ABOUT PAROS/ΠΑΡΟΣ. Dear Visitors, WELCOME LETTERS. Αγαπητοί επισκέπτες, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟI

Transcript

1 Dear Visitors, Paros and Antiparos, two of the most beautiful islands of the Cyclades, have become ideal destinations for demanding visitors from all over the world during the last years, due to their natural beauty, enchanting beaches, picturesque villages, rare monuments of civilization from the antiquity and the Byzantine Times, unique nightlife but also for their hospitable people. Our islands keep offering the beauty of the authentic as the modern civilization and their tourism development have not dramatically altered the picture of the magical Cycladic landscape. Here, traditional and modern characteristics coexist in a unique way in all the sectors of human activity from architecture to entertainment. This unique coexistence in combination with the small and large lodgings which offer modern amenities and well-organized services, the taverns with their local traditional cuisine and the restaurants with tastes from all over the world, but also the retail shops of every kind, attract every potential visitor who wants to combine holidays, sports, fun and entertainment. WELCOME LETTERS I welcome the edition of this guidebook with great satisfaction as I believe it accomplishes its twofold target: to promote our islands businesses and to offer a tour and a complete update to our old and loyal friends but also to all of you who you would like to flirt with the idea of holidays in Paros and Antiparos as you leaf through these pages. On behalf of all the people of Paros and Antiparos, I welcome you and I wish you a pleasant and relaxed stay. Grigoria Protolati Paros Sub-prefect ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟI Αγαπητοί επισκέπτες, Η Πάρος και η Αντίπαρος, δύο από τα ωραιότερα νησιά των Κυκλάδων, με τις φυσικές ομορφιές, τις μαγευτικές ακρογιαλιές, τα γραφικά χωριά, τα σπάνια μνημεία πολιτισμού από την αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους, τη μοναδική νυχτερινή ζωή αλλά και τους φιλόξενους κατοίκους τους, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει ιδανικοί προορισμοί για απαιτητικούς παραθεριστές από όλες τις μεριές του πλανήτη. Τα νησιά μας εξακολουθούν να προσφέρουν την ομορφιά του αυθεντικού, αφού ο σύγχρονος πολιτισμός και η τουριστική τους ανάπτυξη δεν έχουν αλλοιώσει σημαντικά την εικόνα του κυκλαδίτικου μαγευτικού τοπίου. Εδώ συνυπάρχει ένα ιδανικό πάντρεμα του παραδοσιακού με το σύγχρονο σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, από την αρχιτεκτονική μέχρι τη διασκέδαση. Αυτό ακριβώς το μοναδικό πάντρεμα, σε συνδυασμό με την ύπαρξη μικρών και μεγάλων καταλυμάτων με σύγχρονες ανέσεις και άρτια οργάνωση στην παροχή υπηρεσιών, ταβερνών με ντόπια παραδοσιακή κουζίνα και εστιατορίων με όλες τις γεύσεις του κόσμου, αλλά και κάθε είδους εμπορικών καταστημάτων προσελκύουν κάθε επίδοξο επισκέπτη που θέλει να συνδυάσει, διακοπές, άθληση, θέαμα και διασκέδαση. Με ιδιαίτερη ικανοποίηση, χαιρετίζω την έκδοση του οδηγού αυτού, που πιστεύω ότι επιτυγχάνει το διπλό του στόχο, από τη μία την προβολή των επιχειρήσεων των νησιών μας και από την άλλη την ξενάγηση και την πλήρη ενημέρωση των παλιών και πιστών μας φίλων, αλλά και όλων εσάς που ξεφυλλίζοντας αυτές τις σελίδες θα θελήσετε να φλερτάρετε με την ιδέα των διακοπών στην Πάρο και Αντίπαρο. Εκ μέρους όλων των πολιτών της Πάρου και της Αντιπάρου, σας καλωσορίζω και σας εύχομαι μία άνετη και ευχάριστη διαμονή. Γρηγορία Πρωτολάτη Έπαρχος Πάρου 18 19

2 Welcome! Paros, in the centre of the Cyclades, fascinates the visitor from the very first moment with its natural beauty and its insular character that has not been altered. The blue of the sea under the bright sun, the sunny clean coasts and the well-preserved architecture compose a unique picture. Here, you will be able to enjoy the tranquility at the picturesque small coasts or waters sports and intense activities at the organized beaches. You can also travel to the white and the blue wandering through the narrow streets of the picturesque settlements and admire the neoclassical buildings that uniquely combined with the place. You may also walk through the Byzantine pathways enjoying the summer smells and the peace that nature offers. Find the traditional name origin products that Paros land offers in abundance such as the local wine, the excellent cheeses and the traditional sweets e.t.c. Human activity is an integral part of a place and a strong interaction between these two is created. We are perfectly aware of this and we constantly try to manage the natural and architectural wealth of Paros ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟI Καλώς ήρθατε! WELCOME LETTERS Η Πάρος, δεσπόζουσα στο κέντρο των Κυκλάδων, σαγηνεύει τον επισκέπτη από την πρώτη στιγμή, προικισμένη με φυσικό κάλλος και αναλλοίωτο νησιώτικο χαρακτήρα. Το γαλάζιο της θάλασσας κάτω από το λαμπερό ουρανό, οι ηλιόλουστες καθαρές ακτές, η φροντισμένη αρχιτεκτονική της, συνθέτουν μία εικόνα μοναδική. Εδώ μπορεί κανείς να απολαύσει την ηρεμία σε γραφικές μικρές ακτές ή να επιλέξει θαλάσσια σπορ και έντονη δραστηριότητα σε οργανωμένες παραλίες. Να ταξιδέψει στο λευκό και το γαλάζιο περιδιαβαίνοντας τα στενά σοκάκια των γραφικών οικισμών και να θαυμάσει τα νεοκλασικά κτίρια που αρμονικά δένουν με το χώρο. Να διαβεί τα βυζαντινά μονοπάτια απολαμβάνοντας τα θερινά αρώματα και τη γαλήνη της φύσης. Να βρει τα παραδοσιακά, με ονομασία προέλευσης προϊόντα που η παριανή γη δίνει απλόχερα, όπως το τοπικό κρασί, τα υπέροχα τυριά, τα παραδοσιακά γλυκά κ.α. Η ανθρώπινη δραστηριότητα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα ενός τόπου και δημιουργείται ισχυρή σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο. Γνωρίζοντάς το καλά, φροντίζουμε συνεχώς και με ιδιαίτερη επιμέλεια, να διαχειριστούμε σωστά το φυσικό και αρχιτεκτονικό πλούτο της Πάρου και να τον προστατεύσουμε. Η Πάρος, το νησί των Κυκλάδων με τις περισσότερες γαλάζιες σημαίες στις παραλίες του, στην πρώτη κιόλας ματιά μαρτυρά ένα πλήρες πρόγραμμα καθα- with the proper way as well as to protect it. Paros, the island with the more blue flag beaches in the Cyclades, has a full cleaning program with respect to the environment. It has the first organized Sewage collection and disposal system in the Cyclades and is the first island in the Aegean Sea with systematic recycling. The Municipality of Paros provides free parking space and electricity to all the permanent residents and visitors that have electrical and hybrid cars. In parallel, there are free parking spaces available. The road network of the island is particularly good with a free Municipal Transportation network that covers important routes in Parikia. Small boats also give you access to many beaches of the island from central starting points. The permanent residents and visitors of the island may feel safe on the island as Paros has its own medical airplane for emergency situations. ριότητας, με σεβασμό προς τη φύση. Διαθέτει τον πρώτο οργανωμένο ΧΥΤΑ στις Κυκλάδες και αποτελεί το πρώτο νησί στο Αιγαίο που έχει ξεκινήσει συστηματική ανακύκλωση. Ο Δήμος Πάρου παρέχει δωρεάν στάθμευση και ηλεκτρικό ρεύμα σε όλους τους μόνιμους κατοίκους και επισκέπτες που κατέχουν ηλεκτρικά και υβριδικά αυτοκίνητα. Παράλληλα, υπάρχουν δωρεάν πάρκινγκ. Το οδικό δίκτυο του νησιού είναι ιδιαίτερα καλό και σ αυτό προστίθεται η δωρεάν Δημοτική Συγκοινωνία που καλύπτει σημαντικούς προορισμούς στην Παροικία. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα πρόσβασης σε πολλές παραλίες του νησιού με καραβάκι από κεντρικά σημεία εκκίνησης. Οι μόνιμοι κάτοικοι και επισκέπτες του νησιού μπορούν να αισθάνονται ασφάλεια στο νησί, καθώς η Πάρος διαθέτει το δικό της Υγειονομικό αεροπλάνο για κάθε επείγουσα ανάγκη

3 The Municipality of Paros organizes important cultural events titled Moments of Culture every year, so as to offer to the visitor the chance to watch high quality events during the whole summer period. We have also to add the bustling night life of Paros to all the above, as numerous cafes, bars and clubs, which are spread all over the island, offer relaxed moments or entertainment opportunities according to the visitor s demands. Finally, the visitor will be able to enjoy the traditional cuisine of Paros but also every kind of meal he or she desires at the numerous restaurants of Paros which are famous for their quality and their choices. It s our great pleasure to welcome you to our island with its hidden treasures in every corner, beach and street that are waiting for you to discover them. Yiannis N. Ragousis Mayor of Paros Ο Δήμος Πάρου, οργανώνει κάθε χρόνο σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις με τον τίτλο «Στιγμές Πολιτισμού», ώστε να προσφέρει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να παρακολουθήσει υψηλής ποιότητας δρώμενα καθ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Στα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσει κανείς την έντονη νυχτερινή ζωή της Πάρου, με αναρίθμητα καφέ, μπαρ και κλαμπ σε όλο το νησί που προσφέρουν στον επισκέπτη στιγμές χαλάρωσης ή κεφιού, ανάλογα με το τι αποζητά ο καθένας. Τέλος, ο επισκέπτης θα μπορέσει να απολαύσει την παριανή παραδοσιακή κουζίνα, αλλά και κάθε λογής γεύμα που επιθυμεί, στα πολυάριθμα εστιατόρια της Πάρου, τα οποία διακρίνονται για την ποιότητα και την ποικιλία που διαθέτουν. Με μεγάλη χαρά, θα σας υποδεχτούμε στο νησί μας, το οποίο σε κάθε γωνιά, κάθε παραλία και δρομάκι, κρύβει τους δικούς του θησαυρούς που περιμένουν εσάς να τους ανακαλύψετε. Γιάννης Ν. Ραγκούσης Δήμαρχος Πάρου 22 23

