IT-TRIQ TAS-SALIB. fuq il-passi ta Ìesù fit-toroq ta Ìerusalem. John Abela ofm

Transcript

1

2 IT-TRIQ TAS-SALIB fuq il-passi ta Ìesù fit-toroq ta Ìerusalem John Abela ofm Malta 2002

3 Camputer Setting u grafika: Ìwann Abela ofm Ritratti: Joseph Magro ofm u Ìwann Abela ofm Stampat PEG Ltd. Pitura: Via Sagra ta Francesco Zahra (Knisja Santa Marija ta Ìesù - Il-Belt) π Kummissarjat ta l-art Imqaddsa u Edizzjoni TAU - Malta 2002

4 L-isfond L-atmosfera fil-belt ta' Ìerusalem 3 It-triq tas-salib f'ìerusalem, il-"belt ta' Alla tag na", il-"belt tas-sultan il-kbir", il-"belt ta' Ìesù Kristu", hija esperjenza unika. Tmexxik fuq il-passi ta' Ìesù lejn il-kalvarju. I ieg lek t oss il-preωenza ta' dawk il-waqtiet drammatiçi fil- ajja ta' din il-belt. Kien jum b al afna o rajn fix-xahar t'april tas-sena 30 wk imma kien jum ta' rajjiet tremendi. Il-belt kienet ferrie a fi spirtu ta' festa. Eluf ta' Lhud kienu n abru fil-belt biex jiççe-lebraw il-festa ta' Pesa. Kienu obbligati jag mlu dan il-pel-legrina ("tliet darbiet fis-sena tag milli festa...tliet darbiet fis-sena jidher kull ra el fostkom quddiem il-mulej, is-sid" - EΩ 23,14-17) u f'din il-festa partikulari ta' Pesa ma kien hemm xejn straordinarju. Kienu n abru biex jiççelebraw. Imlew it-toroq, tpaxxew bid-dehra li ssa rek tat-tempju majestuω u çert li kienu kburin li kellhom tempju b al dan f'belthom li j abbatha mal-monumenti pagani tal- akkiema rumani tag hom. Xi w ud in abru jqasqsu fuq dak u fuq l-ie or. O rajn, speçjalment xi Ûelota ta' ras s una, kien isefsef fil-widnejn kliem ta' mibeg da kontra l- akkiema barranin. Ma kien hemm l-ebda rokna f'ìerusalem li ma kienetx okkupata. Il-lukandi kienu mimlija u l- nub tal-g olja taω-ûebbu offrew g add ta' g erien b ala kenn. Ir-rag ajja n abru fit-trufijiet tal-belt bl-imrie el tag hom biex ikunu jistg u ibieg u l- rief lil dawk li

5 4 kienu se jieklu l-ikla ta' l-g id. Minn dawn, fil-festi, kellhom joqtlu bil-mijiet! Mit-Tempju kienu qed jaslu l-il na mqanqla tal-bejjieg a u ta' dawk li jsarrfu l-flus. Il na li kienu jit alltu mal-g ana u t-tif ir lill-mulej. L-arja kienet mimlija bir-ri a ta' l-inçens u ta' la am ma ruq g as-sagrifiççji. Kienet urnata mimlija attività. Kien il-ìimg a wisq probabbli s-7 t'april tas-sena 30 wk. Talba G aωiω Ìesù. Kemm-il darba ejt fil-belt tieg ek! Kemm-il darba ççelebrajt mal-poplu tieg ek fit-tempju! Kemm-il darba rajt b'g ajnejk kif il-li i u l-profeti kienu nbidlu f'madmad fuq l-ispallejn tal-poplu! Kemm-il darba, bilqieg da fil-wesg at tat-tempju, assejtek insultat bil-mod kif il-poplu tieg ek kien joffri t-talb u s-sagrifiççji tieg u. Donni nista' nisimg ek ittenni l-kelmiet "x'tiswieli l-kotra tas-sagrifiççji tag kom?... xbajt mis-sagrifiççji tal- ruq tal-bdabad, u mixxa am tal-bhejjem smien. Id-demm tal-gniedes u l- rief u ta' l-imtaten ma jog obnix" (IΩ 1,11). Mulej, g allimni n obbok b'qalbi u mhux biss bil-kliem!

6 L-ewwel stazzjon preliminari Ìesù jinωel fil-ìetsemani 5 Kollox beda ftit Ωmien qabel. Ìesù niωel fil-ìetsemani flimkien mad-dixxipli. Qasam il-wied ta' Kidron. Kien dlam çappa. Fuq ir-ri tal-wied kien hemm it-tempju u l- itan talbelt. Ìesù jitlob u jbati fis-solitudni. Id-dixxipli, bin-ng as, jorqdu: "...inxte et fl-art, u talab li, jekk jista' jkun titwarrab minnu dik is-sieg a. U qal "Abba, Missier, kollox jista' jkun g alik, bieg ed minni dan il-kalçi! IΩda mhux li rrid jien, imma li trid int. Ìie dejhom u sabhom reqdin" (Mk 14,35-37). F'daqqa wa da is-skiet tal-wied inkiser mill-passi mg a la tal-g assiesa tat-tempju. Kienu mmexxija minn wie ed middixxipli. Ìesù jirçievi bewsa mhux ta' m abba imma ta' egoiωmu. Jarrestawh. Kollox beda hawn f'dan il-wied, g addell tat-tempju tal-mulej. Óaduh mag hom u telg u lejn iddar tal-qassis il-kbir.

7 6 Talba G aωiω Ìesù, int g arqan. Le, qed tnixxi d-demm. Batejt aktar minn dak li a na nistg u nimma inaw. Mulej, assejt li abbandunak kul add. Óadd ma qasam mieg ek dawn il-waqtiet ta' solitudni, lanqas dawk li inti g aωilt biex ikunu dixxipli tieg ek. Lanqas dawk li kienu xhieda tal-glorja tieg ek fuq l-g olja tat-tabor. Lanqas dawk li kienu xhieda tal-mirakli u li mag hom kilt, xrobt w irqadt. Kienu g ajjenin, Mulej, u raqdu. Nitolbok, Mulej ag mel li jien nifhem aktar xi jfisser li nishar mieg ek, li naqsam mieg ek ajtek, li nkun wie ed minn dawk li nimxi warajk, li nemmen fi kliemek u nimita g emilek!

8 It-tieni stazzjon preliminari Ìesù me ud g and Kajfa 7 Kollox kien importanti u kellhom isibu soluzzjoni kemm jista' jkun malajr. Kien me tie li je ilsu minnu. Kien wisq biex tissaportih. Kliemu kienu qed i ieg lhom i ossuhom inçerti. Huma kienu l-g alliema u add ma seta' jie u posthom. Huma kienu l- usti u add ma seta' j ammrilhom wiççhom quddiem il- ens taghhom. Kienu komdi fuq is-si ijiet tal-poter. Kienu tg allmu kif jag mlu l-kompromessi biex isalvaw wiççhom. Issa kienu qed jippassi aw minn na a g all-o ra tal-kamra u qed jistennew li jiffaççjaw dan il-bniedem aωin li kien qed jippriedka u li kellu l-ardir jid ol fit-tempju tag hom u jaqleb l-imwejjed tal-bejjieg a u s-sarrafa tal-flus. Kif kellu l-wiçç jag mel dan? Ma jafx li minn dawn it-taxxi kienu jie du l-g ixien tag hom? Din kienet ix-xoqqa f'moxta. Ìabuh quddiemhom. Ma kienux qed jifhmu dak li kienu jg idu l-kitbiet tag hom: "Jien b al aruf wejjed me ud g all-qatla, ma kontx naf li jg addu kontrija u jg idu: 'Óa noqtlu s-si ra bil-

9 8 frott tag ha; inqaççtuh mill-art tal- ajjin, u ismu ma jiftakruhx aktar" (Ìer 11,19). G ajnejhom kienu mg ammda bilmibeg da u qlubhom kienu 'l bog od mill-mulej. "Óadu lil Ìesù g and il-qassis il-kbir, u n abru l-qassisin il-kbar kollha u x-xju u l-kittieba" (Mk 14,53). Staqsewh ftit mistoqsijiet, semg u ftit xhieda mixtrija u kollox kien lest: "kien hemm afna li xehdu bil-qerq kontra tieg u" (Mk 14,56). Qatg u s-sentenza. Qablu li kellu jmut! "U kollha qatg uhielu li kien aqqu l-mewt" (Mk 14,64). Kif setg u, l-img allmin, jinsew il-kliem tal-li i? "La tg awwi x fil- aqq li tag mel; la t arisx lejn wiçç il-fqir; lanqas ma twe a lill-kbir g al wiççu; imma tag mel aqq mill-proxxmu tieg ek fis-sewwa" (Lev. 19,15). Sakkru wkoll widnejhom g al missirijiethom il-profeti li kienu tennew: "issa dalwaqt inferrag qillti fuqek; g adbi nserra fik; nag mel aqq minnek skond im ibtek, u nwaddab qωiωijietek kollha quddiemek" (EΩek 7,8); "...il-prinçep u l-im allef jittalbu rigali, u l-kbir jitkellem kif jog ob lilu; kul add i awwad"(mik 7,3). Imma ma kienux kuntenti bil-vendetta tag hom, BeΩqulu f'wiççu u g addewh biω-ωmien. Matul dak il-lejl, il-mulej tad- Dawl, kien me ud fid-dlam. Hu, il-mulej ta' l-im abba, kien imsawwat mill-g assiesa. L-g ases adu gost ikasbru l-vittma tag hom u nsew il-kelmiet "...jien ukoll nag Ωel l-hemm g alihom, u dak li jibωg u minnu nix tu fuqhom. G ax jien sejja t u add ma wie eb,

