ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ : ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

Transcript

1 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ : ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

2 τα νομικά, ηθικά και άλλα ζητήματα δημόσιας πολιτικής που προκύπτουν κατά την εφαρμογή του ΗΕ βρίσκονται ακόμη σε φάση ανάπτυξης και εξέλιξης οι περισσότερες από τις έρευνες που επιχειρούν να προσδιορίσουν τους ανασταλτικούς παράγοντες του ΗΕ, τοποθετούν τα νομικά ζητήματα και τα ζητήματα δημόσιας πολιτικής στην κορυφή της λίστας

3 Νομικά και Ηθικά Θέματα Ο εμπιστευτικός χαρακτήρας των προσωπικών δεδομένων Το Απόρρητο. Το θέμα θεωρείται το πλέον σημαντικό από τους καταναλωτές. Πράγματι, δηλώσεις διατήρησης του απορρήτου μπορεί κανείς να βρει σήμερα στους περισσότερους μεγάλους δικτυακούς τόπους που σχετίζονται με ΗΕ. Η προστασία των δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας στο Web είναι αρκετά δύσκολη, δεδομένου ότι η αντιγραφή και διανομή ψηφιακών πληροφοριών είναι εύκολη και φθηνή. Επίσης, είναι πρακτικά πολύ δύσκολο να ελέγξει κάποιος, τα άτομα και τον τρόπο που αυτά δύνανται να χρησιμοποιήσουν την πνευματική του ιδιοκτησία. Η ελευθερία έκφρασης. Το Internet προσφέρει τη μεγαλύτερη ευκαιρία για ελευθερία έκφρασης που υπήρξε ποτέ. Ωστόσο, αυτή η ελευθερία, μπορεί να θίγει κάποιους ανθρώπους, είτε να αντίκειται στο νόμο περί Ασέμνου. Η Φορολογία. Έως σήμερα, θεωρείται παράνομη η επιβολή νέων φόρων στις πωλήσεις μέσω Internet στις ΗΠΑ (τουλάχιστον αυτό συνέβαινε έως τον Οκτώβριο του 2001). Δεν αποκλείεται μία σύγκρουση ανάμεσα στην ομοσπονδιακή και πολιτειακή νομοθεσία στις ΗΠΑ, όπως και ανάμεσα στις φορολογικές νομοθεσίες των διαφόρων κρατών.

4 Η Προστασία του καταναλωτή. Πολλά νομικά θέματα που σχετίζονται με την προστασία του καταναλωτή, όπως η πλαστοπροσωπία στο Internet και διάφορα άλλα είδη απάτης, συναντώνται κατά την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εμπορίου. Λοιπά νομικά θέματα. Υπάρχουν αρκετά άλλα νομικά θέματα στο ΗΕ, όπως, η νομική υπόσταση των ηλεκτρονικών συμβάσεων και της ηλεκτρονικής υπογραφής, η ασφάλεια των συναλλαγών, η νομοθετική ρύθμιση της ευθύνης των παρόχων υπηρεσιών Internet η δικαιοδοσία επί των εμπορικών πράξεων, οι πολιτικές κρυπτογράφησης, τα τυχερά παιχνίδια στο Internet, κ.α. Νομικά έναντι ηθικών ζητημάτων. Θεωρητικά, είναι εφικτή η διάκριση μεταξύ νομικών και ηθικών ζητημάτων. Αν κάποιος προβεί σε μία πράξη που δεν είναι νόμιμη, τότε λέμε ότι παραβαίνει τον νόμο. Αν όμως διαπράξει κάτι που αντίκειται στην ηθική δεοντολογία, δεν αποτελεί απαραίτητα και παράβαση του νόμου. Προφανώς, πολλές παράνομες πράξεις είναι ταυτόχρονα και ανήθικες. Το πρόβλημα είναι ότι, στην τεχνολογία της Πληροφορικής (ΙΤ), δεν είναι πάντα σαφές τι είναι παράνομο και τα ηθικά θέματα μπορεί να είναι αμφισβητήσιμα.

