ΑΝΑΓΛΥΦΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΟΡΦΟΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ*

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΝΑΓΛΥΦΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΟΡΦΟΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ*"

Transcript

1 ΑΝΑΓΛΥΦΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΟΡΦΟΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ* Μεταξύ των λατρευτικών αντικειμένων που περιλαμβάνονται στη συλλογή του Μουσείου Καστοριάς υπάρχει και μία ευμεγέθης, ανάγλυφη εικόνα του αγίου Δημητρίου με αριθμό καταγραφής ΚΑΣ 20 (εικ. 1). Η εικόνα είναι γνωστή στη βιβλιογραφία από τις αρχές σχεδόν του αιώνα* 1 και ώς το 1921, οπότε εντοπίστηκε από τον λόγιο Καστοριανό Π. Τσαμίση, χρησίμευε σαν θύρα2 για την είσοδο από τον πρόναο προς τον κυρίως ναό της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου Ομορφοκκλησιάς3. Συνιστά ένα από τα ελάχιστα γνωστά * Ευχαριστούμε τον καθηγητή Ε. Ν. Τσιγαρίδα για τις γόνιμες συζητήσεις μας κατά το ερευνητικό στάδιο αυτής της εργασίας, καθώς και τους συντηρητές της 11ης ΕΒΑ Φώτη Σιδηρόπουλο, Κική Φερδή και Όλγα Ηλιοπούλου για την εκπόνηση του σχεδίου και τη φωτογράφηση της εικόνας. Συνεχής ήταν η μέριμνα για πρακτικά κυρίως θέματα του συντηρητή της 11ης ΕΒΑ Π. Σγούρου, τον οποίο επίσης ευχαριστούμε. 1. Μνεία της εικόνας γίνεται από τους Ν. Γ. Παππαδάκι, «Εκ της Ανω Μακεδονίας», Αθηνά 25 (1913) , ιδιαίτερα 443- Ν. 1. Γιαννόπουλο, «Ο εν Γκαλίστη (παρά την Καστοριάν) βυζαντιακός ναός και το εν αυτώ ξύλινον ανάγλυφον του Αγ. Γεωργίου», Byzantinische Neugriechische Jahrbücher (στο εξής: BNJ) 4 (1923) 93 G. A. Sotiriou, «La sculpture sur bois dans l art byzantin», Melanges Charles Diehl, τ. II, Paris 1930, σ. 180 σημ. 4 Π. Τσαμίση, Η Καστοριά και τα μνημεία της, Αθήναι 1949, σ C. Μ. Nicol, «Two Churches of Western Macedonia», Byzantinische Zeitschrift (στο εξής: BZ) 49 (1956) , ιδιαίτερα 98 σημ. 2 Ε. G. Stikas, «Une église des Palaeologues aux environs de Castoria», BZ 51 (1958) , Taf. X-XVII, ιδιαίτ. σ. 109' R. Lange, Die byzantinische Reliefikone, Recklinghausen 1964, σ. 123 A. Xyngopoulos, «Icônes du XlIIe siècle en Grèce, L art byzantin du XHIe siècle», Symposium de Sopocani 1965, Beograd 1967, σ. 79- Ε. N. Τσιγαρίδα, «Σχέσεις βυζαντινής και δυτικής τέχνης στη Μακεδονία από τον 13ο έως τον 15ο αιώνα», Εταιρεία Μακεδονικών Σπονδών. Εορταστικός τόμος 50 χρόνια , Θεσσαλονίκη 1992, σ. 160 σημ. 9 και Ε. Δρακοπούλου, Η πόλη της Καστοριάς τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή (12ος-16ος αι.). Ιστορία-Τέχνη-Επιγραφές, Αθήνα 1997, σσ , εικ. 52. Εκτενής αναφορά γίνεται από τον Ν. Κ. Μουτσόπουλο, «Το ξύλινο ανάγλυφο του αγίου Γεωργίου στον ομώνυμο ναό της Ομορφοκκλησιάς και ορισμένες άλλες ξυλόγλυπτες εικόνες της περιοχής», Κληρονομιά 25 (1993) 33-80, κυρίως 40-41, εικ. 6, Γενικά για τη δεύτερη χρήση των εικόνων, οι οποίες επαναχρησιμοποιούνται και κάποτε προσαρμόζονται στις διαστάσεις μικρότερων έργων, χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της εικόνας του αγίου Δημητρίου με αρ. καταγραφής 539 από τη Συλλογή της Βέροιας, η οποία τοποθετήθηκε ως φράγμα στο πρεσβυτέριο του ναού της Παναγίας Γοργοεπηκόου στη Βέροια, καθώς και αυτό της εικόνας του Παντοκράτορα με αρ. κατ. 98, από την ίδια Συλλογή, η οποία κόπηκε και στη β' όψη της ζωγραφήθηκε παράσταση του Ιωάννη του Προδρόμου. Βλ. Θ. Παπαζώτος, Βυζαντινές Εικόνες της Βέροιας, Αθήνα 1995, σσ ,54, πίν , Π. Τσαμίσης, ό.π. Για τον ναό βλ. C. Μ. Nicol, ό.π., κυρίως σσ , 103- Ε. G. Stikas, ό.π., σσ , Taf. X-XVIT Ν. Κ. Μουτσόπουλος, ό.π. και Ε. Δρακοπούλου, ό.π., κυρίως στις σσ Το γνωστότερο σημαντικό αντικείμενο που προέρχεται από το ναό είναι μία ξυλόγλυπτη εικόνα του αγίου Γεωργίου, χρονολογημένη στον 13ο αι. Για την εικόνα αυτή βλ. Α.

