ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Subprime στην αμερικανική αγορά και η σημασία του risk management σ' αυτή.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Subprime στην αμερικανική αγορά και η σημασία του risk management σ' αυτή."

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η κρίση των Subprime στην αμερικανική αγορά και η σημασία του risk management σ' αυτή. Γκούσκος Σπυρίδων Α.Μ. 211/05/082 Επιβλέπων καθηγητής: Σάμιτας Αριστείδης ΧΙΟΣ 2010

2 Ι Περιεχόμενα Ι. Περιεχόμενα 1 ΙΙ. Εισαγωγή 2 ΙΙΙ. Ένα μικρό Flashback στις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις 4 Κεφάλαιο 1 Η ραγδαία ανάπτυξη στην αμερικάνικη αγορά ακινήτων 1.a. Η πορεία της αμερικανικής αγοράς ακινήτων 9 1.b. Χαλαροί όροι στα δάνεια 16 1.c. Κυβερνητικές πολιτικές και νομοθετικές ρυθμίσεις για την αγορά ακινήτων 18 1.d. Η πολιτική και η θέση του Greenspan 19 Κεφάλαιο 2 Subprime mortgage loans 2.a. Τι είναι τα Subprime δάνεια και ποία η σημασία τους 23 2.b. Η πορεία των Subprime στην Αμερικανική Αγορά 25 2.c. Καθυστερήσεις πληρωμών των Subprime δανείων 29 2.d. Κατασχέσεις ακινήτων στην Αμερικανική Αγορά 32 Κεφάλαιο 3 Τιτλοποίηση 3.a. Ορισμός & έννοια της Τιτλοποίησης 38 3.b Η Τιτλοποίηση σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα 42 3.c. Ιστορική αναδρομή της Τιτλοποίησης στις ΗΠΑ 43 3.d. Η Τιτλοποίηση στα Subprime δάνεια 44 3.e. Ο ρόλος των Τραπεζών στην Τιτλοποίηση 47 Κεφάλαιο 4 CDOs (Collateralized Debt Obligations) 4.a. Ορισμός και έννοια των CDOs 50 4.b. Η αγορά των χρηματοοικονομικών προϊόντων 54 4.c. Η συμβολή των CDOs στην ανάπτυξη της κρίσης. 58 Κεφάλαιο 5 Οι Οίκοι Αξιολόγησης 60 Κεφάλαιο 6 Οι ευθύνες των εποπτικών αρχών 6.a. Η συνθήκη της Βασιλείας ΙΙ και η συμβολή της στην κρίση 66 6.b. Η κατάργηση του διαχωρισμού μεταξύ εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών c. Επιπλέον ευθύνες των εποπτικών αρχών c.i. Ο μη έλεγχος της δράσης των brokers c.ii. Οι τράπεζες και η ανεξέλεγκτη εφαρμογή των off balance sheet δραστηριοτήτων τους. 72 Κεφάλαιο 7 Ο απόηχος της κρίσης και οι επιπτώσεις της στην οικονομία. 7.a. Οι κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης. 73 Κεφάλαιο 8 Επίλογος 77 Βιβλιογραφία 81 1

3 Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας πτυχιακής είναι να παρουσιάσει τους λόγους για τους οποίους οι παγκόσμιες αγορές χρήματος και το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα πέρασαν από το στάδιο συνεχούς ανάπτυξης στο στάδιο της κρίσης. Γεγονός που εκδηλώθηκε το καλοκαίρι του 2007 και είχε σαν αποτέλεσμα να γεννηθούν με τη σειρά τους πολλές αναταράξεις σε όλες τις αγορές, Η γενέτειρα χώρα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2007 ήταν η Αμερική, αυτό συνέβη κυρίως από την αγορά ακινήτων. Η αγορά ακινήτων της Αμερικής παρουσίασε μια συνεχή ανάπτυξη για μια περίοδο πάνω από 10 χρόνια (υπολογίζετε από το ). Η πιο σημαντική περίοδος όπου η Αμερικάνικη αγορά γνώρισε χρυσές μέρες ήταν κυρίως την περίοδο Η άνθηση αυτή προκλήθηκε από πολλούς παράγοντες τους οποίους θα αναλύσουμε στην συνέχεια διεξοδικά. Όμως το μεγαλύτερο κομμάτι της άνθησης οφείλεται σε μία συγκεκριμένη κατηγορία ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων γνωστά ως Subprime Mortgage Loans από τα οποία και η οικονομική κρίση πήρε το όνομα της. Τα Subprime δάνεια χορηγούνταν αλόγιστα από τους περισσότερους γνωστούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Όμως το χειρότερο από όλα δεν ήταν η αλόγιστη χορήγηση τους αλλά η μετέπειτα Τιτλοποίηση τους. Τα πρώτα σημάδια της επερχόμενης οικονομικής κρίσης παρουσιάστηκαν ήδη από τις αρχές του 2006, όπου το ποσοστό των κατασχέσεων των αμερικανικών κατοικιών είχε αυξηθεί κατά πολύ σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Παρόλο που τα προηγούμενα χρόνια η πορεία των τιμών των ακινήτων παρουσίαζε μία συνεχόμενη αύξηση, η συγκεκριμένη αύξηση θα μπορούσαμε να πούμε ότι περισσότερο κακό έκανε παρά καλό. Και αυτό γιατί η συνεχόμενη αύξηση ωθούσε όλο και πιο πολύ τον αμερικανικό λαό να στραφεί στα Subprime δάνεια από ότι σε άλλης κατηγορίας δάνεια που παρεχόταν παράλληλα (θα αναφερθούμε αναλυτικά στα επόμενα κεφάλαια). Το πραγματικό πρόβλημα άρχισε να παρουσιάζεται όταν οι τιμές άρχισαν να σταθεροποιούνται και κυρίως όταν άρχισαν να μειώνονται, όπου εκείνη την στιγμή ξέσπασε και η κρίση. Όταν ή κρίση άρχισε να γίνεται αισθητή τότε το πρόβλημα όλων στράφηκε στο πως μπορεί να προσεγγιστεί το ύψος των ζημιών που θα γίνουν όταν ξεσπάσει η κρίση. Όλοι ήθελαν να προσεγγίσουν το «αβέβαιο», πράγμα που ήταν αρκετά δύσκολο καθώς τα τίτλο-ποιημένα Subprime είχαν διασκορπιστεί σχεδόν σε όλες τις χρηματαγορές του πλανήτη. Και παρόλη την αναταραχή που κυριαρχούσε στις αγορές οι Τράπεζες συνέχιζαν να διατηρούν στους ισολογισμούς τους τις λεγόμενες off balance sheet δραστηριότητες. Πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα οι επενδυτές να αρχίζουν να χάνουν την εμπιστοσύνη τους απέναντι στις τράπεζες. Η έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στις Τράπεζες είχε σαν αποτέλεσμα να παγώσει όλη η διατραπεζική αγορά πράγμα που χαρακτηρίστηκε από την κρίση των Subprime. Η κρίση άρχισε να παρουσιάζεται στα μέσα του 2007 και κυρίως τον Αύγουστο του 2007 όπου άρχισαν να παγώνουν οι αγορές και οι Κεντρικές Τράπεζες των περισσοτέρων χωρών προχώρησαν σε ενέσεις βιωσιμότητας (δηλαδή παροχή μεγάλης ποσότητας ρευστών) ώστε να μην καταρρεύσουν οι χρηματαγορές. 2

4 Όταν άρχισαν να γίνονται αισθητά τα πρώτα σημάδια της κρίσης, ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην αγορά και κυρίως στον χρηματοπιστωτικό τομέα ήταν το φαινόμενο (Credit Crunch). Δηλαδή θέλοντας οι τράπεζες να μειώσουν τις απώλειες τους, μείωσαν σε μεγάλο βαθμό τις χορηγήσεις των ενυπόθηκων δανείων. Η μείωση αυτή είχε σαν άμεσο αποτέλεσμα να μειωθεί η ενεργώς ζήτηση για την κατασκευή και την αγορά ακινήτων, γεγονός που με τη σειρά του οδήγησε σε νέα προβλήματα όπως η ραγδαία αύξηση της ανεργίας. Και η αύξηση της ανεργίας δημιούργησε νέα προβλήματα (ένα από τα προβλήματα που παρουσιάστηκε είναι το πρόβλημα που έχει να κάνει με την εξυπηρέτηση σε άλλες μορφές δανείων πχ τα καταναλωτικά). Αυτό που θα επιδιώξουμε να αναλύσουμε είναι, ότι η κρίση των Subprime ξεκίνησε από την αλόγιστη χορήγηση ενυπόθηκων δανείων και στη συνέχεια οδήγησε σε μια σειρά από προβλήματα, όπως η κρίση της ρευστότητας, οι αναταράξεις των αγορών και τέλος σε μία χρηματοπιστωτική κρίση που έπληξε τις μεγαλύτερες αγορές του κόσμου. Υιοθετώντας ως γενεσιουργό αιτία της οικονομικής κρίσης της κρίση των Subprime θα παρουσιάσουμε και θα αναλύσουμε όλους τους λόγους που οδήγησαν στην εν λόγω κρίση. Θα παρουσιάσουμε τις απόψεις και από τις δύο μεριές του νομίσματος, δηλαδή την άποψη των οικονομολόγων της Federal Reserve, και τις απόψεις των οικονομολόγων της αγοράς (αυτή που είναι εκτός της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ). Πριν περάσουμε στην ανάλυση της κρίσης θα κάνουμε μία μικρή ιστορική αναδρομή στις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις (ξεκινώντας από την μεγαλύτερη οικονομική κρίση όλων των εποχών αυτή του 1929 και καταλήγοντας στην πιο πρόσφατη την οικονομική κρίση αυτή του 2000). Θα παρουσιάσουμε την κάθε κρίση χωριστά και με λίγα λόγια θα προσδιορίσουμε τα κύρια αίτια τους. 3

5 Ένα μικρό Flashback στις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις. Άνοιξη του 2008 και άλλη μια οικονομική κρίση φαίνεται να έχει χτυπήσει την πόρτα μας. Τι ακριβώς εννοούμε όμως όταν λέμε «κρίση»: Ως κρίση ορίζεται «μία σοβαρή απειλή κατά της υφιστάμενης δομής, των θεμελιωδών αρχών και κανόνων του κοινωνικού συστήματος, η οποία επιβάλλει τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων εντός περιορισμένου χρόνου και υπό συνθήκες αβεβαιότητας» (1989: Rosenthal, Charles, Hart). Το κραχ του 1929 Ως μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην παγκόσμια ιστορία καταγράφεται το κραχ του «Μαύρη Πέμπτη» αποκαλείται η Πέμπτη 24 Οκτωβρίου του 1929, όταν η Wall Street έκλεισε με απώλειες 13%. Οι μετοχές είχαν πέσει αισθητά και αναπάντεχα, γεγονός ασυνήθιστο, καθώς οι τιμές είχαν ανοδική πορεία για δέκα συνεχόμενα έτη. Είχε προηγηθεί ένας αγώνας κερδοσκοπίας με αφορμή την ανάδυση νέων τεχνολογιών και συγκεκριμένα του ραδιοφώνου και της αυτοκινητοβιομηχανίας. Σημαντικό ρόλο έπαιξε ο πανικός των επενδυτών, οι οποίοι πουλούσαν μετοχές σε ταχύτατους ρυθμούς, ωστόσο καταλυτικός ήταν ο ρόλος των τραπεζών και της κυβέρνησης. Οι μεν πρώτες συμμετείχαν άμεσα στις κερδοσκοπικές κινήσεις, ενώ η δεύτερη δεν τόλμησε να επέμβει τη στιγμή που ήταν απαραίτητο. Αναζητώντας τα βαθύτερα αίτια της κρίσης, εντοπίζουμε μια ανισορροπία στην οικονομία των ΗΠΑ, από όπου και ξεκίνησε η κρίση. Η υπερπαραγωγή πρώτων υλών και γεωργικών προϊόντων οδήγησε στην πτώση των τιμών και τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των αγροτών. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις υπεραισιόδοξες βιομηχανικές επενδύσεις στους αναδυόμενους τεχνολογικούς τομείς, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία προσφορά που ξεπερνούσε τη ζήτηση στην αγορά. Αυτό που ακολούθησε δεν είχε προηγούμενο. Η Wall Street κατέρρευσε, με τους επενδυτές να χάνουν συνολικά 40 δισ. δολάρια. Παράλληλα, διεθνώς επικρατούσε ένα ευάλωτο κλίμα. Οι οικονομίες όλων των χωρών ήταν ήδη εξασθενημένες από τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Το γερμανικό και το βρετανικό εμπόριο είχαν σημειώσει σημαντική πτώση, ενώ ο αμερικανικός προστατευτισμός και η εμμονή στην αποπληρωμή των δανείων από τις ευρωπαϊκές χώρες επιδείνωσαν περισσότερο το πρόβλημα. Η Γερμανία και η Αυστρία επλήγησαν πρώτες. Στη συνέχεια, ο πανικός εξαπλώθηκε σε όλους τους χρηματιστηριακούς κύκλους της Ευρώπης. Επιχειρήσεις και τράπεζες κατέρρευσαν αλυσιδωτά και επήλθε μία παγκόσμια οικονομική ύφεση. Ο αριθμός των ανέργων εκτοξεύθηκε στα 30 εκατομμύρια. Οι αντιδράσεις που ακολούθησαν την εκδήλωση της κρίσης δεν ήταν ιδιαίτερα συντονισμένες. Τα επιμέρους κράτη δεν επεδίωξαν την ευρύτερη διεθνή συνεργασία, αλλά προτίμησαν να περιοριστούν στη ρύθμιση της εθνικής τους πολιτικής μειώνοντας τις δαπάνες τους. Στον αντίποδα, βρισκόταν η πολιτική του New Deal που ακολούθησε ο Αμερικανός Franklin Roosevelt, σύμφωνα 4