10 tkellimt u ma semg ux. G amlu l- aωin f'g ajnejja u g aωlu dak li ma jog obnix" (IΩ 66,4). Imma x-xju g addew il-lejl jitkellmu. Kellhom isibu soluzzjoni. Kellu jmut. Imma kif? Kif setg u jiffaççjaw il-poplu? Kif setg u je ilsu minnu bil-kwiet? Kif setg u jesegwixxu l-kundanna? Ma setg ux i a ruh g all-mewt. Ikunu qed jirriskjaw afna. Elf misoqsija u elf twe iba! Fl-a ar xi add tnebba. Pilatu, l-prokuratur ruman li kollha kienu jobog du, seta' jg inhom. DaΩgur li seta'. Hu kien jaf li huma g andhom il-poter fuq il-poplu! Kif seta' ma jismag homx? Hekk hu jkun dak li jesegwixxi lil din il-vittma li huma kienu di à kkundannaw. Hu jkun dak li jg inhom je ilsu mis-sens ta' tija quddiem il-mewt ta' dan il-profeta li pproklama lilu nnifsu Messija. Il- in kien gerbeb u fuq ix-xefaq, minn wara l-g olja taω- Ûebbu, ix-xemx kienet tielg a u l-belt kienet qed tistenba. Ftit in ie or u t-toroq jimtlew. Je tie i affu. Kellhom jaqsmu l-belt minn na a g all-o ra biex jakkumpanjaw lil dan il-pri unier prezzjuω: "filg odu kmieni l-qassisin il-kbar iltaqg u malajr max-xju u mal-kittieba u mas-sanhedrin kollu biex jiftiehmu bejniethom. Mbag ad rabtu lil Ìesù, aduh u tawh f'idejn Pilatu" (Mk 15,1). 9

11 10 Talba G aωiω Ìesù xi ralhom dawn in-nies? G aliex kienu daqshekk ta' ras iebsa mieg ek? G aliex? Huma qraw l-iskrittura, kienu jafu x'kienu l-weg diet, kienu qed jistennew il-wasla tieg ek b ala l-messija. Imma Le, Mulej! Huma riedu Messija differenti. Huma riedu Messija politiku. Int kont wisq dg ajjef u mimli niena biex ti i aççettat minnhom. Kemm huwa minnu l-kliem: "..u webbsu qalbhom daqs id-djamant biex ma jobdux il-li i u l-kliem tal- Mulej ta' l-eωerçti li kien baghat l-ispirtu tieg u permezz tal-profeti ta' l-img oddi" (Ûak 7,12). G aωiω Ìesù, g inni nifta qalbi u g inni nibdilha alli ng ix il-kmandamenti tieg ek. "Iva, nag tihom qalb o ra, u nnissel spirtu did ewwa fihom; naqlg alhom il-qalb tal- ebel minn isimhom u nag tihom qalb tal-la am, biex huma jimxu fuq ilpreçetti tieg i u j arsu l-li ijiet tieg i u jag mluhom" (EΩek 11,19).

12 It-tielet stazzjon preliminari Ìesù quddiem Pilatu 11 G all-prokuratur Ruman tal-lhudija qatt ma kienet esperjenza sabi a li jitla' Ìerusalem minn Çesarija, belt fuq il-kosta tal- Mediterran. Kien jaf sew li dawn il-popli dejjem riedu li tg addi tag hom u lilu dejjem ietu aωin. U f'dawn l-okkaωjonijiet, meta l-belt tkun ma nuqa bin-nies ejjin minn madwar l-imperu kollu, kellu jitla' hawn u mit-twieqi tal-fortizza jg asses il-bit a tat- Tempju. Kien jammira s-sbu ija ta' dan il-bini majestuω imma ma setax jifhem g aliex kien daqshekk importanti. Ma setax jifhem g aliex ma kienux jibqg u fi djarhom u lilu j alluh jistrie f'çesarija. Óadd ma kien infurmah li kien hemm xi inçidenti speçjali fil-jum ta' qabel. Kmieni filg odu sab ru u quddiem emg a nies t abbat fuq il-bieb tal-fortizza. Óasduh! Talab parir qabel ma ltaqa' mal- emg a. Óadd ma kien jaf g aliex dak l-g ag a kollu. Talabhom jid lu imma ma riedux. Ma setg ux jid lu f'dar pagana g ax inkella jitni su u g alhekk ma kienx ikunu jistg u jieklu l-ikla tal-g id (Ìw 18,28). "Kemm ta wid f'din ir-reli jon!" aseb bejnu u bejn ru u.

13 12 Ipprova je les u jibg at l-arrestat g and Erodi hekk kif sar jaf li kien ej mill-galilija. Il- emg a telqet lejn il-palazz ta' Erodi. Pilatu aseb li kien abha Ωew g ax hu ma setax jifhem g aliex kienu abuh quddiemu biex jg addi aqq. L-arrestat kellu arstu, iddehra u kliemu differenti minn dik ta' dawk miωmuma fil- absijiet tieg u. U waqt li kien qed ja seb biex jitlaq minn din il-belt, sema' mill- did it-twerωiq u l-g ajjat fit-triq. Ma riedx jemmen l-g ajnejh. Il-kotra bdiet tiωdied u kienu ejjin lejn il-fortizza jimbuttaw lillarrestat u jg adduh biω-ωmien. Din ma kienetx log ba. Dan kien qed ise tassew. Ir-rabja kienet tinstema' f'le inhom. Kien me tie jag mel xi a a. Iddeçieda li jiddiskuti kollox mal-pri unier. Ma kienx jaf li quddiemu kellu s-"sid tas-sidien u s-sultan tas-slaten". Avolja l-arrestat tkellem dwar saltna, xorta kien g adu ma fehemx. U l- emg a kienet qed tg ajjat b'sa a. Rieduh mislub akkost ta' kollox. "Possibbli dan il-bniedem kien daqshekk aωin?" staqsa lilu nnifsu. Ipprova jsolvi l-kobba m abbla. Mar quddiemhom u offri-

14 elhom l- elsien ta' dan Ìesù jew ta' Barabba. Tbella quddiem it-twe iba tag hom. Riedu je ilsu lil Barabba u mhux lil dan ir-ra el tal- arsa nnoçenti. Pilatu ma kienx jaf li kien hemm xi flus qed ji ru fl-idejn!!! Ipprova jsib soluzzjoni o ra, soluzzjoni mdemma. Jag tih is-swat! Il- wejje bid-demm jistg u forsi jnisslu niena. Minn fuq is-si u tal- aqq ippreωentalhom il-vittma mxarrba bid-demm wara d-disg a u tletin daqqa ta' sawt! "Hawn hu ilbniedem" g ajjat! Imma deher li d-demm kien qed jitlob aktar demm hekk kif bdew jg ajtu l-kundanna tal-mewt! Kien imωebla u mwarrab minn niesu avolja kien innoçenti!!! 13

15 14 Talba G aωiω Ìesù, min jista' jiddeskrivi l-u ieg ta t id-daqqiet tas-sawt? Imma xorta bqajt hemm wieqaf u marbut tilqa' fuqek id-daqqiet mis-suldati Ωelanti li waslu nkurunawk bix-xewk. Riedu jg adduk biω-ωmien u b all-g ases Lhud fid-dar ta' Kajfa umiljawk. Imma int bqajt hemm. Meta kont quddiem Pilatu tlabtu bil- niena ming ajr lissint kelma. Imma hu ma tax widen il-"le en sieket" tieg ek. Minflok ta' widen g all-g ajjat li kien ej minn ma enb ilfortizza. Mill- did smajt il-kliem tal-profeta IΩaija: "Tajt dahri lil dawk li kienu jsawwtuni, addejja lil dawk li kienu jnittfuli l iti; ma bejtx wiççi mit-tg ajjir u l-bωieq. Sidi l-mulej jg inni, g alhekk ma nit awwadx; g alhekk g amilt wiççi b aω-ωnied: jien naf li ma jkollix mniex nist i. Dak li jag mel ustizzja mieg i jinsab fil-qrib. Min se je odha mieg i? Óa noqg odu g all- aqq flimkien! Min hu kontrija? Óa jersaq lejja! Ara, Sidi l-mulej jg inni: min se jag tini tort? Arahom ilkoll kemm huma jitmermru b al libsa li tikolhom il-kamla" (IΩ 50,6-9). G aωiω Ìesù g allimni nissaporti kull u ieg fis-skiet!

