Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων Έκθεση από την επίσκεψη της αντιπροσωπείας της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στην Ελλάδα που πραγματοποιήθηκε από τις 28 έως τις 31 Οκτωβρίου 2012 Επικεφαλής Αντιπροσωπείας: Jan MULDER Σκοπός της επίσκεψης Από τις 28 έως τις 31 Οκτωβρίου 2012 αντιπροσωπεία επτά βουλευτών επισκέφθηκε την Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα τα ελληνοτουρκικά σύνορα και την Αθήνα. Ο σκοπός της επίσκεψης ήταν να συγκεντρωθούν πληροφορίες και να εξεταστεί επί τόπου η κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα σε σχέση με την επιτήρηση των συνόρων και την υποδοχή των αιτούντων άσυλο και των παράνομων μεταναστών. (βλέπε το πρόγραμμα στο παράρτημα) Πριν από την αναχώρησή τους, οι βουλευτές της αντιπροσωπείας συναντήθηκαν με την Επιτροπή, τη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία και με ΜΚΟ προκειμένου να συγκεντρώσουν συμπληρωματικές πληροφορίες για την κατάσταση στην Ελλάδα. 1. Επίσκεψη στα κέντρα των ελληνοτουρκικών συνόρων Η επίσκεψη επικεντρώθηκε σε τέσσερα κέντρα που βρίσκονται κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα (Φυλάκιο, Φέρες, Κομοτηνή και Βέννα). Στην Αλεξανδρούπολη η αντιπροσωπεία συναντήθηκε επίσης με τις τοπικές αρχές (διοικητές της περιφέρειας και δημάρχους) και με τις περιφερειακές αστυνομικές αρχές Φυλάκιο Ο Ταξίαρχος Γεώργιος Σαλαμάγκας, αστυνομικός διευθυντής της Αστυνομικής Διεύθυνσης της Ορεστιάδας καλωσόρισε την αντιπροσωπεία κατά την άφιξή της στο DV\ doc PE v01-00

2 κέντρο του Φυλακίου και παρουσίασε την κατάσταση στην περιοχή σε ό,τι αφορά την παράνομη μετανάστευση. Επεσήμανε ότι όλα τα άτομα που συλλαμβάνονται στα σύνορα μεταφέρονται στο κέντρο του Φυλακίου το οποίο λειτουργεί ως κέντρο πρώτης υποδοχής. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται καταγραφή, έλεγχος, ταυτοποίηση, λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και φωτογράφηση των συλληφθέντων. Πραγματοποιούνται επίσης συνεντεύξεις με τους μετανάστες προκειμένου να συγκεντρωθούν πληροφορίες για τη διαδρομή που ακολούθησαν. Η διάρκεια της κράτησης δεν μπορεί να υπερβεί τους τρείς μήνες για τους αιτούντες άσυλο. Έπειτα από τρεις μήνες αφήνονται ελεύθεροι, προμηθεύονται μια ροζ κάρτα και έχουν την υποχρέωση να ξαναπαρουσιαστούν μέσα σε έξι μήνες. Όσοι δεν έχουν υποβάλει αίτηση ασύλου μένουν στο κέντρο έως ότου επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους. Ο Ταξίαρχος επεσήμανε ότι οι περισσότεροι μετανάστες έρχονται στην Ελλάδα λόγω οικονομικών προβλημάτων. Η εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής με την Τουρκία πρέπει να βελτιωθεί σημαντικά. Μέχρι το 2011, είχαν γίνει δεκτά μόνο 138 άτομα από την Τουρκία ενώ το 2012 έγιναν δεκτά μόνο 41 άτομα. Ανέφερε επίσης ότι και με τη Γεωργία η διαδικασία της επανεισδοχής θα πρέπει να βελτιωθεί. Επεσήμανε ότι διαπιστώνεται στρέβλωση του δικαιώματος του ασύλου δεδομένου ότι πολλά άτομα υποβάλλουν αίτηση χορήγησης ασύλου μόνο όταν συλλαμβάνονται λόγω της παράνομης διαμονής τους στην Ελλάδα και ότι με τον τρόπο αυτό προσπαθούν να αποφύγουν την επιστροφή στη χώρα καταγωγής τους. Στο κέντρο παρέχονται ιατρικές υπηρεσίες (ιατρός και νοσοκόμα). Το κέντρο έχει κινήσει διαδικασίες για την πρόσληψη διερμηνέων, κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων και μέχρι το τέλος του 2012 αναμένεται να έχουν προσληφθεί έξι άτομα από την κάθε επαγγελματική κατηγορία. Σίτιση προσφέρεται τρεις φορές την ημέρα διατίθενται τηλέφωνα και υπηρεσίες καθαρισμού ενώ οι κρατούμενοι έχουν το δικαίωμα να προαυλίζονται εφόσον δεν βρέχει. Η χωρητικότητα του κέντρου είναι 374 άτομα. Αποτελείται από επτά θαλάμους εκ των οποίων ένας είναι για γυναίκες και ένας για ασυνόδευτους ανηλίκους. Το 2011 από το κέντρο πέρασαν υπήκοοι 84 χωρών, με τους Αφγανούς να αποτελούν το 55 % των κρατουμένων. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης της αντιπροσωπείας υπήρχαν 120 κρατούμενοι από τους οποίους οι 50 ήταν γυναίκες και οι 2 ασυνόδευτοι ανήλικοι. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της αντιπροσωπείας δεν σημειώθηκαν νέες αφίξεις. Ο Ταξίαρχος Γεώργιος Σαλαμάγκας επεσήμανε ότι το κέντρο ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε προκειμένου να κατασκευαστεί και ένα κέντρο ελέγχου. Όταν οι βουλευτές επισκέφθηκαν το κέντρο παρατήρησαν ότι κάθε θάλαμος περιλαμβάνει περίπου 25 κρεβάτια, τέσσερις λεκάνες και τρεις ντουζιέρες (χωρίς πόρτα). Ως κουρτίνες χρησιμοποιούνταν κουβέρτες. Ορισμένοι κρατούμενοι κατήγγειλαν ότι είχαν περιορισμένη πρόσβαση σε τηλέφωνο και σε προϊόντα υγειονομικής περίθαλψης και υγιεινής. Υποστήριξαν ότι επί δύο μήνες είχαν μόνο κρύο νερό. Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (PPE) θεώρησαν ότι οι συγκεκριμένες καταγγελίες ήταν μάλλον ανυπόστατες δεδομένου ότι οι αρχές επανέλαβαν ότι στους κρατούμενους παρέχονταν όλες οι βασικές υπηρεσίες. Ο βουλευτής της Συνομοσπονδιακής Ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/ PE v /29 DV\ doc

3 Αριστεράς των Πρασίνων των Βόρειων Χωρών (GUE) τονίζει ότι ενώ στο θάλαμο υπήρχαν 2 ασυνόδευτοι ανήλικοι, τα κρεβάτια που ήταν ξέστρωτα ήταν 4 και ότι όταν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι ρωτήθηκαν για το θέμα αυτό, απάντησαν ότι μέχρι το προηγούμενο βράδυ μοιράζονταν το θάλαμο με δύο ενήλικες Επίσκεψη στον φράχτη Στη συνέχεια, η αντιπροσωπεία μετέβη στην τοποθεσία στην οποία κατασκευάστηκε ο φράχτης και στο παρακείμενο κέντρο επιχειρήσεων. Οι αρχές επεσήμαναν ότι ο φράχτης έχει κατασκευαστεί κατά μήκος της χερσαίας μεθοριακής γραμμής μήκους 12,5 χμ που χωρίζει την Ελλάδα από την Τουρκία και ότι χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από την Ελλάδα. Ο στόχος ήταν να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Νοεμβρίου του Ο φράχτης αποτελείται από διπλή περίφραξη. Ο πρώτος φράχτης βρίσκεται στα σύνορα και ο δεύτερος φράχτης θα κατασκευαστεί σε ελληνικό έδαφος. Κατά μήκος του φράχτη έχουν εγκατασταθεί 20 κάμερες καθώς επίσης και κάμερες νυχτερινής λήψης προκειμένου να εντοπίζονται μετανάστες. Οι εικόνες μεταφέρονται στο κέντρο επιχειρήσεων. Αν εντοπιστούν μετανάστες, αποστέλλεται ομάδα περιπολίας για να τους συλλάβει. Ο Ταξίαρχος Γεώργιος Σαλαμάγκας επεσήμανε ότι το 2010, οι από τους παράνομους μετανάστες που εισήλθαν στην Ελλάδα διέσχισαν την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται σήμερα ο φράχτης Φέρες Το κέντρο των Φερών που επισκέφθηκε η αντιπροσωπεία είναι το νέο κέντρο που κατασκευάστηκε το διάστημα από τον Ιούνιο του 2011 έως τον Αύγουστο του Το πρώην κέντρο κράτησης χρησιμοποιείται πλέον ως φυλακή. Έχει χωρητικότητα 74 ατόμων και χωρίζεται σε δύο πτέρυγες. Κάθε θάλαμος έχει πέντε κρεβάτια. Στους θαλάμους δεν υπήρχαν τουαλέτες. Για να χρησιμοποιήσει κάποιος τις τουαλέτες θα πρέπει προηγουμένως να καλέσει κάποιον από τους φρουρούς. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης υπήρχαν 51 κρατούμενοι (μόνο άνδρες) εκ των οποίων οι 41 είχαν υποβάλει αίτηση για άσυλο. Οι περισσότεροι από αυτούς προέρχονται από το Ιράκ (14), το Ιράν και το Μπαγκλαντές. Υπήρχαν επίσης κρατούμενοι από την Αλγερία, το Ουζμπεκιστάν και τη Σενεγάλη. Η κράτηση μπορεί να διαρκέσει μέχρι έξι μήνες και μέχρι τρεις μήνες εφόσον έχει υποβληθεί αίτηση για άσυλο. Η κράτηση μπορεί να παραταθεί στους 12 μήνες αν δεν επιδεικνύεται πνεύμα συνεργασίας από τον κρατούμενο ή τη χώρα προέλευσης σε σχέση με τα ταξιδιωτικά έγγραφα. Ορισμένοι κρατούμενοι υποστήριξαν ότι το φαγητό δεν είναι αρκετό και ότι δεν ξέρουν τι τρώνε και εάν το φαγητό συνάδει με τις θρησκευτικές διατροφικές τους πρακτικές. Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (PPE) θεώρησαν ότι οι συγκεκριμένες καταγγελίες ήταν μάλλον ανυπόστατες δεδομένου ότι οι αρχές επανέλαβαν ότι στους κρατούμενους παρέχονται όλες οι βασικές υπηρεσίες όπως DV\ doc 3/29 PE v01-00

4 άλλωστε και ειδικά γεύματα ανάλογα με τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Η αντιπροσωπεία συναντήθηκε με εκπροσώπους του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και της οργάνωσης «Άρσις». Το ΕΣΠ προσφέρει δωρεάν νομική στήριξη σε μετανάστες και δραστηριοποιείται στα κέντρα που βρίσκονται στο Σουφλί, στο Τυχερό και στις Φέρες. Η «Άρσις» είναι μια ΜΚΟ που υποστηρίζει ασυνόδευτους ανηλίκους σε ολόκληρη την Ελλάδα. Έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο φιλοξενίας ατόμων στην Αθήνα, διαχειρίζεται έναν ξενώνα στην Αλεξανδρούπολη και σχεδιάζει την έναρξη παραδόσεων εκπαιδευτικών μαθημάτων και σεμιναρίων επαγγελματικής κατάρτισης στο Φυλάκιο και στις Φέρες. Αν οι ασυνόδευτοι ανήλικες υποβάλουν αίτηση για άσυλο λαμβάνουν στήριξη από τους εσωτερικούς δικηγόρους της οργάνωσης. Η οργάνωση χρηματοδοτείται από τα Υπουργεία Εργασίας και Υγείας Κέντρο ελέγχου στον Πόρο Το κέντρο ελέγχου βρίσκεται σε απόσταση 500 μέτρων από τα σύνορα και 7 χιλιομέτρων από τον σταθμό συνοριοφυλάκων. Μέχρι τον Μάρτιο του 2012 λειτουργούσε ως κέντρο ελέγχου για τα άτομα που συλλαμβάνονταν στην περιοχών των Φερών. Μετά τον Μάρτιο του 2012 η αστυνομία αποφάσισε να συγχωνεύσει όλες τις υπηρεσίες της περιοχής και τα άτομα που συλλαμβάνονται στις περιοχές του Τυχερού και του Σουφλίου μεταφέρονται επίσης στο κέντρο αυτό. Οι βουλευτές ενημερώθηκαν για τα διάφορα στάδια της διαδικασίας ελέγχου. Το πρώτο στάδιο συνίσταται σε έναν σωματικό έλεγχο όπου αναζητούνται στοιχεία σχετικά με τη χώρα καταγωγής (έγγραφα, εισιτήρια, αποδείξεις). Το δεύτερο στάδιο αποτελείται από τον ιατρικό έλεγχο ο οποίος πραγματοποιείται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ). Το τρίτο στάδιο αφορά το γραφείο ενημέρωσης όπου οι υπήκοοι τρίτων χωρών ενημερώνονται για τη διαδικασία και τα δικαιώματά τους. Το τέταρτο στάδιο αποτελείται από τη διαδικασία ταυτοποίησης της εθνικότητας των μεταναστών και τη διαδικασία ταυτοποίησης των διακινητών. Πραγματοποιείται ατομική συνέντευξη/ενημέρωση με τη βοήθεια διερμηνέα, εφόσον κρίνεται απαραίτητο. Στόχος επίσης της διαδικασίας αυτής είναι ο εντοπισμός ευάλωτων ομάδων. Το πέμπτο στάδιο αφορά τη λήψη αποτυπωμάτων και τη φωτογράφηση. Τα στοιχεία που συγκεντρώνονται διαβιβάζονται, στη συνέχεια, στην Αστυνομική Διεύθυνση. Αν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, κάποιος μετανάστης υποβάλει αίτηση ασύλου, η αστυνομία είναι υποχρεωμένη να παραπέμψει την αίτηση στις αρμόδιες υπηρεσίες της Αστυνομικής Διεύθυνσης της Αλεξανδρούπολης. Στο κέντρο, οι ΓΧΣ έχουν τις δικές τους σκηνές για να διενεργούν τις ιατρικές εξετάσεις. Οι εκπρόσωποι των ΓΧΣ επεσήμαναν ότι από τον Σεπτέμβριο του 2012 έχουν περάσει από το συγκεκριμένο κέντρο 50 άτομα. Στην πλειονότητά τους, πρόκειται για άνδρες νεαρής ηλικίας που φθάνουν συχνά με βρεγμένα ρούχα και είναι νηστικοί. Η διαδικασία αρχίζει με τη «διαλογή» και έχει ως στόχο τον εντοπισμό ευάλωτων ομάδων. Προσφέρονται υγρά και φαγητό. Κάθε άτομο ελέγχεται από έναν γιατρό. Οι ΓΧΣ παρέχουν επίσης νομική στήριξη. Έχουν πλέον σταματήσει να PE v /29 DV\ doc

5 προσφέρουν ψυχολογική στήριξη αν και οι εκπρόσωποί τους επεσήμαναν ότι είναι άκρως απαραίτητη. Ο Υποστράτηγος Εμμανουήλ Κατριαδάκης, γενικός αστυνομικός διευθυντής της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης έδωσε πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία αίτησης χορήγησης ασύλου, και πιο συγκεκριμένα για τη ροζ κάρτα η οποία χορηγείται στους αιτούντες άσυλο που δεν έχουν ακόμα λάβει απάντηση ή σε εκείνους που περιμένουν να καταθέσουν προσφυγή. Η κάρτα αυτή παρέχει στον κάτοχό της δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και δικαίωμα εργασίας. Ανανεώνεται κάθε έξι μήνες μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Προς το παρόν, οι αιτήσεις χορήγησης ασύλου εξετάζονται από μια επιτροπή ασύλου. Στον πρώτο βαθμό, η επιτροπή αποτελείται από έναν εκπρόσωπο της αστυνομίας και έναν εκπρόσωπο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNCHR). Στον δεύτερο βαθμό, η επιτροπή αποτελείται από έναν εκπρόσωπο της αστυνομίας, έναν εκπρόσωπο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και έναν δημόσιο υπάλληλο. Τους προσεχείς μήνες αναμένεται να συσταθεί μια νέα υπηρεσία ασύλου που θα είναι ανεξάρτητη από την αστυνομία Κομοτηνή Το κέντρο της Κομοτηνής λειτουργούσε στο παρελθόν ως αστυνομική ακαδημία η οποία ανακαινίστηκε για να μετατραπεί σε κέντρο κράτησης, όπως ακριβώς συνέβη και με τα δύο άλλα κέντρα που βρίσκονται στη Δράμα και την Ξάνθη. Το κέντρο είχε περίπου 300 κρατούμενους κατά τη στιγμή της επίσκεψης (μόνο άνδρες). Οι κρατούμενοι προέρχονταν κυρίως από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, τη Συρία και την Αλγερία. Σύμφωνα με τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), διατίθενται όλες οι βασικές υπηρεσίες και προσφέρεται πρόσβαση και σε δικηγόρους Βέννα Το κέντρο της Βέννας άνοιξε πριν από 19 χρόνια και λειτουργούσε ως χώρος αποθήκευσης ενός σιδηροδρομικού σταθμού. Ο Υποστράτηγος Εμμανουήλ Κατριαδάκης παραδέχθηκε ότι οι συνθήκες στο κέντρο είναι κάθε άλλο παρά ιδανικές και επεσήμανε ότι ο Υπουργός είχε ανακοινώσει πως το κέντρο θα κλείσει μόλις είναι έτοιμο το νέο κέντρο στη Δράμα, το οποίο σύμφωνα με υπολογισμούς θα άνοιγε έπειτα από είκοσι ημέρες ή το πολύ σε έναν μήνα 1. Η μέγιστη χωρητικότητα του εν λόγω κέντρου είναι 250 άτομα. Το κέντρο αποτελείται από πέντε πτέρυγες/θαλάμους. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης κρατούνταν από 100 έως 200 άτομα. Οι κρατούμενοι ισχυρίστηκαν ότι δεν έχουν ζεστό νερό, ότι έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε γιατρούς και ότι το κέντρο καθαρίστηκε και κάποιοι 1 Το κέντρο της Βέννας έκλεισε στις 8 Δεκεμβρίου DV\ doc 5/29 PE v01-00

6 κρατούμενοι απομακρύνθηκαν λίγο πριν από την πραγματοποίηση της επίσκεψης. Στη διάρκεια της επίσκεψης, διαπιστώθηκε ότι σε κάθε θάλαμο κρατούνταν μέχρι και 45 άτομα. Κάθε θάλαμος διαθέτει δύο τουαλέτες και μια ντουζιέρα (χωρίς πόρτα). Οι βουλευτές της Ομάδας της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (S&D), της Ομάδας της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) και της Συνομοσπονδιακής Ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/ Αριστεράς των Πρασίνων των Βόρειων Χωρών (GUE) επεσήμαναν ότι δεν είχαν όλα τα κρεβάτια στρώμα και παρατήρησαν επίσης ότι δεν υπήρχε θέρμανση, ότι οι κρατούμενοι δεν διέθεταν ζεστό ρουχισμό και ότι υπήρχε μόνο μια πηγή φωτισμού σε κάθε θάλαμο πάνω από την πόρτα. Οι πρόσφυγες επεσήμαναν ότι ήρθαν μέσω Τουρκίας ξοδεύοντας χιλιάδες δολάρια και ότι ο προορισμός τους ήταν κυρίως η Βόρεια Ευρώπη. 2. Συναντήσεις με τις αρχές της περιφερειακής αστυνομίας και τις τοπικές αρχές Ο κ. Άρης Γιαννακίδης, περιφερειάρχης της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, υπενθύμισε στην αντιπροσωπεία την κατάσταση που επικρατούσε την περίοδο όταν ημερησίως κατέφθαναν από 200 έως 400 άτομα. Υπογράμμισε ότι η βοήθεια της Frontex μέσω της αποστολής RABITS συνέβαλε καθοριστικά στον έλεγχο της κατάστασης και ότι η Ελλάδα προσπαθεί πλέον να διαδώσει το μήνυμα ότι όσοι εισέρχονται παράνομα θα κρατούνται για ένα έτος χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να μεταβούν σε άλλα κράτη μέλη. Τόνισε ότι πρέπει να επιδειχθεί αλληλεγγύη από την ΕΕ με τη μορφή οικονομικής βοήθειας και τεχνικής υποστήριξης και ότι η αλληλεγγύη αυτή θα πρέπει να επεκταθεί και στα θαλάσσια σύνορα λόγω της κατάστασης στη Συρία. Ο Ταξίαρχος Γεώργιος Σαλαμάγκας επεσήμανε ότι τα σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας αποτελούνται από χερσαία σύνορα μήκους 12,5 χμ και από ποτάμια σύνορα μήκους 80 περίπου χιλιομέτρων. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης, στην περιοχή του Έβρου κρατούνταν περίπου υπήκοοι τρίτων χωρών. Στην περιοχή του Βόρειου Έβρου, ο αριθμός των συλληφθέντων διαμορφώθηκε ως εξής: - το 2009: το 2010: το 2011: (συμπεριλαμβανομένων 890 ατόμων που συνελήφθησαν στα χερσαία σύνορα) - το 2012 μέχρι την επίσκεψη: (συμπεριλαμβανομένων 517 ατόμων που συνελήφθησαν στα χερσαία σύνορα) Το 2011 οι συλληφθέντες προέρχονταν κυρίως από το Αφγανιστάν ( άτομα, 55%), το Πακιστάν (3.872, 14%), την Αλγερία (1.956, 7%) και το Μαρόκο. PE v /29 DV\ doc

7 Το 2012 οι περισσότεροι συλληφθέντες προέρχονταν επίσης από το Αφγανιστάν αντιπροσωπεύοντας το 30% του συνολικού αριθμού κρατουμένων, με δεύτερους τους Σύριους ο αριθμός των οποίων ανήλθε σε άτομα. Το 2010 συνελήφθησαν 73 λαθρέμποροι. Το 2011, οι λαθρέμποροι που συνελήφθησαν ήταν κυρίως Αφγανοί (18) και Τούρκοι (12). Το 2012 οι περισσότεροι λαθρέμποροι ήταν Ιρακινοί (28) και Έλληνες (21). Οι λαθρέμποροι μπορούν να καταδικαστούν σε κάθειρξη που μπορεί να φθάσει έως τα 20 έτη. Οι περισσότεροι παράνομοι μετανάστες χρησιμοποιούν φθηνές πτήσεις από τις χώρες του Μαγκρέμπ με προορισμό την Τουρκία και στη συνέχεια διασχίζουν είτε τα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα με τα πόδια ανά ομάδες έως και 200 μεταναστών είτε το ποτάμι με σωσίβιες λέμβους ανά 10 έως 12 άτομα. Δεδομένου ότι το καλοκαίρι η στάθμη του ποταμού είναι πιο χαμηλή, το ποτάμι μπορεί κανείς να το διασχίσει ακόμα και με τα πόδια. Η επιτήρηση των χερσαίων συνόρων πραγματοποιείται με περιπολίες και μέσω ενός αυτοματοποιημένου συστήματος εξ αποστάσεως τηλεοπτικού ελέγχου. Στα ποτάμια σύνορα, οι αρχές οργανώνουν περιπολίες. Στην περιοχή του Έβρου οργανώνονται επίσης αποστολές διάσωσης για να αποτρέπονται περιστατικά πνιγμών, αν και τα τελευταία χρόνια δεν ήταν δυνατόν να αποτραπούν όλα τα θανατηφόρα περιστατικά. Το 2010, 22 άτομα πέθαναν από πνιγμό και 4 από το κρύο, το και 2 άτομα αντίστοιχα και το 2012, 6 και 2 άτομα αντίστοιχα. Η επιχείρηση «Ασπίδα», η οποία ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2012 παρείχε πρόσθετα μέσα για τα σύνορα, μεταξύ άλλων 2000 αστυνομικούς υπαλλήλους, οχήματα και εξοπλισμό, όπως π.χ. κάμερες θερμικής απεικόνισης. Τον Σεπτέμβριο του 2011, συνελήφθησαν μόνο 71 παράνομοι μετανάστες και τον Οκτώβριο 26. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης της αντιπροσωπείας, ήταν ακόμα σε εξέλιξη η επιχείρηση της Frontex με περιορισμένα μέσα, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν μεταξύ άλλων 26 γραφεία προσκεκλημένων, 3 υπεύθυνοι επικοινωνίας και 2 υπάλληλοι υποστήριξης της Frontex. Οι αντιπεριφερειάρχες υπογράμμισαν ότι οι κάτοικοι επέδειξαν αλληλεγγύη και βοήθησαν τους μετανάστες ακόμα και αν η περιοχή δεν βρίσκεται σε πολύ καλή οικονομική κατάσταση. Υπογράμμισαν ότι το τρέχον πρόβλημα αποτελεί και ευθύνη της ΕΕ η οποία θα πρέπει να παράσχει οικονομική στήριξη και συνοριοφύλακες. Επισημάνθηκε ότι η συνεργασία με την Τουρκία αναπτύχθηκε μετά τον Μάιο του 2010 με τη βοήθεια της Frontex. Έκτοτε οργανώνονται ταυτόχρονες περιπολίες ενώ την περίοδο αυτή αναπτύσσεται ένα κοινό σύστημα τηλεπικοινωνίας. Τόνισαν πάντως ότι η Τουρκία θα πρέπει να προστατέψει καλύτερα τα σύνορά της και να δέχεται πίσω τους υπηκόους τρίτων χωρών που εισέρχονται στην Ελλάδα μέσω των εδαφών της. Κανένας μετανάστης δεν εισέρχεται στην Ελλάδα χωρίς τη βοήθεια των λαθρεμπόρων. 3. Κέντρα στην περιοχή της Αθήνας Η αντιπροσωπεία επισκέφθηκε δύο κέντρα στην περιοχή της Αθήνας (Αμυγδαλέζα DV\ doc 7/29 PE v01-00

8 και Ελληνικό) και συναντήθηκε με τη νέα υπηρεσία ασύλου, με εκπροσώπους της Frontex, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO) και ΜΚΟ. Οι βουλευτές συναντήθηκαν επίσης με τον Υπουργό Θαλάσσιων Υποθέσεων, τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη και τον Υπουργό Υγείας. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης στην περιοχή της Αθήνας κρατούνταν υπήκοοι τρίτων χωρών, μεταξύ των οποίων και 104 γυναίκες στην Πέτρου Ράλλη, σε ένα κέντρο χωρητικότητας θέσεων Κέντρο κράτησης στην Αμυγδαλέζα Το κέντρο κράτησης στην Αμυγδαλέζα αποτελείται από δύο πτέρυγες ενηλίκων και μία πτέρυγα ανηλίκων. Στο κέντρο κρατούνται μόνο άνδρες. Τη στιγμή της επίσκεψης στην πρώτη πτέρυγα βρίσκονταν 464 κρατούμενοι ενώ στη δεύτερη 509. Στο κέντρο βρίσκονταν επίσης και 40 ανήλικοι ηλικίας 15 έως 18 ετών οι οποίοι κρατούνταν σε ξεχωριστή πτέρυγα. Από το σύνολο των κρατουμένων, οι 600 είχαν υποβάλει αίτηση για άσυλο. Οι κρατούμενοι προέρχονταν κυρίως από το Πακιστάν, το Αφγανιστάν και το Μπαγκλαντές. Οι δύο πτέρυγες ενηλίκων έχουν κατασκευαστεί από προκατασκευασμένα υλικά. Κάθε λυόμενος οικίσκος μπορεί να στεγάσει μέχρι 8 άτομα ενώ διαθέτει δύο μπάνια και κλιματισμό. Τη στιγμή της επίσκεψης οι υπεύθυνες αρχές του κέντρου προσλάμβαναν διερμηνείς (72), ψυχολόγους (100) και κοινωνικούς λειτουργούς (72). Ένα μέρος του κέντρου είναι ακόμα υπό κατασκευή. Μετά την ολοκλήρωσή του, η συνολική χωρητικότητά του υπολογίζεται ότι θα κυμαίνεται από έως άτομα. Ο διευθυντής του κέντρου επεσήμανε ότι η διαδικασία για την υποβολή αίτησης ασύλου αναφέρεται αναλυτικά σε ανακοινώσεις που βρίσκονται αναρτημένες στους τοίχους του κέντρου και ότι οι κρατούμενοι μπορούν να έχουν δωρεάν πρόσβαση σε δικηγόρο εφόσον το επιθυμούν. Η υπηρεσία αυτή παρέχεται επί του παρόντος από μια ΜΚΟ και ο στόχος είναι η συμμετοχή του δικηγορικού συλλόγου. Ο διευθυντής του κέντρου διευκρίνισε ότι οι κρατούντες που επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση ασύλου μεταφέρονται στην Πέτρου Ράλλη για να υποβληθούν στη διαδικασία της συνέντευξης, αλλά ότι προγραμματίζεται η ίδρυση ενός γραφείου ασύλου ακριβώς στο εσωτερικό του κέντρου. Σε περίπτωση που οι κρατούμενοι επιθυμούν να επιστρέψουν οικειοθελώς στη χώρα προέλευσής τους έχουν τη συνδρομή των αρχών. Προβλήματα μπορούν να προκύψουν με την πρεσβεία σε σχέση με την παροχή των ταξιδιωτικών εγγράφων. Ορισμένοι κρατούμενοι υποστήριξαν ότι επιθυμούν να επιστρέψουν στο Πακιστάν, αλλά ότι δεν έχουν χρήματα για να πληρώσουν τα εισιτήρια. Οι βουλευτές της Ομάδας της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (S&D), της Ομάδας της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) και της Συνομοσπονδιακής Ομάδας της PE v /29 DV\ doc

9 Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/ Αριστεράς των Πρασίνων των Βόρειων Χωρών (GUE) τόνισαν ότι ορισμένοι κρατούμενοι παραπονέθηκαν για την ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού. Ο διευθυντής ανέφερε ότι η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν ανορθόδοξο πόλεμο τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας των ανθρώπων που καταφθάνουν στη χώρα διεκδικώντας καλύτερους όρους ζωής. Οι άνθρωποι αυτοί προμηθεύονται συνήθως ταξιδιωτικά έγγραφα από εγκληματίες και μεταφέρονται παράνομα με στόχο να φτάσουν στη Δυτική Ευρώπη. Οι περισσότερες αιτήσεις ασύλου είναι εικονικές και δεν δικαιολογούν τη χορήγηση ασύλου. Πολλοί κρατούμενοι βρίσκονται παράνομα στην Ελλάδα από 5 έως 7 χρόνια και τη στιγμή που συλλαμβάνονται αποφασίζουν να υποβάλουν αίτηση ασύλου. Πολλά άτομα επεσήμαναν ότι θέλουν να αφεθούν ελεύθεροι και να πάνε στην Αθήνα. Στη συνέχεια, οι βουλευτές επισκέφθηκαν την πτέρυγα των ανηλίκων που έχει χωρητικότητα 40 ατόμων. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης στο κέντρο κρατούνταν 40 ανήλικοι. Η πτέρυγα περιλαμβάνει έναν χώρο ψυχαγωγίας και ένα δωμάτιο με ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Υπάρχουν επίσης ιατρικές εγκαταστάσεις. Μεγάλη βοήθεια προσφέρουν οι ΜΚΟ. Ορισμένοι ανήλικοι υποστήριξαν ότι ήθελαν να πάνε σε άλλες χώρες της ΕΕ και ότι πλήρωσαν χιλιάδες ευρώ για να έρθουν στην Ελλάδα Ελληνικό Το κέντρο αυτό αποτελείται από δύο πτέρυγες (τη νέα πτέρυγα που άνοιξε τον Ιούνιο του 2002 και την παλαιά πτέρυγα που λειτουργούσε στο παρελθόν ως βάση των ΗΠΑ) οι οποίες βρίσκονται σε απόσταση 1,5 χμ μεταξύ τους. Οι υπήκοοι τρίτων χωρών που βρίσκονται στο κέντρο αυτό περίμεναν την ολοκλήρωση της διαδικασίας επιστροφής τους, και πιο συγκεκριμένα την έκδοση μιας άδειας διέλευσης. Για τη διαδικασία επιστροφής βοήθεια παρέχεται επίσης και από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (IOM). Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (PPE) τόνισαν ότι οι κρατούμενοι έμεναν στις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις λίγες μόνο εβδομάδες, είχαν στη διάθεσή τους ιατρικές υπηρεσίες, είχαν πρόσβαση σε ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και διερμηνείς και ότι, όπως ακριβώς και στα άλλα κέντρα, οι κρατούμενοι είχαν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με επισκέπτες και να συνομιλούν τηλεφωνικώς με τους δικηγόρους, τους φίλους και τους συγγενείς τους. Στη νέα πτέρυγα που αποτελείται από 6 θαλάμους, κρατούνται 104 άτομα (κυρίως από τη βόρεια Αφρική, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές) και κάθε θάλαμος στεγάζει κατά μέσο όρο από 15 έως 20 άτομα. Έξω από τους θαλάμους έχουν εγκατασταθεί τέσσερις ντουζιέρες και πέντε τουαλέτες. Κατά την επίσκεψη στην πτέρυγα, ήταν εμφανές ότι οι θάλαμοι ήταν υπερπλήρεις, ότι οι εγκαταστάσεις υγιεινής ήταν σε κακή κατάσταση και ότι ο εσωτερικός προαυλιακός χώρος ήταν μικρός για τον αριθμό των κρατουμένων. Στην παλαιά πτέρυγα, η οποία προορίζεται για υπηκόους τρίτων χωρών που έχουν υποβάλει αίτηση οικειοθελούς επιστροφής και έχει χωρητικότητα 60 ατόμων, DV\ doc 9/29 PE v01-00

10 κρατούνταν 57 άτομα τη στιγμή της επίσκεψης, τα οποία κατά κύριο λόγο προέρχονταν από χώρες της βόρειας Αφρικής. Οι θάλαμοι δεν είχαν παράθυρα και κάποιοι από αυτούς ήταν ανήλιαγοι. Έξω από τους θαλάμους είχαν τοποθετηθεί δύο ντουζιέρες και τρεις τουαλέτες. Οι βουλευτές της Ομάδας της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (S&D), της Ομάδας της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) και της Συνομοσπονδιακής Ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/ Αριστεράς των Πρασίνων των Βόρειων Χωρών (GUE) τόνισαν ότι κάποια κρεβάτια δεν είχαν στρώματα. 4. Συναντήσεις με τις νέες υπηρεσίες ασύλου, Οργανισμούς της ΕΕ, διεθνείς οργανώσεις και ΜΚΟ 4.1. Συναντήσεις με τις νέες υπηρεσίες ασύλου Ο κ. Παναγιώτης Νίκας, διευθυντής της υπηρεσίας πρώτης υποδοχής διευκρίνισε στους βουλευτές ότι η αποστολή της υπηρεσίας του είναι η πρώτη υποδοχή των παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα ή όποιων άλλων ατόμων συλλαμβάνονται χωρίς έγγραφα. Η υπηρεσία δημιουργήθηκε πριν από έναν χρόνο, αλλά δεν είχε ακόμα τεθεί σε λειτουργία δεδομένου ότι δεν υπήρχαν κέντρα υποδοχής. Το πρώτο κέντρο υποδοχής θα δημιουργηθεί στο Φυλάκιο και βρίσκεται επί του παρόντος υπό κατασκευή. Στο μέλλον, κέντρα υποδοχής θα ανοίξουν επίσης στην Κομοτηνή (προγραμματίζονται για το 2013) και στην περιοχή του Αιγαίου ενώ παράλληλα θα διατίθενται και κινητές μονάδες σε μεμονωμένη βάση. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης, το προσωπικό της συγκεκριμένης υπηρεσίας αριθμούσε 12 μέλη. Μάλιστα, μόλις είχε ληφθεί απόφαση για αύξηση του προσωπικού στα 38 άτομα. Ο διευθυντής διευκρίνισε ότι το περιορισμένο προσωπικό εμπόδιζε την εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας και ότι υπήρχε πολιτική βούληση για την επίλυση του προβλήματος: ο Πρωθυπουργός είχε ανακοινώσει ότι από τις 500 νέες θέσεις που θα δημιουργούνταν στην ελληνική δημόσια διοίκηση, οι 200 προορίζονται για αυτές τις δύο νέες υπηρεσίες. Ο πρώτος στόχος της υπηρεσίας θα είναι ο έλεγχος των μεταναστών για να εντοπίζονται οι ευάλωτες ομάδες (π.χ. ασυνόδευτοι ανήλικες ή γυναίκες) ή οι αιτούντες άσυλο προκειμένου να παραπέμπονται στην υπηρεσία ασύλου. Τα κέντρα πρώτης υποδοχής δεν θα λειτουργούν ως εγκαταστάσεις κράτησης. Η διαμονή στα κέντρα θα είναι δυνατή μόνο για 25 ημέρες. Τα κέντρα που υπάρχουν επί του παρόντος στην περιοχή του Έβρου είναι κέντρα κράτησης ή κέντρα στα οποία κρατούνται μετανάστες που πρόκειται να απομακρυνθούν από τη χώρα και τελούν υπό την επίβλεψη της αστυνομίας, η οποία διενεργεί τη διαδικασία ελέγχου και την παραπομπή στις υπηρεσίες ασύλου. Στο μέλλον, υπεύθυνη για τα καθήκοντα αυτά θα είναι η νέα υπηρεσία πρώτης υποδοχής. Η υπηρεσία είχε ήδη ξεκινήσει να συνεργάζεται με τη Frontex, την Ευρωπαϊκή PE v /29 DV\ doc

11 Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO) και την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNCHR) με στόχο την εκπαίδευση του προσωπικού και τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού. Ο διευθυντής υπογράμμισε ότι η υπαγωγή της διαδικασίας χορήγησης ασύλου σε μια πολιτική αρχή θα συμβάλει στην ομαλοποίηση της τρέχουσας κατάστασης. Επεσήμανε επίσης ότι η συνεργασία με τις χώρες προέλευσης είναι κάποιες φορές προβληματική και ότι ορισμένες χώρες αρνούνται να συνεργαστούν σε ό,τι αφορά κυρίως την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων. Υπογράμμισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διαδραματίσει υποβοηθητικό ρόλο και να ασκήσει πίεση στις χώρες προέλευσης προκειμένου να δέχονται πίσω τους υπηκόους τους, και ότι με κάποιες χώρες υπάρχει πρόβλημα καθώς δεν δέχονται τους υπηκόους τους, όπως π.χ. η Αίγυπτος τους Παλαιστίνιους. Πρόσθεσε ότι υπάρχει καλή συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (IOM) σε σχέση με τις διαδικασίες επιστροφής. Επίσης, ο διευθυντής διευκρίνισε ότι η παρατεταμένη περίοδος κράτησης πολλών κρατουμένων οφείλεται σε διάφορους λόγους όπως π.χ. στο γεγονός ότι προσκομίζουν πλαστά έγγραφα δηλώνοντας κάποιες φορές ψευδείς χώρες καταγωγής ή στο γεγονός ότι έχουν καταστρέψει τα έγγραφά τους. Ανέφερε επίσης ότι για πολλά άτομα οι αιτήσεις ασύλου οφείλονται σε αμιγώς οικονομικά συμφέροντα και επεσήμανε το πρόβλημα των τεράστιων εγκληματικών ομάδων που δραστηριοποιούνται στο λαθρεμπόριο στην Ελλάδα. Οι βουλευτές έθεσαν ερωτήματα για τη συνεργασία με τις χώρες προέλευσης, σε σχέση κυρίως με την επανεισδοχή, την εκπαίδευση του νέου προσωπικού που θα προσληφθεί στην υπηρεσία και την ημερομηνία έναρξης λειτουργίας της νέας υπηρεσίας. Η κ. Μαρία Σταυροπούλου, διευθύντρια της υπηρεσίας ασύλου, διευκρίνισε ότι η νέα υπηρεσία ασύλου θα είναι επιφορτισμένη με την εξέταση των αιτήσεων ασύλου σε πρώτο και δεύτερο βαθμό. Η νέα υπηρεσία υπολογίζεται ότι θα τεθεί σε λειτουργία εντός του Μετά την έναρξη λειτουργίας της νέας υπηρεσίας, η αστυνομία θα σταματήσει να εξετάζει τις αιτήσεις ασύλου. Οι αιτήσεις όμως που έχουν ήδη υποβληθεί στην αστυνομία θα συνεχίσουν να τελούν υπό την ευθύνη της. Ως εκ τούτου, η εκκαθάριση των εκκρεμών αιτήσεων ασύλου που έχουν συσσωρευτεί μέχρι σήμερα θα πραγματοποιηθεί από την αστυνομία. Υπολογίζεται ότι εκκρεμεί η εκκαθάριση αιτήσεων, αν και τα αριθμητικά στοιχεία πρέπει να επικαιροποιηθούν: οι αιτήσεις πρέπει να ελεγχθούν για να διαπιστωθεί ποιες υποθέσεις είναι ακόμα ενεργές. Υπολογίζεται ότι το 30 έως το 40% των εν λόγω αιτήσεων δεν είναι πλέον ενεργές. Ο έλεγχος αυτός θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους. Σκοπός ήταν να διεκπεραιωθούν οι αιτήσεις ασύλου μέσα σε 6 μήνες. Την ίδια στιγμή, η Ανατολική Ευρώπη και η Νοτιοανατολική Ευρώπη βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση εξαιτίας του κανονισμού του Δουβλίνου. DV\ doc 11/29 PE v01-00

12 4.2. Συναντήσεις με εκπροσώπους των Οργανισμών της Ένωσης Ο κ. Γρηγόριος Αποστόλου, επικεφαλής του επιχειρησιακού γραφείου της Frontex, διευκρίνισε ότι την περίοδο εκείνη η Frontex συντόνιζε την επιχείρηση «Ποσειδών» στην Ελλάδα η οποία είχε δύο σκέλη, μια χερσαία και μια θαλάσσια επιχείρηση. Η Frontex συνεργάζεται επίσης με τις ελληνικές αρχές για την ανάπτυξη ικανοτήτων στον τομέα της διαδικασίας της επιστροφής. Υπογράμμισε ότι το επιχειρησιακό γραφείο της Frontex στον Πειραιά ήταν ένα πιλοτικό έργο που δημιουργήθηκε στο τέλος του 2010 και παρατάθηκε από το διοικητικό συμβούλιο μέχρι το 2013 με βάση την πραγματοποίηση μιας αξιολόγησης. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης, η χερσαία επιχείρηση «Ποσειδών» απαρτιζόταν περίπου από 70 γραφεία φιλοξενουμένων και υπογράμμισε τη σημασία της επιχείρησης «RABITS» για τη Frontex και τις ελληνικές αρχές, η οποία ολοκληρώθηκε στις αρχές του Υπογράμμισε ότι η επιχείρηση της Frontex ήταν μικρή σε μέγεθος. Οι ελληνικές αρχές έχουν πλέον περισσότερες ικανότητες στην περιοχή ύστερα από τη μετεγκατάσταση υπαλλήλων από άλλες περιοχές. Η Frontex θεωρεί ότι η παρουσία στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα είναι προς το παρόν επαρκής. Η Frontex θεωρεί ότι χάρη στη στήριξή της επήλθαν αρκετές βελτιώσεις, σε ό,τι αφορά κυρίως τη συνεργασία με την Τουρκία. Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (PPE) τόνισαν παράλληλα ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα αν η Τουρκία δεν αντιδράσει. Και στις δύο χώρες έχουν οριστεί σημεία επαφής ενώ παράλληλα πραγματοποιούνται τακτικές συναντήσεις με τη συμμετοχή όλων των φορέων και με τη Frontex ως παρατηρητή. Η Frontex βοήθησε επίσης στη διαδικασία ελέγχου των μεταναστών. Μετά την εγκατάσταση εμπειρογνωμόνων από άλλα κράτη μέλη ξεκίνησε η εκπαίδευση 60 ελλήνων υπαλλήλων στη διαδικασία ελέγχου, κυρίως στην περιοχή της Ορεστιάδας και της Αλεξανδρούπολης. Άλλωστε βελτιώθηκε και η συνεργασία με τις ΜΚΟ σε σχέση κυρίως με τη διαδικασία της επιστροφής. Το σχέδιο ATTICA δρομολογήθηκε πριν από πολλά χρόνια προκειμένου να παράσχει υποστήριξη στις ελληνικές αρχές για την ανάπτυξη ικανοτήτων στον τομέα της επιστροφής. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει την παροχή στήριξης για τη βελτίωση της συνεργασίας με τις πρεσβείες τρίτων χωρών και υποστηρίζει την οργάνωση ενός κέντρου για τον συντονισμό της επιστροφής και την εκπαίδευση των συνοδών. O κ. Claus Folden, επικεφαλής του κέντρου επιχειρησιακής υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), υπογράμμισε ότι η EASΟ εγκαινιάστηκε στις 19 Ιουνίου του Η συνεργασία με την Ελλάδα αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την Ελλάδα, το οποίο καλύπτει δύο έτη (1 Απριλίου Μαρτίου 2013), αλλά μπορεί να παραταθεί από τις ελληνικές αρχές. PE v /29 DV\ doc

13 Η EASO συνδράμει την Ελλάδα με ομάδες για την υποστήριξη του ασύλου. Μάλιστα, ιδρύθηκε μια νέα υπηρεσία ασύλου η οποία ωστόσο δεν λειτουργεί ακόμα. Η EASO επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ικανοτήτων για τη νέα υπηρεσία και την υποστήριξη των υφιστάμενων δομών. Η EASO παρέχει επίσης συνδρομή σε σχέση με τη μεταχείριση των ευάλωτων ομάδων και τις διαδικασίες προσφυγής. Άλλωστε, προσπαθεί να συμβάλει στον εξορθολογισμό του όγκου των εκκρεμών αιτήσεων ασύλου. Ο κ. Folden παρουσίασε την κατάσταση που επικρατεί υπογραμμίζοντας ότι τα ποσοστά αναγνώρισης ήταν ακόμα πολύ χαμηλά. Διευκρίνισε ότι οι Σύριοι που φθάνουν στη χώρα δεν υποβάλλουν αίτηση χορήγησης ασύλου και ότι ο αριθμός των αιτούντων άσυλο από την Αλβανία μειώθηκε, όταν θεσπίστηκε το σύστημα της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης εισόδου. Οι Γεωργιανοί υποβάλλουν επίσης μαζικά αιτήσεις ασύλου, αν και τα ποσοστά αναγνώρισής τους κυμαίνονται σε μηδενικά σχεδόν επίπεδα. Η EASO εκτιμά ότι οι υποθέσεις που εκκρεμούν ανέρχονται περίπου σε , αν και θεωρεί ότι περίπου υποθέσεις μπορούν να διεκπεραιωθούν εύκολα δεδομένου ότι τα πρόσωπα μπορεί πλέον να μην βρίσκονται στην Ελλάδα. Εκτιμά ότι οι αρχές χρειάζονται 18 μήνες για την αποσυμφόρηση του όγκου των εκκρεμών αιτήσεων ασύλου. Η EASO χρηματοδοτεί επί του παρόντος την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNHCR) με στόχο την ανάπτυξη ικανοτήτων που θα βοηθήσουν στη διαδικασία εκκαθάρισης του όγκου των εκκρεμών αιτήσεων ασύλου. Ουσιαστικά, η EASO έχει σχεδόν σε μόνιμη βάση έναν εκπρόσωπο στην Ελλάδα. Συνεργάζεται στενά με τις ελληνικές αρχές και βρίσκεται στο ίδιο κτίριο με τη νέα υπηρεσία ασύλου. Συνεργάζεται επίσης με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες και με τη Frontex. Ο κ. Claus Folden έθεσε το ζήτημα της απορροφητικότητας των κονδυλίων από την πλευρά της Ελλάδας υπογραμμίζοντας ότι το προσωπικό των νέων υπηρεσιών ασύλου αριθμούσε μόλις 16 άτομα. Η Frontex προσέθεσε ότι αξιολογούσε το έργο του γραφείου του Πειραιά για να αποφασίσει στη συνέχεια εάν η παρουσία της Frontex στην Ελλάδα θα γινόταν μόνιμη ή όχι. Το ζήτημα αυτό μπορεί επίσης να εξαρτηθεί και από τον προϋπολογισμό. Σε ό,τι αφορά τους παράγοντες έλξης της περιοχής, οι υπάλληλοι της Frontex διενεργούσαν ανάλυση κινδύνων με βάση τις πληροφορίες ασφαλείας καθώς τα εγκληματικά δίκτυα αντιδρούσαν πολύ γρήγορα Συναντήσεις με διεθνείς οργανώσεις και ΜΚΟ Ο κ. Γιώργος Τσαρμπόπουλος, επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNHCR) στην Ελλάδα, υπογράμμισε ότι η DV\ doc 13/29 PE v01-00

