΕΔΕ 1 H ετερότητα στις

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7: «Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης»

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7: «Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης» ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7: «Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης» Στρατηγική Η διεύρυνση της συμμετοχής του ανθρώπινου δυναμικού σε δράσεις δια βίου εκπαίδευσης για την

Διαβάστε περισσότερα

Α. Στατιστικά Στοιχεία για Αλλοδαπούς και Παλιννοστούντες Μαθητές

Α. Στατιστικά Στοιχεία για Αλλοδαπούς και Παλιννοστούντες Μαθητές Α. Στατιστικά Στοιχεία για Αλλοδαπούς και Παλιννοστούντες Μαθητές Τα ποσοτικά στοιχεία που ακολουθούν δίνουν µια συγκεντρωτική εικόνα των αλλοδαπών και παλιννοστούντων που φοιτούσαν στα δηµόσια σχολεία

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής.

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής. Αναπτύσσοντας, κινητοποιώντας και βελτιώνοντας δεξιότητες: η εφαρμογή μαθησιακού προγράμματος σε ομάδα τμήματος του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου Αττικής. Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή». Α. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών Σχολείων. οργάνωση και λειτουργία

Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών Σχολείων. οργάνωση και λειτουργία Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών Σχολείων οργάνωση και λειτουργία Μαρία Φουσέκα, φιλόλογος 1 Τα Ευρωπαϊκά Σχολεία είναι επίσημα εκπαιδευτικά ιδρύματα που συστάθηκαν, αρχικά, για τα παιδιά των υπαλλήλων της Ε.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή». Α. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα Α: Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: ΤΑΣΕΙΣ,

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος υπό έμφαση για τη σχολική χρονιά 2015-2016

Στόχος υπό έμφαση για τη σχολική χρονιά 2015-2016 Στόχος υπό έμφαση για τη σχολική χρονιά 2015-2016 «Ευαισθητοποίηση των μαθητών κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και προώθηση της ισότητας και του σεβασμού, στο πλαίσιο της εκστρατείας κατά της

Διαβάστε περισσότερα

Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης

Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Κογκίδου, Δ. & Τσιάκαλος Γ. Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Η Κυριακάτικη Αυγή στις 24 Απριλίου 2005 και στο: Γ. Τσιάκαλος (2006) Απέναντι στα εργαστήρια του

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΡΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΡΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Αγγλικής Δημόσιας Εκπαίδευσης Web site: www.pekade.gr e-mail: info@pekade.gr Αρ. Πρωτ.: 01 Αθήνα, 14 Φεβρουαρίου 2017 Προς: τη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Π.Ι.Ε.)

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών για την ειδικότητα των νηπιαγωγών των εκπαιδευτικών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, ακριβώς λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού και των υψηλών βαθμολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Κύπρου Τμήμα Επιστημών της Αγωγής. MA Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση

Πανεπιστήμιο Κύπρου Τμήμα Επιστημών της Αγωγής. MA Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση Πανεπιστήμιο Κύπρου Τμήμα Επιστημών της Αγωγής Φιλοσοφία του προγράμματος MA Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση Η Κυπριακή κοινωνία, πολυπολιτισμική εκ παραδόσεως και λόγω ιστορικών και γεωγραφικών συνθηκών

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ (ΓΕ.Λ.)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ (ΓΕ.Λ.) ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘ. 4186 Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις. Εκδίδομε τον ακόλουθο νόμο που ψήφισε η Βουλή: Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ (ΓΕ.Λ.)

