ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ, ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ, ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία» ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ, ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΛΛΑΡΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Επιβλέπων Καθηγητής ΜΠΑΚΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Μεταπτυχιακός φοιτητής Υπότροφος Ι.Κ.Υ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΑΣΤΕΡΙΟΣ Μέλος τριμελούς επιτροπής ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Μέλος τριμελούς επιτροπής Θεσσαλονίκη Οκτώβριος 2009

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές αποτελούν συχνό φαινόμενο στην καθημερινή κλινική πράξη των ιατρών και επηρεάζουν σημαντικά την κλινική εικόνα και την πορεία ενός ασθενούς. Η εργασία αυτή ως στόχο έχει να αναλύσει το θεωρητικό υπόβαθρο των διαταραχών αυτών και μέσω αυτού να καταρτίσει συγκεκριμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα που θα συντελέσουν στην επιμόρφωση των νέων ιατρών και στην ενιαία και αποτελεσματική αντιμετώπιση των ηλεκτρολυτικών διαταραχών. Παράλληλα θα καταγράψει την συχνότητα εμφάνισης των διαταραχών στις εισαγωγές ασθενών μια παθολογικής κλινικής ενός επαρχιακού νοσοκομείου καθώς και την αντιμετώπιση τους.h διενέργεια αυτής της εργασίας έγινε με την βοήθεια της υποτροφίας που χορήγησε το ίδρυμα κρατικών υποτροφιών( Ι.Κ.Υ.).

3 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Η υπονατριαμία ορίζεται ως η συγκέντρωση του νατρίου πλάσματος σε τιμές κάτω του 135 meq/l. 1 Όπως όλες οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές, δεν αποτελεί νόσο αλλά εκδήλωση ποικίλων διαταραχών. Η βασική κατεύθυνση στην αναζήτηση των αιτίων της είναι ο καθορισμός της ωσμωτικότητας του πλάσματος (πίνακας 1). 2 Συνήθως η υπονατριαιμία αντικατοπτρίζει καταστάσεις υποτονίας του πλάσματος (<280 mosm/kg). 1,2 Ωστόσο η ωσμωτικότητα μπορεί να είναι αυξημένη ή και φυσιολογική. Σε αυξημένη, η υπονατριαιμία οφείλεται συνήθως σε υπεργλυκαιμία ή σπανιότερα φορές σε ενδοφλέβια χορήγηση μαννιτόλης και σκιαστικών ουσιών. 1,2 Φυσιολογική ωσμωτικότητα αντίθετα υπάρχει στις καταστάσεις ψευδοϋπονατριαιμίας όπως σε υπερπρωτεϊναιμία και την υπερλιπιδαιμία (κυρίως τριγλυκεριδίων και όχι τόσο χοληστερίνης). 3,4 Τα περισσότερα όμως αίτια υπονατριαιμίας συνδέονται με χαμηλή ωσμωτικότητα του πλάσματος. 5 Στη διάκριση αυτών σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζει ο προσδιορισμός του εξωκυττάριου ύδατος (ECF) και η ποσότητα του νατρίου που αποβάλλεται με τα ούρα. 2,5 Σε υποβολαιμικές καταστάσεις τα αίτια διακρίνονται σε εξωνεφρικής αιτιολογίας όπου το νάτριο ούρων (U na ) < 10 meq/l και σε νεφρικά αίτια με U na > 20 meq/l. 2 Στην πρώτη περίπτωση περιλαμβάνεται η αφυδάτωση από εμέτους και διάρροιες, ενώ στη δεύτερη η χρήση διουρητικών (θειαζιδικά), νεφροπάθειες με απώλεια Na +, ο υποαλδοστερονισμός 6. Η υπονατριαιμία, απουσία ελάττωσης του όγκου του εξωκυττάριου υγρού, οφείλεται συνήθως σε αυξημένη έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης (ADH) που οδηγεί σε μειωμένη απέκκριση ελεύθερου ύδατος. Η διαταραχή αυτή αποκαλείται σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης (SIADH) και οφείλεται σε ποικίλα αίτια (πίνακας 2). Ο μηχανισμός εμφάνισης μπορεί να είναι είτε η ακανόνιστη ή έκτοπη έκκριση ADH, είτε η επαναρύθμιση του ωσμωστάτη σε χαμηλότερα από τα φυσιολογικά επίπεδα. 2

4 Άλλα λιγότερο πιθανά αίτια της υπονατριαιμίας σε καταστάσεις με φυσιολογικό εξωκυττάριο υγρό είναι ο υποθυρεοειδισμός, η επινεφριδική ανεπάρκεια, η ψυχογενής πολυδιψία, η μετεγχειρητική υπονατριαιμία και η ιδιοσυγκρασιακή αντίδραση σε φάρμακα. 7

5 ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ (ωσμωτικότητα) ΙΣΟΤΟΝΗ ( mOsm/Kgr) 1)Υπερπρωτεϊναιμία 2)Υπερλιπιδαιμία ΥΠΟΤΟΝΗ (< 280mOsm/Kgr) ΥΠΕΡΤΟΝΗ (>295 mosm/kgr) 1)Υπεργλυκαιμία 2)Μαννιτόλη, σορβιτόλη 3)Σκιαστικές ουσίες ΕΛΑΤΤΩΜΕΝΟ ECF 1) U na < 10 meq/l o Διάρροιες o Έμετοι 2) U na > 20 meq/l o Διουρητικά o Νεφροπάθειες o Υποαλδοστερισμός o Πολυουρική φάση ΟΝΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ECF 1. SIADH 2. Υποθυρεοειδισμός 3. Ανεπάρκεια αλατοκορτικοειδών 4. Ψυχογενής πολυδιψία 5. Μετεγχειρητικά 6. Φάρμακα ΑΥΞΗΜΕΝΟ ECF 1. Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια 2. Ασκίτης 3. Νεφρική ανεπάρκεια Πίνακας 1 Αίτια Υπονατριαιμίας

6 Τέλος, η υπονατριαιμία μπορεί να συνυπάρχει με καταστάσεις αυξημένου εξωκυττάριου ύδατος (οιδηματώδεις καταστάσεις), όπως η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, η κίρρωση του ήπατος, το νεφρωσικό σύνδρομο και η προχωρημένη νεφρική ανεπάρκεια. 8,9 Βλάβη Κ.Ν.Σ. Ασθένειες Κακοήθειες Φάρμακα Άλλες Αιτίες Πνευμόνων Κάκωση Φυματίωση Θύμωμα Καρβαζεπάμη Μετεγχειρητικά κεφαλής Υπαραχνοειδής Βακτηριακή Βρογχογενές Αντικαταθλιπτικά Έντονο Άλγος αιμορραγία πνευμονία Καρκίνωμα Υδροκέφαλος Ασπεργίλλωση Οστεοσάρκωμα Αντινεοπλασματικά Stress Όγκος Χρήση Παγκρεατικό NSAIDs (Μη AIDS (Σύνδρομο εγκεφάλου Αναπνευστήρα Καρκίνωμα στερινοειδή αντιφλεγμονώδη) επίκτητης ανοσοανεπάρκειας) Εγκεφαλίτιδα Λέμφωμα Σωματοστατίνη Υποκαλιαιμία Guillain Barre Λευχαιμία Χλωροπροπαμίδη Μηνιγγίτιδα Οξεία Ψύχωση Αδενοκαρκίνωμα παχέως εντέρου Καρκίνωμα Προστάτη Καρκίνωμα Νεφρού Πίνακας 2 Αίτια SIADH Οι κλινικές εκδηλώσεις της υπονατριαιμίας έχουν σχέση κυρίως με τη αύξηση του όγκου των εγκεφαλικών κυττάρων ή ακόμα και το εγκεφαλικό οίδημα που μπορεί να προκαλέσει η ωσμωτική μετακίνηση του ύδατος. Για τον λόγο αυτό τα συμπτώματα είναι κυρίως νευρολογικά και σχετίζονται με την ταχύτητα της εγκατάστασης και το βαθμό της υπονατραιμίας. Οι ασθενείς μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί ή να εκδηλώσουν ναυτία, εμέτους και να παρουσιάσουν σταδιακά κεφαλαλγία, λήθαργο, σύγχυση, επιληπτικές κρίσεις ακόμα και κώμα. 1,2 Στόχοι της θεραπείας είναι η αύξηση της συγκέντρωσης του Να + με περιορισμό της πρόσληψης ύδατος και αύξηση της αποβολής του, όπως και η διόρθωση της

7 υποκείμενης διαταραχής. Η ποσότητα του Να + που απαιτείται για να αυξηθεί η συγκέντρωση του στο πλάσμα υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας το έλλειμμα της συγκέντρωσης του Να + στο πλάσμα επί το ολικό ύδωρ του οργανισμού ( 60% του συνολικού βάρους, αν και σε γυναίκες και ηλικιωμένους μπορεί να είναι μικρότερο). Ο ρυθμός της διόρθωσης εξαρτάται από την ύπαρξη ή όχι νευρολογικής συμπτωματολογίας. Συνιστάται να μην είναι μεγαλύτερη από 12 meq/l το 24ωρο και η αποκατάσταση να έχει ως στόχο την τιμή πλάσματος 125 meq/l. Σε βαριά συμπωματική υπονατριαιμία απαιτείται διόρθωση της τάξεως 1-2 meq/l την ώρα για τις πρώτες 3-4 ώρες χωρίς να αλλάζει ο ημερήσιος στόχος. Ο κίνδυνος από την ταχεία διόρθωση της υπονατριαιμίας είναι η ανάπτυξη του συνδρόμου ωσμωτικής απομυελίνωσης ( ODS ), μιας νευρολογικής διαταραχής που χαρακτηρίζεται από χαλαρή παράλυση, δυσαρθρία και δυσφαγία. Ιδιαίτερα επιρρεπείς είναι οι ασθενείς με χρόνια υπονατριαιμία. 1,2

8 ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Ως υπερνατριαιμία ορίζεται η συγκέντρωση του Na + στο πλάσμα που υπερβαίνει τα 145 meq/l. Επειδή το νάτριο και τα ανιόντα που το συνοδεύουν αποτελούν τα κύρια δραστικά ωσμώλια του εξωκυττάριου ύδατος (ECF), η υπερνατριαιμία είναι μια κατάσταση υπερωσμωτικότητας. 2,10 Η συχνότερη αιτία της είναι η σημαντική απώλεια ελεύθερου ύδατος από τον ασθενή, ο οποίος όμως αδυνατεί να το αναπληρώσει καθώς είτε ο μηχανισμός της δίψας δεν είναι φυσιολογικός, είτε η πρόσβαση σε υγρά είναι περιορισμένη (βρέφη, σωματικά ανάπηροι, ασθενείς με νοητικά προβλήματα, μετεγχειρητικοί ασθενείς καθώς και διασωληνωμένοι σε Μ.Ε.Θ.) 11,12 Τα αίτια της απώλειας ύδατος μπορεί να είναι νεφρικής ή εξωνεφρικής αιτιολογίας. Η μη νεφρικής αιτιολογίας απώλεια ύδατος μπορεί να εμφανιστεί είτε με την αύξηση των άδηλων απωλειών ( δέρμα και αναπνευστικό σύστημα ) είτε με απώλεια από το γαστρεντερικό σύστημα. Στην πρώτη περίπτωση ανήκουν ο πυρετός, η έντονη άσκηση, η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες, τα εγκαύματα και ο μηχανικός αερισμός. Στην δεύτερη έχουμε κυρίως τις διάρροιες και μάλιστα αυτές που οφείλονται σε ωσμωτικά υπακτικά (λακτουλόζη) και τις ιογενείς γαστρεντερίτιδες. 13,14 Στα νεφρικά αίτια περιλαμβάνεται η χρήση διουρητικών (κυρίως των διουρητικών της αγκύλης), η ωσμωτική διούρηση και ο άποιος διαβήτης 2,10,15. Σε ωσμωτική διούρηση μπορεί να οδηγήσουν η υπεργλυκαιμία, η ενδοφλέβια χορήγηση μαννιτόλης και η αυξημένη ενδογενής παραγωγή ουρίας. Ο άποιος διαβήτης διαχωρίζεται ον κεντρικό (CDI) ο οποίος οφείλεται σε μειωμένη παραγωγή ή έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης και στο νεφρογενή (NDI) όπου υπάρχει αντίσταση στη δράση της αντιδιουρητικής ορμόνης στο τελικό όργανοστόχο (νεφρό). Ο κεντρικός προέρχεται συνήθως από τραυματισμό, κοκκιωματώδη νόσο, νευροχειρουργική επέμβαση, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, νεοπλασία ή είναι ιδιοπαθής. Ο νεφρογενής μπορεί να είναι κληρονομικός (μεταλλάξεις) ή επίκτητος. Ο τελευταίος αφορά σποραδικά κρούσματα και οφείλεται σε φάρμακα (λίθιο), υπερασβεσταιμία, νέκρωση

9 νεφρικών θηλών και υποκαλιαιμία. Τέλος, υπερνατριαιμία μπορεί να εμφανιστεί στον πρωτοπαθή αλδοστερισμό, όπου όμως διαδράμει συνήθως ασυμπτωματικά καθώς και σε μεγάλη πρόσληψη νατρίου μέσω της ενδοφλέβιας χορήγησης υπέρτονων διαλυμάτων. Η κλινική εικόνα της υπερνατριαιμίας δεν είναι ειδική αλλά κυρίως οφείλεται στην υπερωσμωτικότητα που την συνοδεύει. Ο μειωμένος όγκος των εγκεφαλικών κυττάρων συνδέεται με αυξημένη επίπτωση υπαραχνοειδούς ή ενδοεγκεφαλικής αιμορραγίας. 16 Κύρια συμπτώματα είναι οι μεταβολές της ψυχικής κατάστασης, ναυτία, έμετοι, αδυναμία, εστιακά νευρολογικά ελλείμματα και επιληπτικές κρίσεις. Συχνά συνυπάρχει ιστορικό πολυδιψίας και πολυουρίας καθώς και σημεία υπογκαιμίας, ακόμα και υπογκαιμικό shock. Η υπερνατριαιμία με νάτριο άνω του 180 meq/l, ειδικά η οξέως εμφανιζόμενη, μπορεί να οδηγήσει και στο θάνατο. 10,2 Η θεραπεία της έχει ως στόχο τη διακοπή της συνεχιζόμενης απώλειας ύδατος αντιμετωπίζοντας την υποκείμενη αιτία και συγχρόνως τη διόρθωση του ελλείμματος. Το τελευταίο υπολογίζεται με τον τύπο: Έλλειμμα ύδατος(lt) =[ (συγκέντρωση Na + στο πλάσμα -140) /140] x ολικό ύδωρ Το ολικό ύδωρ του σώματος υπολογίζεται περίπου στο 60% του σωματικού βάρους του ασθενούς. Η διόρθωση γίνεται βραδέως εντός ωρών με παρακολούθηση του ασθενούς λόγω του κινδύνου εγκεφαλικού οιδήματος από μια ταχεία διόρθωση. Σε ασθενείς με νευρογενή άποιο διαβήτη χορηγείται δεσμοπρεσίνη ενδορρινικά, παράλληλα με δίαιτα πτωχή σε αλάτι και μικρές δόσεις θειαζιδικών διουρητικών. Τέλος, σε ασθενείς με νεφρογενή άποιο διαβήτη γίνεται διακοπή του υπεύθυνου φαρμάκου ή αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας. 2,10