14 πρόσβαση στο άσυλο είναι πολύ περιορισμένη στην Ελλάδα. Αιτήσεις μπορούν να κατατίθενται μόνο στην Πέτρου Ράλλη και τα ποσοστά αναγνώρισης κατά τη στιγμή της επίσκεψης ήταν κάτω του το 1%. Αναφέρεται ενδεικτικά ότι από τους 129 Σύριους που υπέβαλαν αίτηση ασύλου το 2012 μόνο σε έναν χορηγήθηκε το καθεστώς του πρόσφυγα. Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNCHR) θεωρεί ότι η παράταση της περιόδου κράτησης για τους αιτούντες άσυλο στους 12 μήνες συνιστά καίριο ζήτημα στην Ελλάδα, όπως άλλωστε και το γεγονός ότι οι αιτούντες άσυλο κρατούνται μαζί με τους παράνομους μετανάστες σε κέντρα που φιλοξενούν μετανάστες λίγο πριν από την απομάκρυνσή τους από τη χώρα. Εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά με τα κριτήρια που καθορίζουν την κράτηση των αιτούντων άσυλο. Ο ίδιος θεωρεί ότι τα κέντρα θα πρέπει να αξιολογούνται με βάση δύο κριτήρια: τις υλικές συνθήκες και τις υπηρεσίες. Οι νέες εγκαταστάσεις είναι καλές σε ό,τι αφορά το πρώτο κριτήριο, αλλά το ίδιο ίσχυε και για τις παλαιότερες εγκαταστάσεις όταν είχαν εγκαινιαστεί, οι οποίες ωστόσο πλέον βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση. Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η πρόσβαση στη διερμηνεία, σε ιατρική περίθαλψη και η πρόσβαση σε δικηγόρο, υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις. Υπογράμμισε ότι στην Ελλάδα τα τελευταία 10 χρόνια έχουν αναγνωριστεί πρόσφυγες με βάση τα τρία υφιστάμενα καθεστώτα, αλλά ότι δεκάδες χιλιάδες μετανάστες περιμένουν ακόμα τη λήψη κάποιας απόφασης για την υπόθεσή τους. Τα αριθμητικά στοιχεία είναι ασαφή, επειδή έχουν υποβάλει αίτηση πολλοί οικονομικοί μετανάστες. Αναγνώρισε ότι υπάρχουν περιστατικά κατάχρησης του ασύλου και ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να απορροφήσει όλους τους παράνομους μετανάστες. Εξέφρασε επίσης την ανησυχία του σχετικά με τη μετατόπιση των ροών από την περιοχή του Έβρου προς τα νησιά όπου το κέντρο πρώτης υποδοχής δεν έχει ακόμα τεθεί σε λειτουργία, με αποτέλεσμα να μην έχουν ακόμα ξεκινήσει οι διαδικασίες ελέγχου και ιατρικής διαλογής. Επεσήμανε ότι η νέα υπηρεσία ασύλου χρειάζεται επιπλέον προσωπικό για να λειτουργήσει. Ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (IOM) υπογράμμισε ότι ο οργανισμός συνέδραμε κυρίως την Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος της οικειοθελούς επιστροφής. Από την αρχή της χρονιάς, είχαν επιστρέψει περισσότερα από άτομα. Μέχρι τον Ιούνιο του 2013 υπολογιζόταν ότι άλλα άτομα θα επωφελούνταν από τη βοήθεια του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης για να επιστρέψουν στις πατρίδες τους. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης θεωρεί ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει ανθρωπιστική κρίση με τους υπηκόους τρίτων χωρών να ζουν σήμερα μετέωροι στη χώρα: δεν μπορούν ούτε να πάνε σε άλλη χώρα της Ευρώπης αλλά ούτε και να μείνουν στην Ελλάδα. Υπογραμμίζει ότι η επανένταξη είναι μέρος της επιτυχίας της πολιτικής για την επιστροφή. Οι μετανάστες πρέπει να βρουν δουλειά και στέγη στις χώρες καταγωγής τους. PE v /29 DV\ doc

15 Σε ό,τι αφορά τα κέντρα κράτησης, θεωρεί ότι σημειώθηκε πρόοδος τους τελευταίους μήνες, κυρίως στην Κομοτηνή και την Ξάνθη. Ο κ. Πάνος Χριστοδούλου του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), διευκρίνισε ότι η οργάνωση αυτή παρέχει νομική και κοινωνική στήριξη σε αιτούντες άσυλο. Οι βασικές ανησυχίες του ΕΣΠ αφορούν: - τις συνθήκες υποδοχής: θεωρούν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι συνθήκες κράτησης είναι απάνθρωπες - τον εντοπισμό των ευάλωτων ατόμων: θεωρούν ότι δεν υπάρχει κάποιος μηχανισμός εντοπισμού για τους κρατούντες - την πρόσβαση στη διαδικασία χορήγησης ασύλου: η προγραμματισμένη μεταρρύθμιση του συστήματος δεν έχει ξεκινήσει ακόμα και το δικαίωμα υποβολής αίτησης για χορήγηση ασύλου δεν διασφαλίζεται μόνο 20 άτομα την εβδομάδα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση ασύλου στην Πέτρου Ράλλη - την παράταση της διάρκειας κράτησης στους 12 μήνες - την αύξηση των ρατσιστικών επιθέσεων και της αστυνομικής βίας. Τα μέλη του ΕΣΠ θεωρούν ότι έχουν υπάρξει βελτιώσεις στα κέντρα κράτησης του Έβρου. Ενημερώθηκαν ότι πριν από την επίσκεψη απομακρύνθηκαν από τις εγκαταστάσεις 80 Σύριοι και Αφγανοί. Ο κ. Λάζαρος Πετρομελίδης από το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων (ΕΦΠ), διευκρίνισε ότι οι μετανάστες που δεν έχουν άδεια παραμονής δεν έχουν πρόσβαση σε ΜΚΟ εξαιτίας της νομοθεσίας. Εκτίμησαν ότι, από όλα τα άτομα με τα οποία έχουν συνεργαστεί, το 70 έως 80% είναι μετανάστες που δεν έχουν άδεια παραμονής. Αν υποβάλλουν αίτηση ασύλου έχουν πιο εύκολη πρόσβαση σε ΜΚΟ, αλλά τις περισσότερες φορές δεν υποβάλλουν αίτηση επειδή φοβούνται την αστυνομία. Υπογράμμισε επίσης ότι οικογένειες κρατουμένων αναφέρουν πως όταν οι κρατούμενοι ζητούν νομική συνδρομή, το αίτημά τους απορρίπτεται. Τόνισε επίσης ότι τα ποσοστά αναγνώρισης είναι πολύ χαμηλά και αναφέρθηκε στο παράδειγμα του 2004, όταν είχαν υποβάλει αίτηση ασύλου άτομα και ως αιτούντες άσυλο αναγνωρίστηκαν μόνο οι 11 εξ αυτών. Υποστήριξε ακόμη ότι η πραγματική κατάσταση των κέντρων κράτησης αποκρύπτεται. Πριν από την επίσκεψη της Επιτρόπου Malmström, πολλοί κρατούμενοι απομακρύνθηκαν από τις εγκαταστάσεις και πραγματοποιήθηκαν βελτιωτικές παρεμβάσεις. Υπογράμμισε ότι πολλοί μετανάστες που δεν έχουν άδεια συνελήφθησαν πρόσφατα στην Αθήνα με αποτέλεσμα οι γυναίκες και/ή τα παιδιά τους να έχουν μείνει απροστάτευτα. Οι γυναίκες και τα παιδιά δεν συλλαμβάνονται. Από το 2001 έχουν σημειωθεί αρκετές ρατσιστικές επιθέσεις και τα περισσότερα θύματα δεν πηγαίνουν στην αστυνομία για να καταγγείλουν τα περιστατικά. DV\ doc 15/29 PE v01-00

