ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. (Διδάσκων : Ἐπίκουρος Καθηγητής Κων/νος Ἰω. Μανίκας) Ὁρισμός-Περιεχόμενο.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. (Διδάσκων : Ἐπίκουρος Καθηγητής Κων/νος Ἰω. Μανίκας) Ὁρισμός-Περιεχόμενο."

Transcript

1 1 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (Διδάσκων : Ἐπίκουρος Καθηγητής Κων/νος Ἰω. Μανίκας) Ὁρισμός-Περιεχόμενο. Ὑπό τόν ὅρο «Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος» (Ε. Ι. Ε.) ἐννοοῦμε τήν εἰδική καί αὐτοτελή ἱστορική ἐπιστήμη, ἡ ὁποία ἐντάσσεται στόν εὐρύτερο κύκλο τῶν ἐπιστημῶν τοῦ Ἱστορικοῦ Κλάδου τῆς Θεολογίας. Ἀντικείμενο ἔρευνας τῆς Ε. Ι. Ε. εἶναι ἡ συστηματική καί ἀντικειμενική ἐξέταση καί ἀνάδειξη τῆς ἐξωτερικῆς καί ἐσωτερικῆς ἐξελίξεως καί δράσεως τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ στή συγκεκριμένη ἐκείνη περιοχή, ἡ ὁποία ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου μέχρι σήμερα ἀποτελεῖ μιά ἰδιάζουσα πολιτικογεωγραφική, ἱστορική, ἐθνολογική, θρησκευτική καί πολιτιστική ἑνότητα, γνωστή ὑπό τήν ἐπωνυμία Ἑλλάς. Οἱ ἱστορικές προϋποθέσεις, πού στήν πολιτική καί ἐκκλησιαστική Γεωγραφία ὁριοθέτησαν τό περιεχόμενο τοῦ τοπωνυμικοῦ Ἑλλάς ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Χριστοῦ μέχρι σήμερα, ταυτίζουν γεωγραφικά καί οὐσιαστικά τό ἰδιαίτερο περιεχόμενο τῆς Ε. Ι. Ε. μέ τή χριστιανική ἱστορία τοῦ εὐρωπαϊκοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὁ ὁποῖος διαχρονικά ἀποτελεῖ τήν πηγή καί τό κέντρο τῆς καθόλου ἱστορίας τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου. Ὑπό τήν ἔννοια αὐτή, ἡ τοπική Ἐκκλησία τῆς ἱστορικῆς Ἑλλάδος ἔχει ἀποστολική προέλευση καί ἀδιάκοπη συνέχεια βιώσεως τῆς ἀποστολικῆς ὀρθοδοξίας. Ὁ Χρυσ. Παπαδόπουλος ἀναφέρει συγκεκριμένα ὅτι ὁ ἀπόστολος Παῦλος θεωροῦσε «τάς χριστιανικάς παροικίας τῆς Ἀχαΐας, ὡς ἐκαλεῖτο τότε ἡ Ἑλλάς, ἀποτελούσας ἕν ὅλον (Β Κορ. 1,1), συγκεντρωμένον περί τήν πρωτεύουσαν τῆς Ἀχαΐας» πού τότε ἦταν ἡ Κόρινθος καί γιά τόν λόγο αὐτό «αἱ βάσεις τῆς διοικητικῆς ὀργανώσεως τῶν ἐν Ἑλλάδι ἐπισκοπῶν ἐτέθησαν ὑπ αὐτοῦ τοῦ Ἀποστόλου» 1. Ἐκ τοῦ λόγου αὐτοῦ θεωρεῖται ὡς ἡ μεγαλύτερη καί ἀρχαιότερη Ἐκκλησία τῆς νοτιοανατολικῆς Εὐρώπης. Τοῦτο πιστοποιεῖται ὄχι μόνον ἀπό τό γεγονός τῆς ἰδιαίτερα ἐξέχουσας διοικητικῆς, πολιτικῆς καί πνευματικῆς θέσης πού κατεῖχε ὁ ἑλλαδικός χῶρος μέσα στή ρωμαϊκή αὐτοκρατορία, ἀλλά καί ἀπό τήν ἐπιδειχθείσα ἰδιαίτερη προτίμηση τοῦ ἴδιου τοῦ ἰδρυτοῦ της, τοῦ ἀποστόλου τῶν ἐθνῶν Παύλου, ὁ ὁποῖος μέ τίς ἀλλεπάλληλες ἐπισκέψεις καί τίς μνημειώδεις ἐπιστολές του πρός τίς χριστιανικές κοινότητες Κορίνθου, Θεσσαλονίκης καί Φιλίππων κατέ- 1. Χρ. Παπαδοπούλου, Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1920, σ. 1.

2 2 δειξε τήν πατρική του μέριμνα γιά τήν εὐστάθεια τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔθεσε τίς πλέον σταθερές βάσεις γιά τήν καλλιέργεια καί ἀνάπτυξη τῆς ἀνόθευτης ἐκκλησιαστικῆς αὐτοσυνειδησίας καί ταυτότητας τῆς ἐν Ἑλλάδι τοπικῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Ἡ γεωγραφική θέση, ἡ πολιτική, πολιτιστική καί πνευματική παράδοση, ἡ πρώιμη ἐθνική αὐτοσυνειδησία, καθώς καί οἱ πλούσιες ἐκλησιαστικές καί λοιπές ἱστορικές ἐμπειρίες πού βιώθηκαν ἀπό τούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες, διαμόρφωσαν τήν ἐκκλησιαστική ταυτότητα καί τή διαχρονική ἑνότητα τῆς τοπικῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία διατήρησε ἀνόθευτη τήν ἐκκλησιαστική αὐτοσυνειδησία της, παρά τίς ἀντίξοες ἱστορικές συνθῆκες καί τίς ἀλλεπάλληλες ἐθνικές περιπέτειες πού σημάδεψαν τήν πορεία τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ πληθυσμοῦ στόν ἑλλαδικό χῶρο διά μέσου τῶν αἰώνων. Διαθέτει ὡς ἐκ τούτου ἡ τοπική ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησία τό ἐξαιρετικό προνόμιο μεταξύ ὅλων τῶν ἄλλων αὐτοκεφάλων ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὅτι κατά τόν ὑπερδισχιλιετή βίο της οὐδέποτε γεννήθηκε ἤ ἐπικράτησε στόν γεωγραφικό χῶρο της καθ οἱονδήποτε τρόπο καμία σοβαρή αἱρετική ἐκτροπή ἤ ἄλλη διδασκαλία ἤ τάση παραχαράξεως καί ἀλλοιώσεως τῆς χριστιανικῆς πίστεως καί τῆς κανονικῆς παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἰδιέτερη ἔμφαση πού δόθηκε ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο γιά τή διάδοση καί τήν ἐμπέδωση τοῦ χριστιανισμοῦ στόν ἑλλαδικό χῶρο, παρέσχε στίς τοπικές χριστιανικές κοινότητες τή δυνατότητα νά ἀναπτύξουν μιά μοναδική αὐτοδυναμία στή διαμόρφωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου καί τῆς διοικητικῆς ὀργανώσεώς τους, ἐνῶ παράλληλα τούς ἐπέτρεπε νά προβάλλουν διαρκῶς καί μέ ὑποδειγματική συνέπεια τήν αὐθεντία τῆς ἀποστολικῆς μαρτυρίας τους γιά τήν ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυση τῶν σημαντικότερων θεολογικῶν προβλημάτων στόν εὐρύτερο χῶρο τῆς οἰκουμενικῆς Ἐκκλησίας. Ἡ συμπαγής, ἐνεργός καί συνήθως ἀποφασιστική συμμετοχή πλειάδας ἐπισκόπων καί μητροπολιτῶν τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, τόσο σέ τοπικές ὅσο καί σ ὅλες τίς Οἰκουμενικές Συνόδους, ἀποτελεῖ ἐπαρκές κριτήριο ἀξιολογήσεως τῆς παραδειγματικῆς ὡριμότητας τοῦ αὐτοδύναμα ἀναπτυσσόμενου ἐκκλησιαστικοῦ βίου τῶν ἐν Ἑλλάδι τοπικῶν ἐκκλησιῶν. Αὐτή ἡ μοναδική στό εἶδος της αὐτοδυναμία γίνεται περισσότερο ἐμφανής στόν χῶρο τῆς διοικητικῆς ὀργανώσεως τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου. Παρά τό γεγονός δηλαδή, ὅτι ἤδη ἀπό τούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες ἀνέπτυξαν ἰδιαίτερα στενές σχέσεις μέ τίς Ἐκκλησίες τῆς χριστανικῆς Ἀνατολῆς (Ἀντιόχεια, Ἀλεξάνδρεια, Σμύρνη κ.λπ.) καί τῆς χριστιανικῆς Δύσεως (ἐπιστολή Κλήμεντος ἐπισκόπου Ρώμης πρός Κορινθίους), ἐντούτοις διατήρησαν τήν πλήρη διοικητική αὐτονομία τους, τόσο κατά τήν ἐφαρμογή τοῦ καθιερωθέντος ἀπό τήν Α Οἰκουμενική Σύνοδο μητροπολιτικοῦ συστήματος διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας, ὅσο καί κατά τή μεταγενέστερη διαμόρφωση

3 3 καί ἐπικράτηση τοῦ πατριαρχικοῦ συστήματος (πενταρχία τῶν πατριαρχῶν). Εἶναι ἱστορικά ἀδιαμφισβήτητο τό γεγονός, ὅτι οἱ τοπικές μητροπόλεις τοῦ Ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ (τό ὁποῖο ὡς διοικητική ἐπαρχία τοῦ ρωμαϊκοῦ κράτους ἐνσωμάτωνε τίς περιοχές τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου) κατά τή διάρκεια τῶν πρώτων ἕξι αἰώνων τοῦ χριστιανικοῦ βίου τους κατόρθωσαν νά διατηρήσουν, τόσο τήν πλήρη διοικητική αὐτονομία τους ἔναντι τῆς Ἀνατολῆς (Κωνσταντινούπολη) καί τῆς Δύσεως (Ρώμη), ὅσο καί τήν πιστή καί ἀνόθευτη ἐφαρμογή τοῦ μητροπολιτικοῦ συστήματος, τό ὁποῖο ἐξασφάλιζε παράλληλα καί τήν ἐσωτερική αὐτονομία τῆς κάθε μιᾶς μητροπόλεως ἔναντι τῶν ἄλλων.

4 4 Ἀναγκαιότητα καί χρησιμότητα τοῦ μαθήματος τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆςἑλλάδος. Ἐάν τό ἱστορικό παρελθόν μιᾶς τοπικῆς Ἐκκλησίας ἀποτελεῖ θεμελιῶδες κριτήριο γιά τήν ὀρθή κατανόηση τοῦ σύγχρονου ἱστορικοῦ παρόντος της, τότε καί γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἰσχύει ὅτι ἡ σύγχρονη κατάστασή της καί ἡ καθόλου σχέση καί δράση της μέσα στήν ἑλληνική κοινωνία, ἀλλά καί ἡ εὐρύτερη παρουσία της στόν ὀρθόδοξο καί τόν διαχριστιανικό χῶρο δέν εἶναι δυνατό νά κατανοηθοῦν καί νά ἀξιολογηθοῦν ἀντικειμενικά χωρίς τή γνώση τῶν πλούσιων στοιχείων τοῦ ἱστορικοῦ της παρελθόντος, τά ὁποῖα ἐπιβιώνουν σταθερά καί διατηροῦνται ἀναλλοίωτα ἀπό τήν ἐποχή τοῦ ἱδρυτοῦ της Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου μέχρι σήμερα. Ὑπό τήν ἔννοια αὐτή, ἡ διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῆς Ε. Ι. Ε. εἶναι ἀναγκαία ὄχι μόνο γιά τή γνώση τῆς καταστάσεως τῆς σύγχρονης αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀλλ ἐξ ἐπόψεως αὐστηρά ἐπιστημονικῆς καί ἐκπαιδευτικῆς καθίσταται ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά τήν κατανόηση ἑνός σημαντικοῦ τμήματος τοῦ περιεχομένου τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας γενικότερα. Πιό συγκεκριμένα, ἡ γνώση τῆς Ε. Ι. Ε. συντελεῖ μεταξύ ἄλλων : α) στήν ὀρθή κατανόηση τῆς παρούσας πνευματικῆς, ἠθικῆς καί ὑλικῆς καταστάσεως, καθώς καί στόν ἐντοπισμό τῶν σύγχρονων ἀδυναμιῶν, δυσλειτουργιῶν καί τῶν κάθε μορφῆς προβλημάτων πού ἀφοροῦν στή διοίκηση καί τήν ἐν γένει ὀργάνωση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. β) στή διά τῆς ἀναγωγῆς στήν πλουσιότατη βιωθείσα ἐκκλησιαστική καί πνευματική ἐμπειρία τοῦ μακραίωνου ἱστορικοῦ παρελθόντος ἀναζήτηση τῆς ὀρθῆς-κανονικῆς ἐπιλύσεως τῶν σύγχρονων προβλημάτων της, καθώς καί στόν ὑγιή καθορισμό τῆς ὅλης πνευματικῆς της πορείας μέσα στή σύγχρονη ἐκκοσμικευμένη ἑλληνική κοινωνία. γ) στήν ὀρθή ἀξιολόγηση καί στήν καλύτερη ἀξιοποίηση τῶν σχέσεών της, τόσο μέ τίς ἄλλες ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ὅσο καί μέ τόν ὑπόλοιπο χριστιανικό κόσμο, στά πλαίσια τῶν διορθοδόξων, διαχριστιανικῶν καί διαθρησκειακῶν διαλόγων, πού διεξάγονται σήμερα εἴτε σέ διμερές ἐπίπεδο εἴτε στό πλαίσιο τῆς οἰκουμενικῆς κινήσεως. Ἡ πλούσια ἱστορική ἐμπειρία στή βίωση τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου, ἀλλά καί τό ἰδιαίτερο προνόμιο τῆς στρατηγικῆς γεωπολιτικῆς θέσεως τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, μέσα στόν ὁποῖο δρᾶ καί ἀναπτύσσεται ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀπό τούς πρώτους χριστιανικούς χρόνους μέχρι σήμερα, τήν καθιστοῦν κεντρικό ἀξονα στήν προώθηση τῶν στοιχείων ἐκείνων, τά ὁποῖα εἶναι ἀπαραίτητα γιά τήν πρόοδο καί τή θετική ἐξέλιξη τῶν διαλόγων αὐτῶν. Γενικότερα, ἀναφερόμενοι στήν ἀναγκαιότητα καί τή χρησιμότητα τῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος ὡς αὐτοτε-