10 ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Ως υποκαλιαιμία ορίζεται η συγκέντρωση του καλίου στο πλάσμα σε τιμές κάτω του 3,5 meq/l. Το 95% του καλίου του σώματος βρίσκεται ενδοκυττάρια. 2,17 Η συγκέντρωσή του στο πλάσμα διατηρείται μέσα σε στενά όρια διακύμανσης χάρη σε δύο μηχανισμούς, την ανακατανομή μεταξύ κυττάρου και εξωκυττάριου χώρου καθώς και την ισορροπία μεταξύ πρόσληψης και αποβολής του από τον οργανισμό. 17,2 Με βάση αυτό γίνεται και διαχωρισμός των αιτιών της υποκαλιαιμίας σε 4 ομάδες ανάλογα με το μηχανισμό που τα προκαλεί (Πίνακας 3). 2, ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ o Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών χωρίς κάλιο o Περιορισμός διαιτητικού καλίου 2. ΑΝΑΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ o Μεταβολική αλκάλωση o Περίσσεια με ινσουλίνη o Β-αγωνιστές o Διόρθωση μεγαλοβλαστικής αναιμίας o Χορήγηση αυξητικού παράγοντα των λευκών αιμοσφαιρίων( κοκκιοκυττάρων) o Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου( κατεχολαμίνες) o Υποκαλαιμική περιοδική παράλυση o Δηλητηρίαση με βάριο, θεοφυλλίνη 3. ΑΠΩΛΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ o Διάρροιες, έμετοι o Ειλεοστομία o Ειλεός o Σύνδρομο Zollinger-Ellison 4 ΝΕΦΡΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ o Αύξηση αλδοστερόνης 1) Σύνδρομο Conn (πρωτοπαθής υπεραλδοστερισμός) 2) Σύνδρομο Cushing 3) ACTH 4) Σύνδρομο Barttet 5) Σύνδρομο Gitelman 6) Δευτεροπαθής υπεραλδοστερισμός (κίρρωση, καρδιακή ανεπάρκεια) 7) Συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων 8) Κακοήθης υπέρταση o Χρήση διουρητικών (θειαζίδες, διουρητικά της αγκύλης) o Νεφρική βλάβη 1) Νεφρική σωληναριακή οξέωση (τύπου 1 και 2) 2) Πολυουρική φάση ΟΝΑ 3) Νεφροτοξικά φάρμακα (αμινογλυκοσίδες, κυτταροτοξικά) 4) Σύνδρομο Liddle Πίνακας 3 Αίτια υποκαλιαιμίας

11 Η κλινική εικόνα της υποκαλιαιμίας ποικίλει ανάλογα με το βαθμό της. Συνήθως σε τιμές άνω των 3 meq/l παραμένει ασυμπτωματική. Καθώς η συγκέντρωση μειώνεται, εμφανίζονται κόπωση, μυαλγίες και μυϊκή αδυναμία. 2,22 Σε βαρύτερες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε παράλυση, παραλυτικό ειλεό ακόμα και το θάνατο μέσω παράλυσης των αναπνευστικών μυών. Αυξάνει τον κίνδυνο ραβδομυόλυσης, αλλά και τοξικού δακτυλιδισμού λόγω της αύξησης της συγγένειας μεταξύ της διγοξίνης και των καρδιακών κυττάρων. Προκαλεί διάφορες αρρυθμίες, όπως έκτακτες κολπικές και κοιλιακές συστολές, παροξυσμικές κολπικές ταχυκαρδίες, κολποκοιλιακό αποκλεισμό και κοιλιακές ταχυκαρδίες. Τέλος, επιφέρει χαρακτηριστικές ηλεκτροκαρδιογραφικές διαταραχές όπως επιπέδωση των Τ και ενίσχυση των U κυμάτων, κατάσπαση του ST που δίνουν συχνά την εικόνα παράτασης QΤ. 2,17,23 Αρχικός στόχος της θεραπείας είναι η αναγνώριση της αιτίας και η αντιμετώπιση της, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες και συγχρόνως να διορθωθεί το έλλειμμα. Υπολογίζεται ότι για κάθε μείωση της συγκέντρωσης του καλίου κατά 1 meq/l αντιστοιχεί απώλεια meq. Συνήθως για την διόρθωση αρκεί η διακοπή των διουρητικών και η χορήγηση από του στόματος διαφόρων μορφών ουσιών βραδείας αποδέσμευσης καλίου. Όταν όμως έχουν εκδηλωθεί καρδιακές αρρυθμίες, παράλυση ή διαβητική κετοξέωση, τότε η ενδοφλέβια χορήγηση με τη μορφή KCl κρίνεται απαραίτητη. Ο ρυθμός έγχυσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 20 meq/l/h. Αδυναμία διόρθωσης μπορεί να υποκρύπτει συνυπάρχουσα υπομαγνησαιμία, η οποία πρέπει να αναζητείται και να διορθώνεται πρώτη. 2,17,22

12 ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Ως υπερκαλιαιμία ορίζεται η συγκέντρωση του καλίου στο πλάσμα σε τιμές άνω του 5 meq/l. 2,24 Τα αίτια της είναι συνήθως η μετακίνηση του καλίου από τα κύτταρα, όπου βρίσκεται το ανιόν, στον εξωκυττάριο χώρο ή η αδυναμία του οργανισμού να το αποβάλει από τους νεφρούς (πίνακα 4). 2,24 Η αυξημένη πρόσληψη σπάνια μπορεί να οδηγήσει σε υπερκαλιαιμία. Αντίθετα, συχνά σε ασυμπτωματικούς ασθενείς ανακαλύπτονται υψηλές τιμές καλίου στο πλάσμα χωρίς αυτές να αντιπροσωπεύουν τις πραγματικές. Το φαινόμενο της ψευδοϋπερκαλιαιμίας, όπως ονομάζεται οφείλεται σε σφάλματα κατά την αιμοληψία (παρατεταμένη περίδεση), αιμόλυση του δείγματος ή συνυπάρχουσα θρομβοκυττάρωση ή λευκοκυττάρωση ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΠΟΒΟΛΗ o Οξεία και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια o Νεφροπάθειες (Σ.Ε.Λ., Διάμεση νεφρίτιδα, αμυλοείδοση, δρεπανοκυτταρική αναιμία) o Μειωμένη σύνθεση αλδοστερόνης (Νόσος Addison, συγγενής ανεπάρκεια επινεφριδίων) o Υπορενιναιμικός υποαλδοστερισμός o Ψευδοϋποαλδοστερινισμός( τύπου Ι & ΙΙ) o Καλιοσυντηρητικά διουρητικά o Μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη o Αντιυπερτασικά (αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου) o Ηπαρίνη o Κυκλοσπορίνη 2. ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ o Μαζική απελευθέρωση ύστερα από λύση όγκου, ραβδομυόλυση, εκτεταμένα εγκαύματα, εσωτερική αιμορραγία, βαριά λοίμωξη o Μεταβολική οξέωση (Για κάθε μείωση του ph κατά 0,1 το κάλιο ανεβαίνει κατά 0,7 meq/l) o Ανεπάρκεια ινσουλίνης o Υπερκαλιαιμική περιοδική παράλυση o Φάρμακα (Τοξικός δακτυλιδισμός, β-αποκλειστές, μυοχαλαρωτικά) o Έντονη άσκηση (αυτοπεριοριζόμενη ασυμπτωματική) Πίνακας 4 Αίτια υπερκαλιαιμίας 2,24

13 Η κλινική εικόνα της υπερκαλιαιμίας σχετίζεται με την επίπτωση της στην κυτταρική μεμβράνη των κυττάρων, την οποία εν μέρει αποπολώνει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την νευρομυϊκή δυσλειτουργία και συνεπώς μυϊκή αδυναμία ακόμα και χαλαρή παράλυση. 28 Μπορούν να εμφανιστούν διάρροιες και κοιλιακά άλγη, ενώ επιδεινώνει την μεταβολική οξέωση και οδηγεί μέσω αυτής σε αναπνοή Kussmaul. Η πιο επικίνδυνη δράση της όμως είναι στο μυοκάρδιο όπου σε τιμές άνω του 7 meq/l μπορεί ακόμη και αιφνιδίως να οδηγήσει σε βραδυκαρδία, κοιλιακή μαρμαρυγή και ασυστολία (καρδιακή ανακοπή). Εμφανίζει χαρακτηριστικές αλλοιώσεις στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, όπως οξυκόρυφα Τ, παράταση του PR και του QRS και επιπέδωση των Ρ. Αυτές όμως πολλές φορές μπορεί να λείπουν ακόμα και σε αρκετά υψηλές τιμές. 29,30 Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από τη συγκέντρωση στο πλάσμα, την εμφάνιση ή μη ηλεκτροκαρδιογραφικών μεταβολών, τη σχετική μυϊκή αδυναμία και τη δυνατότητα των νεφρών να παράγουν ούρα. Σε επείγουσες καταστάσεις για την άμεση προφύλαξη του μυοκαρδίου χορηγούνται ενδοφλεβίως ιόντα ασβεστίου (γλυκονικό ασβέστιο), τα οποία έχουν άμεση αλλά μικρής διάρκειας δράση. Παράλληλα για την μετακίνηση του καλίου εντός των κυττάρων χορηγείται ενδοφλεβίως ινσουλίνη με γλυκόζη. 31,32 Σε συνυπάρχουσα οξέωση είναι χρήσιμη και η χορήγηση διττανθρακικών. 33 Μπορεί να χορηγηθούν με μορφή νεφελοποιητή β-αγωνιστές. 34 Ταυτόχρονα γίνεται έναρξη - από του στόματος ή με υποκλυσμούς- χορήγησης κατιοντοανταλλακτικών ρητίνων που αν και δεν έχουν άμεση δράση, έχουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αποτέλεσμα. 35 Τέλος, σε αποτυχία όλων ή σε απειλητική για τη ζωή του αρρώστου κατάσταση, τελευταίο μέτρο αντιμετώπισης είναι η επείγουσα αιμοκάθαρση.

14 ΥΠΑΣΒΕΣΤΑΙΜΙΑ Ως υπασβεστιαιμία ορίζονται τιμές στο πλάσμα κάτω του 8,5 mg/dl. 2 Οι τιμές αυτές όμως αφορούν το ολικό ασβέστιο του ορού και όχι την ιονισμένη μορφή, η οποία είναι και η δραστική μορφή και της οποίας η μείωση οδηγεί σε κλινικές εκδηλώσεις. 2 Έτσι, σε καταστάσεις υποαλβουμιναιμίας όπου οι εργαστηριακές τιμές αποκαλύπτουν υπασβεστιαιμία αλλά η ιονισμένη μορφή διατηρείται σε φυσιολογικά επίπεδα, χρειάζεται να γίνεται διόρθωση των τιμών ώστε να προκύψουν οι πραγματικές με τον τύπο: Διορθωμένο Ca= Ca ορού+(4 - αλβουμίνη[g/dl]) Τα αίτια της αληθούς υπασβεστιαιμίας, ποικίλουν οι κυριότερες όμως αφορούν τη μη δράση ή παραγωγή της παραθορμόνης, την έλλειψη βιταμίνης D και την απώλεια του ασβεστίου από την κυκλοφορία (πίνακας 5). 2, ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ o Κληρονομικός υποπαραθυρεοειδισμός o Επίκτητος υποπαραθυρεοειδισμός (μετεγχειρητικός, HIV) o Ψευδοϋποπαραθυρεοειδισμός o Μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς (υπερέκκριση καλσιτονίνης) o Οικογενής υπασβεστιαιμία 2. ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D o Σύνδρομα δυσαπορρόφησης o Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια o Ραχίτιδες 3. ΑΠΩΛΕΙΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ o Υπερφωσφαταιμία (Λύση όγκου, ραβδομυόλυση, νεφρική ανεπάρκεια o Οξεία παγκρεατίτιδα o Αλκοολισμός o Θεραπεία με διουρητικά 4. ΔΙΑΦΟΡΑ o Σήψη o Μαζικές μεταγγίσεις o Οστεοβλαστικές μεταστάσεις (προστάτη, πνεύμονα, μαστού) o Σύνδρομο πεινασμένων οστών μετά από παραθυρεοειδεκτομή Πίνακας 5 Αίτια υπασβεστιαιμίας

15 Η κύρια κλινική εικόνα της υπασβεστιαιμίας αφορά τους μυς και τα νεύρα καθώς αυξάνει την ευερεθιστικότητα των αντίστοιχων κυττάρων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα διάφορα συμπτώματα, όπως παραισθησίες των χειλέων και των άκρων, εκτεταμένους σπασμούς των κινητικών μυών (τετανία), κράμπες, λαρυγγόσπασμο και εστιακές κρίσεις με σπασμούς. 40 Εμφανίζονται συγχρόνως τα σημεία του Chvostek (πλήξη στην περιοχή του προσωπικού νεύρου οδηγεί σε σύσπαση των μυών του προσώπου και του άνω χείλους) και Trousseau (σύσπαση των μυών του καρπού 3 λεπτά μετά την έναρξη εφαρμογής πίεσης στο βραχίονα μεγαλύτερης από τη συστολική αρτηριακή πίεση του ασθενή) που αποτελούν σημαντική κλινική ένδειξη για την ύπαρξη της υπασβεστιαιμίας. 2,41,42 Επηρεάζεται ο ψυχισμός και ο ασθενής γίνεται ευερέθιστος αλλά μπορεί να μεταπέσει και σε κατάθλιψη. Στο δέρμα εμφανίζεται δερματίτιδα και υπερχρωστικές κηλίδες. Επιδεινώνεται η καρδιακή ανεπάρκεια, εμφανίζεται υπόταση και καρδιακές αρρυθμίες (παράταση του QT). 43 Τέλος, παρατηρούνται καταρράκτης στους οφθαλμούς και αλλοιώσεις στα οστά. Στην θεραπεία διακρίνουμε την αντιμετώπιση της ασυμπτωματικής και κυρίως χρόνιας υπασβεστιαιμίας και της σοβαρής, συμπτωματικής και συνήθως οξείας. Στην πρώτη αυξάνουμε την πρόσληψη ασβεστίου από τις τροφές και χορηγούμε από το στόμα ασβέστιο (ανθρακικό, γαλακτικό ή γλυκονικό) μαζί με βιταμίνη D ή καλσιτριόλη. Στην δεύτερη χρειάζεται άμεσα η χορήγηση ενδοφλεβίως ασβεστίου κυρίως με τη μορφή γλυκονικού ασβεστίου. 2,44

