ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2003

2 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2003

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΕΓΧΩΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΠΛΑΙΣΙΑ 1. Παρακολούθηση Πιστωτικής Επέκτασης ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...46

4 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η άµεση απειλή πολέµου στο Ιράκ επαναφέρει στο προσκήνιο την εξάρτηση της παγκόσµιας οικονοµίας από το πετρέλαιο και θύµισες από προηγούµενες παγκόσµιες οικονοµικές υφέσεις κάθε φορά που ανέβαινε απότοµα η τιµή του πετρελαίου. Μια σειρά από ενδείξεις υποδεικνύουν ότι η παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα είναι περισσότερο υποτονική από ό,τι αρχικά αναµενόταν και ελπιζόταν, µε αποτέλεσµα οι διεθνείς ρυθµοί µεγέθυνσης για το 2003 ν αναθεωρούνται προς τα κάτω. Μέσα σ αυτό το κλίµα αβεβαιότητας και απαισιοδοξίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, υποβοηθούµενη και από την ανατίµηση του ευρώ που συγκρατεί τις πληθωριστικές πιέσεις, στις 6 Μαρτίου, 2003, προέβη σε µείωση του βασικού της επιτοκίου κατά 0,25%, χωρίς να αποκλείει και περαιτέρω µειώσεις εντός του Ανάλογες κινήσεις αναµένονται και από την Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και την Τράπεζα της Αγγλίας οι οποίες εκτιµάται ότι θα προχωρήσουν σε µια περαιτέρω µείωση στα επιτόκιά τους πριν το τέλος του έτους. Όσον αφορά τις εγχώριες εξελίξεις, ο πληθωρισµός τον Ιανουάριο του 2003 κατέγραψε, όπως αναµενόταν, αισθητή επιτάχυνση και ανήλθε στο 4,10% σε σύγκριση µε 2,94% τον προηγούµενο µήνα. Οι εξελίξεις αυτές αντικατοπτρίζουν σε µεγάλο βαθµό την αύξηση του ΦΠΑ από το 10,0% στο 13,0% από την 1 η Ιουλίου, 2002, και στη συνέχεια στο 15,0% από την 1 η Ιανουαρίου, 2003, καθώς και την άνοδο της τιµής του πετρελαίου. Η ανάλυση του πληθωρισµού κατά κατηγορία προϊόντων υποδηλώνει ότι η άνοδος που παρατηρήθηκε τον Ιανουάριο οφείλεται στην επιτάχυνση των τιµών των εγχώριων βιοµηχανικών προϊόντων, του ηλεκτρισµού και των υπηρεσιών. Αντίθετα, οι τιµές των εγχώριων γεωργικών προϊόντων, καθώς και των µηχανοκίνητων οχηµάτων, σηµείωσαν σηµαντική πτώση και συγκράτησαν σηµαντικά την άνοδο του πληθωρισµού. Για ολόκληρο το έτος 2003, οι εκτιµήσεις είναι ότι ο πληθωρισµός, υπό την επίδραση των αυξήσεων στο βασικό συντελεστή ΦΠΑ, των διαφοροποιήσεων σε άλλους φόρους κατανάλωσης και της σωρευτικής επίδρασης της ΑΤΑ, θα σηµειώσει αυξηµένη επιτάχυνση και θα κυµανθεί γύρω στο 4,0 4,5% σε σύγκριση µε 2,81% το Στο νοµισµατικό τοµέα, ο ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα παρουσίασε µικρή επιτάχυνση τον Ιανουάριο του 2003, σε σύγκριση µε τον προηγούµενο µήνα, εξακολουθεί, όµως, να παραµένει στα χαµηλά επίπεδα που καταγράφηκαν τον προηγούµενο χρόνο. Ειδικότερα, τον Ιανουάριο ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης των πιστώσεων ανήλθε στο 8,3% σε σύγκριση µε 8,0% το εκέµβριο και αύξηση 11,6% που σηµειώθηκε τον Ιανουάριο του Μέσα σ αυτό το περιβάλλον της υποτονικής πιστωτικής επέκτασης εξακολουθεί να υπάρχει σηµαντική υπερβάλλουσα τραπεζική ρευστότητα, η οποία συνιστά δυνητικό πληθωριστικό κίνδυνο σε περίπτωση αναστροφής της ζήτησης για δάνεια. Ως εκ τούτου, για να διατηρήσει τα επιτόκια συµβατά µε την αντιπληθωριστική πολιτική της, η Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει να παρεµβαίνει στη χρηµαταγορά µέσω δηµοπρασιών (depos) για απορρόφηση της πλεονασµατικής ρευστότητας και να υφίσταται το συνακόλουθο κόστος. Σε σχέση µε τον τοµέα του τουρισµού, τον Ιανουάριο του 2003 συνεχίστηκε η ανάκαµψη στις τουριστικές αφίξεις που άρχισε από τον Οκτώβριο του Θα πρέπει να σηµειωθεί, όµως, ότι οι

5 2 αφίξεις σηµείωσαν άνοδο λόγω της επίδρασης βάσης (base effect) που προκύπτει από τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεµβρίου και τη δραστική µείωση στην ταξιδιωτική κίνηση που ακολούθησε τους επόµενους µήνες, ενώ και σε απόλυτους αριθµούς υπολείπονται των αφίξεων που καταγράφηκαν το Για ολόκληρο το 2002 η µείωση των τουριστικών αφίξεων ήταν σηµαντική, της τάξης του 10,3%, σε σύγκριση µε άνοδο 0,4% το 2001, ενώ το εισόδηµα από τον τουρισµό µειώθηκε κατά 12,7% το πρώτο δεκάµηνο του έτους. Ως προς το εξωτερικό εµπόριο, οι συνολικές εισαγωγές µειώθηκαν κατά 18,7% τον Οκτώβριο του 2002, σε σύγκριση µε µείωση 3,2% τον αντίστοιχο µήνα του Αντίθετα, µικρή αύξηση το µήνα Σεπτέµβριο παρουσίασαν οι εισαγωγές για εγχώρια κατανάλωση, εξαιρουµένων των πετρελαιοειδών και του στρατιωτικού υλικού. Όµως, για ολόκληρο το πρώτο δεκάµηνο του 2002, οι συνολικές εισαγωγές µειώθηκαν κατά 4,9%, σε σύγκριση µε άνοδο 6,2% την αντίστοιχη περίοδο του Ταυτόχρονα, οι συνολικές εξαγωγές παρουσίασαν µείωση κατά 28,9% τον Οκτώβριο, λόγω κυρίως της πτωτικής πορείας των επανεξαγωγών, ενώ για ολόκληρη την περίοδο του Ιανουαρίου Οκτωβρίου 2002, οι συνολικές εξαγωγές µειώθηκαν κατά 18,9%, έναντι αύξησης 6,3% την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου χρόνου. Η ιδιωτική κατανάλωση, όπως αντανακλάται στη µεταβολή του δείκτη όγκου λιανικών πωλήσεων, σηµείωσε πτώση 0,8% τον Οκτώβριο του 2002, έναντι αύξησης 4,3% τον Οκτώβριο του Για ολόκληρο το πρώτο δεκάµηνο του 2002 η ιδιωτική κατανάλωση σηµείωσε πτώση της τάξης του 0,4%, σε σύγκριση µε αύξηση 6,4% την αντίστοιχη περίοδο του Η πτώση του δείκτη όγκου λιανικών πωλήσεων συνάδει µε τη µείωση του ρυθµού αύξησης των εισαγωγών για εγχώρια κατανάλωση κατά το πρώτο δεκάµηνο του έτους. Ο αριθµός των ανέργων αυξήθηκε και κατά τον Ιανουάριο του 2003, συνεχίζοντας έτσι την ανοδική πορεία που ξεκίνησε από το Νοέµβριο του Η ανεργία ανήλθε, ως ποσοστό του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού, στο 4,2% τον Ιανουάριο, 2003, σε σύγκριση µε 4,1% τον αντίστοιχο µήνα του Στους δευτερογενείς τοµείς της οικονοµίας εξακολουθούν να σηµειώνονται τόσο θετικές όσο και αρνητικές εξελίξεις. Η µεταποίηση παρουσίασε και πάλι πτώση το Νοέµβριο. Από την άλλη, η πορεία του τοµέα των κατασκευών συνεχίζει να είναι γενικά ενθαρρυντική. Ενδεικτική τούτου είναι η αύξηση που παρουσίασαν οι δείκτες όγκου και αξίας αδειών οικοδοµής καθώς και οι πωλήσεις τσιµέντου µέσα στο Στα δηµόσια οικονοµικά, σύµφωνα µε στοιχεία του Υπουργείου Οικονοµικών τα οποία αναφέρονται στο πρώτο δεκάµηνο του 2002, το δηµοσιονοµικό έλλειµµα έφτασε τα 200,6 εκατ., σε σύγκριση µε 112,4 την αντίστοιχη περίοδο του Πιο συγκεκριµένα, τα δηµόσια έσοδα µεγεθύνθηκαν κατά 1,8%, σε σύγκριση µε άνοδο κατά 10,0% την αντίστοιχη περίοδο του 2001, ενώ µεγάλη επιβράδυνση σηµειώθηκε και στις δηµόσιες δαπάνες.