16 Ο κ. Σπύρος Ριζάκος, διευθυντής της οργάνωσης «Αίτημα» διευκρίνισε ότι η οργάνωσή του ασχολείται με τα θεμελιώδη δικαιώματα μεταναστών και προσφύγων. Υπογράμμισε ότι η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει μια οικονομική κρίση κατά την άποψή του, τα μέτρα λιτότητας συνιστούν παραβίαση των δικαιωμάτων τόσο των Ελλήνων όσο και των μεταναστών. Το ελληνικό σχέδιο δράσης που καταρτίστηκε το 2010 περιελάμβανε τη δημιουργία τριών νέων υπηρεσιών ασύλου οι οποίες ωστόσο δεν έχουν ακόμα λειτουργήσει επειδή χρειάζονται νέο προσωπικό και οι προσλήψεις στον δημόσιο τομέα απαγορεύονται. Εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, παρόλο που δεν υπάρχουν κέντρα ελέγχου, πρόσφατα άνοιξαν νέα κέντρα κράτησης. Επεσήμανε επίσης ότι μέλη της οργάνωσής του προσπάθησαν να επισκεφθούν ένα κέντρο κράτησης στην Κόρινθο, αλλά τους απαγορεύτηκε η είσοδος. Θεωρεί ότι η υψηλή ανεργία και η απουσία προοπτικών για τους νέους έχουν αυξήσει τον ρατσισμό στην ελληνική κοινωνία. Επέκρινε τον τρόπο διαχείρισης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσφύγων στην Ελλάδα: ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης θα είναι υπεύθυνος για τη διαχείρισή του, γεγονός που κατά την άποψή του θα θέσει σε κίνδυνο τα διαθέσιμα προγράμματα και θα μειώσει την προστασία των αιτούντων άσυλο. Η κα. Ιωάννα Κοτσιώνη, από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, επέστησε την προσοχή στην κατάσταση που επικρατεί στη Λέσβο, όπου 75 άτομα κρατούνται για τρεις μήνες σε ένα κέντρο κράτησης ενός αστυνομικού τμήματος, η επίσημη χωρητικότητα του οποίου είναι 28 άτομα. Υπογράμμισε επίσης ότι, σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις που δημοσιοποιούνται κατά καιρούς και κάνουν λόγο για 1 εκατομμύριο παράνομους μετανάστες, σύμφωνα με έρευνες, ο αριθμός των παράνομων μεταναστών δεν υπερβαίνει τα άτομα έναντι υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στη χώρα. Η κα. Θάνου Ευγενία, γενική διευθύντρια των Γιατρών του Κόσμου, εξέφρασε την ανησυχία της για την πρόσφατη αλλαγή της νομοθεσίας σχετικά με την υποχρεωτική ιατρική εξέταση των ατόμων που εργάζονται στη βιομηχανία του σεξ και τη δημοσιοποίηση αυτών των στοιχείων. Επέκρινε επίσης την απέλαση για κινδύνους που συνδέονται με τη δημόσια υγεία. Θεωρεί άλλωστε ότι τα κονδύλια της ΕΕ χρησιμοποιούνται με εσφαλμένο τρόπο καθώς οι καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση μπορούν να φθάσουν ακόμα και τον ένα χρόνο. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να είναι πιο ενεργή στον τομέα της επιτήρησης των ΜΚΟ. Ο κ. Κωνσταντίνος Πρεάρης, εθνικός εμπειρογνώμονας από το Ινστιτούτο για τα Δικαιώματα, την Ισότητα και την Ετερότητα (I -Red), διευκρίνισε ότι το Ινστιτούτο του αναπτύσσει δύο βασικά εργαλεία: ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και δείκτες. Τα μέλη του Ινστιτούτου συγκεντρώνουν στοιχεία PE v /29 DV\ doc

17 σχετικά με την ακροδεξιά βία που έχει εκδηλωθεί μετά το 2009 κατά κύριο λόγο στην περιοχή της Αθήνας και της Κρήτης. Ο κ. Νίκος Αϊδίνης και ο κ. Δημήτρης Νικολακόπουλος από την Κίνηση Πολιτών Κέντρου Αθήνας (ΚΙ.ΠΟ.Κ.Α.) εξέφρασαν τη λύπη τους για την αύξηση των παράνομων μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας και υποστήριξαν ότι οι παράνομοι μετανάστες έφεραν την εγκληματικότητα στην πόλη, καθώς επίσης και την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, την υποβάθμιση των κατοικιών, τις κλοπές και τις ληστείες, το λαθρεμπόριο και την πορνεία. Το αποτέλεσμα ήταν πολλά καταστήματα και επιχειρήσεις να αναγκαστούν να κλείσουν και οι μολυσματικές ασθένειες να αυξηθούν. Τα μέλη της κίνησης ζήτησαν τη βοήθεια των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων σε τρεις τομείς: 1. στήριξη των νέων υπηρεσιών ασύλου 2. οργάνωση και χρηματοδότηση της επιστροφής των παράνομων μεταναστών στις χώρες τους 3. ανάπτυξη ενός επικοινωνιακού σχεδίου για τις αρχές και τους πολίτες τρίτων χωρών το οποίο θα τους ενημερώνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δέχεται μετανάστες. Τάσσονται επίσης υπέρ ενός συστήματος μετεγκατάστασης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Παράλληλα, επεσήμαναν την ελληνική φιλοξενία αναφέροντας θετικά παραδείγματα από το παρελθόν όπως π.χ. τη θετική υποδοχή που είχε επιφυλάξει η Ελλάδα στους Βούλγαρους, τους Αλβανούς, τους Πολωνούς, τους Ρώσους, τους Κούρδους κ.λπ. Υποστήριξαν ότι σήμερα η Ελλάδα αποτελεί απλά μια πύλη εισόδου στην Ευρώπη για το 70-80% των παράνομων μεταναστών οι οποίοι επιθυμούν να μεταβούν σε άλλες χώρες της ΕΕ και ότι, ως εκ τούτου, η Αθήνα έχει πάψει να είναι ευρωπαϊκή πόλη. 5. Συναντήσεις με τους υπουργούς Την τελευταία ημέρα της επίσκεψης, οι βουλευτές συναντήθηκαν με τρεις υπουργούς: - τον υπουργό Θαλάσσιων Υποθέσεων, κ. Κωνσταντίνο Μουσουρούλη - τον υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, κ. Νίκο Δένδια - τον υπουργό Υγείας, κ. Ανδρέα Λυκουρέντζο 5.1. Συνάντηση με τον Υπουργό Θαλάσσιων Υποθέσεων κ. Κωνσταντίνο Μουσουρούλη Ένας υπάλληλος του Υπουργείου Θαλάσσιων Υποθέσεων παρουσίασε την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα σε σχέση με τις θαλάσσιες μεταναστευτικές ροές και επεσήμανε ότι την περίοδο από το 2008 έως το 2011 παρατηρείται μια καθοδική τάση στις συλλήψεις μεταναστών που επιχειρούν να διασχίσουν παράνομα τα σύνορα, με τη μείωση των ροών να ανέρχεται σε ποσοστό 85%. Οι παράγοντες που συντελούν σε αυτήν τη μείωση είναι: DV\ doc 17/29 PE v01-00

18 - η αύξηση των ποινικών κυρώσεων σε βάρος των διακινητών ύστερα από τη θέσπιση ενός νόμου το η συστηματική επιτήρηση των ανατολικών θαλάσσιων συνόρων, κυρίως με την επιχείρηση της Frontex «Poseidon Sea» - η μετατόπιση των μεταναστευτικών ροών προς τα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα - η βελτίωση της συνεργασίας με τις τουρκικές αρχές, και κυρίως ο ορισμός του λιμένα Δικιλί ως σημείου επανεισδοχής στην Τουρκία. Αύξηση επίσης σημείωσαν οι άμεσες ροές από την Τουρκία προς την Ιταλία και οι ροές μεταξύ της Δυτικής Ελλάδας και της Ιταλίας. Στο πλαίσιο μιας συμφωνίας επανεισδοχής που υπογράφηκε από την Ελλάδα και την Ιταλία, οι παράνομοι μετανάστες που συλλαμβάνονται στις ιταλικές ακτές στέλνονται πίσω στην Ελλάδα. Κατά τη στιγμή της επίσκεψης, σημειώνονταν εξελίξεις λόγω κυρίως της κατάστασης στη Συρία και των ενισχυμένων μέτρων επιτήρησης που ελήφθησαν στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα («επιχείρηση Ασπίδα»). Η διακίνηση των μεταναστών με κατεύθυνση τα ελληνικά σύνορα που βρίσκονται κοντά στις τουρκικές ακτές (κυρίως προς τη Λέσβο και τη Σάμο, αλλά και τη Σύμη, το Φαρμακονήσι και το Αγαθονήσι) είχε πρόσφατα αυξηθεί, με αποτέλεσμα να αυξηθούν και τα περιστατικά έρευνας και διάσωσης. Από την 1η Ιανουαρίου 2012 μέχρι την 31η Ιουλίου 2012 στα ανατολικά θαλάσσια σύνορα είχαν συλληφθεί μόνο 102 παράνομοι μετανάστες ενώ από την 1η Αυγούστου 2012 έως τις 30 Οκτωβρίου 2012 συνελήφθησαν παράνομοι μετανάστες και διασώθηκαν 825 άτομα στο πλαίσιο 31 επιχειρήσεων διάσωσης. Σύμφωνα με τις δηλώσεις των συλληφθέντων οι περισσότεροι από αυτούς προέρχονταν από το Αφγανιστάν (667), τη Συρία (540), την Παλαιστίνη (109), την Αλγερία (98), το Μαρόκο (48), το Πακιστάν (32) και το Ιράκ (27). Ο κ. υπουργός δεν περίμενε καμία αρωγή, αλλά εξέταζε τη λήψη άλλων μέτρων με στόχο να μειωθούν οι παράγοντες έλξης για την Ελλάδα. Ύστερα από την αύξηση του αριθμού των αφίξεων, η ελληνική Ακτοφυλακή έλαβε μέτρα εντείνοντας μεταξύ άλλων τη θαλάσσια επιτήρηση των ακτών, προμηθεύοντας με επιπλέον προσωπικό και εξοπλισμό τις τοπικές δυνάμεις και ζητώντας ενίσχυση από τη Frontex και τη ΓΔ Εσωτερικών Υποθέσεων (ΓΔ HOME). Επίσης, ενίσχυσε την εσωτερική της συνεργασία με διάφορες αρμόδιες εθνικές αρχές, κυρίως μέσω του εθνικού συντονιστικού κέντρου που ιδρύθηκε το 2012, και την εξωτερική της συνεργασία με την τουρκική ακτοφυλακή και τους αστυνομικούς ακολούθους των πρεσβειών των χωρών προέλευσης. Ο κ. Κωνσταντίνος Μουσουρούλης, Υπουργός Θαλάσσιων Υποθέσεων, πήρε στη συνέχεια τον λόγο για να διευκρινίσει ότι η συνεργασία με τη Frontex, η οποία φιλοξενείται στο ίδιο κτίριο με το υπουργείο, είναι πολύ στενή και υπογράμμισε ότι η Frontex οφείλει να ενεργοποιήσει το μνημόνιο κατανόησης με την Τουρκία αν και πρέπει να πραγματοποιηθούν πολλές ακόμα ενέργειες για τη σύσφιγξη της συνεργασίας στον τομέα της έρευνας και της διάσωσης. Υποστήριξε επίσης ότι υπάρχει συνεργασία μεταξύ των ακτοφυλακών των μεσογειακών κρατών με έναν κοινό στόχο τα εγκληματικά δίκτυα. PE v /29 DV\ doc

