ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΉ

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΉ Έ Κ Θ Ε Σ Η ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΎΛΟΥ ΚΑΙ ΑΛΕΞΆΝΔΡΑΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΎΛΟΥ

2 «Ανακαλύπτουμε το αρχαίο θέατρο»......η έκθεση Μια έκθεση στους πρόποδες της Ακρόπολης των Αθηνών στη διάθεση της εκπαιδευτικής κοινότητας. Ένας εναλλακτικός τρόπος μάθησης και μια διαφορετική πρόταση προσέγγισης του αρχαίου θεάτρου για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και για μεμονωμένους επισκέπτες. Διαδραστικές εφαρμογές, ηχητικά ντοκουμέντα, εκμαγεία αρχαίων αντικειμένων, αντίγραφα αρχαίων μουσικών οργάνων καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό προσφέρουν μια ευχάριστη και δημιουργική εκπαιδευτική επίσκεψη στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας....με μια ματιά Ο άνθρωπος ανακαλύπτει τον κόσμο γύρω του μέσα από τη μίμηση, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη. Τα πρώτα αυτοσχέδια θεάματα και οι λατρευτικές τελετουργίες οδήγησαν με το πέρασμα των αιώνων στη γέννηση της δραματικής ποίησης. Από εκεί αρχίζει και η περιήγηση στην έκθεση ακολουθώντας την εξέλιξη και την εξάπλωση του θεάτρου. Σύντομες στάσεις στη γοητευτική αυτή διαδρομή αποκαλύπτουν ιστορίες για ήρωες του αρχαίου δράματος, το θεατρικό οικοδόμημα, τα σκηνικά μέσα/τεχνάσματα αλλά και τα μυστικά γνωστών υποκριτών της αρχαιότητας. Το αρχαίο δράμα ζωντανό μέχρι σήμερα «συνδιαλέγεται» με το σύγχρονο πολιτισμό σε ένα ταξίδι χωρίς τέλος και χωρίς σύνορα! Να σας συστηθώ! Με λένε Κωµαστή. Μαζί θα περιηγηθούµε στο µαγικό κόσµο του αρχαίου θεάτρου!

3 ...στο Μουσείο Κανελλοπούλου Είσοδος έκθεσης Είσοδος Τα ίχνη του αρχαίου θεάτρου Οι ιστορίες του αρχαίου δράματος Η θεατρική πράξη Το αρχαίο θέατρο σήμερα Η εκπαιδευτική έκθεση «Ανακαλύπτουμε το αρχαίο θέατρο» σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Επικοινωνίας της Διεύθυνσης Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στο πλαίσιο της Πράξης «Το θέατρο ως φορέας παιδείας και πολιτειακής αγωγής στην αρχαιότητα και σήμερα» για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση». Η Πράξη συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

4 1. Τα ίχνη του αρχαίου θεάτρου αναζητούνται στη μίμηση και στον αυτοσχεδιασμό, ταυτίζονται με τη δημοκρατία, εξαπλώνονται στα πέρατα του αρχαίου κόσμου. 2. Οι ιστορίες του αρχαίου δράματος διδάσκουν και προβληματίζουν, σατιρίζουν και αφυπνίζουν, αξιοποιούν τους μύθους του παρελθόντος, αναδεικνύουν ήρωες τραγικούς και κωμικούς. Ορέστης Μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου, ο Αγαμέμνονας γυρίζει στο ανάκτορό του στις Μυκήνες, όπου δολοφονείται από τη γυναίκα του, Κλυταιμνήστρα, και τον εραστή της, Αίγισθο. Μετά το έγκλημα, ο Ορέστης και η Ηλέκτρα, τα παιδιά του νεκρού βασιλιά, απομακρύνονται από την οικογένεια. Ο Ορέστης οδηγείται σε εξορία και ορκίζεται να εκδικηθεί το θάνατο του πατέρα του. Μετά από χρόνια επιστρέφει κρυφά στην πατρίδα του και με τη βοήθεια της αδελφής του, Ηλέκτρας, σκοτώνουν τον Αίγισθο και τη μητέρα τους. Ο μητροκτόνος Ορέστης βασανισμένος από τις Ερινύες, τις ενοχές για το έγκλημά του, αναζητά λύση πρώτα στους Δελφούς και μετά στην Αθήνα. Ο Ορέστης τελικά δικάζεται και αθωώνεται με συνήγορο τη θεά Αθηνά στον Άρειο Πάγο. Τ α έ ργ α Τριλογία Ορέστεια (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες) του Αισχύλου. Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Ηλέκτρα του Ευριπίδη. Ορέστης του Ευριπίδη. Πραξαγόρα Ο ήρωας που δωρίζει τη φωτιά στους ανθρώπους και τιμωρείται από τους θεούς. Η ηρωίδα που καταφέρνει μαζί με άλλες γυναίκες να πάρει την εξουσία από τους άντρες. Ο Προμηθέας είναι συνετός και προνοητικός. Ήρωας γενναίος και ανιδιοτελής αγαπά τους ανθρώπους. Αντιστέκεται στις αποφάσεις των θεών γνωρίζοντας ότι θα τιμωρηθεί. Πιστεύει, όμως, ότι η προσφορά της φωτιάς ως δώρο στο ανθρώπινο γένος είναι ένα άξιο αντάλλαγμα για την τιμωρία του. Ο Τιτάνας Προμηθέας, από θεϊκή γενιά, βρίσκεται αλυσοδεμένος σε ένα μοναχικό βράχο στην άκρη του κόσμου. Τον έχει τιμωρήσει ο Δίας γιατί έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την πρόσφερε στους ανθρώπους. Ο Ηφαιστος, το Κράτος και η Βία τον έχουν δέσει εκεί σύμφωνα με τις διαταγές του Δία. Ο Χορός των Ωκεανίδων κι ο ίδιος ο Ωκεανός τον συμπονούν. Τελικά κοντά του φτάνει η Ιώ, βασανισμένη κι αυτή από τον Δία και τον έρωτά του γι αυτήν. Ο Προμηθέας προφητεύει στην Ιώ την υπόλοιπη ζωή της αλλά και τη δική του σωτηρία από έναν απόγονό της, τον Ηρακλή. Της μιλάει για ανείπωτα μυστικά που θα επηρεάσουν τον ίδιο τον Δία. Τα μυστικά αυτά τρέχει να μάθει και ο Ερμής. Όμως ο Προμηθέας παρά τις απειλές του Ερμή δεν τα αποκαλύπτει και χάνεται μέσα στα βάθη της γης πιστός στις απόψεις του. Η Πραξαγόρα (πράττω αγορά), αυτή που αγορεύει, είναι μια δυναμική και κατεργάρα Αθηναία, με ικανότητες αρχηγού και ανησυχίες για το πολιτικό μέλλον της πόλης. Μοιάζει να είναι μια φεμινίστρια της αρχαιότητας. Οι γυναίκες της Αθήνας με αρχηγό την Πραξαγόρα συνωμοτούν για να πάρουν την εξουσία από τους άντρες που έχουν αποδειχθεί ανίκανοι πολιτικοί λόγω της τάσης τους στη διαφθορά και της αδιαφορίας τους για τα κοινά ζητήματα. Εμφανίζονται στην εκκλησία του δήμου ντυμένες με αντρικά ρούχα και ψηφίζουν σαν άντρες. Καταφέρνουν να περάσουν το νόμο που θα δώσει τη δύναμη στις γυναίκες να εφαρμόσουν μέτρα μιας δίκαιης κοινωνικής πολιτικής για όλους τους πολίτες. Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη. Λυσιστράτη Σώστρατος Ο ήρωας που είναι δίκαιος πολίτης και μισεί τον πόλεμο. Η δυναμική ηρωίδα που αναγκάζει τους άντρες να σταματήσουν τον πόλεμο. Ο μυαλωμένος νέος που ερωτεύεται και παντρεύεται την κόρη ενός δύσκολου γέρου. Ο Δικαιόπολης (δίκαιο πόλις), όπως δηλώνει το όνομά του, είναι ο σωστός και δίκαιος πολίτης. Ζει στην αττική ύπαιθρο την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου και μαζί με άλλους Αθηναίους επιθυμεί τον τερματισμό του. Ο Δικαιόπολης είναι ένας αθηναίος αγρότης που αγαπά την ήρεμη ζωή και δε διστάζει να την υπερασπιστεί και να τη διεκδικήσει. Εναντιώνεται στους φιλοπόλεμους Αχαρνείς και διακωμωδεί την πείνα που φέρνει ο πόλεμος μέσα από τους διαλόγους του με τον μεγαρίτη έμπορο και με τον βοιωτό έμπορο χελιών. Τονίζει τις αρνητικές επιπτώσεις του πολέμου και γελοιοποιεί το στρατηγό Λάμαχο αποκαλύπτοντας στο κοινό του την ύπαρξη μιας μερίδας πολιτών που αγαπούν τον πόλεμο από καθαρό συμφέρον. Αχαρνής του Αριστοφάνη. Η Λυσιστράτη (λύω στρατός), αυτή που διαλύει το στρατό, είναι μια δυναμική και αποφασιστική γυναίκα της Αθήνας, με οργανωτικό πνεύμα και αυτοπεποίθηση. Είναι μια επαναστάτρια της αρχαιότητας! Οι Αθηναίοι κι οι Σπαρτιάτες βρίσκονται πολλά χρόνια σε πόλεμο, όταν η Αθηναία Λυσιστράτη αποφασίζει να ενώσει τις γυναίκες της Ελλάδας σε έναν αγώνα για την επικράτηση της ειρήνης. Καλεί τις γυναίκες των μεγαλύτερων ελληνικών πόλεων και τους ζητά να ακολουθήσουν μια κοινή στάση αποχής από τα ερωτικά τους καθήκοντα για να αναγκάσουν τους άντρες να σταματήσουν τον πόλεμο. Οι γυναίκες στην αρχή προβάλλουν δικαιολογίες. Η Λυσιστράτη όμως τις αποκρούει με επιχειρήματα. Οι άντρες πιεσμένοι από την ανάγκη αλλά και τα επιχειρήματα της Λυσιστράτης συμφωνούν να βάλουν τέρμα στον πόλεμο και να χαρούν με τις γυναίκες τους την ειρήνη και τον έρωτα. Λυσιστράτη του Αριστοφάνη. Δικαιόπολης Ο Σώστρατος είναι ένας ευγενικός, ήρεμος και γενναιόδωρος νέος που κατάγεται από πλούσια οικογένεια. Έχει ώριμες απόψεις για το γάμο, την οικογένεια αλλά και τη διαχείριση του πλούτου. Ο Σώστρατος ερωτεύεται τη Μυρρίνη, την κόρη του γέροντα Κνήμονα, που είναι γνωστός για τον κακότροπο και δύσκολο χαρακτήρα του. Οι περιπέτειές του, μέχρι να καταφέρει να παντρευτεί τη Μυρρίνη, σχετίζονται με τη δράση των υπηρετών των δύο οικογενειών, αλλά και των συγγενών των δύο πρωταγωνιστών. Ο αδελφός της Μυρρίνης, ο Γοργίας, είναι ερωτευμένος με την αδελφή του Σώστρατου. Το μεγάλο εμπόδιο στο αίσιο τέλος της ιστορίας είναι ο δύσκολος χαρακτήρας του Κνήμονα. Μετά από ένα ατύχημα που έχει, και αφού σώζεται από τον ίδιο το Σώστρατο, μαλακώνει και δέχεται με ευχαρίστηση τη σχέση των νέων. Οι νέοι τελικά παντρεύονται και οι γονείς μένουν ευχαριστημένοι. Δύσκολος του Μενάνδρου. Τρυγαίος Αντιγόνη Μήδεια Οιδίποδας Ο ήρωας που αγωνίζεται να ξαναφέρει την ειρήνη στην Ελλάδα. Η ηρωίδα που δε διστάζει να εναντιωθεί στην εξουσία. Η ηρωίδα που δεν αντέχει τον πόνο της προδοσίας. Ο ήρωας που πέφτει θύμα της μοίρας του. Ο Τρυγαίος είναι αμπελουργός από το Μαρούσι της Αττικής. Είναι ένας υπεύθυνος πολίτης που αγαπά την πόλη του, την Ελλάδα και την ειρήνη. Ο ήρωας είναι απελπισμένος από το συνεχόμενο πόλεμο που ταλαιπωρεί το τόπο του. Χρησιμοποιεί ένα φτερωτό σκαθάρι για να πετάξει κοντά στους θεούς και να τους παρακαλέσει να απελευθερώσουν την Ειρήνη που ο Πόλεμος κρατά φυλακισμένη. Φτάνοντας στον Όλυμπο ο Ερμής τον εμποδίζει να πάρει την Ειρήνη και να τη γυρίσει στους ανθρώπους. Τελικά ο Τρυγαίος καταφέρνει να επιστρέψει στην Αττική μαζί της αλλά και με άλλες δύο γυναίκες που εκπροσωπούν τα αγαθά της Ειρήνης, τη Θεωρία και την Οπώρα. Τη Θεωρία την επιστρέφει στην εκκλησία του δήμου και την Οπώρα την παντρεύεται. Ειρήνη του Αριστοφάνη. Η Αντιγόνη είναι μια θαρραλέα και επαναστατική νέα γυναίκα. Αντιστέκεται στην ανθρώπινη εξουσία μένοντας πιστή στις απόψεις της. Δεν φοβάται την ευθύνη για τις πράξεις της και δεν δέχεται να κρύψει ή να αλλοιώσει την αλήθεια για να σωθεί από την τιμωρία. Η Αντιγόνη κηδεύει τον αδελφό της Πολυνείκη που βρίσκεται ξαπλωμένος νεκρός μπροστά από τα τείχη της Θήβας μετά από μονομαχία με τον αδελφό του Ετεοκλή. Με την πράξη της αυτή δείχνει σεβασμό στα πατροπαράδοτα έθιμα. Φαίνεται όμως απείθαρχη στο βασιλιά Κρέοντα, ο οποίος είχε απαγορεύσει την ταφή του Πολυνείκη. Η ηρωίδα υποστηρίζει την πράξη της και την άποψή της στο βασιλιά και στην αδελφή της Ισμήνη, η οποία δε θέλει να παραβεί τις διαταγές του. Ο Κρέων έρχεται σε σύγκρουση με την Αντιγόνη, καθώς και με το γιο του Αίμονα που την αγαπά. Τιμωρεί την ηρωίδα με θάνατο, θάβοντάς την ζωντανή μέσα σε μια σπηλιά. Αντιγόνη και Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή. Η Μήδεια είναι κόρη του βασιλιά της Κολχίδας, πόλης στον Εύξεινο Πόντο, και εγγονή του Ήλιου. Θεία της είναι η μάγισσα Κίρκη, η οποία της δίδαξε την τέχνη της μαγείας. Είναι μια παθιασμένη και εκδικητική ηρωίδα. Γνωρίζει τη σοβαρότητα των πράξεων της, ακόμα κι όταν πρόκειται για το αποτρόπαιο έγκλημα του φόνου των παιδιών της. Ο Ιάσονας ταξιδεύει στην Κολχίδα για να πάρει το Χρυσόμαλλο Δέρας και με αυτό τον τρόπο να διεκδικήσει το θρόνο στο βασίλειο της Ιωλκού, κοντά στη σημερινή Μαγνησία. Η Μήδεια ερωτεύεται τον αρχηγό της Αργοναυτικής εκστρατείας και τον βοηθά να φέρει σε πέρας τη δοκιμασία του. Το ζευγάρι παντρεύεται και επιστρέφει στην Ελλάδα. Η συμπεριφορά του Ιάσονα, όμως, αλλάζει απέναντι στην ξένη γυναίκα του. Αποφασίζει να αρνηθεί τον γάμο του με τη Μήδεια και να παντρευτεί τη Γλαύκη, την κόρη του βασιλιά της Κορίνθου. Η Μήδεια νιώθει προδομένη και αποφασίζει να τον εκδικηθεί. Σκοτώνει την αντίζηλό της με δηλητηριασμένο ρούχο και σφάζει τα ίδια της τα παιδιά, που είχε αποκτήσει με τον Ιάσονα. Στο τέλος διαφεύγει στην Αθήνα με το άρμα του Ήλιου. Μήδεια του Ευριπίδη. Πού, πότε, πώς; Όλα θα στα πω! Έλα να τους γνωρίσεις! Θέατρο Διονύσου Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου. Προμηθέας Παρθενώνας Πνύκα Ο Ορέστης είναι γιος του Αγαμέμνονα, του βασιλιά των Μυκηνών, και της Κλυταιμνήστρας. Είναι ένας νέος άνθρωπος με σεβασμό στις παραδόσεις και στους οικογενειακούς δεσμούς. Βασανίζεται από την ανάγκη και το καθήκον να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του, αλλά και από την ίδια την πράξη εκδίκησης, αφού τελικά σκοτώνει τη μητέρα του. Αγορά Ο ήρωας που βασανίζεται από τις ενοχές. Ο χα ρ α κτ ή ρ α ς Ο Οιδίποδας είναι γιος του βασιλιά της Θήβας, Λάιου, και της Ιοκάστης. Είναι ένας βασιλιάς που σέβεται τις παραδόσεις, δίκαιος με τους άλλους και σκληρός με τον εαυτό του. Είναι ο άνθρωπος που δεν μπορεί να ξεφύγει από τη μοίρα του, δηλαδή από το πεπρωμένο. Ο Λάιος παίρνει χρησμό από το μαντείο των Δελφών ότι θα βρει τον θάνατο από το χέρι του παιδιού του. Για να ξεφύγει από τον χρησμό δένει από τα πόδια τον νεογέννητο Οιδίποδα και τον αφήνει έκθετο στο βουνό. Το παιδί όμως σώζεται από έναν βοσκό και όταν μεγαλώνει και μαθαίνει την ιστορία, αποφασίζει να μην γυρίσει στο σπίτι του για να μην επαληθευτεί η προφητεία. Στο δρόμο που περιπλανιόταν, συναντά χωρίς να το ξέρει τον Λάιο, μαλώνει μαζί του και τον σκοτώνει. Πριν φτάσει στη Θήβα συναντά τη Σφίγγα, που σκορπούσε τον τρόμο στην περιοχή και τη νικά. Η πόλη για να δείξει την ευγνωμοσύνη της δίνει στον Οιδίποδα τον θρόνο και τη βασίλισσα Ιοκάστη για γυναίκα του. Μαζί της αποκτά τέσσερα παιδιά. Ένας λοιμός, όμως, που θεωρήθηκε θεϊκή τιμωρία, αποτελεί την αφορμή για να αποκαλυφθεί η αιμομιξία και η πατροκτονία, να οδηγηθεί η Ιοκάστη στην αυτοκτονία και ο Οιδίποδας στην αυτοτύφλωση. Τα έργα Οιδίπους Τύραννος και Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή.

5 3. 4. Η θεατρική πράξη Η αναβίωση του αρχαίου ελληνικού δράματος συνδέεται στην ευρωπαϊκή ιστορία με την περίοδο της Αναγέννησης. Οι ιταλοί φιλόσοφοι και καλλιτέχνες φέρνουν στο προσκήνιο τον άνθρωπο και επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στα έργα του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού. Οι τραγωδίες και οι κωμωδίες αποτελούν σημαντική πηγή έμπνευσης και δημιουργίας. Από τότε η επίδραση του αρχαίου ελληνικού θεάτρου παραμένει έντονη στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως. Στη νεότερη Ελλάδα η αναβίωση του αρχαίου δράματος συνδέεται άμεσα με τις κοινωνικοπολιτικές και ιδεολογικές συνθήκες σύστασης και ανάπτυξης του νέου ελληνικού κράτους. Σταθμό στην ιδέα της αναβίωσης αποτελούν οι Δελφικές Εορτές του 1927 και του Το υπαίθριο αρχαίο θέατρο υποδέχεται ξανά τον δραματικό λόγο. Ο βασιλιάς Φίλιππος, όµως, είχε άλλα σχέδια για τον γιό του και ζήτησε να του παραδώσουν τον υποκριτή αλυσοδεµένο! δωρος Ο Θετταλός ακολούθησε τον Αλέξανδρο στις εκστρατείες του. Λέγεται µάλιστα ότι όταν έχασε σε δραµατικό αγώνα, ο Αλέξανδρος στενοχωρήθηκε τόσο που δήλωσε ότι µε ευχαρίστηση θα έδινε ένα µέρος του βασιλείου του για να τον δει νικητή! είναι πάντα επίκαιρο. αποτελεί ζωντανό κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού Ήταν γνωστός για την εµπιστοσύνη που του έδειχνε ο Μέγας Αλέξανδρος. Σε νεαρή ηλικία τον έστειλε ως προσωπικό του απεσταλµένο στον σατράπη της Καρίας στη Μ. Ασία, για να ζητήσει το χέρι της πρωτότοκης κόρης του. Θεό Το αρχαίο θέατρο διαμορφώνει το θεατρικό οικοδόμημα, χρησιμοποιεί σκηνικά τεχνάσματα, μεταμορφώνει πρόσωπα, Το αρχαίο θέατρο σήμερα συνυπάρχει με τη μουσική και και Η πρώτη επαγγελματική παράσταση που διοργανώνεται από το νεοελληνικό κράτος είναι η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή το 1867, η οποία παρουσιάζεται με την ευκαιρία του γάμου του βασιλιά Γεωργίου Α και της Όλγας Κωνσταντίνοβνας της Ρωσίας. Η παράσταση διοργανώνεται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και παρουσιάζεται ως πνευματικό δώρο προς τους νεόνυμφους. Οι «Νεφέλες» του Αριστοφάνη αποτελούν την πρώτη παρουσίαση αριστοφανικής κωμωδίας στη νεότερη Ελλάδα. Ο Γεώργιος Σουρής, ποιητής και ευθυμογράφος, είναι ο βασικός συντελεστής της παράστασης, ο οποίος πραγματοποιεί τη μετάφραση αλλά και τη σκηνοθεσία του έργου. Σημαντικό θεατρικό γεγονός αποτελεί η παράσταση της «Ορέστειας» του Αισχύλου, καθώς αναδεικνύει το «γλωσσικό ζήτημα» που εκείνη την εποχή απασχολεί έντονα την ελληνική κοινωνία. Παρουσιάζεται στο θέατρο «Ολύμπια» ο «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή από την «Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου», σε μετάφραση και σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη. Με την παράσταση της «Ηλέκτρας» του Σοφοκλή εγκαινιάζεται το 1936 η Εβδομάδα Αρχαίου Δράματος στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στο πλαίσιο μιας πρώτης προσπάθειας για την καθιέρωση Φεστιβάλ. Η ίδια παράσταση παρουσιάζεται το 1938 στο θέατρο της Επιδαύρου, το οποίο χρησιμοποιείται τότε για πρώτη φορά στα νεότερα χρόνια. Ακόμα και στα χρόνια του Β Παγκοσμίου Πολέμου οι παραστάσεις αρχαίου δράματος δεν σταματούν. Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή το 1940 αποτελεί μια από τις παραστάσεις που αναδεικνύουν το νέο ελληνικό θέατρο και τους εμπνευσμένους ηθοποιούς και σκηνοθέτες. Με την παράσταση της «Ορέστειας» του Αισχύλου εγκαινιάζεται το 1949 η διοργάνωση μιας επίσημης καλοκαιρινής αθηναϊκής περιόδου αρχαίου δράματος από το Εθνικό Θέατρο. Κύριος στόχος είναι η ανανέωση της επαφής του ελληνικού κοινού με ένα από τα πολυτιμότερα στοιχεία της εθνικής πνευματικής κληρονομιάς. Από το 1955 και εξής το Εθνικό Θέατρο αποτελεί για αρκετά χρόνια τον πυρήνα της αναβίωσης του αρχαίου δράματος στη νεότερη Ελλάδα καθιερώνοντας μια κλασικίζουσα αισθητική, η οποία έχει μεγάλη προβολή και απήχηση στο εξωτερικό. Στις 29 Αυγούστου 1959 πραγματοποιείται για πρώτη φορά στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού η παράσταση «Όρνιθες» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν. Η παράσταση της «Μήδειας» του Cherubini το 1961 αποτελεί την πρώτη παρουσίαση όπερας στην Επίδαυρο. Η παράσταση της «Ηλέκτρας» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, παρουσιάζεται από το Πειραϊκό Θέατρο ήδη από το 1958 και ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο προβάλλοντας την αρχαία ελληνική τραγωδία. Από το 1972, και ιδίως κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης, το Φεστιβάλ Επιδαύρου δεν προβάλει πλέον αποκλειστικά παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου. Νέοι σκηνοθέτες και θίασοι παρουσιάζονται στο αρχαίο θέατρο φέρνοντας έναν αέρα ανανέωσης στο Φεστιβάλ. Το 1977 ο ζωγράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος Γιάννης Τσαρούχης παρουσιάζει την παράσταση «Τρωάδες» του Ευριπίδη σε ένα ερειπωμένο νεοκλασικό κτήριο της οδού Καπλανών. Η παράσταση αναθεωρεί τα δεδομένα της εποχής ως προς τον τρόπο παρουσίασης του αρχαίου δράματος επί σκηνής. Η παράσταση «Βάκχες» του Ευριπίδη και η σκηνοθετική ματιά του Θεόδωρου Τερζόπουλου δίνουν μια άλλη διάσταση στην αναβίωση του αρχαίου δράματος στην Ελλάδα. Αξιοσημείωτη για την παράσταση είναι η επιρροή του αυστριακού σκηνοθέτη Max Reinhardt. Ο Max Reinhardt, μια από τις μεγαλύτερες σκηνοθετικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα, σημαδεύει την πορεία των δύο βασικών σκηνοθετών του νεότερου ελληνικού θεάτρου, του Φώτου Πολίτη και του Δημήτρη Ροντήρη. Το 1927, με πρωτοβουλία του ποιητή Άγγελου Σικελιανού και της συζύγου του Εύας Πάλμερ, πραγματοποιούνται για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο των Δελφών οι Δελφικές Εορτές. Στην Ευρώπη η κίνηση αναβίωσης του αρχαίου δράματος σε αρχαία θέατρα έχει ήδη ξεκινήσει από τον 19ο αιώνα. Με την παράσταση του έργου «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη πραγματοποιείται το 1954 από το Εθνικό Θέατρο η γενική δοκιμή για το Φεστιβάλ Επιδαύρου. Η πάλη για την επικράτηση μεταξύ της καθαρεύουσας και της δημοτικής φθάνει σε ακραίο σημείο με αφορμή αυτήν την παράσταση. Φοιτητές της φιλολογίας και υποστηρικτές της καθαρεύουσας, με καθοδηγητή τον καθηγητή Πανεπιστημίου Γ. Μιστριώτη, αντιδρούν έντονα με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν μεγάλες συμπλοκές κατά τις οποίες υπήρξε και ένας νεκρός. Μεταφραστής της παράστασης είναι ο λόγιος και λογοτέχνης Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμηνεύει η διάσημη ηθοποιός της εποχής Πιπίνα Βονασέρα. Η παράσταση πραγματοποιείται στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού ενώ ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι κατά τη διάρκειά της προσφέρονται κεράσματα στους θεατές, σε μια προσπάθεια αναβίωσης των εθίμων της αρχαιότητας. Η παράσταση ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών και το Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς ενώ η είσοδος απαγορεύεται για τις κυρίες. Σκηνοθέτης της παράστασης είναι ο Θωμάς Οικονόμου, στον οποίο αποδίδεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο όρος «σκηνοθέτης». Το ρόλο του Οιδίποδα ερμηνεύει ο Αιμίλιος Βεάκης, ο οποίος είναι ένας από τους σημαντικότερους ερμηνευτές αρχαίου δράματος στην Ελλάδα. Οι ενδυμασίες της παράστασης «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου χαρακτηρίζονται πρωτοποριακές. Η ίδια η Εύα Πάλμερ σχεδιάζει και υφαίνει σε αργαλειό τα μεταξωτά ρούχα των ηθοποιών και του χορού, με μοτίβα επηρεασμένα από την ελληνική φύση και την αρχαία ελληνική αγγειογραφία. Η Εύα Πάλμερ είναι, επίσης, η χορηγός και η σκηνοθέτης των παραστάσεων. Σκηνοθέτης της παράστασης είναι ο Δημήτρης Ροντήρης, ο οποίος διαδέχεται τον Φώτο Πολίτη ως σκηνοθέτης του Εθνικού Θεάτρου. Ο Ροντήρης ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τον πρωτότυπο δραματικό ποιητικό λόγο και την εκφορά του από τους ηθοποιούς και το χορό. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην παράσταση έχει η Κατίνα Παξινού. Το έργο παρουσιάζεται σε μετάφραση του Ιωάννη Γρυπάρη και σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής «υπήρξε ένας θρίαμβος της δημοτικής». Η Ελένη Παπαδάκη πρωταγωνιστεί στην παράσταση στον ομώνυμο ρόλο. Η ίδια είναι βασικό στέλεχος του Εθνικού Θεάτρου και μια από τις σημαντικότερες ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου. Εκτός από την Αντιγόνη αναδεικνύει και άλλους ρόλους του αρχαίου δράματος, όπως η Κλυταιμνήστρα, η Ιφιγένεια και η Εκάβη. Δολοφονείται το 1944 κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου. Η παράσταση γνωρίζει ιδιαίτερη επιτυχία λόγω της ερμηνείας της Μαρίκας Κοτοπούλη στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας αλλά και του σκηνοθέτη Δημήτρη Ροντήρη. Ο Δημήτρης Ροντήρης είναι ο πρώτος Έλληνας ηθοποιός που σπουδάζει σκηνοθεσία. Θεμελιώνει τον ρόλο του Έλληνα σκηνοθέτη στο θέατρο και συμβάλλει στη δημιουργία παράδοσης από το Εθνικό Θέατρο στην αναβίωση του αρχαίου δράματος. Η ίδια παράσταση αποτελεί μέρος του Φεστιβάλ που εγκαινιάζεται επισήμως την επόμενη χρονιά χωρίς το Δημήτρη Ροντήρη, ο οποίος έχει φύγει από το Εθνικό Θέατρο. Για την παράσταση ο συνεργάτης του Κουν, Μίμης Κουγιουμτζής, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η παράσταση έμεινε ιστορική για τους εξής λόγους: Κατ αρχάς ήταν μια συγκυρία πραγμάτων. Τάραξε τα λιμνάζοντα νερά ως προς το αρχαίο δράμα, όπως έκανε και με το σύγχρονο θέατρο ο δημιουργός της. Ο Κουν έδωσε άλλη χροιά και φόρμα, εντελώς αντίθετη με την ακαδημαϊκή νοοτροπία του Εθνικού Θεάτρου». Γνωστοί ηθοποιοί της εποχής σφραγίζουν τις μεγαλύτερες επιτυχίες έργων αρχαίου δράματος που παίχτηκαν στην Επίδαυρο. Σκηνογράφος της παράστασης είναι ο Κλεόβουλος Κλώνης. Λόγω του σεβασμού προς τον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου πραγματοποιεί ελάχιστες σκηνογραφικές επεμβάσεις και τα ερείπια της σκηνής αποτελούν μέρος του λιτού σκηνικού. Η παράσταση προκαλεί έντονες αντιδράσεις, γεγονός που οδηγεί τον Υπουργό Προεδρίας Κωνσταντίνο Τσάτσο να εκδώσει Προεδρικό Διάταγμα για την παύση των παραστάσεων. Το λυρικό θέατρο, η όπερα, υιοθετεί τα αρχαία τραγικά θέματα και τα παρουσιάζει με τρόπο που εξυπηρετεί τις ανάγκες του. Ο Luigi Cherubini το 1797 προσαρμόζει τη «Μήδεια» του Ευριπίδη στο λυρικό θέατρο δίνοντας έμφαση στο ψυχολογικό υπόβαθρο της τραγικής ηρωίδας. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμηνεύει με απόλυτη επιτυχία η Ελληνίδα υψίφωνος Μαρία Κάλλας, η οποία καθιερώνει το έργο στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου. Σκηνοθέτης της παράστασης είναι ο Αλέξης Μινωτής ενώ τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι του Γιάννη Τσαρούχη. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμηνεύει η ηθοποιός Ασπασία Παπαθανασίου, η οποία κερδίζει για την ερμηνεία της το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Θεάτρου των Εθνών στο Παρίσι το Όταν ο θίασος περιοδεύει στη Μεγάλη Βρετανία το 1962 η παράσταση της «Ηλέκτρας» βιντεοσκοπείται. Το Πειραϊκό Θέατρο ιδρύεται το 1957 από τον Δημήτρη Ροντήρη και περιοδεύει σε πολλές χώρες προβάλλοντας παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Ευρώπη, Βόρεια και Νότια Αμερική αλλά και στην Ασία. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης αναλαμβάνει ο Γιάννης Τσαρούχης, τη μουσική γράφει ο Μάνος Χατζηδάκης, τις χορογραφίες επιμελείται η Ραλού Μάνου, ενώ η μετάφραση του κειμένου είναι του Βασίλη Ρώτα. Παράσταση «Εκάβη» Το 1975 το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος εντάσσεται στο Φεστιβάλ Επιδαύρου με την παράσταση της «Ηλέκτρας» του Σοφοκλή. Την επόμενη χρονιά η παράσταση της «Μήδειας» του Ευριπίδη σημειώνει μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο στις παραστάσεις της Αμερικής ερμηνεύει η Ειρήνη Παππά και στην Ελλάδα η Μελίνα Μερκούρη. Οι συντελεστές της παράστασης «Μήδεια» κατά τη διάρκεια πρόβας 1976 Το 1936 καταγράφεται η πρώτη προσπάθεια για την καθιέρωση Φεστιβάλ με την Εβδομάδα Αρχαίου Δράματος στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Δύο χρόνια αργότερα ανοίγει για το κοινό το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου με την πρώτη επαγγελματική παράσταση αρχαίου δράματος στη νεότερη εποχή. Το 1955 εγκαινιάζεται επισήμως το Φεστιβάλ Επιδαύρου με την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη. Αρχείο ΚΘΒΕ Φωτ. Σωκράτης Ιορδανίδης Nelly s Παράσταση «Ιππόλυτος», Εθνικό Θέατρο Προμηθέας Δεσμώτης Επίδαυρος, Ιούλιος 1954 Δελφικές Εορτές 1930 Το «σαλόνι» του Γεωργίου Σουρή Αθήνα, 1896 Στα αρχαία θέατρα και ωδεία παίζονται μέχρι σήμερα τα διαχρονικά έργα της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας. Μέσα από αυτά αναδεικνύονται σημαντικοί σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι, χορογράφοι και άλλοι καλλιτέχνες της νεότερης ελληνικής ιστορίας. ΕΛΙΑ ΜΙΕΤ, Φωτογραφικό Αρχείο Ο Αιμίλιος Βεάκης Η Κατίνα Παξινού ως «Ηλέκτρα» Η αφίσα της παράστασης «Ηλέκτρα» Παράσταση «Ορέστεια» στο θέατρο Ηρώδη ΕΛΙΑ ΜΙΕΤ, αρχείο Ασπασίας ΕΛΙΑ ΜΙΕΤ, αρχείο Λέοντα Φραντζή Θεατρικό Μουσείο Αττικού Επίδαυρος, Ιούλιος 1954 Φωτογραφικό Αρχείο Εθνικού Αθήνα, Αύγουστος 1949 Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Θεάτρου Μπενάκη Παπαθανασίου Η Εύα Πάλμερ Παράσταση «Οιδίπους Τύραννος» Ο Δημήτρης Ροντήρης Εθνικό Θέατρο, 1955 Παράσταση «Ιφιγένεια εν Ταύροις» Πρόγραμμα της παράστασης «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή Η Μελίνα Μερκούρη σε σκηνή από την παράσταση 1975 «Μήδεια» Ντάλλας, 1958 Αρχείο ΚΘΒΕ 1976 ΕΛΙΑ ΜΙΕΤ, αρχείο Κατίνας Παξινού και Φωτ. Σωκράτης Ιορδανίδης Αρχείο ΚΘΒΕ Η Μαρία Κάλλας και ο Αλέξης Μινωτής Εθνικό Θέατρο, 1958 Παράσταση «Μήδεια» του Cherubini Φωτογραφικό Αρχείο Εθνικού Θεάτρου Εθνικό Θέατρο, 1940 ΕΛΙΑ ΜΙΕΤ, αρχείο Λέοντα Φραντζή Φωτογραφίες από το πρόγραμμα της παράστασης Παράσταση «Ιππόλυτος», Εθνικό Θέατρο Επίδαυρος, Ιούλιος 1954 «Όρνιθες» του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν Καλοκαίρι 2008 Παράσταση «Ηλέκτρα» από το Πειραϊκό Θέατρο Λος Άτζελες, 1961 ΕΛΙΑ ΜΙΕΤ, αρχείο Ασπασίας Παπαθανασίου Το πρόγραμμα της παράστασης «Ορέστεια» 1903 Μακέτα σκηνικού και κοστουμιών του Γιάννη Τσαρούχη Θεατρικό Μουσείο από την παράσταση «Τρωάδες» του Ευριπίδη 1977 Στοιχεία ταυτότητας Θετταλός (Θεσσαλός) Ελάτε να ανακαλύψουµε σταθµούς της πορείας του αρχαίου θεάτρου στη σύγχρονη Ελλάδα! Λάδι σε χαρτί, 72,5 Χ 98,4 εκ. Nelly s Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, αρ. ευρ. 690 Παράσταση «Ιππόλυτος», Εθνικό Θέατρο Προμηθέας Δεσμώτης Επίδαυρος, Ιούλιος 1954 Δελφικές Εορτές 1930 Εποχή που έζησε Πιθανόν από τη Θεσσαλία Καταγωγή Ηθοποιός τραγωδίας Ειδικότητα Παρθενοπαίος και Αχιλλέας του Αστυδάμαντα Αχιλλέας και Αλκμέωνας του Ευαρέτου Αύγη του Αφαρέως Φρίξος του Τιμοκλέους Έργα όπου πρωταγωνίστησε Δύο τουλάχιστον νίκες στα Μεγάλα Διονύσια Δύο νίκες στα Λήναια Νίκες σε αθηναϊκές δραµατικές γιορτές Προτιμούσε τους ρόλους των ηρώων που εμφανίζονταν πρώτοι στην παράσταση. διάσηµος γιατί... Φτάσαµε στο σήµερα... Ιά σ ω ν Από την παράσταση του Θεάτρου Άττις «Βάκχες» του Ευριπίδη Φωτ. Σωκράτης Ιορδανίδης Αλέξη Μινωτή Παράσταση «Αντιγόνη» Δελφικές Εορτές 1930 ΕΛΙΑ ΜΙΕΤ, Φωτογραφικό Αρχείο Εξωτερική άποψη του Ωδείου Ηρώδου Αττικού Αθήνα, 1865 περίπου 4ος αιώνας π.χ. π τ ό λ ε µ ος Στις παραστάσεις του δημιουργεί δυνατές σκηνικές εικόνες με στοιχεία τελετουργίας και ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος. Η θεατρική επικοινωνία βασίζεται στην πάλη του ηθοποιού να ανασύρει όλες τις ψυχοσωματικές δυνατότητες έκφρασης. Άλλωστε, η ίδια η τραγωδία «Βάκχες» πραγματεύεται την εκτροπή και τη μεταμόρφωση μέσα από τη σωματική και τελετουργική βία. Και ο ίδιος συμπληρώνει: «Δεν θέλησα να φέρω κοντά μας το έργο, αλλά να δείξω πόσο είναι κοντά μας.». Η παράσταση επαναλαμβάνεται πολλές φορές κατά τις επόμενες δεκαετίες με χορογραφίες της Ζουζούς Νικολούδη και παρουσιάζεται σε θέατρα της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Εθνικό Θέατρο, 1955 Φωτογραφικό Αρχείο Εθνικού Θεάτρου Όνοµα Νεο Ο σκηνοθέτης και ιδρυτής του θιάσου «Άττις» απελευθερώνει την αρχαία τραγωδία από τα παραδοσιακά μοντέλα ερμηνείας δίνοντας έμφαση στην υπόκριση μέσω της έντονης δράσης του σώματος. Το ερειπωμένο κτήριο αποτελεί το καταλληλότερο σκηνικό ώστε να αναδειχθεί το θέμα του έργου, ο πόνος που φέρνει ο πόλεμος στους ανθρώπους. Οι αδικημένες από τη μοίρα Τρωαδίτισσες παρουσιάζονται ως πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής με αναφορές και στο δράμα της Κύπρου. Με τον τρόπο αυτό ο Τσαρούχης μεταφέρει τη δράση από την αρχαιοελληνική στη νεοελληνική πραγματικότητα. Σκηνοθέτης των δύο παραστάσεων είναι ο Μίνως Βολανάκης. Ο ίδιος πραγματοποιεί και τις μεταφράσεις των έργων του με θεατρικότητα και ποιητική ευαισθησία. Εμβαθύνει στο αρχαίο δράμα και ερμηνεύει με μια νέα ματιά τους δραματικούς ποιητές. Μάθε για τη ζωή τεσσάρων ηθοποιών της αρχαιότητας! Από την παράσταση του Θεάτρου Άττις «Βάκχες» του Ευριπίδη Σκηνοθεσία: Θεόδωρος Τερζόπουλος Σκηνοθεσία: Θεόδωρος Τερζόπουλος Βερολίνο, Berliner Ensemble, 1987 Φράιμπουργκ, Ihnenhof Alte Uni, 1987 (φωτογραφία: Πιερ Γκυγιώμ) (φωτογραφία: Λοτάρ Σιτζέκ)

6 Πόσο καλά γνωρίζεις 1. Ποια πόλη θεωρείται η «μητέρα» του αρχαίου δράματος; Α. Η Αθήνα Β. Η Θήβα Γ. Η Σπάρτη 2. Το αρχαίο θέατρο σχετίζεται με τη λατρεία: Α. του Δία. Β. της Αθηνάς. Γ. του Διονύσου. 3. Ποιο πολίτευμα ευνόησε την ακμή του αρχαίου δράματος; Α. Η δημοκρατία Β. Η τυραννίδα 4. Ποιο αρχαίο δραματικό είδος Γ. Η αριστοκρατία εμπνέεται κυρίως από την επικαιρότητα; Α. Η τραγωδία Β. Η κωμωδία Γ. Το σατυρικό δράμα 5. Ποιο θεωρείται το σημαντικότερο και αρχαιότερο τμήμα ενός θεατρικού οικοδομήματος; Α. Το κοίλο Β. Η ορχήστρα Γ. Η σκηνή 6. Το όνομα ποιας κωμικής ηρωίδας του Αριστοφάνη σημαίνει «αυτή που σταματάει τον πόλεμο»; Α. Λυσιστράτη Β. Κλεονίκη Γ. Λαμπιτώ 7. Οι χορηγοί των ποιητών: Α. πρόσφεραν δωρεάν κεράσματα στους θεατές. Β. αναλάμβαναν όλα τα έξοδα του χορού μιας παράστασης (στέγαση, σίτιση, κοστούμια, πρόβες κ.ά.). Γ. αναλάμβαναν να πληρώσουν το μισθό των ποιητών. 8. Οι υποκριτές στην Αθήνα ήταν: Α. αθηναίοι άντρες. Β. αθηναίοι άντρες και γυναίκες. Γ. μέτοικοι. 9. Ποια από τις παρακάτω τραγικές ηρωίδες εναντιώθηκε στους νόμους του κράτους ενταφιάζοντας το νεκρό αδελφό της, Πολυνείκη; Α. Η Ισμήνη Β. Η Ευρυδίκη Γ. Η Αντιγόνη 10. Στο Διονυσιακό Θέατρο οι «επίσημοι» παρακολουθούν τους δραματικούς αγώνες από: Α. το ψηλότερο σημείο του κοίλου (επιθέατρο). Β. μαρμάρινους θρόνους στην πρώτη σειρά (προεδρίες). Γ. ειδικά διαμορφωμένη κερκίδα. 11. Τα θέατρα τον 5ο αιώνα π.χ. ήταν συνήθως: Α. ξύλινα. 12. Η αναβίωση του αρχαίου Β. μαρμάρινα. δράματος έχει τις ρίζες της: Γ. πέτρινα. Α. στην Αναγέννηση. Β. στο Μεσαίωνα. Γ. στη Βιομηχανική Επανάσταση. Απαντήσεις: 1=Α, 2=Γ, 3=Α, 4=Β, 5=Β, 6=Α, 7=Β, 8=Α, 9=Γ, 10=Β, 11=Α, 12=Α.

7 Το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου Πρόσβαση Στους πρόποδες της Ακρόπολης, σε ένα αρχοντικό του 19ου αι., στεγάζεται από το 1976 το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Στις αίθουσές του φιλοξενούνται περισσότερα από αντικείμενα και έργα τέχνης που δωρήθηκαν στο ελληνικό κράτος από το ζεύγος Κανελλοπούλου το Τα αντικείμενα της συλλογής καλύπτουν ένα ευρύ χρονικό φάσμα, από την προϊστορική εποχή έως τα νεότερα χρόνια, προσφέροντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να κατανοήσουν τη συνέχεια της ελληνικής τέχνης στο πέρασμα των αιώνων καθώς και τη σημασία του επαναπατρισμού ξενιτεμένων ελληνικών αρχαιοτήτων. Μετρό Πλησιέστεροι σταθμοί «Ακρόπολη», «Μοναστηράκι» και «Θησείο» Λεωφορεία Γραμμή 230 (Ακρόπολη-Ζωγράφου) Ι.Χ. Καλύτερα να το αποφύγετε στο ιστορικό κέντρο! Διαφορετικά αναζητήστε χώρο στάθμευσης στην οδό Χατζηχρήστου και στη συνέχεια περπατήστε στον πεζόδρομο του Πικιώνη. Επισκέπτες με δυσκολίες πρόσβασης Ράμπες και ανελκυστήρες προσφέρουν δυνατότητα πρόσβασης στην έκθεση. Ωράριο λειτουργίας εκπαιδευτικής έκθεσης Καθημερινά, εκτός Δευτέρας: 8.00 π.μ μ.μ. Συντονισμός έργου: Μαρία Λαγογιάννη, Δρ Αρχαιολόγος Σουζάνα Χούλια-Καπελώνη, Αρχαιολόγος Ομάδα επιβλεπόντων Πράξης: Τόνια Κουτσουράκη, Έλενα Μπαζίνη, Αλεξάνδρα Σέλελη, Νικήτας Γεωργιόπουλος, Κρινάνθη Δεληγιάννη, Σπήλιος Πίστας Γραφιστική επιμέλεια: Κρυσταλλία Μουρατίδου Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού Διεύθυνση Μουσείων ΙSBN

8 Ηλέκτρα, «Τι να πω, καθώς θα χύνω αυτές τις νεκρικές χοές; Πώς να μιλήσω καλόδεχτα, πώς στον πατέρα μου να ευχηθώ;...» «Έλα εδώ, Μούσα φλογερή, που έχεις δύναμη φωτιάς κι ένα προσωπείο κρατάς» Εμπνευσμένο από το στίχο 665 «Βαρύς που είναι αυτός ο ασκός, με το κρασί γεμάτος! Μα τον Διόνυσο, μήπως τον φόρτωνα σ αυτό το μουλάρι που με ακολουθεί;» Με την κύλικα οι αρχαίοι Έλληνες έπιναν κρασί. Φτιάχτηκε στο τέλος του 6ου αι. π.χ. Οι Σάτυροι και οι Σιληνοί είναι ακόλουθοι του Διονύσου. Έχουν μυτερά αυτιά και ουρά. Χορεύουν και γλεντούν πίνοντας και κουβαλούν κρασί σε μεγάλα σακιά από δέρμα ζώου, τους ασκούς. «Πάντα στεφανωμένος με σταφύλια και κισσό, είμαι ο απόλυτος άρχοντας του κρασιού!» Το προσωπείο του Διονύσου, φτιαγμένο από χαλκό, πιθανότατα διακοσμούσε κάποιο έπιπλο. Φτιάχτηκε τη ρωμαϊκή εποχή. «Κάθομαι σε διχαλωτό σκαμνί ανάμεσα στα αμπέλια και τις κληματίδες, απολαμβάνοντας το βασίλειό μου ως θεός του κρασιού. Ζήστε το σήμερα!» Το αγγείο (κύαθος) χρησίμευε ως ποτήρι για να πίνει κανείς κρασί. Φτιάχτηκε γύρω στο 500 π.χ ΣΤ. ΣΥΝΤΑΓΜΑ «Είμαι ο θεός Διόνυσος. Οι άνθρωποι μ αγαπούν γιατί με συνδέουν με τη βλάστηση και τη ζωή. Κρατώ ένα αυγό απ το οποίο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΟΥ ΔΙΟΣ ΛΕΩΦ. ΣΥΓΓΡΟΥ ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤ. ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΠΡΥΤΑΝΕΙΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ ΘΕΩΡΙ ΑΣ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΣΤ. ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΑΘΗΝΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΕΡΜΟΥ ΗΡΩΔΕΙΟ ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓ. ΑΣΩΜΑΤΩΝ ΣΤ. ΘΗΣΕΙΟ Ota dit voluptatem. Itat asitate sed quam, sam et ipsum volup t at adit plitatio doluptas i n t v i dentem. Nem quataquam aspelicime sin et inverib erroratur? Ota dit voluptatem. Itat asitate sed quam, sam et Ota dit volu Ota dit voluptatem. Itat asita lu ptatem. Itat asitate sed quam, sam et ipsum voluptat adit plitatio doluptas int Ota dit vo ptatem. I it plitatio doluptas int videntem. tat asitate sed quam, sam et ipsum voluptat adit plitatio doluptas t e sed quam, sam et ipsum voluptat adit plit i psum voluptat adit plitat luptatem. Itat asitate sed quam, s am et ipsum voluptat adit plitatio doluptas int videntem. Nem quataquam a s et ipsum voluptat ad pelicime sin e atio doluptas int videntem. Ne m luptas int videntem. Nem quataquam aspelicime sin et inverib erroratur? Ota i o d o t inveri b erroratur? Ota dit voluptatem. Itat asitate sed quam, sam quataquam aspelicime sin et inverib erroratur? Ota dit vo quam sed voluptatem. asitate Itat Ota dit ipsum t dit e sam, Φ. ΣΥΓΓΡΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ Θεωρίας 12, Πλάκα, Αθήνα Τηλέφωνο: , info@canellopoulosmuseum.gr Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Το έργο «Το θέατρο ως φορέας παιδείας και πολιτειακής αγωγής στην αρχαιότητα και σήμερα» υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 4 «Μα ποιο δροσερό κορίτσι μού μιλά ενώ χορεύει; Μια χαρούμενη μαινάδα. Τι όμορφη που είναι η γιορτή μου και το γλυκόπιοτο κρασί που έχω μέσα σ αυτό το κέρατο κατσίκας!» Αγγεία όπως αυτό (λήκυθος) χρησίμευαν ως ελαιοδοχεία ή μυροδοχεία. Φτιάχτηκε γύρω στο 520 π.χ. Οι Μαινάδες είναι οι νεαρές γυναίκες που συντρόφευαν το θεό Διόνυσο και τον ακολουθούσαν πίνοντας και χορεύοντας μαζί με τους Σατύρους και τους Σιληνούς. 9 «Θύρσο το λένε το ψηλό μπαστούνι που κρατώ, εγώ η Μαινάδα. Μια κουκουνάρα το στολίζει ψηλά και αλλοίμονο σ αυτόν που θα με απειλήσει.» Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν αγγεία όπως αυτό (κρατήρας) για να ανακατεύουν νερό και κρασί στα συμπόσια. Φτιάχτηκε γύρω στο 360 π.χ. 14 «Ο στρατιώτης, Σμικρίνη μου, είναι δύσκολο να βρει το δρόμο να σωθεί, ενώ είναι εύκολος του ολέθρου ο δρόμος.» Δάος, δούλος στρατιώτη, «Ασπίς» του Μενάνδρου, στίχοι Πήλινο αγαλμάτιο ηθοποιού σε ρόλο στρατιώτη. Φτιάχτηκε στις αρχές του 4ου αι. π.χ. και μάλλον είχε διακοσμητικό ρόλο. i Πληροφορίες για τον επισκέπτη: «Καλότυχος ο Σοφοκλής που χρόνια έζησε πολλά και πέθανε, άντρας ευτυχισμένος και ικανός: αφού συνέθεσε πολλά και ωραία δραματικά έργα, τελείωσε τη ζωή του όμορφα, χωρίς κάποιο κακό να πάθει..» Είπε ο κωμικός ποιητής Φρύνιχος για τον Σοφοκλή στο έργο του «Μούσες», Διονύσια του 405 π.χ. Μαρμάρινο κεφάλι του ποιητή Σοφοκλή. Διακοσμητικό αντικείμενο που πιθανόν στόλιζε κάποιο δρόμο, σπίτι ή χώρο που είχε σχέση με το θέατρο. Φτιάχτηκε τον 4ο αι. π.χ. «Υπηρέτες, το έχω δει, πρέπει να έχω εξήντα χέρια. Τα κάρβουνα για χάρη σου, κυρά μου, ν ανάψουν βάζω, αλευρώνω, παράλληλα κόβω κομμάτια τα συκώτια, ζυμώνω» Δούλος της Γέτας, «Δύσκολος» του Μενάνδρου, στίχοι Χάλκινο αγαλμάτιο κωμικού ηθοποιού που κάθεται σε βωμό. Φτιάχτηκε γύρω στο π.χ. και μάλλον είχε διακοσμητικό ρόλο. Οι χοές ήταν προσφορές προς στους νεκρούς, συνήθως από μέλι, νερό κ.ά. «Χοηφόροι» του Αισχύλου, στίχοι Το ανάγλυφο πιθανότατα διακοσμούσε κάποιο τοίχο. Φτιάχτηκε γύρω στο π.χ. «Μαινάδα είμαι ζωηρή και το χορό γλεντάω. Ας μου άφηνε και το πόδι, αυτό το πειραχτήρι, ο Σάτυρος..!» Το αγγείο (αμφορέας) χρησίμευε για τη μεταφορά κρασιού. Φτιάχτηκε γύρω στο π.χ. Οι μικροί επισκέπτες μπορούν: Να επισκεφθούν την έκθεση στους υπόγειους χώρους του μουσείου με οδηγό το φυλλάδιο «Παίξε και ανακάλυψε τα πρόσωπα του Διονύσου» και τα συνοδευτικά αυτοκόλλητα. της κωμωδίας «Αχαρνής» του Αριστοφάνη. Μούσα που κρατά κωμικό προσωπείο. Φτιάχτηκε τον 3ο αι. π.χ. και μάλλον είχε διακοσμητικό ρόλο. Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ Ο θεός προστατεύει το θέατρο, όπου ο άνθρωπος γελά και κλαίει με τις ιστορίες των άλλων, ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι και δικές του «Είμαι ο κωμαστής, ο χορευτής του κώμου, της γιορτής του Διονύσου. Έχει μουσική και χορό ο κώμος. Σ αυτόν οι άνθρωποι γλεντούν και ξεφαντώνουν. Χορεύοντας ξέφρενα ξεχνούν όλα τους τα βάσανα!» Αγγεία όπως αυτό (αλάβαστρο) χρησίμευαν ως δοχεία για αρώματα. Φτιάχτηκε στην Κόρινθο γύρω στο 600 π.χ. Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΤΟΥ ΓΛΕΝΤΙΟΥ Ο θεός με τις Μαινάδες, τους Σατύρους και τους Σιληνούς παρασύρουν τον κόσμο σε ένα ξέφρενο γλέντι. γεννιέται η ζωή.» Η προτομή είναι από πηλό και φτιάχτηκε γύρω στο π.χ. B3 A Γ Δ Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ Ο θεός φέρνει το αμπέλι στην Ελλάδα και μαθαίνει τους Έλληνες να φτιάχνουν κρασί. Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι λάτρευαν την Αριάδνη ως θεά της φύσης. Ο Διόνυσος και η Αριάδνη απέκτησαν δύο παιδιά, τον Στάφυλο και τον Οινοπιώνα (σταφύλι και οίνος=κρασί). «Είμαι ο φτερωτός Έρωτας και φέρνω δώρα στο γάμο του Διονύσου με την Αριάδνη. Οι δυο τους συναντήθηκαν στη Νάξο και ερωτεύτηκαν τρελά!» Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν αγγεία όπως αυτό (κρατήρες) για να ανακατεύουν νερό και κρασί στα συμπόσια. Φτιάχτηκε γύρω στο π.χ. Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Ο θεός συνδέεται με τη βλάστηση και την αναγέννηση της φύσης. ΛΕΩΦ. ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΑΜΑΛΙΑΣ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ 2 1 τον! «Κόλλησε» με Διόνυσο Να προμηθευτούν από το προσωπικό ΣΤ. ΘΗΣΕΙΟ του μουσείου το φυλλάδιο «Γράψε και χρωμάτισε» καθώς και αναμνηστικούς σελιδοδείκτες, μολύβια και μαγνητάκια. ΑΓ. ΑΣΩΜΑΤΩΝ Ο χαρακτήρας: Ο Δικαιόπολης (δίκαιο πόλις), όπως δηλώνει το όνομά του, είναι ο σωστός και δίκαιος πολίτης. Ζει στην αττική ύπαιθρο την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου και μαζί με πολλούς Αθηναίους επιθυμεί τον τερματισμό του. Το έργο: Αχαρνής του Αριστοφάνη. ΣΤ. ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ ΕΡΜΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ κωµικοί Ήρωες Ο ήρωας που είναι δίκαιος πολίτης και μισεί τον πόλεμο. Δικαιόπολης ΝΑΟΣ ΗΦΑΙΣΤΟΥ Να «περιηγηθούν» στους χώρους της έκθεσης στον κυβερνοχώρο ( μαθαίνοντας περισσότερα για το αρχαίο ελληνικό δράμα μέσα από διαδραστικά παιχνίδια και σχετικό ενημερωτικό υλικό. ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΒΥΡΩΝΑ ΤΡΙΠΟΔΩΝ ΘΡΑΣΥΛΛΟΥ ΣΤΡΑΤΩΝΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ ΑΙΟΛΟΥ Παίξε και Ανακάλυψε τα πρόσωπα του Διονύσου ΝΑΟΣ ΗΦΑΙΣΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ Θεωρίας 12, Πλάκα, Αθήνα Πληροφορίες για την έκθεση: , , dm@culture.gr tepe.dmeep@culture.gr Γράψε και χρωμάτισε! Φτιάξε το δικό σου σχηματοποίημα και ντύσε τον Κωμαστή με λέξεις! Η ιστοριούλα σου θα του «ταιριάζει» καλύτερα αν έχει θέμα το θέατρο, τη μουσική ή το χορό. Ταχυδρόμησε το σχηματοποίημά σου στη διεύθυνση komastis@culture.gr και αναζήτησε την ιστορία σου στον κόμβο ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ...θέατρο... Το έργο «Το θέατρο ως φορέας παιδείας και πολιτειακής αγωγής στην αρχαιότητα και σήμερα» υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Συμμετοχή ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ Έκφραση Πάθος ΑΔ ΑΙΟΛΟΥ ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Οι εκπαιδευτικοί μπορούν: Να επικοινωνήσουν στην ηλεκτρονική διεύθυνση komastis@culture.gr για να δηλώσουν συμμετοχή σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με την τάξη τους για μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΘΕΩΡΙ ΑΣ ΠΡΥΤΑΝΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΩΝΟΣ ΤΡΙΠΟΔΩΝ Να επικοινωνήσουν στην ηλεκτρονική διεύθυνση komastis@culture.gr για να δηλώσουν συμμετοχή σε ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές με αναπηρίες. Το έργο «Το θέατρο ως φορέας παιδείας και πολιτειακής αγωγής στην αρχαιότητα και σήμερα» υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. ΗΡΩΔΕΙΟ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ ΘΡΑΣΥΛΛΟΥ ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΝΗ ΒΥΡΩΝΑ ΝΑΟΣ ΟΛΥΜ