4 Welcome! The unique natural beauty of Paros makes it a very interesting destination for holidays. By definition therefore, Paros attracts visitors who are interested in enjoying this natural beauty but also all the other interesting elements of the island which are very important as they enrich a visit along with the beaches, the nice sea and the beautiful nature. All these characteristics enrich a travel package for vacations or relaxation and encourage visitors with special interests who usually look for quality, family services and not necessary luxury. These qualitative elements are available and also in a great variety in the country side, and if you wish quality in your travel programs then you should pay a visit to this wonderful island. Paros hospitality is based on the family boutique model, in other words the small hotels or lodgings with traditional or family services. However, the important and the several qualitative characteristics of the island are capable to create packages or products of special interest travel by themselves, such as the religious or historical tours for the visitors who stay one, two or three days. The multiform history of the island can create historical visits scenarios, provided they have been prepared in a narrative and creative way by historians, archaeologists and by tour guides who are familiar with the place. Yiannis Evangelou, President of the Hellenic Association of Travel & Tourist Agencies - HATTA ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟI Καλώς ήρθατε! Η Πάρος λόγω της εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς της, είναι ασφαλώς ένας πολύ ενδιαφέρων προορισμός για παραθερισμό. Εξ ορισμού λοιπόν προσελκύει επισκέπτες που ενδιαφέρονται να απολαύσουν τη φυσική αυτή ομορφιά και τα άλλα ενδιαφέροντα που διαθέτει το νησί, στοιχεία πολύ σημαντικά για να εμπλουτίσουν μία επίσκεψη, μαζί με τις παραλίες, την ωραία θάλασσα και την ωραία φύση. Όλα αυτά είναι στοιχεία που εμπλουτίζουν ένα πακέτο για παραθερισμό ή ξεκούραση και που προτρέπουν επισκέπτες με ειδικά ενδιαφέροντα, που ζητούν ποιότητα, οικογενειακή περιποίηση και όχι οπωσδήποτε πολυτέλεια. Με γνώμονα λοιπόν τα ποιοτικά στοιχεία που είναι διαθέσιμα στην επαρχία και σε μεγάλη ποικιλία καλούνται, όσοι επιθυμούν ποιότητα στα προγράμματα τους, να επισκεφθούν αυτό το πανέμορφο νησί. Το μοντέλο οικογενειακή μπουτίκ, δηλαδή μικρά ξενοδοχεία ή καταλύματα με παραδοσιακή ή οικογενειακή περιποίηση είναι η βάση της παριανής φιλοξενίας. Όμως τα σημαντικά και σε επάρκεια ποιοτικά στοιχεία στο νησί μπορούν και από μόνα τους να δημιουργήσουν πακέτα ή προϊόντα ειδικών μορφών τουρισμού, για επισκέπτες μιας, δύο ή τριών ημερών, όπως περιηγητικές, θρησκευτικές ή ιστορικές εκδρομές. Άλλωστε η πολύμορφη ιστορία του νησιού μπορεί να δημιουργήσει ιστορικά σενάρια επισκέψεων, αρκεί να έχουν προετοιμασθεί με τέχνη αφηγηματική και δημιουργική από ιστορικούς, αρχαιολόγους και ξεναγούς που γνωρίζουν τον τόπο. Γιάννης Ευαγγέλου, Πρόεδρος του Συνδέσμου των εν Ελλάδι Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων - ΗΑΤΤΑ WELCOME LETTERS 24 25

5 Geography Paros is located in the centre of the Cyclades, 90 nautical miles away from Piraeus and it has a surface area of 194 sq. km. A large mountainous area (Prophet Elias is the highest peak at 776 meters altitude), from where heights smoothly descend down to the sea, crosses over the mainland of the island. Despite the fact that Paros has a rocky soil, it is one of the most fertile islands of the Cyclades due to the abundance of underground waters. Γεωγραφία Η Πάρος βρίσκεται στο κέντρο των Κυκλάδων, απέχει από τον Πειραιά 90 ναυτικά μίλια και έχει έκταση 194 τ.χλμ. Την ενδοχώρα του νησιού διασχίζει ένας μεγάλος ορεινός όγκος (ψηλότερη κορυφή του Προφήτη Ηλία στα 776 μέτρα), απ όπου υψώματα κατεβαίνουν ομαλά προς τη θάλασσα. Παρά το γεγονός ότι το έδαφος της Πάρου είναι πετρώδες, τα άφθονα υπόγεια νερά την καθιστούν ένα από τα πιο εύφορα νησιά των Κυκλάδων

6 A brief history of Paros By Christos Georgousis* How are we going to be able to enter into the secrets of the history of Paros? One way is to start looking around and inside the island. 1. By searching the stone walls and the fields it is possible to distinguish stones that the first residents of the island used thousands of years ago, during the Paleolithic Age. They were probably living in caves in small groups. They certainly used the Cave of Demonon in Aghios Georgios hill in Lagada of Aspro Chorio, the Cave of Antiparos but also many natural shelters. 2. Archaeologists discovered the ruins of a village of Neolithic Age in Saliagos. This is the time between B.C. There were probably other villages in other spots many hundred years ago. Ruins of Neolithic Age villages are constantly being discovered in Cyclades and especially in Mykonos, Ios and Kythnos. These residents of the old times were probably making their living mainly by fishing, hunting and farming which had already started its great adventure. Saliagos, opposite of Antiparos, is the spot with the oldest history of Paros. You will find some artifacts of that time in the Museum. 3. The island is full with tombs of the Cycladic times, approximately from B.C. to B.C. The Cycladic figurines that were left on the tombs decorate many Museums of the Cyclades. Ruins of villages (settlements) of that time were ΙΣΤΟΡΙΑ Σύντομη ιστορία της Πάρου Από τον Χρίστο Γεωργούση* HISTORY Πώς μπορούμε να εισχωρήσουμε στα μυστικά της ιστορίας της Πάρου; Ένας τρόπος είναι να αρχίσουμε τις βόλτες γύρω και μέσα στο νησί. 1. Ψάχνοντας στις ξερολιθιές και στα χωράφια είναι δυνατόν να ξεχωρίσουμε πέτρες που χρησιμοποίησαν εδώ και δεκάδες χιλιάδες χρόνια οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, στην παλαιολιθική εποχή. Θα πρέπει να ζούσαν σε σπηλιές σε μικρές ομάδες. Σίγουρα χρησιμοποίησαν το Σπήλαιο των Δαιμόνων στο λόφο του Άη Γιώργη στη Λαγκάδα του Άσπρου Χωριού, το Σπήλαιο της Αντιπάρου, αλλά και άλλα φυσικά καταφύγια. 2. Στο Σάλιαγκο βρέθηκαν από αρχαιολόγους τα λείψανα ενός χωριού της Νεολιθικής εποχής. Μιλούμε για την εποχή από το π.χ. Θα υπήρξαν κι άλλα χωριά σε άλλες θέσεις, πιθανόν και εκατοντάδες χρόνια πριν. Στις Κυκλάδες βρίσκονται συνεχώς λείψανα χωριών νεολιθικής εποχής. Στη Μύκονο, την Ίο, την Κύθνο. Οι παλιοί αυτοί κάτοικοι θα ζούσαν κυρίως απ το ψάρεμα, το κυνήγι και τη γεωργία, που είχε αρχίσει ήδη τη μεγάλη της περιπέτεια. Ο Σάλιαγκος λοιπόν απέναντι απ την Αντίπαρο είναι η θέση με την πιο παλιά ιστορία της Πάρου. Στο Μουσείο βρίσκουμε κάποια δείγματα της τέχνης της εποχής αυτής σε βιτρίνα. 3. Το νησί είναι γεμάτο από τάφους της Κυκλαδικής εποχής, χοντρικά από το π.χ. ως το π.χ. Τα Κυκλαδικά ειδώλια που άφηναν στους τάφους κο- found in other islands. In Paros were small villages in Kastro of Parikia, in Dryos (Pyrgaki), in Glyfa, in Alyki (Avyssos) and near Kolybithres of Naoussa where tombs of that time were discovered. Perhaps something more impressive will be discovered in the future. 4. The Minoan times ( B.C.) haven t left their mark in Paros as in Santorini. The settlement in Kastro of Parikia is from B.C. and is habituated during the peak of Minoan Civilization. The Minoan people didn t settle down in the island but were passing merchants. We can witness a combination of Minoan and Cycladic civilization in Milos, Kea and Santorini. 5. A Mycenaean palace was found in Koukounaries of Naoussa. It was a fortress and was habituated during that time in the late of the 13th century B.C. 6. We don t know many things for the years that follow. The iron and writing discovery became a revolution that created new conditions everywhere. Dorieis move to Peloponnese while Phoenicians dominate in the Mediterranean and in the Aegean. 7. Many tribes movements are witnessed in the Aegean. Paros is habituated by Arcadians who are intermixed with Ionians. Ionians came later on the island. We are now in Homer times. Paros is developing into a nautical centre and Archilochos is born (8th century B.C.). Ruins of that time can be found in the archaic cemetery where probably the poet s father has been buried but also in Despotiko. 8. Many of the monuments that are found mainly in the place of Parikia are of σμούν πολλά Μουσεία των Κυκλάδων. Σε άλλα νησιά βρέθηκαν λείψανα χωριών (οικισμών) της εποχής αυτής. Στην Πάρο υπήρχαν μικρά χωριά στο Κάστρο της Παροικιάς, στο Δρυό (Πυργάκι), στα Γλυφά, στην Αλυκή (Άβυσσος) και κοντά στις Κολυμπήθρες της Νάουσας, που βρέθηκαν τάφοι αυτής της εποχής. Μπορεί αργότερα να ανακαλύψουμε κάτι περισσότερο εντυπωσιακό. 4. Η Μινωική εποχή ( π.χ.) δεν έχει αφήσει τα αχνάρια της στην Πάρο, όπως στη Σαντορίνη. Ο οικισμός στο Κάστρο της Παροικιάς είναι της εποχής από το π.χ. και κατοικείται στη διάρκεια της ακμής του Μινωικού πολιτισμού. Οι Μινωίτες που έρχονται μπορεί να μην εγκαθίστανται στο νησί, αλλά να είναι έμποροι περαστικοί. Πάντρεμα του Μινωικού με τον Κυκλαδικό πολιτισμό βρίσκουμε στη Μήλο, την Κέα και τη Σαντορίνη. 5. Στις Κουκουναριές της Νάουσας βρέθηκε μυκηναϊκό ανάκτορο. Ήταν μια οχυρή θέση και κατοικήθηκε τον καιρό αυτό, στα τέλη του 13ου αιώνα π.χ. 6. Ακολουθούν χρόνια για τα οποία δεν ξέρουμε και πολλά πράγματα. Ανακαλύπτεται ο σίδηρος και η γραφή. Πρόκειται για επαναστάσεις που δημιουργούν αναστατώσεις παντού. Δωρικά φύλλα μετακινούνται προς την Πελοπόννησο, ενώ οι Φοίνικες αλωνίζουν τη Μεσόγειο και το Αιγαίο. 7. Το Αιγαίο είναι ανάστατο με τις μετακινήσεις φυλών. Η Πάρος κατοικείται από Αρκάδες, που έρχονται σε επιμειξία με τους Ίωνες, που φτάνουν αργότερα. Βρισκόμαστε στα χρόνια του Ομήρου. Η Πάρος εξελίσσεται σε ναυτικό κέντρο και σε λίγο γεννιέται ο Αρχίλοχος (8ος π.χ. αιώνας). Λείψανα της εποχής αυτής 28 29