5 5 λοῦς ἐπιστημονικοῦ κλάδου, πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ἡ γνώση τῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος καθόλου καί τοῦ συνόλου τοῦ πνευματικοῦ καί πολιτιστικοῦ βίου της διά μέσου τῶν αἰώνων θά ἦταν ἀτελής χωρίς τήν πλήρη καί ἀντικειμενική γνώση τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς χώρας, δεδομένου ὅτι ἡ Ἐκκλησία πού δρᾶ καί ἀναπτύσσεται στά γεωγραφικά της ὅρια δέν ἀποτελεῖ ἁπλά καί μόνο ἕνα ἐπί μέρους στοιχείο τοῦ πνευματικοῦ βίου τῶν κατοίκων της, ἀλλά ἕναν ἀπό τούς σημαντικότατους παράγοντες διαμορφώσεως τοῦ ἐθνικοῦ βίου τῶν Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τή συντριπτική πλειοψηφία τῶν κατοίκων της. Τή σπουδαιότητα τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος ἀναγνώρισε ἀρχικά ἐν μέρει ἡ Ἑλληνική Πολιτεία καί τό 1933 ἵδρυσε στό Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν τήν ἔκτακτη Ἕδρα τῆς «Ἱστορίας τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν καί ἰδίως τῆς Ἑλλάδος», σέ ἀντικατάσταση τῆς προϋπάρχουσας τακτικῆς Ἕδρας τῆς «Ἱστορίας τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας» καί τῆς ἔκτακτης αὐτοτελοῦς Ἕδρας τῆς «Ἱστορίας τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν». Τό 1938 ἡ Θεολογική Σχολή Ἀθηνῶν μέ εἰδική γνωμάτευσή της εἰσηγήθηκε πρός τήν Πολιτεία τή μετονομασία τῆς νέας Ἕδρας σέ «Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀπό τῆς συστάσεως αὐτῆς». Ὁ τίτλος ὅμως αὐτός δημιουργοῦσε σύγχυση ὡς πρός τό ἄν μέ τήν τελευταία φράση ὑπενοεῖτο ἡ ἵδρυση τῆς ἐν Ἑλλλάδι Ἐκκλησίας ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο, ὁπότε πρόκειται οὐσιαστικά γιά τή συνολική Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος ἀπό τή διάδοση τοῦ Χριστιανισμοῦ σ αὐτή μέχρι σήμερα, ἤ ἄν ἀναφερόταν ἀποκλειστικά στήν ἀπό τῶν ἐτῶν 1821, 1833 καί 1850 διαδικασία ἀναδείξεως τῆς «ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας» σέ Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος» ὑπό τή σύγχρονη διοικητική καί ὀργανωτική της μορφή. Γίνεται εὔκολα ἀντιληπτό, ὅτι τά διαφορετικά αὐτά χρονικά ὅρια ἐπιδροῦν ἀποφασιστικά στό περιεχόμενο τοῦ μαθήματος καί τοῦ ἐρευνώμενου ἐπιστημονικοῦ ἀντικειμένου του, καί κατά συνέπεια ἐπιβάλλουν καί τή δέουσα προσοχή στόν ἀκριβή καθορισμό τοῦ τίτλου του. Ἡ ἀσάφεια αὐτή τακτοποιήθηκε ἀργότερα, μέ τήν ἀπόφαση τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης νά υἱοθετήσει σχετική πρόταση τοῦ Καθηγητοῦ τῆς Γενικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας Γερασίμου Κονιδάρη καί νά ἱδρύσει εἰδική ἔκτακτη αὐτοτελῆ Ἕδρα μέ τόν τίτλο «Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος», ἡ ὁποία κυρώθηκε μέ Βασιλικό Διάταγμα τοῦ 1946.

6 6 Οἱ πρῶτες ἐπιστημονικές ἔρευνες γιά τήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος. Τό ἔδαφος γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος ὡς αὐτοτελοῦς ἐπιστημονικοῦ κλάδου, σαφῶς διακρινόμενου ἀπό τή Γενική Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, μέ αὐστηρῶς καθορισμένα τά ὅρια καί τό περιεχόμενό του, ἄρχισε νά καλλιεργεῖται συστηματικά ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 19 ου αἰώνα. Κύριες ἀφορμές πρός τοῦτο ἀποτέλεσαν, ἀφ ἑνός μέν ἡ κατά τό 1821 ἔκρηξη τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως, ἡ ὁποία κατέληξε στή δημιουργία τοῦ πρώτου στήν ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀνεξάρτητου ἑλληνικοῦ κράτους, ἀφ ἑτέρου δέ ἡ κατά τό 1833 ἀντικανονική-πραξικοπηματική καί ἡ κατά τό 1850 κανονική ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Τό ἐνδιαφέρον τῶν ἐρευνητῶν γιά τήν αὐτοτελή ἔρευνα τοῦ ἱστορικοῦ βίου τῆς Ἑλλάδος, πολιτικοῦ καί ἐκκλησιαστικοῦ, προκλήθηκε καί ἀπό τή γνωστή θεωρία τοῦ Fallmerayer γιά τήν πλήρη ἀπώλεια τῆς ἐθνικῆς ταυτότητας τῶν Ἑλλήνων ἐξαιτίας τῶν σλαυικῶν ἐπιδρομῶν στόν ἑλλαδικό χῶρο ἀπό τίς ἀρχές ἤδη τῶν βυζαντινῶν χρόνων. Ἔτσι, μιά σειρά συστηματικῶν ἐπιστημονικῶν μελετῶν, Εὐρωπαίων ἀρχικά ἱστορικῶν ἀλλά καί Ἑλλήνων στή συνέχεια, κατέδειξε τήν ἀναγκαιότητα γιά τή δημιουργία καί ἔθεσε τίς πρῶτες βάσεις γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος ὡς αὐτοτελοῦς ἐπιστημονικοῦ κλάδου. Ἀλλ ἡ ἀποφασιστική ὤθηση στήν προβολή τῆς ἀναγκαιότητας καί τῆς χρησιμότητας τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος ὡς ἰδιαίτερου ἐπιστημονικοῦ κλάδου, καί κατ ἐπέκτασιν στήν καθιέρωσή του ὡς ὑποχρεωτικοῦ μαθήματος στό πρόγραμμα σπουδῶν τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν τῶν Πανεπιστημίων Ἀθηνῶν καί Θεσσαλονίκης, δόθηκε ἀπό τήν κατά τίς ἀρχές τοῦ 20 οῦ αἰώνα περαιτέρω πρόοδο τῆς ἐπιστημονικῆς ἔρευνας ἐπάνω στό συγκεκριμμένο ἐπιστημονικό ἀντικείμενο. Σ αὐτό συνέβαλε ἀποφασιστικά καί μιά σειρά καθοριστικῶν ἐξελίξεων στόν εὐρύτερο ἐκκλησιαστικό χῶρο τῆς Ἑλλάδος κατά τήν ἐποχή ἐκείνη, σημαντικότερες ἀπό τίς ὁποῖες ὑπῆρξαν : α) Ἡ κατά τήν πρώτη δεκαετία τοῦ 1900 ἀνάπτυξη πρωτοβουλιῶν στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, γιά τόν ἀπεγκλωβισμό της ἀπό τό μαουρερικό καθεστώς τῆς ἄκρατης πολιτειοκρατίας, οἱ ὁποῖες κατέτειναν σέ μιά συντονισμένη προσπάθεια ἀναθεωρήσεως ὅλου τοῦ συστήματος σχέσεων Ἐκκλησίας καί Πολιτείας καί ἐπανατοποθετήσεώς του στίς κανονικές βάσεις τῆς ἰσοτιμίας καί τῆς συναλληλίας μέ τήν κοσμική ἐξουσία, σύμφωνα μέ τό Κανονικό Δίκαιο καί τήν μακραίωνη Κανονική Παράδοση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ σύσταση τῆς Κληρικολαϊκῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ 1915 καί τά ὑπ αὐτῆς ἐκπονηθέντα νομοσχέδια προετοίμασαν τό ἔδαφος γιά τήν ψήφιση τόν Δεκέμβριο τοῦ 1923 τοῦ πρώτου Καταστατικοῦ Χάρτη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ τόν

7 7 ὁποῖο ἀνετράπη οὐσιαστικά τό καθεστώς τῶν καταστατικῶν νόμων Σ καί ΣΑ τοῦ β) Ἡ κατά τήν ἴδια ἐποχή ἐμφάνιση τοῦ ἀκανθώδους ζητήματος τῆς διοικήσεως τῶν λεγόμενων Μητροπόλεων τῶν Νέων Χωρῶν, τό ὁποῖο βρέθηκε στό κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς καί πολιτικῆς ἐπικαιρότητας τῆς Ἑλλάδος γιά δύο σχεδόν δεκαετίες ( ). Ἡ ὅλη προβληματική πού ἀναπτύχθηκε ἐξ αἰτίας τῶν δυσκολιῶν ἐπιλύσεως τοῦ συγκεκριμένου προβλήματος, μέ βάση δηλαδή τήν προβλεπόμενη κανονική διαδικασία καί τήν πρόσφατη πρακτική πού ἀκολουθήθηκε σέ προηγούμενες περιπτώσεις ἐνσωματώσεως τῶν περιοχῶν Ἑπτανήσου, Θεσσαλίας καί Ἠπείρου στήν ἑλληνική ἐπικράτεια, παρήγαγε πλουσιώτατη βιβλιογραφία καί ἐνέτεινε ἀκόμη περισσότερο τό ἐνδιαφέρον τῆς ἐπιστημονικῆς ἔρευνας πρός τήν κατεύθυνση τοῦ ἀκριβέστερου καθορισμοῦ τῆς ἱστορικῆς ταυτότητας τῆς σύγχρονης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, σέ συνδυασμό μέ τίς προσπάθειες γιά τήν ἐξεύρεση μιᾶς βιώσιμης καί κατά τό δυνατόν κανονικῆς λύσεως στό πρόβλημα αὐτό. Αὐτοτελεῖς ἐργασίες γιά τήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος ἐμφανίστηκαν στόν ἑλλαδικό χῶρο μέ ἀφορμή κυρίως τήν ἀντικανονική ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκεφάλου τό Πρῶτος πού ἀσχολήθηκε συστηματικά θεωρεῖται ὁ Κωνσταντίνος Οἰκονόμος ὁ ἐξ Οἰκονόμων, ὁ ὁποῖος στό δίτομο ἔργο του «Τριακονταετηρίς Ἐκκλησιαστική ἤ Συνταγμάτιον ἱστορικόν τῶν ἐν τῷ Βασιλείῳ τῆς Ἑλλάδος συμβεβηκότων (ἀπό τοῦ 1821 μέχρι τοῦ 1852) διῃρημένον εἰς τμήματα τρία» 2 συγκέντρωσε ὅλο σχεδόν τό ἀρχειακό ὑλικό γιά τήν ἐξιστόρηση τῶν γεγονότων πού ἀφοροῦσαν στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο τῆς Ἑλλάδος ἀπό τό 1821 μέχρι τό 1852 καί ὡς ἐκ τούτου ἀποτελεῖ πολύτιμη ἀρχειακή πηγή γιά τήν περαιτέρω ἔρευνα τῆς περιόδου αὐτῆς. Παράλληλα καί ὁ ἀντίπαλός του Θεόκλητος Φαρμακίδης, γιά νά δικαιολογήσει τόν πρωταγωνιστικό ρόλο πού διαδραμάτισε ὁ ἴδιος στά σχετικά γεγονότα, ἀλλά καί γιά νά ἀντικρούσει τίς θέσεις τοῦ Οἰκονόμου, συνέγραψε δύο πραγματεῖες μέ τίτλους : Ἀπολογία, Ἀθῆναι 1940, καί Ὁ Συνοδικός Τόμος ἤ περί Ἀληθείας, ἐν Ἀθήναις Εἰδικότερα στό δεύτερο ἔργο του, γιά πρώτη φορά στήν ἑλληνική βιβλιογραφία ἀσχολήθηκε μέ τό ζήτημα τῆς δικαιοδοσίας τῶν θρόνων Ρώμης καί Κωνσταντινουπόλεως ἐπί τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ, ἐπεκτείνοντας ἔτσι τήν μέχρι τότε ἐπιστημονική ἔρευνα γιά τήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος στήν πρό τῆς ἐπαναστάσεως περίοδο. Σ αὐτόν ἀπάντησε ὁ καθηγητής τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου ἀθηνῶν Γεώργιος Μαυροκορδάτος μέ σειρά μελετῶν του, τίς ὁποῖες ἐξέδωσε σέ δύο τόμους, μέ τίτλο Ἡ Θεοτείχιστος Ἐκκλησία, ἐν Ἀθήναις 1854, καί Φαρμακίδου τά διπλά, ἐν Ἀθήναις Ἐκδόθηκε ἀπό τόν υἱό του Σοφοκλή Οἰκονόμο συπληρωμένη καί διορθωμένη μετά τόν θάνατό του, μέ τίτλο Κων. Οἰκονόμου τοῦ ἐξ Οἰκονόμων, Τά Σωζόμενα Ἐκκλησιαστικά Συγγράμματα, τ. Β - Γ, Ἀθήνησι 1864, 1866.