5 Ηθικά Ζητήματα Η Ηθική είναι ως γνωστόν, κλάδος της φιλοσοφίας που διαπραγματεύεται τι θεωρείται σωστό και τι λάθος Κάτι που είναι ανήθικο δεν είναι αναγκαστικά και παράνομο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Μία εταιρεία ανέπτυξε «τύπους» πιθανών πελατών, από πληροφορίες που συνέλεξε με cookies και ερωτηματολόγια και πούλησε τη λίστα στους διαφημιστές. Η διοίκηση μίας εταιρείας αφού πρώτα επέτρεψε στους υπαλλήλους της να χρησιμοποιούν το Web για περιορισμένη προσωπική χρήση, παρακολούθησε στη συνέχεια τις κινήσεις τους χωρίς αυτοί να το γνωρίζουν. Ο πρόεδρος μίας εταιρείας ανάπτυξης λογισμικού, προώθησε μέσω διαδικτύου ένα πρόγραμμα με συμβουλές φορολογικού περιεχομένου, γνωρίζοντας ότι αυτό περιείχε πολλά και σοβαρά σφάλματα. Σαν αποτέλεσμα, ορισμένοι χρήστες συμπλήρωσαν λανθασμένες φορολογικές δηλώσεις και τιμωρήθηκαν με πρόστιμο από την Εφορία

6 Είναι προφανές ότι οι απόψεις περί σωστού ή λάθους, ηθικού ή ανήθικου διαφοροποιούνται σημαντικά από άτομο σε άτομο και από εταιρεία σε εταιρεία. Κάτι που θεωρείται ανήθικο σε έναν πολιτισμό, μπορεί να είναι απολύτως αποδεκτό σε έναν άλλον. Ορισμένες χώρες, όπως η Σουηδία και ο Καναδάς, έχουν θεσπίσει πολύ αυστηρούς νόμους για τη διασφάλιση του απορρήτου. Άλλες χώρες πάλι, δεν έχουν κανένα νόμο Η πληθώρα των εφαρμογών ΗΕ και η αυξημένη χρήση τεχνολογίας έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση νέων ηθικών ζητημάτων, όπως θα δούμε στη συνέχεια

7 Συστηματοποίηση ηθικών θεμάτων (Mason 1986, 1995) Προστασία του απορρήτου αφορά τη συλλογή, αποθήκευση και διάχυση ατομικών δεδομένων και πληροφοριών. Εγκυρότητα των Πληροφοριών αφορά την πιστοποίηση της εγκυρότητας, της ορθότητας και ακρίβειας των πληροφοριών που συλλέγονται και αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας. Ιδιοκτησία και κατοχή των πληροφοριών. αφορά την κατοχή και αξία των πληροφοριών και της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ευκολία πρόσβασης αφορά το δικαίωμα και την ευκολία στην πρόσβαση σε προσωπικά στοιχεία.