16 ΥΠΕΡΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ Ως υπερασβεστιαιμία ορίζονται τιμές Ca ++ άνω του 10,5 mg/dl. 2 Μπορεί να αποτελέσει εκδήλωση μιας πολύ σοβαρής ασθένειας ή να βρεθεί τυχαία στον έλεγχο ρουτίνας ενός ασθενούς, 2 Παρόλο που τα αίτια της είναι αρκετά (πίνακας 6), στο 90% των περιπτώσεων οφείλεται σε υπερπαραθυρεοειδισμό ή κακοήθεια. 2 Καθώς στην τελευταία αποτελεί εξέλιξη του τελικού σταδίου της νόσου στο οποίο θα έχουν εκδηλωθεί νωρίτερα και άλλα συμπτώματα, μια τυχαία ανακάλυψη σε ασυμπτωματικό ασθενή συνήθως οδηγεί σε διάγνωση καλοήθους νοσήματος. 1. ΑΙΤΙΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΕΙΣ o Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός (μονήρες αδένωμα, πολλαπλά αδενώματα, υπερπλασία, καρκίνωμα) o Σύνδρομα πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας (MEN-1 και MEN-2α) o Οικογενής υπασβεστιουρική υπερασβεστιαιμία o Σύνδρομο υπερπαραθυρεοειδισμού-όγκων της γνάθου o Θεραπεία με λίθιο 2. ΑΙΤΙΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΚΑΚΟΗΘΕΙΑ o Συμπαγείς όγκοι με οστεολυτικές μεταστάσεις (μαστός) o Έκτοπη παραγωγή παραθορμόνης ή χημικής ουσίας με παρόμοια δράση (πνευμόνων, νεφρών, κεφαλής και τραχήλου, ωοθηκών) o Κακοήθειες του αίματος (πολλαπλούν μυέλωμα, λέμφωμα, λευχαιμία) 3. ΑΙΤΙΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΒΙΤΑΜΙΝΗ D o Υπερβιταμίνωση D o Αύξηση της 1,25(OΗ) 2 D 3 : σαρκοείδωση και άλλες κοκκιωματώδεις παθήσεις o Ιδιοπαθής υπερασβεστιαιμία των νεογνών 4. ΑΛΛΑ ΑΙΤΙΑ o Δευτεροπαθής και τριτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός o Σύνδρομο milk-alkali o Φαιοχρωμοκύττωμα o Μεταφυσιακή χονδροδυσπλασία o Χρόνια ακινητοποίηση o Φάρμακα ( Θεοφυλλίνη, θειαζίδες, ανάλογα βιταμινών D και A) Πίνακας 6 Αίτια υπερασβεστιαιμίας 2,45-52

17 Η μέτρια υπερασβεστιαιμία συνήθως είναι ασυμπτωματική, αλλά τιμές ασβεστίου ορού άνω του 12 mg/dl οδηγούν σε μια σειρά διαφόρων συμπτωμάτων. Ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει κόπωση, ναυτία, εμέτους, δυσκοιλιότητα, κατάθλιψη και διανοητική σύγχυση, ακόμη και κώμα. Από τους νεφρούς συχνά εμφανίζονται κωλικοί και αιματουρία λόγω των δημιουργηθέντων λίθων. 2 Πολυουρία και νυχτουρία μπορεί να παρουσιαστεί λόγω της επίδρασης στα νεφρικά σωληνάρια (μείωση συμπυκνωτικής ικανότητας) ενώ η επασβέστωση στους νεφρούς μπορεί να καταλήξει σε νεφρική ανεπάρκεια. Εμφανίζονται οστικά άλγη, χονδροασβεστώσεις, επασβεστώσεις στον κερατοειδή. Στην καρδιά δημιουργεί αρρυθμίες (έκτατες κοιλιακές συστολές και ιδιοκοιλιακό ρυθμό) και βραχύνει στο ηλεκτροκαρδιογράφημα το διάστημα QT. 2 Η οξεία αντιμετώπιση της υπερασβεστιαιμίας είναι συνήθως αποτελεσματική. Στους περισσότερους ασθενείς τα επίπεδα ασβεστίου μπορούν να ελαττωθούν κατά 3-9 mg/dl στις πρώτες ώρες από την έναρξη της θεραπείας. Αντίθετα, η χρόνια αντιμετώπιση της υπερασβεστιαιμίας δεν είναι ικανοποιητική τις περισσότερες φορές, εκτός και αν μπορεί να διορθωθεί η αρχική αιτία. Η θεραπεία της υπερασβεστιαιμίας στοχεύει πρώτα στην ελάττωση των επιπέδων του ασβεστίου του αίματος και, αν αυτό είναι δυνατό, στην αντιμετώπιση της υποκείμενης νόσου. Η ορθή κατανόηση της παθογένειας της υπερασβεστιαιμίας σε κάθε ξεχωριστή περίπτωση καθοδηγεί την καταλληλότερη θεραπευτική επιλογή, ιδίως σε ό,τι αφορά την χρόνια αντιμετώπιση.υπάρχουν 5 διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις για τη διόρθωση της υπερασβεστιαιμίας και η κατάλληλη επιλογή εξαρτάται από την αιτία και τη βαρύτητα (πίνακας 7)

18 1. ΑΥΞΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ Χορήγηση ισότονου διαλύματος με ή χωρίς διουρητικό της αγκύλης 2. ΕΛΛΑΤΩΣΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΟΣΤΑ Καλσιτονίνη Διφωσφονικά άλατα Νιτρικό γάλλιο (δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα;) Μιθραμυκίνη 3. ΕΛΛΑΤΩΣΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ Κορτικοστεροϊδή Φωσφορικά p.os. 4. ΣΥΜΠΛΟΚΟΠΟΙΗΣΗ ΙΟΝΙΣΜΕΝΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ EDTA ή ενδοφλέβιος φώσφορος Φωσφορικά p.os. 5. ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗ Πίνακας 7 Θεραπεία υπερασβεστιαιμίας

19 ΥΠΟΦΩΣΦΑΤΑΙΜΙΑ Ως υποφωσφαταιμία ορίζονται τιμές P κάτω του 2,5 mg/dl. 2,57 Η ομοιόσταση του φωσφόρου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτή του ασβεστίου. Μάλιστα το 80% βρίσκεται συνδεδεμένο μαζί του στα οστά αποτελώντας τις αποθήκες του οργανισμού. Υποφωσφαταιμία όμως μπορεί να εμφανιστεί με φυσιολογικά επίπεδα φωσφόρου στις αποθήκες, όπως και εξαντλημένες αποθήκες δεν συνδυάζονται οπωσδήποτε με πτώση της συγκέντρωσης στο αίμα. Οι κύριοι μηχανισμοί δημιουργίας υποφωσφαταιμίας είναι η ανεπαρκής εντερική απορρόφηση, οι υπερβολικές απώλειες από τους νεφρούς και η μετακίνηση του φωσφόρου από το εξωκυττάριο υγρό στα οστά και τα κύτταρα (πίνακας 8). 2,57,58 1. ΑΥΞΗΜΕΝΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΕΦΡΟΥΣ o Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός o Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός o Έκτοπη παραγωγή παραθορμόνης σε κακοήθειες o Γενετική υποφωσφαταιμία (Φυλοσύνδετη-Χ υποφωσφαταιμική ραχίτιδα, νόσος Wilson, σύνδρομο Fanconi) o Φάρμακα (Αιθανόλη, διουρητικά, οιστρογόνα, κορτικοστεροειδή) o Συστηματικά νοσήματα Υπερθυρεοειδισμός Μη ρυθμιζόμενος σακχαρώδης διαβήτης Αλκοολισμός Αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο Υπεραλδοστερισμός 2. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ o Ασιτία o Αντιόξινα που περιέχουν αλουμίνιο o Σύνδρομο βραχέος εντέρου 3. ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΩΣΦΟΡΟΥ o Ενδοφλέβια χορήγηση γλυκόζης o Αναπνευστική αλκάλωση o Επιθετική αντιμετώπιση διαβητικής κετοξέωσης o Ανάνηψη από νηστεία o Επιτάχυνση κυτταρικού μεταβολισμού o Αποκατάσταση από εκτεταμένα εγκαύματα o Μετά από παραθυρεοειδεκτομή o Οστεοβλαστικές μεταστάσεις o Αναβολικά στεροειδή, κατεχολαμίνες Πίνακας 8 Αίτια υποφωσφαταιμίας

20 Η κλινική εικόνα της υποφωσφαταιμίας είναι αποτέλεσμα της επίδρασής της στον κυτταρικό μεταβολισμό, όπου προκαλεί σημαντική απώλεια ATP λόγω της μετάβασης από την οξειδωτική φωσφορυλίωση στη γλυκόλυση, με αποτέλεσμα σημαντική δυσλειτουργία. Τα νευρομυϊκά συμπτώματα περιλαμβάνουν ατονία, λήθαργο, αποπροσανατολισμό, παραισθήσεις, δυσαρθρία, σπασμούς, παράλυση και κώμα. Στα ερυθρά αιμοσφαίρια μειώνει την συγκέντρωση της αντιοξειδωτικής ουσίας 2,3-διφωσφογλυκερικό οξύ και αυξάνει τη συγγένεια του οξυγόνου με την αιμοσφαιρίνη, με αποτέλεσμα μειωμένη απόδοσή του στους ιστούς. Βαριά υποφωσφαταιμία μπορεί να οδηγήσει σε οξεία αιμολυτική αναιμία, μεγαλύτερη επιρρέπεια στις λοιμώξεις καθώς μειώνει την χημειοταξία των λευκοκυττάρων και σε πετέχειες ή και αιμορραγίες λόγω δυσλειτουργίας των αιμοπεταλίων. Τέλος, αν και όχι συχνές, επικίνδυνες για τον ασθενή όταν εμφανίζονται είναι η καρδιακή ανεπάρκεια, η ραβδομυόλυση και η σωληναριακή νέκρωση. 59 Η θεραπεία βασίζεται στη βαρύτητα της κλινικής κατάστασης του αρρώστου και στα επίπεδα του φωσφόρου (κάτω από 1 mg/dl θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνα). Σε βαριές περιπτώσεις χρησιμοποιείται η ενδοφλέβια αποκατάσταση με τη χρήση μιγμάτων φωσφορικών αλάτων νατρίου και καλίου και πάντα με συχνό έλεγχο των επιπέδων του ασβεστίου και του φωσφόρου (τουλάχιστον ανά 6 ώρες). Σε νεφρική ανεπάρκεια και υπερασβεστιαιμία χορηγείται σημαντικά μειωμένη δόση. Σε ταυτόχρονη υπομαγνησαιμία και υπασβεστιαιμία χρειάζεται πρώτα διόρθωση αυτών των διαταραχών. Σε χρόνιες ασυμπτωματικές καταστάσεις προτιμάται η από του στόματος αποκατάσταση και παράλληλα αναζήτηση και αντιμετώπιση της αρχικής αιτίας. 60

21 ΥΠΕΡΦΩΣΦΑΤΑΙΜΙΑ Ως υπερφωσφαταιμία ορίζονται τιμές P άνω του 4,5 mg/dl. 2,60 Τα αίτιά της χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες (πίνακας 9). Η πρώτη αφορά την μειωμένη απέκκριση του φωσφόρου από τους νεφρούς και η δεύτερη τη μετακίνηση μεγάλης ποσότητας φωσφόρου από το ενδοκυττάριο στο εξωκυττάριο χώρο. 2,60 Πιο σπάνια αιτία είναι η εξωγενής χορήγηση ενδοφλεβίως ή από του στόματος. Στο πολλαπλό μυέλωμα και την υπερτριγλυκεριδαιμία μπορεί να έχουμε ψευδώς υψηλές τιμές πλάσματος λόγω σφάλματος κατά την ανάλυση του δείγματος ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ o Νεφρική ανεπάρκεια o Υποπαραθυρεοειδισμός (αυτοάνοσος, μετεγχειρητικός) o Υπερασβεστιαιμία ανεξάρτητη των παραθυρεοειδών αδένων (τοξικότητα βιταμίνης D, σαρκοείδωση ή άλλες κοκκιωματώδεις νόσοι, σύνδρομο milkalkali) o Ψευδοϋποπαραθυρεοειδισμός o Μεγάλη έκκριση αυξητικής ορμόνης 2. ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟΝ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟ ΧΩΡΟ o Ραβδομυόλυση o Συντριπτικά κατάγματα o Καταστροφή κυττάρων ύστερα από χημειοθεραπεία, λύση όγκου o Κεραυνοβόλος ηπατίτιδα o Μεταβολική ή αναπνευστική οξέωση o Υπερθερμία Πίνακας 9 Αίτια υπερφωσφαταιμίας 60,62,63 Οι κλινικές εκδηλώσεις της υπερφωσφαταιμίας οφείλονται κυρίως στην υποκείμενη αιτία και στην ταυτόχρονη υπασβεστιαιμία. Έτσι, οι κυριότερες είναι η τετανία, οι σπασμοί και οι ασβεστώσεις τόσο στους νεφρούς, όσο και στην καρδιά. Η θεραπεία αφορά τις χρόνιες καταστάσεις, καθώς στις οξείες περιπτώσεις με φυσιολογική νεφρική λειτουργία τα επίπεδα αποκαθίστανται