7 those times. The place where the temple of Dimitra was built, a famous centre in the Cyclades and in all the Aegean, is still unknown. The temple of Eileithya, the temple of Ypatos Dias, the temple of Aphrodite, Delion, the temple of Asklipeio and Pythios Apollo are on the hills. But the place of the ancient city s theatre has not been found yet. 9. Later on (146 B.C.), Paros is under the Roman occupation and constitutes a Roman province along with other islands, the Central and South Greece. There are many Roman findings on the island and in all the Cyclades. The city - states stop to exist as the great imperial power which is based in Rome makes its appearance. Of course the Macedonian times also contributed to this. Even if we don t have significant proof, Milos, Paros, Sifnos and Thera are at their peak. Delos continues to be the religious centre and is transformed into a commercial harbor of the entire Aegean. 10. The Byzantine times (4th - 13th A.D. centuries) is represented by Ekatontapyliani but also from Treis Ekklisies. Even during this period there is no city-state but a central power in Constantinople. The islands continue their lives but at the same time they become nautical bases along with other activities. 11. Next are Venetian Times (Franks dominance 13th - 16th centuries A.D.) which are represented by the Kastro of Parikia, of Naoussa, of Kefalos in Marpissa and the one of Antiparos. It is worth noting down that the conquerors bring with them people who speak other languages. It is the time when the old monuments βρίσκουμε στο αρχαϊκό νεκροταφείο, που πιθανόν να έχει ταφεί και ο πατέρας του ποιητή, αλλά και στο Δεσποτικό. 8. Πολλά απ τα μνημεία που βρίσκουμε κυρίως στο χώρο της Παροικιάς είναι αυτών των χρόνων. Δεν ξέρουμε πού ήταν χτισμένος ο ναός της Δήμητρας, που είχε γίνει ονομαστό κέντρο στις Κυκλάδες και σ όλο το Αιγαίο. Υπάρχουν στους λόφους ο ναός της Ειλειθυίας, ο ναός του Υπάτου Διός, ο ναός της Αφροδίτης, το Δήλιον, ο ναός του Ασκληπιού και του Πυθίου Απόλλωνα. Αλλά η θέση του θεάτρου της αρχαίας πόλης δεν έχει ακόμα βρεθεί. 9. Αργότερα (146 π.χ.) η Πάρος υποτάσσεται στους Ρωμαίους και αποτελεί με άλλα νησιά, μαζί με την Κεντρική και Νότια Ελλάδα ρωμαϊκή επαρχία. Ρωμαϊκά ευρήματα υπάρχουν αρκετά στο νησί και σ όλες τις Κυκλάδες. Οι πόλεις κράτη σταματούν να υπάρχουν, καθώς κάνει την εμφάνισή της στην ιστορία μια μεγάλη αυτοκρατορική εξουσία, με έδρα τη Ρώμη. Βέβαια αυτό προετοιμάστηκε σιγά-σιγά και από τα χρόνια των Μακεδόνων. Αν και δεν έχουμε πολλές μαρτυρίες η Μήλος, η Πάρος, η Σίφνος, η Θήρα περνούν περίοδο σημαντικής ακμής. Η Δήλος συνεχίζει να είναι θρησκευτικό κέντρο και εξελίσσεται σε εμπορικό λιμάνι όλου του Αιγαίου. 10. Η Βυζαντινή εποχή (4ος - 13ος μ.χ. αιώνας) εκπροσωπείται από την Εκατονταπυλιανή, αλλά και από το χώρο των Τριών Εκκλησιών. Δεν έχουμε και τώρα πόλη κράτος, αλλά μια κεντρική εξουσία στην Κωνσταντινούπολη. Τα νησιά συνεχίζουν τη ζωή τους, αλλά ταυτόχρονα με τις άλλες δραστηριότητες, εξελίσσονται σε ναυτικές βάσεις. become important and are collected by the rulers who send many of them to the European markets. 12. The Turkish period has not left many monuments as we didn t have Turks on the island but only military people and public servants who collected taxes occasionally. It is the time when new villages are created. (Lefkes, Kostos and Marmara). 13. After the formation of the New Greek state, Paros follows the same course with the other islands. Liberation motivates the psychism of the people in the islands who are occupied with agriculture and sea activities. 14. A great insular civilization is developed that reached at its end with the immigration of 1950 and beyond. After 1970 we witness a fall of the old insular civilization, the coming of new commercialization principles and huge destruction on the island s environment with the tourism development. The island today faces the danger to lose its identity, to become a place of entertainment for the Athenians who visit the island for three days and to lose all its natural beauties. What is important today is a careful development that will show respect to a civilization of centuries and to the character of the island. * Christos Georgousis, Teacher 11. Ακολουθεί η εποχή των Βενετών (Φραγκοκρατία,13ος - 16ος αιώνας μ.χ.) που την εκπροσωπούν το Κάστρο της Παροικιάς, της Νάουσας, του Κέφαλου στη Μάρπησσα και της Αντιπάρου. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι οι κατακτητές έχουν φέρει μαζί τους κόσμο και μιλούν άλλη γλώσσα. Είναι εποχή που προσέχονται τα παλιά μνημεία, συλλέγονται από τους ηγεμόνες και πολλά φεύγουν για τις ευρωπαϊκές αγορές. 12. Η Τουρκοκρατία δεν έχει αφήσει και πολλά μνημεία, καθώς δεν είχαμε Τούρκους στο νησί, αλλά περιοδικά στρατιωτικούς και υπαλλήλους που μάζευαν φόρους. Είναι η απαρχή σχηματισμού νέων χωριών (Λεύκες, Κώστος, Μάρμαρα). 13. Μετά τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους η Πάρος ακολουθεί την κοινή πορεία των νησιών. Η απελευθέρωση κινητοποιεί τον ψυχισμό των νησιωτών, που ασχολούνται με τη γεωργία και τις θαλάσσιες δραστηριότητες. 14. Αναπτύσσεται ένας σπουδαίος νησιωτικός πολιτισμός, που φτάνει στο τέλος του με τη μετανάστευση από το 1950 και πέρα. Μετά το 1970, με την τουριστική ανάπτυξη, έχουμε αμφισβήτηση όλου του παλιού νησιωτικού πολιτισμού, επέλαση νέων αξιών της κατανάλωσης και μεγάλες καταστροφές στο νησιωτικό περιβάλλον. Έτσι βρισκόμαστε σήμερα μπροστά στον κίνδυνο να απολέσει το νησί την ταυτότητά του, να γίνει τόπος ψυχαγωγίας για το τριήμερο των Αθηναίων και να χάσει όλες τις φυσικές ομορφιές του. Αυτό που ζητείται σήμερα είναι μια προσεγμένη ανάπτυξη, που θα σεβαστεί τον πολιτισμό αιώνων και το χαρακτήρα του νησιού. * Χρίστος Γεωργούσης, Εκπαιδευτικός 30 31

