ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Δ EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Ἅγιος Γεώργιος Κυψέλης. Ὁ ἀπόστολος Πέτρος ἀπὸ τὴ Μεταμόρφωση (Φ. Κόντογλου καὶ Π. Βαμπούλης) Νοεμβρίου 2015 Κτήριο Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημιούπολη

2 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Τὸ Τμῆμα Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καὶ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ἔχει τὴν ἰδιαίτερη χαρὰ καὶ τὴν ἐξαιρετικὴ τιμὴ νὰ Σᾶς προσκαλέσει στὸ Δ Ἐπιστημονικὸ Συμπόσιο Νεοελληνικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Τέχνης, ποὺ διοργανώνει, μὲ τὴ συνεργασία τοῦ Τμήματος Ἀρχιτεκτόνων-Μηχανικῶν τοῦ Πανεπιστημίου Πατρῶν καὶ εἰδικῶν ἐπιστημόνων-καθηγητῶν καὶ ἄλλων Πανεπιστημιακῶν Τμημάτων, τὴν Παρασκευὴ 13, τὸ Σάββατο 14 καὶ τὴν Κυριακὴ 15 Νοεμβρίου 2015, στὸ Κτήριο τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς, Πανεπιστημιούπολη.

3 Τιμητικὴ Ἐπιτροπή Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμος Ὁμότιμος Καθηγητὴς Ἐμμ. Κωνσταντινίδης Ὁμότιμος Καθηγητὴς Χ. Μπούρας Ὁμότιμος Καθηγητὴς Ν. Ζίας Ὁμότιμος Καθηγητὴς Εὐθ. Τσιγαρίδας Καθηγήτρια Μ. Καρδαμίτση-Ἀδάμη Ὀργανωτική Ἐπιτροπή Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Σαββάτος Καθηγητής, Πρόεδρος Τμήματος Θεολογίας Θεολογικῆς Σχολῆς ΕΚΠΑ Ἰωάννα Στουφῆ-Πουλημένου Ἀναπλ. Καθηγήτρια Τμήματος Θεολογίας Θεολογικῆς Σχολῆς ΕΚΠΑ Δημήτρης Παυλόπουλος Ἀναπλ. Καθηγητὴς Τμήματος Ἱστορίας καὶ Ἀρχαιολογίας Φιλοσοφικῆς Σχολῆς ΕΚΠΑ Σταῦρος Μαμαλοῦκος Ἐπίκ. Καθηγητὴς Τμήματος Ἀρχιτεκτόνων-Μηχανικῶν Πανεπιστημίου Πατρῶν Γεώργιος Κόρδης τ. Ἐπίκ. Καθηγητὴς Τμήματος Θεολογίας Θεολογικῆς Σχολῆς ΕΚΠΑ Ἰωάννης Φριλίγκος Δρ Θεολογίας Γραμματειακὴ ὑποστήριξη: Ἀργυρὼ Σιούντρη

4 Παρασκευή, 13 Νοεμβρίου πρωί 9:00-09:30 Ἔναρξη Συμποσίου. Χαιρετισμοί. Α Συνεδρία. Θέμα: Ἀρχιτεκτονική. Προεδρεῖο: Χαράλαμπος Μπούρας, Μάρω Καρδαμίτση-Ἀδάμη 09:30-09:45 Ἀργύρης Πετρονώτης, Χρυσάνθη-Ἄννα Βελουδάκη, Ἑλένη-Ὄλγα Δεληγιάννη, Φώτιος Κόνδης, Χρυσοβαλάντου-Εἰρήνη Καραγεώργη, Νικόλαος Ξάνθος, Δύο ἀδελφοὶ ναοί: Ὁ Ἁγιώργης τῆς Στεμνίτσας, 1810 & ὁ Πρόδρομος στὰ Λαγκάδια, :45-10:00 Ἀφροδίτη Πασαλῆ, Τρίκλιτες θολοσκεπεῖς τρουλλαῖες βασιλικὲς τοῦ ΙΘ αἰώνα στὸν νομὸ Τρικάλων. 10:00-10:15 Ἰωάννης Καρυδᾶς, Ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἀρχιτεκτονικὴ τοῦ 19 ου αἰώνα στὴν Αἰτωλοακαρνανία. Ἡ τρίκλιτη βασιλικὴ Ἁγίου Ἀθανασίου Ἀμφιλοχίας. 10:15-10:30 Βασίλης Μεσσῆς, Ἅγιος Νικόλαος καὶ Ζωοδόχος Πηγὴ Περιθωρίου Δράμας. Δύο ναοὶ ἐν τοῖς μεθορίοις τῆς ἑλληνικῆς χώρας. 10:30-10:45 Σωτήρης Βογιατζῆς, Ὁ Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς Ἄμφισσας καὶ ὁ λεγόμενος Ἑλληνοβυζαντινὸς ρυθμός. 10:45-11:05 Συζήτηση. 11:05-11:25 Διάλειμμα. Β Συνεδρία. Θέμα: Ζωγραφική. Προεδρεῖο: Εὐθύμιος Τσιγαρίδας, Ἰωάννα Στουφῆ-Πουλημένου 11:25-11:40 Βιργινία Μαυρίκα, Ἡ τοιχογραφία τῆς «Μάχης στὴ Μουλβία γέφυρα» τοῦ Ἀλέξανδρου Δαμίρη: Μέγας Κωνσταντῖνος καὶ ἐθνικὴ ἱστοριογραφία τὸν ὕστερο 19 ο αἰώνα. 11:40-11:55 Μαρίζα Τσιάπαλη, Ὁ εἰκονογραφικὸς τύπος τῶν θαυμάτων σὲ ναοὺς τῆς περιοχῆς Κοζάνης κατὰ τὸν 18 ο καὶ 19 ο αἰώνα.