8 8 Θά πρέπει νά τονισθεῖ, ὅτι τά ἔργα αὐτά παρά τόν ἀντιρρητικό χαρακτήρα τους παρέχουν πλούσιο ὑλικό καί ἔθεσαν τίς πρῶτες βάσεις γιά τή σοβαρή ἐπιστημονική ἔρευνα τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος. Ἔτσι, στά ἔργα κυρίως τῶν ἀνωτέρω, ἀλλά καί σέ μεταγενέστερες μελέτες στηρίχθηκε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Καθηγητής τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας στή Θεολογική Σχολή Ἀθηνῶν Χρυσόστομος Παπαδόπουλος γιά τή σύνταξη τοῦ ἔργου του Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τόμος πρῶτος, ἵδρυσις καί ὀργάνωσις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐν Ἀθήναις Τό ἔργο αὐτό θεωρεῖται ἡ πρώτη συστηματική μελέτη τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος, δεδομένου ὅτι ἐπεκτείνεται (ἔστω καί συνοπτικά) μέχρι καί τῶν ἀπαρχῶν τῆς ἱδρύσεως τῶν πρώτων χριστιανικῶν κοινοτήτων στήν Ἑλλάδα ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο. Περισσότερο συστηματικό γιά τήν πρό τῆς ἐπαναστάσεως ἐποχή εἶναι τό συνθετικό ἄρθρο του μέ τίτλο «Ἑλληνική Ἐκκλησία», πού δημοσιεύθηκε στή Μεγάλη Ἑλληνική Ἐγκυκλοπαιδεία, τ. Ι (1934), σελ

9 9 Πηγές τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆςἑλλάδος. Α. Κατά τήν Ἀποστολική Ἐποχή, θεμελιώδους σπουδαιότητας καί μοναδικῆς αὐθεντίας θεωροῦνται οἱ περιεχόμενες στήν Καινή Διαθήκη πηγές, πού κατά χρονολογική σειρά εἶναι οἱ ἑξῆς : α) Οἱ ἐπιστολές τοῦ ἀποστόλου Παύλου : Α καί Β πρός Θεσσαλονικεῖς. Α καί Β πρός Κορινθίους. Τό τέλος τῆς πρός Ρωμαίους. Ἡ πρός Φιλιππησίους. Ἡ πρός Τίτον. Ἡ ἀξία τῶν ἐπιστολῶν αὐτῶν τοῦ ἀποστόλου Παύλου εἶναι μοναδική, διότι παρά τόν ἀποσπασματικό χαρακτήρα καί τά πολλά φιλολογικά προβλήματα πού παρουσιάζουν, ἐντούτοις θεωροῦνται γιά τήν ἱστορική ἔρευνα ὡς πρωτογενεῖς ἱστορικές πηγές, πού παρέχουν τήν πληρέστερη γνωστή εἰκόνα τῶν πρῶτων χριστιανικῶν κοινοτήτων τῆς Ἑλλάδος. β) Οἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, συγγραφεῖσες ἀπό τόν Ἀπόστολο καί Εὐαγγελιστή Λουκά, ὁ ὁποῖος συνόδευσε τόν Παῦλο στήν περιοδεία του στόν ἑλλαδικό χῶρο. Ἐδῶ τό ἔργο αὐτό ἐξετάζεται κυρίως ὡς ἱστορικό κείμενο, δεδομένου ὅτι περιέχει πλούσιο ὑλικό καί πολύτιμες πληροφορίες γιά τήν περιοδεία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί τίς συνθῆκες, κάτω ἀπό τίς ὁποῖες ἱδρύθηκαν οἱ πρῶτες χριστιανικές κοινότητες στόν ἑλλαδικό χῶρο. Γενικότερα ὡς πρός τό περιεχόμενο καί τήν ἱστορική ἀξία τῶν πηγῶν αὐτῶν, θά πρέπει νά τονισθεῖ, ὅτι οἱ ἐπιστολές τοῦ ἀποστόλου Παύλου παρυσιάζουν τήν ἐσωτερική εἰκόνα, τά προβλήματα δηλαδή καί τίς δυσκολίες πού ἀντιμετώπιζαν οἱ χριστιανικές κοινότητες τῆς Ἑλλάδος κατά τούς πρώτους χρόνους τοῦ χριστιανικοῦ βίου τους, ἐνῶ οἱ Πράξεις τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ ἔχουν περισσότερο τόν χαρακτήρα μιᾶς «ἐξωτερικῆς» ἐξιστορήσεως τῶν γεγονότων τῆς διαδόσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ στίς ἐπαρχίες τῆς κυρίως Ἑλλάδος καί τῆς Μακεδονίας. Β. Κατά τή Μεταποστολική ἐποχή ( μ.χ. περίπου), οἱ εἰδήσεις μας γιά τήν ἐν γένει κατάσταση, τήν ἐξέλιξη καί τήν ὀργάνωση τῶν ἐν Ἑλλάδι τοπικῶν Ἐκκλησιῶν εἶναι πτωχότατες καί στηρίζονται κυρίως στίς ἑξῆς πηγές : α) στήν Α ἐπιστολή τοῦ πάπα Ρώμης Κλήμεντος πρός τούς Κορινθίους (95-96 μ.χ.), ἀπό τήν ὁποία ἀντλοῦνται σημαντικές πληροφορίες, τόσο γιά τήν ἐσωτερική ζωή καί τά προβλήματα πού ἀντιμετώπιζε ἡ τοπική αὐτή χριστιανική κοινότητα, ὅσο καί γιά τίς σχέσεις πού εἶχε ἀναπτύξει μέ τόν ἐπίσκοπο Ρώμης.

10 10 β) στήν ἐπιστολή τοῦ ἐπισκόπου Σμύρνης Πολυκάρπου πρός τούς Φιλιππησίους ( μ.χ.), στήν ὁποία συνάπτονται κατά παράκληση τῶν Φιλιππησίων καί οἱ ἐπιστολές τοῦ Ἰγνατίου, γ) στά διασωθέντα ἀποσπάσματα (fragmenta) τῶν Ὑπομνημάτων τοῦ Ἡγησίππου (175 μ.χ.) καί δ) στά ἔργα τῶν Ἀθηναίων Ἀπολογητῶν Κοδράτου καί Ἀθηναγόρα. Γ. Κατά τή μεταγενέστερη ἐποχή μέχρι τόν 4ο αἰ., ἀξιόλογο πηγαῖο ὑλικό γιά τήν Ε. Ι. Ε. παρέχουν : α) τά ἔργα τοῦ Κλήμη Ἀλεξανδρέα καί τοῦ Ὠριγένη, οἱ ὁποῖοι ἐπισκέφθηκαν τήν Ἀθήνα, καί β) ὁ πρῶτος ἐκκλησιαστικός ἱστοριογράφος Εὐσέβιος, ὁ ὁποῖος στήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία του διέσωσε ἔργα καί ἀποσπάσματα πολλῶν προγενεστέρων του συγγραφέων. Οἱ ὑπόλοιπες πηγές τῆς Ε. Ι. Ε. εἶναι κοινές μέ ἐκεῖνες τῆς Γενικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας (π.χ. πρακτικά τοπικῶν καί Οἰκουμενικῶν Συνόδων, Μαρτυρολόγια, Βίοι Ἁγίων κ.ἄ.). Βοηθητικές Ἐπιστῆμες τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆςἑλλάδος. Ἐκτός ἀπό τίς ἀνωτέρω θεμελιώδεις πηγές, τό περιεχόμενο τῆς Ε.Ι.Ε. συμπληρώνεται καί ἀπό τίς ἑξῆς βοηθητικές ἐπιστῆμες, μέ τίς ὁποῖες ἐμπλουτίζεται ἡ γνώση γιά ὅλους τούς ἐπί μέρους τομεῖς τῆς δράσεως καί τῆς ἐν γένει ζωῆς τῆς τοπικῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας κατά τή μακραίωνη ἱστορική διαδρομή της : Εἰσαγωγή καί Ἑρμηνεία τῆς Καινῆς Διαθήκης. Χριστιανική καί Βυζαντινή Ἀρχαιολογία. Ἐπιγραφική καί Παλαιογραφία. Ἱστορία τῆς Μεσαιωνικῆς καί Νέας Ἑλληνικῆς Γραμματείας. Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Λαογραφίας. Ἁγιολογία. Ἱστορία τοῦ μοναχικοῦ Βίου ἐν Ἑλλάδι. Ἑλληνική Λαογραφία (θρησκευτικές δοξασίες τῶν Ἑλλήνων). Ἐκκλησιαστική Γεωγραφία τῆς Ἑλλάδος, ἰδιαίτερα σέ συνδυασμό μέ τήν Ἐθνολογία καί τήν Πολιτική Ἱστορία. Κανονικό καί Ἐκκλησιαστικό Δίκαιο, στό ὁποῖο περιλαμβάνεται καί ἡ μελέτη τοῦ Συνταγματικοῦ Δικαίου τῆς χώρας. Ταξειδιωτική Φιλολογία.

11 11 Περίοδοι τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆςἑλλάδος. Α. Περίοδος (49/50-732/3), τοῦ Ἑλληνορρωμαϊκοῦ Καθολικισμοῦ. Ἡ πρώτη περίοδος καλύπτει τούς ἑπτά πρώτους αἰῶνες τοῦ ἱστορικοῦ βίου τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας, δηλαδή ἀπό τήν κήρυξη τοῦ Εὐαγγελίου στήν εὐρωπαϊκή Ἑλλάδα ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο (49/50) μέχρι τίς ἀρχές τῶν μακροχρόνιων εἰκονομαχικῶν ἐρίδων ( ), στά πλαίσια τῶν ὁποίων οἱ μητροπόλεις καί ἐπισκοπές τοῦ Ἀνατολικοῦ (Ἑλληνικοῦ) Ἰλλυρικοῦ, μέ διάταγμα τοῦ μεταρρυθμιστοῦ αὐτοκράτορα Λέοντος Γ τοῦ Ἰσαύρου (732/3), ἀποσπάσθηκαν ἀπό τήν μέχρι τότε ἐποπτεία τοῦ παπικοῦ θρόνου καί ὑπήχθησαν ὑπό τήν ἐκκλησιαστική δικαιοδοσία τοῦ θρόνου τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἡ περίοδος αὐτή διακρίνεται σέ τρεῖς ἐποχές, μέ βάση τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τῆς ἐσωτερικῆς καί ἐξωτερικῆς ὀργανώσεως τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου τῶν ἐν Ἑλλάδι τοπικῶν Ἐκκλησιῶν : Ἡ πρώτη ἐποχή καλύπτει τό χρονικό διάστημα ἀπό τούς ἀποστολικούς χρόνους μέχρι καί τίς ἀρχές τοῦ 4 ου αἰώνα. Χαρακτηρίζεται δέ ἀπό τή γενική διοικητική ἀνεξαρτησία τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, χωρίς δηλαδή καμία ἐξάρτηση ἀπό τούς θρόνους τῆς Πρεσβυτέρας καί τῆς Νέας Ρώμης, ἀλλά καί ἀπό τήν παράλληλη ἀναγνώριση τῆς ἐξαιρετικῆς αὐθεντίας τῆς ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Κορίνθου. Ἡ διαμόρφωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου μέ ἀποκλειστική βάση καί ἄμεση ἀναφορά στήν ἀποστολική παράδοση συνετέλεσε, ὥστε οἱ τοπικές Ἐκκλησίες τῆς Ἑλλάδος νά μή βιώσουν τίς ὀδυνηρές συνέπειες ἀπό τά ὀξύτατα προβλήματα πού δημιούργησαν στήν Ἀνατολή καί τή Δύση οἱ ἐμφανισθεῖσες κατά τήν ἐποχή ἐκείνη διάφορες αἱρετικές διδασκαλίες (Γνωστικισμός, Μοντανισμός, Μοναρχιανισμός κ. ἄ.). Ἡ δεύτερη ἐποχή καλύπτει τούς δύο αἰῶνες ἀπό τήν Α Οἰκουμενική Σύνοδο (325) μέχρι τήν ἵδρυση ἀπό τόν αὐτοκράτορα Ἰουστινιανό Α τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Πρώτης Ἰουστινιανῆς (535). Κατά τήν ἐποχή αὐτή οἱ ἐν Ἑλλάδι τοπικές Ἐκκλησίες ὀργανώθηκαν μέ βάση τό μητροπολιτικό σύστημα σέ ἕξι μητροπολιτικές ἐπαρχίες : τῆς Ἀχαΐας, μέ μητρόπολη τήν Κόρινθο τῆς Μακεδονίας, μέ μητρόπολη τή Θεσσαλονίκη τῆς Θεσσαλίας, μέ μητρόπολη τή Λάρισα τῆς Κρήτης, μέ μητρόπολη τή Γόρτυνα τῆς Παλαιᾶς Ἠπείρου, μέ μητρόπολη τή Νικόπολη τῆς Νέας Ἠπείρου, μέ μητρόπολη τό Δυρράχιο. Ἀντίθετα, ἡ ἐπαρχία τῶν νήσων τοῦ Αἰγαίου, ὑπό τόν ἐπίσκοπο Ρόδου, ἀνῆκε στήν Ἀσιανή Διοίκηση καί ἀπό τόν 5 ο αἰώνα τέθηκε ὑπό τή διοικητική δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Κατά τήν ἐποχή αὐτή ἐνισχύθηκε τό κῦρος τῆς ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλονίκης, χωρίς ὅμως νά μειωθεῖ στό ἐλάχιστο ἡ διοικητική αὐτοδυναμία τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Ἡ ὑποστηριχθείσα ἄποψη ἀπό ρωμαιοκαθολικούς καί ὀρ-