8 Archilochos of Paros By Christos Georgousis* Before we start talking about Archilochos of Paros let s have a look in the place where he was born. - The people of the Paleolithic Age had their residence here ten thousand years ago and in the stone walls you saw there will be oddments of their weapons and tools. - There was a village of the Neolithic Age 5000 years ago and in the places you visited it is possible that you ran over the remains of other villages of that time. - The so-called Cycladic civilization flourished in Paros 3000 years ago. You went to places that may be ruins of villages of that time. In Paros many tombs have been discovered. - People of the Mycenaean Civilization came to Paros and built their villages 1200 years ago. We have found a palace of that time in Koukounaries of Naoussa. - We don t know much for the years that follow. The iron and writing are discovered and the Aegean witnesses many tribes movements. Paros transforms into a nautical centre and Archilochos is born. - After the classical times Paros is represented by Christos Georgousis Για τον Αρχίλοχο τον Πάριο Από τον Χρίστο Γεωργούση* Πριν μιλήσουμε για τον Αρχίλοχο τον Πάριο ας ρίξουμε μια ματιά στον τόπο που γεννήθηκε. - Δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν είχαν εδώ την κατοικία τους άνθρωποι της παλαιολιθικής εποχής και στις ξερολιθιές που είδατε θα υπάρχουν απομεινάρια των όπλων και εργαλείων τους χρόνια πριν υπήρξε χωριό της νεολιθικής εποχής και απ τα μέρη που τρέξατε μπορεί να πατήσατε πάνω σε ερείπια άλλων χωριών της εποχής χρόνια πριν άνθισε και στην Πάρο ο λεγόμενος Κυκλαδικός Πολιτισμός. Περάσατε από μέρη που πιθανόν να υπάρχουν ερείπια των χωριών της εποχής αυτής. Στην Πάρο έχουμε βρει τάφους πολλούς χρόνια πριν ήρθαν και στην Πάρο άνθρωποι του Μυκηναϊκού Πολιτισμού και έστησαν τα χωριά τους. Βρήκαμε ένα ανάκτορο της εποχής στις Κουκουναριές της Νάουσας. - Ακολουθούν χρόνια για τα οποία δεν ξέρουμε πολλά. Ανακαλύπτεται ο σίδηρος και η γραφή και το Αιγαίο είναι ανάστατο με τις μετακινήσεις φυλών. Η Πάρος εξελίσσεται σε ναυτικό κέντρο και σε λίγο γεννιέται ο Αρχίλοχος. many monuments of the Roman Times and Ekatontapyliani represents the Byzantine Times. The castles of Parikia, Naoussa and Kefalos in Marpissa are typical of the Franks Times. Let s now try to give an answer to two questions: First: How is Paros during Archilochos time? Second: How is the life of Archilochos? - We are in the 7th century B.C. The city of Paros is ruled by lords who have nothing to do with tyranny as the one which was imposed later on in Naxos by Lygdamis. The need for setting up colonies is more a need of life than occurs from ideas. Some experience more difficult times and make expeditionary corps for the colonies. The agriculture life, the occupation with the cattle breading but also with the sea (fishing, piracy) may give an idea of the everyday life. The people of Paros of that time are fishermen, farmers, sailors, cattle-breeders, clay modelers, weavers, artists but also pirates, warriors and adventurers. At the same time we have ship and weapon craftsmen. Paros has begun to develop with the old village of Cycladic civilization in Kastro being the centre of that time. Many villages and settlements are built on the island. In Naoussa s bay a great nautical and agriculture activity is developed which resulted in the building of many settlements in Filizi, Sarakinika, Leivadera and in - Έχουμε μετά την κλασική εποχή που αντιπροσωπεύεται με πολλά μνημεία στην Πάρο, την εποχή των Ρωμαίων και το Βυζάντιο που το εκπροσωπεί η Εκατονταπυλιανή. Την εποχή των Φράγκων την εκπροσωπούν τα κάστρα της Παροικιάς, της Νάουσας και του Κέφαλου στη Μάρπησσα. Ας προσπαθήσουμε τώρα να απαντήσουμε σε δυο ερωτήματα: Ένα: Πώς είναι η Πάρος την εποχή του Αρχίλοχου; Δύο: Πώς ζει ο Αρχίλοχος; - Βρισκόμαστε στον 7ο αι. π.χ. Κυβερνά την πόλη της Πάρου ένα αρχοντολόι, που δεν έχει όμως σχέση με κάποια τυραννία που επέβαλε λίγο αργότερα ο Λύγδαμις στη Νάξο. Η ανάγκη του αποικισμού δεν προκύπτει τόσο από ιδέες, αλλά απ την ίδια την ανάγκη της ζωής. Κάποιοι ζορίζονται περισσότερο και φτιάχνουν το εκστρατευτικό σώμα των αποίκων. Η αγροτική ζωή, η ενασχόληση με την κτηνοτροφία, αλλά και με τη θάλασσα (ψάρεμα, πειρατεία) μπορεί να δώσουν μια ιδέα για την καθημερινή ζωή. Οι Παριανοί της εποχής είναι ψαράδες, γεωργοί, ναυτικοί, κτηνοτρόφοι, πηλοπλάστες, υφαντές, καλλιτέχνες, αλλά πειρατές επίσης, πολεμιστές και τυχοδιώκτες. Παράλληλα έχουμε τεχνίτες των καραβιών και της κατασκευής όπλων. Έχει αρχίσει να αναπτύσσεται η πόλη της Πάρου, με κέντρο το παλιό χωριό του Κυκλαδικού πολιτισμού στο Κάστρο. Πολλά χωριά και πολλοί οικισμοί χτίζονται 32 33

9 the island of Oikonomou. In the agricultural regions close to today s city of Parikia agricultural settlements are developed in Elitas, Myrsini, Kalami. Myrsini is the village where Archilochos was born. - Before Archilochos we have the founding of Carthage, the queen Semiramis in Mesopotamia, the beginning of the Olympic Games, Lykourgos who makes laws in Sparta and the songs of Homer s Iliad and Odyssey. - After Archilochos we have the flourish of Democracy in Ancient Athens, the founding of Byzantium and the death of Ashurbanipal, the activities of the Seven Wise Men and the first Greek coinage. - The father of the poet is Telesiklis, a citizen of a renowned family, who takes charge of an expedition corps later on and his mother was Enipo from Thrace. We have to imagine that the worried Telesiklis was wandering through the near seas and was preparing for adventures. It is likely that Telesiklis used to take little Archilochos with him. They did agriculture works in order to live in the country side where they were staying, when they had the time, as the poet loved nature. There is also the respective mythology for the poet s love for nature. Archilochos was also a warrior forced by the need for adventures and for survival. His biographers testify that he knew many battle fields and people. His most intense and long action is witnessed in the consecutive expeditions against Thassos and many Thracian tribes. He was killed in a battle against Naxos. He was a farmer, pirate, warrior, traveler but also a poet with his heart open to beauty and love. He lauded girls and wrote a satire against Lykamvis because he didn t give him his daughter Neovouli as his wife. * Christos Georgousis, Teacher στο νησί. Στον κόλπο της Νάουσας αναπτύσσεται μεγάλη ναυτική και αγροτική δραστηριότητα, που έχει αποτέλεσμα να χτίζονται πολλοί οικισμοί. Στο Φιλίζι, στα Σαρακήνικα, στα Λειβαδερά, στο νησάκι του Οικονόμου. Στις αγροτικές περιοχές επίσης κοντά στη σημερινή πόλη της Παροικιάς αναπτύσσονται αγροτικοί οικισμοί. Στον Έλητα, στη Μυρσίνη, στο Καλάμι. Η Μυρσίνη είναι το χωριό που γεννήθηκε ο Αρχίλοχος. - Λίγο πριν τον Αρχίλοχο έχουμε την ίδρυση της Καρχηδόνας, τη βασίλισσα Σεμίραμι στη Μεσοποταμία, την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων, το Λυκούργο που νομοθετεί στη Σπάρτη και τα τραγούδια από την Ιλιάδα και την οδύσσεια του Ομήρου. - Λίγο μετά τον Αρχίλοχο έχουμε την ακμή της δημοκρατίας στη αρχαία Αθήνα, την ίδρυση του Βυζαντίου, το θάνατο του Ασουρμπανιμπάλ, τη δραστηριότητα των Επτά Σοφών και την κοπή των πρώτων ελληνικών νομισμάτων. - Ο πατέρας του ποιητή είναι ο Τελεσικλής, πολίτης από ξακουστή γενιά, που αναλαμβάνει αργότερα αρχηγός εκστρατευτικού σώματος και μητέρα του μια Θρακιώτισσα η Ενιπώ. Πρέπει να φανταστούμε ότι ο ανήσυχος Τελεσικλής τριγύριζε τις κοντινές θάλασσες και προετοιμαζόταν για περιπέτειες. Πιθανόν να έπαιρνε μαζί του το μικρό Αρχίλοχο. Για να ζήσουν καταγίνονταν με αγροτικές εργασίες στην εξοχή που ζούσαν, όταν είχαν καιρό, γιατί διακρίνεται η αγάπη του ποιητή για τη φύση και υπάρχει η σχετική μυθολογία. Αλλά ο Αρχίλοχος έγινε και πολεμιστής πιεζόμενος από την ανάγκη για περιπέτειες και από την ανάγκη επιβίωσης. Οι βιογράφοι του καταθέτουν ότι γνώρισε πολλά πεδία μαχών και λαούς. Η εντονότερη και πιο μακροχρόνια δράση του εντοπίζεται στις αλλεπάλληλες εκστρατείες του εναντίον της Θάσου και πολλών θρακικών φύλων. Σε μια μάχη εναντίον της Νάξου σκοτώθηκε. Αγρότης, πειρατής μαθητευόμενος, πολεμιστής, ταξιδιώτης, αλλά και ποιητής. Και με την καρδιά του ανοιχτή στην ομορφιά και τον έρωτα. Υμνεί τα κορίτσια και γράφει σάτιρες εναντίον του Λυκάμβη, που δεν του έδωσε για σύντροφο την κόρη του Νεοβούλη. * Χρίστος Γεωργούσης, Εκπαιδευτικός 34 35