16 L-ewwel stazzjon Ìesù kkundannat g all-mewt. 15 Pilatu kien mimli rabja min abba l-g ebusija ta' rashom. Is-suldati tieg u nis u kuruna tax-xewk u qeg duha fuq ras il-vittma u fuq spallejh xeddewlu mantar amrani. Ma kellux dehra ta' sultan u avolja dawk hemm barra kienu qed jg ajtu ma setax isib ra uni g aliex kellu joqtol lil dan ir-ra el li abulu quddiemu. Kellu juri snienu. Dawn il-fanatiçi kienu qed juωawh. Kellu jurihom li hu mhux dg ajjef u li ma kienx se ji i milg ub bil-pjanijiet tal-qerq li ejjew. Insista li kienu huma li g aωlu l-mewt g al dan ir-ra el u li kienu huma li qed jie du kull responsabiltà g al g emilhom. Kif se jag mel biex jikkonvinçihom? Kellu g alfejn? DaΩgur li le! G addew diversi sig at. Óass it-tbehrin f'mo u jiωdied imma xorta kien g adu ma sabx soluzzjoni g al din il-kobba im abbla. G alhekk "Pilatu ab lil Ìesù barra u qieg du fuq sedja g olja, filpost imsejja Litòstrotos, bil-lhudi Gabbatà" (Ìw 19,13). Qag ad bilqeg da biex jaqta' s-sentenza iωda "waqt li kien bilqieg da fuq is-si u tat-tribunal martu bag tet tg idlu: 'qis li ma jkollokx x'taqsam ma' dan ir-ra el ust, g ax illum min abba

17 16 fih batejt afna fil- olm'"(mt 27,19). Óass id-dinja ddur bih. Il-konfuΩjoni f'mo u Ωdiedet imma kien jaf li ma setax itawwal aktar. G alhekk a l-ilma, " asel idejh quddiem il-poplu u qal: 'Jien m'iniex ati ta' dan id-demm: dan arawh intom'" (Mt 27,24). Da al ji ri 'l ewwa u alla f'idejn is-suldati biex jesegwixxu l-kundanna. Talba G aωiω Ìesù, x' assejt waqt dawk il-waqtiet tal-biωa? Kif stajt ma tag tix kaω tal-velenu li bdew jobωqulek f'wiççek? Kif stajt tibqa' sieket? G aliex ma wrejthomx mill- did qawwietek? F'din il-bit a nista' nist ajjel g ajnejk baxxi lejn l-art u f'qalbek talba lill-missier g ad-dnubiet tal- afna, inkluω jien. Iva, g aωiω Ìesù, nista' nist ajjel l-u ieg li assejt meta ttrattawk daqs li kieku traditur, daqs li kieku qattiel, meta fil-fatt kulma g amilt huwa li ppriedkajt u pprattikajt l-im abba! Ìorrni mieg ek fit-triq tal-kalvarju Mulej biex jien ukoll nitg allem inkun wejjed fis-sitwazzjonijiet diffiçli ta' ajti.

18 It-Tieni stazzjon Ìesù j orr is-salib 17 Il-kelma riet b al le a ta' berqa. Fit-triq ma enb il-fortizza il-fer kien evidenti. Kienu qed itaptpu fuq spallejn xulxin. Kien irnexxielhom je ilsu minn predikatur ie or skomdu. Kellhom biss jistennew ftit waqtiet sabiex kollox jg addi b'wiçç il- id. Il-kelma waslet fl-irkejjen kollha tal-belt li r-rumani kienu se jesegwixxu tliet persuni u fosthom kien hemm il-predikatur tal-galilija. Kien hemm u ud li baqg u imbell a quddiem a bar b al din. Kien hemm o rajn li ma riedux jemmnu g ax asbu li dawn kienu xnihat li xterdu malajr permezz tal-mezzi ta' komunikazzjoni ta' Ωmienhom: il-kelma minn fomm g al fomm! Imma kien hemm dawk li twerwru quddiem l-a bar. Issa n abru jista bew. Jekk kienu se joqtlu lilu, l-mexxej tag hom, fi ftit Ωmien jista' jkun tmiss lilhom. Fit-truf tal-belt Pietru kien qed jibki bla heda wara li ça ad lill-img allem g al tliet darbiet.

19 18

20 F'disprament Ìuda re a' mar il-belt g and ix-xju talpoplu. Ried iroddilhom il-flus li tawh. Ûbalja. Óaseb li seta' jixtri mill- did lill-img allem. Imma l-img allem tieg u kien di à ie mibjug lill-le junarji Rumani. Iddispra, arab u mar tg allaq. Fil-bit a tal-fortizza it-t ejjijiet kienu lesti. In iebu Ω-Ωew allelin u ing atatilhom l-g uda l-mimduda biex i orruha. Issa kollox lest. Il-purçissjoni solenni tista' tibda. Ìesù "i orr is-salib tieg u" (Ìw 19,17) beda t-"triq tas-salib". Il-bibien tal-fortizza nfet u. Óar u s-suldati flimkien ma' l-ikkundannati. Ìesù jidher dg ajjef u bilkemm jista' jieqaf fuq saqajh. Imma b'dinjità kbira are mill-fortizza. Fuq ix-xellug lema il- ajt ta' barra li kien idawwar it-tempju u quddiemu t-triq li to ro 'l barra mill-bieb tal-belt. Fuq il- enb tat-triq uçu da kana: ix-xhieda mixtrija kienu qalg u ftit flus u x-xju kienu reb u l-"battalja tag hom". Ìesù ares fiss f'g ajnejhom. Ma kienx qed jitlobhom niena. Ma kellux in g al dan. Kien siebu li jwettaq il-missjoni tieg u sattmiem. Kien jaf li "mhux dawk li huma f'sa ithom je tie u t-tabib, iωda l-morda" u li mhux lil usti ie jsejja imma lill-midinbin g allindiema (Lq 5,31-32). Waqt li ares lejhom donnu sema' mill- did il-le en ta' Xmuni: "se j ib il-waqg a u l-qawmien ta' afna 19

21 20 f'iωrael; se jkun sinjal li jmeruh... biex jinkixfu l- sibijiet mo bija fil-qlub ta' afna"(lq 2,34-35). Talba G aωiω Ìesù, x'g adda minn quddiem g ajnejk meta s-suldati rumani offrewlek l-g uda l-mimduda tas-salib? X' assejt meta t-toqol tal-g uda serra fuq g onqok? L-umiltà tieg ek ieg litek taççetta t-toqol tal-g uda u permezz tag ha lqajt fuq spallejk id-dnubiet tag na, biex i orrhom mieghek lejn l-"g olja tas-salvazzjoni". Iva, g aωiω Ìesù, jiena nemmen li l-"ubbidjenza" tieg ek abitilna l-óelsien g aliex "g ad li kellu n-natura ta' Alla ma qag adx ifittex tieg u li hu daqs Alla, iωda xejjen lilu nnifsu billi a n-natura ta' lsir; sar jixba lill-bnedmin, u deher minn barra b ala bniedem, çekken lilu nnifsu, billi obda sal-mewt, anzi salmewt tas-salib" (Fil 2,6-8). G aωiω Ìesù g allimni nkun lest nag ti lili nnifsi g all-o rajn!

22 It-tielet stazzjon Ìesù jaqa' g all-ewwel darba 21 Il-purçissjoni alliet il-fortizza. Óar u mill-bieb tal-belt u mxew lejn l-art xag ri fuq ix-xaqliba tal-punent tal-belt. Ma kienetx triq façli g ax kienet tinωel lejn il-wied tat-tyropeon u minn hemm titla' lejn il-qorrieg a. Ri lejn Ìesù kienu jirtog du. Is-suldati kienu qed jimbuttaw lill-ikkundannati. Kellhom itemmu xog olhom kemm jista' jkun malajr! Matul it-triq ix-xena bdiet tinbidel. Kien hemm afna o rajn li ew 'l barra mill- itan tal-belt biex jaraw il- "purçissjoni". Dawn l-aktar kienu nisa. L-ir iel kellhom wejje o ra x'jag mlu. Kien lejlet il-festa ta' l-g id u g alhekk kellhom i ejju l- rief u fit-tlieta ta' wara nofsinhar je duhom biex joqtluhom fit-tempju. L-ir iel ta' IΩrael kienu qed i ejju l- rief g all-qatla. Is-suldati Rumani kienu qed jie du lill-"óaruf t'alla" (Ìw 1: 29-36)g all-qatla: " aqruh u hu qag ad g alihom bla biss feta fommu; b al aruf me ud g all-qatla, u b al nag a mbikkma f'id min i iωωha, ma feta x fommu" (IΩ 53,7). Ìesù kien dg ajjef u ri lejh kienu jirtog du ta t it-toqol talg uda tas-salib. Ma fela x aktar. B'sabta waqa' ta t is-salib, b'wiççu fil- ama tat-trejqa. Nifsu maqtug. Ilbiesu jift ulu mill- did il- rie i. Is-suldati issa ew ji ru fuqu u bla dewmien refg uh minn ta t l-g uda tas-salib. L-u ieg kien insopportabbli. Óassu daqs li kieku spallejh kienu se jinqalg u. Idejh miftu a bera. Ma kienx hemm niena fl-im ieba tas-suldati. Fi ftit sekondi biss Ìesù re a' kien bilwieqfa bl-g uda tas-salib fuq spallejh. Kienu waqtiet li ma setg ux jg addu u Ìesù talab jg ajjat: "Fik Mulej, jien nistkenn; ma jkolli qatt g ax ninfixel. G all- ustizzja tieg ek salvani u arisni; ag tini widen u fittex e lisni. Kun sur g alija; int weg edt li ti i dejjem issalvani, g ax blata u fortizza int g alija. Alla tieg i arisni minn id il- aωin, minn id il-qarrieq u l-kiefer. G ax int Sidi t-tama tieg i; Mulej inti l-fiduçja tieg i sa minn Ωog Ωiti" (Salm 71,1-5).

23 22 Talba G aωiω Ìesù kemm nixtieq ng ix b'serenità l-waqtiet taddg ufija tieg i. Kemm nixtieq nintelaq fl-im abba tieg ek meta n oss fuqi t-toqol tas-salib. Kemm nixtieq li no ro mill- ama kull darba li nitfixkel f'mog dijieti. Kemm nixtieq, g aωiω Ìesù, illi jdejk jerfg uni mill- did u jre g uni lura fi trieqatek. Iva, g aωiω Ìesù, irrid inkun a a wa da mieg ek. Irrid in orr bi tbissima t-toqol ta' ajti. Meta nilma 'l wiççek ta t it-toqol tas-salib ma nistax ma nroddlokx ajr Mulej g ax g o bok i orni fuq spal-lejk bi dnubieti b'kollox b alma rag aj jerfa' fuq spallejh in-nag a a mitlufa mill-mer la. G aωiω Ìesù g inni nqum mill- did kull darba li naqa'.