19 Οι βουλευτές πληροφορήθηκαν ότι το εθνικό συντονιστικό κέντρο, το οποίο βρίσκεται στο κτίριο του υπουργείου, είχε μόλις ξεκινήσει να λειτουργεί και ότι μέχρι το 2013 θα ήταν σε πλήρη λειτουργία. Η συμφωνία επανεισδοχής με την Τουρκία θεωρείται πολύ γραφειοκρατική και αργή και η Τουρκία δέχεται πίσω έναν πολύ μικρό αριθμό ατόμων σε σύγκριση με τα άτομα που έχουν εισέλθει στην Ελλάδα. Επισημάνθηκε ότι η Ελλάδα δέχεται πίσω όλους τους παράνομους μετανάστες που στέλνονται από την Ιταλία και θεωρείται ότι και η Τουρκία θα πρέπει να κάνει το ίδιο. Οι διακινητές έχουν συνήθως την ίδια εθνικότητα με τους παράνομους μετανάστες. Κάποιοι από αυτούς είναι Έλληνες, αλλά ο αριθμός τους μειώθηκε μετά την έναρξη ισχύος των ποινικών κυρώσεων για τους διακινητές. Οι λαθρέμποροι λειτουργούν ως ταξιδιωτικοί πράκτορες και χωρίς διεθνή συνεργασία είναι δύσκολο να καταστραφούν αυτά τα εγκληματικά δίκτυα. Η άφιξη υπηκόων από τρίτες χώρες ασκεί μεγάλη πίεση στα μικρά νησιά, πολλά από τα οποία αριθμούν μόλις 100 κατοίκους. Όταν πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη, δεν είχε σημειωθεί κανένα θανατηφόρο περιστατικό στα ελληνικά χωρικά ύδατα τα προηγούμενα δύο χρόνια. Όσον αφορά τη διάσωση, ένα περιστατικό σημειώθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου στα τουρκικά χωρικά ύδατα όταν ένα σκάφος που μετέφερε 100 άτομα βυθίστηκε κοντά στις τουρκικές ακτές. Μέλη της Ελληνικής Ακτοφυλακής πλησίασαν στο σημείο για να βοηθήσουν, αλλά οι τουρκικές αρχές τούς ανέφεραν ότι η κατάσταση βρισκόταν υπό έλεγχο. Δυστυχώς πνίγηκαν από 50 έως 60 άτομα, μεταξύ αυτών και 20 παιδιά. Οι λόγοι που προκαλούν αυτά τα περιστατικά αποτυπώθηκαν με τον πλέον παραστατικό τρόπο σε μία από τις διαφάνειες της παρουσίασης η οποία περιελάμβανε μια φωτογραφία με τις οδηγίες που δίνονται στους μετανάστες όταν προσπαθούν να εισέλθουν παράνομα στην Ελλάδα με φουσκωτά σκάφη: «Μόλις επιβιβαστείς στο σκάφος κατάστρεψε και ρίξε στο νερό κάθε αποδεικτικό έγγραφο ταυτότητας. Μετά από 15 λεπτά θα φτάσεις στην Ελλάδα. Μόλις εμφανιστεί το ελληνικό περιπολικό σκάφος, άφησε το να πλησιάσει και μετά τρύπησε με το μαχαίρι έναν από τους αερόσακους που βρίσκονται στο πίσω μέρος του φουσκωτού σκάφους. Μην φοβηθείς, οι Έλληνες θα σε σώσουν. Δεν μπορούν να σε στείλουν πίσω στις τουρκικές ακτές. Μην μιλήσεις καθόλου αγγλικά. Προσποιήσου ότι δεν καταλαβαίνεις καθόλου αγγλικά. Επανάλαβε τη λέξη «ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ, ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ» και δώσε το όνομα «Ali MOHAMED». Προσπάθησε να καταστρέψεις αυτό το χαρτί εγκαίρως.» Ο κ υπουργός επεσήμανε ότι η οικονομική κατάσταση είναι δύσκολη και ότι η χρηματοδότηση είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί η παρουσία σκαφών και προσωπικού κατά μήκος της ακτής καθώς η Ελλάδα διαθέτει θαλάσσια σύνορα μήκους χμ. Παρασχέθηκε βοήθεια μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Συνόρων, αν και πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία σε ό,τι αφορά κυρίως τη DV\ doc 19/29 PE v01-00

20 χρηματοδότηση για νέο εξοπλισμό Συνάντηση με τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη κ. Νίκο Δένδια Ο κ. Δένδιας ξεκίνησε την παρουσίασή του περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή του Έβρου και επισημαίνοντας τις επιτυχίες της επιχείρησης «Ξένιος Ζευς». Τον Αύγουστο του 2012 στην περιοχή του Έβρου ξεκίνησε μια νέα επιχείρηση για την αντιμετώπιση των ροών αφίξεων. Ενώ μέχρι τότε καταγράφονταν πάνω από 400 αφίξεις ημερησίως, κατά τη στιγμή της επίσκεψης δεν καταγράφονταν πάνω από 10 αφίξεις την ημέρα με την προσοχή να έχει μετατοπιστεί προς τα νησιά του Αιγαίου. Στην περιοχή έχουν πλέον τοποθετηθεί αστυνομικοί και ο διαθέσιμος εξοπλισμός είναι περισσότερος. Στόχος είναι να συνεχιστεί η επιχείρηση και το 2013, αν και αυτό εξαρτάται από τη διαθέσιμη χρηματοδότηση. Ο κ. υπουργός σημείωσε ότι η κατάσταση στις ελληνικές πόλεις και κυρίως στην Αθήνα έχει βελτιωθεί αισθητά. Οι νέες υπηρεσίες ασύλου αναμένεται να τεθούν σύντομα σε λειτουργία. Στο εγγύς μέλλον θα προσληφθούν 200 υπάλληλοι. Η ευθύνη για την επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου θα μεταβιβαστεί τότε στις νέες υπηρεσίες και δεν θα βαρύνει την αστυνομία. Ωστόσο, η αστυνομία θα πρέπει να διεκπεραιώσει τον όγκο των αιτήσεων που εκκρεμούν. Την περίοδο αυτή οι αιτήσεις αρχειοθετούνται ηλεκτρονικά και η διαδικασία αυτή αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους. Με τον τρόπο αυτόν θα γίνει γνωστός ο ακριβής αριθμός των εκκρεμών αιτήσεων. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των αιτήσεων που είναι ακόμα ενεργές κυμαίνεται από έως Με τη βοήθεια της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNHCR), ο στόχος είναι να εκκαθαριστεί ο όγκος των εκκρεμών αιτήσεων μέχρι το τέλος του Η υπηρεσία πρώτης υποδοχής θα είναι υπεύθυνη για τα κέντρα πρώτης υποδοχής. Ορισμένα κέντρα ήταν ακόμα υπό κατασκευή κατά τη στιγμή της επίσκεψης και σύμφωνα με τον προγραμματισμό τα κέντρα στη Σάμο και τη Χίο θα ήταν έτοιμα τον Νοέμβριο του 2012 και το κέντρο στο Φυλάκιο στις αρχές του Ο κ. Δένδιας υπογράμμισε ότι οι εγκαταστάσεις στη Βέννα και στο Ελληνικό που δέχθηκαν την επίσκεψη της αντιπροσωπείας θα έκλειναν πριν τον Μάρτιο του Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της χρηματοδότησης, υπογράμμισε ότι το πρόβλημα της απορροφητικότητας έχει επιλυθεί και ότι η Επιτροπή έχει ενημερωθεί ότι πρέπει να διατεθεί πρόσθετη χρηματοδότηση. Οι αλλαγές που επήλθαν στους κανονισμούς των ταμείων οι οποίοι πλέον επιτρέπουν την αύξηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης στο 95% εκτιμήθηκαν δεόντως από την Ελλάδα. Ο κ. υπουργός επεσήμανε επίσης ότι για τον εξορθολογισμό των ταμείων, η ευθύνη για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων θα μεταβιβαζόταν μέσα στους επόμενους 2 έως 3 μήνες στο υπουργείο του. 1 Το κέντρο της Βέννας έκλεισε στις 8 Δεκεμβρίου PE v /29 DV\ doc