8 Πλαίσιο Εργασίας για Ηθικά Θέματα Απόρρητο Ποίες πληροφορίες είναι υποχρεωμένο να αποκαλύπτει ένα άτομο για τον εαυτό του; Ποια είδη παρακολούθησης μπορεί ένας εργοδότης να χρησιμοποιήσει για τους υπαλλήλους του; Ποια προσωπικά δεδομένα πρέπει να καταχωρούνται σε βάσεις δεδομένων και πόσο ασφαλή είναι εκεί; Ιδιοκτησία Ποιος κατέχει την πληροφορία και τα κανάλια της; Πώς αποτιμάται η ανταλλαγή της; Πώς πρέπει να χειρίζεται κανείς την πειρατεία λογισμικού; Υπό ποιες συνθήκες μπορεί κανείς να χρησιμοποιεί ιδιόκτητες βάσεις δεδομένων; Μπορεί να γίνει χρήση εταιρικών Η/Υ για προσωπικούς λόγους; Ακρίβεια Ποιος είναι υπεύθυνος για την αυθεντικότητα, την αξιοπιστία και την ακρίβεια των συλλεγόμενων πληροφοριών; Πώς μπορεί κανείς να διασφαλίσει ότι τα δεδομένα θα τύχουν σωστής επεξεργασίας και θα παρουσιαστούν σωστά στους χρήστες; Πώς μπορεί να εξακριβωθεί ότι τα πιθανά λάθη είναι τυχαία και όχι εσκεμμένα; Ποιος θα είναι υπόλογος για λάθη στις πληροφορίες και πως θα γίνεται αποζημίωση; Πρόσβαση και Προσπελασιμότητα Ποιος επιτρέπεται να έχει πρόσβαση σε δεδομένα; Πόσο πρέπει να χρεώνεται η πρόσβαση; Πώς μπορεί να κατανεμηθεί η πρόσβαση με βάση τις ικανότητες των εργαζομένων; Ποια πληροφορία έχει δικαίωμα να αποκτήσει ένα άτομο ή ένας οργανισμός υπό ποίες συνθήκες και με ποιες ασφαλιστικές δικλείδες;

9 Η προστασία του Απορρήτου Ο Εμπιστευτικός Χαρακτήρας των Προσωπικών Δεδομένων Η ιδιωτικότητα (το απόρρητο) στη γενική της έννοια, είναι το δικαίωμα του ατόμου να μένει μόνο του και το δικαίωμα να προστατεύεται από αναίτιες κι αδικαιολόγητες παρεμβάσεις στα προσωπικά του ζητήματα Οι online επιχειρήσεις συλλέγουν και χρησιμοποιούν συνεχώς δημογραφικές πληροφορίες από χρήστες που φοβούνται ότι τα προσωπικά τους δεδομένα, περιλαμβανομένων των αριθμών πιστωτικών καρτών ή της συμπεριφοράς τους στο Διαδίκτυο, μπορούν να πωληθούν, να χρησιμοποιηθούν ή να αποκαλυφθούν με ακατάλληλο τρόπο. Τέτοιοι φόβοι αποτρέπουν πολλούς χρήστες του Internet από τις online αγορές

10 Τρόποι Συλλογής Απορρήτων Πληροφοριών Ανάγνωση των δημοσιεύσεών σας σε ομάδες συζητήσεων. Εύρεση σας στον κατάλογο του Internet. Κάνοντας το πρόγραμμα πλοήγησης που χρησιμοποιείτε να καταγράφει πληροφορίες σας. Καταγραφή του τι λένε τα προγράμματά πλοήγησης που χρησιμοποιείτε για το άτομό σας. Ανάγνωση του σας. ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ Οικειοθελής Δήλωση Προσωπικών Στοιχείων σε έναν Δικτυακό Τόπο Self Registration Cookies

11 Προστασία Απορρήτου Ο τρόπος συλλογής, επεξεργασίας και χρησιμοποίησης των προσωπικών δεδομένων από τους οργανισμούς, καθώς και οι πρακτικές που εφαρμόζουν για την προστασία του απορρήτου, μπορούν να ανακεφαλαιωθούν σε πέντε αρχές 1. Ενημέρωση των καταναλωτών. 2. Επιλογή /συναίνεση. 3. Πρόσβαση /συμμετοχή. 4. Ακεραιότητα /ασφάλεια. 5. Συμμόρφωση/ Επιβολή κυρώσεων.