5 11:55-12:10 Νικόλαος Μπονόβας, Τοιχογραφίες, φορητὲς εἰκόνες καὶ χαλκογραφίες τῆς Ἁγίας Ζώνης τῆς Θεοτόκου στὴ Μονὴ Βατοπαιδίου, Μακεδονία καὶ Θράκη (19 ος αἰ.): τεκμήρια πνευματικῆς ἀκτινοβολίας τῆς Μονῆς. 12:10-12:25 Ἰωακεὶμ Παπάγγελος, Κλασικίζουσες τοιχογραφίες στὸ Ἅγιον Ὄρος (±1912). 12:25-12:40 Μαρία Καγιαδάκη, Ἀρχειακὰ τεκμήρια καὶ παρατηρήσεις γιὰ τὰ θρησκευτικὰ θέματα τοῦ Φίλιππου Μαργαρίτη καὶ γιὰ τὴ διακόσμηση ἑνὸς ὑπὸ ἀνέγερση ναοῦ στὴν Ἀθήνα τοῦ 19 ου αἰώνα. 12:40-12:55 Μαρία Νάνου, Ὁ «μεταβυζαντινὸς» Θεόφιλος Γ. Χατζημιχαήλ: Πρώτη προσέγγιση στὸ ἁγιογραφικὸ ἔργο τοῦ νεοέλληνα ζωγράφου. 12:55-13:15 Συζήτηση. Παρασκευή, 13 Νοεμβρίου ἀπόγευμα Γ Συνεδρία. Θέμα: Αρχιτεκτονική. Προεδρεῖο: Σταῦρος Μαμαλοῦκος, Δώρα Μονιούδη-Γαβαλᾶ 17:00-17:15 Εὐάγγελος Παπαθανασίου - Μαρία Καζαμία-Τσέρνου, Ἀπὸ τὸ μετζήτ (mescid) στὸ ναό: Ἡ περίπτωση τοῦ ναοῦ τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης Γ Σώματος Στρατοῦ (Θεσσαλονίκη). 17:15-17:30 Δώρα Μονιούδη-Γαβαλᾶ, Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Στεφάνου στὸ Σκυλίτσειο Νοσοκομεῖο Χίου. 17:30-17:45 Γεώργιος Ἀντωνίου, Ὁ ἱερὸς ναὸς Ἁγίας Ὄλγας στὸ Νοσοκομεῖο Νίμιτς. 17:45-18:00 Γιάννης Καρατζόγλου, Ἡ Ἁγία Φωτεινὴ τῆς Σμύρνης καὶ ἡ Ἁγία Φωτεινὴ τῆς Ν. Σμύρνης. 18:00-18:15 Ἀλέξανδρος Ἀντωνίου, Ὁ Νίκος Μητσάκης καὶ ἡ Ἐκκλησιαστικὴ ἀρχιτεκτονικὴ τῆς δεκαετίας τοῦ 30 18:15-18:30 Ρίβα Λάββα, Ὁ Ἱερὸς Ναὸς τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου στὸ Ἑλληνορθόδοξο Κέντρο στὸ Chambésy. 18:30-18:50 Συζήτηση. 18:50-19:10 Διάλειμμα.