24 Ir-raba' stazzjon Ìesù jiltaqa' ma' ommu 23 Ìesù jer a' jaqbad it-triq lejn l-imkien tal-kundanna. Lillommu xi add qalilha b'dak li kien qed ji ri. Ma setg etx tissaporti l-il na mimlija mibeg da li kienu jg ajtu ma enb ilfortizza. Imma g amlet minn kollox biex talinqas tara lil binha. Kif seta' qatt xi add jimma ina mod ie or? Hi kienet omm li abbet lil binha. Hi kienet omm li kienet taf sew lil binha u baqg et mieg u f'kull mument ta' ajtu. F'dan il-waqt kiefer rabbiet il-kura u l-qawwa biex tkun ma' binha fit-"triq tas-salib". Wieqfa fil- enb tat-triq asbet dwar il- rajjiet kollha ta' ajjitha ma' binha. Kif setg et f'waqtiet b al dawk ma tiftakarx fil- rajjiet ta' ajjithom flimkien? Binha issa kien hemm quddiemha. Saqajh g adhom jirtog du ta t it-toqol tal-g uda tas-salib, wiççu sfigurat u ismu idemma bid-daqqiet ta' frosta li kien qala'. Avolja sfigurat xorta setg et tara fih l-uniku iben tag ha.

25 24

26 Ma enbha kien hemm ukoll xi nisa o ra. Huma wkoll kellhom il-kura li jo or u mill-mo ba fejn kienu sta bew u ji u fil-miftu biex jiltaqg u mal-mulej f'din it-"triq tas-salib". Hekk, imgeddsa flimkien, xtaqu kieku jwerωqu. F'g ajnejhom id-dmug u qalbhom mu ug a. Ma setg ux jemmnu dak li kienu qed jaraw. Ommu ippruvat tinqala' minn fejn kienet biex tg id kelma lil binha. Ìesù ares lejha. Hu wkoll raha w ipprova jersaq lejn it-tg annieqa elwa tag ha. G al snin twal kien g ex inkennen mit-tg annieqa t'im abbitha. Kien jaf 25 sewwa dik l-g oωωa w il-qalb li abbitu. Óarsithom iltaqg u. Ìesù waqaf, imma f'daqqa wa da ie mbuttat mis-suldati li waslu mg a la. Kellhom jibqg u mexjin. Ma kellhomx in x'ja lu fi kliem fierag u sentimentaliωmi! Ìesù ma qalx kelma imma ares dritt f'g ajnejn ommu. Ming ajr kliem setg u jikkomunikaw permezz t'g ajnejhom. G ajnejhom kienu jaslu sal-qalb u Ìesù kien qed jer a' jtenni l-kliem li qalilha meta kellu biss tnax-il sena "ma tafx li jien g andi nkun f'dak li hu ta' Missieri?" (Lq 2,35). Setg u jibqg u jitkellmu hekk g al dejjem.

27 26 Talba G aωiω Ìesù, waqt li qed t ares fiss f'g ajnejn ommok nista' n oss il- lewwa ta' qalbek, is-sbu ija ta' kliemek, l-im abba bla qies li wasslitek biex tilqa' t-toqol tas-salib. G aωiω Ìesù, çert li batejt meta ilma t id-dmug i elben ma' addejn ommok u smajt l-ilfieq fuq fommha. G aωiω Ìesù, kemm nixtieq li nitg allem in obb ming ajr ma nitkellem, li ng oωω ming ajr storbju, li nkun g al addie or ming ajr ma ntellef bil-preωenza tieg i. Quddiem din ommok imnikkta, g aωiω Ìesù, nitolbok tkabbar fija s-sentimenti umani u tg allimni ng ix b'qalbi miftu a bera g all-o rajn.

28 Il- ames stazzjon Xmun iç-çirinew jg in lil Ìesù j orr is-salib 27 Ìesù jkompli miexi tul il-wied. Issa quddiemu tidher l-g olja fejn se ji i mislub. Mhux wieqfa afna imma wieqfa biωωejjed g al ra el li bata ta t id-daqqiet tas-sawt u b'wiççu jqattar id-demm mill-kuruna tax-xewk li g adu j orr fuq rasu. Saqajh qed jer g u jirtog du. Is-suldati kienu qed jippruvaw iωommu l-folol li issa in abru tul din it-trejqa. Inteb u li dan ir-ra el ma kienx se jasal. Kienu je tie u l-g ajnuna. Óarsu madwarhom qalb il-folla u raw ra el mibni b'saffejn, Xmun minn Çirene. Dan seta' jg inhom. Mieg u kellu liω-ωew uliedu Alessandru u Rufu. Huma wkoll kienu qed jistaqsu lil missierhom x'kien qed ji ri. Qatt qabel ma kienu raw it-tislib ta' xi add u b at-tfal kollha kienu kurjuωi. Missierhom ma setax jispjegalhom g aliex illum, lejlet l-akbar festa tag hom, ir-rumani kienu ddeçidew li joqtlu lil dawn it-tlieta minn nies. Lanqas seta' jispjegalhom g aliex wie ed minnhom kien mimli dmija u liebes kuruna tax-xewk. Huma kienu fl-g elieqi meta se ew il- rajjiet ta' qabel. Ma kienx jaf x' ara dakinhar filg odu.

29 28 Wie ed mis-suldati rumani resaq lejhom u b'arroganza imbuttah l quddiem. Xmun twerwer. Uliedu wkoll. Is-suldat ruman ipprova jispjegalu dak li riedu minnu. Imma Xmun, kif lema lil dak ir-ra el mimli dmija, ma qag adx ja sibha. Óare u resaq lejn Ìesù, g abba fuq spallejh l-g uda tas-salib li kien qed i orr Ìesù. Din kienet l-ewwel darba li dawn it-tnejn iltaqg u u Ìesù ares lejn dan ir-ra el. Min jaf x'qalu lil xulxin f'dak il-waqt? Min jaf x'impressjoni alla Xmun fuq Ìesù? Komplew telg in lejn il-quççata. Ìesù mexa fuq wara. U Xmun donnu semg u jtenni dan il-kliem "ejjew g andi intom ilkoll li tinsabu m abbtin u mtaqqlin u jiena nserra kom. Óudu fuqkom il-madmad tieg i u tg allmu minni, g aliex jiena ta' qalb elwa w umli, u intom issibu l-mistrie g al ru kom. G ax il-madmad tieg i elu u t-toqol tieg i afif" (Mt. 11,28-30). Hekk Xmun wara mixja mal-mulej re a' radd l-g uda lill-ikkundannat.

30 Talba G aωiω Ìesù, nist ajjlek adt nifs meta Xmun ne a minn fuq spallejk it-toqol tal-g uda tas-salib. Óa a li Ωgur g enitek tkompli tielg a lejn l-g olja tal-kalvarju. Iç-Çirinew qasam mieg ek dan it-toqol. Nitolbok, g aωiω Ìesù, g allimni no ro ni ri meta xi add ikun mg affe ta t it-toqol tal- ajja. G allimni kif ninsa lili nnifsi biex ng in lil addie or itaffi t-tbatija. G inni nkun le en g al dawk li ma jistg ux jitkellmu, g ajnejn g al dawk li ma jistg ux jaraw, widna g al dawk li ma jistg ux jisimg u. Imma fuq kull a a o ra ag mel li nkun qalb g al dawk li ma jistg ux isibu l-im abba u l-g oωωa f'dinja mimlija pre udizzji. Ag mel li nkun g ajn ta' dawl g al dawk li huma mtaqqla mid-dlamijiet bla sens. G aωiω Ìesù, allini naqsam mieg ek it-toqol tal-g uda tas-salib b al Xmun iç- Çirinew. 29

31 30 Is-sitt stazzjon Il-Veronica tixxotta wiçç Ìesù Kul add miexi lejn il-g areb. Il-quççata tal-kalvarju issa bdiet tidher lejn il-lvant. Kienet qed tiddomina kontra d-dawl ta' sema ka lan. F'daqqa wa da xi add li kien fil- enb tat-triq arab mill-morsa tas-suldati. Kienet mara. Ìiet ti ri lejn Ìesù i orr f'idejha biçça drapp niedja. Biha mes et id-demm u l-g araq mill-wiçç ta' Ìesù. Ma tatx kaω is-suldati; ma tatx kaω tag ha nnifisha u ma beωg etx mis-suldati u l-g ases. G amlet kollox isitintivament, bl-im abba u l-qalb kbira ta' mara. Rat l-u ieg tieg u u dehrilha li dan il- est seta' jnaqqas ftit minn dik it-tbatija. Ìesù apprezza l-qalb li asset! Óass fuq wiççu ç-çarruta niedja daqs li kieku kienet l-aqwa duwa. Issa seta' jara lill-mara waqt li ne ietlu d-demm u l-g araq minn ma' wiççu. Seta' mill- did jifta g ajnejh u jara l-wiçç xipli tal-mara. Kienet qed tibki u d-dmug kien nieωel ma' addejha lewn il- aw a. Kienet rat mill-qrib l-u ieg ta' dak ir-ra el li kien jinsab quddiemha. Kienet tafu sewwa. Darba kienet qag det bilqieg da g all-kenn ta' si ra tisimg u jitkellem. U waqt li kienet hemm wieqfa quddiemu semg et mill- did l-eku ta' kliemu: "Henjin intom li g alissa bil- u, g ax tag kom hija s-saltna ta' Alla. Henjin intom li g alissa tibku, g ax g ad

32 tithennew. Henjin intom meta min abba Bin il-bniedem in-nies jobg odukom, jaqtg ukom minn mag hom, jg ajjrukom u jwarrrbu isimkom b allikieku kien xi a a aωina. Dakinhar li ji rilkom hekk, ifir u u aqbωu bil-fer, g ax araw, laskom kbir ikun fis-sema. L-istess g amlu missirijietkom lill-profeti. Imma aωin g alikom intom l-g onja, g ax il-fara tag kom adtuh" (Lq 6,21-24). Xtaqet t addnu mag ha imma s-suldati imbuttawha mill- did g al mal- enb tat-triq. 31 Talba G aωiω Ìesù, din il-mara kellha karattru ta' l-azzar u Ωgur li int ammirajt il-qlubija tag ha. Iva, kellha bωonn il-qlubija biex tinqala mill- enb tat-triq. Ìabet ru ha b al bniedem tad-demm u l-la am li j oss quddiem il-mo qrija li kienu qed juruk. Ma baqg etx wa da mill-folla. Kemm hu minnu Mulej, li a na wkoll ne tie u kura biex inkunu nistg u intennu b'le en g oli li a na n obbuk, li a na ng oωωuk, li a na nemmnu fik! Iva Mulej, ne tie u l-kura g aliex afna drabi a na nibωg u li jiddie ku bina min abba l-prinçipji tag na jew min abba l-fidi tag na. G aωiω Ìesù, ag tini maturità biωωejjed biex ma nist ix u ma nibωax nistqarr is-sewwa tieg ek!