22 αυτομάτως. Η μόνη αποδεδειγμένη θεραπεία είναι η αιμοκάθαρση, αλλά στη νεφρική ανεπάρκεια χρησιμοποιούνται φωσφοροδεσμευτικά όπως η σεβελαμερη η οποία περιορίζει την απορρόφηση των επιβλαβών αλάτων φωσφόρου. 60,64,65

23 ΥΠΟΜΑΓΝΗΣΙΑΙΜΙΑ Ως υπομαγνησιαιμία ορίζονται τιμές Mg κάτω του 1,5 mg/dl στο πλάσμα. 2,60 Το μαγνήσιο αποτελεί το σημαντικότερο ενδοκυττάριο δισθενές ιόν, καθώς μόνο το 1% του συνολικού μαγνησίου βρίσκεται στον εξωκυττάριο χώρο. Έτσι, οι τιμές πλάσματος δεν αντικατοπτρίζουν πάντοτε τα πραγματικά αποθέματα του οργανισμού. 2,60,66 Στο 40-50% των ασθενών, η υπομαγνησιαιμία συνυπάρχει με υποκαλιαιμία και υπασβεστιαιμία. Τα αίτια της είναι διάφορα, αλλά τα περισσότερα εκπορεύονται από την κακή λειτουργία της εντερικής απορρόφησης και την αυξημένη απώλειά του από τους νεφρούς (πίνακας 10) 2,60,67,68 1. ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ o Χρόνιες διάρροιες, έμετοι o Σύνδρομο βραχέος εντέρου o Σύνδρομα δυσαπορρόφησης o Κακή διατροφή, ασιτία o Εντερική παροχέτευση, συρίγγια o Ανεπάρκεια βιταμίνης D o Αλκοολισμός 2. ΑΥΞΗΜΕΝΕΣ ΝΕΦΡΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ o Γενετικά σύνδρομα απώλειας μαγνησίου (Σύνδρομο Bartter) o Διαμεσοσωληναριακοί νόσοι o Μεταμόσχευση νεφρού o Υποαλδοστερισμός o Υπερπαραθυρεοειδισμός o Υπερθυρεοειδισμός o Φάρμακα (διουρητικά, κυκλοσπορίνη, αμινογλυκοσίδες) o Υπερασβεστιαιμία 3. ΔΙΑΦΟΡΑ o Σακχαρώδης διαβήτης o Μετά από παραθυρεοειδεκτομή o Παγκρεατίτιδα o Οστεοβλαστικές μεταστάσεις o Εγκυμοσύνη o Αλκάλωση Πίνακας 10 Αίτια υπομαγνησιαιμίας

24 Η κλινική εικόνα σχετίζεται με τις διαταραχές που προκαλεί στην νευρομυϊκή δραστηριότητα. Προκαλεί αδυναμία, μυϊκές κράμπες, τρόμο, ευερεθιστότητα, παραλήρημα, νυσταγμό και θετικό σημείο Babinski. Παρατηρούνται καρδιακές αρρυθμίες, ταχυκαρδίες και υπέρταση. Μπορεί να εμφανιστούν και τα συμπτώματα της υποκαλιαιμίας και υπασβεστιαιμίας, όταν συνυπάρχουν. Η θεραπεία αφορά την αποκατάσταση των αποθηκών και της συγκέντρωσης στο πλάσμα με εξωγενή χορήγηση μαγνησίου. Στην ήπια χορηγούνται από το στόμα άλατα μαγνησίου σε διαιρεμένες δόσεις ( mg). Σε οξείες συμπτωματικές καταστάσεις χορηγούνται ενδοφλεβίως MgCl 2 ή MgSO 4 μέχρι αποκατάστασης των επιπέδων. Σε φυσιολογική νεφρική λειτουργία η αύξηση της αποβολής δεν επιτρέπει την ανάπτυξη υπερμαγνησιαιμίας κατά την αποκατάσταση. Σε επηρεασμένη όμως νεφρική λειτουργία οι δόσεις ελαττώνονται και απαιτείται συχνός έλεγχος των επιπέδων. 60,67,68

25 ΥΠΕΡΜΑΓΝΗΣΙΑΙΜΙΑ Ως υπερμαγνησιαιμία ορίζονται τιμές Mg άνω του 2,5 mg/dl στο πλάσμα. Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα σπάνια και τις περισσότερες φορές η αιτία της είναι μειωμένη αποβολή του μαγνησίου λόγω νεφρικής ανεπάρκειας. Άλλα πιο σπάνια αίτια αφορούν την υπερβολική πρόσληψη (καθαρτικά, παρεντερική χορήγηση), ταχεία κινητοποίηση από τους μαλακούς ιστούς ύστερα από τραύματα, εκτεταμένα εγκαύματα, σήψη. Ακόμη πιο σπάνια αίτια είναι η επινεφριδική ανεπάρκεια και ο υποθυρεοειδισμός. 2,60 Τα πιο σημαντικά κλινικά ευρήματα είναι μυϊκή αδυναμία, μειωμένα εν τω βάθει αντανακλαστικά, φλεβική διάταση και νευρομυϊκός αποκλεισμός που μπορεί να οδηγήσει σε χαλαρή παράλυση. Εμφανίζεται μείωση της εντερικής κινητικότητας, υπόταση, ερυθρότητα προσώπου και παράδοξη βραδυκαρδία που αν τα επίπεδα αυξηθούν άνω του 10 mg/dl μεταπίπτει σε κολποκοιλιακό αποκλεισμό και ασυστολία. Θεραπευτικά εφαρμόζεται η άμεση διακοπή της πηγής χορήγησης μαγνησίου καθώς και μέτρα απομάκρυνσης (υποκλυσμοί), άφθονη ενυδάτωση και χορήγηση ενδοφλεβίως ασβεστίου και τελικά, σε αποτυχία όλων, η αιμοκάθαρση. 2,60

26 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα αφορούσε στους ασθενείς που εισήχθησαν στην Παθολογική Κλινική του νοσοκομείου του Κιλκίς κατά το χρονικό διάστημα από 1/02/2009 έως και 31/7/2009, και παρουσίαζαν ηλεκτρολυτική διαταραχή. Τα κριτήρια για να περιληφθεί ένας ασθενής στην ανάλυση ορίστηκαν εξαρχής ως εξής: o Ο ασθενής πρέπει να εμφάνιζε την ηλεκτρολυτική διαταραχή κατά τον έλεγχο του την ημέρα της εισαγωγής ανεξαρτήτως του αιτίου που επέβαλε την εισαγωγή. o Αναζητήθηκαν οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές του νατρίου, καλίου και του ασβεστίου κυρίως καθώς αυτές περιλαμβάνονται στον έλεγχο ρουτίνας του νοσοκομείου στην διάρκεια της εφημερίας. Μετά την εισαγωγή, τις επόμενες ημέρες έγινε στους ασθενείς και έλεγχος τιμών φωσφόρου. o Ως φυσιολογικές τιμές των ηλεκτρολυτών θεωρήθηκαν οι τιμές που δίνει ως φυσιολογικό εύρος το εργαστήριο του νοσοκομείου (σε συμφωνία και με τα βιβλιογραφικά δεδομένα) 1. Νάτριο meq/l 2. Κάλιο 3,50 5,10 meq/l 3. Ασβέστιο 8,5 10,5 mg/dl 4. Φωσφόρος 2,5 4,5 mg/dl o Ηλικία 15 έτη και χωρίς ανώτερο όριο. o Πληθυσμός στόχος ορίστηκε κάθε ασθενής που εισάγεται στην Παθολογική κλινική κατά το χρονικό διάστημα ελέγχου ανεξάρτητα του αιτίου εισαγωγής. Δημιουργήθηκαν φύλλα αναφοράς ασθενή όπου καταγράφονταν τα δεδομένα του κάθε ασθενή (Παράρτημα 1). Εκ των προτέρων έγινε η βιβλιογραφική συγγραφή των τρόπων αντιμετώπισης των ηλεκτρολυτικών διαταραχών (Guidelines) σε δύο μορφές, μια Α4 για την κλινική και μια μικρότερη καρτέλα για το ιατρείο των επειγόντων. Αυτό αποσκοπούσε τόσο στην παροχή βοήθειας για την ορθή αντιμετώπιση

27 των ασθενών, όσο και για την εκ των υστέρων σύγκριση με τις πραγματικές θεραπευτικές επιλογές (Παράρτημα 2).

28 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. Κατά το διάστημα που ορίστηκε διαπιστώθηκε ότι από τις 1004 εισαγωγές που έγιναν στην παθολογική κλινική, οι 37 ασθενείς ( ποσοστό 3,68%) την ημέρα της εισαγωγής εμφάνιζαν κάποια ηλεκτρολυτική διαταραχή (πίνακας 11). Από αυτές οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν καταστάσεις υπερκαλιαιμίας και ακολουθούσαν οι μικτές ηλεκτρολυτικές διαταραχές (διάγραμμα 1). Υπερασβεσταιμία 2 5% Υποκαλιαιμία 4 11% Υπερκαλιαιμία 11 30% Υπερνατριαιμία 5 14% Υπονατριαιμία 6 16% Μικτες 9 24% Διάγραμμα 1 Ηλεκτρολυτικές διαταραχές κατά την ημέρα εισαγωγής.

29 Γνωρίσματα Ασθενείς Φύλο Ηλικία Διαταραχή Μέρες Νοσηλείας 1 Α 83 Κ 7 2 Α 81 Κ 5 3 Α 83 Κ 6 4 Θ 79 Κ 5 5 Θ 83 Κ 6 6 Θ 75 Κ 4 7 Θ 80 Κ 6 8 Α 81 Κ 6 9 Θ 76 Κ 4 10 Α 69 Κ Θ 76 Κ 4 12 Α 79 Κ 4 13 Α 47 Κ 8 14 Θ 89 Κ 4 15 Α 78 Κ Θ 79 Να 5 17 Θ 76 Να 6 18 Α 91 Να 5 19 Θ 77 Να 7 20 Θ 73 Να 2 21 Θ 71 Να 5 22 Θ 76 Να 7 23 Θ 69 Να Θ 87 Να 8 25 Θ 90 Να 7 26 Θ 82 Να 6 27 A 68 Ca 5 28 U 75 Ca 4

30 29 Θ 62 Μεικτές 3 30 Θ 54 Μεικτές Α 69 Μεικτές 6 32 Θ 81 Μεικτές 7 33 Α 72 Μεικτές 6 34 Α 78 Μεικτές 6 35 Α 74 Μεικτές 6 36 Θ 83 Μεικτές 4 37 Θ 78 Μεικτές 12 Πίνακας 12. Πίνακας δεδομένων ασθενών Α = Άνδρες, Θ = Θήλυ, Κ = Υπερκαλιαιμία, Κ = Υποκαλιαιμία, Να = Υπερνατριαιμία, Να = Υπονατριαιμία, Ca = Υπερασβεστιαιμία Από τους 37 ασθενείς, μόνο στους 7 ως αιτία εισαγωγής αναφερόταν η ηλεκτρολυτική διαταραχή (4 περιπτώσεις υπερκαλιαιμίας, 2 περιπτώσεις υπονατριαιμίας και μία υπερνατριαιμίας). Σε όλες τις περιπτώσεις έγινε όμως έγκαιρη αναγνώριση της παθολογικής κατάστασης και αναζήτηση των αιτιών που την προκάλεσε και ακολουθήθηκε η αντίστοιχη για κάθε ηλεκτρολυτική διαταραχή και τη βαρύτητά της θεραπεία. Από τους 37 ασθενείς ένας κατέληξε κατά τη νοσηλεία του (υπερνατριαιμία, ασθενής 26), ένας διακομίστηκε σε ειδικό κέντρο μετά τη βελτίωση των τιμών (υπερασβεστιαιμία, ασθενής 27), ενώ όλοι οι υπόλοιποι εξήλθαν μετά τη διόρθωση των επιπέδων των ηλεκτρολυτών.

31 Στις μικτές καταστάσεις διαπιστώθηκαν και περιπτώσεις διαταραχών της συγκέντρωσης και του φωσφόρου (πίνακας 13). Όλοι αυτοί οι ασθενείς έπασχαν από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, και κάποιο άλλο οξύ νόσημα τους οδήγησε στο νοσοκομείο. K K Na Ca P Ασθενής 1 Ασθενής 2 Ασθενής 3 Ασθενής 4 Ασθενής 5 Ασθενής 6 Ασθενής 7 Ασθενής 8 Ασθενής 9 Πίνακας 13. Μικτές ηλεκτρολυτικές διαταραχές

32 Οι περιπτώσεις υπερκαλιαιμίας ήταν οι περισσότερες που βρέθηκαν. Ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών ήταν 78,72 έτη (όρια 69 83) και οι μέρες που απαιτήθηκαν για νοσηλεία ανέρχονταν στις 5,9 ημέρες (όρια 4 11). Σε όλους επιτεύχθηκε ο στόχος επανόδου του καλίου στα φυσιολογικά επίπεδα, αν και σε μία περίπτωση χρειάστηκε ο ασθενής να υποβληθεί σε αιμοκάθαρση. Σε τρεις ασθενείς υπήρχαν ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις κατά την εισαγωγή, ο ένας από τους οποίους εντάχθηκε σε τεχνητό νεφρό (λόγω και της ολιγουρίας). Τα αίτια της υπερκαλιαιμίας ήταν τα εξής: Διαβητική Κετοξέωση. 1. 9% Νεφρική Ανεπάρκεια % Φαρμακευυική Αγωγη 6. 55% Διάγραμμα 2. Τα αίτια της υπερκαλιαιμίας Στις περιπτώσεις που στα αίτια ενέχεται η φαρμακευτική αγωγή συνυπήρχε και ήπια νεφρική ανεπάρκεια σε ποσοστό 50%, η οποία σαφώς και ευθύνονταν για την εμφάνιση της υπερκαλιαιμίας, χωρίς όμως από μόνη της να την δικαιολογεί. Στα φάρμακα και στις 6 περιπτώσεις περιλαμβάνονταν