6 με την οποία η αναθέρμανση της οικονομίας απαιτούσε την αύξηση των κρατικών δαπανών. Όπως ήταν αναμενόμενο, τις επιπτώσεις της κρίσης δεν απέφυγε ούτε η Ελλάδα. Το Χρηματιστήριο Αθηνών έκλεισε επ αόριστον και τα αποθέματα της Τράπεζας της Ελλάδος σε συνάλλαγμα και χρυσό εξανεμίστηκαν λόγω της κερδοσκοπίας. Ακολούθησε η μείωση των εισαγωγών και η διαμόρφωση μιας συναλλαγματικής πολιτικής ιδιαίτερα προστατευτικής με έντονο τον κρατικό παρεμβατισμό. Την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος συνόδευσε η επιβολή καθεστώτος αναγκαστικής κυκλοφορίας της δραχμής, κατάργησης της αγοράς συναλλάγματος και αναστολής πληρωμής χρεολυσίων και τόκων για το σύνολο των κρατικών δανείων. Ενδεικτικό του αντίκτυπου της κρίσης είναι ότι η αμερικανική οικονομία χρειάστηκε μια δεκαετία για να συνέλθει. Λυτρωτικά λειτούργησε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, καθώς οι τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες εκμηδένισαν την ανεργία και εκτόξευσαν την ανάπτυξη. Οι πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970 Μετά τον πόλεμο οι περισσότερες οικονομίες γεύτηκαν τη μακρύτερη περίοδο ανάπτυξης στην ιστορία των κοινωνιών της αγοράς. Από το 1950 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 70 οι οικονομίες αναπτύσσονταν με χαμηλά ποσοστά ανεργίας και πληθωρισμού. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 70 έκαναν την εμφάνισή τους δύο πετρελαϊκές κρίσεις. Αυτές έφεραν στο προσκήνιο το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού, δηλαδή τη συνύπαρξη πληθωρισμού και αυξημένης ανεργίας. Ως επίσημη ημερομηνία έναρξης της πρώτης κρίσης καταγράφεται η 17η Οκτωβρίου του 1973, όταν τα μέλη του OAPEC (Οργανισμού Αραβικών Χωρών - Εξαγωγέων Πετρελαίου Οργανισμού Αραβικών Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών) ανακοίνωσαν ότι δεν θα προμήθευαν πλέον με πετρέλαιο τις χώρες που υποστήριξαν το Ισραήλ στη διαμάχη του με τη Συρία και την Αίγυπτο. Σε αυτές τις χώρες συμπεριλαμβάνονταν οι ΗΠΑ, οι σύμμαχοι τους στη Δυτική Ευρώπη και η Ιαπωνία. Παράλληλα, τα μέλη του OPEC (Οργανισμός Πετρελαιοπαραγωγών χωρών) συμφώνησαν να εκμεταλλευτούν την επιρροή τους στο μηχανισμό καθορισμού της τιμής του πετρελαίου, έτσι ώστε να αυξηθεί η τιμή του παγκοσμίως. Έτσι, η εξάρτηση του βιομηχανοποιημένου κόσμου από το αργό πετρέλαιο και ο κυρίαρχος ρόλος του OPEC ως παγκόσμιου προμηθευτή, οδήγησαν σε δραματικά πληθωριστικές αυξήσεις τιμών, ενώ ήταν κατασταλτικές για την οικονομική δραστηριότητα. Παρόλα αυτά, οι στοχευόμενες χώρες ανταποκρίθηκαν βρίσκοντας νέες πρωτοβουλίες για να περιορίσουν την εξάρτηση τους από τις παραπάνω χώρες. Παρά τις προσπάθειες των αραβικών κρατών να καταδείξουν την ενεργειακή εξάρτηση της Δύσης, μπορεί να υποστηριχθεί ότι τελικά διαπραγματεύονταν διπλωματικά οφέλη για την ολοένα και αυξανόμενη εξάρτηση από τη Δύση για οικονομική και στρατιωτική ασφάλεια. Η έντονη αντίδραση από τις ΗΠΑ, τη Δυτική Ευρώπη, την Ιαπωνία και τη Σοβιετική Ένωση, καθώς και η εισροή νέου πετρελαϊκού πλούτου, είχαν επικίνδυνες 5

7 συνέπειες για τα αραβικά κράτη κατά τα έτη μετά το 1973 και το εμπάργκο του OPEC. Οι υψηλές τιμές του πετρελαίου άνοιξαν νέους δρόμους προς αναζήτηση ενέργειας, φτάνοντας μέχρι την Αλάσκα, τη Βόρειο Θάλασσα, την Κασπία Θάλασσα και τον Καύκασο. Έξι χρόνια μετά, το 1979, ακολούθησε η δεύτερη πετρελαϊκή κρίση. Έκανε την εμφάνισή της στις ΗΠΑ, στον απόηχο της ιρανικής επανάστασης,. Μετά την πολιτική κρίση και τον Ayatollah Khomeini να ανακτά τον έλεγχο του Ιράν, οι διαμαρτυρίες γκρέμισαν τον πετρελαϊκό τομέα του Ιράν. Παρόλο που το νέο καθεστώς επανέλαβε τις εξαγωγές πετρελαίου, ήταν ασυνεπείς και λιγότερες οδηγώντας τις τιμές να εκτοξευθούν στα ύψη. Οι χώρες του OPEC για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, αύξησαν την παραγωγή τους και η συνολική απώλεια έφτασε στο 4%. Ωστόσο, επικράτησε ένας διαδεδομένος πανικός που ανέβασε την τιμή πολύ περισσότερο από όσο θα αναμενόταν. Μετά το 1980 οι τιμές του πετρελαίου έπεφταν για έξι συνεχόμενα έτη και κορυφώθηκαν το 1986 με μία πτώση 46%. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της μειωμένης ζήτησης και της υπερβολικής παραγωγής, οδηγώντας τον OPEC στο να χάσει την ενότητα του. Εξαγωγείς πετρελαίου, όπως το Μεξικό, η Νιγηρία και η Βενεζουέλα επεκτάθηκαν σημαντικά, ενώ οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πήραν περισσότερο πετρέλαιο από το Prudhoe Bay και τη Βόρειο Θάλασσα. Η «Μαύρη Δευτέρα» του 1987 Από τα μέσα της δεκαετίας του 80 και σχεδόν μία δεκαετία μετά την τελευταία κρίση παρατηρήθηκε μία σημαντική οικονομική ανάκαμψη. Οι οικονομίες αναπτύχθηκαν και πάλι, ο πληθωρισμός υποχώρησε και τα χρηματιστήρια έζησαν μεγάλες δόξες. Η ταχύτατη πτώση των μετοχών που ακολούθησε, τον Οκτώβριο του 87, έφερε μνήμες από τον Οκτώβριο του 29. Τη Δευτέρα 19 Οκτωβρίου του 1987 ο δείκτης Dow Jones έχασε το 22% της αξίας του μέσα σε λίγες ώρες, δίνοντας το έναυσμα για ένα μαζικό ξεπούλημα μετοχών στην Ευρώπη και την Ιαπωνία. Τα αίτια της κρίσης προκύπτει ότι ήταν οικονομικό - πολιτικά. Τα στοιχεία για το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ το Σεπτέμβριο ήταν δυσμενή. Παράλληλα, οι εξελίξεις στο πολιτικό σκηνικό ήταν αρνητικές, καθώς ο πρόεδρος Reagan δεν ήταν σε θέση, για λόγους υγείας, να ελέγχει την κατάσταση στις ΗΠΑ και η κρίση στον Περσικό Κόλπο κλιμακωνόταν. Όσον αφορά στο Χρηματιστήριο Αθηνών παρατηρήθηκε πρωτοφανής πτώση των τιμών των μετοχών, ενώ έμεινε κλειστό από τις 20 Οκτωβρίου έως τις 23 Οκτωβρίου του Ωστόσο, ακόμα και όταν άνοιξε, η πτώση εξακολούθησε να είναι σημαντική και η προσφορά καταιγιστική. Η απογοήτευση ήταν διάχυτη στους επενδυτές. Ο τότε πρωθυπουργός, Ανδρέας Παπανδρέου, κατηγορούσε τις ΗΠΑ για την κρίση και στη Βουλή οι κατηγορίες εκτοξεύονταν κατά πάντων. Βέβαια, αυτή τη φορά ο αντίκτυπος της κρίσης δεν ήταν τόσο δραματικός όσο το Η αμερικανική οικονομία ήταν πλέον πιο ισχυρή και ανθεκτική σε 6

8 τέτοιου είδους «χτυπήματα». Επιπλέον, η επέμβαση της κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, με τη διάθεση μεγάλων ποσοτήτων ρευστού στην αγορά, υπήρξε καθοριστική. Με αυτόν τον τρόπο επωφελήθηκαν οι τράπεζες, μείωσαν τα επιτόκια και έδωσαν σημαντικά δάνεια στις μεγαλύτερες εισηγμένες επιχειρήσεις. Παρόλα αυτά, θεωρείται ότι η εν λόγω κρίση σήμανε τη νέα μείωση της οικονομικής δραστηριότητας που παρατηρήθηκε την περίοδο στην παγκόσμια οικονομία. Η κρίση στις ασιατικές «τίγρεις» (1997) Μέχρι το 1997 χώρες της Ασίας, όπως η Ταϊλάνδη, η Μαλαισία, οι Φιλιππίνες και η Ινδονησία γνώριζαν μια ραγδαία ανάπτυξη. Οι επενδύσεις που προσέλκυαν έφταναν στο ήμισυ των συνολικών επενδύσεων σε αναπτυσσόμενες χώρες. Ιαπωνικές τράπεζες και αμερικανικοί οργανισμοί επένδυσαν σε αυτές, χωρίς να ανησυχούν για τα κέρδη τους, καθώς τα τοπικά νομίσματα ήταν προσκολλημένα στο δολάριο. Ωστόσο, ο ξέφρενος ρυθμός των επενδύσεων και τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό των ασιατικών χωρών είχαν ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να συγκρατήσουν τη συναλλαγματική ισοτιμία με το δολάριο. Με την εγκατάλειψη της εν λόγω ισοτιμίας ακολούθησε ραγδαία πτώση στα χρηματιστήρια και στις τιμές των οικοδομικών επιχειρήσεων που ανθούσαν μέχρι τότε. Ενδεικτικό είναι ότι το χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ σημείωσε πτώση 64% κατά την περίοδο Οι επιπτώσεις της κρίσης παρέμειναν μέχρι και το Στις Φιλιππίνες η ανάπτυξη άγγιξε το μηδέν. Μόνο η Σιγκαπούρη και η Ταϊβάν απέφυγαν τις σοβαρές συνέπειες της κρίσης, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι η κρίση δεν τις άγγιξε. Ωστόσο, μέχρι το 1999 τα σημάδια ανάκαμψης στις οικονομίες της Ασίας άρχισαν να γίνονται εμφανή. 2000: Η «φούσκα» των μετοχών υψηλής τεχνολογίας Στα τέλη της δεκαετίας του 90, οι εταιρείες του Internet βρέθηκαν στο απόγειο τους. Η τάση για επένδυση σε μετοχές υψηλής τεχνολογίας ήταν γενικευμένη. Το φαινόμενο κορυφώθηκε τον Ιανουάριο του 2000, όταν η AOL εξαγόρασε με το αστρονομικό ποσό των 200 δισ. δολαρίων τον όμιλο Time Warner. Το Μάρτιο του 2000 ο δείκτης μετοχών υψηλής τεχνολογίας Nasdaq έφτασε το ιστορικό του υψηλό άνω των μονάδων. Η φούσκα έσκασε, με το δείκτη Nasdaq να χάνει μέχρι τον Οκτώβριο του 2002 το 78% της αξίας του. Ως κύρια αίτια αυτής της πτώσης θεωρούνται οι υπερτιμημένες μετοχές των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, αλλά και η διαφθορά των εταιρειών μιας και πολλές από αυτές δήλωναν κέρδη υψηλότερα του πραγματικού. Συχνά επίσης, οι χρηματιστηριακοί αναλυτές έδιναν θετικές εισηγήσεις για μετοχές εταιρειών που είχαν σημαντικά οικονομικά προβλήματα. Οι συνέπειες για την αμερικανική οικονομία ήταν ευρύτερες. Η πτώση ήταν απότομη, οι επενδύσεις 7

9 «πάγωσαν» και η 11η Σεπτεμβρίου αποτέλεσε τη χαριστική βολή. Η Federal Reserve όμως παρενέβη εγκαίρως, μειώνοντας διαδοχικά τα επιτόκια και βοηθώντας τη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη να ανακάμψει. 8