33 32 Is-seba' stazzjon Ìesù jaqa' g at-tieni darba It-trejqa lejn l-g olja ssir aktar iebsa. Ìesù jidher bla sa a. Óass mill- did it-toqol, l-u ieg, is-solitudni, l-umiljazzjoni. Fis-skiet jitlob lill-missier u jipprova jkompli miexi. Jipprova ma ja sibx, jipprova ma j ossx, jipprova jibqa' miexi biex jevita daqqiet o ra ta' sawt ming and is-suldati jew aktar g ajjat ta' tkaωbir minn dawk mi bura biswit it-trejqa. Jipprova jevita Ω-Ωrar g ax iwe ag lu qieg an ri lejh. Imma f'daqqa wa da jsib ru u mill- did wiççu fl-art bl-g uda tas-salib tg affi lu g onqu. Jipprova jqum mill-ewwel. Ma fela x jaqla aktar daqqiet ta' sawt; ma setax jitlef din l-a ar taqbida. Qajl qajl u b'kura itajjar minn fuqu d-dg ufija; jipprova jqum. Is-suldat li kien ma enbu offrielu jdejh u g enu jqum. Ìesù ares lejh u raddlu ajr g al dan il- est ta' niena. Ipprova jid aqlu imma x-xedaq kien imdamdam. Min abba l-u ieg lanqas seta jag mel xi espressjoni o ra tal-wiçç biex itenni lis-suldat il- ajr tieg u talli ma tahx daqqa sawt o ra.

34 KwaΩi minn ta t l-ilsien kien qed jirrepeti l-kliem " alli g admi li s aqt jithenna" (Salm 51,8). L-a ar parti tat-telg a issa kienet diffiçli imma kien jaf li kien me tie jasal. Is-suldat taptaplu fuq spallejh biex jibqg u mexjin. Óa nifs qawwi u kompla jimxi. 33 Talba G aωiω Ìesù, kemm-il darba sibt bejni u bejn ru i dwar g aliex g andi naqa' u nqum mill- did! Kemm-il darba tfixkilt fi triqati u er ajt lura lejn l-im abba tieg ek. U int g entni ming ajr mistoqsijiet, ming ajr pre udizzju, ming ajr mibeg da! Int lili tg oωωni u dan is-sentiment jitla' quddiemi meta narak mill- did wiççek fl-art ta t ittoqol tas-salib. Dnubieti qed jg oddu f'dan it-toqol mg obbi fuq spallejk. G aωiω Ìesù, f'dan l-istazzjon ma jien se nitolbok xejn g ajr li nroddlok ajr g all-im abba li int g andek g al kull wie ed u wa da minna. Óajr Ìesù.

35 34 It-tmien stazzjon Ìesù jiltaqa' man-nisa ta' Ìerusalem Issa l-g add ta' nies jaraw il-purçissjoni Ωdiedu. In-nisa baqg u jaslu u Ìesù seta' jismag hom jolfqu, jibku u kultant jixhru b'le en g oli. Hu kien imdorri jisma' u jara xeni b al dawn. Kienu xeni komuni meta niesu kienu jin akmu minn xi diωastru jew meta jmut xi add ma bub. Kien sema' l-biki u l-ilfieq meta kien jg ix f'naωaret. Semag hom ukoll meta mar fid-dar ta' Ìajru f'kafarnahum (Mk 5,38-40) jew f'betanja meta miet LaΩΩru. L-il na jixhru tan-nisa ieg luh jieqaf. Dar lejhom u qalilhom "Nisa ta' Ìerusalem, tibkux lili; imma ibku lilkom u lil uliedkom" (Lq 23,27). Kliemu asadhom. Ma fel ux iwie bu. Ma fehmux x'kien qed jg id. Imma hu tenna: "G ad ji i Ωmien meta jg idu, 'Hienja dik li ma g andhiex tfal, hieni l- uf li qatt ma wiled u s-sider li qatt ma redda'! Mbag ad jibdew jg idu lill-muntanji 'Aqg u fuqna!' u lill-g oljiet 'Ordmuna'. G ax jekk dan kollu qeg din jag mluh liz-zokk meta g adu a dar, mela xi jsir minnu meta jinxef?" (Lq 23,29-31). Kien kliem li asadhom! Imma Ìesù, f'dan il-waqt ta' tbatija, mhux qed ja seb fih innifsu jew dwar l-u ieg u t-tkaωbir li kienu qed jifnuh. Kien siebu biss fil-bniedem u rajjietu, fil-bnedmin kollha. Lema quddiemu rajjiet o ra li jheddu l-umanità. Dawn in-nisa kien me tie li jibdlu l-mod kif ja sbu!

36 Kemm-il darba kien tennieh dan meta g allem fil-galilija jew fil-lhudija? Kemm-il darba g ajjat fuq l-irjie u t-tempesti, fid-deωert u fil-pjanuri g ammiela: "IΩ-Ωmien huwa mitmum u s-saltna ta' Alla waslet: indmu u emmnu fl-evan elju" (Mk 1,15). Mill- did kien qed itennilhom, u permezz tag hom lil dawk li kellhom ji u wara biex jimxu warajh bit-tbissima fuq fommhom: "is-saltna ta' Alla tittie ed ming andkom u ting ata lil ens li jag mel il-frott minnha" (Mt 21,43) g aliex "le en it-tinwi jinstama' minn Sijon: Ah x'rovina ietna, x'g ajb g alina. Ikollna nitilqu artna u n allu 'l djarna" (Ìer 9,18). 35 Talba G aωiω Ìesù, inti tlabtna nindmu u nbiddlu qlubna. Iva Mulej, ma nistax ma ng annix b'le en g oli l-kliem tassalm ta' David: "Lejk jien nerfa' ru i Mulej Alla tieg i. Fik jien nittama, ma jkollix g ax nit awwad; ma jifir ux l-g edewwa tieg i min abba fija. Kull min jittama fik ma jkollux g ax jit awwad; jit awwad min malajr jonqsok millkelma. Triqatek Mulej, g arrafni, il-mog dijiet tieg ek g allimni. Mexxini fis-sewwa tieg ek u g allimni, g ax int Alla tas-salvazzjoni tieg i. G alik nixxennaq il-jum kollu. Ftakar fil- niena u t-tjieba tieg ek, g ax huma minn dejjem Mulej. Tiftakarx fil- tijiet u d-dnubiet ta' Ωg oωiti: inti tajjeb, Mulej; ftakar fija skond it-tjieba tieg ek" (Salm 25,1-7).

37 36 Id-disa' stazzjon Ìesù jaqa' g at-tielet darba KwaΩi wasal. B'nifsu maqtug u bla kliem baqa' miexi. Kultant ji i mbuttat minn xi suldat li kien g assa mieg u. Minn in g all-ie or xi le en jitla' jg ajjat minn qalb il-folla. Qed joqorbu lejn il-"qorrieg a". Hemm kienu ejjew di à l-g odda g at-tislib. Seta' jisma di à l-krib taω-ωew absin li kienu telqu mieg u mill-fortizza. Xi suldati u g ases kienu qed ji ru minn na a g all-o ra jωommu n-nies lura. O rajn g assa. Xi w ud kienu qed jg assu x-xaqliba tat-tramuntana li ma jmurx jaqa' xi add minn fuq ix-xifer tal-blat g al ol- nien li kien hemm fil-barriera isfel. L-g ases Lhud u l-membri tas-sanhedrin flimkien ma' xi xju tal-poplu kienu hemm ukoll. Marru biex ikunu Ωguri li dan l-impostur jie u li aqqu. Imma f'din l-a ar biçça, tfixkel u waqa' mill- did. Bdew jiddie ku bih u jg ajjruh. Is-suldati imbuttawh. Imma hu ma qatax qalbu. Qam mill- did, a nifs qawwi u mexa l-a ar passi lejn id-destinazzjoni finali - l-imkien tal-qorrieg a - Golgota (Ìw 19,17) u minn ta t l-ilsien tenna: "Il-Mulej id-dawl u s-salvazzjoni tieg i - minn min g andi nibωa'? Il-Mulej hu l-kenn tieg i, quddiem min g andi nitwerwer? Meta jqumu g alija l- Ωiena biex ja tfuni u jikluni, dawk li g andhom g alija, l-g edewwa tieg i, huma jitfixklu u jaqg u. Mqar jekk eωerçtu jqum g alija, xejn ma tibωa' qalbi; mqar jekk gwerra tqum kontrija jiena nibqa' qalbi qawwija. Óa a wa da tlabt lill-mulej,

38 a a wa da nfittex: li ng ammar f'dar il-mulej tul il-jiem kollha ta' ajti; biex nitg axxaq bil- lewwa tal-mulej jiena u n ares lejn it-tempju tieg u" (Salm 27,1-4). 37 Talba G aωiω Ìesù, hawn qed nistaqsi lili nnifsi: x sar minn dawk kollha li mag hom int qsamt ajtek matul il-ministeru tieg ek? Qed nistaqsi: g aliex Pietru ça dek, g aliex Ìuda ttradiek? G aliex biss Ìwanni? Qed nistaqsi g aliex Pietru kellu jisma s-serduq jidden biex jinteba li Ωbalja? Ma kienx biωωejjed li jisma l-le en tieg ek? Imma jekk Ìuda ddispra, Pietru nidem. Iva, Mulej Ìesù, meta n ares lejn id-dixxipli tieg ek ninteba kemm jiena dg ajjef u kemm-il darba allejtek wa dek. Xi drabi bωajt b al Pietru li ma jmurx xi add jheddidli r-reputazzjoni tieg i. Xi drabi wasalt ukoll inbieg ek u nittradixxi l-im abba tieg ek g alija! Dan kollu Mulej, int arrejt fuq spallejk biex tg inni nqum mill- did. Nitolbok Mulej, imla l-qalbi bilqawwa biex kull darba li n ossni se naqa niftakar li int tridni fuq saqajja u nimxi fit-triq tieg ek.