10 Paros during antiquity By Dr. Foteini N. Zafeiropoulou* In the central Aegean, Paros, the third largest island of the Cyclades after Naxos and Andros, is recognized for its soft lines and the tranquility of its landscape and, along with its neighboring Naxos are two of the most important islands of the Cyclades since the 4th millennium B.C. The island, well situated upon the sea routes that connect the mainland with the insular Greece and with the Asia continent, owes its diachronic cultural thrive as well as its economical development, mainly to its precious marble that had in abundance. The exquisite marble of Paros with its whiteness and transparency, famous in the ancient times, is of better quality even from the famous marble of Carrara in Italy known for its transparency. The marble of Carrara is luminous up to 2,5 mm thickness, while the marble of Paros is luminous up to 3,5 mm. Traces of human presence in Paros are dated back to the Pre-Cycladic Period ( B.C.) but unfortunately only few settlements have been discovered, in contrast with the cemeteries of which excavation Dr. Foteini Zafeiropoulou Η Πάρος στην αρχαιότητα Από τη Δρ. Φωτεινή Ν. Ζαφειροπούλου* ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ARCHAEOLOGY Στο κεντρικό Αιγαίο, η Πάρος, τρίτο σε έκταση νησί των Κυκλάδων μετά τη Νάξο και την Άνδρο, διακρίνεται για τα μαλακά της περιγράμματα και την ηρεμία που χαρακτηρίζει το τοπίο της και, μαζί με τη γειτονική της Νάξο, είναι δύο από τα σημαντικότερα νησιά των Κυκλάδων από την 4η χιλιετία π.χ. ως σήμερα. Στην καίρια θέση της, επάνω σε θαλάσσιους δρόμους που συνδέουν την ηπειρωτική με τη νησιωτική Ελλάδα και με την ασιατική ήπειρο, οφείλει τη διαχρονική πολιτιστική της άνθηση καθώς και την οικονομική της ανάπτυξη, κυρίως στο πολυτιμότατο μάρμαρο που διέθετε σε αφθονία. Το θαυμαστής λευκότητας και διαφάνειας παριανό μάρμαρο, διάσημο σε όλη την αρχαιότητα, είναι καλύτερης ποιότητας ακόμη και από το ονομαστό μάρμαρο της Καρράρας από την Ιταλία, που φημίζεται για τη διαφάνειά του. Το μάρμαρο της Καρράρας είναι διαφανές ως 2,5 χιλιοστά πάχος, ενώ ο παριανός λυχνίτης έχει διαφάνεια ως 3,5 χιλιοστά. Στην Πάρο, ίχνη ανθρώπινης παρουσίας χρονολογούνται στη λεγόμενη Πρωτοκυκλαδική εποχή ( π.χ.) αλλά δυστυχώς έχουν αποκαλυφθεί ελάχιστοι οικισμοί, σε αντίθεση με τα νεκροταφεία των οποίων η ανασκαφή μαρτυρεί για την ύπαρξη μεγάλων σχετικά εγκαταστάσεων στην ύπαιθρο και περισσότερο witness the existence of rather large settlements in the country side and particularly more of them in the south-eastern regions, always opposite of its great rival, Naxos. With the end of this early period, settlements are being developed to the western coasts, a trend which is still obvious. In a well protected deep port in the middle of the western coast where Parikia, the today s capital of the island is, a settlement is being already founded at the end of the 3rd and the beginning of the 2nd millennium B.C. on the top of the more recent medieval castle. In the middle of the 2nd millennium B.C. in another steep high ground in the north-eastern coast one more settlement is being built in Koukounaries region, west of the today s Naoussa, a key spot for the control of the sea route to the northeast which is not being abandoned till late in the 6th century B.C. The coming of the 1st millennium B.C. is the beginning of a new era during which significant changes are being witnessed in the after Greek region with the moving of populations. Ionians settled down in Paros and in the neighboring islands of Naxos, Sifnos, Mykonos and Delos, developing from the very early Geometric Period (10th - 8th century B.C.) cultural activities which, in Paros, were possible mainly due to the economical affluence of Paros society. Paros was the only one island in the Cyclades which founded Thassos colony around the 600 B.C. with great success and without the help of others, defying the dangers in the στις νοτιοανατολικές περιοχές απέναντι από την πάντα μεγάλη της αντίπαλο, τη Νάξο. Με το τέλος της πρώιμης αυτής εποχής η προτίμηση για οικιστικές εγκαταστάσεις μεταφέρεται στις δυτικές ακτές, προτίμηση που συνεχίζεται ως σήμερα. Σε ένα καλά προφυλαγμένο βαθύ λιμάνι, στη μέση περίπου της δυτικής ακτής, στη θέση της σημερινής πρωτεύουσας του νησιού, της Παροικιάς, ιδρύεται ήδη από το τέλος της 3ης και τις αρχές της 2ης χιλιετίας π.χ. οικισμός στο ύψωμα του νεότερου μεσαιωνικού Κάστρου. Λίγο αργότερα, στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.χ., σε ένα άλλο κρημνώδες απότομο ύψωμα στη βορειοανατολική ακτή, αναπτύσσεται μια άλλη οικιστική εγκατάσταση στη θέση Κουκουναριές, στα Δυτικά της σημερινής Νάουσας, θέση κλειδί για τον έλεγχο του θαλάσσιου δρόμου προς τα Νοτιοανατολικά, η οποία δεν εγκαταλείπεται ως σχεδόν το τέλος του 6ου αι. π.χ. Η έλευση της 1ης χιλιετίας π.χ. αποτελεί την αρχή μιας νέας εποχής, κατά την οποία συντελούνται σημαντικές αλλαγές στον μετέπειτα ελληνικό χώρο με τις μετακινήσεις πληθυσμών. Ίωνες εγκαθίστανται στην Πάρο και στα γειτονικά νησιά Νάξο, Σίφνο, Μύκονο, Δήλο αναπτύσσοντας από πολύ νωρίς, από τη Γεωμετρική λεγόμενη περίοδο (10ος - 8ος αι. π.χ.), πολιτιστικές δραστηριότητες που, στην Πάρο, οφείλονταν κατά κύριο λόγο και στην οικονομική ευρωστία της παριανής κοινωνίας. Η Πάρος, ήταν η μόνη από τις Κυκλάδες που γύρω στο 600 π.χ. ίδρυσε με μεγάλη επιτυχία αποικία, τη Θάσο, χωρίς βοήθεια άλλων, αψηφώντας τους 36 37

11 distant North, near the gold mines of Pagaion and the surrounding areas. Thassos, which quickly became a city with political status but also with cultural interests, remained during the whole ancient times faithful to its metropolis as its worthy representative in the north Aegean. Paros, from the archaic times (6th century B.C.) and afterwards, until the end of the antiquity (Late Roman period 3rd/4th century A.D.), was developed as a great commercial and cultural centre that even in the 5th century A.D. an inscription under the name of asty (city) is still mentioned as the brightest city of Paros citizens ; a city which Ioustinianos chose in the 6th century A.D. to found the Basilica Church of Katapoliani, a unique monument second in importance after the one of Aghia Sofia in Constantinople. Parts of the walls that almost circled the ancient city of Paros from the 6th century B.C. in 2,5 kilometers length, as well as from the main temple which was rising above the coast hill of the Venetian castle and was dedicated to the protector of the city, the Goddess Athena are saved. The six-column temple was constructed in around 525 B.C. and the asty, in other words the centre of a city, was developed in its surroundings. The various areas of the city such as the small handicraft area of the marble sculptors and potters were stretching few meters further to the East, where in the Late-Hellenistic and Roman period (approximately in the 2nd κινδύνους στο μακρινό Βορρά, κοντά στις χρυσοφόρες περιοχές του Παγγαίου και των γύρω τόπων. Η Θάσος, που γρήγορα αναδείχθηκε σε μια πόλη με πολιτικό λόγο αλλά και με πολιτιστικά ενδιαφέροντα, παρέμεινε για όλη την αρχαιότητα πιστή στη μητρόπολή της, την οποία εκπροσωπούσε επάξια στο βόρειο Αιγαίο. Η Πάρος, από την αρχαϊκή εποχή (6ος αι. π.χ.) και μετά, ως το τέλος της αρχαιότητας (ύστερη ρωμαϊκή εποχή 3ος/4ος αι. μ.χ.), εξελίχθηκε σε μεγάλο εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο, που ακόμη και τον 5ο αι. μ.χ. αναφέρεται σε επιγραφή το άστυ, ως «λαμπροτάτη των Παρίων πόλις», πόλις την οποία διάλεξε ο Ιουστινιανός, τον 6ο αι. μ.χ. για να ιδρύσει τη βασιλική της Καταπολιανής, μοναδικό μνημείο σε σπουδαιότητα μετά την Αγ. Σοφία της Κωνσταντινούπολης. Από την αρχαία πόλη της Πάρου σώζονται τμήματα από το τείχος που την περιέβαλλε σχεδόν κυκλικά σε έκταση 2,5 χλμ. ήδη από τον 6ο αι. π.χ., καθώς και από τον κύριο ναό που υψωνόταν στον παράλιο λοφίσκο του ενετικού Κάστρου και ήταν αφιερωμένος στην προστάτιδα της πόλης, την Πολιούχο Θεά Αθηνά. Ο εξάστυλος αυτός ναός οικοδομήθηκε γύρω στο 525 π.χ. και στον περίγυρο αναπτύχθηκε το άστυ, δηλαδή το κέντρο μιας αστικής πόλης, της οποίας οι διάφορες περιοχές όπως π.χ. η βιοτεχνική περιοχή μαρμαρογλυπτών και κεραμέων, εκτείνονταν λίγο μακρύτερα προς τα Ανατολικά, εκεί όπου αργότερα, στα υστερο-ελληνιστικά και τα ρωμαϊκά χρόνια (περίπου 2ος αι. π.χ. - 3ος/4ος αι