10 Κεφάλαιο 1 - Η ραγδαία ανάπτυξη στην αμερικάνικη αγορά ακινήτων. 1.a. Η πορεία της αμερικανικής αγοράς ακινήτων. Στο παρόν κεφάλαιο θα παρουσιάσουμε τους λόγους που οδήγησαν στην ραγδαία ανάπτυξη την αμερικάνικη αγορά ακινήτων. Η ανάπτυξη αυτή δεν σημειώθηκε μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα (πχ 2 3 χρόνια) αντιθέτως πέρασαν πολλά χρόνια και συνέλαβαν σ' αυτή πολλοί παράγοντες οικονομικοί και πολιτικοί. Η περίοδος που η αγορά ακινήτων των ΗΠΑ γνώρισε μεγάλη άνθηση ήταν από τις αρχές του 1998 έως τα τέλη του Μερικοί από τους λόγους από τους οποίους ξεκίνησε η ανάπτυξη είναι: η χαλαρή νομισματική πολιτική που άσκησε η Fed μέσω της χαλάρωσης των όρων χρηματοδότησης, η αλόγιστη χορήγηση δανείων χαμηλής εξασφάλισης (Subprime) από όλες τις εμπορικές τράπεζες των ΗΠΑ κτλ. Ένας ακόμη παράγοντας που οδήγησε στην ανάπτυξη των αγορών είναι η εύκολη εύρεση και εισροή κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του 90. Γεγονός που είχε ως άμεσο αποτέλεσμα ο κάθε αμερικανός πολίτης να αποκομίζει ολοένα και μεγαλύτερα ποσά από τις αποδόσεις των μετοχών του και έτσι να αυξάνει το ετήσιο εισόδημα του και να έχει μεγαλύτερα κέρδη από ότι τα προηγούμενα έτη. Τώρα η συνεχόμενη αύξηση του εισοδήματος οδηγούσε και στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου του μέσου αμερικανού πολίτη. Την συγκεκριμένη αιτία την υποστηρίζουν πολλοί γνωστοί οικονομολόγοι οι οποίοι προσδιορίζουν ως αρχή της κρίσης την συνεχόμενη ανάπτυξη των αγορών των ακινήτων από τις αρχές της δεκαετίας του Πράγμα που συνέβαλε και σε μεγάλο βαθμό στην δημιουργία της φούσκας του χρηματιστηρίου. Από όλα τα παραπάνω καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι καθώς αυξανόταν διαρκώς το εισόδημα του μέσου αμερικανού πολίτη και αυξάνοντας το βιοτικό του επίπεδο, ολοένα και μικρότερο ποσοστό θα χρησιμοποιεί από το εισόδημα του για να το τοποθετεί σε αποταμιεύσεις. Τη σχέση μεταξύ διαθέσιμου εισοδήματος και αποταμίευσης θα την αναλύσουμε στο διάγραμμα

11 Διάγραμμα 1.1 εισοδήματος» «Η αποταμίευση ως ποσοστό του διαθεσίμου Πηγή: OECD Economic Outlook and ECB Monthly Bulletin. Παρατηρώντας το διάγραμμα 1.1 βλέπουμε ότι η αποταμίευση ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος μειώνεται χρόνο με τον χρόνο. Ας πάρουμε τις ΗΠΑ ως παράδειγμα. Είναι εμφανές ότι εκεί που το 1993 η αποταμίευση ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος αντιστοιχούσε στο 5% βλέπουμε ότι το έτος 2005 η αποταμίευση αντιστοιχεί μόλις στο 1% του διαθέσιμου εισοδήματος. Το πιο σημαντικό στοιχείο που αντλούμε από αυτό το διάγραμμα είναι ότι η συνολική αποταμίευση μειώνεται από έτος σε έτος. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και στις άλλες περιοχές όπως στην Αγγλία, στον Καναδά και πιο γενικά σε όλη την Ευρωζώνη. Επομένως αφού η πλειοψηφία των πολιτών μείωνε την αποταμίευση του αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το ποσό που θα χρησιμοποιούσε για την αποταμίευση να το διέθετε τώρα στην κατανάλωση. Γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα ο μέσος αμερικανός πολίτης να αλλάξει τις καταναλωτικές του προτιμήσεις, και επομένως να στραφεί και με τη σειρά του στην αγορά κατοικιών (ακινήτων) που ήταν πιο ακριβές από αυτές που ήδη κατείχε. Όλη αυτή η τάση της πλειοψηφίας είχε σαν άμεσο αποτέλεσμα να εκδηλωθεί η ενεργώς ζήτηση και να ακολουθήσει με τη σειρά της η αύξηση της ζήτησης για τις αγορές νέων κατοικιών. Τώρα η αύξηση της συνολικής ζήτησης που παρουσιάστηκε κυρίως το είχε σαν άμεσο αποτέλεσμα να αυξηθούν και οι τιμές των νέων κατοικιών κατά 30% μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Τώρα για να αντιμετωπιστεί όλη αυτή η αύξηση της ζήτησης η μόνη λύση που υπήρχε ήταν να χορηγηθούν δάνεια στο καταναλωτικό κοινό. Αλλά για να μην μείνουμε μόνο στην θεωρεία της μακροοικονομικής, στη συνέχεια θα παραθέσουμε κάποια διαγράμματα που θα μας εξηγήσουμε με αριθμούς και δεδομένα το τι πραγματικά συνέβη εκείνη την περίοδο στην αμερικάνικη αγορά ακινήτων. 10

12 Διάγραμμα 1.2. «Πορεία Πωλήσεων Νέων Κατοικιών στις ΗΠΑ» Πηγή: US Census Bureau ( Το διάγραμμα 1.2. μας παρουσιάζει με αριθμητικά δεδομένα την συνολική πορεία της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ από το 1990 μέχρι το Στον κάθετο άξονα αντιστοιχούν σε χιλιάδες μονάδες οι νέες κατοικίες που πουλήθηκαν, και στον οριζόντιο άξονα η χρονολογία από έτος σε έτος ( ). Όπως παρατηρούμε από το 1995 μέχρι και το 2000 οι πωλήσεις των Νέων Κατοικιών στις ΗΠΑ παρουσίασαν μία κανονική αυξητική πορεία δηλαδή από τις στις Η πορεία αυτή ήταν ομαλή και ανταποκρινόταν στα οικονομικά δεδομένα εκείνης της πενταετίας παρότι το 1999 με 2000 ξέσπασε η φούσκα των χρηματιστηριακών αγορών και πάγωσαν οι παγκόσμιες αγορές. Στον αντίποδα αν εξετάσουμε την πορεία παρατηρούμε ότι αυτή τη κρίσιμη 4τραετία η αύξηση των Πωλήσεων των Νέων Κατοικιών παρουσίασε πολύ μεγαλύτερη αύξηση από ότι θα έπρεπε να ίσχυε υπό κανονικές συνθήκες. Δηλαδή εκεί που οι πωλήσεις το 2002 αντιστοιχούσαν σε έφτασαν σε στα μέσα του Η αύξηση αυτή αντιστοιχούσε πάνω από το 50% που θα έπρεπε να ισχύει υπό κανονικές συνθήκες. Η διαφορά της αύξησης της περιόδου από αυτή της περιόδου ήταν ότι η 1 η περίοδος ανταποκρινόταν στα θεμελιώδη οικονομικά στοιχεία της Αμερικανικής οικονομίας ενώ η 2 η αυξητική περίοδος δεν μπορούσε να στηριχτεί στα θεμελιώδη οικονομικά στοιχεία εκείνης της περιόδου, με αποτέλεσμα τα επόμενα έτη να ξεσπάσει η κρίση και να καταρρεύσουν οι αγορές. Η αύξηση των Πωλήσεων των Νέων Κατοικιών είχε ως άμεση συνέπεια να αυξηθούν και οι Ενάρξεις Νέων Κατοικιών. Η πορεία αυτών των δύο όπως παρατηρούμε είναι παράλληλη δηλαδή όταν αυξάνονται οι Πωλήσεις επόμενο είναι να αυξηθούν και οι Ενάρξεις των Νέων Κατοικιών. 11

13 Την παραπάνω παρατήρηση θα προσπαθήσουμε να την αποδείξουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Δηλαδή στο διάγραμμα που ακολουθεί θα παρουσιάσουμε την πορεία των Ενάρξεων των Νέων Κατοικιών στις ΗΠΑ. Διάγραμμα 1.3. «Ενάρξεις Νέων Κατοικιών στις ΗΠΑ» Πηγή: US Census Bureau ( Με βάση το διάγραμμα 1.3. θα αναλύσουμε την παράλληλη πορεία των δύο φαινομένων που αναφέραμε παραπάνω. Η ανάλυση του διαγράμματος θα γίνει όπως και στο προηγούμενο διάγραμμα δηλαδή με αναφορά σε 2 οικονομικές περιόδους: 1 ον στη περίοδο και 2 ον στην περίοδο Θα περιορίσουμε την αναφορά μας στα στοιχεία που αφορούν τις οικογένειες με 2 και περισσότερα άτομα (με βάση την υπόθεση ότι αυτές οι οικογένειες είναι που δραστηριοποιούνται περισσότερο, καθώς προσπαθούν λόγο συνθηκών να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο). Όπως βλέπουμε η κατά την 1 η περίοδο αύξηση ήταν και εδώ ομαλή, δηλαδή από τις μονάδες που ήταν το 1995 έφτασε στις το Ενώ η 2 η περίοδος χαρακτηρίζεται και αυτή από μεγαλύτερες αυξήσεις. Δηλαδή από τις μονάδες που ήταν το 2002 αυξήθηκε σημαντικά και έφτασε στις μονάδες το Η παράλληλη πορεία των 2 αυτών μεγεθών μας αποκαλύπτει την μεγάλη κινητικότητα που υπήρχε από την μεριά των καταναλωτών κατά την κρίσιμη τετραετία Η εντεταμένη κινητικότητα μας παρουσιάζει την συνεχή αύξηση της ζήτησης που εκδηλωνόταν από την μεριά των καταναλωτών. Η αυξημένη ζήτηση για αγορά και έναρξη νέων κατοικιών είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθούν κατά πολύ οι τιμές των κατοικιών μέχρι τις αρχές του Όμως από τα μέσα του

14 και μετά που και τα 2 υπό εξέταση φαινόμενα είχαν φτάσει στο πιο υψηλό σημείο αυτό σήμαινε ότι θα επακολουθούσε μία πτωτική πορεία στις τιμές των ακινήτων. Και όπως φαίνεται και από τα διαγράμματα η πτωτική πορεία των τιμών συνέχισε μέχρι και τότε που εκδηλώθηκε η κρίση στα μέσα του Ουσιαστικά η πτώση των τιμών δεν θα ήταν τόσο μεγάλη αν δεν υπήρχε τόσο μεγάλη ποσότητα αδιάθετων κατοικιών. Η ποσότητα αυτή των αδιάθετων κατοικιών όλο και συσσωρευόταν καθώς οι ενάρξεις των νέων κατοικιών άρχισαν να μειώνονται από την στιγμή που και οι προς πώληση κατοικίες μειωνόντουσαν. Στη συνέχεια ένα από τα προβλήματα που απασχόλησε την παγκόσμια αγορά και κυρίως τους οικονομολόγους ήταν η απότομη πορεία που χάραξαν οι τιμές των ακινήτων. Πολλοί οικονομολόγοι υποστήριξαν ότι η συγκεκριμένη πορεία δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί από τα ήδη γνωστά υπάρχοντα θεμελιώδη. Δηλαδή υποστηρίχτηκε έντονα ότι οι τιμές των ακινήτων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν πολύ πιο γρήγορα από ότι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της. Ο παραπάνω ισχυρισμός επιβεβαιώνεται από το παρακάτω διάγραμμα στο οποίο θα παρουσιάσουμε την αξία του ενυπόθηκου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Διάγραμμα 1.4 «Ενυπόθηκο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ για τις ΗΠΑ» Πηγή: Federal Reserve Bank of Kansas City (The Housing Finance Revolution) Όπως παρατηρούμε το παραπάνω διάγραμμα μας παρουσιάσει την πορεία του ενυπόθηκου χρέους των ΗΠΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η εν λόγω πορεία του ενυπόθηκου χρέους είναι ανοδική. Όπως φαίνεται από το διάγραμμα η ανοδική πορεία ξεκίνησε από την δεκαετία του 1980 και μετά. Η πρώτη μεγάλη αύξηση λαμβάνει χώρα στο διάστημα Στο συγκεκριμένο διάστημα το χρέος αυξήθηκε από το 33% στο 47% του ΑΕΠ. Στη συνέχεια εξετάζοντας το διάστημα παρατηρούμε ότι η αύξηση του ενυπόθηκου χρέους ήταν αρκετά μεγαλύτερη από αυτή των 13