12 12 θόδοξους ἐκκλησιαστικούς ἱστορικούς, ὅτι μεταξύ τῶν ἐτῶν 395 καί 417 οἱ Ἐκκλησίες τοῦ Ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ διοργανώθηκαν σέ παπικό βικαριάτο καί ὅτι ὁ ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης ὁρίσθηκε ὡς παπικός βικάριος, δηλαδή ἔξαρχος τοῦ παπικοῦ θρόνου, παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα ἀξιοπιστίας καί γιά τόν λόγο αὐτό δέν ἔχει γίνει πλήρως ἀποδεκτή ἀπό τήν ἐπιστημονική κοινότητα. Καί αὐτό ὀφείλεται στό γεγονός κυρίως, ὅτι στήν περίφημη Collectio Thessalonicensis, ἡ ὁποία ἐμφανίσθηκε ἀπό τόν παπικό θρόνο γιά πρώτη φορά τό 531, περιλαμβάνει μέν σειρά ἐπιστολῶν τοῦ παπικοῦ θρόνου πρός τούς ἑκάστοτε ἀρχιεπισκόπους Θεσσαλονίκης, ἀλλά ὄχι καί τίς ἀπαντητικές ἐπιστολές τῶν τελευταίων, γεγονός πού δημιουργεῖ σοβαρά προβλήματα γιά τήν ἀξιοπιστία καί αὐθεντικότητα τῆς συλλογῆς καί κατ ἐπέκταση γιά τήν κανονική καί ἱστορική ἀξιολόγηση τῶν διοικητικῶν σχέσεων Ρώμης καί Ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ. Ἐκεῖνο πάντως πού μέχρι σήμερα παραμένει ἀποδεκτό στήν ἐπιστημονική ἔρευνα εἶναι τό γεγονός, ὅτι μέχρι τόν 6 ο αἰώνα οἱ Ἐκκλησίες τοῦ Ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ ἄν καί διεκδικοῦνταν ἀπό τούς θρόνους τῆς Πρεσβυτέρας καί τῆς Νέας Ρώμης, ἐντούτοις παρέμειναν διοικητικά ἀνεξάρτητες καί τελοῦσαν μόνο ὑπό τή χαλαρή ἐξαρχική αὐθεντία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης. Ἡ τρίτη ἐποχή ἐκτείνεται στούς ὑπόλοιπους δύο αἰῶνες ( /3). Χαρακτηρίζεται δέ ἀπό τήν ὑπαγωγή τῶν Ἐκκλησιῶν τοῦ ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ ὑπό τήν ψιλή ἐποπτεία τοῦ παπικοῦ θρόνου, χωρίς ὅμως στήν πράξη νά διακοπεῖ καί ἡ ἰδιότυπη διοικητική αὐτονομία τους, καθώς καί οἱ παράλληλες ἐκκλησιαστικές σχέσεις τους μέ τόν θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Πιό συγκεκριμένα, τό 535 ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανός Α, μεταφέροντας τό κέντρο τῶν πολιτικῶν ἐνδιαφερόντων πρός τό Ἰλλυρικό (Ἀνατολικό καί Δυτικό), προέβη μέ διάταγμα (ΧΙ Νεαρά) στήν ἵδρυση νέας Ἀρχιεπισκοπῆς σ αὐτό, μέ ἕδρα τήν ἰδιαίτερη πατρίδα του Βεδεριανά ἤ Ταυρήσιο, κείμενη πλησίον τῆς πόλεως Σκόπια, τήν ὁποία καί κατέστησε πρωτεύουσα τοῦ Ἰλλυρικοῦ. Παράλληλα, μέ δεύτερο διάταγμα (131 Νεαρά) ὁ ἀρχιεπίσκοπος Α Ἰουστινιανῆς καταστάθηκε βικάριος τοῦ πάπα Βιγιλίου γιά τό λατινικό τμῆμα, ἐνῶ ὁ Θεσσαλονίκης διατήρησε τό ἴδιο ἀξίωμα γιά τό Ἀνατολικό Ἰλλυρικό. Διά τῆς σημαντικῆς αὐτῆς μεταρρυθμίσεως συντελέσθηκε ἡ ἐπίσημη κατά κάποιο τρόπο ἀναγνώριση τῆς δικαιοδοσίας τοῦ πάπα ἐπί τῶν δύο διοικήσεων τοῦ Ἰλλυρικοῦ. Πλήν ὅμως, σ ὅτι ἀφορᾶ στό ἀνατολικό τμῆμα του, ἡ δικαιοδοσία αὐτή κατέστη μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου σκιώδης, ἀφοῦ καί ἡ ἐπιβίωση τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Α Ἰουστινιανῆς ἔγινε προβληματική, ἀλλά καί ἡ ἐφαρμογή τῆς δικαιοδοσίας τοῦ πάπα στίς Ἐκκλησίες τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου προσέκρουε συχνά στήν ἀπροθυμία τῶν ἐπισκόπων τους νά ἐκτελοῦν τίς παπικές ἐντολές. Σ αὐτό συνέβαλαν δύο βασικοί παράγοντες : πρῶτον, τό γεγονός τῆς πολιτικῆς ἐξαρτήσεως τοῦ Ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, πρός τήν Ἐκκλησία τῆς ὁποίας καί συνέχισαν οἱ ἐπί-

13 13 σκοποι τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου νά διατηροῦν στενές σχέσεις, καί δεύτερον, ἡ βαθμιαία ἀποξένωση πού ἄρχισε νά δημιουργεῖται μεταξύ Ρώμης καί Κωνσταντινουπόλεως ἐξ αἰτίας τῶν παπικῶν διεκδικήσεων γιά τό πρωτεῖο δικαιοδοσίας τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης ἐπί τῆς οἰκουμενικῆς Ἐκκλησίας. Β. Περίοδος (732/3-1430/53), τῆς Βυζαντινῆς (Καθολικῆς) Ὀρθοδοξίας. Καλύπτει τό χρονικό διάστημα ἀπό τήν προσάρτηση τῶν Ἐκκλησιῶν τοῦ Ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ στό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως μέχρι τήν πτώση τῶν Ἰωαννίνων, τῆς Θεσσαλονίκης (1430) καί τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1453) στούς Τούρκους. Καί ἡ περίοδος αὐτή διακρίνεται σέ δύο ἐποχές, ἐκ τῶν ὁποίων : Ἡ πρώτη ἐποχή (κυρίως βυζαντινή ἐποχή) καλύπτει τήν μέχρι τῆς ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπό τούς Φράγκους σταυροφόρους χρονική περίοδο (731/ ). Κατά τήν ἐποχή αὐτή οἱ τοπικές Ἐκκλησίες τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου ἐντάχθηκαν πλήρως στόν καθ ὅλου ἐκκλησιαστικό βίο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί συμμετεῖχαν ἐνεργῶς στήν Ἐνδημοῦσα Σύνοδο συμβάλλοντας ἀποφασιστικά στήν ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυση τῶν ἀνακυπτόντων ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων. Παράλληλα ἀνεδείχθησαν νέες μητροπόλεις στήν κυρίως Ἑλλάδα, ὅπως ἡ τῶν Ἀθηνῶν καί τῶν Φιλίππων, ἐνῶ περιορίσθηκε σημαντικά ἡ δικαιοδοσία τοῦ μητροπολίτου Κορίνθου στήν Πελοπόννησο, ὅπου δημιουργήθηκαν δύο νέες αὐτοκέφαλες ἀρχιεπισκοπές, τῶν Πατρῶν, ἡ ὁποία ἀργότερα ἀνυψώθηκε σέ μητρόπολη, καί τῆς Ἀρκαδίας (Κυπαρισσίας). Τίς ἑκάστοτε διοικητικές μεταβολές τῶν ἐν Ἑλλάδι ἐκκλησιαστικῶν ἐπαρχιῶν διασώζουν τά λεγόμενα «Τακτικά» (Notitiae Episcopatuum), στά ὁποῖα καταγράφεται συστηματικά ἡ τάξη προκαθεδρίας τῶν μητροπόλεων τοῦ οἰκουμενικοῦ θρόνου καί τῶν ὑποκείμενων σ αὐτές ἐπισκοπῶν. Γνωστό γιά τήν πληρότητά του εἶναι τό Tακτικό τοῦ Λέοντος ΣΤ (ἀρχές τοῦ 10ου αἰ.), ὁ ὁποῖος προέβη στήν ὁριστική ὀνομασία καί ὀργάνωση τῶν ἐπισκοπῶν πού τότε ὑπήγοντο στή διακαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Κατά τήν ἴδια αὐτή ἐποχή σημειώνεται ραγδαία ἄνθηση τοῦ μοναχικοῦ βίου καί ἱδρύονται σπουδαῖα μοναχικά κέντρα (ἅγιον ὄρος, Μετέωρα, Μονή Ὁσίου Λουκᾶ, κ. ἄ.), τά ὁποῖα συνέβαλαν τά μέγιστα στήν ἀνάπτυξη τῶν θεολογικῶν γραμμάτων, τῆς ἐκκλησιαστικῆς τέχνης καί γενικότερα τῆς ἑλληνικῆς παιδείας. Ἡ δεύτερη ἐποχή (μερική Φραγκοκρατία) καλύπτει τό χρονικό διάστημα ἀπό τό 1204 μέχρι τήν κατάλυση τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας ἀπό τούς Τούρκους (1430/1453). Ἡ ἵδρυση σέ πολλές περιοχές τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου φραγκικῶν ἡγεμονιῶν συνοδεύθηκε ἀπό τή βίαιη ἐπιβολή τῆς λατινικῆς ἱεραχίας, χωρίς ὅμως νά ἐπιτευχθεῖ καί ὁ

14 14 ἐκλατινισμός τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος κατόρθωσε νά διατηρήσει τό ὀρθόδοξο φρόνημά του. Μετά τήν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1261) καί τήν ἀποδυνάμωση τῶν φραγκικῶν ἡγεμονιῶν, ἀποκαταστάθηκε ἐν μέρει ὁ κανονικός ρυθμός τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου καί ὁ ἑλλαδικός χῶρος ἀπέβη τό πολιτικό, πνευματικό, πολιτιστικό καί ἐκκλησιαστικό κέντρο τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Γ. Περίοδος (ἀρχές 15ου αἰ.-1821/1833), τῆς Μεταβυζαντινῆς Ὀρθοδοξίας. Μέ τήν τουρκική κατάκτηση ἐπῆλθε βαθμιαῖα ἡ κατάλυση τῆς κυριαρχίας τῆς Λατινικῆς Ἐκκλησίας στίς περισσότερες περιοχές τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, ἐλάχιστα δέ λείψανά της διασώθηκαν σέ νησιά τοῦ Αἰγαίου (κυρίως στίς Κυκλάδες), ὅπου διατηροῦνται μέχρι σήμερα μικρές λατινικές κοινότητες. Παρ ὅλα αὐτά, ἡ προπαγάνδα τῆς ρωμαιοκαθολικῆς Οὐνίας καί τῶν προτεσταντῶν ἱεραποστόλων ἐπεσώρευσε πολλά δεινά στόν χειμαζόμενο ἀπό τόν ἀλλόθρησκο καί ἀλλοεθνῆ κατακτητή ἑλληνορθόδοξο λαό, οἱ πνευματικοί ἡγέτες τοῦ ὁποίου, συσπειρωμένοι στό ἐθναρχικό κέντρο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, διεξήγαγαν διμέτωπο ἀγώνα γιά τήν ἐπιβίωση τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους. Ἀλλ ἡ κατά τόν 18 ο αἰώνα διάδοση στήν ἑλληνορθόδοξο Ἀνατολή τῶν ἰδεῶν τοῦ δυτικοευρωπαϊκοῦ Διαφωτισμοῦ, ἔστω καί ἄν πραγματοποιήθηκε μέ μετριοπαθέστερο μανδύα (Νεοελληνικός Διαφωτισμός), δημιούργησε ἕνα ρεῦμα ἀντικληρικό καί ἀντιεκκλησιαστικό, πρός τό ὁποῖο ἡ ὀρθόδοξη θεολογία κλήθηκε νά ἀντεπεξέλθη μέ συνεχῆ διάλογο. Πλειάδα λογίων τῆς περιόδου τῆς Τουρκοκρατίας, μεταξύ τῶν ὁποίων ἐξέχουσα θέση κατέχουν ἐκπρόσωποι ὅλων τῶν βαθμίδων τοῦ ἑλληνορθόδοξου κλήρου, μπόρεσαν νά ἀντεπεξέλθουν μέ ἐπιτυχία στίς προκλήσεις τῶν νέων ἰδεῶν καί νά διατηρήσουν ἄσβεστη τήν ἀκοίμητη λυχνία τῆς ἑλληνικῆς παιδείας, μέ τήν ἵδρυση παντός εἴδους σχολείων καί ἀνώτερων ἐκπαιδευτικῶν ἱδρυμάτων γιά τόν φωτισμό τοῦ Γένους, μέσα στά ὁποῖα κατέστη δυνατή καί ἡ καλλιέργεια τῶν θεολογικῶν γραμμάτων. Ἀλλ ἡ προσφορά τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας δέν περιορίσθηκε μόνο στή διά τῆς παροχῆς τῆς ἑλληνορθοδόξου παιδείας διαφύλαξη καί ἀνάπτυξη τῆς ἐθνικῆς καί θρησκευτικῆς αὐτοσυνειδησίας τοῦ Γένους. Ἀπό τούς κόλπους της προῆλθε ἕνα μεγάλο πλῆθος πατριαρχῶν, μητροπολιτῶν καί ἄλλων κληρικῶν καί θεολόγων, οἱ ὁποῖοι προσέφεραν ἀνεκτίμητες ὑπηρεσίες καί στίς ἄλλες ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες τῆς τουρκοκρατούμενης ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς.