33 καλιοσυντηρητικά διουρητικά και σε 3 ασθενείς και αναστολείς του συστήματος ρενίνης-αγγειοτενσίνης (αναστολείς του μετατρεπικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης Ι και ανταγωνιστές των υποδοχέων ΑΤ 1 της αγγειοτενσίνης ΙΙ). Σε έναν ασθενή είχε προηγηθεί και χορήγηση αντιβίωσης (αμινογλυκοσίδης) που είχε επιδεινώσει σημαντικά την προϋπάρχουσα νεφρική ανεπάρκεια. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος χρησιμοποιήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες από τη βιβλιογραφία μέθοδοι κατά περίπτωση. Αυτή όμως που επιλέχθηκε και στους δέκα ασθενείς (εκτός της περίπτωσης της διαβητικής κετοξέωσης όπου η αντιμετώπιση στόχευε στη διόρθωση της οξέωσης) ήταν η ενδοφλέβια χορήγηση ινσουλίνης μαζί με δεξτρόζη (Διάγραμμα 3). Μέθοδοι Αντιμετώπισης 1 Τεχνητό νεφρό Διττανθρακικά Kayexalate Γλυκονικό ασβέστιο D/W + Ινσουλίνη IV Ασθενείς Διάγραμμα 3. Μέθοδοι αντιμετώπισης υπερκαλιαιμίας Το γλυκονικό ασβέστιο, αν και αποτελεί την πρώτη επιλογή βιβλιογραφικά για την προστασία από την υπερκαλιαιμία, χρησιμοποιήθηκε για τις περιπτώσεις με ηλεκτροκαρδιογραφικές διαταραχές και για μία ακόμη περίπτωση με αρκετά υψηλή τιμή καλίου( Κ= 8,1). Παρομοίως και η ιοντοανταλλακτική ρητίνη (Kayexalate), ενώ τα διττανθρακικά χορηγήθηκαν μόνο σε 2 ασθενείς στους οποίους συνυπήρχε και

34 οξέωση. Σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός του ασθενούς που αντιμετωπίσθηκε με αιμοκάθαρση, μέχρι την 3 η μέρα νοσηλείας οι τιμές είχαν επανέλθει σε φυσιολογικά όρια (διάγραμμα 4). Πορεία τιμών Καλίου meq/l Ημερα 1 Ημέρα 2 Ημέρα Εξόδου Ημερα 1 8,1 8,2 8,2 5,8 6 6,7 6,3 6 6,2 6,6 Ημέρα 2 6,3 5,9 6,9 5 5,4 5,4 5,2 5,4 5,3 5,3 Ημέρα Εξόδου 4,7 4 5,1 4,7 5 4,9 3, ,6 Ασθενείς Διάγραμμα 4. Πορεία τιμών Καλίου Η δεύτερη σε συχνότητα μεμονωμένη ηλεκτρολυτική διαταραχή ήταν η υπονατριαιμία που παρατηρήθηκε σε 6 ασθενείς. Από αυτούς, στους 4 αποδόθηκε στη λήψη διουρητικών (θειαζιδικών και της αγκύλης) λόγω αρτηριακής υπέρτασης και καρδιακής ανεπάρκειας. Από τις υπόλοιπες, στη μία περίπτωση αποδόθηκε στην κατάχρηση ύδατος από την ασθενή (>7 Lt/ 24h), ενώ η άλλη ήταν ήπιας μορφής( Να=130) και παρέμεινε αδιάγνωστη. Στη θεραπεία χρησιμοποιήθηκε η ενδοφλέβια χορήγηση υπέρτονου φυσιολογικού ορού εκτός της περίπτωσης της πολυδιψίας όπου η απλή στέρηση υγρών ήταν αποτελεσματική (Διάγραμμα 5).

35 Πορεία τιμών Νατριου Τιμή 1 Τιμή 2 Τιμή εξόδου Τιμή Τιμή Τιμή εξόδου Ασθενείς Διάγραμμα 5. Πορεία τιμών νατρίου Τα πέντε περιστατικά υπερνατριαιμίας αφορούσαν ασθενείς ηλικιωμένους ή με κινητικά προβλήματα και οφείλονταν όλα σε αφυδάτωσή τους, στα πλαίσια εμπύρετης λοίμωξης ή αδυναμίας σίτισής τους. Όλοι οι ασθενείς εμφάνιζαν την ημέρα εισαγωγής επηρεασμένη νεφρική λειτουργία, η οποία όμως μόνο σε έναν ασθενή αποδόθηκε σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Στους υπόλοιπους, η νεφρική λειτουργία αποκαταστάθηκε μαζί με την υπονατριαιμία, γενικά που υποδήλωνε ανάπτυξη οξείας νεφρικής ανεπαρκείας προνεφρικής αιτιολογίας. Σε όλους χορηγήθηκαν υπότονοι οροί ενδοφλέβια (D/W 5%) και επήλθε αποκατάσταση, εκτός της ασθενούς που κατέληξε (Διάγραμμα 6).

36 Πορεία Τιμών Νατριου Τιμή Εισόδου Τιμή Τιμή Εξόδου Ασθενείς Τιμή Εισόδου Τιμή 2 Τιμή Εξόδου Διάγραμμα 6. Πορεία τιμών νατρίου Τα περιστατικά υποκαλιαιμίας αφορούσαν 3 ασθενείς με διάρροιες στις οποίες αποδόθηκε και η διαταραχή και σε ένα περιστατικό με χρόνιο αλκοολισμό. Επιλέχθηκε η αναπλήρωσή του καλίου με τη χορήγηση ενδοφλεβίως διαλυμάτων KCl και όχι η από του στόματος αναπλήρωση αν και δεν παρατηρήθηκαν συμπτώματα για τα οποία θα μπορούσε να ευθυνόταν η υποκαλιαιμία (πίνακας 14) Ημέρα Ασθενείς 1η 2η 3η 1ος 3,07 3,31 3,66 2ος 2,58 3,1 3,49 3ος 3,16 3,43 3,76 4ος 2,97 3,24 3,6 Πίνακας 14. Πορεία τιμών καλίου

37 Οι ασθενείς με υπερασβεστιαιμία ήταν δύο. Στον πρώτο ασθενή η υπερασβεστιαιμία ήταν ήπιας μορφής (11,7 mg/dl), για την οποία ως αιτία βρέθηκαν οστικές μεταστάσεις από πρωτοπαθή καρκίνο του πνεύμονα. Αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά με ενυδάτωση και διούρηση. Ο δεύτερος ασθενής είχε αρκετά υψηλή τιμή ασβεστίου πλάσματος (14,9 mg/dl) και ως αιτία διαγνώστηκε πολλαπλό μυέλωμα. Αντιμετωπίστηκε, μετά την ενυδάτωση, με χορήγηση διαδοχικά κορτιζόνης, καλσιτονίνης και διφωσφονικού οξέος (Ιβανδρονικό οξύ) ενδοφλεβίως μέχρι της πτώσης της τιμής πλάσματος στο 11,6 mg/dl και στη συνέχεια διακομίστηκε σε ειδικό κέντρο.

38 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1

39 1. ΟΝΟΜΑ 2. ΗΛΙΚΙΑ 3. ΑΙΤΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ - ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ 4. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΕΞΟΔΟΥ 5. ΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ 6. ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ 7. ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΑΠΟΔΟΘΗΚΕ 8. ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ 9. ΤΙΜΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ Κ ΝΑ CA P ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ 2 η ΤΙΜΗ ΕΞΙΤΗΡΙΟΥ

40 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

41 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ Στόχοι της θεραπείας είναι η αύξηση της συγκέντρωσης του Να + με περιορισμό της πρόσληψης ύδατος και αύξηση της αποβολής του, όπως και η διόρθωση της υποκείμενης διαταραχής. Η ποσότητα του Να + που απαιτείται για να αυξηθεί η συγκέντρωση του στο πλάσμα υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας το έλλειμμα της συγκέντρωσης του Να + στο πλάσμα επί το ολικό ύδωρ του οργανισμού (60% του συνολικού βάρους). Ο ρυθμός της διόρθωσης εξαρτάται από την ύπαρξη ή όχι νευρολογικής συμπτωματολογίας. Συνιστάται όχι μεγαλύτερη από 12 meq/l το 24ωρο. Σε βαριά συμπωματική υπονατριαιμία απαιτείται διόρθωση της τάξεως 1-2 meq/l την ώρα για τις πρώτες 3-4 ώρες, χωρίς να αλλάζει ο ημερήσιος στόχος. Σε ασυμπτωματική υπονατριαιμία χορήγηση ισότονου NaCl 0,9%. Σε οιδηματικές καταστάσεις περιορισμός πρόσληψης ύδατος και Να +, διόρθωση υποκαλιαιμίας και ενίσχυση απώλειας περίσσιου ύδατος με διουρητικά της αγκύλης. Ο περιορισμός πρόσληψης ύδατος είναι ιδιαίτερα χρήσιμος σε πρωτοπαθή πολυδιψία, νεφρική ανεπάρκεια και SIADH. Σε βαριά υπονατριαιμία χορήγηση υπέρτονου διαλύματος NaCl.

42 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ Διακοπή της συνεχιζόμενης απώλειας ύδατος αντιμετωπίζοντας την υποκείμενη αιτία και συγχρόνως διόρθωση του ελλείμματος. Η ποσότητα του ύδατος που απαιτείται για την διόρθωση σε υπογκαιμικούς ασθενείς είναι: Έλλειμμα ύδατος( Lt) =[ (συγκέντρωση Na + στο πλάσμα -140) /140] x ολικό ύδωρ σώματος Το ολικό ύδωρ του σώματος υπολογίζεται περίπου στο 60% του σωματικού βάρους του ασθενούς. Η διόρθωση γίνεται βραδέως εντός ωρών λόγω του κινδύνου εγκεφαλικού οιδήματος από μια ταχεία διόρθωση. Σε IV χορήγηση προτιμώνται τα διαλύματα δεξτρόζης 5% ή ημιισότονος φυσιολογικός ορός. Σε ασθενείς με κεντρικό άποιο διαβήτη χορήγηση δεσμοπρεσίνης ενδορινικά, παράλληλα με δίαιτα πτωχή σε αλάτι και μικρές δόσεις θειαζιδικών διουρητικών. Σε ασθενείς με νεφρογενή άποιο διαβήτη διακοπή του υπεύθυνου φαρμάκου ή αντιμετώπιση υποκείμενης αιτίας. Σε ασθενείς που λαμβάνουν λίθιο χορήγηση αμιλορίδης.

43 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ Ασυμπτωματική υποκαλιαιμία > 3 meq/l : χορήγηση per os KCl (10-20 meq σε 2 εώς 4 δόσεις ημερησίως ). Σε ασθενείς με καρδιακά προβλήματα ή προχωρημένη κίρρωση ίσως χρειαστεί επιθετικότερη αντιμετώπιση. Σε κάλιο πλάσματος < 3 meq/l ή ήπια συμπτώματα : per os KCl meq σε 2-4 δόσεις ημερησίως, με μέγιστη χορήγηση meq και μέχρι τα επίπεδα στο πλάσμα να επανέλθουν > 3 meq/l. Σε βαριά συμπτωματολογία ή αδυναμία χορήγησης από το στόμα: χορήγηση iv KCl. Η μέγιστη συγκέντρωση του χορηγουμένου καλίου δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 40 meq/l από περιφερική φλέβα και τα 60 meq/l από κεντρική. Ο ρυθμός έγχυσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 20 meq/l/h. Το ιδανικό είναι να αναμιγνύεται σε φυσιολογικό ορό ή υπότονο διάλυμα NaCl. Η ταχεία ενδοφλέβια χορήγηση απαιτεί και στενό ηλεκτροκαρδιαγραφικό έλεγχο.

44 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ Χορήγηση γλυκονικού ασβεστίου IV. Συνήθης δόση 10 ml διαλύματος 10% εντός 2 έως 3 λεπτών αποκατάσταση παθολογικού ηλεκτροκαρδιογραφήματος εντός ολίγων λεπτών αλλά η δράση του είναι μικρής διάρκειας (30-60 min). Χορήγηση συνδυασμού ινσουλίνης (10 με 20 μονάδες κρυσταλλικής ινσουλίνης) με 25 εώς 50 g γλυκόζης σε μορφή διαλύματος IV μείωση της τιμής του Κ + 0,5-1,5 meq/l εντός min και διατήρηση του για αρκετές ώρες. Χορήγηση NaHCO 3 IV σε δόση 1 αμπούλα 7,5% σε αργή έγχυση διάρκειας πάνω από 5min (μπορεί να χορηγηθεί και σε ισότονο διάλυμα γλυκόζης ή νατρίου. Δραστικό μόνο σε συνυπάρχουσα μεταβολική οξέωση) μείωση της τιμής του Κ + 0,5-1,5 meq/l εντός min. Χορήγηση σε ασθενή με καλή νεφρική λειτουργία διουρητικών της αγκύλης ή θειαζιδικών. Χορήγηση της ιοντοανταλλακτικής ρητίνης σουλφονικό νατριούχο πολυστυρένιο ( Kayexalate ) είτε από του στόματος σε δόση gr αναμιγμένα με 100ml σορβιτόλης 20% είτε με υποκλυσμό 50 gr με 50ml διαλύματος σορβιτόλης 70% και 150ml νερού της βρύσης μείωση της τιμής του Κ + 0,5-1 meq/l εντός 1-2 ωρών, διάρκεια: 4-6 ώρες. Να αποφεύγεται σε πρόσφατα χειρουργημένους λόγω κινδύνου εντερικής νέκρωσης Χορήγηση β 2 αδρενεργικών αγωνιστών IV ή με νεφελοποιητή ΣΕ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΟΛΩΝ ή ΣΕ ΑΠΕΙΛΗΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗ.

45 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΑΣΒΕΣΤΑΙΜΙΑΣ Σε ήπια και ασυμπτωματική υπασβεστιαιμία αύξηση της πρόσληψης ασβεστίου από τις τροφές (8-8,5 mg/dl ή >3,2 mg/dl ιονισμένης μορφής). Σε συμπτωματική υπασβεστιαιμία χρειάζεται άμεσα η χορήγηση ενδοφλεβίως ασβεστίου κυρίως με τη μορφή γλυκονικού ασβεστίου. Μέγιστη δόση εφόδου σε διάστημα λεπτών 1 g γλυκονικού ασβεστίου. Η δόση καλύπτει τις ανάγκες για 2-3 ώρες. Στην συνεχεία χορήγηση 0,5-1,5 mg/kg στοιχειακού ασβεστίου την ώρα. Κάθε αμπούλα 10ml 10% γλυκονικού ασβεστίου περιέχει 90 mg στοιχειακού ασβεστίου και αναμειγνύεται σε διάλυμα δεξτρόζης ή φυσιολογικού ορού. ΠΟΤΕ ΜΑΖΙ ΜΕ ΔΙΤΤΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ή ΦΩΣΦΟΡΟ. Σε συνυπάρχουσα υπομαγνησαιμία πρώτα διορθώνουμε το μαγνήσιο. Σε χρόνια υπασβεστιαιμία σχετιζόμενη με υποπαραθυρεοειδισμό χορηγούμε από το στόμα ασβέστιο μαζί με βιταμίνη D ή καλσιτριόλη.