39 38 L-g axar stazzjon Ìesù mneωωa minn wej u Ìesù wasal fuq il-golgota. Is-suldati ne ewlu minn fuq g onqu u spallejh l-g uda l-mimduda tas-salib. Ne ewlu t-toqol u deher jistrie. Baqa hemm wieqaf wa du bla jiççaqlaq. Dawk kollha madwaru kienu qed jag mlu x-xog ol li kellhom jag mlu. Baqa hemm jistenna. Kul add miexi u jdur madwaru. Ìesù ares 'l fuq u lema liω-ωew absin li ar u mieg u mill-fortizza g erja mdendlin mas-salib tal-kundanna. Kienu qed jg ajtu u jwerωqu bl-u ieg. Dawwar g ajnejh. Ma setax jara dak l-ispettaklu u b'g ajnejh imwa la mal-art qag ad hemm jistenna l-waqt li jdendlu lilu. F'daqqa wa da ew is-suldati. Kien jaf li waslet is-sieg a! NeΩΩg ulu wej u. Tefg uhom gozz f' enb fil-qrib. Ìesù re a ie umiljat. Kien kwaωi g eri g al kollox! Issa kienu di a' meddew l-g uda l-mimduda tassalib mal-art quddiemu waqt li xi suldati kienu qed jiddiskutu x'se jag mlu bi wej u: "Ejja ma nqattg uhomx" qalu wie ed l ie or "Ejja naqtg u x-xorti u lil min tmiss je odhom" (Ìw 19,24). Dan se biex isse l-iskrittura li tg id " wej i qasmu bejniethom u g all-libsa tieg i

40 qatg u x-xorti" (Salm 22,18). Ìesù refa' g ajnejh lejn issema u tenna t-talba: "imma int Mulej la titbieg edx minni; qawwa tieg i fittex g inni" (Salm 22,19). 39 Talba G aωiω Ìesù, xi spettaklu ta' mist ija riedu jag mlu bik! Ftit sig at qabel, f'dik l-istess img a, inti stess ne ejt minn fuqek il-mantar biex ta sel ri lejn id-dixxipli tieg ek. Dakinhar int g idtilna li a na rridu nag mlu b alek. Issa, fuq din l-g olja, int t allihom ineωωg uk minn wej ek, ineωωg uk mid-dinjità tieg ek ta' bniedem. Kif stajt tissaporti dan kollu Mulej? G allimni, Mulej, nag mel minn kollox biex naqdi lill-foqra, l-umli, dawk bla dar, dawk l-inqas ixxurtjati. G allimni ma nkun qatt ati li nwettaq in ustizzja kontra d-dinjità tal-bniedem. Mulej, kif nista' ma n ibx quddiem g ajnejja l-qlub maqsuma tal-eluf ta' eluf ta' bnedmin maqtula qabel jitwieldu, dawk im ollija jmutu bil- u waqt li a na nonf u u nkabbru l-g oljiet talmiωbla bl-iskart? Kif nista' ma n ibx quddiem g ajnejja t-tfal innoçenti li qed ibatu min abba l- lied u l-egoiωmu tal-kbar? Mulej, ares lejn il-miωerja tag na u g inna ma nkunu qatt tija li n ibu l-miωerja fuq l-o rajn!

41 40 Il- dax-il stazzjon Ìesù msammar mas-salib Is-suldati qabdu lil Ìesù u ressquh lejn l-g uda tas-salib mifruxa quddiemu. KwaΩi imbuttawh mal-art u hu ma offra l-ebda reωistenza. Ìieg luh jimtedd wiççu 'l fuq. Fet ulu bera idejh. F'daqqa wa da raw afna affarijiet: id-daqqiet talmazza fuq l-imsiemer, la mu minfud u l-u ieg kbir waqt li l- adid da al fil-la am, l-irbumbjar tad-daqqiet fuq l-g uda l-mimduda tas-salib. KwaΩi werωaq b'sa a biex itaffi l-u ieg. Le nu wasal qawwi u jidwi sal-irkejjen imbeg da tal-belt. Ma' kull daqqa ta' mazza, il- adid çarrat il-la am tal-polz u qata' l-arterji. L-u ieg ma kontx tifil u. Issa kwaωi intilef minn sensieh filwaqt li r-ra i tax-xemx kienu qed ja arqulu g ajnejh imçajpra bid-dmug, l-g araq u d-dmija. Issa kien tilef il-kont tan-numru ta' daqqiet li taw bilmazza, tal-ordnijiet li bdew jg ajtu bil-latin u l-grieg ma enb widnejh, tal-il na differenti jitkellmu jew jg ajtu. Ma setax isegwi aktar is-sekwenza tal- rajjiet. Ìismu dg ajjef kien jitkg awe bl-u ieg. Id-demm kien qieg ed içarçar minn idejh minfuda. G alaq g ajnejh. Ma setax jissaporti aktar. KwaΩi ntilef minn sensieh. Fil- enb kien hemm dawk li kienu ew biex jaraw dan l-"ispettaklu". Kienu hemm wieqfa bla jiççaqalqu u bla ebda

42 espressjoni fuq wiççhom. Imma kien hemm ukoll xi ftit nisa li kienu qed jolfqu bil-mod fuq enb. Kollox kien lest. Issa kien imsammar mal-g uda. Il- bula kienu twasslu ma enbhom. L-g uda kienet lesta biex tittella. Hekk Ìesù ie msammar mas-salib! 41 Talba G aωiω Ìesù, ma nifla x nissaporti l-u ieg li int batejt g alija! Ma nifla x niftakar x'kellek tg addi minnu g assalvazzjoni tieg i! Jekk inniggeω subg ajja b'xi labra nibda nwerωaq. U int? L-imsiemer issammru f'la mek u çarrtulek il-la am ta jdejk! Kif qatt nistg u nifhmu x'kienu t-tbatijiet tieg ek Mulej? Imma b'dinjità kbira int issaportejt din it-tbatija g alina lkoll!! Mulej, g inni ma nwe a' lil add u fuq kollox, Mulej, g inni nqieg ed fik it-tama u l-fidi tieg i kollha! Waqt li qed in ares lejk ti i msammar malg uda tas-salib, Mulej, ninteba kemm ma jiswa xejn li nqieg ed it-tama tieg i f'xi addie or u mhux fik. Inti taf, Mulej, kemm-il darba jien insejt u sibt li xi add jew xi a a setg u kienu aktar importanti minnek. Inti taf ukoll li kull darba li g amilt hekk dejjem kelli esperjenzi qarsa. G aωiω Ìesù kemm ne tie il-fidi s i a fik!!

43 42 It-tnax-il stazzjon Ìesù imut fuq is-salib Xi add, b' an ra daqshiex, g ajjat l-ordni! Il- isem, imsammar mal-g uda l-mimduda tas-salib, ie merfug u mwa al mal-g uda l-wieqfa li kienet imsammra mal-art. L-u ieg g adda b al xokkijiet qawwija mill-idejn imsammra g all- wiena tal-ispallejn stirati jerfg u fuqhom il-piω waqt li ibduh bil- bula. Ma kienx hemm kura. Trattament krudil riservat g all-kriminali. Ìesù issa kien fil-g oli. Kien jonqos isammrulu ri lejh mal-g uda l-wieqfa. Aktar daqqiet ta' mazza. Aktar la am imçarrat. Aktar u ieg. Kollox qed ji ri mg a el. Is-suldati lestew. Kienet g adha kif g addiet it-tielet sieg a (id-disg a ta' filg odu). Wie ed mis-suldati wa al il-kundanna fuq rasu, miktuba bil-lhudi, bil-latin u bil-grieg li kienet tg id "Ìesù ta' NaΩaret, sultan tal-lhud" (Ìw 19,19). Hekk kif wa al din ilkundanna fuq is-salib, ix-xju ipprotestaw bis-sa a. Telqu jg a lu u marru g and Pilatu jitolbuh li jibdel dik il-kitba. Imma Pilatu baqa sod fid-deçiωjoni tieg u (Ìw 19,20). Ommu u n-nisa, akkumpanjati minn Ìwanni, imxew ftit 'l quddiem. Talbu li jkunu jistg u jersqu ma enb il-vittma msallba. Ma kellhomx kliem x'itennu. Qalbhom maqsuma