6 3 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 2.1 ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ ιεθνείς Οικονοµικές Εξελίξεις Η αβεβαιότητα που επικρατεί διεθνώς αναφορικά µε τις γεωπολιτικές εξελίξεις αποτελεί τροχοπέδη στην παγκόσµια ανάκαµψη. Οι καταναλωτικές και επενδυτικές δαπάνες παραµένουν υποτονικές, ενώ οι τιµές του πετρελαίου και του χρυσού έχουν ανέλθει σε αρκετά ψηλά επίπεδα ενόψει της ενδεχόµενης πολεµικής σύγκρουσης στο Ιράκ. Οι αξίες στα µεγαλύτερα χρηµατοοικονοµικά κέντρα συνεχίζουν την πτωτική τους πορεία. Στις συνεδριάσεις τους τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο, αντίστοιχα, η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άφησαν τα βασικά τους επιτόκια αµετάβλητα, ενώ, αντίθετα, η Τράπεζα της Αγγλίας στις 6 Φεβρουαρίου, 2003, προέβη σε απρόσµενη µείωσή τους κατά 25 µ.β 1. Σε αντιδιαστολή, το εµπορικό έλλειµµα σηµείωσε αισθητή άνοδο το εκέµβριο, ανεβάζοντας το έλλειµµα για ολόκληρο το χρόνο στα $435 δις, που αποτελεί αύξηση της τάξης του 21,0% σε σύγκριση µε το Το διευρυµένο εµπορικό έλλειµµα αποτελεί δυνητικό κίνδυνο για τη σταθερότητα τόσο του δολαρίου όσο και των αµερικανικών επιτοκίων. Οι τιµές των οµολόγων, τα οποία θεωρούνται πιο ασφαλείς επενδύσεις σε περιόδους αβεβαιότητας, έχουν φτάσει σε πολύ ψηλά επίπεδα ενώ, ταυτόχρονα, οι τιµές των µετοχών συνεχίζουν την πτωτική τους πορεία. Συγκεκριµένα, οι δείκτες Dow Jones, S&P 500 και Nasdaq παρουσίασαν πτώση της τάξης του 4,7%, 4,0% και 1,3%, αντίστοιχα, κατά το µήνα Ιανουάριο. Στις ΗΠΑ, παρόλο που ορισµένοι οικονοµικοί δείκτες παρουσίασαν βελτίωση, το γενικότερο οικονοµικό κλίµα λόγω της αυξηµένης πιθανότητας για πολεµική σύρραξη στο Ιράκ παραµένει υποτονικό. Ενδεικτικά, η βιοµηχανική παραγωγή σηµείωσε αύξηση στο 2,0% τον Ιανουάριο σε σύγκριση µε 2,1% το εκέµβριο και 1,8% το Νοέµβριο. Η ανεργία κατά το µήνα Ιανουάριο, 2003 παρουσίασε πτώση στο 5,7% σε σύγκριση µε 6,0% το εκέµβριο, 2002, γεγονός, όµως, που αποδίδεται σε εποχικούς παράγοντες. 1 Στις 6 Μαρτίου, 2003, η ΕΚΤ προέβη σε µείωση του βασικού της επιτοκίου κατά 0,25%. Η Τράπεζα της Αγγλίας στη συνεδρία της την ίδια ηµέρα άφησε τα βασικά της επιτόκια αµετάβλητα. Στην Ευρωζώνη, η βιοµηχανική παραγωγή το εκέµβριο υποχώρησε κατά 1,5% ενώ στις δύο µεγαλύτερες οικονοµίες, τη Γερµανία και τη Γαλλία, µειώθηκε κατά 2,6% και 1,7%, αντίστοιχα. Η ανεργία παρέµεινε ουσιαστικά αµετάβλητη στο 8,5% ενώ ο πληθωρισµός υποχώρησε στο 2,1% τον Ιανουάριο από το 2,3% που καταγράφηκε το εκέµβριο. Η ΕΚΤ προβλέπει ότι το τρέχον έτος ο πληθωρισµός θα αποκλιµακωθεί περαιτέρω, σε επίπεδα κάτω από το στόχο του 2,0% που έχει θέσει. Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται, κατά κύριο λόγο, στην πρόσφατη ανατίµηση του ευρώ. Οι χρηµατιστηριακές αξίες υποχώρησαν, µε τους δείκτες DAX της Γερµανίας, CAC 40 της Γαλλίας και BCI της Ιταλίας να παρουσιάζουν µείωση τον Ιανουάριο κατά 5,0%, 4,1% και 4,3%, αντίστοιχα.

7 4 Στη Βρετανία, ο πληθωρισµός, βασισµένος στο δείκτη λιανικών τιµών (RPIX), παρέµεινε ουσιαστικά αµετάβλητος, στο 2,7% το µήνα Ιανουάριο, συνεχίζοντας να υπερβαίνει το στόχο του 2,5% που έχει θέσει η Τράπεζα της Αγγλίας. Η βιοµηχανική παραγωγή το εκέµβριο σηµείωσε περαιτέρω πτώση κατά 1,4%, σε σύγκριση µε το εκέµβριο του 2001, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το Νοέµβριο ήταν 1,2%. Επιβράδυνση στο 4,2% παρουσίασαν οι λιανικές πωλήσεις τον Ιανουάριο, σε σύγκριση µε αύξηση 6,4% τον προηγούµενο µήνα. Ο χρηµατιστηριακός δείκτης FTSE 100 παρουσίασε µείωση 9,5% κατά τον Ιανουάριο, Στην Ιαπωνία, η συγκράτηση της επέκτασης της προσφοράς χρήµατος στο 2,0% για τους δώδεκα µήνες µέχρι τον Ιανουάριο, 2003 σε σύγκριση µε άνοδο 3,5% την αντίστοιχη περσινή περίοδο δηµιουργεί εύλογες ανησυχίες, λόγω του αποπληθωρισµού που ήδη επιβαρύνει την οικονοµία. Σε αντιδιαστολή, στοιχεία για το τέταρτο τρίµηνο έδειξαν αύξηση στο Α.Εγχ.Π. της χώρας, µε αποτέλεσµα η Ιαπωνία να παρουσιάζει οικονοµική µεγέθυνση της τάξης του 0,3% για ολόκληρο το Ωστόσο, η Κυβέρνηση και η Τράπεζα της Ιαπωνίας εκτιµούν ότι η οικονοµία παραµένει αδύναµη, µε τη βιοµηχανική παραγωγή και τις καταναλωτικές δαπάνες να βρίσκονται σε αρκετά χαµηλά επίπεδα. Στη χρηµατιστηριακή αγορά, ο δείκτης Nikkei 225 παρουσίασε πτώση 4,3% τον Ιανουάριο. Στην αγορά αργού πετρελαίου, παρατηρήθηκε συνεχής άνοδος της τιµής του µε το µέσο όρο να φτάνει περίπου τα $31,00 το βαρέλι το µήνα Ιανουάριο σε σύγκριση µε $28,00 το βαρέλι το εκέµβριο. Ο Οργανισµός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (OPEC) ανακοίνωσε ότι σε περίπτωση πολέµου στο Ιράκ, θα ενεργήσει έγκαιρα ώστε να αποφευχθούν τυχόν ελλείψεις στις αγορές.

8 5 Πίνακας 1 Προβλέψεις Α.Εγχ.Π. (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή) The Economist Poll Lehman Brothers Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας GDP forecasts 2 Weekly Outlook - GDP 3 και Ανάπτυξης - Economic Outlook Βρετανία 2,0 1,7 (1,6) 2,3 (2,4) 1,7 (1,8) 2,2 (2,6) Ιαπωνία -0,3-0,3 0,2 (0,4) 0,3 (-0,2) 1,3 ΗΠΑ 0,3 2,4 2,5 2,4 2,1 (2,4) Ευρωζώνη 1,5 0,7 1,3 0,7 (0,8) 1,1 (1,6) Παγκόσµια 1,4 (1,3) 1,6 (1,9) 2,4 0,5 3,3 1,8 2,2 1 Οι αριθµοί σε παρένθεση δίνουν το αντίστοιχο του περασµένου µήνα, σε περίπτωση αλλαγής 2 The Economist, 22 Φεβρουαρίου, Lehman Brothers Global Weekly Economic Monitor, 21 Φεβρουαρίου, Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, Economic Outlook, Αρ. 72, εκέµβριος, ,5-0,7 2,3 0,8 2,2 0,8 2,6 1,8 2,5 0,9 3,6 2,7 Πίνακας 2 Βασικοί χρηµατιστηριακοί δείκτες (τιµές κλεισίµατος) % µεταβολή 31 εκ. 2 Ιαν. 31 Ιαν. Ιαν.03/ εκ.02 ΗΠΑ Dow Jones 8.332, , ,1-4,7 S&P ,4 879,8 844,6-4,0 Nasdaq 1.339, , ,4-1,3 Γερµανία DAX 2.892, ,0 2747,8-5,0 Γαλλία CAC , ,0 2937,9-4,1 Ιταλία BCI 1.091, ,8 1044,5-4,3 Βρετανία FTSE , ,5 3567,4-9,5 Ιαπωνία Nikkei , ,3 * 8339,9-4,3 Πηγή: Reuters * Τιµή κλεισίµατος στις 6 Ιανουαρίου, 2003

9 6 Πίνακας 3 Βασικοί οικονοµικοί δείκτες (ποσοστιαία µεταβολή) Α.Εγχ.Π. Βιοµηχανική Λιανικές Ανεργία Πληθωρισµός 1 παραγωγή πωλήσεις εκέµβριος εκέµβριος εκέµβριος εκέµβριος (τριµηνιαία) (ετήσια) (τριµηνιαία) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) Βρετανία 3,4 Q3 1,8 Q3 1,3 Q4 2,2 Q4-1,4 4,2 2 5,1 4 2,7 2 Ιαπωνία 3,2 Q3 1,3 Q3 2,0 Q4 2,6 Q4 6,4-3,0 5,5-0,3 ΗΠΑ 4,0 Q3 3,2 Q3 0,7 Q4 2,8 Q4 2,0 2 4,9 5,7 2 2,4 Ευρωζώνη 1,6 Q2 0,7 Q2 1,2 Q3 0,9 Q3-0,5-0,4 3 8,5 2,1 2 Πηγή: The Economist, 22 Φεβρουαρίου, Βάσει του είκτη Τιµών Καταναλωτή εξαιρουµένης της Βρετανίας που είναι βάσει του είκτη Λιανικών Τιµών (RPIX) 2 Στοιχεία Ιανουαρίου, Στοιχεία Νοεµβρίου, Οκτώβριος - εκέµβριος 2002 ιεθνή Νοµίσµατα Το ευρώ σηµείωσε σταδιακή ενδυνάµωση έναντι του δολαρίου τους µήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο φθάνοντας τα 110 σεντ του δολαρίου µεταξύ της 5 ης και 12 ης Μαρτίου ενώ για το υπόλοιπο µήνα επανήλθε στα σεντ του δολαρίου. Ο πόλεµος που άρχισε τα ξηµερώµατα της 20 ης Μαρτίου φαίνεται να είχε ήδη προεξοφληθεί από τις αγορές από το πρώτο δεκαπενθήµερο του µήνα. Η συνεχιζόµενη αποδυνάµωση του δολαρίου οφείλεται στον πόλεµο του Ιράκ και κυρίως στην ανησυχία ότι ο πόλεµος ενδέχεται να διαρκέσει περισσότερο από ότι αρχικά υπολογιζόταν. Σηµειώνεται, πάντως, ότι κατά το µήνα Μάρτιο παρατηρήθηκαν σηµάδια στην οικονοµία της Ευρωζώνης που δεν ήταν καθόλου ενθαρρυντικά για τις προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονοµίας, όπως η µείωση από την ΕΚΤ της µεγέθυνσης του Α.Εγχ.Π. της ευρωζώνης το 2003 στο 7,0%. Η διέµβρυνση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος της Γαλλίας και η αύξηση της ανεργίας στη Γερµανία. Η στερλίνα κατά τους µήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο κατέγραψε µικρές αυξοµειώσεις έναντι του ευρώ, παρουσιάζοντας αποδυνάµωση σε σύγκριση µε προηγούµενους µήνες φθάνοντας τις 69 πέννες ανά ευρώ στο τέλος του µήνα Φεβρουαρίου. Παράλληλα, παρουσίασε έντονη αποδυνάµωση έναντι του δολαρίου, φθάνοντας το 1,58 δολάρια, στο τέλος Φεβρουαρίου σε σύγκριση µε 1,64 δολάρια στην αρχή του µήνα Μαρτίου. Σηµειώνεται ότι η πορεία της στερλίνας οφείλεται τόσο στις ανακοινώσεις ανάµεικτων οικονοµικών στοιχείων στο Ηνωµένο Βασίλειο όσο και στις γεωπολιτικές εξελίξεις όσον αφορά τον πόλεµο στο Ιράκ. Η πολιτική αστάθεια στη Βρετανία µετά την παραίτηση του Robin Cook, επικεφαλείς της κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή, εκφράζοντας έτσι την αντίθεσή του στην πολιτική του Bleur όσον αφορά τον πόλεµο στο Ιράκ υπονόµευσαν την πορεία της στερλίνας.

10 7 Το ιαπωνικό γεν κατά τους µήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο κυµάνθηκε µεταξύ γεν ανά ευρώ, παρουσιάζοντας µια πτωτική πορεία, που αντικατοπτρίζει τις συνεχιζόµενες ανησυχίες των επενδυτών σχετικά µε την αστάθεια του χρηµατοοικονοµικού συστήµατος της χώρας οι ανησυχίες αυτές ενισχύθηκαν και µετά την πρόσφατη παρέµβαση, το µήνα Φεβρουάριο, στην αγορά συναλλάγµατος από τις ιαπωνικές αρχές µε στόχο τη γενική αποδυνάµωση του γεν. Παράλληλα οι φήµες ότι η Βόρειος Κορέα συνεχίζει την παραγωγή πυραύλων οι οποίοι θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν εναντίον της Ιαπωνίας υπονόµευσαν περαιτέρω το Ιαπωνικό γεν. Μια γενική εικόνα των διακυµάνσεων στις διεθνείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες κατά το πρόσφατο παρελθόν, µέχρι το τέλος Μαρτίου, 2003, παρουσιάζεται στο διάγραµµα 1.

11 ιάγραµµα 1 ιεθνείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες 04/01/ /01/2003 (Τιµές πώλησης, ανοίγµατος) 8 1,15 1,10 1,05 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 ολάριο Η.Π.Α. ανά Ευρώ 04/01/00 03/02/00 04/03/00 03/04/00 03/05/00 02/06/00 02/07/00 01/08/00 31/08/00 30/09/00 30/10/00 29/11/00 29/12/00 28/01/01 27/02/01 29/03/01 28/04/01 28/05/01 27/06/01 27/07/01 26/08/01 25/09/01 25/10/01 24/11/01 24/12/01 23/01/02 22/02/02 24/03/02 23/04/02 23/05/02 22/06/02 22/07/02 21/08/02 20/09/02 20/10/02 19/11/02 19/12/02 18/01/03 ολάριο Η.Π.Α ανά Λίρα Αγγλίας 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 Λίρα Αγγλίας ανά Ευρώ 0,66 0,64 0,62 0,60 0,58 0, Γεν Ιαπωνίας ανά Ευρώ /01/00 03/02/00 04/03/00 03/04/00 03/05/00 02/06/00 02/07/00 01/08/00 31/08/00 30/09/00 30/10/00 29/11/00 29/12/00 28/01/01 27/02/01 29/03/01 28/04/01 28/05/01 27/06/01 27/07/01 26/08/01 25/09/01 25/10/01 24/11/01 24/12/01 23/01/02 22/02/02 24/03/02 23/04/02 23/05/02 22/06/02 22/07/02 21/08/02 20/09/02 20/10/02 19/11/02 19/12/02 18/01/03 04/01/00 03/02/00 04/03/00 03/04/00 03/05/00 02/06/00 02/07/00 01/08/00 31/08/00 30/09/00 30/10/00 29/11/00 29/12/00 28/01/01 27/02/01 29/03/01 28/04/01 28/05/01 27/06/01 27/07/01 26/08/01 25/09/01 25/10/01 24/11/01 24/12/01 23/01/02 22/02/02 24/03/02 23/04/02 23/05/02 22/06/02 22/07/02 21/08/02 20/09/02 20/10/02 19/11/02 19/12/02 18/01/03 04/01/00 03/02/00 04/03/00 03/04/00 03/05/00 02/06/00 02/07/00 01/08/00 31/08/00 30/09/00 30/10/00 29/11/00 29/12/00 28/01/01 27/02/01 29/03/01 28/04/01 28/05/01 27/06/01 27/07/01 26/08/01 25/09/01 25/10/01 24/11/01 24/12/01 23/01/02 22/02/02 24/03/02 23/04/02 23/05/02 22/06/02 22/07/02 21/08/02 20/09/02 20/10/02 19/11/02 19/12/02 18/01/03

12 9 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι εκτιµήσεις µεγάλου αριθµού διεθνώς αναγνωρισµένων και έγκυρων χρηµατοοικονοµικών ιδρυµάτων για την αναµενόµενη διαµόρφωση των διεθνών συναλλαγµατικών ισοτιµιών στο σύντοµο µέλλον, όπως καταγράφονται από δηµοσκόπηση του Reuters. Σύµφωνα µε τον πίνακα 4, οι αγορές αναµένουν ότι το ευρώ θα διατηρηθεί στα ίδια περίπου επίπεδα στα οποία ανήλθε το µήνα Μάρτιο έναντι του δολαρίου και της στερλίνας, ενώ θα παρουσιάσει περαιτέρω ενδυνάµωση έναντι του γεν. Πίνακας 4 Προσδοκίες διεθνών αγορών για συναλλαγµατικές ισοτιµίες Μηνιαία ηµοσκόπηση των Reuters (Μάρτιος, 2003) Προσδοκίες για συναλλαγµατικές Ισοτιµίες Νόµισµα Στατιστικά στοιχεία 1 µήνας 3 µήνες 6 µήνες 12 µήνες ολάρια ανά Ευρώ Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 1,10 1,05 1, ,08 1,00 1, ,08 0,97 1, ,09 0,95 1,20 50 ολάρια ανά Στερλίνα Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 1,60 1,56 1, ,59 1,52 1, ,59 1,45 1, ,60 1,44 1,80 50 Γεν ανά ολάριο Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 118,15 114,00 125, ,04 109,00 130, ,59 110,00 135, ,00 108,00 140,00 49 Στερλίνες ανά ευρώ Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή 0,69 0,66 0,72 0,68 0,63 0,71 0,68 0,64 0,71 0,68 0,64 0,72 Πηγή: Reuters. Η δηµοσκόπηση διεξήχθη κατά την περίοδο 4-5 Μαρτίου, Κυπριακή λίρα Το κυπριακό νόµισµα κατά το µήνα Μάρτιο σηµείωσε πτώση έναντι του ευρώ, φθάνοντας τα 1,7072 ευρώ στις 31 Μαρτίου 2003 (τιµή πώλησης/ανοίγµατος) σε σύγκριση µε 1,7157 ευρώ στις 3 Μαρτίου Αντικατοπτρίζοντας τις διακυµάνσεις των διεθνών νοµισµάτων κατά το µήνα Μάρτιο, η ισοτιµία της κυπριακής λίρας έναντι του δολαρίου µέχρι τα µέσα του µήνα παρουσίασε σηµαντική ενδυνάµωση φθάνοντας στις 11 Μαρτίου το 1,8931 αλλά για το υπόλοιπό του µήνα επανήλθε στα επίπεδα του προηγούµενου µήνα φθάνοντας στις 31 Μαρτίου το Έναντι του γεν η κυπριακή λίρα παρουσίασε οριακές διακυµάνσεις ενώ παρουσίασε ενδυνάµωση έναντι της στερλίνας φθάνοντας στο 1,1723 στο τέλος του µήνα. Οι πρόσφατες συναλλαγµατικές διακυµάνσεις της κυπριακής λίρας έναντι του ευρώ, του δολαρίου, της στερλίνας και του γεν παρουσιάζονται στα πιο κάτω διαγράµµατα:

13 10 ιάγραµµα 2 (Τιµές πώλησης, ανοίγµατος) Συναλλαγµατικές ισοτιµίες έναντι της Κυπριακής Λίρας 04/01/ /01/2003 Ευρώ 1,72 1,72 1,73 1,73 1,74 1,74 1,75 1,75 04/01/00 03/02/00 04/03/00 03/04/00 03/05/00 02/06/00 02/07/00 01/08/00 31/08/00 30/09/00 30/10/00 29/11/00 29/12/00 28/01/01 27/02/01 29/03/01 28/04/01 28/05/01 27/06/01 27/07/01 26/08/01 25/09/01 25/10/01 24/11/01 24/12/01 23/01/02 22/02/02 24/03/02 23/04/02 23/05/02 22/06/02 22/07/02 21/08/02 20/09/02 20/10/02 19/11/02 19/12/02 18/01/03 Γεν Ιαπωνίας /01/00 03/02/00 04/03/00 03/04/00 03/05/00 02/06/00 02/07/00 01/08/00 31/08/00 30/09/00 30/10/00 29/11/00 29/12/00 28/01/01 27/02/01 29/03/01 28/04/01 28/05/01 27/06/01 27/07/01 26/08/01 25/09/01 25/10/01 24/11/01 24/12/01 23/01/02 22/02/02 24/03/02 23/04/02 23/05/02 22/06/02 22/07/02 21/08/02 20/09/02 20/10/02 19/11/02 19/12/02 18/01/03 Λίρα Αγγλίας 0,97 0,99 1,01 1,03 1,05 1,07 1,09 1,11 1,13 1,15 04/01/00 03/02/00 04/03/00 03/04/00 03/05/00 02/06/00 02/07/00 01/08/00 31/08/00 30/09/00 30/10/00 29/11/00 29/12/00 28/01/01 27/02/01 29/03/01 28/04/01 28/05/01 27/06/01 27/07/01 26/08/01 25/09/01 25/10/01 24/11/01 24/12/01 23/01/02 22/02/02 24/03/02 23/04/02 23/05/02 22/06/02 22/07/02 21/08/02 20/09/02 20/10/02 19/11/02 19/12/02 18/01/03 ολάριο Η.Π.Α. 1,40 1,45 1,50 1,55 1,60 1,65 1,70 1,75 1,80 1,85 04/01/00 03/02/00 04/03/00 03/04/00 03/05/00 02/06/00 02/07/00 01/08/00 31/08/00 30/09/00 30/10/00 29/11/00 29/12/00 28/01/01 27/02/01 29/03/01 28/04/01 28/05/01 27/06/01 27/07/01 26/08/01 25/09/01 25/10/01 24/11/01 24/12/01 23/01/02 22/02/02 24/03/02 23/04/02 23/05/02 22/06/02 22/07/02 21/08/02 20/09/02 20/10/02 19/11/02 19/12/02 18/01/03

14 11 Όσον αφορά την εγχώρια αγορά συναλλάγµατος, τα αποτελέσµατα των συνολικών αγοραπωλησιών ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα που διεκπεραιώθηκαν µέχρι τις , µε βάση την ηµεροµηνία συναλλαγής (transaction date), παρουσιάζονται στον πίνακα εκροές της τάξης των 22,00 εκατ., και 38,55 αντίστοιχα για εποχιακούς κυρίως λόγους. Οι ηµερήσιες συνολικές αγοραπωλησίες συναλλάγµατος της Κεντρικής Τράπεζας µε τις εγχώριες τράπεζες από το 1999 και εντεύθεν, παρουσιάζονται στο διάγραµµα Όπως φαίνεται στον εν λόγω πίνακα. Το µήνα Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2003 καταγράφηκαν Πίνακας 5 Συνoλικές αγοραπωλησίες της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου στην Αγορά Ξένου Συναλλάγµατος Περίοδος Μέση τιµή Παρεµβάσεων Ξένα νοµίσµατα προς Λ.Κ. (µέσος όρος περιόδου) Αγορές(+)/Πωλήσεις(-) ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα (µε βάση την ηµεροµηνία συναλλαγής) Σε εκατ. ξένου Συναλλάγµατος Ευρώ ολάριο Στερλίνα Ευρώ ολάριο Στερλίνα Σε εκατ. Λ. Κ. Έτος ,7314 1,5602 1, ,31 155,24 70,72 663, ,7383 1,6445 1, ,55 64,75 53,05 273,13 Τριµηνία 2002 Q1 1,7367 1,5226 1, ,05 4,50 8,10 71, Q2 1,7295 1,5882 1, ,25 17,30 33,80 34, Q3 1,7397 1,7119 1, ,55 13,85-0,20 126, Q4 1,7467 1,7472 1, ,20 29,10 11,35 39, Q1 1,7240 1,8505 1, ,80 1,610 0,00-116,28 Μήνας εκέµβριoς ,7453 1,7780 1, ,20 8,80 2,60 14,96 Ιανουάριος ,7328 1,8419 1, ,25-0,40 0,00-55,73 Φεβρουάριος ,7230 1,8570 1, ,25-0,70 0,00-22,00 Μάρτιος ,7154 1,8532 1, ,30 2,35 0,00-38,55

15 12 ιάγραµµα 3 Ηµερήσιες αγοραπωλησίες συναλλάγµατος της Κεντρικής Τράπεζας µε τις εγχώριες τράπεζες 4/1/ /01/ ,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00-5,00-10,00-15,00-20,00-25,00 04/01/99 24/02/99 16/04/99 06/06/99 27/07/99 16/09/99 06/11/99 27/12/99 16/02/00 Λ.Κ. εκατ. 07/04/00 28/05/00 18/07/00 07/09/00 28/10/00 18/12/00 07/02/01 30/03/01 20/05/01 10/07/01 30/08/01 20/10/01 10/12/01 30/01/02 22/03/02 12/05/02 02/07/02 22/08/02 12/10/02 02/12/02 22/01/03 Σηµείωση: Αγορές ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα εµφανίζονται µε θετικό πρόσηµο. 2.2 ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Στο νοµισµατικό τοµέα, αξιοσηµείωτη εξέλιξη ήταν η επιβράδυνση που παρουσίασαν το Φεβρουάριο του 2003, σε σύγκριση µε τον προηγούµενο µήνα, ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης τις συνολικής προσφοράς χρήµατος και οι πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα. Σηµαντική ήταν η µείωση που παρατηρήθηκε την πρώτη διµηνία του 2003 στη συνολική προσφορά χρήµατος Στην αγορά χρήµατος, η εκροή συναλλάγµατος που παρατηρήθηκε τον Ιανουάριο, σε συνδυασµό µε την αυξηµένη προσφυγή της κυβέρνησης σε δανεισµό από την εγχώρια αγορά, είχαν ως αποτέλεσµα τη συγκράτηση της υπερβάλλουσας τραπεζικής ρευστότητας. Λόγω αναθεώρησης των νοµισµατικών στοιχείων, δυνατό να υπάρξουν ορισµένες αποκλίσεις από στοιχεία προηγούµενων εκδόσεων.

16 13 ιάγραµµα 4 Αύξηση του Μ2 (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή, µηνιαία στοιχεία) M2 Μ2 (Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών) % 22,0 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10, ,0 6,0 4,0 2, ιάγραµµα 5 Αύξηση των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή, µηνιαία στοιχεία) Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών 21,0 19,0 17,0 15,0 % 13,0 11,0 9,0 7,0 5,

17 14 Συγκεκριµένα κατά την πρώτη διµηνία του 2003 η συνολική προσφορά χρήµατος µειώθηκε κατά 83,1 εκατ. αντανακλώντας τη µείωση που παρατηρήθηκε στη πρωτογενή ρευστότητα. Ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος (Μ2) τον Ιανουάριο σηµείωσε επιβράδυνση, σε σύγκριση µε τον προηγούµενο µήνα, φτάνοντας στο 10,11% έναντι αύξησης 11,1% που σηµειώθηκε το εκέµβριο του 2002 και 12,5% το Φεβρουάριο του (πίνακας 6) 2. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνεται και από τον κινητό µέσο τριών µηνών, σύµφωνα µε τον οποίο ο ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος παρουσίασε οριακή επιβράδυνση στο 10,6% για την περίοδο εκεµβρίου Φεβρουαρίου 2002, ενώ την περίοδο Οκτωβρίου εκεµβρίου κατέγραψε επιτάχυνση της τάξης του 10,7%. Στον πίνακα 7 παρουσιάζονται αναλυτικά οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική προσφορά χρήµατος. Από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι το εκέµβριο και τον Ιανουάριο σε σύγκριση µε τους αντίστοιχους περσινούς µήνες, οι πιστώσεις προς τον ιδιωτικό και το δηµόσιο τοµέα παρουσίασαν άνοδο, ενώ τα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα παρουσίασαν πτώση. Την περίοδο Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου, η αύξηση στις πιστώσεις προς το δηµόσιο τοµέα έφτασε τα 79,1 εκατ., έναντι µείωσης 379,7 εκατ. που καταγράφηκε το προηγούµενο έτος. Για την ίδια περίοδο, τα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα µειώθηκαν κατά 177,7 εκατ., σε σύγκριση µε αύξηση 210,3 εκατ. το Οι πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα τους πρώτους δύο µήνες του 2003 σηµείωσαν άνοδο της τάξης των 51,2 εκατ., σε σύγκριση µε 53,2 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Ο ρυθµός αύξησης των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα το Φεβρουάριο βρισκόταν στο 7,9%, σε σύγκριση µε 8,0% τον Ιανουάριο ενώ τον Φεβρουάριο του προηγούµενου έτους ανήλθε στο 11,2% (πίνακας 6). Σύµφωνα µε τον τριµηνιαίο, κινητό µέσο όρο, ο ρυθµός µεγέθυνσης της πιστωτικής επέκτασης ήταν 8,0% την περίοδο εκεµβρίου Φεβρουαρίου, σε σύγκριση µε 8,3% που καταγράφηκε την περίοδο Νοεµβρίου - Ιανουαρίου. Ο χαµηλός ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών χορηγήσεων αποδίδεται αφενός στη µειωµένη ζήτηση για δάνεια από τον ιδιωτικό τοµέα, λόγω επιβράδυνσης της οικονοµικής δραστηριότητας και αφετέρου στην πιο αυστηρή αξιολόγηση των αιτήσεων για παραχώρηση δανείων από τις τράπεζες. 2 Σηµειώνεται ότι ο ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος που περιλαµβάνει στοιχεία των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυµάτων (M2C) παρουσίασε αύξηση 9,9% το εκέµβριο και 10,2% τον Ιανουάριο. Για περαιτέρω ανάλυση του M2C βλ. ΕΝΠ, Ιανουάριος, 2003.

18 15 Πίνακας 6 Βασικά νοµισµατικά µεγέθη (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή ) Ιαν. εκ. Ιαν. Προσφορά χρήµατος (Μ1) 41,5 4,0 2,0-6,1 3,1-6,1-6,1 Συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2) 17,2 9,0 13,3 10,3 13,1 10,3 11,1 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα 14,4 14,3 12,3 8,0 11,6 8,0 8,3 Πίνακας 7 Παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική προσφορά χρήµατος (µεταβολή, Κυπριακές λίρες χιλιάδες) Ιανουάριος εκ. Ιαν / /2003 Καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα (Foreign assets (net)) Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα (Claims on private sector) Πιστώσεις προς τον δηµόσιο τοµέα (Claims on public sector) Αταξινόµητα στοιχεία (Unclassified items) Συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2) (Total liquidity) Προσφορά χρήµατος (Μ1) (Money supply) Νόµισµα σε κυκλοφορία (Currency in circulation) Καταθέσεις όψεως (Demand deposits) ευτερογενής ρευστότητα (Quasi-money)

19 16 Η χαµηλή πιστωτική επέκταση κατά το 2003 είχε ως αποτέλεσµα η τραπεζική χρηµατοδότηση να υπολείπεται, σύµφωνα µε τη µέθοδο κατανοµής, της τιµής αναφοράς κατά 46,0 εκατ. το µήνα Φεβρουάριο. Η ανάλυση των τραπεζικών πιστώσεων κατά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας (πίνακας 8) δείχνει ότι το 2002, οι τοµείς των προσωπικών και επαγγελµατικών δανείων, των κατασκευών, του εµπορίου και του τουρισµού απορρόφησαν το µεγαλύτερο µερίδιο των νέων πιστώσεων 3, φτάνοντας το 39,6%, 22,7%, 22,4% και 10,2%, αντίστοιχα. Τον προηγούµενο χρόνο κυριαρχούσε ο τοµέας των προσωπικών και επαγγελµατικών δανείων µε µερίδιο 44,1% στις νέες πιστώσεις. Σε απόλυτους αριθµούς, πτώση παρατηρήθηκε στα προσωπικά και επαγγελµατικά δάνεια που µειώθηκαν στα 248,2 εκατ. την περίοδο Ιανουαρίου Φεβρουαρίου 2003 σε σύγκριση µε 277,6 εκατ. Αύξηση παρουσίασαν οι τοµείς των κατασκευών, όπου τα νέα δάνεια ανήλθαν στα 142,3 εκατ. σε σύγκριση µε 136,3 εκατ., εξωτερικού και εγχώριου εµπορίου, από 111,3 εκατ., σε 110,2 εκατ., και του τουρισµού από 56,9 εκατ Η αύξηση των πιστώσεων φαίνεται να κινείται σε χαµηλά επίπεδα και κατά το Μάρτιο. Σύµφωνα µε προκαταρκτικά εβδοµαδιαία στοιχεία, για την περίοδο 1 14 Μαρτίου, 2003, παραχωρήθηκαν νέες πιστώσεις ύψους 16,7 εκατ., έναντι αποπληρωµών και τάξης του 6,3 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του Για ολόκληρη τη δωδεκαµηνία µέχρι 14 Μαρτίου, 2003, το ύψος νέων δανείων ανήλθε στα 609,4 εκατ. που ισοδυναµεί µε ετήσιο ρυθµό µεγέθυνσης 8,2%, έναντι αύξησης 10,4% την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Όσον αφορά τις διευκολύνσεις µέσω πιστωτικών καρτών, οι εγχώριες δαπάνες των Κυπρίων σηµείωσαν αύξηση 13,9% τον Φεβρουάριο, 2003, σε σύγκριση µε τον ίδιο µήνα του Αξιοσηµείωτη άνοδος 20,4% για την ίδια περίοδο, σε σύγκριση µε το 2002, παρατηρήθηκε στις δαπάνες Κυπρίων στο εξωτερικό µε πιστωτικές κάρτες. Τέλος, οι ξένοι κάτοχοι καρτών ξόδεψαν στην Κύπρο κατά τον υπό ανασκόπηση µήνα 17,0% περισσότερα σε σύγκριση µε την ίδια περίοδο το 2001, ενώ η αντίστοιχη αύξηση για τον Ιανουάριο ήταν 16,5%. 3 Ο αριθµός των νέων πιστώσεων αναφέρεται στις καθαρές πιστώσεις που παραχωρήθηκαν κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο.

20 17 Πίνακας 8 Τραπεζικές πιστώσεις κατά κατηγορία Ιανουάριος - εκέµβριος µεταβολή µερίδιο µεταβολή µερίδιο ΛΚ' 000 % ΛΚ' 000 % ηµόσια Ιδρύµατα και Οργανισµοί , ,7 Γεωργία , ,1 Μεταλλεία , ,1 Μεταποίηση , ,5 Μεταφορές και Επικοινωνίες , ,7 Εξωτερικό και Εγχώριο Εµπόριο , ,5 Κτήρια και Κατασκευές , ,8 Τουρισµός , ,1 Προσωπικά και Επαγγελµατικά άνεια , ,0 Προεξοφλήσεις Συναλλαγµατικών: Εσωτερικού , ,1 Εξωτερικού , ,1 Σύνολο , ,0 1) Περιλαµβάνει και δάνεια προς την Κυβέρνηση Από τα στοιχεία για τις πιστωτικές κάρτες και άλλα νοµισµατικά µεγέθη, όπως ο συµψηφισµός των επιταγών, που είναι διαθέσιµα έγκαιρα, µπορούν να αντληθούν πληροφορίες για τη µελλοντική πορεία των λιανικών πωλήσεων. Στο διάγραµµα 6 παρουσιάζονται ο δείκτης αξίας λιανικών πωλήσεων, για τον οποίο τα πιο πρόσφατα στοιχεία είναι για τον Οκτώβριο 2002 και ο σύνθετος δείκτης (composite indicator) 4, για τον οποίο τα διαθέσιµα στοιχεία είναι µέχρι Σύµφωνα µε το γράφηµα, ο σύνθετος δείκτης παρουσιάζει άνοδο το Νοέµβριο και το εκέµβριο. Αυτό είναι αναµενόµενο λόγω των αυξηµένων καταναλωτικών δαπανών κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων. Βάσει αυτών των στοιχείων αναµένεται αντίστοιχη κίνηση στο δείκτη αξίας λιανικών πωλήσεων κατά τους ίδιους µήνες, δεδοµένου ότι στους προηγούµενους µήνες η προβλεπτική ικανότητα του σύνθετου δείκτη αποδείχτηκε επαρκής. το εκέµβριο Υπενθυµίζεται ότι ο σύνθετος δείκτης αποτελείται από τις εγχώριες δαπάνες Κυπρίων µε πιστωτικές κάρτες και το συµψηφισµό επιταγών (ΕΝΠ, Σεπτέµβριος 2002).

21 18 ιάγραµµα 6 Σχέση µεταξύ νοµισµατικών µεγεθών και λιανικών πωλήσεων είκτης λιανικών πωλήσεων Σύνθετος δείκτης είκτης λιανικών πωλήσεων 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 Οκτ εκ Νοέµ ,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 Σύνθετος δείκτης 0,0 0, Η παραχώρηση δανείων σε κατοίκους Κύπρου σε ξένο συνάλλαγµα παρουσίασε αύξηση το Φεβρουάριο 5 και έφτασε τα 31,4 εκατ. σε σύγκριση που παραχωρήθηκαν τον Ιανουάριο 8,0 εκατ. Το µερίδιο των πιστώσεων σε ξένο νόµισµα στις συνολικές πιστώσεις παρουσίασε οριακή αύξηση φτάνοντας το 10,11% το Φεβρουάριο και 10,0% τον Ιανουάριο, ενώ του 2002 το µερίδιο ήταν 10,0%(πίνακας 9). Για την περίοδο 1-14 Μαρτίου, 2003, οι ενδείξεις είναι ότι το ύψος του ξένου δανεισµού σε κατοίκους Κύπρου αυξήθηκε κατά περίπου 4,3 εκατ. 5 Σηµειώνεται ότι τα αναφερόµενα µεγέθη περιλαµβάνουν µόνο τις χορηγίες των δανείων που παραχωρήθηκαν από όλα τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύµατα (all banks). Ο δανεισµός από τράπεζες του εξωτερικού σε Κύπριους σύµφωνα µε τα στοιχεία που υποβάλλονται για το µακροπρόθεσµο δανεισµό κυµαινόταν σε πολύ χαµηλά επίπεδα.

22 19 Πίνακας 9 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα (µεταβολή, κυπριακές λίρες εκατ.) Νοέµ. εκ. Ιαν. άνεια σε ξένο νόµισµα σε κατοίκους Κύπρου 14,0 11,6 8,0 Σύνολο πιστώσεων 30,0 210,5 40,7 (υπόλοιπα τέλος περιόδου, Κυπριακές λίρες εκατ.) Ιαν. εκ. Ιαν. άνεια σε ξένο νόµισµα σε κατοίκους Κύπρου 372,0 733,0 785,2 730,4 785,2 793,1 Σύνολο πιστώσεων 6516,0 7320,1 7904,4 7336,6 7904,4 7945,1 Μερίδιο % 5,7 10,0 9,9 10,0 9,9 10,0 Από τα στοιχεία που αφορούν το δανεισµό των Κυπρίων σε ξένο νόµισµα για το 2002 επιβεβαιώνεται η στροφή προς ξένα νοµίσµατα πέραν του ευρώ. Ο ξένος δανεισµός των Κυπρίων προοδευτικά συνάπτεται σε δολάρια, ελβετικά φράγκα και ιαπωνικά γεν, µε αποτέλεσµα οι χορηγήσεις σε ευρώ να περιοριστούν περίπου στο 59,5% των πιστώσεων σε ξένο συνάλλαγµα, ενώ η κατανοµή του υπολοίπου ποσού είναι 13,4% σε δολάρια, 6,4% σε γεν και 20,0% σε ελβετικά φράγκα. Αυτό είναι σε αντίθεση µε την εικόνα του προηγούµενου έτους όπου το ευρώ κυριαρχούσε, σε ποσοστό πέραν του 80,0%, στις προτιµήσεις των δανειζοµένων. Σύµφωνα µε στοιχεία που αφορούν το µεσοπρόθεσµο και µακροπρόθεσµο δανεισµό σε ξένο νόµισµα, το 2002, γύρω στο 35,0% των δανείων σε ξένο συνάλλαγµα χρησιµοποιήθηκαν στον τοµέα των κατασκευών στην Κύπρο, 34,0% για την αποπληρωµή υφιστάµενων υποχρεώσεων, ενώ το 19,0% των δανείων για την αγορά πάγιου εξοπλισµού 6. 6 Αποπληρωµή υφιστάµενων υποχρεώσεων αναφέρεται τόσο σε υφιστάµενα δάνεια σε λίρες Κύπρου όσο και στη µετατροπή υφιστάµενων ξένων δανείων σε άλλο νόµισµα.

23 20 Πλαίσιο 1 Παρακολούθηση πιστωτικής επέκτασης* Σύµφωνα µε το οικονοµικό πρόγραµµα (Financial Programme) ως τιµή αναφοράς για την πιστωτική επέκταση το 2003 καθορίστηκε το 11,0% για ολόκληρο το χρόνο. Επίτευξη της τιµής αναφοράς θα σηµαίνει ότι οι πιστώσεις το 2003, ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π., θα ανέλθουν στο 130% από 129% το 2002**. Πιστώσεις ως % του Α.Εγχ.Π % 113% 118% 125% 129% 130% Η συνεχής διεύρυνση των πιστώσεων ως ποσοστού του Α.Εγχ.Π. δηµιουργεί εύλογες ανησυχίες για τη διατηρησιµότητα (sustainability) µιας τέτοιας πολιτικής και κατ επέκταση η τιµή αναφοράς του 11,0% για τις πιστώσεις θα πρέπει τουλάχιστον να τηρηθεί. Εποµένως, είναι απαραίτητο να διαπιστώνεται αν η πορεία της πιστωτικής επέκτασης σε κάθε χρονική περίοδο βρίσκεται εντός ή εκτός της τιµής αναφοράς. Για να απαντηθεί το πιο πάνω ερώτηµα εξετάζονται τρεις µέθοδοι: (1) Αναγωγή σε ετήσιους όρους (annualised) Ο ρυθµός αύξησης των πιστώσεων που παρατηρείται σε µια συγκεκριµένη χρονική στιγµή ανάγεται σε ολόκληρο, το έτος (annualised). ηλαδή, αν συνεχίσει η πιστωτική επέκταση να διευρύνεται µε τον ίδιο ρυθµό, που θα καταλήξει για ολόκληρο το έτος. Για παράδειγµα η πιστωτική επέκταση σε απόλυτα µεγέθη από τα τέλη εκεµβρίου 2002 µέχρι το τέλος Ιανουαρίου, 2003, ήταν της τάξης των 40,7 εκατ. Αυτή η απόλυτη µεταβολή, µεταφραζόµενη σε ρυθµό αύξησης σε ετήσια βάση, προσαρµοσµένη για εποχικότητα δίνει: Ετήσια Βάση (εποχικά διορθωµένη***) Τιµή αναφοράς 14,2% 11,0% (2) 12µηνος ρυθµός αύξησης Η τιµή αναφοράς του 11,0% καθορίστηκε ως η αύξηση των πιστώσεων από εκέµβριο σε εκέµβριο. Οπότε θα ήταν λογικό να υποθέσουµε ότι ο κάθε µήνας έναντι του αντίστοιχου µήνα του προηγούµενου χρόνου θα πρέπει να παρουσιάζει ρυθµό αύξησης µικρότερο ή ίσο της τιµής αναφοράς ώστε η πιστωτική επέκταση στο τέλος του έτους να παραµείνει εντός των καθορισµένων πλαισίων. Με βάση τη µέθοδο αυτή ο 12µηνος ρυθµός επέκτασης των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα τον Ιανουάριο είναι: * Η πιστωτική επέκταση συµπεριλαµβάνει όλα τα τραπεζικά ιδρύµατα (all banks) ** Εάν συνυπολογισθεί και η χορήγηση πιστώσεων από τα συνεργατικά τότε οι συνολικές πιστώσεις ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π. διαφοροποιούνται ως 145% το 1998, 155% το 1999, 157% το 2000, 161% το 2001 και 166% το *** Ο υπολογισµός της εποχικότητας έγινε µε τη µέθοδο Χ11 και περιέλαβε µια περίοδο 15 χρόνων.

24 21 Κινητός Μέσος όρος 8,4% 12 µήνες Τιµή Αναφοράς 8,3% 11,0% Η µέθοδος αυτή παρουσιάζει το πρόβληµα βάσης (base effect) δηλ. τα στοιχεία δυνατό να είναι παραπλανητικά αν ο µήνας βάσης για κάποιο λόγο παρουσιάζεται ασυνήθιστα ψηλός ή χαµηλός. Για περιορισµό του προβλήµατος η παρακολούθηση του εν λόγω µεγέθους δέον όπως συµπληρώνεται µε τη µέθοδο των κινητών µέσων (moving average). (3) Μέθοδος κατανοµής Η Κεντρική Τράπεζα υπολόγισε ότι οι πιστώσεις θα µπορούσαν να διευρυνθούν µέχρι 869 εκατ. και να φτάσουν τα 8773 εκατ. στο τέλος του Το ποσό αυτό (τιµή αναφοράς) δυνατό να κατανεµηθεί στους µήνες του 2003 σύµφωνα µε την εποχικότητα των προηγούµενων ετών. Η όλη παρακολούθηση δυνατό να γίνεται µε τον ακόλουθο πίνακα όπου η πρώτη γραµµή παρουσιάζει την κατανοµή των πιστώσεων σύµφωνα µε την τιµή αναφοράς και η δεύτερη γραµµή τη µέχρι σήµερα πραγµατοποιηθείσα πιστωτική επέκταση. Πίνακας τραπεζικής χρηµατοδότησης 2003 (κυπριακές λίρες, εκατ.) Ιαν. Φεβ. Μαρ. Απρ. Μάιος Ιουν. Ιουλ. Αύγ. Σεπ. Οκτ. Νοεµ. εκ. Τιµή αναφοράς Πραγµατική 7.945,1

25 22 Χρηµαταγορά Στην αγορά χρήµατος συνεχίζουν να επικρατούν συνθήκες υπερβάλλουσας τραπεζικής ρευστότητας. Όπως φαίνεται στον πίνακα 11, στον περιορισµό της πλεονασµατικής τραπεζικής ρευστότητας συνέβαλαν η µείωση που παρουσίασαν οι υπεραναλήψεις από το λογαριασµό των κυβερνητικών καταθέσεων και η πτώση στα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα. Σε αντιδιαστολή, η µείωση στο νόµισµα σε κυκλοφορία που σηµειώθηκε τόσο τον Φεβρουάριο όσο και τον Ιανουάριο, 2003, ενίσχυσε την τραπεζική ρευστότητα. Ειδικότερα, η µέση ηµερήσια αξία των καθαρών συναλλαγµατικών διαθεσίµων µειώθηκε στα 280,1 εκατ. το Φεβρουάριο, σε σύγκριση µε 1.340,4 εκατ. το εκέµβριο, ενώ η µέση αξία των υπεραναλήψεων των κυβερνητικών καταθέσεων µειώθηκε στα 315,3 εκατ. τον Ιανουάριο, σε σύγκριση µε 330,1 εκατ. το εκέµβριο. Η µειωµένη κυβερνητική υπερανάληψη οφείλεται, εν µέρει, στην ρευστότητα ύψους 106,0 εκατ. που απορροφήθηκε µέσω των δηµοπρασιών κυβερνητικών τίτλων τον Ιανουάριο, σε σύγκριση µε αποπληρωµές ύψους 49,8 εκατ. τον προηγούµενο µήνα. Πίνακας 10 Επιτόκια (ποσοστά % ετησίως) Στον πίνακα 11 φαίνεται, επίσης, ότι η Κεντρική Τράπεζα απορρόφησε ρευστότητα ύψους, 438,9 εκατ. σε δηµοπρασίες depos, σε σύγκριση µε 412,0 εκατ. το εκέµβριο. Στις αρχές του Ιανουαρίου, 2003, το ποσό που απορροφήθηκε στις δηµοπρασίες ήταν αυξηµένο ενώ στη συνέχεια µειώθηκε αισθητά, αντανακλώντας τη συγκράτηση στην τραπεζική ρευστότητα (βλ. πίνακα 2 στο Παράρτηµα) κατά τον Ιανουάριο. Το µέσο µηνιαίο επιτόκιο στις δηµοπρασίες αποδοχής καταθέσεων για τον Ιανουάριο ήταν 3,70%, σε σύγκριση µε 3,95% το εκέµβριο. Σηµειώνεται ότι στις 13 Φεβρουαρίου, 2003, έγιναν δύο δηµοπρασίες, µε σταθερό και κυµαινόµενο επιτόκιο. Στη δηµοπρασία µε σταθερό επιτόκιο 3,75% και διάρκεια 42 ηµερών, απορροφήθηκαν 150,0 εκατ., ενώ στην άλλη δηµοπρασία το µέσο επιτόκιο ήταν 3,57% και απορροφήθηκαν 130,0 εκατ Ιαν. Νοέµ. εκ. Ιαν. ιατραπεζική αγορά (1 µέρα) 5,96 4,93 3,42 3,39 3,79 3,52 3,25 Repos 5,97 6,39 Reverse repos/depos 4,44 4,59 3,91 3,82 3,98 3,95 3,7 Γραµµάτια δηµοσίου (13 εβδοµάδες) 5,75 6,00 4,02 4,00 Γραµµάτια δηµοσίου (52 εβδοµάδες) 6,21 6,35 4,30 4,25 3,89 Χρεόγραφα αναπτύξεως (2 χρόνια) 6,55 6,11 4,56 4,54 4,08 Χρεόγραφα αναπτύξεως (5 χρόνια) 7,45 6,96 5,07 4,99 4,58 Χρεόγραφα αναπτύξεως (10 χρόνια) 7,55 7,66 5,37 4,83 Χρεόγραφα αναπτύξεως (15 χρόνια) 6,47 5,60 5,08

26 23 Πίνακας 11 Ρευστότητα τραπεζικού συστήµατος ( εκατ., ηµερήσιοι µέσοι όροι περιόδου) Καθαρό ενεργητικό σε χρυσό και συνάλλαγµα (NFA) Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (repos) Προσφορά ρευστότητας Πράξεις νοµισµατικής πολιτικής Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (lomard) Άλλες πράξεις (swap) ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (overnight) Πρόσθετες και ειδικές και Σ.Μ.Ε. Καταθέσεις (additional & Απορρόφηση ρευστότητας Rev - repos & depos Τραπεζογραµµάτια, νοµίσµατα σε κυκλοφορία Καταθέσεις κεντρικής κυβέρνησης (καθαρές) Άλλοι παράγοντες απορρόφησης ρευστότητας Τρεχούµενοι λογαριασµοί πιστωτικών ιδρυµάτων (MRA) Νοµισµατική βάση special & (cur. in (καθαροί) S.M.E. dep.) circul.) ( ) Ιαν. 892,6 10,2 0,0 8,6 1,1 3,9 94,5 0,0 346,9 51,8-15,9 431,3 876,6 Φεβρ. 876,0 49,5 0,0 0,5 1,2 12,5 93,9 0,0 336,2-6,8 47,8 443,6 886,1 Μαρτ. 991,3 16,3 0,0 5,0 1,0 2,9 93,0 0,0 337,5 38,2 97,0 444,9 878,3 Απρ ,1 0,0 0,0 18,2 0,7 0,3 90,7 0,0 358,7 0,0 194,4 449,7 899,5 Μάιος 1.109,6 0,0 0,0 28,2 1,2 1,0 84,2 0,0 369,4 58,4 175,7 450,3 904,9 Ιούν ,1 0,0 0,0 0,0 0,0 57,9 79,7 26,4 382,7 132,3 198,2 439,1 959,3 Ιούλ ,0 0,0 0,0 1,2 0,0 9,2 79,6 92,0 393,8 159,8 194,5 451,1 933,8 Αύγ ,2 0,0 0,0 0,5 0,0 39,3 79,6 58,6 393,9 125,6 179,4 457,2 970,2 Σεπτ ,6 0,0 0,0 0,0 0,0 58,7 79,6 94,8 386,0 89,4 189,3 461,8 986,1 Οκτ ,1 0,0 0,0 2,3 0,1 19,4 79,6 104,7 384,3 58,0 250,0 464,5 947,8 Νοέµ ,1 0,0 0,0 2,3 0,0 13,3 79,4 118,5 366,5 54,6 275,5 466,6 925,8 εκ ,4 0,0 0,0 3,6 0,0 8,3 79,4 111,9 385,3 10,5 274,6 468,1 941, Ιαν ,0 0,0 0,0 0,8 0,0 16,4 79,4 174,3 377,6 64,7 124,2 473,1 946,6 Φεβρ ,4 0,0 0,0 0,6 0,0 14,5 79,4 131,3 363,9 169,8 137,7 488,6 946,4 Μαρτ ,4 0,0 0,0 3,3 0,0 24,8 79,4 189,9 367,4 369,6 167,3 489,2 960,9 Απρ ,5 0,0 0,0 3,4 0,0 17,6 79,4 267,7 379,4 121,7 284,6 490,7 967,0 Μάιος 1.632,1 0,0 0,0 1,0 0,0 11,2 79,4 287,6 400,1 98,2 263,2 493,4 984,1 Ιούν ,3 0,0 0,0 0,6 0,0 26,0 79,4 366,9 403,1-16,3 221,6 496, ,7 Ιούλ ,2 0,0 0,0 1,5 0,0 41,5 79,4 405,2 413,5-212,0 179,6 497, ,9 Αύγ ,0 0,0 0,0 1,9 0,0 21,9 79,5 427,1 422,7-166,4 176,7 505, ,5 Σεπτ ,9 0,0 0,0 8,6 0,0 2,2 79,3 392,3 413,0-127,4 190,7 509, ,9 Οκτ ,3 0,0 0,0 0,3 0,0 10,5 79,4 332,6 413,3-98,8 213,4 511, ,4 Νοέµ ,9 0,0 0,0 0,6 0,0 4,7 79,5 385,3 399,9-135,9 201,8 512,1 996,2 εκ ,4 0,0 0,0 0,0 0,0 36,2 79,3 412,0 425,4-330,1 231,9 516, , Ιαν ,4 0,0 0,0 3,5 0,0 29,3 79,3 438,9 413,6-315,3 172,7 525, ,6

27 24 Το µέσο επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς διάρκειας µιας νύκτας µειώθηκε τον Ιανουάριο στο 3,25%, από το 3,52% το εκέµβριο, αντανακλώντας τη µείωση στο επιτόκιο οριακής χρηµατοδότησης στην οποία προέβη η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου στις 13 εκεµβρίου, Παροµοίως, οι αποδόσεις στους τίτλους του δηµοσίου το 2003 παρουσίασαν αισθητή µείωση σε σύγκριση µε το προηγούµενο χρόνο. Ειδικότερα, η απόδοση στα ετήσια γραµµάτια του δηµοσίου διαµορφώθηκε στο 3,84% στη δηµοπρασία της 6 ης Φεβρουαρίου, 2003, σε σύγκριση µε 4,28% στην τελευταία δηµοπρασία του Οι αποδόσεις στα διετή και πενταετή χρεόγραφα διαµορφώθηκαν αντίστοιχα στο 4,07% και 4,55% στη δηµοπρασία της 12 ης Φεβρουαρίου σε σύγκριση µε αντίστοιχες αποδόσεις 4,49% και 5,09% στις δηµοπρασίες τις 15 ης Οκτωβρίου, Παρόµοια πορεία ακολούθησαν και οι αποδόσεις των δεκαετών και δεκαπενταετών τίτλων του δηµοσίου µε τα επιτόκιά τους να διαµορφώνονται στο 4,83% και Πίνακας 12 Πληθωρισµός και επιτόκια σε Ευρώπη και Κύπρο εκέµβριος 2002 (µέσος όρος τελευταίων 12 µηνών) 5,08%, αντίστοιχα, σε σύγκριση µε αντίστοιχες αποδόσεις 5,36% και 5,60% τον Οκτώβριο του Στον πινάκα 12 γίνεται µια σύγκριση µεταξύ των εγχώριων µακροπρόθεσµων επιτοκίων και αυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία αναφέρονται στο µήνα εκέµβριο και δείχνουν ότι τα εγχώρια µακροπρόθεσµα πραγµατικά επιτόκια βρίσκονται σε χαµηλότερα επίπεδα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Ο µέσος όρος των τελευταίων δώδεκα µηνών των µακροπρόθεσµων ονοµαστικών επιτοκίων βρισκόταν στο 5,37%. Τα εγχώρια πραγµατικά επιτόκια υπολείπονται των αντίστοιχων επιτοκίων της ΕΕ κατά 23 µ.β., σε σύγκριση µε 31 µ.β. που ήταν τον Οκτώβριο, λόγω της µεγαλύτερης αύξησης που παρατηρήθηκε στον εγχώριο πληθωρισµό σε σύγκριση µε τον πληθωρισµό στην ΕΕ. Πληθωρισµός (Εν ΤΚ) Μακροπρόθεσµα Επιτόκια Μακροπρόθεσµα Πραγµατικά Επιτόκια Βέλγιο 1,60 5,00 3,40 ανία 2,40 5,10 2,70 Γερµανία 1,30 4,80 3,50 Ελλάδα 3,90 5,10 1,20 Ισπανία 3,60 5,00 1,40 Γαλλία 1,90 4,90 3,00 Ιρλανδία 4,70 5,00 0,30 Ιταλία 2,60 5,00 2,40 Λουξεµβούργο 2,10 4,70 2,60 Ολλανδία 3,90 4,90 1,00 Αυστρία 1,70 5,00 3,30 Πορτογαλία 3,70 5,00 1,30 Φινλανδία 2,00 5,00 3,00 Σουηδία 2,00 5,30 3,30 Ηνωµένο Βασίλειο 1,30 4,90 3,60 Ευρωζώνη 2,20 4,90 2,70 EΕ-15 2,10 4,90 2,80 Κύπρος 2,80 5,37 2,57

28 25 ιεθνή και Εγχώρια Επιτόκια Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ διατήρησαν στις πρόσφατες συνεδρίες τους τα επιτόκιά τους αµετάβλητα. Σε αντιδιαστολή, σε απρόσµενη µείωση των βασικών της επιτοκίων κατά 25 µ.β., προέβη στις 6 Φεβρουαρίου, 2003, η Τράπεζα της Αγγλίας. Το εύρος της ψαλίδας µεταξύ εγχώριων και ευρωπαϊκών βασικών επιτοκίων παραµένει, όπως διαµορφώθηκε µετά τη µείωση των επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας στις 13 εκεµβρίου, 2002, στις 125 µ.β. για το επιτόκιο οριακής χρηµατοδότησης και στις 75 µ.β. για το επιτόκιο καταθέσεων µιας νύκτας. Πίνακας 13 Βασικά επιτόκια (ποσοστά % ετησίως, µεταβολές σε εκατοστιαίες µονάδες) Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (6 Φεβρουαρίου 2003) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για repos 2,75 - ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (Lombard) 3,75 - ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (Deposit facility) 1,75 - µεταβολή Τράπεζα της Αγγλίας (6 Φεβρουαρίου 2003) Repo Rate 3,75-0,25 Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (29 Ιανουαρίου 2003) Federal Funds Rate 1,25 - Discount Rate 0,75 - Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (24 Ιανουαρίου 2003) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για repos 3,75 - ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (Lombard) 5,00 - ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (Deposit facility) 2,50 -

29 26 Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) Ο Γενικός είκτης συνέχισε την πτωτική του πορεία και τον Ιανουάριο. Ο δείκτης έκλεισε στις 91,4 µονάδες, το χαµηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων µηνών, σε σύγκριση µε 94,5 που είχε κλείσει το εκέµβριο (διάγραµµα 7). Σηµειώνεται ότι τον Ιανουάριο ο δείκτης κυµάνθηκε µεταξύ 91,4 και 98,8 µονάδων. Ο µέσος ηµερήσιος όγκος ήταν 0,7 εκατ. τον Ιανουάριο, σε σύγκριση µε 2,0 εκατ. το εκέµβριο. Ο µέσος ηµερήσιος αριθµός συναλλαγών µειώθηκε στις σε σύγκριση µε τον προηγούµενο µήνα. Όλοι οι επιµέρους κλαδικοί δείκτες σηµείωσαν πτώση κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο. Οι τίτλοι στους οποίους επικεντρώθηκε το µεγαλύτερο ποσοστό του µηνιαίου όγκου συναλλαγών ήταν οι µετοχές της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής Τράπεζας, µε αντίστοιχα ποσοστά 15,0% και 10,5%. ιάγραµµα 7 Γενικός είκτης Τιµών Χρηµατιστηρίου (ΧΑΚ) εκέµβριος Ιανουάριος 2003 (29/3/1996=100, ηµερήσια στοιχεία) 119,0 116,0 113,0 113,92 110,0 107,0 104,0 101,0 98,0 98,84 95,0 92,0 89,0 93,1 91,44 01/12/02 05/12/02 09/12/02 13/12/02 17/12/02 21/12/02 25/12/02 29/12/02 02/01/03 06/01/03 10/01/03 14/01/03 18/01/03 22/01/03 26/01/03 30/01/03

30 27 Ο πίνακας 14 δείχνει ότι υπήρξαν αµελητέες καθαρές εισροές κεφαλαίων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου κατά τον Ιανουάριο. Συγκεκριµένα, οι αγορές µετοχών στο ΧΑΚ από µη κατοίκους Κύπρου ανήλθαν σε 9 χιλιάδες ενώ οι πωλήσεις ήταν µηδαµινές. Οι πίνακες 11 και 12 του παραρτήµατος παρουσιάζουν τις αγορές και πωλήσεις µετοχών από µη κατοίκους Κύπρου, κατά χώρα διαµονής. Πίνακας 14 Επενδύσεις µη κατοίκων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου (κυπριακές λίρες, χιλιάδες) εκ. Νοέµ. εκ. Ιαν. Αγορές Πωλήσεις Καθαρές επενδύσεις Πηγή: Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου 1 Τα στοιχεία αναφέρονται µόνο στις αγορές και πωλήσεις µετοχών εκτός του κεντρικού αποθετηρίου αξιών.

31 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Οι τιµές κατά τον Φεβρουάριο του 2003 σηµείωσαν αύξηση της τάξης του 4,44%, σε σύγκριση µε 4,10% τον προηγούµενο µήνα και 2,70% τον Φεβρουάριο του Όπως φαίνεται στον πιο κάτω πίνακα, η άνοδος του πληθωρισµού κατά τον Φεβρουάριο οφείλεται κυρίως στην επιτάχυνση των τιµών των εγχώριων προϊόντων, λόγω κυρίως της µεγάλης επιβράδυνσης που παρατηρήθηκε στην πτώση των τιµών των εγχώριων γεωργικών. Ταυτόχρονα, οι τιµές των βιοµηχανικών, µη πετρελαιοειδών προϊόντων, παρουσίασαν µικρή επιτάχυνση, ενώ οι τιµές των µηχανοκίνητων οχηµάτων σηµείωσαν σηµαντική πτώση και συγκράτησαν σηµαντικά την άνοδο του πληθωρισµού. Παράλληλα, επιβράδυνση σηµειώθηκε στις τιµές των καυσίµων και υγραερίου, του ηλεκτρισµού και των υπηρεσιών. Σηµειώνεται ότι οι αυξήσεις των τιµών κατά τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο αντικατοπτρίζουν τις αυξήσεις στο συντελεστή του ΦΠΑ, από 10,0% στο 13,0% από την 1 η Ιουλίου, 2002, και στη συνέχεια στο 15,0% από την 1 η Ιανουαρίου, Όσον αφορά την κατηγορία των εγχώριων προϊόντων, αξιοσηµείωτη εξέλιξη κατά τον Ιανουάριο του 2003 αποτελεί η µεγάλη επιβράδυνση στην µείωση των τιµών των γεωργικών προϊόντων που µειώθηκαν κατά 0,15%, σε σύγκριση µε πτώση 8,72% τον προηγούµενο µήνα, ενώ οι τιµές των προϊόντων παρουσίασαν µικρή επιτάχυνση. Αντίθετα, οι τιµές των καυσίµων και υγραερίου καθώς και του Ηλεκτρισµού παρουσίασαν επιβράδυνση και ανήλθαν κατά 20,17% και 12,01% αντίστοιχα, έναντι 24,28% και 12,80% τον Ιανουάριο του Οι τιµές των εισαγόµενων προϊόντων τον Φεβρουάριο του 2003 σηµείωσαν περαιτέρω πτώση, της τάξης του 3,89%, σε σύγκριση µε µείωση κατά 2,82% το εκέµβριο του Συγκεκριµένα, οι τιµές των µηχανοκίνητων οχηµάτων παρουσίασαν αισθητή µείωση κατά 11,78%, λόγω της σηµαντικής µείωσης των φόρων κατανάλωσης για τα αυτοκίνητα, που τέθηκε σε εφαρµογή από την 1 η Ιουλίου 2002, ενώ οι τιµές των άλλων εισαγόµενων προϊόντων σηµείωσαν και πάλι άνοδο, λόγω των προαναφερθεισών αυξήσεων των συντελεστών του ΦΠΑ. Τέλος, οι τιµές των υπηρεσιών κατέγραψαν τον Ιανουάριο του 2003 αύξηση της τάξης του 4,62%, σε σύγκριση µε άνοδο 4,99% τον Ιανουάριο του 2002 και 3,22% τον Ιανουάριο του Επιβράδυνση κατά τον Φεβρουάριο κατέγραψαν όλοι σχεδόν οι τοµείς των υπηρεσιών ενώ οι τιµές των επικοινωνιών σηµείωσαν και πάλι πτώση, αντικατοπτρίζοντας σε σηµαντικό βαθµό τις επιπτώσεις από την ελευθεροποίηση του τοµέα. Ως αποτέλεσµα των πιο πάνω εξελίξεων, ο πληθωρισµός κατά το πρώτο δίµηνο του 2002 ανήλθε στο 4,27%, σε σύγκριση µε 2,70% την αντίστοιχη περίοδο του Η επιτάχυνση αυτή αποδίδεται στην κατακόρυφη αύξηση των τιµών των εγχώριο βιοµηχανικών, µη πετρελαιοειδών προϊόντων, των καυσίµων και υγραερίου, του ηλεκτρισµού και των υπηρεσιών, που οφείλονται εν πολλοίς στην αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ και άλλων φόρων κατανάλωσης από τον Ιούλιο του 2002 και τον Ιανουάριο του Εκτενέστερη ανάλυση των εξελίξεων στο µέτωπο του πληθωρισµού κατά οικονοµική κατηγορία