12 Σύντομες Οδηγίες για την Προστασία του Απορρήτου Να δίνετε τα προσωπικά τους στοιχεία σε δικτυακούς τόπους μόνο μετά από πολλή σκέψη. Να ελέγχετε τη χρήση του ονόματός τους. Να μη διατηρείτε τις ειδησεογραφικές σας προτιμήσεις σε αρχεία. Να κάνετε χρήση του εργαλείου απόκρυψης της ταυτότητάς σας στην διάρκεια της αναζήτησης. Να αποφεύγετε εντελώς τη χρήση cookies. Να χρησιμοποιείτε τους ανώνυμους αναταχυδρομητές (r ers). Να κάνετε χρήση κρυπτογράφησης. Να εκτρέπετε την αλληλογραφία σας μακριά από το γραφείο σας. Να ζητάτε ενημέρωση από τον παροχέα διαδικτύου που χρησιμοποιείτε (ISP) ή τον εργοδότη σας, σχετικά με την πολιτική προστασίας του απορρήτου. Εργαλεία Απόκρυψης της Ταυτότητας - Anonymizers. Αποτελούν εργαλεία με τη χρήση των οποίων μπορεί κανείς να κινηθεί στο Web διατηρώντας την ανωνυμία του

13 Η Προστασία των δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας στο Internet Ως Πνευματική Ιδιοκτησία, θεωρείται η άϋλη ιδιοκτησία που δημιουργείται από άτομα ή οργανισμούς και προστατεύεται από το νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων, εμπορικών απορρήτων και διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας Το δικαίωμα πνευματικής Ιδιοκτησίας Copyright είναι το κυριότερο θέμα πνευματικής ιδιοκτησίας που σχετίζεται με το ΗΕ. Είναι γνωστό, ότι το βασικό δίλημμα που αντιμετωπίζεται σε κάθε περίπτωση προστασίας δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας είναι η επιλογή μεταξύ της προστασίας του δημιουργού και της ελεύθερης κυκλοφορίας της πληροφορίας χωρίς τεχνικά εμπόδια. Το εμπορικό απόρρητο (trade secret) είναι διανοητική εργασία, όπως ένα επιχειρησιακό σχέδιο, που αποτελεί μυστικό μιας εταιρείας και αποτελεί ουσιαστικά ιδιοκτησία της. Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή πατέντα (patent) είναι ένα έγγραφο που προσφέρει στον κάτοχό του τα αποκλειστικά δικαιώματα μίας εφεύρεσης για 18 χρόνια. Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί χιλιάδες τέτοια διπλώματα που σχετίζονται με την τεχνολογία της Πληροφορικής (ΙΤ).

14 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ - COPYRIGHTS α) Η προστασία κειμένων, οπτικοακουστικών έργων και ψηφιακών εικόνων που διαδίδονται μέσω του παγκόσμιου ιστού (World Wide Web). β) Η προστασία του λογισμικού γ) Η προστασία των βάσεων δεδομένων Τεχνικές Προστασίας Πνευματικών Δικαιωμάτων θέσπιση νόμων προσωποποιημένα προϊόντα οι συχνές ενημερώσεις προσφορά δωρεάν λογισμικού υδατογραφήματα

15 Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Φορολογικό Δίκαιο η εφαρμογή του φορολογικού δικαίου στο ηλεκτρονικό περιβάλλον του διαδικτύου παρουσιάζει πληθώρα ασαφειών και δυσκολιών ελλείψει ειδικού νομοθετικού πλαισίου. τα αγαθά που αποτελούν το αντικείμενο της ηλεκτρονικής συναλλαγής θα φορολογηθούν στον τόπο της κατασκευής τους ή σε αυτό της κατανάλωσής τους; τα εμπορεύσιμα αγαθά προτού τεθούν στη διάθεση του τελικού καταναλωτή υπόκεινται σε διαφόρων ειδών επιβαρύνσεις που έχουν τη μορφή άλλοτε της επιβολής άμεσου ή έμμεσου φόρου και άλλοτε της καταβολής δασμού κατά το στάδιο της εισαγωγής τους σε αλλοδαπή αγορά.