44 bl-u ieg li kien qed jinfidhom. Huma waqfu hemm fis-skiet daqs li kieku g assiesa ma enb il- aruf tal-g id issagrifikat fuq l-g olja. Ìesù, kif lema hom hemm kellem minn ta t l-ilsien u b'nifsu maqtug lill-ommu "Mara, hawn hu ibnek" (Ìw 19,26) u lid-dixxiplu "hawn hi ommok" (Ìw 19,27). Il- in beda g addej qajl qajl. Tliet sieg at ta' agunija u tbatija kienu di à g addew. S ab iswed tqil g atta s-sema ka lan u eba x-xemx tiωre. Madwar il-kalvarju donnha waqg et emda li tkexkex. Kont tista' tisma' biss in-nifs i ar ar tal-ikkundannati. Il-pulmuni kienu qajl qajl qed içedu. Il- allelin imsallba mieg u bdew jargumentaw bejniethom dwar Ìesù u hu, waqt li ares lejn wie ed minnhom, qallu: "Tassew ng idlek, illum tkun fil- enna mieg i" (Lq 23,43). Skiet fuq l-g olja u fil-belt tba rid ta' festa! Ìesù a nifs, abar il-forzi u g ajjat b'le en g oli l-kliem tas-salm "Eloí, Eloí, lemà sabaqtani?" (Salm 22,1) - li tfisser - "Alla tieg i, Alla tieg i, g aliex tlaqtni?" (Mt 27,46). Issa kien qed jitlob jg ajjat. Il-pulmuni kienu nqasmu u qed isaffru. L-u ieg kien jidher fuq wiççu u jin ass imxerred ma' ismu kollu. It-truf ta' subg ajh ta' jdejh u ta' saqajh issa bidlu l-kulur u bwew jiswiedu. Is-sema kompla jissa ab u waqg et dalma kbira fuq il-belt kollha. Dawk ta t is-salib semg uh itenni minn ta t l-ilsien "Missier, f'idejk jien ner i ru i" (Lq 23,46). Imbaghad g ajjat "g andi l-g atx". Ìie ji ri malajr suldat li xarrab "sponωa bil- all, wa alha ma' qaωba ta' l-issopo u ressaqhielu lejn alqu. Imbag ad mejjel rasu u radd ru u" (Ìw 19, 28-30). Hekk a l-a ar nifs fuq l-g olja mperreç quddiem il-belt qadisa!!!. L-art trieg det u l-blat inqasam (Mt 27,51). "Meta ç-çenturjun u dawk li kienu mieg u g assa ta' Ìesù, kif raw l-art titheωωeω u ji ri dan kollu, mtlew b'biωa li ma b alu u qalu: 'Dan kien tassew Bin Alla!'" (Mt 27,54). Kien fid-disa' sieg a (it-tlieta ta' wara nofsinhar) meta Ìesù miet fuq is-salib fuq l-g olja tal-kalvarju! 43

45 44 Talba G aωiω Ìesù, f'dan l-imkien ippruvajt nisma' l-a ar kelmiet tieg ek, l-a ar nifs! Imma matul dawn is-sig at twal ta' agunija smajtek titlob, titlob, titlob! Kliemek kien biss kliem ta' dipendenza fuq il-missier, kliem ta' tama fil- elsien. G aωiω Mulej, g allimni nitlob. G allimni nifta qalbi u n oss il-benna ta' m abbtek! G allimni nitlob b'qalbi u mhux bil-kliem li jfawwar b al xmara minn xoftejja. Kemm hu sew Mulej li minn dan l-imkien fejn int tlabt u firt, fejn int qattajt l-a ar sig at ta' ajtek titkg awe bl-u ieg, jien nista' nqum u ntenni b'le en g oli "Missierna li inti fis-smewwiet!" Iva Mulej dan nista' ntennih g aliex f'dan l-imkien inti tajt ajtek g alija! Óajr Ìesù! Óajr mill-qalb!

46 It-tlettax-il stazzjon Ìesù mniωωel mis-salib Il- in gerbeb u suldat resaq biex jara x'sar minnhom l-imsallba. Óares lejhom u nteba li Ω-Ωew allelin kienu g adhom ajjin filwaqt li Ìesù kien jidher li mhux qed jie u nifs. Issa kien mejjet. Staqsa lill-kmandant x'g andu jag mel. Qalulu biex jikser ri lejn dawk li kien g adhom ajjin filwaqt li kellu jniffed b'lanza il-kustat ta' Ìesù mejjet. Il-krudeltà ti enera krudeltà o ra. Dan kollu min abba l-qdusija tal-festa. Is-suldati kellhom ordnijiet biex je ilsu milli sma mejta qabel inωul ix-xemx g aliex "il-lhud ma riedux li f'jum is-sibt l-i sma jibqg u fuq is-salib, g ax dak is-sibt kien jum solenni g alihom. Talbu mela lil Pilatu biex jiksrulhom ri lejhom u jne u l-i sma" (Ìw 19,31). Kul add beda jitlaq. Kellhom jg a lu biex jaslu fi djarhom qabel il-bidu tas-sibt g ax inkella ma kienx ikun possibbli jiççelebraw dik il-festa. F'ri lejn is-salib, Marija u dawk li ew jakkumpanjawha kienu hemm wieqfa fis-skiet. Ûew t ir iel dehru telg in lejn il-kalvarju. Marru dritt fuq is-suldati u wrewhom kitba bil-permess miktub. Is-suldati 45

47 46 ma asbuhiex darbtejn. Il-kitba kienet ta' Pilatu. Kellhom iniωωlu lil Ìesù u jag tuh lil dawn iω-ωew t ir iel. Wie ed kien "ÌuΩeppi minn Arimatija, li kien dixxiplu ta' Ìesù bil-mo bi g ax kien jibωa' mill-lhud" (Ìw 19, 38) u "Nikodemu, dak li qabel kien mar g and Ìesù bil-lejl. Nikodemu ab mieg u ta lita ta' morr u sabbara, tiωen xi mitt libbra" (Ìw 19,39). "Dawn it-tnejn adu l- isem ta' Ìesù kebbuh fil-faxex ta' l-g aωel bil-fwejja kif soltu jag mlu l-lhud qabel id-difna" (Ìw 19,38-40). NiΩΩlu l-ìesù mis-salib u qeg duh fuq il-qieg a ta' l-art. Ommu setg et tara mill- did lil binha. Setg et tg annqu mag ha g all-a ar darba. Setg et tibki u titlob b'le en g oli. Óarset lejn il- isem mejjet mimli dmija u tben il. Kien hemm quddiemha u ma setg etx temmen li dak il- isem bla ajja kien l-istess tarbija li hi kienet welldet fi stalla u qeg det f'maxtura. Xtaqet tisimg u jibki l-bikja tal- ajja mill- did, xtaqet tifhem a jar il-misteru li hi arrret fil- uf u li issa jinsab bla ajja fi danha. Dawk li kienu wieqfa dejha arsu fuq ix-xefaq u nteb u li kellhom jg a lu biex jidfnuh qabel ma x-xemx tinωel fil- Punent. Óaduh minn dan ommu u mgeωwer f'liωar ta' l-g aωel lestew biex imorru lejn il-qabar.

48 Talba G aωiω Ìesù, niωωluk mis-salib bla ajja. Ma stajtx tirrea ixxi, ma stajtx t oss meta çarrtu la mek biex qalg u l-imsiemer u lanqas meta sabbtuk mas-salib biex niωωluk u niωωluk bla ajja fuq il-qieg a ta' l-art. Ma stajtx tara l-g ajnejn omor bil-biki ta' dawk il-ftit li baqg u ma enb salibek. Ma stajtx tilma l-espressjonijiet ta' w ieg li naqqxu wiçç ommok. Imma hi baqg et hemm ma enbek! Ma stajtx tara, imma kont taf! Iva, Mulej, meta nilma 'l g aωiωa ommok tibki fuqek mejjet jaqbadni l-bard. Kienet l-"imbierka fost in-nisa" li inti offrejtilna b ala ommna. U ma nistax ma nirrepetix mill- did il-kliem tat-talba: "Qaddisa Marija Omm Alla, itlob g alina midinbin issa u fis-sieg a tal-mewt tag na". Óajr g aωiω Ìesù talli tajtna lil din l-omm tas-sema biex t obbna u twassalna g andek. 47

49 48 L-erbatax-il stazzjon Ìesù jitqieg ed fil-qabar Fuq ix-xefaq ix-xemx waslet biex tinωel. Il-quççata tal- G areb issa hija battala. Xi suldati re g u lura lejn il-kampijiet tag hom, ix-xju lejn djarhom, xi o rajn qed i ejju biex jiççelebraw il-festa ta' Pesa. Skiet li jkexkex niωel fuq il-kalvarju. In-nisa, flimkien ma' Ìwanni, ÌuΩeppi minn Arimatija u Nikodemu niωlu mill-kalvarju. ÌuΩeppi kien offra li jidfen lil Ìesù fil- nien tieg u, f'ri lejn il-golgota. Hawn kien qed i ejji qabar g all-familja tieg u. Óadd ma kien g adu indifen fih. Ma setg ux jitbieg du afna. Ma kienux jil qu jaslu qabel il-bidu tal-festa. ÌuΩeppi assigurahom li l-qabar kien se jilqa' fih biss il- isem mejjet ta' Ìesù. Waqt li kienu neωlin tul is-sel a tal-g olja inteb u li kien g ad hemm xi suldati li kienu mexjin warajhom. Kien hemm xi ra uni g aliex baqg u hemm? Waslu dejn il-qabar. Kul add baqa' barra. Da lu biss ÌuΩeppi, Nikodemu u Ìwanni. Qeg du l- isem mejjet fuq il-bank tal- ebel im affer fil- ajt tan-na a tal-lemin tal-kmajra ta' ewwa. Fil- nien is-skiet kont taqtg u b'sikkina. Kont tista' tisma' biss l-ilfieq ta' Marija. L-ir iel ar u mill-qabar u mexxew