15 προηγούμενων ετών ( ). Εξετάζοντας την δεύτερη χρονική περίοδο που μας ενδιαφέρει, παρατηρούμε ότι στη συγκεκριμένη τετραετία το εν λόγω χρέος έφτασε από το 51% (2000) στο 73% (2004). Δηλαδή το ενυπόθηκο χρέος αυξήθηκε κατά 22% μόνο σε 4 χρόνια. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στην τετραετία υπήρξε σημαντική αύξηση του δανεισμού σε ολόκληρη την κτηματαγορά. Η τεράστια αύξηση του δανεισμού επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό που παρουσιάσαμε παραπάνω: δηλαδή ότι η ανάπτυξη της αγοράς κατοικιών στις ΗΠΑ ήταν τόσο μεγάλη και δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί από τα ήδη γνωστά θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα. Έχοντας παρουσιάσει τα βασικότερα στοιχεία που αφορούν την γενική πορεία της αγοράς ακινήτων, στην συνέχεια θα παρουσιάσουμε την σχέση μεταξύ των τιμών των ακινήτων. Για να παρουσιάσουμε την πορεία των τιμών θα πρέπει πρώτα να αναφέρουμε τους δείκτες με τους οποίους μετριούνται οι τιμές των ακινήτων. Θα ασχοληθούμε με τους δύο πιο σημαντικούς δείκτες οι οποίοι είναι: Α) ο δείκτης Case Shiller National Index όπου θεωρείται ως ο εθνικός δείκτης τιμών κατοικίας και έχει πάρει το όνομα του από τον Robert Shiller, ο οποίος παρακολούθησε την πορεία των τιμών τις τελευταίες δεκαετίες και μετά από σύγκριση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μεταβολές στις τιμές των ακινήτων δεν συμβάδιζαν με την γενική πορεία που είχε ο πληθωρισμός τα συγκεκριμένα χρόνια. Δηλαδή η αύξηση των τιμών των κατοικιών ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή του πληθωρισμού. Με την συγκεκριμένη παρατήρηση που έκανε ο Shiller ανάγκασε πολλούς να σκεφτούν ότι αυτή η αύξηση των τιμών είχε να κάνει με την κερδοσκοπία. Και αν αυτή η κερδοσκοπία με τη σειρά της τροφοδοτούσε την αύξηση της φούσκας και όχι την κανονική άνοδο των τιμών των ακινήτων, που αν συνέβαινε υπό κανονικές συνθήκες θα βοηθούσε στην ανάπτυξη των θεμελιωδών στοιχείων της οικονομίας. Β) Ο δείκτης OFHEO δηλαδή Office of Federal Housing Enterprise Oversight s index, ο συγκεκριμένος δείκτης χρησιμοποιείται από την Federal Housing Finance Agency (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Οικονομικών Στέγασης και παρέχει πληροφορίες και στοιχεία για τις τιμές των αμερικανικών κατοικιών). Οι παραπάνω δείκτες θεωρούνται ως οι ποιο αξιόπιστοι από τους αμερικανούς αναλυτές αν και πολλοί οικονομολόγοι έχουν πει ότι και οι δύο δείκτες έχουν κάποια μειονεκτήματα. Δηλαδή για τον δείκτη Case Shiller έχουν πει ότι το μειονέκτημα του είναι ότι τα δεδομένα που συλλέγει είναι μόνο από τις μεγαλύτερες αγορές χωρίς να λαμβάνει υπ όψιν τις μικρότερες. Ενώ για τον δείκτη OFHEO ότι τα δεδομένα που συλλέγει βασίζονται σε δάνεια μέχρι το ύψος των $ χωρίς να περιλαμβάνει όλα τα είδη στεγαστικών δανείων που παρέχονται στο καταναλωτικό κοινό, με αποτέλεσμα να εξαιρεί δάνεια μεγάλων ποσών όπου κάποια από αυτά εντάσσονται στην κατηγορία Subprime. Σκοπός μας δεν είναι να παρουσιάσουμε τα μειονεκτήματα που έχουν αυτοί οι δείκτες, αντιθέτως μέσα από την σύγκριση αυτών των δεικτών θα προσπαθήσουμε να αντλήσουμε στοιχεία τα οποία θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους παρουσίασαν τόσο μεγάλες διακυμάνσεις οι τιμές 14

16 των ακινήτων. Καθώς και σε τι συμπεράσματα μπορούμε να καταλήξουμε μελετώντας τις συγκεκριμένες διακυμάνσεις. Διάγραμμα 1.5 «Δείκτες τιμών ακινήτων: Case Shiller / OFHEO» Πηγή: «Η κρίση του 2008 και η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης Paul Krugman» Παρατηρώντας το διάγραμμα 1.5 βλέπουμε την πορεία των δύο αυτών δεικτών. Αρχικά ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ως προς το ρυθμό ανόδου των τιμών των δεικτών. Δηλαδή παρόλο που και οι δύο δείκτες αναφέρονται στο ίδιο φαινόμενο έχουν μεγάλη απόκλιση ο ένας από τον άλλον ως προς την διακύμανση τους. Για την διευκόλυνση της μελέτης του παραπάνω διαγράμματος έχει τεθεί ως έτος βάσης το 2000 και για τους δύο δείκτες. Ας εξετάσουμε τον κάθε δείκτη χωριστά να δούμε τι στοιχεία μας παρέχει. Για τον δείκτη Case Shiller: Ξεκινώντας από τον Ιανουάριο του 1987 και μέχρι τον Ιανουάριο του 1999 παρατηρούμε σχετικά μικρές διακυμάνσεις (ταλαντώσεις). Τα συγκεκριμένα σκαμπανεβάσματα μπορούμε να πούμε ότι οφείλονται στις τότε υπάρχουσες οικονομικές εξελίξεις. Η μεγάλη άνοδος των τιμών των ακινήτων παρατηρείτε κυρίως από το έτος 2001 και μετά (όταν είχε περάσει η κρίση των χρηματιστηριακών αγορών του ). Η ανοδική πορεία των τιμών των ακινήτων κράτησε τουλάχιστον 5 χρόνια μέχρι το τέλος του Ο δείκτης σημείωσε ως μέγιστη τιμή εκείνη την περίοδο τις 190 μονάδες. Για τον δείκτη OFHEO: Η πορεία του εν λόγω δείκτη είναι και αυτή παρόμοια με του προηγούμενου αλλά ο συγκεκριμένος δείκτης χαρακτηρίζεται από αρκετά μικρότερες αποκλίσεις. Δηλαδή εκεί που ο προηγούμενος δείκτης έχει ως μέγιστη τιμή το 190, ο δείκτης OFHEO σημείωσε την υψηλότερη τιμή στο 15

17 132. Οι μεγάλες αποκλίσεις που παρουσιάζουν οι δύο δείκτες οφείλονται στα μειονεκτήματα που αναφέραμε παραπάνω. Αλλά όπως είπαμε και παραπάνω σκοπός μας δεν είναι να επικρίνουμε άλλα να αντλήσουμε τις πληροφορίες που μας ενδιαφέρουν. Αξιοσημείωτο είναι ότι παρ όλες τις διαφορές που έχουν αυτοί οι δύο δείκτες μπορούν και μας παρουσιάζουν κάποιες πολύ σημαντικές πληροφορίες. Δηλαδή ότι από το τέλος του 2006 και μετά η φούσκα στα ακίνητα είχε κάνει αισθητή την παρουσία της και δεν υπήρχαν περιθώρια για αμφιβολίες. Ο δείκτης Case-Shiller παρουσίασε την πτώση πιο γρήγορα από ότι ο δείκτης OFHEO ο οποίος καθυστέρησε λίγο παραπάνω. Μπορούμε να πούμε ότι Case Shiller δείχνει πιο πολλή την χαοτική και απότομη κατυφόρα από το τέλος του 2006 και μετά. Ενώ ο OFHEO δείχνει την ένταση που επικρατεί προς το τέλος του 2006 και την κάθοδο που ακολουθεί στις αρχές του Το σημαντικότερο στοιχείο που αντλούμε είναι ότι από τις αρχές του 2007 οι τιμές των ακινήτων είχαν αρχίσει την συνεχή και απότομη κάθοδο κάτι που επισημαίνει ότι οι αγορές ακινήτων στις ΗΠΑ περνούσαν κρίση. Ένα σημαντικό ζήτημα που έχει άμεση σχέση με την άνοδο των τιμών των ακινήτων είναι το έξης. Οι κάτοχοι ακινήτων στην προσπάθεια τους να εκμεταλλευτούν την αύξηση στην αξία των ακινήτων τους, χρησιμοποιούσαν αυτή την επιπλέον αξία που «κέρδιζαν» από την άνοδο των τιμών ως υποθήκη προκειμένου να μπορούν να παίρνουν επιπλέον δάνεια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το χρέος των νοικοκυριών να φτάσει στο 130% του εισοδήματος τους το 2007, ενώ στις αρχές της δεκαετίας το εν λόγω χρέος ήταν κοντά στο100% του εισοδήματος τους. Η παραπάνω διαδικασία λειτούργησε χωρίς επιπτώσεις για πάνω από 5 χρόνια, δηλαδή για όσο διάστημα οι τιμές των ακινήτων αυξάνονταν, και έτσι οι αξίες των υποθηκών ξεπερνούσαν τα χρέη. Ωστόσο όταν η φούσκα των ακινήτων έσκασε και οι τιμές άρχισαν να πέφτουν απότομα, τότε πολλές τράπεζες βρέθηκαν να έχουν μεγάλη έκθεση σε δάνεια, για τα οποία η αξία των εγγυήσεων ήταν πολύ μικρότερη από την αξία των χρεών. Έτσι η διαδικασία που περιγράψαμε μεγέθυνε τα προβλήματα της αγοράς κατοικίας και δημιούργησε νέα προβλήματα σε άλλες κατηγορίες πιστώσεων όπως τα καταναλωτικά δάνεια. 1.b. Χαλαροί όροι στα δάνεια. Ένας παράγοντας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της φούσκας των ακινήτων στις ΗΠΑ ήταν η χαλάρωση των κριτηρίων χρηματοδότησης. Η πολιτική αυτή ονομάζεται νομισματική πολιτική και ασκείται από την κυβέρνηση της κάθε χώρας. Η νομισματική πολιτική έχει ως άξονα τον κεντρικό έλεγχο της ποσότητας του χρήματος που κυκλοφορεί στην οικονομία. Αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση των στόχων που έχουν τεθεί από πλευράς μεγέθυνσης και σταθεροποίησης της οικονομίας. Η χαλαρή νομισματική πολιτική ασκείται κυρίως σε περιόδους όπου η κυβέρνηση θέλει να τονώσει την αγορά με ρευστό. Στην περίπτωση μας η συνεχής χαλάρωση των όρων δανειοδότησης είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία υπερβάλλουσα ώθηση στη ζήτηση των ακινήτων (δηλαδή χαλαρώνοντας όλο και πιο πολύ τα πιστωτικά κριτήρια για την χορήγηση των ενυπόθηκων δανείων τόσο περισσότερο τα ζητούσε ο αμερικανικός λαός). 16

18 Αξιοσημείωτο είναι να αναφέρουμε ότι, όπως μας έχει δείξει και η ιστορία από προηγούμενες περιόδους, όταν υπάρχει έντονη πιστωτική επέκταση τότε τα κριτήρια για την χορήγηση δανείων τείνουν να χαλαρώνουν με αποτέλεσμα η νομισματική πολιτική που ασκείται από το κράτος να είναι πολύ χαλαρή. Αυτό δεν είναι κάτι το λανθασμένο αντιθέτως είναι πολύ σωστό, αλλά το πρόβλημα στην όλη ιστορία είναι ότι τα επιτόκια παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα (περισσότερο από όσο θα έπρεπε). Ένας άλλος παράγοντας που ώθησε στην χαλαρή νομισματική πολιτική ήταν η πορεία των τιμών των ακινήτων αυτή κάθε αυτή. Οι τράπεζες και οι λοιποί οργανισμοί παροχής ενυπόθηκων δανείων, στηρίχτηκαν σημαντικά στην ανοδική πορεία της αγοράς ακινήτων, και θα μπορούσαμε να πούμε ότι την θεώρησαν δεδομένη. Ουσιαστικά το πρόβλημα ήταν στο ότι όλοι (δανειζόμενοι και δανειστές) βασίστηκαν στην ιδέα ότι ο κάθε δανειζόμενος θα μπορούσε να ξεπληρώσει το δάνειο του λόγο της ανοδικής πορείας των ακινήτων. Δηλαδή ότι οποιαδήποτε ώρα και στιγμή θα μπορούσε να ρευστοποιήσει την υποθήκη του και να αποπληρώσει το δάνειο του. Το θέμα είναι ότι όσο η ζήτηση για τα ακίνητα αυξανόταν τότε όλα έβαιναν καλώς, αλλά με το που άρχισε να μειώνεται η ζήτηση τότε άρχισαν να παρουσιάζονται τα πραγματικά προβλήματα. Άμεση συνέπεια την μείωσης της ζήτησης ήταν να αυξηθούν οι αριθμοί των κατασχέσεων. Άλλος ένας παράγοντας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην μείωση των κριτηρίων χρηματοδότησης ήταν η διαδικασία της Tιτλοποίησης. Με την Tιτλοποίηση οι τράπεζες πουλούσαν σε επενδυτές τα ενυπόθηκα δάνεια που είχαν χορηγήσει. Η ουσία του πράγματος είναι ότι η Tιτλοποίηση δεν ήταν τόσο καταστροφική από μόνη της αλλά καταστροφικός αποδείχτηκε ο τρόπος με τον οποίο την χειρίστηκαν οι τράπεζες. Την Tιτλοποίηση θα την αναλύσουμε περισσότερο στο επόμενο κεφάλαιο όπου και θα δείξουμε τον λόγο για τον οποίο οι τράπεζες έδρασαν με ηθική ανευθυνότητα. Η συνεχής χαλάρωση των πιστωτικών κριτηρίων χρηματοδότησης είχε ως αποτέλεσμα τη χορήγηση δανείων σε άτομα με χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα τα δάνεια αυτά κάλυπταν το 100% της αξίας του ακινήτου, ενώ υπήρχαν και αρκετές περιπτώσεις όπου ο δανειζόμενος κατέβαλε μόνο τους τόκους για τα πρώτα χρόνια του δανείου. Έτσι, όταν οι τιμές των ακινήτων άρχισαν να πέφτουν απότομα και η ζήτηση μειωνόταν κατακόρυφα, τότε οι τράπεζες βρέθηκαν σε δύσκολη θέση γιατί οι δανειζόμενοι χρωστούσαν στην τράπεζα περισσότερα χρήματα από όσα άξιζε το ακίνητο που είχαν αγοράσει. Για τον λόγο αυτό, πολλοί δανειολήπτες σκοπίμως δεν κατέβαλαν τις δόσεις των δανείων τους. Στην συνέχεια θα παραθέσουμε ένα απλό παράδειγμα για να γίνει κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο έδρασαν οι αμερικανοί πολίτες το διάστημα κατά το οποίο η ζήτηση για τα ακίνητα είχε μειωθεί. Έστω λοιπόν ότι έχουμε έναν δανειζόμενο ο οποίος θέλει να αγοράσει ένα ακίνητο αξίας $. Ο εν λόγω δανειζόμενος δανείζεται το 100% της αξίας του ακινήτου και αγοράζει το ακίνητο που τον ενδιαφέρει (υποθέτουμε ότι η αγορά γίνεται στις αρχές του 2006). Ας υποθέσουμε ότι το δάνειο ήταν 30ετές με σταθερό επιτόκιο 6%. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο δανειζόμενος μετά από την πάροδο 36 μηνών, δηλαδή στα τέλη του 2008 θα χρωστά στην τράπεζα περίπου το ποσό των $. Όμως λόγο της μείωσης της 17

19 ζήτησης που υπάρχει στην αγορά των ακινήτων, η αξία του εν λόγω ακινήτου έχει μειωθεί πολύ σε σχέση με την αξία που είχε το Δηλαδή ας υποθέσουμε ότι η τωρινή αξία του ακινήτου είναι γύρω στις $. Με βάση τα τρέχοντα δεδομένα ο δανειολήπτης χρωστά στην τράπεζα το ποσό των $ για ένα σπίτι που σήμερα αξίζει μόλις $. Το αποτέλεσμα που προκύπτει από όλα τα παραπάνω είναι ότι ο δανειολήπτης θα σταματήσει να πληρώνει τις δόσεις του δανείου του καθώς είναι προτιμότερο γι αυτόν να του κατασχέσουν το ακίνητο παρά να πληρώσει στην τράπεζα δόσεις αξίας % $ για ένα ακίνητο που σήμερα κοστίζει $. Το παραπάνω παράδειγμα το έπραξαν πολλοί αμερικανοί πολίτες με αποτέλεσμα οι τράπεζες να προβούν σε κατασχέσεις και να μαζέψουν μία πληθώρα ακινήτων που στην συνέχεια δεν μπορούσαν να τα πουλήσουν. Η κατάσταση που επικρατούσε στην αμερικάνικη αγορά σχετικά με τις κατασχέσεις θα αναλυθεί διεξοδικά στα επόμενα κεφάλαια. 1.c. Κυβερνητικές πολιτικές και νομοθετικές ρυθμίσεις για την αγορά ακινήτων. Στο παρόν εδάφιο θα παρουσιάσουμε και θα αναλύσουμε τις κυβερνητικές πολιτικές και τις νομοθετικές ρυθμίσεις που είχαν εφαρμοστεί για την αγορά ακινήτων και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της φούσκας. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις δεν έγιναν τώρα τελευταία αλλά ξεκινούν από πολύ παλιά (από το 1977) και φτάνουν μέχρι την προηγούμενη δεκαετία (δεκαετία 1990 περίοδο διακυβέρνησης του Bill Clinton). Αρχικά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση που εφαρμόστηκε για να διευκολύνει τον αμερικανό πολίτη στην αγορά κατοικίας ήταν το Η νομοθετική ρύθμιση ήταν η λεγόμενη «The Community Reinvestment Act» (CRA). Η παραπάνω ρύθμιση είχε ως σκοπό να παροτρύνει όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να διαθέτουν στεγαστικά δάνεια προς όλα τα κοινωνικά στρώματα και να τους παρέχουν αρκετές ευκολίες ως προς την αποπληρωμή των συγκεκριμένων δανείων. Ουσιαστικά η νομοθεσία αυτή ζητούσε την ενίσχυση της παρεχόμενης πίστωσης προς τα χαμηλά και τα μεσαία εισοδήματα. Η νομοθεσία CRA θα πετύχαινε το στόχο της ζητώντας από τις αρμόδιες εποπτικές αρχές να ενθαρρύνουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο να εκπληρώσουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Η ρύθμιση αυτή εφαρμόστηκε αλλά όχι με απόλυτα σωστό τρόπο. Δηλαδή ενώ οι πολιτικοί ήθελαν να βοηθήσουν τον απλό λαό στο να αποκτήσει μία στέγη, οι τράπεζες ναι μεν το έπραξαν (στο να αποκτήσουν οι μειονότητες δική τους κατοικία), αλλά είχαν και ως παράλληλο στόχο να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Τελικά οι τράπεζες υπέκυψαν και για να συμβαδίσουν με την νομοθεσία αναγκάστηκαν να χαλαρώσουν τα κριτήρια με τα οποία θα έκριναν την πιστωτική φερεγγυότητα των πελατών τους. Μπορούμε να πούμε ότι αυτή ήταν η αρχή για την αλόγιστη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς το αμερικανικό καταναλωτικό κοινό. Εξάλλου πολλοί οικονομολόγοι είπαν ότι η νομοθεσία CRA έχει συμβάλλει και αυτή με τη σειρά της στην ανάπτυξη της τωρινής φούσκας αφού από το 1980 και μετά οι τράπεζες διέθεταν (αλόγιστα) τα δάνεια προς τους καταναλωτές. Επίσης έχει ακουστεί και η αντίθετη άποψη, δηλαδή ότι η νομοθεσία CRA ουδεμία σχέση έχει με την τωρινή φούσκα. 18

20 Αξιοσημείωτο είναι να αναφέρουμε ότι οι περισσότεροι οικονομολόγοι που υποστήριξαν την δεύτερη άποψη ήταν άτομα που εργάζονταν για την κυβέρνηση (δραστηριοποιόντουσαν σε διάφορους τομείς όπως στην Federal Reserve). Εμείς δεν είμαστε σε θέση να κρίνουμε το ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικό. Ο δικός μας σκοπός είναι να κατανοήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα την κρίση και να αντλήσουμε μέσα από την μελέτη μας σημαντικές πληροφορίες. Άλλη μία νομοθετική ρύθμιση που φαίνεται να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της φούσκας των ακινήτων είναι η «National Homeownership Strategy». Η «NHS» ξεκίνησε την δεκαετία 1990 και πιο συγκεκριμένα το 1994 επί προεδρίας Clinton. Είχε ως σκοπό την λήψη και εφαρμογή μέτρων κατάλληλων για να ενισχυθεί η απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας από τους Αμερικανούς πολίτες. Στόχος της τότε κυβέρνησης ήταν να αυξηθεί το ποσοστό των Αμερικάνων πολιτών που διαθέτουν δικό τους σπίτι. Για να επιτευχτεί ο συγκεκριμένος στόχος η τότε κυβέρνηση προχώρησε στην προώθηση μέτρων όπως η μείωση της απαιτούμενης προκαταβολής για την χορήγηση του ενυπόθηκου δανείου. Εκτός από τα παραπάνω μέτρα η τότε κυβέρνηση άσκησε μεγάλη πίεση προς τις τράπεζες στο να χορηγήσουν στεγαστικά δάνεια σε ενδιαφερόμενους αγοραστές πρώτης κατοικίας, ακόμα και αν τα συγκεκριμένα άτομα ήταν άτομα με ισχνή οικονομική επιφάνεια. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία που παρουσιάσαμε μπορούμε να πούμε ότι η Αμερικανική κυβέρνηση με τις νομοθεσίες που έθεσε είχε ως στόχο να βοηθήσει το καταναλωτικό κοινό. Από την μία η «CRA» βοηθούσε τους αμερικανούς με χαμηλό εισόδημα στο να χορηγηθούν τα στεγαστικά δάνεια. Και από την άλλη η «NHS» προσπάθησε να ενισχύσει την απόκτηση ιδιοκτησίας. Παρόλο που η εφαρμογή των παραπάνω νόμων είχε ως στόχο να τονώσει τις αγορές παρουσιάστηκαν κάποια προβλήματα. Η χορήγηση στεγαστικών δανείων σε άτομα με χαμηλή πιστοληπτική φερεγγυότητα δημιούργησε αρνητικά αποτελέσματα. Εάν η χορήγηση των δανείων γινόταν με πιο αυστηρά κριτήρια τότε θα μπορούσε να είχε μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης της φούσκας σε σημαντικό ποσοστό. Παρόλα αυτά ο κίνδυνος δεν μειώθηκε με αποτέλεσμα η φούσκα των ακινήτων να τροφοδοτείται όλο και περισσότερο με την πάροδο των χρόνων. 1.d. Η πολιτική και η θέση του Greenspan. Ο A. Greenspan ήταν ο διοικητής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (Federal Reserve) από τον Μάιο του 1987 μέχρι τον Ιανουάριο του Κατά την διάρκεια της θητείας του βίωσε 2 κρίσεις αλλά και οι δύο ήταν σχετικά μικρής διάρκειας (η κάθε μία κράτησε το πολύ 8 μήνες). Η πιο σοβαρή κρίση ήταν αυτή του 2000 όταν έσκασε η φούσκα των dot.com εταιριών. Η κρίση του 2000 πήρε το όνομα της από τις on line εταιρίες υψηλής τεχνολογίας οι οποίες εκείνη την εποχή διαδραμάτιζαν συνεχώς ανοδική πορεία. Η αναφορά μας στην κρίση του 2000 γίνεται για να δείξουμε ότι οι αποφάσεις που πάρθηκαν μετά την κρίση είχαν σαν αποτέλεσμα να βοηθήσουν έμμεσα στην δημιουργία της κρίσης του Δηλαδή κατά την διάρκεια επειδή ο πληθωρισμός όλο και αυξανόταν η κυβέρνηση 19

21 για να αποτρέψει να συνεχιστεί κάτι τέτοιο αποφάσισε να αυξήσει τα επιτόκια για να συγκρατήσει τις αγορές. Την παραπάνω ενέργεια θα την αναλύσουμε στο διάγραμμα που ακολουθεί. Διάγραμμα 1.6. «H πορεία του πληθωρισμού για τις ΗΠΑ κατά την διάρκεια ». Πηγή: « Εξετάζοντας το διάγραμμα από το 2000 και ύστερα βλέπουμε ότι ο πληθωρισμός είχε φτάσει σχεδόν στο 4%. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να κινητοποιηθεί η Κεντρική Τράπεζα της Αμερικής και να προβεί σε διάφορες ενέργειες για να ρίξει τον πληθωρισμό στο 2% (2% είναι το όριο του πληθωρισμού που θέτει η ως στόχο η Fed). Όπως βλέπουμε ο πληθωρισμός παράμενε σε υψηλά επίπεδα για ένα διάστημα μεγαλύτερο των 2 ετών. Μετά το σκάσιμο της φούσκας των dot.com εταιριών η Fed μη έχοντας άλλη επιλογή αποφάσισε να μειώσει τα επιτόκια δανεισμού για να κρατήσει τις αγορές σε ισορροπία και για να αποτρέψει αυτές από το να βουλιάξουν. Δηλαδή κατά το διάστημα το επιτόκιο δανεισμού βρισκόταν στο 6%, από το 2001 και μετά η Fed μείωνε το επιτόκιο συνέχεια φτάνοντας το στο 1%. Η Fed διατήρησε το επιτόκιο αυτό για διάστημα μεγαλύτερο των 2 ετών. Έτσι κατάφερε να μειώσει τον πληθωρισμό και να τον διατηρήσει σε αυτά τα επίπεδα για ένα ικανοποιητικό διάστημα 2 ετών. Η παραπάνω πορεία του πληθωρισμού καθώς και οι ενέργειες που έγιναν μας επαληθεύουν την χαλαρή νομισματική πολιτική που ακολούθησε η Fed. Εκτός από τις φούσκες των dot.com εταιριών παράλληλα συνέβαλε και άλλος ένας παράγοντας στην μείωση των επιτοκίων. Αυτός ο παράγοντας ήταν το τρομοκρατικό χτύπημα στους δίδυμους πύργους την 11 η Σεπτεμβρίου Το σκάσιμο της φούσκας και η τρομοκρατική επίθεση ύστερα, επιβάρυναν ακόμα περισσότερο την 20