16 Η Φορολόγηση των Ηλεκτρονικών Συναλλαγών Είναι γενικώς αποδεκτό ότι η φορολόγηση των συναλλαγών διαμέσου του διαδικτύου θα πρέπει να διενεργηθεί με βάση τους υφιστάμενους κανόνες που ισχύουν για τις «παραδοσιακών» συναλλαγών, ελλείψει ειδικότερου νομοθετικού πλαισίου, οι οποίοι μπορούν να διακριθούν σε εθνικούς, κοινοτικούς και διεθνείς

17 Η επιβολή Δασμών στις Ηλεκτρονικές Συναλλαγές Η κατάργηση των δασμών στο ενδοκοινοτικό εμπόριο αποτέλεσε πρωταρχικό στόχο της Συνθήκης περί ιδρύσεως της ΕΟΚ(8), με απώτερο σκοπό τη δημιουργία ενός ενιαίου οικονομικού χώρου όπου τα αγαθά θα μπορούν να κυκλοφορούν χωρίς εμπόδια και ποσοτικούς περιορισμούς. Έτσι, ελάχιστα είναι εκείνα τα προϊόντα που υπόκεινται πλέον σε δασμούς επί διασυνοριακών ενδοκοινοτικών συναλλαγών Αλλά και σε διεθνές επίπεδο η μείωση των δασμολογικών εμποδίων με σκοπό τη δημιουργία μία ενιαίας παγκόσμιας αγοράς επιδιώχθηκε πολλές φορές στο παρελθόν με κυριότερη έκφρασή της την υπογραφή της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT), η οποία πρόσφατα μετονομάστηκε σε Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO).

18 Ηλεκτρονικές Συμβάσεις Ανάμεσα στα νομικά ζητήματα που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στις ηλεκτρονικές συναλλαγές είναι το δίκαιο των συμβάσεων. Μία νομικά δεσμευτική σύμβαση /συμβόλαιο προϋποθέτει την ύπαρξη τριών βασικών στοιχείων : α) την προσφορά, β) την αποδοχή και γ) την θεώρηση των όρων. Ωστόσο, αυτές οι απαιτήσεις δύσκολα ικανοποιούνται, όταν απαλείφεται ο ανθρώπινος παράγοντας από την διαδικασία σύναψης μίας σύμβασης που διεξάγεται ηλεκτρονικά

19 Η Προστασία Καταναλωτή και Πωλητή στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο απουσία προσωπικής επαφής και επικοινωνίας μεταξύ εμπόρου και καταναλωτή συναλλαγή από διαφορετικές χώρες, γεγονός που αφήνει περιθώρια για τη διάπραξη πολλών μορφών απάτης σε βάρος των καταναλωτών

20 Απάτη στο Διαδίκτυο Απάτη στο χώρο των online δημοπρασιών (Ενώ οι καταναλωτές πληρώνουν, τα προϊόντα είτε είναι υποδεέστερα των προσδοκιών τους είτε δεν παραλαμβάνονται ποτέ) Απάτη στη διαπραγμάτευση μετοχών Άλλες οικονομικές απάτες (πώληση πλαστών επενδύσεων, η προσφορά φανταστικών επιχειρηματικών ευκαιριών ) Άλλοι τύποι απάτης στο ΗΕ (οι καταναλωτές μπορεί να παραλάβουν προϊόντα ή υπηρεσίες υποδεέστερες από τις αναμενόμενες, με πολύ μεγαλύτερη καθυστέρηση από την συμφωνηθείσα και να κληθούν να καλύψουν δαπάνες που υπέθεταν ότι είχαν καλυφθεί από τους πωλητές)