12 century B.C. - 3rd/4th centuries B.C.), the city from which many parts of buildings are also saved, was expanded. On the contrary, from the city of the ancient and classical times, there are no parts of buildings but there are many architectural parts allowing the representation of few public buildings without being identified with certain monuments. Outside the city in the country side, there were sacred places with the long life sacred of Delos Apollo and Artemida in the north of the city (9th/8th centuries B.C. - 5th century B.C.), in a high ground opposite of Delos, the sacred island of Apollo to be the greatest of them all. In another high ground that was in the coast in the South side, the temple of Pythios Apollo had been founded in the archaic times and later in the 4th century B.C. in the same location the Asklipeio. Outside the walls there were also cemeteries of which the most significant was discovered near the ancient port in the North-eastern of the city. The cemetery was in use from the last decades of the 8th century B.C. until the 3rd/4th centuries A.D. and had every type of burials. These burials were big potters of the 7th century B.C., box-like graves of the archaic times, marble cinerary urns (boxes of the classical times with the name of the dead on it - in one case a disc with painted representation of a discobolus had been placed as a tomb) and marble sarcophagus of the Roman times that were the family tombs with inscriptions and μ.χ.), επεκτάθηκε η πόλη, από την οποία σώζονται επίσης αρκετά οικοδομικά κατάλοιπα. Αντίθετα, από την αρχαϊκή και κλασική πόλη δε σώθηκαν τμήματα κτηρίων, σώθηκαν όμως πολλά αρχιτεκτονικά μέλη, με αποτέλεσμα να γίνει δυνατή η αναπαράσταση ορισμένων από τα δημόσια κτήρια, χωρίς όμως να ταυτιστούν με συγκεκριμένα μνημεία. Έξω από την πόλη υπήρχαν ιερά, στην ύπαιθρο, το σπουδαιότερο από τα οποία ήταν το μακραίωνης ζωής (9ος/8ος αι. π.χ. - 5ος αι. π.χ.) ιερό του Απόλλωνα Δηλίου και της Αρτέμιδος στα Βόρεια της πόλης, σε ύψωμα απέναντι από τη Δήλο, το ιερό νησί του Απόλλωνα. Σε ένα άλλο ύψωμα, παράλιο αυτό, στα Νότια, είχε ιδρυθεί στην αρχαϊκή εποχή ναός του Πυθίου Απόλλωνα και αργότερα, τον 4ο αι. π.χ., στην ίδια θέση το Ασκληπιείο. Έξω από τα τείχη υπήρχαν επίσης τα νεκροταφεία, το κυριότερο από τα οποία αποκαλύφθηκε κοντά στο αρχαίο λιμάνι στα Βορειοανατολικά της πόλης. Ήταν σε χρήση από τις τελευταίες δεκαετίες του 8ου αι. π.χ. ως τον 3ο/4ο μ.χ. και περιλάμβανε κάθε είδους ταφές: σε αγγεία μεγάλα του 7ου αι. π.χ., σε κιβωτιόσχημους τάφους της αρχαϊκής εποχής, σε μαρμάρινες τεφροδόχους - κάλπηδες κλασικών χρόνων με το όνομα του νεκρού - σε μια περίπτωση είχε τοποθετηθεί ως επιτύμβιο ένας δίσκος με ζωγραφιστή παράσταση δισκοβόλου - σε μαρμάρινες σαρκοφάγους των ρωμαϊκών χρόνων, που χρησίμευαν ως οικογενειακοί τάφοι με 40 41

13 a relief decoration. The area was used as a cemetery after a deadly war engagement by which approximately men lost their lives. After the burning of the dead according to the customs of the time, the burned bones were kept in amphorae placed all together in to two big ditches. These two polyandry (meaning common tombs of men), are the only two that have been found in Greece in such an early period. The majority of the potteries had a painted decoration with geometrical figures except from two that had representations with battles and burial scenes which are unique for their time and type and significantly important as they completely changed the knowledge we had until recently for the principles of the ancient Greek painting. Most of the time oligarchy was the regime of Paros but not in its extreme form as there was a relatively fair allocation of the goods. Pythagoras, the famous philosopher from Samos ( B.C.), and one of the establishers of mathematics, founded a school in Crotonas in South Italy, and many philosophers and mathematicians from Paros were his students. This resulted in the domination of the philosophy of Pythagoras in Paros for centuries. The most significant person of Paros though, but also one of the most important persons of the Greek ancient times of the early period is the poet of heroic verses Archilochos, the first lyric poet who lived in the first half of the 7th century B.C. He was an impulsive and boisterous personality with a tumultuous life. With his work, which unfortunately only some parts are saved, he tries for the first time to free the man from the bonds of tradition and consciously confront his insecurity towards people and fate, helping not only the individual but also the society. The people of Paros appreciating his great work made him a hero even from the archaic times, building the temple-like Archilocheio, probably a kind of tomb for worshiping him in which a gymnasium, in other words a place for public education, was also in use. Not only the education flourished in Paros but also the arts, pottery and small επιγραφές και ανάγλυφο διάκοσμο. Η αρχή της χρήσης του χώρου έγινε ύστερα από μια πολύνεκρη πολεμική συμπλοκή, κατά την οποία έπεσαν γύρω στους άνδρες. Μετά την καύση των νεκρών, σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής, τα καμένα οστά φυλάχτηκαν σε αμφορείς που τοποθετήθηκαν όλοι μαζί σε δύο μεγάλα ορύγματα. Τα δύο αυτά πολυάνδρια (δηλαδή ομαδικοί τάφοι ανδρών) είναι τα μοναδικά που έχουν βρεθεί στον ελληνικό χώρο σε τόσο πρώιμη εποχή. Τα περισσότερα αγγεία είχαν ζωγραφιστή διακόσμηση με γεωμετρικά σχέδια, εκτός από δύο που είχαν παραστάσεις με σκηνές μάχης και θανής, δείγματα μοναδικά για το είδος και την εποχή, ιδιαίτερα σημαντικά που πραγματικά άλλαξαν τις ως σήμερα γνώσεις μας ως προς τις αρχές της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής. Στην Πάρο το πολιτειακό καθεστώς, στο μεγαλύτερο διάστημα ήταν η ολιγαρχία, όχι όμως στην ακραία της μορφή, γιατί υπήρχε ένας σχετικά δίκαιος καταμερισμός των αγαθών. Ο Πυθαγόρας, διάσημος Σάμιος φιλόσοφος ( π.χ), από τους θεμελιωτές της μαθηματικής επιστήμης, ίδρυσε σχολή στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας και ήταν αρκετοί οι Πάριοι φιλόσοφοι και μαθηματικοί που μαθήτευσαν στη σχολή του, με αποτέλεσμα η φιλοσοφική σκέψη του Πυθαγόρα να κυριαρχεί στην παριανή κοινωνία για αιώνες. Η μεγαλύτερη όμως μορφή της Πάρου, αλλά και από τις σπουδαιότερες της ελληνικής αρχαιότητας στα πρώιμα χρόνια, είναι ο ιαμβογράφος Αρχίλοχος, ο πρώτος λυρικός ποιητής που έζησε στο πρώτο μισό του 7ου αι. π.χ. Υπήρξε προσωπικότητα παρορμητική και θυελλώδης, με πολυτάραχο βίο. Στο έργο του, που δυστυχώς σώθηκε πολύ αποσπασματικά, προσπαθεί να απελευθερώσει τον άνθρωπο για πρώτη φορά από τα δεσμά της παράδοσης και να αντιμετωπίσει ενσυνείδητα την ανασφάλειά του απέναντι στον κόσμο και τη μοίρα, βοηθώντας γενικότερα όχι μόνο το άτομο αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Οι Πάριοι, εκτιμώντας τη μεγάλη του προσφορά, τον ηρωοποίησαν ήδη από την αρχαϊκή εποχή, κατασκευάζοντας ένα ναόμορφο κτίσμα, το Αρχιλόχειο, πιθανότατα ένα είδος κενοτάφιου για απόδοση λατρευτικών τιμών, στο οποίο παράλληλα λειτουργούσε γυμνάσιο, δηλαδή χώρος δημόσιας εκπαίδευσης