6 Δ' Συνεδρία. Θέμα: Γλυπτική - Μικροτεχνία. Προεδρεῖο: Δημήτρης Παυλόπουλος, Ἀφροδίτη Πασαλῆ 19:10-19:25 Μάρω Καρδαμίτση-Ἀδάμη, Ταφικὰ μνημεῖα τοῦ Α Κοιμητηρίου Ἀθηνῶν σχεδιασμένα ἀπὸ Ἕλληνες ἀρχιτέκτονες. 19:25-19:40 Ζέττα Ἀντωνοπούλου - Δημήτρης Κουτσογιάννης, Τὸ ταφικὸ μνημεῖο τοῦ Ἐπαμεινώνδα Δημητρίου στὸ Παλαιὸ Νεκροταφεῖο Θηβῶν, ἔργο τοῦ γλύπτη Κοσμᾶ Ἀπέργη. 19:40-19:55 Ἰάκωβος Ρῆγος, Ἔργα τέχνης στὸ μέταλλο. 19:55-20:10 Συζήτηση. Μητρόπολη Ἄμφισσας. Ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ( Σπ. Παπαλουκᾶς).

7 Σάββατο, 14 Νοεμβρίου πρωί Ε Συνεδρία. Θέμα: Ἀρχιτεκτονική. Προεδρεῖο: Σωτήρης Βογιατζῆς, Γιάννης Καρατζόγλου 09:00-09:15 Γιάννης Γιαννοῦτσος, Συνθετικὲς προσεγγίσεις μιᾶς σύγχρονης ἐκκλησίας. Μιὰ νέα σύνθεση μέσω τῆς κατανόησης τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀρχιτεκτονικῆς παράδοσης. 09:15-09:30 Παρασκευὴ Μποζινέκη-Διδώνη, Ἀπὸ τὴν ἰδέα στὴν ὑλοποίηση, προβληματισμοὶ καὶ διλήμματα. Τὸ παράδειγμα τῆς Ἁγίας Ἀθηνᾶς, τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στὴ Σαντορίνη καὶ τῆς Παναγίας Φανερωμένης στὴ Βουλιαγμένη. 09:30-09:45 Γεώργιος Κοκολάκης, Νέος Ὀρθόδοξος Χριστιανικὸς ναός. 09:45-10:00 Χρυσοβαλάντης Μπασοῦκος, Νέο μοναστήρι στὴ Ζάλτσα Βοιωτίας, Σύγχρονος σχεδιασμὸς καὶ διάλογος μὲ τὴ μοναστηριακὴ παράδοση. 10:00-10:15 Γεώργιος Γιαννίτσαρης - Σταῦρος Γυφτόπουλος, Τὸ μάθημα τῆς Ναοδομίας στὴ Σχολὴ Ἀρχιτεκτόνων τοῦ Ἐθνικοῦ Μετσοβίου Πολυτεχνείου. 10:15-10:30 Συζήτηση. 10:30-10:45 Διάλειμμα. ΣΤ Συνεδρία. Θέμα: Ζωγραφική. Προεδρεῖο: Νικόλαος Γραῖκος, Ἰωάννης Φριλίγκος 10:45-11:00 Θωμᾶς Ζῆκος, Φορητὲς εἰκόνες τοῦ Γαλατσιανοῦ Γεωργίου Ἀθανασίου στὶς Καλύβες Πολυγύρου Χαλκιδικῆς. 11:00-11:15 Πέτρος Καψούδας, Τὸ ἔργο τῆς συνοδείας τῶν Γαλατσιάνων ζωγράφων στὴ Μονὴ Παντοκράτορος τοῦ Ἁγίου Ὄρους. 11:15-11:30 Ἰωάννης Βιταλιώτης, Θεωρία τῆς Ἁγίας Σοφίας: Μία ἰδιότυπη κωνσταντινουπολίτικη εἰκόνα στὸ Μακροτάνταλο τῆς Ἄνδρου. 11:30-11:45 Ἀρχιμανδρίτης Τιμόθεος Ἀγγελῆς, Ὁ ζωγράφος ἱερεὺς Εὐάγγελος Μπενάκης καὶ τὸ ἔργο του στὸ Λαύριο.