22 οικονομία της Αμερικής. Για τους λόγους αυτούς η Fed έγκρινε αναγκαίο να προβεί σε μείωση των επιτοκίων και να τα διατηρήσει σε αυτά τα επίπεδα για ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα. Καθώς ο πληθωρισμός μειωνόταν τόσο περισσότερο η Fed προωθούσε την χαλαρή νομισματική πολιτική. Κρατώντας το βασικό επιτόκιο στο 1% αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μειωθούν και τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων. Μειώνοντας τα επιτόκια στα στεγαστικά δάνεια όλο και περισσότερος κόσμος πήγαινε στις τράπεζες να δανειστεί για να προβεί σε αγορά νέας κατοικίας (έπαιξε σημαντικό ρόλο ότι εκείνη την περίοδο η αγορά ακινήτων μόλις που άρχιζε να έχει ανοδική πορεία και όλοι οι πολίτες είχαν ως στόχο να επωφεληθούν από αυτό). Για να δείξουμε απλά την επίδραση που είχε η μείωση του βασικού επιτοκίου στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων απλά θα αναφέρουμε το εξής: το καλοκαίρι του 2003 το (μέσο) επιτόκιο που πρόσφεραν οι τράπεζες για ένα στεγαστικό δάνειο διάρκειας 30ετών ήταν μόλις στο 5,25% (σταθερό επιτόκιο). Αφού παρουσιάσαμε τις ενέργειες στις οποίες είχε προβεί η Fed κατά την περίοδο 2001 μέχρι και το 2004 με σκοπό να μειώσει τις αναταράξεις, συνεχίζουμε παρουσιάζοντας τα κύρια ερωτήματα που τέθηκαν για το αν η πολιτική που ακολούθησε ο Greenspan ήταν σωστή η όχι. Μία πρώτη άποψη που εκφράστηκε ήταν η εξής: Τα αίτια δημιουργίας της φούσκας οφείλονται όχι στη μείωση των επιτοκίων αλλά στην λανθασμένη διαχείριση κινδύνου που εφάρμοσαν οι τράπεζες. Δηλαδή οι τράπεζες ανέλαβαν υψηλά επίπεδα κινδύνου και οι ρυθμιστικές αρχές δεν έδωσαν την κατάλληλη σημασία που έπρεπε. Το ότι οι ρυθμιστικές αρχές δεν έδωσαν την απαραίτητη σημασία οφείλεται και στην τελευταία διεθνής συμφωνία της «Βασιλεία 2». Η συμφωνία αυτή επιτρέπει στις μεγάλες τράπεζες να βασίζονται στα δικά τους συστήματα διαχείρισης κινδύνου. Έτσι οι τράπεζες επηρεασμένες από την πορεία της αγοράς ακινήτων και από την χαλαρή νομισματική πολιτική που ασκούσε η Fed ανέλαβαν ρίσκα στα οποία δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν. O George Soros στο βιβλίο του «Η οικονομική κρίση του 2008 και η σημασία της» εκτός από την παραπάνω άποψη υποστηρίζει ότι παρόμοια τακτική ακολούθησαν και οι εταιρίες αξιολόγησης, οι οποίες αντί να αξιολογούν σωστά την φερεγγυότητα των χρηματοοικονομικών εργαλείων έκαναν πως δεν συμβαίνει τίποτα (την αξιολόγηση θα την αναφέρουμε πιο αναλυτικά στο κεφάλαιο 3. «Tιτλοποίηση»). Μία άλλη άποψη η οποία είναι αντίθετη από την παραπάνω είναι η εξής: υποστηρίζεται ότι η γενεσιουργός αιτία για την δημιουργία της φούσκας των ακινήτων είναι η πολιτική Greenspan που εφαρμόστηκε. Η συγκεκριμένη άποψη υποστηρίζει ότι τόσο η «Tιτλοποίηση» όσο και οι «εσφαλμένες προβλέψεις» των επενδυτών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Επίσης όσοι υποστηρίζουν την συγκεκριμένη άποψη, επιμένουν στο ότι κανένας από τους δύο παράγοντες που αναφέραμε δεν θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη μιας τόσο μεγάλης φούσκας χωρίς τη βοήθεια της Fed. Η χαλαρή νομισματική πολιτική που εφάρμοσε ο Greenspan είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρξει τεράστια ρευστότητα στην αγορά. Η αυξημένη ρευστότητα οδήγησε στην μείωση των επιτοκίων (στο 1%) το οποίο ήταν το χαμηλότερο των τελευταίων 50 ετών. Όμως ο κύριος λόγος για τον οποίο κατηγόρησαν την πολιτική Greenspan είναι ότι διατήρησε τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα (περίπου για 2 χρόνια). Αυτό είχε σαν συνέπεια τα 21

23 πραγματικά επιτόκια να γίνουν αρνητικά για ορισμένες περιόδους. Το να υπάρχουν αρνητικά επιτόκια στην αγορά σημαίνει ότι οι αποδόσεις των επενδύσεων θα είναι μειωμένες. Για τον λόγο αυτό οι επενδυτές θέλοντας να αποκομίσουν περισσότερο κέρδος αναλάμβαναν επενδύσεις με υψηλότερο κίνδυνο έτσι ώστε να πετύχουν υψηλότερες αποδόσεις. Ακόμη σημαντικές είναι οι δηλώσεις ότι: οι Αρχές παρέβλεπαν η υποτιμούσαν σε μόνιμη βάση τις καταχρήσεις και τις υπερβολές στη χορήγηση ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, αλλά και τις επιπτώσεις τους στην πραγματική οικονομία. Γι αυτό το λόγο η Fed καθυστέρησε υπερβολικά να παρέμβει. Παρόλο που Fed είχε την αρμοδιότητα να ρυθμίσει τον κλάδο των ενυπόθηκων δανείων δεν το έκανε αλλά αντιθέτως δραστηριοποιήθηκε όταν ήδη είχε σκάσει η φούσκα και οι αγορές βρισκόταν σε συνεχή αναταραχή. Πάντως αν εξετάσουμε σε βάθος και τις δύο αυτές απόψεις θα καταλήξουμε στο ότι δεν διαφέρουν κατά πολύ μεταξύ τους. Δηλαδή και οι δύο απόψεις υποστηρίζουν ότι οι τράπεζες ανέλαβαν υψηλούς κινδύνους (με το να παρέχουν αλόγιστα τα στεγαστικά δάνεια και με την Tιτλοποίηση των δανείων αυτών στη συνέχεια). Το βασικό σημείο διαφωνίας των δύο αυτών απόψεων είναι ως προς το αν τα χαμηλά επιτόκια φέρουν ευθύνη για την όλη εξέλιξη των πραγμάτων. Η πρώτη άποψη υποστηρίζει ότι η Fed είχε μειώσει σημαντικά τα επιτόκια για να αντιμετωπίσει την ύφεση που είχε αρχίσει να πλήττει την Αμερικάνικη αγορά, αποδίδοντας όλες τις ευθύνες στις εσφαλμένες κινήσεις που έκαναν οι τράπεζες για να πραγματοποιήσουν κέρδη. Ενώ η δεύτερη άποψη υποστηρίζει ότι η χαλαρή νομισματική πολιτική που ασκήθηκε από την Fed ήταν αυτή που οδήγησε τις τράπεζες στην ανάληψη υψηλότερου κινδύνου. Ανεξάρτητα από το πια άποψη είναι η πιο σωστή το μεγαλύτερο λάθος της Fed είναι το εξής: ενώ έβλεπε τις τράπεζες να δρουν ανεξέλεγκτα (παρείχαν αλόγιστα τα δάνεια στο καταναλωτικό κοινό) και να παίρνουν υψηλά ρίσκα δεν έκανε απολύτως τίποτα για να τις αποτρέψει. Ενώ το Υπουργείο Οικονομικών της Αμερικής εισήγαγε νέες ρυθμίσεις για τον κλάδο των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων μόνο όταν η οικονομική δραστηριότητα καθηλώθηκε, και περιορίστηκε να ενθαρρύνει την εθελούσια συνεργασία των δανειστών για να μειωθούν οι ζημίες. 22

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» Το βασικό συμπέρασμα: Η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων μετά την ανακήρυξη του δημοψηφίσματος στο τέλος του Ιουνίου διέκοψε την ασθενική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΡΗΜΑΤΟΠIΣΤΩΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠTΙΚΕΣ ΤΟΥ REAL ESTATE. του ΙΩΑΝΝΗ Α. ΜΟΥΡΜΟΥΡΑ Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Προέδρου ΣΟΕ

Η ΧΡΗΜΑΤΟΠIΣΤΩΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠTΙΚΕΣ ΤΟΥ REAL ESTATE. του ΙΩΑΝΝΗ Α. ΜΟΥΡΜΟΥΡΑ Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Προέδρου ΣΟΕ Η ΧΡΗΜΑΤΟΠIΣΤΩΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠTΙΚΕΣ ΤΟΥ REAL ESTATE του ΙΩΑΝΝΗ Α. ΜΟΥΡΜΟΥΡΑ Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Προέδρου ΣΟΕ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Έχουν ήδη περάσει δύο χρόνια από την έναρξη της παγκόσμιας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ;

Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ; Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ; Καθώς έχουν περάσει, από το 2008 οπότε και ξέσπασε η μεγαλύτερη καπιταλιστική κρίση μετά την κρίση του 1929, οι πάντες σχεδόν συμπεριφέρονται σαν να έχει ξεπεραστεί η κρίση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» Εισαγωγή: Η 7η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» εκπονήθηκε από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων τον Οκτώβριο

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιωτική Κατανάλωση - Καταναλωτική Εμπιστοσύνη

Ιδιωτική Κατανάλωση - Καταναλωτική Εμπιστοσύνη Ιδιωτική Κατανάλωση - Καταναλωτική Εμπιστοσύνη Χωρίς σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με τα 3 προηγούμενα χρόνια, και πάντως με το αξιοπρεπές 2,1%, κινήθηκε η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση το 2013: Πίνακας:

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld Paul Krugman Maurice Obsfeld Διεθνής Οικονομική Κεφάλαιο 21 Η Διεθνής Αγορά Κεφαλαίου και τα κέρδη από το Εμπόριο Διεθνής Τραπεζική Λειτουργία και Διεθνής Κεφαλαιαγορά Φιλίππου Ευαγγελία Α.Μ. 1207 Μ069

Διαβάστε περισσότερα

IMF Survey. Ο μεταρρυθμισμένος δανεισμός του ΝΤ λειτούργησε καλά στην κρίση

IMF Survey. Ο μεταρρυθμισμένος δανεισμός του ΝΤ λειτούργησε καλά στην κρίση IMF Survey ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΤ Ο μεταρρυθμισμένος δανεισμός του ΝΤ λειτούργησε καλά στην κρίση Τμήμα στρατηγικής, πολιτικής και επανεξέτασης του ΝΤ 28 Σεπτεμβρίου 2009 Η στήριξη του ΔΝΤ επέτρεψε

Διαβάστε περισσότερα

Οικονοµική κρίση Ιστορική αναδροµή

Οικονοµική κρίση Ιστορική αναδροµή Οικονοµική κρίση Ιστορική αναδροµή Ηχώραμαςβρίσκεταιωςγνωστόνστομέσονμιας δεινής οικονομικής κρίσης. Βέβαια δεν είναι η πρώτη φορά, ούτεγιατηνελλάδα, αλλάούτεκαιγιατην παγκόσμια οικονομία. Με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

Όταν τα διαγράμματα «μιλούν»*

Όταν τα διαγράμματα «μιλούν»* Η ΥΠΟΘΕΣΗ «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ» 13 Αντί Εισαγωγής Όταν τα διαγράμματα «μιλούν»* Στο διάστημα από τον Οκτώβριο του 2009 μέχρι το Μάιο του 2010, η Ελλάδα δέχτηκε μια πρωτοφανή χρηματοπιστωτική επίθεση, που οδήγησε

Διαβάστε περισσότερα

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Μελέτη του ΔΝΤ για 17 χώρες του ΟΑΣΑ επισημαίνει ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πρωτογενούς πλεονάσματος, το ΑΕΠ μειώνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες και

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Αριστείδου 9, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 854 27/12/2011 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΠΜ ΔΕ

ΠΑΝΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΠΜ ΔΕ ΠΑΝΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΠΜ ΔΕ ΓΕΩΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΩΝ Η διαχείριση της κρίσης και η μείωση του χρέους μέσω της αγοράς - Krugman-Obstfeld, 23 ο Κεφάλαιο ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ O Υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ 11 Φεβρουαρίου 211 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 211 Η Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλου. στην εκδήλωση του Economia Business Tank. και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. με θέμα :

Ομιλία κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλου. στην εκδήλωση του Economia Business Tank. και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. με θέμα : Ομιλία κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλου στην εκδήλωση του Economia Business Tank και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών με θέμα : «Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση και η Ελλάδα» Αμφιθέατρο Μεγάρου Καρατζά, Αιόλου 82-84

Διαβάστε περισσότερα

Σχετικά Επίπεδα Τιμών και Συναλλαγματικές Ισοτιμίες. Μακροχρόνιοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες των Συναλλαγματικών Ισοτιμιών

Σχετικά Επίπεδα Τιμών και Συναλλαγματικές Ισοτιμίες. Μακροχρόνιοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες των Συναλλαγματικών Ισοτιμιών Σχετικά Επίπεδα Τιμών και Συναλλαγματικές Ισοτιμίες Μακροχρόνιοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες των Συναλλαγματικών Ισοτιμιών 1 Ισοτιµία Δολαρίου Στερλίνας, 1870-2011 $6.00$$ $5.00$$ $4.00$$ $3.00$$ $2.00$$

Διαβάστε περισσότερα

Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ στοιχειώνουν τα εμπορεύματα, σε μια περίοδο αυξημένης προσφοράς Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank

Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ στοιχειώνουν τα εμπορεύματα, σε μια περίοδο αυξημένης προσφοράς Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ στοιχειώνουν τα εμπορεύματα, σε μια περίοδο αυξημένης προσφοράς Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank Η μερική αναστολή των λειτουργιών της Ομοσπονδιακής κυβέρνησης και οι αυξημένες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ 25 Μαΐου Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ ΑΠΡΙΛΙΟΣ Η Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων αποτελεί μια

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμός Εργαζόμενων ΕΛΛΑΔΑ & Δ. ΕΥΡΩΠΗ 3 7 1.162 Η.Π.Α. 2 4 1.715 ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 5 6 1.629 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ 3 8 1.031 ΣΥΝΟΛΟ 13 24 5.