14 crafting with various materials, especially the ones with copper, already since the geometric times. Sculpture brought Paros at its peak of the art creation due to the existence of the unique marble. From the first decades of the 6th century B.C., a great school of sculpture is being developed and Paros, which belongs to the circle of the Ionian art, is being developed as one of the biggest and most important centres of plastic art in the Greek world. The creations of the artists of Paros are reaching many significant sacred places of those times (Delos, Delphi, South Italy, Greek cities in Minor Asia e.t.c.) but the artists themselves are also wandering in all the Greek region, often with the valuable raw material from their country. Various ancient sources give us the names of many sculptors from Paros of the 6th and 5th centuries B.C. Among them Agorakritos, a favorite student of Feidias who worked with him in the sculpture decoration of Parthenon. The most famous of all is Skopas who lived in the 4th century B.C. and except from his other works, he worked in the temple of Artemis in Ephesus and in the famous Mausoleum of Halicarnassus. The works of the sculptors from Paros are characterized by audacity, movement, modern and pioneering themes. Unique example is the exquisite Gorgo which is represented to impetuously landing on a roof, a statue that recently came to light, changing also with its turn our knowledge for the early plastic art creation of Paros. Gorgo is moving right in the space with its whole body towards the same direction, meaning that the artist had escaped from the two dimensional relief and has conquered the deepness and the real move of a living figure. The great flourish of the sculpture of Paros, besides the archaic times with the numerous statues of Kouros and Kores, as well as the relief in Paros and in the various sacred places, seems to be continued also in the 5th century B.C. especially in the first half of that century with great works of art. In the most of those sculptures, artists are trying to give the instant of the movement, by inventing new solutions for the creation of new forms and shapes many of which are bold in mind and execution. The most recent potter findings though, witness that the people of Paros were capable, much earlier than anywhere else, to create innovative works as far as the theme and execution is concerned, opening new horizons in all the sectors of art, horizons that led in the perfection of the classical times. * Dr. Foteini N. Zafeiropouloõ Honorary Curator of Antiquities Στην Πάρο, εκτός από τα γράμματα άνθησαν και οι τέχνες, κεραμική και μικροτεχνία σε διάφορα υλικά, ιδιαίτερα σε χαλκό, ήδη από τα γεωμετρικά χρόνια. Εκεί όμως που η Πάρος έφτασε στο ζενίθ της καλλιτεχνικής της δημιουργίας, ήταν η γλυπτική, χάρη βέβαια και στην ύπαρξη της εξαίρετης πρώτης ύλης, του μαρμάρου. Από τις πρώτες δεκαετίες του 6ου αι. π.χ. αναπτύσσεται μια σπουδαία σχολή γλυπτικής και η Πάρος, που ανήκει στον ιωνικό κύκλο τέχνης, εξελίσσεται σε ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα κέντρα πλαστικής του ελληνικού κόσμου. Οι δημιουργίες των Πάριων καλλιτεχνών φτάνουν σε πολλά μεγάλα ιερά της εποχής (Δήλο, Δελφούς, Κάτω Ιταλία, ελληνικές πόλεις στη Μ. Ασία κ.ά.), αλλά και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες κυκλοφορούν σε όλον τον ελληνικό χώρο, συχνά μαζί με την πολύτιμη πρώτη ύλη από τον τόπο τους. Διάφορες αρχαίες πηγές μας παραδίδουν τα ονόματα πολλών Πάριων γλυπτών του 6ου και 5ου αι. π.χ., ανάμεσά τους ο Αγοράκριτος, αγαπημένος μαθητής του Φειδία που συνεργάστηκε μαζί του στο γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα. Ο διασημότερος όμως είναι ο Σκόπας, που έζησε τον 4ο αι., ο οποίος, εκτός των άλλων εργάστηκε στο Αρτεμίσιο της Εφέσου και στο περίφημο Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού. Τα έργα των Πάριων γλυπτών χαρακτηρίζονται από τόλμη, κίνηση, νεωτεριστικά και πρωτοπόρα στοιχεία. Κύριο παράδειγμα η εκπληκτική Γοργώ, που παριστάνεται να προσγειώνεται ορμητικά σε μια στέγη, άγαλμα που ήλθε σχετικά πρόσφατα στο φως, αλλάζοντας και αυτό τις γνώσεις μας για την πρώιμη παριανή δημιουργία στην πλαστική. Η Γοργώ κινείται σωστά στο χώρο, με το σώμα ολόκληρο προς την ίδια κατεύθυνση, που σημαίνει ότι ο καλλιτέχνης έχει ξεφύγει από το δισδιάστατο του αναγλύφου και έχει κατακτήσει το βάθος και την πραγματική κίνηση μιας ζωντανής μορφής. Η μεγάλη άνθηση της παριανής γλυπτικής φαίνεται ότι, εκτός από την αρχαϊκή εποχή με το πλήθος των κούρων και των κορών καθώς και των αναγλύφων στην Πάρο και στα διάφορα ιερά, συνεχίζεται και στον 5ο αι. π.χ., ιδιαίτερα στο πρώτο μισό του με σπουδαία έργα τέχνης. Στα περισσότερα από τα γλυπτά, οι καλλιτέχνες προσπαθούν να αποδώσουν το στιγμιαίο της κίνησης, επινοώντας ρηξικέλευθες λύσεις για τη δημιουργία νέων μορφών και σχημάτων, πολλά από τα οποία είναι τολμηρά σε σύλληψη και εκτέλεση. Τα πιο πρόσφατα κεραμικά ευρήματα όμως, μαρτυρούν ότι οι Πάριοι ήταν ικανοί, πολύ νωρίτερα από οπουδήποτε αλλού, να κάνουν πρωτοποριακά έργα ως προς τη σύνθεση και την εκτέλεση, ανοίγοντας νέους ορίζοντες σε όλους τους τομείς της τέχνης, ορίζοντες που οδήγησαν στην τελειότητα των κλασικών χρόνων. * Δρ. Φωτεινή Ν. Ζαφειροπούλου Επίτιμος Έφορος των Αρχαιοτήτων 44 45

15 Folkways of Paros The people of Paros are joyful, religious and hospitable. The people owe these characteristics to the years of Paros history as well as to the influence the island received by the various civilizations (Cycladic, Minoan, Mycenaean, Ancient Greek, Roman, Byzantine and Venetian) that were developed in the Aegean Archipelago and of course by Christianity. Let s begin our reference to Paros customs from Christmas and New Year s Day. Group of children come out on the paved cobbled streets and sing the carols as soon as the bell for the evening prayer rings. The Municipality of Paros places lights on the whole island, while the Christmas tree lighting unites children and adults for the welcoming of the New Year. The Carnival period is an opportunity for the people of Paros to entertain themselves. The ancient dance Ageranos is still danced and its songs are still sung. They instantly compose verses to make jokes, to flirt, to send love messages. During the last weekend of the carnival period, they come out on the streets with hornpipes and doubakia (a musical instrument) and have fun till morning. On Shrove Monday, big groups have fun at the beaches where great feasts take place. The Lent period prepares the people of Paros for the Easter with its evening FOLKLORE ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ Ήθη και έθιμα της Πάρου Οι Παριανοί είναι άνθρωποι χαρούμενοι, ευσεβείς και φιλόξενοι. Τα χαρακτηριστικά αυτά τα απέκτησαν μέσα από τη μακραίωνη ιστορική διαδρομή των χρόνων του νησιού τους καθώς και από την επίδρασή του, από τους διάφορους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Αρχιπέλαγος του Αιγαίου (Κυκλαδικός, Μινωικός, Μυκηναϊκός, Αρχαίος Ελληνικός, Ρωμαϊκός, Βυζαντινός, Ενετοκρατικός) και βέβαια μέσα από τη Χριστιανοσύνη. Ας ξεκινήσουμε την αναφορά μας στα έθιμα της Πάρου από τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Μόλις η καμπάνα του εσπερινού σημάνει, ξεχύνονται στα πλακόστρωτα καλντερίμια ομάδες παιδιών για να πουν τα κάλαντα. Ο Δήμος της Πάρου φωταγωγεί ολόκληρο το νησί με λαμπιόνια, ενώ το άναμμα του Χριστουγεννιάτικου δέντρου ενώνει μικρούς και μεγάλους για το καλωσόρισμα του καινούριου χρόνου. Η περίοδος της Αποκριάς δίνει στους Παριανούς την ευκαιρία για διασκέδαση. Ακόμη χορεύουν τον αρχαίο χορό «Αγέρανο» και λένε τα τραγούδια του. Συνθέτουν επί τόπου στιχάκια για να αστειευτούν, να φλερτάρουν, να στείλουν μηνύματα ερωτικά. Την τελευταία Αποκριά ξεχύνονται στους δρόμους με συνοδεία από τσαμπούνες και ντουμπάκια και γλεντούν μέχρι πρωίας. Την Καθαρή Δευτέρα μεγάλες παρέες διασκεδάζουν στις παραλίες, όπου το γλέντι καλά κρατεί. Η περί