21 Προστασία του Καταναλωτή Αναζητήστε αξιόπιστες εταιρείες και επισκεφθείτε τις ιστοσελίδες τους. Στην περίπτωση μίας άγνωστης ιστοσελίδας, ερευνήστε περαιτέρω στοιχεία σχετικά με αυτή, όπως διεύθυνση, τηλέφωνο και φαξ. Επίσης επικοινωνήστε μαζί τους και ζητήστε περισσότερες πληροφορίες για τους εμπόρους. Αναζητήστε την συγκεκριμένη εταιρεία στους καταλόγους των τοπικών εμπόρων ή του αντίστοιχου εμπορικού επιμελητηρίου ή άλλων φορέων. Διερευνήστε την ασφάλεια που προσφέρουν οι ιστοσελίδες τους και τον τόπο οργάνωσης. Εξετάστε τους όρους περί επιστροφής χρημάτων, τις εγγυήσεις ασφαλείας καθώς και τους όρους πώλησης. Συγκρίνατε τις τιμές με αυτές των φυσικών καταστημάτων. Ρωτήστε φίλους σας εάν γνωρίζουν τη συγκεκριμένη εταιρεία. Ερευνήστε τι προβλέπεται σε περιπτώσεις μη ικανοποίησης του πελάτη ή διαφοράς. Συμβουλευτείτε έγκριτους οργανισμούς όπως το National Information Center, για την εγκυρότητα των δικτυακών τόπων. Μην αγνοήσετε τα νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματά σας.

22 Πιστοποίησης Ταυτότητας και Βιομετρικοί Έλεγχοι Η εύκολη και γρήγορη αναγνώριση της ταυτότητας ενός ατόμου στο χώρο του διαδικτύου είναι παράγοντας επιτυχίας και ομαλής διεξαγωγής των εφαρμογών του ηλεκτρονικού εμπορίου Τη λύση στα προβλήματα πιστοποίησης της ταυτότητας προσφέρουν οι τεχνολογίες της πληροφορικής, γνωστές ως βιομετρικοί έλεγχοι που εφαρμόζονται προκειμένου να δοθεί άδεια πρόσβασης των χρηστών σε ένα δίκτυο ηλεκτρονικού εμπορίου Οι βιομετρικοί έλεγχοι προσφέρουν διαδικασίες πρόσβασης, προσδίδοντας σε κάθε έγκυρο χρήστη ένα μοναδικό πιστοποιητικό (Unique User Identifier- UID). Το πιστοποιητικό αυτό UID, μπορεί να έχει τη μορφή : ενός κωδικού πρόσβασης password, μίας έξυπνης κάρτας, μίας υπογραφής, φωνής, ενός δακτυλικού αποτυπώματος.

23 Οι πιο κοινοί βιομετρικοί έλεγχοι είναι : Γεωμετρία προσώπου (φωτογραφία) Face geometry. Δακτυλικά αποτυπώματα Fingerprints/ fingerscan. Γεωμετρία χεριού Hand geometry. Η διάταξη των αιμοφόρων αγγείων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού Blood vessel pattern in the retina of a person s s eye. Φωνή Voiceprint. Υπογραφή Signature. Πίεση των πλήκτρων Keystroke dynamics. Άλλες.. (χρήση( ειδικού αριθμού πρόσβασης (ΡΙΝ), θερμογραφία προσώπου, σάρωση (scanning) της ίριδας)

24 Προστασία του Εμπόρου η συνεργασία με πελάτες που εκ των υστέρων αρνούνται ότι ανέθεσαν παραγγελία. Η φόρτωση και αντιγραφή πνευματικά κατοχυρωμένου λογισμικού ή πληροφοριών και η μεταπώλησή τους σε άλλους. Η χρήση της εμπορικής επωνυμίας του από άλλους. Η εξόφληση των λογαριασμών από τους πελάτες τους για προϊόντα ή υπηρεσίες που παρασχέθηκαν. Η παράνομη χρήση ονομάτων, σλόγκαν κλπ και η προστασία της δικτυακής τους διεύθυνσης, καθώς και συναφή θέματα, που εμπίπτουν στην προστασία της εμπορικής επωνυμίας