46 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΕΡΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑΣ Μέτρια, χρόνια, ασυμπτωματική υπερασβεστιαιμία (11-12 mg/dl) Μόνο παρακολούθηση. Θεραπεία αν συνυπάρχει υπερασβεστιουρία (>7,5mEq/24h), εξαιτίας του κινδύνου για νεφρολιθίαση: ενυδάτωση per os + αύξηση πρόσληψης NaCl, γλυκοκορτικοστεροειδή σε ασθενείς με λέμφωμα ή κοκκιωματώδεις νόσους. Σοβαρή ή συμπτωματική υπερασβεστιαιμία (>12 mg/dl) Ενυδάτωση, αν δεν υπάρχει αντένδειξη (νεφρική ή καρδιακή ανεπάρκεια) με ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση αν χρειάζεται. Χρήση διουρητικών της αγκύλης σε περίπτωση που υπάρχει εξ αρχής υπερογκαιμία ή ελαττωμένη διούρηση (στενή παρακολούθηση του Κ + του αίματος). Ταυτόχρονη χορήγηση καλσιτονίνης (4 IU/kg) και μέτρηση του ασβεστίου στον ορό μετά από λίγες ώρες. Αν υπάρχει ικανοποιητική απάντηση επανάληψη των δόσεων κάθε 6-12h. Ταυτόχρονη χορήγηση ζολεδρονικού οξέος (4mg iv σε 15min) ή παμιδρονάτης (60-90 mg σε 2h). Για τη θεραπεία συντήρησης, επανάληψη κάθε 2-3 εβδομάδες. Πολύ σοβαρή υπερασβεστιαιμία (18-20 mg/dl) Επιπλέον των όσων ισχύουν για τη σοβαρή υπερασβεστιαιμία, θα πρέπει να εκτιμηθεί η αναγκαιότητα της αιμοκάθαρσης.

47 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) Rose, BD, Post, TW, Clinical Physiology of Acid-Base and Electrolyte Disorders, 5th ed, McGraw-Hill, New York, 2001, pp ) Tierney, Lawrence M. Jr.,McPhee St., Papadakis M, Current Medical Diagnosis and Treatment 2006, 45th ed, McGraw-Hill, International edition, 2006, pp ) Weisberg, LS. Pseudohyponatremia: A reappraisal. Am J Med 1989; 86:315. 4) Katz, MA. Hyperglycemia-induced hyponatremia: Calculation of expected serum sodium depression. N Engl J Med 1973; 289:843. 5) Clayton, JA, Le Jeune, IR, Hall, IP. Severe hyponatraemia in medical inpatients: aetiology, assessment and outcome. QJM 2006; 99:505. 6) Sonnenblick, M, Friedlander, Y, Rosin, AJ. Diuretic-induced severe hyponatremia: Review and analysis of 129 reported patients. Chest 1993; 103:601. 7) Hariprasad, MK, Eisinger, RP, Nadler, IM, et al. Hyponatremia in psychogenic polydipsia. Arch Intern Med 1980; 140: ) Angeli, P, Wong, F, Watson, H, Gines, P. Hyponatremia in cirrhosis: Results of a patient population survey. Hepatology 2006; 44: ) Leier, CV, Dei Cas, L, Metra, M. Clinical relevance and management of the major electrolyte abnormalities in congestive heart failure: Hyponatremia; hypokalemia, and hypomagnesemia. Am Heart J 1994; 128: ) Rose, BD, Post, TW, Clinical Physiology of Acid-Base and Electrolyte Disorders, 5th ed, McGraw-Hill, New York, 2001, pp ) Palevsky, PM, Bhagrath, R, Greenberg, A. Hypernatremia in hospitalized patients. Ann Intern Med 1996; 124: ) Snyder, NA, Feigal, DW, Arieff, AI. Hypernatremia in elderly patients. A heterogeneous, morbid, and iatrogenic entity. Ann Intern Med 1987; 107:309.

48 13) Nelson, DC, McGrew, WRG, Hoyumpa, AM. Hypernatremia and lactulose therapy. JAMA 1983; 249: ) Kovacs, A, Chan, L, Hotrakitya, C et al. Rotavirus gastroenteritis. Clinical and laboratory features and use of the Rotazyme test. Am J Dis Child 1987; 141: ) Robertson, GL, Aycinena, P, Zerbe, RL. Neurogenic disorders of osmoregulation. Am J Med 1982; 72: ) Lien, YH, Shapiro, JI, Chan, L. Effect of hypernatremia on organic brain osmoles. J Clin Invest 1990; 85: ) Rose, BD, Post, TW, Clinical Physiology of Acid-Base and Electrolyte Disorders, 5th ed, McGraw-Hill, New York, 2001, pp ) Lipworth, BJ, McDevitt, DG, Struthers, AD. Prior treatment with diuretic augments the hypokalemic and electrocardiographic effects of inhaled albuterol. Am J Med 1989; 86: ) Agarwal, R, Afzalpurkar, R, Fordtran, JS. Pathophysiology of potassium absorption and secretion by the human intestine. Gastroenterology 1994; 107: ) Clausen, T, Flatman, JA. Effect of insulin and epinephrine on Na+-K+- ATPase and glucose transport in soleus muscle. Am J Physiol 1987; 252:E492. Torres, VE, Young, WF, Jr, Offord, KP, Hattery, RR. Association of hypokalemia, aldosteronism, and renal cysts. N Engl J Med 1990; 322: ) Peters, M, Jeck, N, Reinalter, S, et al. Clinical presentation of genetically defined patients with hypokalemic salt-losing tubulopathies. Am J Med 2002; 112: ) Rose, BD, Post, TW, Clinical Physiology of Acid-Base and Electrolyte Disorders, 5th ed, McGraw-Hill, New York, 2001, pp ) Shapiro, W, Taubert, K. Hypokalaemia and digoxin-induced arrhythmias. Lancet 1975; 2: ) Rose, BD, Post, TW, Clinical Physiology of Acid-Base and Electrolyte Disorders, 5th ed, McGraw-Hill, New York, 2001, pp ,

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ https://users.auth.gr/epontiki Ελένη Ποντίκη Θεσσαλονίκη 2018 Παρεντερικά διαλύματα Αποστειρωμένα διαλύματα που προορίζονται: για την στοιχείων αναπλήρωση

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών. Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος

Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών. Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος Αλκοολισμός Διαταραχή από χρήση αλκοόλ (αιθανόλη C 2 H 6 O) 208.000.000 αλκοολικοί σε όλο τον

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με υποκαλιαιμία

Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με υποκαλιαιμία Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με υποκαλιαιμία Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Υποκαλιαιμία Φυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΝΑΣΙΔΟΥ Ε.

ΜΗΝΑΣΙΔΟΥ Ε. ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ (ΔΚΟ) Μεταβολική οξέωση που παρατηρείται λόγω απορρύθμισης της έκκρισης ινσουλίνης Η ΔΚΟ χαρακτηρίζεται από: Σάκχαρο πλάσματος >200mg/dl(>11 mmol/l) Οξέωση: ph

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος φακής που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται παραθορμόνη και ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Ορμόνες

Διαβάστε περισσότερα

gr aiavramidis.gr

gr aiavramidis.gr ΕΠΙΠΕ Α ΦΩΣΦΟΡΟΥ ΣΤΟ ΑΙΜΑ Φυσιολογικά ενήλικες 2,4-4,5 4,5 mg/dl ή 0,8-1,44 mmol/l παιδιά και έφηβοι 4-66 mg/dl ή 1,3-1,92 1,92 mmol/l αυξηµένη εγγύς επαναρρόφηση στα παιδιά (δράση IGF-I) I) τα επίπεδα

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρολύτες. Ν. Ζάβρας Παιδοχειρουργός

Ηλεκτρολύτες. Ν. Ζάβρας Παιδοχειρουργός Ηλεκτρολύτες Ν. Ζάβρας Παιδοχειρουργός Οι ηλεκτρολύτες είναι στοιχεία που βρίσκονται στο σώµα και στα υγρά του και φέρουν ηλεκτρικό φορτίο Ηλεκτρολύτες ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η θεραπεία παιδιατρικών ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές ισοζυγίου του καλίου. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Διαταραχές ισοζυγίου του καλίου. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Διαταραχές ισοζυγίου του καλίου Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Υποκαλιαιμία Υποκαλιαιμία Φυσιολογικές τιμές καλίου : 3,5-5 meq/l Η πιο

Διαβάστε περισσότερα

2+ 3-4. Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές είναι συχνές. Απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. για την καλύτερη έκβαση των ασθενών

2+ 3-4. Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές είναι συχνές. Απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. για την καλύτερη έκβαση των ασθενών Σωτήρης Τσιόδρας + + 2+ 2+ 3-4 Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές είναι συχνές Απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία για την καλύτερη έκβαση των ασθενών Διαταραχές Νa + (φ.τ:135-145 meq/l) Συχνές Σχετίζονται

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Κάλιο Το 98% του ολικού Κ + του σώματος βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων Το 2% στο εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Εκτάκτως ανήσυχα πόδια

Εκτάκτως ανήσυχα πόδια Εκτάκτως ανήσυχα πόδια Σκουτέλλας Βάσος Ρευματολόγος Ρευματολογικό τμήμα Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας Σύγκρουση συμφερόντων εν υπάρχει 2 Ιστορικό (1/5) Θήλυ, 55χρ. Γνωστό αυτοάνοσο νόσημα συνδετικού ιστού

Διαβάστε περισσότερα

Αλγόριθμος για την αιτιολογική διάγνωση της υπο- υπερνατριαιμίας. Γ. Λιάμης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Αλγόριθμος για την αιτιολογική διάγνωση της υπο- υπερνατριαιμίας. Γ. Λιάμης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αλγόριθμος για την αιτιολογική διάγνωση της υπο- υπερνατριαιμίας Γ. Λιάμης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Υπονατριαιμία Υπερνατριαιμία Posm Posm είσοδος Η 2 Ο στα κύτταρα έξοδος

Διαβάστε περισσότερα

Ο νεφρώνας είναι το πιο σημαντικο μερος των νεφρων υγρα και ηλεκτρολυτες

Ο νεφρώνας είναι το πιο σημαντικο μερος των νεφρων υγρα και ηλεκτρολυτες ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ Ο νεφρώνας είναι το πιο σημαντικο μερος των νεφρων υγρα και ηλεκτρολυτες Σχηματισμος ουρων: 1. Σπειραματικη διηθηση (GFR) = 180L/day 2. Σωληναριακη επαναρροφηση(περιπου 98%) 3. Σωληναριακη απεκκριση

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Διαμερίσματα σωματικών υγρών 28,0 L Νεφρικοί μηχανισμοί ρύθμισης εξωκυτταρίου υγρού Ο όγκος του εξωκυτταρίου

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια και κάλιο 6.1 meq/l υπό αγωγή με αμεα, β-αποκλειστή και επλερενόνη

Ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια και κάλιο 6.1 meq/l υπό αγωγή με αμεα, β-αποκλειστή και επλερενόνη Ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια και κάλιο 6.1 meq/l υπό αγωγή με αμεα, β-αποκλειστή και επλερενόνη Λιάμης Γεώργιος Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ο ασθενής μας Άνδρας 75 ετών Καρδιακή

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την birisioan Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :36 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :12

Συντάχθηκε απο τον/την birisioan Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :36 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :12 Οι παραθυρεοειδείς είναι συνήθως τέσσερις αδένες, με μέγεθος και εμφάνιση σαν μια φακή, που βρίσκονται συνήθως ανά δύο στην οπίσθια επιφάνεια κάθε λοβού του θυρεοειδή. Αυτοί είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Κάλιο Το 98% του ολικού Κ + του σώματος βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων Το 2% στο εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Επιπτώσεις της αλκάλωσης στους μύες, τα νεύρα και το έντερο. Μαρία Τσιάτσιου Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β Γενικό Νοσοκομείο Χαλκιδικής

Επιπτώσεις της αλκάλωσης στους μύες, τα νεύρα και το έντερο. Μαρία Τσιάτσιου Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β Γενικό Νοσοκομείο Χαλκιδικής Επιπτώσεις της αλκάλωσης στους μύες, τα νεύρα και το έντερο Μαρία Τσιάτσιου Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β Γενικό Νοσοκομείο Χαλκιδικής Κομοτηνή, 22 Σεπτεμβρίου 2017 Aλκάλωση: κλινική εικόνα αιμωδίες - παραισθησίες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΜΙΑ

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΜΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΜΙΑ Πετίδης Κωνσταντίνος Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΚΑΛΙΟ Κύριο ενδοκυττάριο κατιόν 40mEq/kg Φυσιολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικές οδηγίες χρήσης του πρωτοκόλλου της διαβητικής κετοξέωσης.