15 15 Δ. Περίοδος (1821/1833 μέχρι σήμερα), τῆς αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (ὁ χαρακτηρισμός εἶναι προσωρινός). Τήν τελευταία αὐτή περίοδο δημιούργησε ἡ διά τῆς ἐθνικῆς παλιγγενεσίας ἵδρυση τοῦ ἐλεύθερου ἑλληνικοῦ κράτους, μέσα στά ὅρια τοῦ ὁποίου καί ὑπό τήν καταλυτική ἐπίδραση τῶν πολιτειοκρατικῶν ἀντιλήψεων τῆς δυτικοευρωπαϊκῆς διαφωτιστικῆς πολιτειολογίας διοργανώθηκε ἡ αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Ἡ κατά τόν Ἰούλιο τοῦ 1833 πραξικοπηματική καί ὅλως ἀντικανονική ἀνακήρυξη τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐπαρχιῶν τοῦ νεοπαγοῦς ἑλληνικοῦ κρατιδίου σέ αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία ἀπό τόν ρωμαιοκαθολικό βασιλέα Ὄθωνα καί τόν προτεστάντη ἀντιβασιλέα Μάουρερ, συνεπικουρούντων καί τῶν περισσότερων Ἑλλήνων πολιτικῶν καί τοῦ κληρικοῦ θεολόγου Θεόκλητου Φαμακίδη, ἐπέφερε τή ρήξη τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί τόν ἐγκλωβισμό της στόν ἀσφυκτικό κλοιό τῶν πολιτειοκρατικῶν ἐπιλογῶν τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας. Ἀλλά καί μετά τήν κανονική χορήγηση τοῦ αὐτοκεφάλου της (Πατριαρχικός Συνοδικός Τόμος τοῦ 1850), ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δέν κατόρθωσε νά ἀποτινάξει τά θεσμοθετημένα πολιτειοκρατικά δεσμά της, μεταβληθεῖσα ἔτσι σέ κρατικό θεσμό, ὀργανωμένο διοικητικά κατά τά πρότυπα τῶν προτεσταντικῶν κονσιστορίων (Καταστατικοί Νόμοι Σ καί ΣΑ τοῦ 1852). Ἡ διά τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τοῦ 1923 («Καταστατικός Νόμος τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἐλλάδος», Φ.Ε.Κ. 387Α τῆς ) καθιέρωση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας ὡς «ἀνωτάτης ἐν τῷ κράτει ἐκκλησιαστικῆς ἀρχῆς», βελτίωσε μέν τό ὑφιστάμενο πολιτειοκρατικό καθεστώς, ἀλλά δέν ἐξουδετέρωσε καί τίς παγιωμένες πολιτειοκρατικές διαθέσεις τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας, οἱ ὁποῖες δέν ἔπαυσαν νά ἐκδηλώνονται μέ ἐναλλασσόμενες ἐντάσεις μέχρι τό 1977, ὁπότε ψηφίσθηκε ἀπό τήν Βουλή τῶν Ἑλλήνων ὁ πρῶτος αὐτοτελής καί συνταγματικά κατοχυρωμένος Καταστατικός Χάρτης τῆς αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (Νόμος 590/1977, Περί Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Φ.Ε.Κ. 146, Τεῦχος Α ).

16 16 Ἵδρυση τῶν πρώτων Ἐκκλησιῶν τῆς Ἑλλάδος ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο (49/50). Ὁ εὐαγγελισμός τῆς εὐρωπαϊκῆς Ἑλλάδος, πού ἀποτέλεσε τήν ἀφετηρία γιά τή διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου καί σ ὁλόκληρη τήν Εὐρώπη, ἔγινε κατά τρόπο θαυμαστό. Ἕνα ὅραμα πού εἶδε μιά νύκτα ὁ ἀπόστολος Παῦλος, εὑρισκόμενος μέ τούς συνεργάτες του στήν Τρωάδα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, συνετέλεσε στήν ἀλλαγή τῆς ἱεραποστολικῆς πορείας τους. Σύμφωνα μέ τή διήγηση τῶν Πράξεων, «ἀνήρ τις ἦν Μακεδών ἐστώς καί παρακαλῶν αὐτόν καί λέγων διαβάς εἰς Μακεδονίαν βοήθησον ἡμῖν» (Πράξ. ιστ 9-10). Τό ὅραμα αὐτό ἑρμηνεύθηκε ὡς ἔκφραση τῆς θελήσεως τοῦ Κυρίου, γι αὐτό καί τήν ἑπομένη ὁ Παῦλος μέ τούς τρεῖς συνεργάτες του Σίλα, Τιμόθεο καί Λουκᾶ ἔπλευσαν πρός τήν ἀπέναντι νῆσο Σαμοθράκη καί ἀπό ἐκεῖ ἀποβιβάσθηκαν στή Νέαν Πόλιν (Νεάπολη, τή σημερινή Καβάλα), πιθανῶς κατά τό Φθινόπωρο τοῦ 49 μ.χ. Ἀπό ἐκεῖ διά τῆς Ἐγνατίας ὁδοῦ ἔφθασαν στούς Φιλίππους, σημαντική ρωμαϊκή πόλη μέ ἔντονη θρησκευτική, πολιτιστική καί πνευματική κίνηση. Ἐκεῖ ὁ Παῦλος κήρυξε τό εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ στήν ἑβραϊκή συναγωγή. Πρώτη προσελκύσθηκε στόν χριστιανισμό μιά εὔπορη χῆρα «πορφυρόπωλις», καταγόμενη ἀπό τά Θυάτειρα τῆς Λυδίας καί βαπτίσθηκε μαζί μέ ὅλη τήν οἰκογένειά της. Ἔτσι ἱδρύθηκε ἡ πρώτη Ἐκκλησία τῆς εὐρωπαϊκῆς Ἑλλάδος (Πράξ. ιστ 11-40). Ἀναγκασθείς νά ἀποχωρήσει ἀπό τούς Φιλίππους ἐξ αἰτίας τῶν ραδιουργιῶν πού ἐξύφαναν ἐναντίον του οἱ Ἰουδαῖοι, ὁ Παῦλος μέ τόν Σίλα καί τόν Τιμόθεο κατευθύνθηκε στή συνέχεια πρός τή Θεσσαλονίκη. Καί ἐκεῖ, ἀφοῦ ἐκήρυξε στή συναγωγή, προσέλκυσε καί βάπτισε ἀρκετούς ἐκ τῶν Ἰουδαίων καί πολλούς ἐκ τῶν Ἐθνικῶν καί ἵδρυσε ἔτσι τή δεύτερη κατά σειράν ἑλληνική χριστιανική κοινότητα (Πράξ. ιζ 1-9). Ἀλλά καί πάλι ἔγινε στόχος κατηγοριῶν ἐκ μέρους τῶν ἰσχυρῶν Ἰουδίων τῆς πόλεως, γι αὐτό καί φυγαδεύθηκε ἀπό τούς χριστιανούς νύκτα στήν κοντινή πόλη Βέροια. Κατά τή συνήθη τακτική του, ἄρχισε καί ἐκεῖ τό κήρυγμά του στήν ἑβραϊκή συναγωγή. Ἀρχικά προκάλεσε τό ἐνδιαφέρον τῶν Ἰουδαίων, ἀρκετοί ἀπό τούς ὁποίους βαπτίσθηκαν, καθώς καί ἕνας μεγαλύτερος ἀριθμός ἡμιπροσηλύτων Ἐθνικῶν καί γυναικῶν. Καί ἐκεῖ ὅμως τό ἔργο του διεκόπη σύντομα ἀπό Ἰουδαίους πού ἦλθαν ἀπό τή Θεσσαλονίκη καί ἄρχισαν νά τόν συκοφαντοῦν καί νά ἐξεγείρουν τόν ὄχλο ἐναντίον του. Ἔτσι καί πάλι φυγαδεύθηκε ἀπό τούς ὀπαδούς του ἔξω ἀπό τήν πόλη καί μέ πλοῖο κατευθύνθηκε πρός τήν Ἀθήνα (Πράξ. ιζ 10-15). Στήν Ἀθήνα ὁ Παῦλος ἔφθασε μόνος, πρός τό τέλος τοῦ 49 ἤ τίς ἀρχές τοῦ 50 μ.χ. Ἀναμένοντας τούς συνεργάτες του Τιμόθεο καί Ζίλα, ἄρχισε νά περιέρχεται τήν πόλη καί ἀρχικά, κατά τή συνήθειά του, κή-

17 17 ρυξε στή συναγωγή τῶν Ἰουδαίων, χωρίς ὅμως κανένα θετικό ἀποτέλεσμα. Ἀκολούθως στράφηκε πρός τήν Ἀγορά, ὅπου ἄρχισε νά συνομιλεῖ μέ τούς «παρατυγχάνοντες» φιλοσόφους. Τόν γνωστό μνημειώδη λόγο του ἐξεφώνησε στόν λόφο τοῦ Ἀρείου Πάγου. Τό ἀποτέλεσμα ὅμως ὑπῆρξε πενιχρότατο, ἀφοῦ ἐλάχιστοι ἀποδέχθηκαν τό κήρυγμά του καί ἐπίστευσαν, μεταξύ τῶν ὁποίων ἦσαν ὁ Διονύσιος, μέλος τοῦ Ἀρείου Πάγου, καί μιά γυναίκα ὀνόματι Δάμαρις (Πράξ. ιζ 15-34). Μέ αὐτούς ὁ Παῦλος συνδέθηκε στενά καί τούς ἀνέθεσε τήν ὀργάνωση τῆς μικρῆς χριστιανικῆς κοινότητας πού δημιουργήθηκε. Ἀπό τήν Ἀθήνα ὁ Παῦλος κατευθύνθηκε πρός τήν Κόρινθο, τήν πρωτεύουσα τῆς συγκλητικῆς ἐπαρχίας Ἀχαΐας, ὅπου ὑπῆρχε καί μεγάλη ἰουδαϊκή κοινότητα. Ἐκεῖ συναντήθηκε κατ ἀρχήν μέ τόν Ἰουδαῖο ἐπιχειρηματία Ἀκύλα, τόν ὁποῖο καί προσέλκυσε στόν χριστιανισμό μαζί μέ τή σύζυγό του Πρισκίλα. Διά τοῦ Ἀκύλα ἦλθε σέ ἐπαφή μέ τήν ἑβραϊκή συναγωγή, ὅπου καί ἄρχισε τό κήρυγμά του. Γρήγορα δέχθηκαν τό κήρυγμά του πολλοί Ἰουδαῖοι καί Ἐθνικοί, μέ ἀποτέλεσμα νά ἱδρυθεῖ στήν Κόρινθο ἡ μεγαλύτερη χριστιανική κοινότητα τῆς Ἑλλάδος. Γι αὐτό καί ὁ Παῦλος παρέμεινε ἐκεῖ ἐπί ἑνάμησι ἔτος, παρά τίς ἰσχυρές ἀντιδράσεις καί τήν ἐπιθετικότητα τῶν Ἰουδαίων (Πράξ. ιη 1-18). Ἀξίζει τέλος νά σημειωθεῖ, ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου κατά τούς τρεῖς πρώτους αἰῶνες κατεῖχε τό πρωτεῖο τῆς ἐξαιρετικῆς αὐθεντίας καί τιμῆς, ὡς ἡ ἐπισημότερη ἀποστολική Ἐκκλησία τοῦ Ἀνατολικοῦ Ἰλλυρικοῦ. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης ἱδρύθηκε ἀπό τόν Παῦλο καί τόν συνεργάτη του Τίτο κατά τό 61 μ.χ., μετά τήν πρώτη ἀποφυλάκισή του στή Ρώμη.