Αριθμός Εργαζόμενων ΕΛΛΑΔΑ & Δ. ΕΥΡΩΠΗ 3 7 1.162 Η.Π.Α. 2 4 1.715 ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 5 6 1.629 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ 3 8 1.031 ΣΥΝΟΛΟ 13 24 5. ΤΙΤΑΝ Α.Ε. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΟΜΙΛΟ Η ΤΙΤΑΝ Α.Ε. είναι ένας Όμιλος εταιριών με μακρόχρονη πορεία στη βιομηχανία τσιμέντου. Ιδρύθηκε το 1902 και η έδρα του βρίσκεται στα Άνω Πατήσια. Ο Όμιλος

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μ Ι Λ Ο Σ A T E b a n k - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Α ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2009

Ο Μ Ι Λ Ο Σ A T E b a n k - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Α ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2009 26Αυγούστου 2009 Ο Μ Ι Λ Ο Σ A T E b a n k - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Α ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2009 Καθαρά κέρδη Ομίλου: 71,3εκ. (+1,8%), Τράπεζα: 84,7 (+56,9%) Διατήρηση υψηλών ρυθμών αύξησης χορηγήσεων (22,9% έναντι 7,6% της

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. κ. ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε. ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. κ. ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε. ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. κ. ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε. ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΩΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ» ΠΕΜΠΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος 15

Περιεχόμενα. Πρόλογος 15 Περιεχόμενα Πρόλογος 15 ΜΕΡΟΣ 1 Εισαγωγή 1 Εισαγωγή στη μακροοικονομική 27 1.1 Ποιο είναι το αντικείμενο της μακροοικονομικής 27 Μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση 28 Οικονομικοί κύκλοι 30 Ανεργία 31 πληθωρισμός

Διαβάστε περισσότερα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Βασικές διαπιστώσεις Μέρος Πρώτο Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε ασθενής και επιβραδύνθηκε περαιτέρω το 2013 (2,9% από 3,2% το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Ιανουάριος 214 Συνοπτικά αποτελέσματα για την Κύπρο Προσφορά Στην Κύπρο κατά το τέταρτο τρίμηνο του 213 καταγράφηκε μείωση στο βαθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ (ΕΤΧ)

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ (ΕΤΧ) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ (ΕΤΧ) Απρίλιος 218 Σύνοψη αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ 1 Προσφορά δανείων (κριτήρια χορήγησης) Κατά το πρώτο τρίμηνο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 218 Χορηγός: 8 Νοεμβρίου 218 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες

Διαβάστε περισσότερα

The Economist Events. 18 th Roundtable with the Government of Greece (July 9 th -10 th 2014 / Athens)

The Economist Events. 18 th Roundtable with the Government of Greece (July 9 th -10 th 2014 / Athens) The Economist Events Hazlis & Rivas 18 th Roundtable with the Government of Greece (July 9 th -10 th 2014 / Athens) The weakest links: not weak anymore? The academic viewpoint Α. ΑΗΕΑRΝΕ: Ευχαριστώ πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινές προβλέψεις : από την ύφεση προς τη βραδεία ανάκαμψη

Εαρινές προβλέψεις : από την ύφεση προς τη βραδεία ανάκαμψη ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ - ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Εαρινές προβλέψεις 2012-13: από την ύφεση προς τη βραδεία ανάκαμψη Bρυξέλλες, 11 Μαΐου 2012 Ως επακόλουθο της συρρίκνωσης της παραγωγής τους τελευταίους μήνες του 2011,

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά Χαρακτηριστικά

Βασικά Χαρακτηριστικά Βασικά Χαρακτηριστικά Η οικονομία της Κύπρου μπορεί να χαρακτηριστεί, γενικά, ως μικρή, ανοικτή και δυναμική, με τις υπηρεσίες να αποτελούν την κινητήριο δύναμή της. Με την προσχώρηση της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

04/09/18 Οικονομικά - Εταιρικά Νέα -- Στο 1,8% (y-0-y) η ανάπτυξη το Β τρίμηνο. Στο 0,2% σε τριμηνιαία βάση (q-o-q) Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε η ΕΛΣΤΑΤ σε ανακοίνωση της, ανοδικά κινήθηκε η ελληνική οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια

1. Ξένα Χρηματιστήρια Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Κλεισόβης 8, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 807 17/01/2011 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Ανοδική

Διαβάστε περισσότερα

Εφιάλτης τα χρέη! Δ. Γκουντόπουλος: Αυξάνονται ραγδαία οι ακάλυπτες επιταγές Φ. Σαχινίδης: Θα πληγούν μικρομεσαίοι αλλά και τράπεζες

Εφιάλτης τα χρέη! Δ. Γκουντόπουλος: Αυξάνονται ραγδαία οι ακάλυπτες επιταγές Φ. Σαχινίδης: Θα πληγούν μικρομεσαίοι αλλά και τράπεζες ΚΡΙΣΙΜΟΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ 3 ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ 2009 - ΚΑΙ- ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Εφιάλτης τα χρέη! Δ. Γκουντόπουλος: Αυξάνονται ραγδαία οι ακάλυπτες επιταγές Φ. Σαχινίδης: Θα πληγούν μικρομεσαίοι αλλά και τράπεζες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: ΕΛΠΙΔΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 2010

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: ΕΛΠΙΔΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 2010 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Διεύθυνση Στρατηγικής και Οικονομικής Ανάλυσης ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: ΕΛΠΙΔΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 1 Η οικοδομή έχει εισέλθει σε περίοδο σημαντικής διόρθωσης Η οικοδομική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία Υπόδειγμα IS/LM Στο υπόδειγμα IS/LM εξετάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL)

ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL) ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL) 1. Κατά τους οικονομολόγους ποιο από τα παρακάτω είναι ένας παραγωγικός συντελεστής; I. Μια κοινή μετοχή μιας εταιρείας υπολογιστών. II. Ένα εταιρικό ομόλογο μιας πετρελαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής. Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση

Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής. Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση 1 Χρηματοοικονομική ανάλυση Χρηματοοικονομική Ανάλυση είναι η ανάλυση που σκοπός της είναι: ο προσδιορισμός των δυνατών

Διαβάστε περισσότερα

Εάν το ποσοστό υποχρεωτικών καταθέσεων είναι 25% και υπάρξει μια αρχική κατάθεση όψεως 2.000 σε μια εμπορική Τράπεζα, τότε η μέγιστη ρευστότητα που μπορεί να δημιουργηθεί από αυτή την κατάθεση είναι: Α.

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση για το Δολάριο 1ο Τρίμηνο 2013. Των Jamie Saettele, Senior Technical Strategist και David Rodriguez, Quantitative Strategist

Ανάλυση για το Δολάριο 1ο Τρίμηνο 2013. Των Jamie Saettele, Senior Technical Strategist και David Rodriguez, Quantitative Strategist Ανάλυση για το Δολάριο 1ο Τρίμηνο 2013 Των Jamie Saettele, Senior Technical Strategist και David Rodriguez, Quantitative Strategist Δολάριο: Γεμάτο προκλήσεις το α τρίμηνο του 2013 Των Jamie Saettele,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ

ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Oι συναλλαγές μιας χώρας με τον υπόλοιπο κόσμο, συμπεριλαμβανομένων τόσο των εμπορικών όσο και των χρηματοοικονομικών ροών, καταγράφονται στο ισοζύγιο διεθνών πληρωμών. Oι συναλλαγές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» Εισαγωγή: Η 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» εκπονήθηκε από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων τον Ιούλιο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Απρίλιος 2017

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Απρίλιος 2017 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Απρίλιος 217 Σύνοψη αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ 1 Προσφορά δανείων (κριτήρια χορήγησης) Σύνοψη αποτελεσμάτων Κριτήρια

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο τύπου. Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας

Δελτίο τύπου. Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας Δελτίο τύπου Λευκωσία, 13 Μαρτίου 2015 Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας Αναθεωρούνται οι προβλέψεις της ΕΥ για την πορεία του κυπριακού ΑΕΠ το 2015 από αύξηση 0,3% σε μείωση 0,4%. Για το 2016

Διαβάστε περισσότερα

Συναλλαγματικές ισοτιμίες και αγορά συναλλάγματος

Συναλλαγματικές ισοτιμίες και αγορά συναλλάγματος Συναλλαγματικές ισοτιμίες και αγορά συναλλάγματος 1. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και οι τιμές των αγαθών 2. Περιγραφή της αγοράς συναλλάγματος 3. Η ζήτηση νομισμάτων ως ζήτηση περιουσιακών στοιχείων 4.

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Αριστείδου 9, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 836 16/08/2011 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Οκτώβριος 2017

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Οκτώβριος 2017 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Οκτώβριος 17 Σύνοψη αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ 1 Προσφορά δανείων (κριτήρια χορήγησης) Κατά το τρίτο τρίμηνο του

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ 16 Μαΐου 211 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 211 Η Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Σταθεροποιητική πολιτική Πολιτική για τη σταθεροποίηση του προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Κλεισόβης 8, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 819 11/04/2011 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ (ΕΤΧ) Ιανουάριος 2019

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ (ΕΤΧ) Ιανουάριος 2019 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ (ΕΤΧ) Ιανουάριος 19 Σύνοψη αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ 1 Προσφορά δανείων (κριτήρια χορήγησης) Κατά το τέταρτο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ 13 Αυγούστου 21 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ ΙΟΥΛΙΟΣ 21 Η Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μ Ι Λ Ο Σ A T E b a n k - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 9ΜΗΝΟΥ 2009

Ο Μ Ι Λ Ο Σ A T E b a n k - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 9ΜΗΝΟΥ 2009 Ο Μ Ι Λ Ο Σ A T E b a n k - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 9ΜΗΝΟΥ 2009 Καθαρά Κέρδη Ομίλου: 82,4 εκ. (-1,6%, σε επαναλαμβανόμενη βάση +6,4%), Τράπεζας: 96,3 εκ. (+46,7%), με περαιτέρω βελτίωση της προ προβλέψεων οργανικής

Διαβάστε περισσότερα

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ 1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ Το διάγραμμα κυκλικής ροής της οικονομίας (κεφ. 3, σελ. 100 Mankiw) Εισόδημα Υ Ιδιωτική αποταμίευση S Αγορά συντελεστών Αγορά χρήματος Πληρωμές συντελεστών

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Κλεισόβης 8, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 811 14/02/2011 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Μέρος 1 Εισαγωγή 1 Εισαγωγή στη μακροοικονομική 2 Ποσοτικές μετρήσεις και διάρθρωση της εθνικής οικονομίας Μέρος 2 Μακροχρόνια οικονομική επίδοση 3 Παραγωγικότητα, προϊόν

Διαβάστε περισσότερα

Κέρδη 0,5 εκατ. στο πρώτο εξάμηνο του 2015

Κέρδη 0,5 εκατ. στο πρώτο εξάμηνο του 2015 Κέρδη 0,5 εκατ. στο πρώτο εξάμηνο του 2015 Οριακή κερδοφορία για τους πρώτους έξι μήνες Στο 61% τα ΜΕΔ Παραμένουν η μεγαλύτερη πρόκληση Ενθαρρυντικές οι εξελίξεις στην αγορά ακινήτων Θετικό το μομέντουμ

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Κοινότητα Τεχνικών Αναλυτών. Πάνος Παναγιώτου. Χρηματιστηριακή Τεχνική Ανάλυση. 02 Μαρτίου 2014

Ελληνική Κοινότητα Τεχνικών Αναλυτών. Πάνος Παναγιώτου. Χρηματιστηριακή Τεχνική Ανάλυση. 02 Μαρτίου 2014 Ελληνική Κοινότητα Τεχνικών Αναλυτών Πάνος Παναγιώτου Χρηματιστηριακή Τεχνική Ανάλυση 02 Μαρτίου 2014 Αποποίηση ευθυνών: Η παρούσα αναφορά δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση προτροπή για αγορά ή πώληση χρηματιστηριακών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ. «Η Οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της στην καταναλωτική συμπεριφορά των σπουδαστών του Τ.Ε.Ι. Καβάλας»

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ. «Η Οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της στην καταναλωτική συμπεριφορά των σπουδαστών του Τ.Ε.Ι. Καβάλας» ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ «Η Οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της στην καταναλωτική συμπεριφορά των σπουδαστών του

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» (σελ. 196-206)

«ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» (σελ. 196-206) ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΑΝ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΣΕ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ

ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΣΕ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΣΕ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ Σύντομη Περιγραφή της μελέτης περίπτωσης / Εκπαιδευτικοί στόχοι Η συγκεκριμένη μελέτη επιχειρεί μία εστιασμένη προσέγγιση στον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Οκτώβριος 213 Συνοπτικά αποτελέσματα για την Κύπρο Προσφορά Στην Κύπρο κατά το τρίτο τρίμηνο του 213 καταγράφηκε σταθεροποίηση στο βαθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ 11 Αυγούστου 211 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ ΙΟΥΛΙΟΣ 211 Η Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Το όφελος του διεθνούς εμπορίου η πιο αποτελεσματική απασχόληση των παραγωγικών δυνάμεων του κόσμου.