Πρακτικές οδηγίες χρήσης του πρωτοκόλλου της διαβητικής κετοξέωσης. Πρακτικές οδηγίες χρσης του πρωτοκόλλου της διαβητικς κετοξέωσης. ΒΗΜΑ 1 ο : Όταν η γλυκόζη αίματος είναι >250mg/dl και ο ασθενς σε επηρεασμένη γενικ κατάσταση, ταχεία ενυδάτωση [ Ν/S 0,9% με 20ml/Kg σε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΝΑΤΡΙΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΟΞΙΝΟ/DEMO Ενέσιμο διάλυμα 4% και 8%

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΝΑΤΡΙΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΟΞΙΝΟ/DEMO Ενέσιμο διάλυμα 4% και 8% ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΝΑΤΡΙΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΟΞΙΝΟ/DEMO Ενέσιμο διάλυμα 4% και 8% 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Νάτριο Ανθρακικό Όξινο/DEMO (Sodium Bicarbonate/DEMO) 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές της ομοιοστασίας του Καλίου σε συγκεκριμένες νοσολογικές οντότητες (αλκοολισμός, ηπατική νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια, φάρμακα, λευχαιμίες)

Διαταραχές της ομοιοστασίας του Καλίου σε συγκεκριμένες νοσολογικές οντότητες (αλκοολισμός, ηπατική νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια, φάρμακα, λευχαιμίες) Διαταραχές της ομοιοστασίας του Καλίου σε συγκεκριμένες νοσολογικές οντότητες (αλκοολισμός, ηπατική νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια, φάρμακα, λευχαιμίες) Χαράλαμπος Μηλιώνης Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ανθρώπινο σώμα: 1200 gr Ca. 99% στα οστά και τα δόντια Το υπόλοιπο βρίσκεται στους ιστούς

Ανθρώπινο σώμα: 1200 gr Ca. 99% στα οστά και τα δόντια Το υπόλοιπο βρίσκεται στους ιστούς ΡΥΘΜΙΣΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ Ανθρώπινο σώμα: 1200 gr Ca 99% στα οστά και τα δόντια Το υπόλοιπο βρίσκεται στους ιστούς ΡΟΛΟΣ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟΥ Ca ++ Μυϊκή συστολή Συναπτική διαβίβαση Συσσώρευση αιμοπεταλίων Πήξη του αίματος

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστική και Θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με Μεταβολική Οξέωση

Διαγνωστική και Θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με Μεταβολική Οξέωση Διαγνωστική και Θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με Μεταβολική Οξέωση Ευγενία Γκαλιαγκούση MD, PhD Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Διαγνωστική και Θεραπευτική

Διαβάστε περισσότερα

Μικτές διαταραχές της οξεοβασικής ισορροπίας

Μικτές διαταραχές της οξεοβασικής ισορροπίας Μικτές διαταραχές της οξεοβασικής ισορροπίας Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο» ΜΙΚΤΕΣ ΕΝΑΝΤΙ ΑΠΛΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Απλή διαταραχή της οξεοβασικής ισορροπίας

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Έλλη Παπαδόδημα, Ενδοκρινολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Ευρωκλινική Αθηνών

Γράφει: Έλλη Παπαδόδημα, Ενδοκρινολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Ευρωκλινική Αθηνών Γράφει: Έλλη Παπαδόδημα, Ενδοκρινολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Ευρωκλινική Αθηνών Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι μια «αθόρυβη», «σιωπηρή» και παραγνωρισμένη

Διαβάστε περισσότερα

«Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας»

«Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας» 2. Νεφρολογική κλινική Α.Π.Θ., Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, Θεσσαλονίκης «Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας» Π. Τολίκα¹,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ-ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Νεφρολογίας Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών

ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ-ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Νεφρολογίας Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ-ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Νεφρολογίας Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ - ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Φυσιολογικές τιμές καλίου ορού 3.5-5 meq/l

Διαβάστε περισσότερα

Γυναίκα 50 ετών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι εισάγεται με ιστορικό από 48ωρου ανορεξίας, δύσπνοιας και κεφαλαλγίας. Το σάκχαρο αίματος ήταν 550mg/dl

Γυναίκα 50 ετών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι εισάγεται με ιστορικό από 48ωρου ανορεξίας, δύσπνοιας και κεφαλαλγίας. Το σάκχαρο αίματος ήταν 550mg/dl Γυναίκα 50 ετών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι εισάγεται με ιστορικό από 48ωρου ανορεξίας, δύσπνοιας και κεφαλαλγίας. Το σάκχαρο αίματος ήταν 550mg/dl και η αναπνοή της μύριζε κετόνη. Την είχε βρει ο άνδρας

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεία μεταβολικής αλκάλωσης. Ντουνούση Ευαγγελία Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Θεραπεία μεταβολικής αλκάλωσης. Ντουνούση Ευαγγελία Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Θεραπεία μεταβολικής αλκάλωσης Ντουνούση Ευαγγελία Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Συχνότερα αίτια μεταβολικής αλκάλωσης Έμετοι Χορήγηση διουρητικών Υπερέκκριση αλατοκορτικοειδών Σ. Bartter-Gitelman

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές νερού και ηλεκτρολυτών

Διαταραχές νερού και ηλεκτρολυτών Διαταραχές νερού και ηλεκτρολυτών Σ. Μαρινάκη Νεφρολογική Κλινική και Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Λαϊκό Νοσοκομείο 30.03.2016 Υγρά(Νερό) Διαταραχές Υποογκαιμία Ιστική ισχαιμία (shock)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 6 Η ΚΑΛΙΟ & ΜΑΓΝΗΣΙΟ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 6 Η ΚΑΛΙΟ & ΜΑΓΝΗΣΙΟ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 6 Η ΚΑΛΙΟ & ΜΑΓΝΗΣΙΟ 1 Ομοιόσταση Kαλίου (Κ + ) Σημαντικότερο κατιόν ενδοκυττάριου χώρου, Ολικό TB-K περίπου 50 meq/kg, Ενδοκυττάριο / εξωκυττάριο = 35-38/1, Ενδοκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Άνδρας77 ετώνμεδύσπνοια, οιδήματακαιυποκαλιαιμία. Διαφορική Διάγνωση

Άνδρας77 ετώνμεδύσπνοια, οιδήματακαιυποκαλιαιμία. Διαφορική Διάγνωση Άνδρας77 ετώνμεδύσπνοια, οιδήματακαιυποκαλιαιμία Διαφορική Διάγνωση Γεροβασίλη Βίκυ Ειδικευόµενη Ε Παθολογικής Κλινικής ιευθ: Αθανάσιος Σκουτέλης ΣτοιχείαΑπόΚλινικήΕικόνα Πρόσφατη έναρξη Απορρύθμιση Αρτηριακής

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτές οι τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΟ/ΥΠΕΡ ΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΜΙΧΟΔΗΜΟΣ, ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΟ/ΥΠΕΡ ΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΜΙΧΟΔΗΜΟΣ, ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΟ/ΥΠΕΡ ΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΜΙΧΟΔΗΜΟΣ, ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΛΙΟ Το σημαντικότερο ενδοκυττάριο κατιόν Διαδραματίζει σημαντικό στη φυσιολογία

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. 1. Εισαγωγή Εισαγωγή Σημασία των νεφρών στη ζωή Βιβλιογραφία Δομή και λειτουργία των νεφρών...

Περιεχόμενα. 1. Εισαγωγή Εισαγωγή Σημασία των νεφρών στη ζωή Βιβλιογραφία Δομή και λειτουργία των νεφρών... Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή... 1 1. Εισαγωγή... 1 2. Σημασία των νεφρών στη ζωή... 4 3. Βιβλιογραφία... 6 2. Δομή και λειτουργία των νεφρών... 7 1. Εισαγωγή... 8 2. Νεφρικά αγγεία... 9 3. Νεφρικό σπείραμα...

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗΣ ΑΛΚΑΛΩΣΗΣ- ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΔΕΝ ΑΝΤΙΡΡΟΠΟΥΝ ΣΥΝΗΘΩΣ ΤΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ;

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗΣ ΑΛΚΑΛΩΣΗΣ- ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΔΕΝ ΑΝΤΙΡΡΟΠΟΥΝ ΣΥΝΗΘΩΣ ΤΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ; Ετήσιο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Υγρών, Ηλεκτρολυτών & Οξεοβασικής Ισορροπίας 9 ο Σεμινάριο Διαταραχές Οξεοβασικής Ισορροπίας 25 & 26 Σεπτεμβρίου 2015, ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗΣ ΑΛΚΑΛΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΤΡΩΝΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Θ. ΆΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ

ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΤΡΩΝΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Θ. ΆΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΤΡΩΝΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Θ. ΆΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2017 ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΜΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Επείγουσα, απειλητική για τη ζωή επιπλοκή του ΣΔ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ (2) Οξεία έναρξη

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση και θεραπεία των μικτών οξεοβασικών διαταραχών

Διάγνωση και θεραπεία των μικτών οξεοβασικών διαταραχών Διάγνωση και θεραπεία των μικτών οξεοβασικών διαταραχών Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο» ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Σε σχέση με την παρούσα παρουσίαση, δηλώνω ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΑΛΑΚΗΣ «ΤΖΑΝΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΑΛΑΚΗΣ «ΤΖΑΝΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΑΛΑΚΗΣ «ΤΖΑΝΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΥΓΡΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΟΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Χρήση των τύπων αντιρροπήσεων των διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας

Χρήση των τύπων αντιρροπήσεων των διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας Μικτές διαταραχές οξεοβασικής ισορροπίας Ερμηνεία δεδομένων αερίων αίματος Χρήση των τύπων αντιρροπήσεων των διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας Κωνσταντίνος Π. Κατωπόδης Επίκουρος Καθηγητής Νεφρολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας

Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας Χρησιμότητα των αερίων αίματος στο ΤΕΠ Εκτίμηση οξεοβασικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 1ο ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ Ασθενής 62 ετών διακομίσθηκε στο

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Ισοζύγιο νερού και ηλεκτρολυτών. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Ισοζύγιο νερού και ηλεκτρολυτών. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Φυσιολογία-Ι Ουροποιητικό σύστημα Ισοζύγιο νερού και ηλεκτρολυτών Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Κύριες λειτουργίες των νεφρών Ρύθμιση του όγκου των υγρών του

Διαβάστε περισσότερα

Στρογγυλό τραπέζι IV Ηλεκτρολυτικές διαταραχές σε διάφορες καταστάσεις

Στρογγυλό τραπέζι IV Ηλεκτρολυτικές διαταραχές σε διάφορες καταστάσεις Στρογγυλό τραπέζι IV Ηλεκτρολυτικές διαταραχές σε διάφορες καταστάσεις Σχόλια - Παραδείγματα Ευστάθιος Μητσόπουλος Νεφρολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ Νεφρολογικό Τμήμα, Γ.Ν. Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη 10 ο Σεμινάριο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ. Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό»

ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ. Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Νεφρολογική Κλινική &Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές ισοζυγίου Νατρίου και Νερού Διαταραχές του ισοζυγίου του

Διαβάστε περισσότερα

Τι μας λέει και τι δε μας λέει το ασβέστιο ορού;

Τι μας λέει και τι δε μας λέει το ασβέστιο ορού; Ετήσιο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Υγρών, Ηλεκτρολυτών & Οξεοβασικής Ισορροπίας 10 ο Σεμινάριο Διαταραχές ύδατος και νατρίου 23 & 24 Σεπτεμβρίου 2016, ΚΟΜΟΤΗΝΗ Τι μας λέει και τι δε μας λέει το ασβέστιο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1

Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1 Περιεχόμενα ΜΕΡΟΣ Ι Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Λειτουργική οργάνωση του ανθρώπινου σώματος και ρύθμιση του «εσωτερικού περιβάλλοντος», 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Το κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Σχέση ωσμωτικής πίεσης-ωσμωτικότητας-ώσμωσης. Ωσμωτικότητα πλάσματος

Σχέση ωσμωτικής πίεσης-ωσμωτικότητας-ώσμωσης. Ωσμωτικότητα πλάσματος Βιολογικές και Κλινικές Εφαρμογές της Ωσμωτικότητας Στόχοι Κατανόησης-Υποδείξεις: -Εξοικειωθείτε με διάφορα παραδείγματα βιολογικών εφαρμογών. (Σημειώση: Μην τα αποστηθίσετε! Απλώς διαβάζοντάς τα να τα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ MAG-2 διάλυµα πόσιµο σε συσκευασία µιας δόσης 1,5 g / 10 ml VIAL (ORAL) 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Τα 10 ml περιέχουν

Διαβάστε περισσότερα

Η σημασία του ph των ούρων και των ηλεκτρολυτών (ορού και ούρων) στη διερεύνηση των οξεοβασικών διαταραχών

Η σημασία του ph των ούρων και των ηλεκτρολυτών (ορού και ούρων) στη διερεύνηση των οξεοβασικών διαταραχών Η σημασία του ph των ούρων και των ηλεκτρολυτών (ορού και ούρων) στη διερεύνηση των οξεοβασικών διαταραχών Τουλκερίδης Γεώργιος, Νεφρολόγος Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας Ορισμός οξέος και βάσης Οξύ είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ)

ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ) ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ) ΡΟΒΙΘΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ ΤΕ, MMEDsci in Clinical Nursing 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ 3 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ) Τα ολικό ποσό του νερού

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση µετά από µεταµόσχευση

Οστεοπόρωση µετά από µεταµόσχευση Οστεοπόρωση µετά από µεταµόσχευση ΜΠΑΤΑΚΟΙΑΣ Β.-ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ΕΝ ΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΙ ΜΠΑΤΑΚΟΙΑΣ Β. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΟΣΤΕΟ ΥΣΤΡΟΦΙΑΣ κατακράτηση φωσφόρου δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισµός

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Οι σχετικές παράγραφοι της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του

Διαβάστε περισσότερα

ηλικία περιεκτικότητα σε λίπος φύλο

ηλικία περιεκτικότητα σε λίπος φύλο ΥΓΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Το ύδωρ αποτελεί το 60% του βάρους σώματος α) από την ηλικία (νεογνά 75%) β) περιεκτικότητα σε λίπος (ο λιπώδης ιστός έχει μικρή περιεκτικότητα σε ύδωρ) γ) το φύλο ( το ύδωρ είναι λιγότερο

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολική Αλκάλωση. ph >7,4 [ΗCO 3- ] > 24 meq/l

Μεταβολική Αλκάλωση. ph >7,4 [ΗCO 3- ] > 24 meq/l Μεταβολική Αλκάλωση ph >7,4 [ΗCO 3- ] > 24 meq/l Παθοφυσιολογία μεταβολικής αλκάλωσης [ΗCO 3- ] = ποσό ΗCO 3- στον εξωκυττάριο όγκο εξωκυττάριο όγκο Παθοφυσιολογία μεταβολικής αλκάλωσης: Εξωγενής προσθήκη

Διαβάστε περισσότερα

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Δ Ι Α Β Η Τ Η

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Δ Ι Α Β Η Τ Η Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Ο κ. Χ είναι 45 ετών διευθυντής πολυεθνικής και από την ηλικία των 20 ετών διαγνώστηκε με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 ενώ

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολική Αλκάλωση. Μάριος Παπασωτηρίου.