18 18 Ἡ Ἑλλάδα ἐκκλησιαστικῶς σήμερα. Ἡ αὐτοτελής διοικητική ὀργάνωση τῆς ἐν Ἑλλάδι ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀρχίζει οὐσιαστικά μέ τήν «αὐτογνώμονα» καί ἀντικανονική ἀνακήρυξή της σέ αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία. Μέ τήν περιλάλητη «Διακήρυξιν Περί τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας» (Β. Δ. τῆς 23-7/ ), ἀρχηγός τῆς Ἐκκλησίας, «κατά τό διοικητικόν μέρος», ἔγινε ὁ ρωμαιοκαθολικός βασιλέας Ὄθωνας, τή δέ διοίκησή της οὐσιαστικά ἀσκοῦσε ἡ προτεσταντική Ἀντιβασιλεία μέσω τῆς Γραμματείας (Ὑπουργείου) τῶν Ἐκκλησιαστικῶν, ἡ ὁποία διά τοῦ παντοδύναμου «Βασιλικοῦ Ἐπιτρόπου» ἐπικύρωνε τελεσίδικα ὅλες τίς ἀποφάσεις τῆς αὐθαίρετα διοριζόμενης ἀπό τόν βασιλέα 5μελοῦς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου (Ἱερά Σύνοδος τοῦ Βασιλείου τῆς Ἑλλάδος). Ὁ πρῶτος λεπτομερής καθορισμός τοῦ τρόπου ἐσωτερικῆς διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Βασιλείου τῆς Ἑλλάδος ἔγινε μέ τό Βασιλικό Διάταγμα «Περί προσωρινῆς διαιρέσεως τῶν Ἐπισκοπῶν τοῦ Βασιλείου τῆς Ἑλλάδος», πού ἐκδόθηκε ἀπό τή βαυαρική Ἀντιβασιλεία στίς 20-11/ (Φ.Ε.Κ. 38( ). Σύμφωνα μέ τό διάταγμα αὐτό καταργήθηκε τό παραδοσιακό κανονικό σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή τό μητροπολιτικό, καί εἰσήχθη, γιά πρώτη φορά στόν ὀρθόδοξο ἀνατολικό χῶρο, τό προτεσταντικό πολιτειοκρατικό σύστημα τῶν γερμανικῶν Κονσιστορίων. Ἀφοῦ ἐγκαταλήφθηκε ἡ κανονική (καί οὐσιαστική) διοικητική διαίρεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐπαρχιῶν σέ Μητροπόλεις μέ τίς ὑποκείμενες σ αὐτές Ἐπισκοπές καί σέ αὐτοκέφαλες Ἀρχιεπισκοπές, συστάθηκαν 10 μόνιμες Ἐπισκοπές, σύμφωνα μέ τή διοικητική διαίρεση τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας σέ 10 νομούς. Κάθε νέα Ἐπισκοπή ἔφερε τήν ὀνομασία τοῦ ἀντίστοιχου νομοῦ. Παράλληλα δημιουργήθηκαν καί ἄλλες 40 προσωρινές Ἐπισκοπές, προκειμένου νά ἱκανοποιηθοῦν, ἀφ ἑνός μέν οἱ Ἀρχιερεῖς τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, πού μέ τήν ἀνωτέρω ρύθμιση παρέμειναν χωρίς ἕδρα, καί ἀφ ἑτέρου ὅσοι κατά τή διάρκεια τῆς ἐπαναστάσεως καί μετά ἀπό αὐτήν κατέφυγαν στήν ἐλεύθερη Ἑλλάδα γιά διάφορους λόγους. Οἱ ἐπί πλέον αὐτές Ἐπισκοπές θά καταργοῦνταν σταδιακά, μετά τόν θάνατο τοῦ οἰκείου ἀρχιερέως, καί θά συγχωνεύονταν μέ τήν κύρια Ἐπισκοπή τοῦ νομοῦ. Αὐτό ὅμως δέν ἔγινε ποτέ. Νέα, ὁριστική ρύθμιση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν Ἐπισκοπῶν τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐπῆλθε ἀπό τήν ἑλληνική κυβέρνηση (καί δυστυχῶς καί πάλι ἐρήμην τῆς Ἐκκλησίας) τό 1852 μέ τόν Νόμο Σ «Περί Ἐπισκοπῶν καί Ἐπισκόπων καί περί τοῦ ὑπό τούς Ἐπισκόπους τελοῦντος κλήρου» (Φ.Ε.Κ. 25 τῆς 10ης Ἰουλίου). Κατά τόν νόμο αὐτό, ὁ ἀριθμός τῶν Ἐπισκοπῶν τοῦ Βασιλείου προσδιορίσθηκε σέ 24. Ἡ ἐπισκοπή Ἀθηνῶν ὀνομάσθηκε Μητρόπολη καί ὁ ἐπίσκοπός της ἔλαβε τόν τίτλο τοῦ Μητροπολίτου, ἐννέα δέ Ἐπισκοπές πού βρίσκονταν στίς πρωτεύουσες τῶν νομῶν, καθώς καί ἡ Ἐπισκοπή Κορίνθου ὀνομά-

19 19 σθηκαν Ἀρχιεπισκοπές, καί οἱ ἀρχιερεῖς τους ἔλαβαν τόν τίτλο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Πρέπει νά σημειωθεῖ, ὅτι οἱ ὀνομασίες αὐτές ἦσαν ἁπλοί τιμητικοί τίτλοι, μέ ἀναφορά μόνο στή διοικητική διαίρεση τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας, καί κατά συνέπεια χωρίς κανένα οὐσιαστικό διοικητικό ἐκκλησιαστικό περιεχόμενο. Σύμφωνα μέ τή ρύθμιση αὐτή, ἡ διοικητική διάρθρωση τῆς τότε αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τοῦ Βασιλείου τῆς Ἑλλάδος ἔλαβε τήν ἑξῆς μορφή: 1 Μητρόπολη (τῶν Ἀθηνῶν, ὡς πρωτεύουσας), 10 Ἀρχιεπισκοπές (9 τῶν πρωτευουσῶν τῶν νομῶν καί 1 τῆς Κορίνθου) καί 13 Ἐπισκοπές (τῶν ὑπόλοιπων ἐπαρχιῶν). Νέα αὔξηση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν Ἐπισκοπῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐπῆλθε μέ τήν πολιτική (1864) καί ἐκκλησιαστική (1866) ἐνσωμάτωση τῆς Ἑπτανήσου, ὁπότε προστέθηκαν σ αὐτήν 3 Ἀρχιεπισκοπές, καί 4 Ἐπισκοπές, μέ τήν Πατριαρχική καί Συνοδική Πράξη τοῦ Στή συνέχεια, μετά τήν προσάρτηση στό ἑλληνικό κράτος τῆς Θεσσαλίας καί τμημάτων τῆς Ἠπείρου (1881), οἱ ὑπάρχουσες σ αὐτές 4 Μητροπόλεις καί 5 Ἐπισκοπές ἑνώθηκαν μέ τήν αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος διά τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ Μετά τίς προσαρτήσεις αὐτές, τό σύνολο τῶν Ἐπισκοπῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀνῆλθε στόν ἀριθμό τῶν 40. Τελευταία διοικητική μεταβολή κατά τόν 19 ο αἰ. ἐπῆλθε μετά τήν ἔκδοση τοῦ νόμου ΒΧΔ τῆς 6ης Ἰουλίου 1899, μέ τήν ὁποία ἔγινε ριζική ἀλλαγή τῆς διοικητικῆς διαιρέσεως τοῦ κράτους. Στή Συνεδρία τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς 15ης Δεκεμβρίου 1899 ἀποφασίσθηκε ἡ ἀναπροσαρμογή τῆς διοικητικῆς διαιρέσεως τῆς Ἐκκλησίας σύμφωνα μέ τή νέα διοικητική διαίρεση τοῦ Βασιλείου σέ 32 Ἐπισκοπές καί μία Μητρόπολη, τῶν Ἀθηνῶν (Β. Δ. τῆς 22ας Ἰανουαρίου 1900). Τό 1928, μετά τήν ἐνσωμάτωση τῶν λεγόμενων Νέων Χωρῶν στό ἑλληνικό κράτος, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο παρεχώρησε «ἐπιτροπικῶς» καί ὑπό συγκεκριμένους ὅρους τή διοίκηση τῶν Μητροπόλεων τῶν περιοχῶν αὐτῶν στήν αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἀφοῦ ὅμως διατήρησε τό κανονικό δικαίωμα τῆς πνευματικῆς ἐπ αὐτῶν δικαιοδοσίας του (Πατριαρχική καί Συνοδική Πράξις τῆς καί προηγούμενος Καταστατικός Νόμος 3615/ , «Περί ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως τῶν ἐν ταῖς Νέαις Χώραις τῆς Ἑλλάδος Μητροπόλεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου»). Ἔτσι ἐνσωματώθηκαν στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος 33 νέες Μητροπόλεις μέ ἰδιότυπο διοικητικό καθεστώς. Παράλληλα πρέπει νά ἀναφερθεῖ ὅτι τό 1900 δημιουργήθηκε τό καθεστώς τῆς ἡμιαυτόνομης Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, ὑπαγόμενης στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο (πρῶτος Καταστατικός Νόμος 276/ ), ἡ ὁποία τό 1967 μέ Πράξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (ἀριθ. 283/ ) ὑψώθηκε σέ Ἀρχιεπισκοπή. Ἐπίσης, ἰδιότυπο εἶναι καί τό ἐκκλησιαστικό διοικητικό καθεστώς τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἔχει αὐτοδιοίκηση μέσα στό ἑλληνικό κράτος, εἶναι δηλαδή Αὐτοδιοίκητη Μοναστική Πολιτεία, ἡ ὁποία στηρίζεται σέ Διε-

20 20 θνεῖς Συνθῆκες (Σεβρῶν, καί Λωζάνης, ), πνευματικά ὅμως ὑπάγεται στή δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Τά τῆς διοικήσεως τῶν 20 κυρίαρχων Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί τῶν σχέσεών τους μέ τήν ἑλληνική πολιτεία ρυθμίσθηκαν μέ τόν «Καταστατικόν Χάρτην τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἄθω», πού ψηφίσθηκε ἀπό τήν Ἑλληνική Βουλή τό Στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ὑπάγονται ἐπίσης καί οἱ Μονές τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου τῆς Πάτμου (Ἐξαρχία Πάτμου), τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας τῆς Φαρμακολύτριας καί τῶν Βλατάδων στή Θεσσαλονίκη. Τέλος, ὅταν τό 1947 ἀπελευθερώθηκε ἡ Δωδεκάνησος καί τό 1948 ἐνσωματώθηκε στό ἑλληνικό κράτος, δέν ἐκδόθηκε καμία Πατριαρχική Πράξη περί ἐνσωματώσεως καί τῶν 4 Μητροπόλεών της στήν αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Ἔτσι διατηρεῖται μέχρι καί σήμερα τό ἐκκλησιαστικό καθεστώς τῆς ἄμεσης διοικητικῆς καί πνευματικῆς ἐξαρτήσεώς τους ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Σήμερα ἡ αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος διοικεῖται, σύμφωνα μέ τόν Καταστατικό Χάρτη (Νόμος 590/1977), ἀπό τό σύνολο τῶν «διαποιμενόντων Μητροπόλεις Ἀρχιερέων» της, οἱ ὁποῖοι συγκροτοῦν τήν ἀνώτατη ἐκκλησιαστική ἀρχή της, τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας (Ι.Σ.Ι.), πού συνέρχεται τακτικά τήν 1-15 Ὀκτωβρίου κάθε ἔτους καί ἔκτακτα ὅταν παρίσταται ἀνάγκη, προεδρεύεται δέ ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος. Διαρκές διοικητικό ὄργανο τῆς Ι.Σ.Ι. εἶναι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος (Δ.Ι.Σ.). Συγκροτεῖται ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν ὡς Πρόεδρο καί ἀπό 12 μέλη, ἀπό τά ὁποῖα τά μέν 6 λαμβάνονται ἀπό τούς ἐν ἐνεργείᾳ Μητροπολίτες τῆς αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος κατά τή σειρά τῶν πρεσβείων τῆς ἀρχιερωσύνης καί ἐκ περιτροπῆς καί τά ἄλλα 6 κατά τόν ἴδιο τρόπο ἀπό τίς Μητροπόλεις τῶν Νέων Χωρῶν (ἄρθρα 3 και 7 Κ.Χ.). Οἱ ἐργασίες τῆς Δ.Ι.Σ. ἀρχίζουν τήν 1η Σεπτεμβρίου καί διαρκοῦν ἕνα ἔτος.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. (Διδάσκων : Ἀναπληρωτής Καθηγητής Κων/νος Ἰω. Μανίκας) Ὁρισμός-Περιεχόμενο.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. (Διδάσκων : Ἀναπληρωτής Καθηγητής Κων/νος Ἰω. Μανίκας) Ὁρισμός-Περιεχόμενο. 1 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (Διδάσκων : Ἀναπληρωτής Καθηγητής Κων/νος Ἰω. Μανίκας) Ὁρισμός-Περιεχόμενο. Ὑπό τόν ὅρο «Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος» (Ε. Ι. Ε.) ἐννοοῦμε τήν εἰδική

Διαβάστε περισσότερα

Κεφαλή της Μιας Εκκλησίας είναι ο Χριστός (όλες οι τοπικές Εκκλησίες είναι Χριστοκέφαλες). Με τον όρο αυτοκέφαλο αποδίδεται, κατά τους ιερούς

Κεφαλή της Μιας Εκκλησίας είναι ο Χριστός (όλες οι τοπικές Εκκλησίες είναι Χριστοκέφαλες). Με τον όρο αυτοκέφαλο αποδίδεται, κατά τους ιερούς Η αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδας Ο ορισμός του αυτοκεφάλου Κεφαλή της Μιας Εκκλησίας είναι ο Χριστός (όλες οι τοπικές Εκκλησίες είναι Χριστοκέφαλες). Με τον όρο αυτοκέφαλο αποδίδεται, κατά τους ιερούς

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ Εργασία της μαθήτριας:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική.

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική. ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ECTS ECTS 1. Mεθοδολογία και κριτική του κειμένου της Καινής Διαθήκης. 2. Ζητήματα Ερμηνείας και Ερμηνευτικής της Καινής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 10 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 10 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 10 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους»

Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους» 27/09/2019 Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη Γένους» Οικουμενικό Πατριαρχείο / Μητροπόλεις Οικουμενικού Θρόνου Το έτος 2019, με συμπλήρωση πενήντα ετών από ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου, Εξαρχίας

Διαβάστε περισσότερα

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης 1 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Οι Πατέρες των πρώτων αιώνων Ποιοι ονοµάζονταν

Διαβάστε περισσότερα

Η Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Kλάσης Δυτική Εξαρχία:

Η Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Kλάσης Δυτική Εξαρχία: Aνακοίνωση Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Kλάσης - Δυτική Εξαρχία, είναι μια τοπική παραδοσιακή Ορθόδοξη Εκκλησία που συνεχίζει την προ-σχισματική (1054) Πίστη και Πρακτική της πρώιμης Δυτικής Εκκλησίας. Με αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 1: Θεσσαλονίκη: Ιστορικά και Πολιτισµικά Χαρακτηριστικά Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Ἡ «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος» στήν Κρήτη θεολογικές καί ἐκκλησιαστικές θέσεις

Ἡ «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος» στήν Κρήτη θεολογικές καί ἐκκλησιαστικές θέσεις Ἡ «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος» στήν Κρήτη θεολογικές καί ἐκκλησιαστικές θέσεις Περιεχόμενα Εἰσαγωγή Α Βασικά θεολογικά καί ἐκκλησιολογικά θέματα γιά τίς Συνόδους καί τούς διαλόγους μέ τούς ἑτεροδόξους 1.

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Β Ἐκκλησιαστική κρίση

Περιεχόμενα. Β Ἐκκλησιαστική κρίση Ἐνιαύσιον 2005 Περιεχόμενα Πρόλογος Α Ἄρθρα 1. Τό Πάσχα ἡμῶν Τό ἀναστάσιμο ἦθος Τά θανατηφόρα προβλήματα Τό ἀληθινό Πάσχα τῆς Ἐκκλησίας 2. Ἐκκλησία καί «περιθώριο» 3. Μαζί στήν ζωή, μαζί καί στόν θάνατο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης

Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης Μάθημα 6 : Σωτήριος Σ. Δεσπότης Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΙΙ (Λουκάς-Πράξεις) 2 Ευαγγέλιο = χαρμόσυνη αγγελία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 1 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη.

Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη. Ενότητα 9: Ποιμαντικές Επιστολές και Προς Εβραίους. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη. Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ Ενότητα: Θεολογικοί διάλογοι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ Ενότητα: Θεολογικοί διάλογοι ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ Ενότητα: Θεολογικοί διάλογοι Δημήτριος Ν. Μόσχος Τμήμα Θεολογίας Περιεχόμενα 1. Σκοποί ενότητας... 3 2. Περιεχόμενα ενότητας... 3 2.1 Η θεολογική συζήτηση και οι πρόοδοι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 7 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 7 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 7 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. Δ/νσις : Ἰωάννου Γενναδίου 14 115 21, Ἀθῆναι

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. Δ/νσις : Ἰωάννου Γενναδίου 14 115 21, Ἀθῆναι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Δ/νσις : Ἰωάννου Γενναδίου 14 115 21, Ἀθῆναι Τηλ. 210-72.72.204, Fax 210-72.72.210, e-mail: contact@ecclesia.gr ΠΡΩΤ. 6002/2014 ΑΡΙΘΜ. ΑΘΗΝΗΣΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 17 ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 19. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Αντικείμενο και πλαίσιο της εργασίας...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 17 ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 19. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Αντικείμενο και πλαίσιο της εργασίας... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 17 ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Αντικείμενο και πλαίσιο της εργασίας... 27 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΩΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 5: Άγιοι Αρχιεπίσκοποι της Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 _ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α/Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΩΔΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

Μεγάλη προετοιμασία, χωρίς προσδοκίες. Τετάρτη 23 Μαρτίου 2016, 9.00 π.μ. Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας, Αἴθουσα «Μελίνα Μερκούρη» Πειραιῶς

Μεγάλη προετοιμασία, χωρίς προσδοκίες. Τετάρτη 23 Μαρτίου 2016, 9.00 π.μ. Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας, Αἴθουσα «Μελίνα Μερκούρη» Πειραιῶς ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΟΣ «ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟΣ» Μεγάλη προετοιμασία, χωρίς προσδοκίες. Τετάρτη 23 Μαρτίου 2016, 9.00 π.μ. Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας, Αἴθουσα «Μελίνα Μερκούρη»

Διαβάστε περισσότερα

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου)

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Date : Μαΐου 7, 2006 Τα σύγχρονα γεγονότα που αφορούν τα λεγόμενα σκάνδαλα στην Εκκλησία ερμηνεύονται ποικιλοτρόπως,

Διαβάστε περισσότερα

Μαχόμενη Θεολογία. Περιεχόμενα. 1. Τί πολίτες θέλει ἡ σύγχρονη ἐξουσία; Μιά συνέντευξη γιά τά ναρκωτικά. 2. Ἡ σημασία τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ

Μαχόμενη Θεολογία. Περιεχόμενα. 1. Τί πολίτες θέλει ἡ σύγχρονη ἐξουσία; Μιά συνέντευξη γιά τά ναρκωτικά. 2. Ἡ σημασία τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ Μαχόμενη Θεολογία Περιεχόμενα Πρόλογος 1996 1. Τί πολίτες θέλει ἡ σύγχρονη ἐξουσία; Μιά συνέντευξη γιά τά ναρκωτικά 1997 2. Ἡ σημασία τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ 1998 3. Προβλήματα ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς 4.

Διαβάστε περισσότερα

Ερμηνεία των Πράξεων των Αποστόλων

Ερμηνεία των Πράξεων των Αποστόλων Ερμηνεία των Πράξεων των Αποστόλων Ενότητα 1.2: Ειδική εισαγωγή - Τα συνοπτικά Ευαγγέλια ΙΙ Σωτήριος Δεσπότης Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Τα συνοπτικά Ευαγγέλια ΙΙ (Λουκάς - Πράξεις) 1 Ευαγγέλιο

Διαβάστε περισσότερα

Η πρώτη γνωστή συλλογή ορισμένων βιβλίων της Κ. Δ. οφείλεται στον αιρετικό Μαρκίωνα (140 μ.χ., Ρώμη)

Η πρώτη γνωστή συλλογή ορισμένων βιβλίων της Κ. Δ. οφείλεται στον αιρετικό Μαρκίωνα (140 μ.χ., Ρώμη) Η πρώτη γνωστή συλλογή ορισμένων βιβλίων της Κ. Δ. οφείλεται στον αιρετικό Μαρκίωνα (140 μ.χ., Ρώμη) Α Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ MURATORI Ο κατάλογος έχει ιδιαίτερη αξία για τον κανόνα της Κ. Διαθήκης. Είναι ο αρχαιότερος

Διαβάστε περισσότερα

Ἡ συμβολή τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στήν καλλιέργεια τῶν Διορθοδόξων, Διαχριστιανικῶν καί Διαθρησκειακῶν Σχέσεων

Ἡ συμβολή τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στήν καλλιέργεια τῶν Διορθοδόξων, Διαχριστιανικῶν καί Διαθρησκειακῶν Σχέσεων Ἀρχιμ. Ἰγνατίου Δ. Σωτηριάδη Γραμματέως τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Διορθοδόξων καί Διαχριστιανικῶν Σχέσεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος Ἡ συμβολή τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στήν καλλιέργεια τῶν Διορθοδόξων, Διαχριστιανικῶν

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιο Ἐπιστημονικό Συνέδριο

Πανελλήνιο Ἐπιστημονικό Συνέδριο Πανελλήνιο Ἐπιστημονικό Συνέδριο «Ἐκκλησιαστικά κειμήλια: Ἀπό τή λειτουργική χρήση στή μουσειακή προβολή;» Βόλος, Σάββατο 22 καί Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2018 Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας, Μελισσάτικα Βόλου

Διαβάστε περισσότερα

Πατρ τ ιάρχης Αλ εξα εξ νδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας

Πατρ τ ιάρχης Αλ εξα εξ νδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας Ο Μέγας Αθανάσιος: αγωνιστής της ορθής πίστης Πατριάρχης Αλεξανδρείας Πατριάρχης Αλεξανδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας των πρώτων χριστιανικών αιώνων (Μέγας Αθανάσιος,

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο Α Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Λ Ε Γ Ο Μ Ε Ν Α

Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο Α Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Λ Ε Γ Ο Μ Ε Ν Α ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2011-2012 Α - Εισαγωγή στην Π.Δ. 6 30663 - Γενική Εκκλ. Ιστορία Α 6 30587 - Εισαγωγή στην Κ.Δ. 5 30670 - Αρχαία Εβραϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (Mατθαίος-Μάρκος-Λουκάς)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (Mατθαίος-Μάρκος-Λουκάς) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (Mατθαίος-Μάρκος-Λουκάς) Από τον 2ο αιώνα και εξής η λέξη ευαγγέλιο δηλώνει: τα βιβλία εκείνα της Καινής Διαθήκης που περιέχουν και αφηγούνται το γεγονός της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 2 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Αθηναγόρας και Οικουμένη:

ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Αθηναγόρας και Οικουμένη: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Αθηναγόρας και Οικουμένη: 70 Χρόνια από την εκλογή του Πατριάρχη Αθηναγόρα στον Οικουμενικό Θρόνο και από την ίδρυση του Π.Σ.Ε. 19-20

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ ΚΑΙ ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ ΚΑΙ ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΡΗΤΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ ΚΑΙ ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Γ, ΤΕΥΧΟΣ 33 ΡΕΘΥΜΝΟ 2014 Ἱερά Μητρόπολις Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου Περιοδική ἔκδοση Νέα Χριστιανική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Της Μαρίας Αποστόλα Η Ελλάδα υπήρξε από τους πρώτους δέκτες του Χριστιανισμού και τα μνημεία της ελληνικής ορθοδοξίας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής κληρονομιάς, αποτελώντας

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΚΥΡΙΕΣ ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23

Περιεχόμενα ΚΥΡΙΕΣ ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23 Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ 1967-1974 7 Περιεχόμενα ΚΥΡΙΕΣ ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23 Μ Ε Ρ Ο Σ Α Όψεις σχέσεων κράτους και εκκλησίας προ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ Το Δ ευαγγέλιο και η σχέση του με τα Συνοπτικά «Πνευματικό» ευαγγέλιο- «σωματικά» ευαγγέλια Ομοιότητες-διαφορές Δε διασώζει καμία από τις 50 και πλέον παραβολές

Διαβάστε περισσότερα

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ.

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ. Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ. Οι κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου και η πολιτική ενοποίηση του χώρου

Διαβάστε περισσότερα

Τα αρχεία του Αγίου Όρους για την ελληνικότητα της Μακεδονίας

Τα αρχεία του Αγίου Όρους για την ελληνικότητα της Μακεδονίας 11/02/2019 Τα αρχεία του Αγίου Όρους για την ελληνικότητα της Μακεδονίας / Επικαιρότητα Μια ενδιαφέρουσα ομιλία πραγματοποιήθηκε στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, στα πλαίσια των επετειακών εκδηλώσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 1 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕ3. Η Καινή Διαθήκη Α: Τα Ευαγγέλια και οι Πράξεις των Αποστόλων

ΔΕ3. Η Καινή Διαθήκη Α: Τα Ευαγγέλια και οι Πράξεις των Αποστόλων ΔΕ3. Η Καινή Διαθήκη Α: Τα Ευαγγέλια και οι Πράξεις των Αποστόλων 1. Ποια είναι τα βιβλία της Καινής Διαθήκης 1. Ιστορικά Ευαγγέλια 1. κατά Ματθαίον 2. κατά Μάρκον 3. κατά Λουκάν 4. κατά Ιωάννην 5.Πράξεις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ. Μαρία Παντελή Γιώργος Βασιλείου

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ. Μαρία Παντελή Γιώργος Βασιλείου ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ Μαρία Παντελή Γιώργος Βασιλείου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Μ. Γκιόλιας, Ο Κοσμάς ο Αιτωλός και η εποχή του, Αθήνα 1972 Ιωάννης Μενούνος, Κοσμά Αιτωλού Διδαχές, Αθήνα 1979 Αρτ. Ξανθοπούλου-Κυριακού, Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Μ. Γκουτζιούδης http://users.auth.gr/~moschosg ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. Η Π.Δ. ως «Γραφή» της πρώτης εκκλησίας 2. Οι απαρχές της Κ.Δ.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΕΞΑΜΗΝΟ. 3 5 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ Χρήστος Καραγιάννης ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ Αλεξάνδρα Παλάντζα 30693

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΕΞΑΜΗΝΟ. 3 5 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ Χρήστος Καραγιάννης ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ Αλεξάνδρα Παλάντζα 30693 ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΩΡΕΣ/ Δ.Μ. ECTS ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ΟΥΣΑ ΚΩΔ. Εισαγωγή στη Παλαιά Διαθήκη Εισαγωγή στη Καινή Διαθήκη Γενική Εκκλησιαστική Ιστορία Α Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα

Διαβάστε περισσότερα

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α Δρ. Ἰωάννης Ἀντ. Παναγιωτόπουλος Λέκτορας Γενικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας - Θεολογικὴ Σχολή Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης

Διαβάστε περισσότερα

Η Παύλεια Θεολογία. Ελληνιστές και Αντιόχεια. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας

Η Παύλεια Θεολογία. Ελληνιστές και Αντιόχεια. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η Παύλεια Θεολογία Ελληνιστές και Αντιόχεια Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Αποστολικοί Πατέρες και Απολογητές. Tuesday, March 5, 13

Αποστολικοί Πατέρες και Απολογητές. Tuesday, March 5, 13 Αποστολικοί Πατέρες και Απολογητές Το πλήρωμα του χρόνου Συνάντηση Ιουδαϊκού κόσμου με ελληνισμό. Μετάφραση των εβδομήκοντα, Φίλωνας μέσω της αλληγορίας. Η ελληνική φιλοσοφία έδωσε την έννοια της θεωρίας,

Διαβάστε περισσότερα

Β ' εξάμηνο Μαθήματα Υποχρεωτικά

Β ' εξάμηνο Μαθήματα Υποχρεωτικά E Β ' εξάμηνο Μαθήματα Υποχρεωτικά Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Θωμάς Ιωαννίδης Βυζαντινή Ιστορία Δέσποινα Μιχάλαγα Α-Λ 15.00-17.00 Μ-Ω Ιστορία Εποχής Καινής Διαθήκης Ζάρρας Β ' εξάμηνο Μαθήματα Επιλεγόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Παιδαγωγικό πλαίσιο και θεματική ενότητα

ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Παιδαγωγικό πλαίσιο και θεματική ενότητα Ονοματεπώνυμο ΡΟΖΑ ΤΡΕΣΣΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Παιδαγωγικό πλαίσιο και θεματική ενότητα Η διδασκαλία θα πραγματοποιηθεί σε τμήμα 25 μαθητών και μαθητριών της Α Γυμνασίου. Η διδασκαλία θα διαρκεί δύο διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Ι. Το Πρωτείο του Πάπα και οι ευθύνες της Ανατολικής Εκκλησίας. Το Πρωτείο του Πάπα.

Ι. Το Πρωτείο του Πάπα και οι ευθύνες της Ανατολικής Εκκλησίας. Το Πρωτείο του Πάπα. Μέσα από τις ενότητες 2.2-2.4 του βιβλίου σας ( τόµος Β, σελ. 55-83) να τοποθετηθείτε πάνω στα ακόλουθα θέµατα ( συνολικό κείµενο 2.000 λέξεις) : 1) να σχολιάσετε θεολογικά την ανάδειξη και προβολή του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΤΥΠΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ (16 Ο αι.)

ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΤΥΠΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ (16 Ο αι.) ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΤΥΠΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ (16 Ο αι.) 1. Από τον Έρασμο στο Textus Receptus Πρώτη έκδοση του ελληνικού κειμένου της Αγ. Γραφής η πολύγλωσση Κομπλουτιανή

Διαβάστε περισσότερα

α/α ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- Παπαδοπούλου 31/1/2012 Α-Λ

α/α ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- Παπαδοπούλου 31/1/2012 Α-Λ Εξάμηνο Α Μαθηματα Υποχρεωτικά ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 σελ. 1 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- 31/1/2012 Τρίτη 9:00 Γραφείο Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- 1/2/2012 Τετάρτη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, 105 56 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 2103352364 FAX: 2103237654 www.iaath.gr, E-Mail: ipe.iaath@gmail.com ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 5 Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ἡ θεολογία τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων

Ἡ θεολογία τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων 1 Ἰωάννης Ν. Λίλης Ἡ θεολογία τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων Ἀναμφισβήτητα τό πιό λαμπρό κομμάτι τῆς Ἐκκλησίας μᾶς εἶναι ὁ λειτουργικός της πλοῦτος. Κάθε μήνα, κάθε ἑβδομάδα, κάθε ἡμέρα ὁ λειτουργικός ἐκκλησιαστικός

Διαβάστε περισσότερα

Το δύσκολο διάστημα προς την Ιεραρχία

Το δύσκολο διάστημα προς την Ιεραρχία 08/03/2019 Το δύσκολο διάστημα προς την Ιεραρχία Αυτοκέφαλες Εκκλησίες / Εκκλησία της Ελλάδος Γράφει η Ναταλία Δανδόλου ρεπορτάζ Δημήτρης Στρουμπάκος, Νικόλαος Ζαϊμης, Ιδιαιτέρως κρίσιμο για τις σχέσεις

Διαβάστε περισσότερα

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ.

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Διαπιστώσεις Α. Δεν εντοπίζονται άμεσοι φιλολογικοί δεσμοί με τους

Διαβάστε περισσότερα

Νέος Γέρων Σκευοφύλαξ στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας

Νέος Γέρων Σκευοφύλαξ στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας 24/03/2019 Νέος Γέρων Σκευοφύλαξ στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Αλεξανδρείας Σήμερα, Κυριακή Β Νηστειῶν, 24η Μαρτίου ἐ.ἔ., ἡμέρα κατά τήν ὁποῖα ἡ Ἐκκλησία πανηγυρίζει ἐπί Ἀρχιεπισκόπου

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία

Χριστιανική Γραμματεία Χριστιανική Γραμματεία Ενότητα 1-B A2: Αρειανοί Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΣΧΊΣΜΑ Με τον όρο Σχίσμα εννοούμε τη διάσπαση της χριστιανικής εκκλησίας σε Ανατολική Ορθόδοξη και Δυτική Καθολική, που συνέβη

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος Τήν 11η τοῦ μηνός Μαΐου ἑορτάζει ἡ Εκκλησία μας τή μνήμη τῶν δύο ἰσαποστόλων ἁγίων Κυρίλλου καί Μεθοδίου, φωτιστῶν τῶν Σλαύων. Οἱ ἅγιοι αὐτοί ἔζησαν τόν ἔνατο μ. Χ. αἰ.,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ Ο συγγραφέας και εδώ δε γράφει το όνομά του, αλλά η αρχαία εκκλησιαστική παράδοση ομόφωνα αποδίδει το ευαγγέλιο αυτό στον Μάρκο και το συνέδεσε κατά ένα ιδιαίτερο τρόπο με το όνομα του απ. Πέτρου. 1. ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισμός ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα

Καθορισμός ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Σχολικό έτος 2013-14 Καθορισμός ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ ΜΑΡΙΟΣ-ΔΗΜΗΤΡΗΣ Τάξη : Α1 ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΑΣΧΑ: Η γιορτή και ο υπολογισμός της ημερομηνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 717 7 Φεβρουαρίου 2017 ΤΕΥΧΟΣ ΤΡΙΤΟ Αρ. Φύλλου 99 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ - ΛΟΙΠΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Αριθμ. 1617010200/29-11-2016

Διαβάστε περισσότερα

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013.

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013. Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Διοργανωτές: «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013 ΣΑΣ ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΧΑΙΡΟΜΑΣΤΕ ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία Ι

Χριστιανική Γραμματεία Ι Χριστιανική Γραμματεία Ι Ενότητα 1-B A1-2: Περίοδος Δογματικής Ανασυγκρότησης (313-451) Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 6: Ιστορικό Πλαίσιο 8ου-9ου αιώνα: Σκοτεινοί αιώνες-εικονομαχία. Θεοφάνης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα

Διαβάστε περισσότερα

Οι άγιοι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας

Οι άγιοι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας Το άνοιγμα του Χριστιανισμού στον εθνικό κόσμο Οι άγιοι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας Ο Βαρνάβας Υπήρξε πιθανώς ένας από τους εβδομήκοντα αποστόλους του Κυρίου. Γεννήθηκε στη Σαλαμίνα της Κύπρου. Το πραγματικό

Διαβάστε περισσότερα

_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ 001-192_978-960-482-044-3_scope7 1 1 1821 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΣ Β ΤΟΜΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ 001-192_978-960-482-044-3_scope7 5 5 Περιεχόµενα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη.

Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη. Ενότητα 7: Γαλάτας, Ρωμαίους, Α και Β Κορινθίους. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη. Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη.

Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη. Ενότητα 1: Η Καινή Διαθήκη: Η σχέση της με την Παλαιά Διαθήκη και η θέση της στη ζωή της Εκκλησίας. Αικατερίνη

Διαβάστε περισσότερα

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος ΤΑΞΗ Δ ΜΑΘΗΜΑ : ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Κύριλλος και Μεθόδιος : Ιεραπόστολοι στους σλαβικούς λαούς. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 1. Να αντιληφθούν οι μαθητές ότι μέσα από την ιεραποστολή του Κυρίλλου

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης

Σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης 11/02/2019 Σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης Αυτοκέφαλες Εκκλησίες / Εκκλησία της Ελλάδος Με σταθερά αποφασιστικά βήματα προς την εκπλήρωση της αποστολής που του ανέθεσε ο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙ ΤΟΝ ΤΥΠΟΝ ΤΩΝ ΗΛΩΝ

ΕΠΙ ΤΟΝ ΤΥΠΟΝ ΤΩΝ ΗΛΩΝ Γράφει ο θεολόγος-εκκλησιαστικός ιστορικός-νομικός Ιωάννης Ελ. Σιδηράς ΕΠΙ ΤΟΝ ΤΥΠΟΝ ΤΩΝ ΗΛΩΝ Νομοκανονικά και εκκλησιολογικά πατριαρχικά και ελλαδικά Η ηθελημένη άγνοια και η καταπάτηση των παραδεδομένων

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μέγας Αθανάσιος: ανυποχώρητος αγωνιστής της ορθής πίστης.

Ο Μέγας Αθανάσιος: ανυποχώρητος αγωνιστής της ορθής πίστης. Ο Μέγας Αθανάσιος: ανυποχώρητος αγωνιστής της ορθής πίστης. Πατριάρχης Αλεξανδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας των πρώτων χριστιανικών αιώνων (Μέγας Αθανάσιος, Γρηγόριος

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987)

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Διάγραμμα Περιεχομένων ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Εισαγωγικά...23 Ι. Θρησκευτική Ελευθερία...25 Α. Γενικά...25 Β. Ελευθερία της θρησκευτικής

Διαβάστε περισσότερα

Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας

Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας Ενότητα 2η: Πολιτεύματα και ανώτατες εκκλησιαστικές αρχές Κυριάκος Κυριαζόπουλος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α Ενότητα 7: Δρ. Ἰωάννης Ἀντ. Παναγιωτόπουλος Λέκτορας Γενικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας - Θεολογικὴ Σχολή 2 Εικόνα

Διαβάστε περισσότερα

Εκεί που φυλάσσονται τα γράμματα του Γέρου του Μοριά

Εκεί που φυλάσσονται τα γράμματα του Γέρου του Μοριά 11/02/2019 Εκεί που φυλάσσονται τα γράμματα του Γέρου του Μοριά / Ιερές Μονές Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου κοντά στη Στεμνίτσα και τη Δημητσάνα Αρκαδίας είναι επιβλητικές και προκαλούν δέος. Πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας (Α Κυριακή τῶν Νηστειῶν).

Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας (Α Κυριακή τῶν Νηστειῶν). 25 Φεβρουαρίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας (Α Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Ἰωάν. 1, στίχ. 44 52. «Ἔρχου καί ἴδε» (Ἰωάν. 1, 47). Μία ἀπό τίς μεγαλύτερες ἀγωνίες τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά θέλει νά μιλήσει,

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α6: Οι θεολόγοι του 13ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο;

Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο; 15 Ιανουαρίου 2019 Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο; Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα Γεώργιος Παύλος, Καθηγητής Φυσικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και Δρ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ. Βεβαίως η Εκκλησιαστική

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία Ι

Χριστιανική Γραμματεία Ι Χριστιανική Γραμματεία Ι Ενότητα 1-A3-4: Εκκλησιαστικές διατάξεις και ποίηση Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Προσχέδιο έργου Ανάδειξης των Καταλόγων και της Βιβλιοθήκης της Ιεράς Μονής Καρακάλλου (Δεκέμβριος 2008)

Προσχέδιο έργου Ανάδειξης των Καταλόγων και της Βιβλιοθήκης της Ιεράς Μονής Καρακάλλου (Δεκέμβριος 2008) Προσχέδιο έργου Ανάδειξης των Καταλόγων και της Βιβλιοθήκης της Ιεράς Μονής Καρακάλλου (Δεκέμβριος 2008)

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. 1. Ο χώρος τέλεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΩΡΑ ΚΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΩΡΑ ΚΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΩΡΑ ΚΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΝΟΛΗΣ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗΣ ΩΡΑ ΚΡΙΣΗΣ για την Ελλάδα Δ Ι Α Π Ι Σ Τ Ω Σ Ε Ι Σ Κ Α Ι Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Ε Σ Ἐπιμέλεια ἔκδοσης Βασίλης Ἀργυριάδης Ἐκδόσεις Κολοκοτρώνη 49, Ἀθήνα 105 60 Τηλ.:

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α1-2: Υστεροβυζαντινοί θεολόγοι Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ- ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ-ΘΕΣΜΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ- ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ-ΘΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ- ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ-ΘΕΣΜΟΛΟΓΙΑ Ενότητα 1: Εισαγωγικά-Ιστορική Επισκόπηση Σταμάτιος-Νικόλαος Μωραΐτης Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 9051 6 Δεκεμβρίου 2017 ΤΕΥΧΟΣ ΤΡΙΤΟ Αρ. Φύλλου 1258 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ - ΛΟΙΠΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αριθμ. 22482 Προκήρυξη θέσης καθηγητή

Διαβάστε περισσότερα

Το θέμα που θα μας απασχολήσει πάλι σήμερα είναι εκείνο της διδασκαλίας εις τα σχολεία μας του μαθήματος των

Το θέμα που θα μας απασχολήσει πάλι σήμερα είναι εκείνο της διδασκαλίας εις τα σχολεία μας του μαθήματος των ΕΙΣΗΓΗΣΙΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ. κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ Β ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΕΡΑΝ ΣΥΝΟΔΟΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ Συνοδικόν Μέγαρον, 27 Iουνίου 2017 Σεβασμιώτατοι άγιοι αδελφοί Αρχιερείς, Οφείλουμε

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019.

Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019. 69 Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019. Κυριακή ΣΤ Ματθαίου Μτθ. 9, 1 8. «...ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἐπί τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας...» (Μτθ. 9, 6) Πάντοτε ὁ λόγος περί ἐξουσίας εἶναι ἐπίκαιρος, διότι οἱ ἄνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ- ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ-ΘΕΣΜΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ- ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ-ΘΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ- ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ-ΘΕΣΜΟΛΟΓΙΑ Ενότητα 4: ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΕΒΔΟΜΗΚΟΝΤΑ (Ο )- ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ Σταμάτιος-Νικόλαος Μωραΐτης Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Α ΚΥΚΛΟΣ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ 2014. Together ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Α ΚΥΚΛΟΣ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ 2014. Together ΔΙΑΛΟΓΟΥ Α ΚΥΚΛΟΣ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ 2014 ΚΕΝΤΡΟ διαχριστιανικου διαθρησκειακου διαπολιτισμικου ΔΙΑΛΟΓΟΥ Together ορθοδοξη προσεγγιση της οικουμενικης κινησης ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΚΕΝΤΡΟ TOGETHER Βασ. Ηρακλειου 14, 8 ος

Διαβάστε περισσότερα

Εορτολογία. Ενότητα 3: Η Εορτή των Χριστουγέννων και Θεοφανείων. Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας

Εορτολογία. Ενότητα 3: Η Εορτή των Χριστουγέννων και Θεοφανείων. Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Εορτολογία Ενότητα 3: Η Εορτή των Χριστουγέννων και Θεοφανείων Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας 1. Α) Η Εορτή των Χριστουγέννων και Θεοφανείων (1 από 5) Στην Καινή Διαθήκη δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 5 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 5 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 5 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

200 χρόνια της Ελληνικής βιβλικής εταιρείας στην Κέρκυρα

200 χρόνια της Ελληνικής βιβλικής εταιρείας στην Κέρκυρα 17/02/2019 200 χρόνια Ελληνικής βιβλικής εταιρείας στην Κέρκυρα Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων Το πρωί του Σαββάτου 16 Φεβρουαρίου 2019 πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο,

Διαβάστε περισσότερα

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ας διαβάσουμε τι θα μάθουμε στο σημερινό μάθημα: Σκοπός: Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να απαντήσουμε σε ένα «γιατί»: Γιατί χρειάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ 1. ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 1925 Ιδρύεται το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. 1942 Αρχίζει

Διαβάστε περισσότερα