Το όφελος του διεθνούς εμπορίου η πιο αποτελεσματική απασχόληση των παραγωγικών δυνάμεων του κόσμου. ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Το όφελος του διεθνούς εμπορίου η πιο αποτελεσματική απασχόληση των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Ιανουάριος 2018

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Ιανουάριος 2018 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Ιανουάριος 18 Σύνοψη αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ 1 Προσφορά δανείων (κριτήρια χορήγησης) Κατά το τέταρτο τρίμηνο

Διαβάστε περισσότερα

Επιστρέφει στην ανάπτυξη το 2015 η κυπριακή οικονομία

Επιστρέφει στην ανάπτυξη το 2015 η κυπριακή οικονομία Δελτίο Τύπου Λευκωσία, 19 Ιουνίου 2015 Επιστρέφει στην ανάπτυξη το 2015 η κυπριακή οικονομία Αύξηση του ΑΕΠ με ρυθμό 0.3% το 2015 προβλέπεται από την τριμηνιαία έκθεση της ΕΥ Eurozone Forecast Δεδομένων

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Κλεισόβης 8, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 822 03/05/2011 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια

1. Ξένα Χρηματιστήρια Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Κλεισόβης 8, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 804 21/12/2010 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Σταθεροποίηση,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία Διαφορές μεταξύ βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικές Κρίσεις και Διεθνές Σύστημα Ενότητα 5: Ο Ρόλος του Διεθνούς Οικονομικού Συστήματος

Οικονομικές Κρίσεις και Διεθνές Σύστημα Ενότητα 5: Ο Ρόλος του Διεθνούς Οικονομικού Συστήματος Οικονομικές Κρίσεις και Διεθνές Σύστημα Ενότητα 5: Ο Ρόλος του Διεθνούς Οικονομικού Συστήματος Δημήτριος Κατσίκας Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

«Οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας το 2008» του Γκίκα Α. Χαρδούβελη

«Οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας το 2008» του Γκίκα Α. Χαρδούβελη «Οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας το 2008» του Γκίκα Α. Χαρδούβελη Καθηγητής στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και Οικονομικός Σύμβουλος του Ομίλου

Διαβάστε περισσότερα

1 Ιουνίου 2010. Τμήμα Ανάλυσης FXGreece ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΓΟΡΑΣ

1 Ιουνίου 2010. Τμήμα Ανάλυσης FXGreece ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΓΟΡΑΣ 1 Ιουνίου 2010 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ, ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΑΓΟΡΑΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΡΙΞΕΙΣ ***Η αναφορά αυτή πρέπει να διαβαστεί απαραίτητα με τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

του ΑΔΑΜΙΔΗ ΙΩΑΝΝΗ,ΑΡ.ΜΗΤΡΩΟΥ :AUD115 Επιβλέπων Καθηγητής: Λαζαρίδης Ιωάννης Θεσσαλονίκη, 2016

του ΑΔΑΜΙΔΗ ΙΩΑΝΝΗ,ΑΡ.ΜΗΤΡΩΟΥ :AUD115 Επιβλέπων Καθηγητής: Λαζαρίδης Ιωάννης Θεσσαλονίκη, 2016 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΔΙΕΘΝΩΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: H ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ του ΑΔΑΜΙΔΗ ΙΩΑΝΝΗ,ΑΡ.ΜΗΤΡΩΟΥ :AUD115

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα Έτους 2011

Αποτελέσματα Έτους 2011 Αποτελέσματα Έτους 2011 Ικανοποιητικά Λειτουργικά Αποτελέσματα (- 29εκ.) το 2011, παρά τη βαθιά ύφεση της ελληνικής οικονομίας Συνολικές Ζημιές Μετά από Φόρους 5,5δισ., εκ των οποίων 4,6δισ. από το PSI

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Αριστείδου 9, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 843 10/10/2011 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός Διευθύνοντος Σύμβουλου

Χαιρετισμός Διευθύνοντος Σύμβουλου Χαιρετισμός Διευθύνοντος Σύμβουλου 17 η Ετήσια Γενική Συνέλευση 7 Σεπτεμβρίου 2017 Αγαπητοί μέτοχοι Σας καλωσορίζω και εγώ με τη σειρά μου στη 17 η Συνέλευση της Εταιρείας. Ετήσια Γενική Το 2016 ήταν ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Ιούλιος 213 Συνοπτικά αποτελέσματα για την Κύπρο Προσφορά Στην Κύπρο κατά το δεύτερο τρίμηνο του 213 καταγράφηκε μείωση στο βαθμό θέσπισης

Διαβάστε περισσότερα

Credit Risk Διάλεξη 5

Credit Risk Διάλεξη 5 Πανεπιστήμιο Πειραιώς ΠΜΣ στην «Αναλογιστική Επιστήμη και Διοικητική Κινδύνου» Credit Risk Διάλεξη 5 Μια αναφορά στα τιτλοποιημένα αξιόγραφα Μιχάλης Ανθρωπέλος anthropel@unipi.gr http://web.xrh.unipi.gr/faculty/anthropelos

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Απρίλιος 214 Συνοπτικά αποτελέσματα για την Κύπρο Προσφορά Στην Κύπρο, κατά το πρώτο τρίμηνο του 214 καταγράφηκε σταθεροποίηση του βαθμού

Διαβάστε περισσότερα

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 7.1 Τι είναι το χρήμα; Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 1) Ένα μειονέκτημα του συστήματος του αντιπραγματισμού είναι ότι Α) δεν υπάρχει εμπόριο. Β) οι άνθρωποι πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνος δανεισμός και υπερχρέωση των καταναλωτών

Υπεύθυνος δανεισμός και υπερχρέωση των καταναλωτών Υπεύθυνος δανεισμός και υπερχρέωση των καταναλωτών Χρήστος Βλ. Γκόρτσος Επίκουρος Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γενικός Γραμματέας Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών Μάρτιος

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικά Αποτελέσματα Α Εξαμήνου 2017

Οικονομικά Αποτελέσματα Α Εξαμήνου 2017 Οικονομικά Αποτελέσματα Α Εξαμήνου 2017 Date : 27-07-2017 Το πρώτο εξάμηνο του έτους συνεχίστηκε η άνοδος αποτελεσμάτων του Ομίλου ΤΙΤΑΝ. Ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών ανήλθε σε 773,8 εκ., παρουσιάζοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Οκτώβριος 214 Συνοπτικά αποτελέσματα για την Κύπρο Προσφορά Στην Κύπρο καταγράφηκε αύξηση στο βαθμό θέσπισης αυστηρότερων κριτηρίων

Διαβάστε περισσότερα

Όμιλος ATEbank - Αποτελέσματα Έτους 2009

Όμιλος ATEbank - Αποτελέσματα Έτους 2009 1 Όμιλος ATEbank - Αποτελέσματα Έτους 2009 23 Μαρτίου 2010 ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΚΑΙ Η ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Σημαντική ενίσχυση των προβλέψεων κατά 825,3εκ. (2008 204,2εκ.)

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα B Τριμήνου 2009

Αποτελέσματα B Τριμήνου 2009 Αποτελέσματα B Τριμήνου 2009 Αύξηση καθαρών κερδών σε 88εκ., 9% υψηλότερα σε σχέση με το Α τρίμηνο Διπλασιασμός οργανικών κερδών σε 61εκ. το Β τρίμηνο, από 33εκ. το Α τρίμηνο Αύξηση χορηγήσεων Ομίλου προς

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εμπειρογνώμονες του Ευρωσυστήματος κατάρτισαν προβολές για τις μακροοικονομικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, με βάση

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη Πηγές- Βιβλιογραφία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚYΠΡΟY ΕΥΡΩΣYΣΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ Ιούλιος 212 Συνοπτικά αποτελέσματα για την Κύπρο Προσφορά Η θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων για χορήγηση δανείων προς επιχειρήσεις το

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα Α Εξαμήνου 2018

Αποτελέσματα Α Εξαμήνου 2018 Αποτελέσματα Α Εξαμήνου Date : 26-07- Ο Όμιλος ΤΙΤΑΝ κατέγραψε μείωση πωλήσεων αλλά βελτίωση κερδών το 1ο εξάμηνο. Ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών ανήλθε σε 712,5 εκ., παρουσιάζοντας κάμψη κατά 61,3 εκ.

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα Εννεαμήνου 2010

Αποτελέσματα Εννεαμήνου 2010 Αποτελέσματα Εννεαμήνου 2010 Βελτίωση δεικτών ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας του Ομίλου παρά τη δυσμενή συγκυρία Καθαρά κέρδη 105εκ. 1 το εννεάμηνο του 2010, μειωμένα κατά 62% έναντι της αντίστοιχης

Διαβάστε περισσότερα

Το αργό πετρέλαιο βρίσκεται σε διόρθωση και ο χρυσός υποχωρεί Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank

Το αργό πετρέλαιο βρίσκεται σε διόρθωση και ο χρυσός υποχωρεί Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank Το αργό πετρέλαιο βρίσκεται σε διόρθωση και ο χρυσός υποχωρεί Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank Η ασθενής τάση που καταγράφηκε τον περασμένο μήνα αρχικά στην πλειοψηφία των γεωργικών εμπορευμάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική.! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική.! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντικείμενο Διεθνούς Μακροοικονομικής Η διεθνής μακροοικονομική ασχολείται με το προσδιορισμό των βασικών μακροοικονομικών

Διαβάστε περισσότερα

Η αγορά εμπορευμάτων σταθεροποιείται μετά από τους ισχυρούς κλυδωνισμούς Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank

Η αγορά εμπορευμάτων σταθεροποιείται μετά από τους ισχυρούς κλυδωνισμούς Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank Η αγορά εμπορευμάτων σταθεροποιείται μετά από τους ισχυρούς κλυδωνισμούς Του Ole S. Hansen, αναλυτή της Saxo Bank Η δραματική πτώση της τιμής του χρυσού που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα πρωτοφανές

Διαβάστε περισσότερα

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal

1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones 12 months Wall Street Journal Ελεγχόμενη από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αριθμός Αδείας: 3/73/7.5.1996 Κλεισόβης 8, Αθήναι, Tηλ. 210-3899400, Fax. 210-3216574 Τεύχος 810 07/02/2011 ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Ξένα Χρηματιστήρια Dow Jones

Διαβάστε περισσότερα

Μια κρίση εντός Ευρωζώνης

Μια κρίση εντός Ευρωζώνης Occasional Policy Paper 1 January 2014 1 Το Κυπριακό τραπεζικό σύστημα: Μια κρίση εντός Ευρωζώνης Duncan Lindo, RMF Η ένταξη στο ευρώ, ακολουθούμενη από την κρίση χρέους της Ευρωζώνης και στη συνέχεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ) Η μελέτη έχει ως στόχο να εκτιμήσει το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Ι. Δάνεια ή πιστωτικά όρια προς 1. Το τελευταίο τρίμηνο, ποιες μεταβολές σημειώθηκαν όσον αφορά τα κριτήρια της τράπεζάς σας για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα 1 Αντικείµενο Διεθνούς Μακροοικονοµικής Η διεθνής µακροοικονοµική

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία

Κεφάλαιο 5. Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία Κεφάλαιο 5 Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία Περίγραμμα κεφαλαίου Ισοζύγιο Πληρωμών Ισορροπία της αγοράς αγαθών σε μια ανοικτή οικονομία Αποταμίευση και επένδυση σε μια μικρή ανοικτή οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές Συναλλάγματος (Foreign exchange markets) Συντάκτης :Σιώπη Ευαγγελία

Αγορές Συναλλάγματος (Foreign exchange markets) Συντάκτης :Σιώπη Ευαγγελία Αγορές Συναλλάγματος (Foreign exchange markets) Συντάκτης :Σιώπη Ευαγγελία Αγορά συναλλάγματος Αγορά συναλλάγματος είναι μια παγκόσμια αγορά η οποία περιλαμβάνει όλα τα χρηματοοικονομικά κέντρα του κόσμου

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακή Στρατηγική και Πολιτική

Επιχειρησιακή Στρατηγική και Πολιτική ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Επιχειρησιακή Στρατηγική και Πολιτική Το εξωτερικό µακρο-περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικό Παράρτημα Α. Χρηματοοικονομικοί δείκτες: Ανάλυση κατά κλάδο και τομέα

Ειδικό Παράρτημα Α. Χρηματοοικονομικοί δείκτες: Ανάλυση κατά κλάδο και τομέα Ειδικό Παράρτημα Α Χρηματοοικονομικοί δείκτες: Ανάλυση κατά κλάδο και τομέα Α. Ανάλυση κατά κλάδο και τομέα 214 Στο παράρτημα αυτό παρουσιάζεται ξεχωριστά για κάθε κλάδο και τομέα του εμπορίου η πορεία

Διαβάστε περισσότερα