16 prayers, the Chairetismoi (prayers to Panagia) and the All Soul s Saturday. The Easter of Paros is an unforgettable experience for those who have the chance to be on the island during that period, as it is full of unique customs and is combined with a bloomy nature. In the litany of the Palm Sunday, the children sing songs that refer to the Easter Day as they keep the palms. In the evening of the Holy Thursday the churches remain open. There, men, women and children stay up all night next to the crucified Jesus and decorate the epitaphs. Holy Friday is a unique day for Paros. The Representation of the Passion of the Christ custom takes place along the route of the epitaph procession in the villages of Marpissa, Prodromos and Marmara since The entrance of the Christ in Jerusalem, the Magdalene s remorse, the Secret Dinner, the Pontius Pilatus, the Christ ascend to Golgothas, the Before the rooster crows, the Crucifixion, the Christ removal from the cross e.t.c. become alive in frond of your eyes. The epitaphs of the churches of Parikia and Naoussa meet at the two ports, where the choruses of the churches chant prayers. On the Easter Day, dancing keeps till late at night in the Merrymaking of Love (in Marpissa s court). Then, it is Naoussa s turn to take the lead in fun, where dancers from Naoussa s music dancing groups impress with their show in balos and syrtos dances. οδος της Σαρακοστής με τους εσπερινούς, τους χαιρετισμούς, το Ψυχοσάββατο προετοιμάζει τους Παριανούς για το Πάσχα. Το Πάσχα της Πάρου είναι γεμάτο από μοναδικά έθιμα και σε συνδυασμό δε με την ολάνθιστη φύση, κάνει όποιον το βιώσει να μην το ξεχάσει ποτέ. Την Κυριακή των Βαΐων στη λιτανεία, τα παιδιά κρατώντας τα Βάγια τραγουδούν: «Το Βαγιώ, Βαγιώ, Βαγιώ, τρώμε ψάρι και κολιό και την άλλη Κυριακή τρώμε το παχύ αρνί με τη φλάσκα το κρασί.» Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ οι εκκλησίες παραμένουν ανοιχτές. Εκεί άνδρες, γυναίκες και παιδιά ξενυχτούν δίπλα στον Εσταυρωμένο και στολίζουν τους επιταφίους. Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μία ημέρα μοναδική για την Πάρο. Από το 1927 λαμβάνει χώρα το έθιμο των «Αναπαραστάσεων των Παθών του Κυρίου», κατά μήκος της διαδρομής της περιφοράς των Επιταφίων στα χωριά Μάρπησσα, Πρόδρομο, Μάρμαρα. Ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια των προσκυνητών «Η Είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα», «Η Μετάνοια της Μαγδαληνής», «Ο Μυστικός Δείπνος», Girls bring the speechless water and light fires to burn the wreaths of the May Day in all the villages in Aghios Ioannis Klidonas Day. The country churches and the monasteries are full of pilgrims on the Saints Days. The Assumption Day (on 15th of August), when Panagia Ekatontapyliani celebrates, is the central fair of the island. Ekatontapyliani is an imperial church with 17 centuries of history that the Byzantine emperors Aghios Konstantinos and Aghia Eleni built and Ioustinianos completed. The fairs of the summer begin on the Assumption Day in Pisso Livadi and Aghios Fokas. Lefkes have a fair on Aghia Triada s Day in the marble church with the same name. The parish church of Prodromos or Dragoulas celebrates on Aghios Ioannis Day (23rd of June). The church of Aghios Athanassios Parios (teacher of the Greek nation) celebrates on the 24th of June in Kostos. Aghioi Anargiroi Day is on the 30th of June and a fair takes place in the hill of Parikia which shares the same name with the church. The churches in Kostos and Marmara celebrate on Aghia Marina Day on the 17th of July. The fair of Aghia Anna in the picturesque hill at the edge of Parikia s port is on the 24th of July. A fair takes place in Kostos church and in Dragoulas monastery on Aghios Panteleimonas Day on the 26th of July. Metamorphosis Sotiros Day is a central fair of Marpissa on the 6th of August and events with mezedes, wine and dancing also take place in Alyki. Naoussa cel- «Ο Πόντιος Πιλάτος», «Η Ανάβαση στο Γολγοθά», «Η Σταύρωση», «Η Αποκαθήλωση» κλπ. Στην Παροικία και τη Νάουσα, συναντώνται οι επιτάφιοι των ενοριών στα λιμάνια όπου οι χορωδίες των ναών ψάλλουν τα εγκώμια. Την ημέρα του Πάσχα «Στο γλέντι της αγάπης» (στο γήπεδο της Μάρπησσας) ο χορός κρατά μέχρι τις βραδινές ώρες. Από εκεί τη σκυτάλη παίρνει η Νάουσα όπου το βράδυ οι χορευτές των Χορευτικών της εντυπωσιάζουν με τις φιγούρες τους στο μπάλο και στο συρτό. Του Άη Γιάννη του Κλήδονα σε όλα τα χωριά οι κοπελιές φέρνουν το αμίλητο νερό και ανάβουν φωτιές για να καούν τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς. Στις εορτές των Αγίων, τα ξωκλήσια και τα μοναστήρια γεμίζουν με προσκυνητές. Κεντρική γιορτή του νησιού είναι η Γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου), κατά την οποία εορτάζει με μεγάλη λαμπρότητα το Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας Εκατονταπυλιανής, ένας ναός 17 αιώνων που έχτισαν οι βυζανινοί Αυτοκράτορες Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη και αποπεράτωσε ο Ιουστινιανός. Τα πανηγύρια του καλοκαιριού ξεκινούν από της Αναλήψεως στο Πίσω Λιβάδι και του Αγίου Φωκά. Της Αγίας Τριάδας πανηγυρίζει ο ομώνυμος καλλιμάρμαρος ναός στις Λεύκες. Του Αγίου Ιωάννου (23/6) πανηγυρίζει ο ενοριακός ναός του Προδρόμου ή Δραγουλά. Στις 24/6 ο Ναός του Αγίου Αθανασίου του Παρίου (Διδασκάλου του Γένους) στον Κώστο. Στις 30/6 των Αγίων Αναργύρων στον ομώνυμο λόφο της Παροικίας. Στις 17/7 της Αγίας Μαρίνας, οι ναοί στα Μάρμαρα και 48 49

17 ebrates the nine days after Panagia s Assumption with various events, traditional dances and music on the 24th of August. Young men and women from the village represent the corsairs night with the landing of the corsairs of the famous Barbarossa at the small port of Naoussa. Aghios Ioannis Detis Day is celebrated in the beautiful Kolybithres on the 28th of August. Aghios Ioannis Day is celebrated in Lefkes on the 29th of August. Pera Panagia Day in Marmara is on the 7th of September. Holy Cross is celebrated in the Municipal Department of Agaeria on the 14th of September. Panagia Myrtidiotissa Day is celebrated in Aghios Antonios in Kefalos castle on the 24th of September. Plenty of cultural events take place in all the villages during the summer. The customs of the weddings with the bed making on Thursday before the wedding and the wedding songs that are sung on the wedding table are still alive. στον Κώστο. Στις 24/7 το πανηγύρι της Αγίας Άννας στο γραφικό λόφο στο άκρο του λιμανιού της Παροικιάς. Στις 26/7 του Αγίου Παντελεήμονος ο ναός στον Κώστο, αλλά και το μοναστήρι του Αγίου στον Δραγουλά. Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου αποτελεί κεντρικό πανηγύρι της Μάρπησσας και εκδηλώσεις γίνονται και στην Αλυκή με μεζέδες, κρασί και χορό. Η Νάουσα γιορτάζει στις 23/8 τα Εννιάμερα της Θεοτόκου με ποικίλες εκδηλώσεις, παραδοσιακούς χορούς και μουσικές. Πραγματοποιείται η αναπαράσταση της κουρσάρικης βραδιάς, όπου νέοι και νέες από το χωριό ζωντανεύουν την απόβαση των κουρσάρων του φημισμένου πειρατή Barbarossa, στο λιμανάκι της Νάουσας. Στις 28/8 στις πανέμορφες Κολυμπήθρες γιορτάζεται ο Άη Γιάννης ο Δέτης. Στις 29/8 οι Λεύκες γιορτάζουν τον Άη Γιάννη. Η Πέρα Παναγιά των Μαρμάρων γιορτάζει στις 7 Σεπτεμβρίου. Στις 14 Σεπτεμβρίου στην Αγκαιριά γίνεται ο εορτασμός του Τιμίου Σταυρού. Η Σεπτεμβριανή Παναγία Μυρτιδιώτισσα 24/9 εορτάζει στον Άγιο Αντώνιο, στο Κάστρο του Κεφάλου. Πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων λαμβάνουν χώρα σε όλα τα χωριά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ζωντανά είναι τέλος τα έθιμα του γάμου, με το στρώσιμο του κρεβατιού την Πέμπτη πριν από το γάμο και στο τραπέζι του γάμου να ακούγονται τα γνωστά τραγούδια που συνήθως αρχίζουν με το «Σήμερα γάμος γίνεται σε ωραίο περιβόλι, σήμερα αποχωρίζεται η μάνα από την κόρη...» 50 51

18 52 53

19 Parikia Parikia is the capital of Paros and the only passenger and cargo port of the island. Its name keeps from the first Byzantine years when the today s jewel of the island, Panagia Ekatontapyliani was a shelter for the residents who gradually settled down in the Old City. You will take a first taste of the bluewhite of Parikia and you will be eager to go around it from the very first moment you will see Paros, before the ship manages to dock at the port. Whitewashed houses with blue windows are stretched from the edge of the hill to the sea. Paved cobbled streets mix up with one another and lead either to the sea, or to Panagia Ekatontapyliani, or the Venetian Castle of the 13th century A.D. The region of Kastro ΟΙΚΙΣΜΟΙ Παροικιά Η Παροικιά είναι η πρωτεύουσα και το μοναδικό επιβατηγό και εμπορικό λιμάνι του νησιού. Το όνομά της κρατάει από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, τότε που το σημερινό στολίδι του νησιού, η Παναγιά η Εκατονταπυλιανή, αποτελούσε στέγη για τους παροίκους που σταδιακά εγκαταστάθηκαν στην Παλιά Πόλη. Από την πρώτη κιόλας στιγμή που θα αντικρύσετε την Πάρο, πριν καν ακόμη προλάβει να δέσει το καράβι στο λιμάνι, μια πρώτη γεύση από το γαλανόλευκο της Παροικιάς θα σας κάνει να ανυπομονείτε να τη γυρίσετε. Ασβεστωμένα σπίτια με μπλε παράθυρα απλώνονται από τις παρυφές του λόφου ως τη θάλασσα. Πλακόστρωτα σοκάκια «μπλέκονται» μεταξύ τους και οδηγούν είτε στη θάλασσα, είτε στην Παναγιά την Εκατονταπυλιανή είτε στο Βενετσιάνικο Κάστρο του 13ου αιώνα μ.χ. Η περιοχή του Κάστρου είναι στα 54 55

20 is in the southwest of the city and keeps its strictly traditional and picturesque atmosphere away from modernization. The road that connects the traditional settlement with the modern noisy area is Lochagou Fokianou street which starts from Kastro and will lead you to the heart of the city s market. Walk, go shopping and enjoy traditional tastes in the cafes of the hospitable people of Paros. You should visit Panagia Ekatontapyliani that rises in the centre of the city and is one of the most significant monuments of Greece. The stroll around Ekatontapyliani keeps many surprises such as the Archaeological Museum, the Monastery of the Franks, Manto Mavrogenous house and the imposing neoclassical mansions. νοτιοδυτικά της πόλης και διατηρεί ανέπαφη από τον εκσυγχρονισμό την άκρως παραδοσιακή και γραφική ατμόσφαιρά της. Ο δρόμος που συνδέει τον παραδοσιακό οικισμό με τη σύγχρονη πολύβουη πολιτεία είναι η Λοχαγού Φωκιανού, που ξεκινάει από το Κάστρο και θα σας οδηγήσει στην καρδιά της αγοράς της πόλης. Περπατήστε, ψωνίστε και απολαύστε παραδοσιακά εδέσματα στα καφέ των φιλόξενων Παριανών. Επισκεφθείτε την Παναγιά την Εκατονταπυλιανή που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της Ελλάδας. Το σεργιάνι γύρω από την Εκατονταπυλιανή σας κρύβει πολλές εκπλήξεις: το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Φραγκομονάστηρο, το σπίτι της Μαντώς Μαυρογένους, τα επιβλητικά νεοκλασικά αρχοντικά