Μεταβολική Αλκάλωση. Μάριος Παπασωτηρίου. Μεταβολική Αλκάλωση Μάριος Παπασωτηρίου mpapasotiriou@yahoo.com Μεταβολική Αλκάλωση Βασικές αρχές Μετ. Αλκάλωσης Κλινική εικόνα Επαναρρόφηση αναγέννηση HCO 3 / Λειτουργίες μεταφορέων νεφρικών σωληναρίων

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές ηλεκτρολυτών και ύδατος σε ασθενείς µε καρκίνο του πνεύµονα. Ευθύµιος Παππάς Νεφρολόγος, Επιµελητής Β Γενικό Νοσοκοµείο Έδεσσας

Διαταραχές ηλεκτρολυτών και ύδατος σε ασθενείς µε καρκίνο του πνεύµονα. Ευθύµιος Παππάς Νεφρολόγος, Επιµελητής Β Γενικό Νοσοκοµείο Έδεσσας Διαταραχές ηλεκτρολυτών και ύδατος σε ασθενείς µε καρκίνο του πνεύµονα Na K P Mg Ca Ευθύµιος Παππάς Νεφρολόγος, Επιµελητής Β Γενικό Νοσοκοµείο Έδεσσας Εξαρτάται από ηλικία φύλο συνδετικό ιστό Ύδωρ Γυναίκες:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας

Διαβάστε περισσότερα

Διουρητικά και νεφροπάθειες

Διουρητικά και νεφροπάθειες Διουρητικά και νεφροπάθειες Μελεξοπούλου Χριστίνα Νεφρολόγος Γ.Ν.Α. Λαϊκό Μαθήματα Φυσιολογίας 2017 Διουρητικά: ουσίες που προκαλούν αύξηση του ρυθμού παραγωγής των ούρων Δρουν με ελάττωση του ρυθμού της

Διαβάστε περισσότερα

ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΜΗΝ ΛΗΣΜΟΝΕΙΤΕ ΤΙΣ «ΑΘΩΕΣ» ΑΙΤΙΕΣ

ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΜΗΝ ΛΗΣΜΟΝΕΙΤΕ ΤΙΣ «ΑΘΩΕΣ» ΑΙΤΙΕΣ ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΜΗΝ ΛΗΣΜΟΝΕΙΤΕ ΤΙΣ «ΑΘΩΕΣ» ΑΙΤΙΕΣ Μιχαλάκου Μαρία, Φαρκωνή Χρυστάλλα, Κατσικάρη Μαρία Ευρωκλινική Παίδων, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Οι λιθοι της χοληδόχου κύστεως στα παιδια είναι ασυνήθες

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ Η ακριβής ρύθμιση των ιόντων υδρογόνου (Η

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 12: HIV Ο HIV έχει συνδεθεί με κακή θρέψη και με το σύνδρομο απώλειας καθαρής σωματικής μάζας και λιπώδους ιστού (AIDS wasting syndrome). Η απώλεια σωματικού

Διαβάστε περισσότερα

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις: Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Το σώμα μας περιέχει μεγάλες ποσότητες ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστο είναι υπεύθυνο για το 1,5-2% του σωματικού μας βάρους. Είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα 8 Μαρτίου 2011 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ένας στους δυο θανάτους, ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο, οφείλεται σε καρδιαγγειακό επεισόδιο και όχι στη νόσο αυτή καθ αυτή!!! Αυτό ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της υπερδιήθησης στο Καρδιονεφρικό Σύνδροµο.! Ιωάννης Μακρής Νοσηλευτής MSc Μ.Τ.Ν. ΓΝΑ «Ιπποκράτειο»

Ο ρόλος της υπερδιήθησης στο Καρδιονεφρικό Σύνδροµο.! Ιωάννης Μακρής Νοσηλευτής MSc Μ.Τ.Ν. ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» Ο ρόλος της υπερδιήθησης στο Καρδιονεφρικό Σύνδροµο Ιωάννης Μακρής Νοσηλευτής MSc Μ.Τ.Ν. ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» Καρδιονεφρικό Σύνδροµο (CRS) Ορισµός Οι διαταραχές της καρδιάς και των νεφρών, όπου οξεία ή χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ Β ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Γ.Ν. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ασθενής 68 ετών Προσέρχεται στα Ε.Ι. λόγω αρρύθμιστου σακχάρου Ατομικό

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΕΣ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΟΞΕΙΕΣ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΞΕΙΕΣ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΩΤΣΑ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ, ΔΙΑΒΗΤΗ, ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ Α ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΧΕΠΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟ ΥΠΕΡΩΣΜΩΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ Χ Ο Ν Δ Ρ Ο Μ Α Τ Ι Δ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ο Σ Η Λ Ε Υ Τ Ρ Ι Α T E, M S C, Μ Ε Θ Α, Π Γ Ν Α Χ Ε Π Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ.. Όπως είναι ευρέως

Διαβάστε περισσότερα

Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο»

Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο» Ποια είναι η απάντηση του νεφρού σε ένα φορτίο οξέος ή βάσης; Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο» ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟ ΟΞΙΝΟ ΦΟΡΤΙΟ Δίαιτα πλούσια σε ζωικό λεύκωμα Φωσφορικό οξύ - Οργανικός

Διαβάστε περισσότερα

Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα διαχείρισης καρδιολογικών ασθενών στην εξωνεφρική κάθαρση. Μονάδα Τεχνητού Νεφρού ΠΓΝ «Αττικόν», Αθήνα

Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα διαχείρισης καρδιολογικών ασθενών στην εξωνεφρική κάθαρση. Μονάδα Τεχνητού Νεφρού ΠΓΝ «Αττικόν», Αθήνα Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα διαχείρισης καρδιολογικών ασθενών στην εξωνεφρική κάθαρση { Μονάδα Τεχνητού Νεφρού ΠΓΝ «Αττικόν», Αθήνα Το νοσηλευτικό έργο στις ΜΤΝ Σκοπός της η παροχή εξειδικευµένης φροντίδας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΚΑΙ Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ

ΟΙ ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΚΑΙ Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΟΙ ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΚΑΙ Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Ε. ΚΟΥΤΣΟΝΙΚΟΛΑΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ(ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΩΝ) ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α.Π.Θ ΟΙ ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης. Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ

Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης. Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Wisdom for Thought Doctors pour drugs of which they know little for disorders of which they know less into patients of which

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ 1 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Νοσηματα που οφείλονται σε απόλυτη ή σχετική ανεπάρκεια της ινσουλίνης Υπεργλυκαιμία αύξηση επίπεδων γλυκόζης, οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών Χ. Ν. Σκαλιώτη

Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών Χ. Ν. Σκαλιώτη Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών Χ. Ν. Σκαλιώτη Νεφρολογική Κλινική & Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές Ύδατος - Ηλεκτρολυτών Κατανομή Νερού Διαμέρισμα (L) % Σωματικού

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονική ημερίδα με θέμα. "Σακχαρώδης Διαβήτης: Ένα σύγχρονο πρόβλημα υγείας"

Επιστημονική ημερίδα με θέμα. Σακχαρώδης Διαβήτης: Ένα σύγχρονο πρόβλημα υγείας Επιστημονική ημερίδα με θέμα "Σακχαρώδης Διαβήτης: Ένα σύγχρονο πρόβλημα υγείας" ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Σωτήριος Τόζιος, Νοσηλευτής Τ.Ε, MSc ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2018 Επιδημιολογικά

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ SHOCK ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΙΔΟΣ SHOCK ανάλογα με το αίτιο Εκτεταμένη ισχαιμία Πιθανή πτώση ΑΠ Πιθανώς ωχρά κρύα άκρα (ισχαιμία αγγειοσύσπαση) Πιθανώς ιδρώτες ταχυκαρδία (υπερέκκριση αδρεναλίνης)

Διαβάστε περισσότερα

HΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

HΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ HΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ε. Ι. Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης Επικ. Καθηγητής Παθολογίας Δ Παθολογική Κλινική Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών HΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Νάτριο (υπερ-, υπο-νατραιμία) Κάλιο (υπερ-,

Διαβάστε περισσότερα

Οξείες μεταβολικές καταστάσεις στο σακχαρώδη διαβήτη. Αικατερίνη Λαυρεντάκη Νοσηλεύτρια, ΤΕΠ, Γ.Ν. Ηρακλείου «Βενιζέλειο»

Οξείες μεταβολικές καταστάσεις στο σακχαρώδη διαβήτη. Αικατερίνη Λαυρεντάκη Νοσηλεύτρια, ΤΕΠ, Γ.Ν. Ηρακλείου «Βενιζέλειο» Οξείες μεταβολικές καταστάσεις στο σακχαρώδη διαβήτη Αικατερίνη Λαυρεντάκη Νοσηλεύτρια, ΤΕΠ, Γ.Ν. Ηρακλείου «Βενιζέλειο» Σακχαρώδης διαβήτης Υπεργλυκαιμία Υπογλυκαιμία Οξείες μεταβολικές καταστάσεις στο

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοκρινολογία 14-16/3/2019

Ενδοκρινολογία 14-16/3/2019 Ενδοκρινολογία 14-16/3/2019 Αθανάσιος Ι. Χριστοφορίδης Επίκουρος καθ. Παιδιατρικής Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Α.Π.Θ. Α Παιδιατρική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Διαβητική Κετοξέωση Υπογλυκαιμία

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Οστεοπόρωση Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή από τις παθήσεις της καρδιάς και των πνευμόνων Οστεοπόρωση: Η σιωπηλή επιδημία

Διαβάστε περισσότερα

ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ)

ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) {Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR)} η ταχύτητα με την οποία καθιζάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια μέσα στον εξεταστικό σωλήνα του μεγαλύτερου

Διαβάστε περισσότερα

Version 7.2, 10/2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Version 7.2, 10/2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Version 7.2, 10/2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Lactated Ringer s Injection/Fresenius, (3,1+0,3+6+0,2)g, ενέσιμο διάλυμα για έγχυση

Διαβάστε περισσότερα

Παιδιατρική Ι. Ενότητα 22: Αφυδάτωση και διαταραχές ηλεκτρολυτών. Οξεοβασική ισορροπία

Παιδιατρική Ι. Ενότητα 22: Αφυδάτωση και διαταραχές ηλεκτρολυτών. Οξεοβασική ισορροπία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 22: Αφυδάτωση και διαταραχές ηλεκτρολυτών. Οξεοβασική ισορροπία Δέσποινα Τράμμα- Ζάρβαλη Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδονεφρολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ Guidelines of American Heart Association/American Stroke Association 2013 EFNS Guidelines 2011 Royal College of Physicians National Clinical Guidelines

Διαβάστε περισσότερα

Υγρά και Ηλεκτρολύτες

Υγρά και Ηλεκτρολύτες ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 153 Υγρά και Ηλεκτρολύτες ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΛΙΑΜΟΥ, ΕΥΑ ΚΟΛΑΡΟΒΑ, ΠΟΥΛΧΕΡΙΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΓΕΩΡΓΙΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ Το ανθρώπινο

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Οι ρυθμιστές του οργανισμού Είδη αδένων στον άνθρωπο o Εξωκρινείς αδένες: εκκρίνουν το προϊόν τους μέσω εκφορητικού πόρου είτε στην επιφάνεια του σώματος (π.χ. ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

Οξεοβασική ισορροπία. Θεόδωρος Βασιλακόπουλος. Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ

Οξεοβασική ισορροπία. Θεόδωρος Βασιλακόπουλος. Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Οξύ ph Βάση Οξεοβασική ισορροπία Θεόδωρος Βασιλακόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ ph= - log [H + ] [H + ] σε mol/l ή Eq/L [H + ] = 40 neq/l = 40 x 10-9 Eq/L [HCO 3-

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση ενδιαφέρουσας περίπτωσης. Μπουτάρη Χρυσούλα Ειδικευόμενη Παθολογίας Β Προπ. Παθολογική κλινική Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο

Παρουσίαση ενδιαφέρουσας περίπτωσης. Μπουτάρη Χρυσούλα Ειδικευόμενη Παθολογίας Β Προπ. Παθολογική κλινική Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Παρουσίαση ενδιαφέρουσας περίπτωσης Μπουτάρη Χρυσούλα Ειδικευόμενη Παθολογίας Β Προπ. Παθολογική κλινική Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Ασθενής 16 ετών προσήλθε στο ΤΕΠ λόγω επιδείνωσης κρίσεων τετανίας (αυξημένη

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρολογική Κλινική Α.Π.Θ. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ. Στρατής Κασιμάτης. Νεφρολόγος, «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Νεφρολογική Κλινική Α.Π.Θ. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ. Στρατής Κασιμάτης. Νεφρολόγος, «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Νεφρολογική Κλινική Α.Π.Θ. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΟΡΙΣΜΟΙ Αλκαλαιμία = αύξηση του ph ή ελάττωση των [Η + ] Αλκάλωση = η εξεργασία που τείνει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΜΕ ACTH

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΜΕ ACTH ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΜΕ ACTH Ενδείξεις: Διάγνωση επινεφριδιακής ανεπάρκειας, διαταραχή της σύνθεσης στεροειδών ή έλλειψη απάντησης στην ACTH. Διαδικασία: Η δοκιμασία αρχίζει στις 09:00π.μ. Cotrosyn (1-24

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Παρεντερική χορήγηση υγρών Ποιο διάλυµα σε ποιόν ασθενή; Θεοδόσιος Φιλιππάτος Παθολόγος Επικουρικός Ιατρός ΠΓΝΙ

Παρεντερική χορήγηση υγρών Ποιο διάλυµα σε ποιόν ασθενή; Θεοδόσιος Φιλιππάτος Παθολόγος Επικουρικός Ιατρός ΠΓΝΙ Παρεντερική χορήγηση υγρών Ποιο διάλυµα σε ποιόν ασθενή; Θεοδόσιος Φιλιππάτος Παθολόγος Επικουρικός Ιατρός ΠΓΝΙ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΥΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟΥ ΟΓΚΟΥ (ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ)

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ. Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ. Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Νεφρολογική Κλινική & Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές ισοζυγίου Νατρίου και Νερού Διαταραχές του ισοζυγίου του

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΟΣΜΩΤΙΚΟ ΜΗ ΚΕΤΩΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΚΩΜΑ. Φροντίδα στο Σακχαρώδη Διαβήτη- Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Τμήματος

ΥΠΕΡΟΣΜΩΤΙΚΟ ΜΗ ΚΕΤΩΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΚΩΜΑ. Φροντίδα στο Σακχαρώδη Διαβήτη- Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Τμήματος ΥΠΕΡΟΣΜΩΤΙΚΟ ΜΗ ΚΕΤΩΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΚΩΜΑ Φροντίδα στο Σακχαρώδη Διαβήτη- Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Τμήματος Γυναίκα 68 ετών μεταφέρεται στο Τμήμα Επειγόντων. Η ασθενής νοσηλεύονταν σε μονάδα αποκατάστασης

Διαβάστε περισσότερα