Διαβάστε περισσότερα

Εκδήλωση της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. Δ Ι Α Λ Ο Γ Ο Σ Μ Ε Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Α Κ Ο Μ Μ Α Τ Α ΓΙΑ ΤΗΝ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αθήνα, 7 Μαΐου 2017

Εκδήλωση της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. Δ Ι Α Λ Ο Γ Ο Σ Μ Ε Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Α Κ Ο Μ Μ Α Τ Α ΓΙΑ ΤΗΝ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αθήνα, 7 Μαΐου 2017 Εκδήλωση της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. Δ Ι Α Λ Ο Γ Ο Σ Μ Ε Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Α Κ Ο Μ Μ Α Τ Α ΓΙΑ ΤΗΝ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αθήνα, 7 Μαΐου 2017 Εισήγηση της Β. Δενδρινού, Ομ. Καθηγήτρια ΕΚΠΑ Πρόεδρος της Επιτροπής

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ)

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020 Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Οι Άξονες Προτεραιότητας 6,7,8,και 9 περιλαµβάνουν τις παρεµβάσεις του τοµέα

Διαβάστε περισσότερα

Σύνολο δεικτών. Δημιουργήθηκε από την ΑΝΤΙΓΟΝΗ. Στο πλαίσιο του έργου DARE-Net Desegregation and Action for Roma in Education Network

Σύνολο δεικτών. Δημιουργήθηκε από την ΑΝΤΙΓΟΝΗ. Στο πλαίσιο του έργου DARE-Net Desegregation and Action for Roma in Education Network ΑΝΤΙΓΟΝΗ - Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Πτολεμαίων 29Α, 6 ος όροφος, 54630 Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα-πειραματικά σχολεία

Πρότυπα-πειραματικά σχολεία Πρότυπα-πειραματικά σχολεία 1. Τα πρότυπα-πειραματικά: ένα ιστορικό Τα πειραματικά σχολεία (στα οποία εντάχθηκαν με το Ν. 1566/85 και τα ιστορικά πρότυπα σχολεία) έχουν μακρά ιστορία στον τόπο μας. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, ευρωπαϊκές κοινωνικές αξίες και γλώσσα: συγκριτική αποτύπωση συμπερασμάτων του προγράμματος GRUNDTVIG MIVAL 2011-2013.

Μετανάστευση, ευρωπαϊκές κοινωνικές αξίες και γλώσσα: συγκριτική αποτύπωση συμπερασμάτων του προγράμματος GRUNDTVIG MIVAL 2011-2013. Μετανάστευση, ευρωπαϊκές κοινωνικές αξίες και γλώσσα: συγκριτική αποτύπωση συμπερασμάτων του προγράμματος GRUNDTVIG MIVAL 2011-2013. Βασιλική Τσεκούρα, Διευθύντρια Κατάρτισης του ΔΑΦΝΗ ΚΕΚ, Υπεύθυνη Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Κοινωνική Συνοχή Ομιλία ΠΖ

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Κοινωνική Συνοχή Ομιλία ΠΖ Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Κοινωνική Συνοχή Ομιλία ΠΖ «Πας μη Έλλην βάρβαρος» Αυτή η αντίθεση παρόλο που προβάλει ως προαιώνια, εμφανίζεται κατά τον 5 ο αιώνα και παγιώνεται μόνο μετά τη νίκη των Ελλήνων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑIΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΑΡΗΣ 2016

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου. Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας]

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου. Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2015 [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] Κείμενο Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας στοχεύει στο να ελέγξει τον βαθμό, στον οποίο οι υποψήφιοι,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ Οκτωβρίου 2009

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ Οκτωβρίου 2009 ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ 16-17 Οκτωβρίου 2009 Σημερινή κατάσταση της Περιφέρειας Αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί από Ελλάδα Διδάσκοντες με μακροχρόνια εμπειρία ελληνικής ή

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Σ ΕΝΑ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Σ ΕΝΑ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Σ ΕΝΑ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Morela Eri, PhD Αποσαφήνιση των όρων Πολιτισμός: προέρχεται από το

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 272 final/2 ANNEX CORRIGENDUM This document corrects the document COM(2018) 272 final. Concerns correction of date for all linguistic versions. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Ρυθμίσεις Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) και Τάξεων Υποδοχής ΖΕΠ» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΘΕΜΑ: «Ρυθμίσεις Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) και Τάξεων Υποδοχής ΖΕΠ» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 2388/2015, τ. Β ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ --- ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα

Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα ΠΕΓΑ - Νέες τεχνολογίες και πρόσβαση στον πολιτισμό και την τοπική ιστορία για άτομα με αναπηρίες. Η περίπτωση των ατόμων με προβλήματα όρασης. Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα Μπορούμε

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία

Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία [Η Ελληνική Γλώσσα στην Ευρώπη] Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία Α. Ευρωπαϊκοί φορείς αρμόδιοι για την άσκηση γλωσσικής πολιτικής - Συμβουλευτικά όργανα και οργανισμοί Ευρωπαϊκή Επιτροπή - http://ec.europa.eu/education/policies/lang/languages_en.html

Διαβάστε περισσότερα

Προκήρυξη. Πανελλήνιος Σχολικός Διαγωνισμός «ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ»

Προκήρυξη. Πανελλήνιος Σχολικός Διαγωνισμός «ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ» Προκήρυξη Πανελλήνιος Σχολικός Διαγωνισμός «ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ» Το σωματείο Ορίζοντες προκηρύσσει διαγωνισμό με τίτλο «ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ» για το διδακτικό έτος 2018-2019.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Morela Eri, PhD Έννοια της Ολυμπιακής Παιδείας Μορφωτική διαδικασία που αποσκοπεί στην αγωγή των νέων σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητικά δεδομένα για την κατάρτιση και τις αντιλήψεις φιλολόγων σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης

Ερευνητικά δεδομένα για την κατάρτιση και τις αντιλήψεις φιλολόγων σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Έρκυνα, Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Επιστημονικών Θεμάτων, Τεύχος 2o, 175-190, 2014 Ερευνητικά δεδομένα για την κατάρτιση και τις αντιλήψεις φιλολόγων σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Ευγενία Δανιηλίδου¹,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο 1 Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας, αλλά και ανταγωνισμού των γλωσσών. Από την εποχή της ίδρυσης

Διαβάστε περισσότερα

Κατηγορίες υποψηφίων που γίνονται δεκτοί στο Πρόγραμμα: Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Κατηγορίες υποψηφίων που γίνονται δεκτοί στο Πρόγραμμα: Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «Αξιολόγηση Εκπαιδευτικής Επάρκειας Ανάπτυξη παιδαγωγικών και διδακτικών δεξιοτήτων στη Γενική, Ειδική και Διαπολιτισμική Αγωγή, με έμφαση στην Καινοτομία και

Διαβάστε περισσότερα

Η αξιολόγηση ως μηχανισμός ανατροφοδότησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Η αξιολόγηση ως μηχανισμός ανατροφοδότησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας Η αξιολόγηση ως μηχανισμός ανατροφοδότησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας Δρ Ειρήνη Ροδοσθένους, ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Αξιολόγηση του μαθητή Βασικός στόχος της αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη Π.Ε Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών Συντονίστρια Τοπικού Δικτύου «Αειφόρα σχολεία Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών» ΤΟΠΙΚΟΥΔΙΚΤΥΟ ςχολειων AEΙΦΟΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

Παροχή τεχνικής υποστήριξης στα μέλη των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ), παροχή κατάρτισης στους εμπλεκόμενους σε αυτά σχετικά με τη λειτουργία

Παροχή τεχνικής υποστήριξης στα μέλη των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ), παροχή κατάρτισης στους εμπλεκόμενους σε αυτά σχετικά με τη λειτουργία Παροχή τεχνικής υποστήριξης στα μέλη των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ), παροχή κατάρτισης στους εμπλεκόμενους σε αυτά σχετικά με τη λειτουργία των Συμβουλίων αυτών και διευκόλυνση της δικτύωσης,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια Ερευνητική προσέγγιση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στην παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ TIMSS 2015 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS Τι είναι η Έρευνα TIMSS; Η Έρευνα Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) του Διεθνούς Οργανισμού για την Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα