και Π Ρ Ο για τον ΑΓΩΓΗ Εγκέφαλο Τ Η ΥΓΕΙΑΣ

Transcript

1 Ερ ω τή σ Εγκέφαλο ις Υ Γ Ε Ι Α Σ για τον σε τή Τ Η Σ και αν Π Ρ Ο Α Γ Ω Γ Η ΥΓΕΙΑΣ Απ ει ς ΑΓΩΓΗ

2 Σχεδιασμός, επιμέλεια εικονογράφησης, κείμενα: Εύα Στεφανάτου, Εκπαιδευτικός ΠΕ 60, Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Ηρακλείου Ηλεκτρονική επεξεργασία: Εύα Στεφανάτου Διόρθωση κειμένων: Αντώνης Βαλεργάκης, Φιλόλογος ISBN

3 Πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος; Ο εγκέφαλος μας είναι σαν ένα μικρό ταχυδρομείο που μεταφέρει μηνύματα σε όλα τα μέρη του εγκεφάλου και σε όλο το σώμα μας. Οι νευρώνες που είναι τα βασικά κύτταρα του εγκεφάλου - οι ταχυδρόμοι - είναι υπεύθυνοι για πάρα πολλές λειτουργίες όπως η κίνηση, η μνήμη,η αντίληψη για ό,τι συμβαίνει γύρω μας, η αίσθηση, η οργάνωση των πληροφοριών καθώς και η μεταφορά των μηνυμάτων σε όλα τα μέρη του σώματος. 3

4 Η ασθένεια Αλτσχάϊμερ Η ασθένεια Αλτσχάϊμερ πήρε το όνομα της από τον Alois Alzhimer, τον πρώτο γιατρό που διέγνωσε αυτή την ασθένεια. Στην ασθένεια αυτή καταστρέφονται οι νευρώνες (οι ταχυδρόμοι) κι έτσι οι πληροφορίες - τα μηνύματα - δεν μπορούν όλα να μεταφερθούν και επιπλέον η μεταφορά τους γίνεται με αργό ρυθμό. Ορισμένα μηνύματα δεν μεταφέρονται καθόλου. Η αρρώστεια αυτή παρουσιάζεται σε ορισμένα άτομα ηλικίας συνήθως άνω των 60 ετών.

5 Τι συμβαίνει όταν καταστρέφονται οι νευρώνες; το πρώτο πράγμα που παθαίνουν είναι ότι ξεχνούν Υπάρχουν πολλές θεωρίες για το λόγο που καταστρέφονται οι νευρώνες, όμως η αλήθεια είναι ότι κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει εξηγήσει γιατί παθαίνουμε τη νόσο του Αλτσχάϊμερ. Το πρώτο πράγμα που παθαίνει ο ασθενής είναι ότι ξεχνάει. Στα πρώτα στάδια της αρρώστειας ξεχνάει σταδιακά όλο και περισσότερα πράγματα π.χ. η γιαγιά ξεχνάει να ποτίσει τα λουλούδια της ή την συνηθισμένη θέση που τοποθετεί τα γυαλιά της. Μετά όμως, με την καταστροφή ολοένα και περισσότερων νευρώνων, η γιαγιά μπορεί να ξεχάσει τα ονόματα πραγμάτων που χρησιμοποιεί ή και το λόγο που τα χρησιμοποιεί, όπως το κλειδί και τη λειτουργία του κλειδιού (άνοιγμα της πόρτας) ή το κουτάλι ή ακόμα και τα ονόματα αγαπημένων ανθρώπων. Άνθρωποι που πάσχουν από Αλτσχάϊμερ συχνά, ξεχνούν τη διεύθυνση τους ή το τηλέφωνο του σπιτιού τους ή το δρόμο της επιστροφής για το σπίτι τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να νιώθουν ανασφάλεια, φόβο, απογοήτευση, θυμό, μελαγχολία και πολλά άλλα δυσάρεστα συναισθήματα που είναι πολύ δύσκολο να τα αντιμετωπίσουν. Θυμήσου κάποια φορά που ήσουν σε ένα κατάστημα ή στο σούπερμάρκετ με τη μαμά σου και ξαφνικά την έχασες από δίπλα σου! Πώς ένιωσες;; 5

6 Μερικές φορές η γιαγιά ή ο παππούς δυσκολεύονται να καταλάβουν ό,τι τους λέω. Υπάρχει τρόπος να τους βοηθήσω; Μικρά κόλπα που μας βοηθούν: Κλείνουμε την ή το για να μην μπερδεύονται με το θόρυβο. Τους δίνουμε πολύ χρόνο για να μας πουν αυτό που θέλουν και όταν δεν θυμούνται τους βοηθάμε να θυμηθούν. Μιλάμε αργά και καθαρά. Δεν κάνουμε δύσκολες ερωτήσεις Όταν τους μιλάμε είμαστε ήρεμοι και χαμογελαστοί. Ακόμα κι αν ρωτήσουν πολλές φορές το ίδιο πράγμα απαντάμε ήρεμα. Φταίει η αρρώστεια, δεν το κάνουν επίτηδες.

7 Ακόμα, μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα που θα βοηθήσουν τη μνήμη τους Διαβάζουμε μαζί ένα Ποτίζουμε τα Τραγουδάμε μαζί τα αγαπημένα τους τραγούδια. Παίζουμε κρεμάλα, ή ή πρόσωπο - ζώο - πράγμα. Περπατάμε μαζί στον κήπο ή πηγαίνουμε βόλτα στο Ετοιμάζουμε το για φαγητό. Φτιάχνουμε πορτοκαλάδα Βλέπουμε στην εκπομπές για τη φύση. Λέμε τί είναι το κάθε πράγμα που βλέπουμε μπροστά μας και πού το χρησιμοποιούμε. Ακούμε μουσική Ζωγραφίζουμε Λέμε παροιμίες, ανέκδοτα και παλιές ιστορίες. Κοιτάζουμε φωτογραφίες 7

8 Πώς μπορώ να βοηθήσω τον εγκέφαλο μου να είναι Υγιής;; Ισορροπημένη Διατροφή και ιδιαίτερα: μπρόκολο σπαράγγια μπανάνες πορτοκάλια αρακάς δημητριακά ξηροί καρποί ψάρια Σωματική Άσκηση

9 Πνευματική Άσκηση Κρεμάλα Ντάμα Τρίλιζα _ Γ _ ά _ τ α_ Διάβασμα Σταυρόλεξο άγχος 4 Σκάκι Οργάνωσε σωστά το χρόνο σου για να μην έχεις άγχος ότι δεν θα προλάβεις! Ύπνος το λιγότερο 8 ώρες το 24ωρο τηλεόραση Γιατί στέλνει μηνύματα στον εγκέφαλο σου: Να μην τρως σωστά. Να μαλώνεις με τους φίλους σου. Να κάνεις επικίδυνα πράγματα. Να χάνεις χρόνο από το παιχνίδι με τους φίλους σου και από τα χόμπυ σου. Να προτιμάς να βλέπεις εκπομπές για τη φύση και το περιβάλλον γιατί τότε ο εγκέφαλος σου προσλαμβάνει υγιείς πληροφορίες. 9

10 Πώς θα αντιμετωπίσω τα συναισθήματα μου;;; Απογοήτευση που την βλέπω τόσο ανήμπορη ενώ κάποτε ήταν τόσο δυνατή Αγάπη νιώθω για την γιαγιά μου όταν θυμάμαι, όλες τις όμορφες στιγμές που περάσαμε μαζί Άγχος γιατί δεν θέλω να αποκτήσουν αυτήν την αρρώστεια ο μπαμπάς μου και η μαμά μου Δεν θέλω να έρχονται οι φίλοι μου στο σπίτι μου γιατί ντρέπομαι να δουν την κατάσταση της γιαγιάς μου Τα συναισθήματα μου Κάποιες φορές νοιώθω θυμό όταν ακούω ξανά και ξανά την γιαγιά να με ρωτάει τα ίδια και τα ίδια πράγματα Ενοχές γιατί κάποιες φ ο ρ έ ς μ ί λ η σ α θυμωμένα στην γιαγιά μου Λυπάμαι πολύ όταν βλέπω την γιαγιά μου να είναι λυπημένη και μελαγχολική Φ ό β ο μ ή π ω ς κ α ι κολλήσουμε από την γιαγιά την νόσο του Αλτσχάϊμερ

11 Ο σ η μ ατ ο δ ότη ς των σ υ ν α ισ θη μ ά τ ων Κ Ο Κ Κ Ι Ν Ο 1. Στοπ! Μέτρησε μ έ χ ρ ι τ ο 1 0, ηρέμησε, έλεγξε το θυμό σου, το φόβο σου,... Π Ο Ρ Τ Ο Κ Α Λ Ι 2. Μίλησε για το πρόβλημα σου και για το πως νοιώθεις γι αυτό. Κ Ι Τ Ρ Ι Ν Ο 3. Σ κ έ ψ ο υ κ α ι άκουσε και διάφορες άλλες λύσεις. Π Ρ Α Σ Ι Ν Ο 4. Προχώρησε στη λ ύ σ η π ο υ σ ο υ φαίνεται καλύτερη. Έτσι όταν νοιώθεις άγχος και φόβο μήπως αρρωστήσουν η μαμά και ο μπαμπάς ή μήπως κολλήσετε τη νόσο του Αλτσχάϊμερ από τη γιαγιά ή τον παππού, ακολούθησε τα στάδια του Σηματοδότη των Συναισθημάτων: αρχικά ηρέμησε μετρώντας μέχρι το 10, στη συνέχεια συζήτησε το φόβο σου με τη μαμά και το μπαμπά ή τη/το δασκάλα/ο σου κι αυτοί θα σου εξηγήσουν και θα σου δώσουν λύση και εξήγηση στο άγχος και στο φόβο σου (Δεν παθαίνουν όλοι αυτή την ασθένεια - Δεν κολλιέται η νόσος του Αλτσχάϊμερ). Αν πάντα συζητάς για τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου με τους δικούς σου ανθρώπους, πραγματικά θα νοιώσεις καλύτερα και θα καταφέρεις να βρεις τη λύση στο πρόβλημα σου! Ακολούθησε τα παραπάνω στάδια και στα άλλα συναισθήματα που νοιώθεις. 11

12

13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Το παράρτημα περιλαμβάνει ασκήσεις για : Την Αυτογνωσία Την Έκφραση Συναισθημάτων Την Καλλιέργεια ενσυναίσθησης για τις ανάγκες των ατόμων της Τρίτης Ηλικίας

14 Έχουμε όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες Ανάγκες ; Έχεις την ανάγκη να κατοικείς σ ένα σπίτι; Έχεις την ανάγκη να ανήκεις σε μια οικογένεια; Έχεις ανάγκη από μια ισορροπημένη διατροφή; Έχεις την ανάγκη να συζητάς με τους φίλους και την οικογένεια σου; Έχεις την ανάγκη να κινείσαι; Έχεις ανάγκη να διασκεδάζεις ακούγοντας μουσική ή πηγαίνοντας στον κινηματογράφο ή... Έχεις ανάγκη από φροντίδα, ασφάλεια και προστασία; Έχεις ανάγκη να παίζεις για να χαρείς; Έχεις ανάγκη ν αγαπήσεις και ν αγαπηθείς; Γράψε κι άλλες ανάγκες σου Συζήτησε με την/τον δασκάλα/δάσκαλο σου τις παραπάνω ανάγκες Γράψε ποιες από τις παραπάνω ανάγκες δεν θα τις έχεις όσο θα μεγαλώνεις Συζήτησε με την/τον δασκάλα/δάσκαλο σου τις αλλαγές αναγκών 13

15 Ανάγκες και Δικαιώματα όταν είσαι παιδί όταν γίνεις γιαγιά/ παππούς Έχεις ανάγκη: Βάλε χ στην απάντηση που θέλεις και μετά σύγκρινε τις απαντήσεις στις δύο στήλες κρέας βούτυρο ζάχαρη σωστή διατροφή Από διασκέδαση Από παιχνίδι Εκπαίδευση Από αγάπη και ασφάλεια Από όταν αρρωσταίνω

16 Γράψε στο παρακάτω πλαίσιο τα αποτελέσματα από τη σύγκριση των στηλών της προηγούμενης σελίδας. 15

17 Στόχοι Αυτογνωσία Έκφραση συναισθημάτων Το Γενεαλογικό δέντρο 1ο Στάδιο Ο καθένας μας, θυμάται και ζωγραφίζει τους παππούδες, τις γιαγιάδες, τη μαμά και τον μπαμπά μας. Στη συνέχεια σκεφτόμαστε και καταγράφουμε δύο θετικά συναισθηματα που νιώθουμε για τα παραπάνω σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας. (Χρόνος: 30 ) 2ο Στάδιο Εκθέτουμε τα έργα μας και συγκεντρωνόμαστε όλοι μαζί. Ο καθένας θα μιλήσει 5 λεπτα γι αυτό που έφτιαξε κι αν θέλει μπορεί να μας πει κι άλλα θετικά συναισθήματα για τα σημαντικά πρόσωπα που ζωγράφισε.

18 17 Εγώ Μπαμπάς Παππούς Γιαγιά Παππούς Μαμά Γιαγιά

19 Μην ξεχνάς να εκφράζεις την αγάπη σου στους γονείς, στον παππού και στη γιαγιά σου Μπορείς να εκφράσεις τα συναισθήματα σου είτε με τα λόγια είτε με τη ζωγραφική ή με ένα γράμμα ή μ ένα δώρο που θα φτιάξεις και θα το προσφέρεις ή με ένα λουλούδι ή...

20

21 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αγωγή Υγείας, Βασικές Αρχές Σχεδιασμός Προγράμματος, Ματίνα Σταππα Μουρτζίνη, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Ο.Α.Ε.Δ.Β., Αθήνα 2007 Δεξιότητες για παιδιά του Δημοτικού, Προάγοντας την προστασία του παιδιού, ΚΕ.ΘΕ.Α., Αθήνα 1998 Εγχειρίδιο Φροντιστών, Εταιρεία Νόσου Alzhimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, Αθήνα 2007 Η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ενημερωθείτε!, Εταιρεία Νόσου Alzhimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, Αθήνα 2007 Κοινωνική και Συναισθηματική Αγωγή στο σχολείο, Στήριξη των παιδιών σε καταστάσεις κρίσεων, Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογών Σχολικής Ψυχολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επιμέλεια Χρυσή Γ. Χατζηχρήστου, Αθήνα 2008 Κοινωνική και Συναισθηματική Αγωγή στο σχολείο, Αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων, Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογών Σχολικής Ψυχολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επιμέλεια Χρυσή Γ. Χατζηχρήστου, Αθήνα 2008 Νοητική Ενδυνάμωση ασθενών με Νόσο Αλτσχάιμερ, Ένας οδηγός για τους φροντιστές, Εταιρεία Νόσου Alzhimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, Αθήνα 2006 Πρόγραμμα Ενημέρωσης & Πρόληψης της Νόσου Αλτσχάιμερ, Εταιρεία Νόσου Alzhimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, Αθήνα 2008 Σημειώσεις της Εταιρείας Ν. Αλτσχάιμερ & Συναφών Διαταραχών Ν. Ηρακλείου «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ», Ηράκλειο 2008 Ψυχική Υγεία και Διαπροσωπικές Σχέσεις, εγχειρίδιο εκπαιδευτικού για μαθητές 6 8 ετών, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Διεύθυνση Συμβουλευτικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού & Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων, Αθανάσιος Ασκητής, Αθήνα 2008 Ψυχική Υγεία και Διαπροσωπικές Σχέσεις, εγχειρίδιο εκπαιδευτικού για μαθητές 9 12 ετών, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Διεύθυνση Συμβουλευτικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού & Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων, Αθανάσιος Ασκητής, Αθήνα 2008 The life cycle series, Growing Old, Robert Kastenbaum, Curacao 1980 Διευθύνσεις από το Διαδίκτυο

22

23

24