8 11:45-12:00 Πρωτοπρεσβύτερος Σπυρίδων Λόντος, Ἄγνωστη εἰκόνα τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς στὸ ναὸ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Ἀκαδημίας. 12:00-12:15 Γεώργιος Τσιγάρας, Ἐκκλησιαστικὰ κειμήλια ἀπὸ τήν Ἀνατολικὴ Θράκη στὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στὴν Κυψέλη Ξάνθης. 12:15-12:30 Ἀ. Μπεκιάρης - Ἀν. Τσάκαλος - Ἑ. Χαλκιᾶ, Ἄγνωστοι ζωγράφοι φορητῶν εἰκόνων στὴν Ἴμβρο. 12:30-12:45 Μοναχός Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης, Ὁ Ἁγιορείτης μοναχὸς Γεννάδιος ὁ Ρῶσος καὶ ἡ Ἀθωνικὴ ζωγραφικὴ πρὶν τὴν ἐπικράτηση τῆς λεγόμενης «Ρωσοναζαρηνῆς» τεχνοτροπίας. 12:45-13:00 Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, Πρότυπα ἀπὸ τὰ ἁγιογραφικὰ ἐργαστήρια τῶν Μονῶν Σταυροβουνίου καὶ Ἁγίου Γεωργίου Ἀλαμάνου στὴν Κύπρο (τέλη 19 ου -20 ός αἰώ - νας). 13:00-13:20 Συζήτηση. Σάββατο, 14 Νοεμβρίου ἀπόγευμα Ζ' Συνεδρία. Θέμα: Γλυπτική-Μικροτεχνία-Συντήρηση. Προεδρεῖο: Μαρία Καζαμία-Τσέρνου, Γεώργιος Τσιγάρας 17:00-17:15 Ἀλέξανδρος Ἀναγνωστόπουλος, Τὸ ξυλόγλυπτο τέμπλο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερρῶν. 17:15-17:30 Ἑλένη Βλαχοπούλου-Καραμπίνα, Ὁ Ἐπιτάφιος τῆς Κοκόνας τοῦ Ρολογᾶ (1812) ἀπὸ τὸν Ἱερὸ Ναὸ Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Βελβενδοῦ Κοζάνης. 17:30-17:45 Ἀ. Καμαρᾶ - Χρ. Καρύδης - Ἀλ. Κωνσταντᾶ, Ἀποκαλύπτοντας τὴν ἱστορία τῶν νεο - ελληνικῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀντικειμένων: ἄ - γνωστοι τεχνίτες καὶ δωρητὲς στὸν Ταΰγετο. 17:55-18:00 Ἀρχιμανδρίτης Διονύσιος Λυκογιάννης, Ἕνα ἄγνωστο εὐαγγελιοκάλυμμα τοῦ Ἀθανασίου Τζημούρη στὴ Ζάκυνθο. 18:00-18:15 Κωνσταντῖνος Στουπάθης, Ἡ συμβολὴ τοῦ συντηρητῆ ἔργων τέχνης, στὴν ἀνάδειξη τῆς αἰσθητικῆς ἀξίας τῶν φορητῶν εἰκόνων.

9 18:15-18:35 Συζήτηση. 18:35-18:55 Διάλειμμα. Η Συνεδρία. Θέμα: Ζωγραφική. Προεδρεῖο: Εὐγενία Χαλκιᾶ, Ἰωακεὶμ Παπάγγελος 18:55-19:10 Νικόλαος Γραῖκος, Προτάσεις πολυτροπικῆς ἀνάγνωσης τῆς νεότερης ἐκκλησιαστικῆς τέχνης. Τὸ ζήτημα τῶν πλαισίων καὶ τῶν πλαισιώσεων. 19:10-19:25 Ἰλιάνα Ζάρρα, Ζητήματα αἰσθητικῆς στὴν ἀνάλυση ἔργων νεοελληνικῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωγραφικῆς. 19:25-19:40 Γιάννης Ρηγόπουλος, Ἐπιβίωση καὶ ἀναβίωση παλαιότερων παραδοσιακῶν μορφῶν στὴ νεοελληνικὴ ἐκκλησιαστικὴ τέχνη. 19:40-19:55 Σπυρίδων Παναγόπουλος, Ἡ πρόσληψη τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωγραφικῆς στὸν ἑλληνικὸ τύπο τοῦ 19 ου αἰώνα. 19:55-20:15 Συζήτηση. Ξάνθη, Κυψέλη. Ἅγιος Γεώργιος. Ὁ ἅγιος Νικόλαος (φορητὴ εἰκόνα).

10 Κυριακή, 15 Νοεμβρίου πρωί Θ Συνεδρία. Θέμα: Ζωγραφική /Ἀφιέρωμα στὸν Φώτη Κόντογλου. Προεδρεῖο: Ἰωάννης Βιταλιώτης, Ἰωάννα Ἀλεξανδρῆ 10:30-10:45 Μιχάλης Ἀσφενταγάκης, Πενήντα ἔτη μετὰ τὸν θάνατο τοῦ «Κυρ-Φώτη»: Μιὰ ἄγνωστη συλλογὴ σχεδίων ἀποκαλύπτεται. 10:45-11:00 Μαρία Βάββα, Ὁ Φώτης Κόντογλου καὶ οἱ τοιχογραφίες τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίας Βαρβάρας στὸν ὁμώνυμο δῆμο. 11:00-11:15 Ἀναστασία Λαζαρίδου, Μαρτυρίες ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο Κόντογλου γιὰ τὴ ζωγραφικὴ τοῦ Γεωργίου Μάρκου. 11:15-11:30 Γιώργης Μυλωνᾶς, Ὁ Φώτης Κόντογλου στὸ Δημαρχεῖο Ἀθηνῶν καὶ ἡ σχέση του μὲ τὸν μοντερνισμό. 11:30-11:50 Συζήτηση. 11:50-12:10 Διάλειμμα. 12:10-13:30 Στρογγυλὴ τράπεζα: Ὁ Φώτης Κόντογλου ἄλλοτε καὶ σήμερα: δημιουργικὴ πρόσληψη τῆς παράδοσης ἢ στεῖρα ἐμμονή; Γιάννης Ρηγόπουλος, Δημήτρης Παυλόπουλος, Ἰωάννα Στουφῆ-Πουλημένου, Γεώργιος Κόρδης. Συντονιστής: Γιάννης Ρηγόπουλος. Κυριακή, 15 Νοεμβρίου ἀπόγευμα Ι Συνεδρία. Θέμα: Ζωγραφική. Προεδρεῖο: Ἀναστασία Λαζαρίδου, Γεώργιος Κόρδης 17:00-17:15 Ἀλέξανδρος Πανούσης, Νομοκανονικὸ φόντο Παναγίας Πατριώτισσας. 17:15-17:30 Ζίνα Ζωγράφου-Καραχρήστου, Ὁ ἐκ Σαμαρίνας Καρδιτσιώτης ἁγιογράφος Νικόλαος Δόντας: Ἡ «ἐπιλογὴ» τοῦ Μητροπολίτη Ἰε - ζεκιὴλ γιὰ τὴν κόσμηση τῶν ναῶν τῆς Καρδίτσας καὶ τῆς Μητρόπολης Θεσσαλιώτιδος καὶ Φαναριοφαρσάλων ἀπὸ τὸ 1924 ἕως τὸ 1940.

11 17:30-17:45 Σπύρος Μοσχονᾶς, Περὶ «πλανοδίων καλογέρων» καὶ «κομπογιαννιτῶν τῆς τέχνης»: ἡ ἐξέλιξη μιᾶς διαμάχης μέσα στὸν 20 ὸ αἰώνα. 17:45-18:00 Ἑλένη Σαλβαρᾶ, Ἡ εἰκονογράφηση τῆς Πλατυτέρας στὴ μνημειακή ζωγραφικὴ τοῦ Γεωργίου Ε. Παναγιωτάκη ( ). 18:00-18:15 Jelena Ιgnjatović, Ἀνθίβολα τοῦ Σπύρου Παπαλουκᾶ - Μερικὲς παρατηρήσεις - Συμβολὴ στὴ μελλοντικὴ ἔρευνα. 18:15-18:30 Ἰωάννα Ἀλεξανδρῆ, Ἡ πρόσληψη τῆς βυζαντινῆς καὶ μεταβυζαντινῆς ζωγραφικῆς ἀπὸ τοὺς καλλιτέχνες τῆς γενιᾶς τοῦ 30. Ἡ περίπτωση τοῦ Πολύκλειτου Ρέγκου μὲ τὴν ἑνότητα τῶν ζωγραφικῶν ἀντίγραφων ἀπὸ τὰ μνημεῖα τοῦ Ἁγίου Ὄρους στὸ ταξίδι του τὸ :30-18:45 Νεκτάριος Μαμάης, Αἰσθητικὲς παρατηρήσεις στὸ εἰκονογραφικὸ ἔργο τοῦ Ράλλη Κοψίδη. 19:40-20:00 Συζήτηση. 20:00-20:10 Συμπεράσματα Λήξη τοῦ Συμποσίου. Ζωοδόχος Πηγὴ Ἀκαδημίας. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος καὶ ἄγγελοι (λεπτομέρεια, Ἀν. Λουκίδης)

12 Μητρόπολη Ἄμφισσας. Ἡ δυτικὴ ὄψη τοῦ ναοῦ. Χορηγοί Ἐθνικό καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Ἀθανάσιος καὶ Μαρίνα Μαρτίνου Γιάννης Κλουκίνας