50 il- ebla l-kbira quddiem id-da la biex issakkar il-qabar. Kif daru, lem u lis-suldati li kienu resqin lejhom. Staqsewhom g aliex kienu hemm u qalulhom li kellhom ordnijiet biex jibqg u dejn il-qabar jag mlu g assa. Saru jafu li l-ordnijiet ew mill-g oli afna. Il-membri tas-sanhedrin kienu talbu dan it-trattament partikulari g as-"sultan tal-lhud". Riedu jkunu Ωguri li jibqa' fil-qabar u li add ma jazzarda jisirqu minn hemm. Din kienet xena o ra "stramba" tal-eωekuzzjoni ta' din ilkundanna 'l barra mill- itan tal-belt ta' Ìerusalem. Is-suldati ma tantx kellhom e a joqg odu hemm g ax lilhom ukoll dehrilhom li x-xju kienu qed jesa eraw iωωejjed bittalbiet tag hom. Imma l-ordnijiet kienu ordnijiet u g alhekk raw kif g amlu u ejjew ru hom biex jg addu l-lejl jg idu ç-çajt, jilg abu u jixorbu l-inbid ma enb il-qabar ta' Ìesù fil-ìnien ta' ÌuΩeppi ta' Arimatija. 49

51 50 Talba G aωiω Ìesù, nist ajlek mimdud mejjet f'dan il-qabar kiesa. Lilek, id-dawl, sakkruk fid-dlam. Int il- ajja, kont hawn bla ajja fuq bank tal- ebel kiesa. Int li g allimt il- elsien kont issi illat mill-g ajnejn tad-dinja b' ebla kbira. Int, li tista' kollox, ilqajt li tkun mag luq f'dan l-ispazju çkejken.int ilqajt li tg addi mit-tbatija tal-mewt biex te lisna. G aωiω Ìesù, kif stajt tissaporti l-g eluq ta' din il-kmajra çkejkna? Kif allejthom jag mlulek dan? G andi elf mistoqsija Mulej, imma naf li minn xofftejk jer g u jinstemg u er in il-kelmiet li inti tennejt quddiem qabar ie or f'betanja. Iva dan kollu se : "g all-glorja t'alla, biex biha ting ata glorja lill-iben ta' Alla" (Ìw 11,4). F'dan isskiet tal-ìnien tal-golgota ner a' nisma le nek iereg millqabar: "Jien il-qawmien u l- ajja. Min jemmen fija, ukoll jekk imut, jg ix; u kull min jg ix u jemmen fija, dan ma jmut qatt. Temmnu int dan?" (Ìw. 11,25-26). Mulej, anke quddiemek mejjet nammetti li ma nistax ma ntennix: "Iva nemmen". Sa a fija din il-fidi Mulej, biex il-mewt ma tidhirli qatt b ala kundanna g all-eternità imma b ala glorja fil- ajja ta' dejjem!

52 Il- mistax-il stazzjon Ìesù jqum mill-mewt 51 Kien l-ewwel jum tal- img a. Il-festa g addiet. Huwa l-óadd u x-xemx bdiet tielg a fil-lvant iddawwal bid-dawl s un tag ha l-faççata tal-qabar im affer fil-blat. Mill-belt xi nisa kienu mexjin lejn il-ìnien tal-golgota.

53 52 F'idejhom i orru vaωetti bi fwejja prezzjuωi. Kienu ejjin biex jidilku lill-ma bub tag hom! Qed jitkellmu bejniethom imma kienu jidhru m assbin. G addielhom minn mo hom li ma setg ux igerrbu l- ebla li kienet tg alaq il-qabar. Óasbu li forsi setg u jitolbu l-g ajnuna tas-suldati li baqg u g assa. Kienet ideja tajba jekk talinqas is-suldati jkollhom qalb tajba u jg inuhom. Imma dejn il-qabar ma kien hemm add... u, iva, l-qabar kien miftu. Il- ebla li kienet tg alaq id-da la kienet

54 imne ija. Telqu ji ru. X'kien ara? Min ipprofana l-qabar talma bub tag hom? Fejn kienu s-suldati? Komplew ji ru lejn il-qabar. Ma setg ux jemmnu 'l g ajnejhom. Il-qabar kien vojt. Ma fel ux itennu kelma wa da. Immutaw! Imbag ad in asdu g ax raw an lu bilqieg da fl-imkien fejn kienu qeg du l- isem mejjet ta' Ìesù. L-an lu kellimhom. Kienu qed jirtog du bil-biωa'. "Xejn la tin asdu. Qeg din tfittxu lil Ìesù ta' NaΩaret li kien imsallab; qam mill-mewt, m'huwiex hawn. Araw l-imkien 53 fejn kienu qeg duh" (Mk 16,6). Óargu minn hemm jirtog du u telqu ji ru biex jag tu l-a bar lid-dixxipli. Imma dawn ma emmnux mill-ewwel dak li qalulhom in-nisa. Dan kien kliem li ma jag milx sens. Dawn kienu isteriçi. G alhekk kienu qed jitkellmu hekk. Dan kien delirju... Pietru, Ìwanni u Marija ta' Magdala marru ji ru lejn il-qabar fil-ìnien tal-golgota. Ilkoll raw il-qabar vojt g ajr "ilfaxex ta' l-g aωel imqieg da hemm u l-maktur li kien madwar rasu; dan ma kienx mal-faxex, imma mitwi u mqieg ed f'post g alih" (Ìw 20,6-7). Pietru u Ìwanni telqu lura imma Marija ta' Magdala riedet tibqa' hemm. Baqg et tibki ma enb il-qabar vojt. U waqt li kienet qed tibki biki ta' qsim il-qalb dehrilha li semg et xi passi fil-qrib... arset 'l fuq u lem et lil "Ìesù wieqaf hemm dejha, imma ma nteb itx li kien Ìesù. Ìesù qalilha: 'Mara

55 54

56 g alfejn qed tibki? Lil min qieg da tfittex?' Hi asbet li kien il- ennien u qaltlu: 'sinjur, jekk adtu int minn hawn, g idli fejn qeg dtu, u jien in ibu lura.' Ìesù sejj ilha: 'Marjam!' Hi daret u qaltlu bil-lhudi 'Rabbuni' ji ifieri Mg allem. Ìesù qalilha: 'La tmissnix ghax g adni ma tlajtx g and il-missier, imma mur g and uti u g idilhom li se nitla g and Missieri u Missierkom, Alla tieg i u Alla tag kom'. Marija ta' Magdala marret g and id-dixxipli u tathom l-a bar: 'Rajt lill-mulej' U qaltilhom x'qalilha." (Ìw 20, 14-18) 55

57 56

58 57 Talba Hallelujah! Kemm tidwi lejju din il-kelma f'dan l-imkien qaddis. Hallelujah, il-mulej qam mill-mewt! Iva, il-mulej Ìesù, f'dan l-imkien reba l-akbar g adu tal- ajja, l-aktar waqt krudil, u bidlu fi rajja ta' glorja. Il-qabar ra s-seb tieg ek, huwa xhud tad-dawl tal- ajja, jixhed g all-qawwa bla qies tieg ek. L-ebda ebla ma setghet iωωommok, l-ebda faxex ma setg u jorbtuk. L-ebda g assies ma seta' jieqaf quddiem il-qawwa bla tmiem ta' Bin il-missier li jista' kollox. Mill-qabar, g aωiω Ìesù, inti g amilt is-salib it-tron tal-glorja tieg ek. Mill-qabar int er ajt lura aj biex timliena biç-çertezza li a na wkoll se nie du sehem minn din il-glorja tieg ek b ala wlied me lusa mhux permezz tad-demm tal-mog oω u l- rief imma permezz tad-demm ta' Bin il-bniedem. Hallelujah, Mulej. Mill-qabar imlejt qlubna bit-tama. Jalla r-reb a tal-qawmien tieg ek ixxerred is-sliem fid-dinja kollha. Jalla tkun ta' ispirazzjoni g all- nus li jg ixu ma enb dan il-qabar tieg ek biex jeg lbu l-pre udizzji u l-mibeg da u jikbru fl-im abba u r-rispett. Ag ti lid-dinja kollha l-fer tar- Rebha Tieg ek. Hallelujah!!!

59 58

60 Ósieb ta' l-a ar L-eku naqqax o qalbi il-le en li are minn fommok Mulej!! Il-kelma sej itli w il-le en da al f widnejja. Damdmet o mo i sakemm fta tilha bera u niωωlet g eruqha fil-qieg ta qalbi u minn hemm welldet il- ajja fil-milja tag ha Óri t idejja w addantha ma qalbi b im abba tal- enn, bennintha b al tarbija, tba nant quddiemha g ax hemm ilma t il-qawwa, is-sa a, il-fer w it-tama. Óassejt id-dmug i elben w ilsieni we el bla lissen kelm o ra g ajr fis-skiet, il-kelmiet: Ìarrabtni w rebba tni fit-taqbida tal- ajja! (mid-dramm im arrbin ) 59

61 60 Werrej L-isfond...3 L-ewwel stazzjon preliminari It-tieni stazzjon preliminari It-tielet stazzjon preliminari...11 L-ewwel stazzjon It-Tieni stazzjon...17 It-tielet stazzjon...21 Ir-raba' stazzjon Il- ames stazzjon...27 Is-sitt stazzjon Is-seba' stazzjon...32 It-tmien stazzjon Id-disa' stazzjon...36 L-g axar stazzjon Il- dax-il stazzjon It-tnax-il stazzjon It-tlettax-il stazzjon L-erbatax-il stazzjon Il- mistax-il stazzjon...51 Ósieb ta' l-a ar

62