2 340 Αντώνιος Πέτκος - Μαγδαληνή Παρχαρίδου παραδείγματα ξυλόγλυπτων εικόνων4, και, παρά τα ίχνη φθοράς του ξύλου, που οφείλονται στο σαράκι και σε μεταγενέστερες μηχανικές επεμβάσεις, η κατάσταση διατήρησής της είναι ικανοποιητική5. Η εικόνα είναι λαξευμένη σε ενιαίο ξύλο διαστάσεων 1,90x0,76x0,7 μ., με λοξότμητο πλαίσιο σε κόκκινο χρώμα6 και φέρει ανάγλυφο θέμα, το οποίο συμπληρώνεται ζωγραφικά με χρώματα που έχουν εκπέσει στο πρόσωπο, την ενδυμασία, τα χέρια και το ξίφος του αγίου (σχ. 1). Ο άγιος, ο οποίος με βάση εικονογραφικά χαρακτηριστικά αλλά και την Grabar, Sculptures byzantines du Moyen Âge, τ. II, Paris 1976, a. 156, πίν. CXLII και N. K. Μουτσόπουλος, ό.π., όπου βρίσκεται και η παλαιότερη βιβλιογραφία. 4. Πρόκειται για τις εικόνες του αγίου Γεωργίου από την Κριμαία που σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Εθνικής Τέχνης του Κιέβου [τέλη 12ου-μέσα Που ai., A. Grabar, ό.π., σ. 156 και Ο. Ζ. Pevny, The Glory of Byzantium, New York 1996, αρ. 202 ( )], του αγίου Γεωργίου από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής Καστοριάς που σήμερα εκτίθεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών (13ος αι., Γ. Σωτηρίου, Οδηγός Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών, Αθήνα 1931, σ. 74- Π. Βοκοτόπουλος, Βυζαντινές εικόνες, Αθήνα 1995, σ. 205, εικ. 64, όπου σημειώνεται η παλαιότερη βιβλιογραφία και N. Κ. Μουτσόπουλος, ό.π., κυρίως σσ , 54, εικ ), του αγίου Γεωργίου του αράπη από την Ηράκλεια Προποντίδας [13ος αι., Γ. Α. Σωτηρίου, «Ανάγλυφον του αγίου Γεωργίου από την Ηράκλειον της Προποντίδος», Θρακικά 1 (1928) Η εικόνα συντηρήθηκε πρόσφατα και πρόκειται να δημοσιευτεί από τον I. Παπάγγελο], της Οδηγήτριας από την Αίνο της Θράκης (πριν από το τέλος του Που αι., X. Πέννας, «Ξυλόγλυπτη βυζαντινή εικόνα από την Αλεξανδρούπολη», Αφιέρωμα στη Μνήμη Στυλιανού Πελεκανίδη, Θεσσαλονίκη 1983, σσ ), του αγίου Δημητρίου από την εκκλησία του Γενεθλίου της Θεοτόκου στα Λακκώματα Καστοριάς [τέλη Που αι., Α. Πέτκος, «Η ανάγλυφη εικόνα του Αγίου Δημητρίου από τα Λακκώματα Καστοριάς», Δυτικομακεδονικά Γράμματα 3 (1992) ], του αγίου Γεωργίου από την Ομορφοκκλησιά (τέλη Που αι., βλ. σημ. 2), του αγίου Κλήμη Αχρίδας [τέλη Που αι. - αρχές Μου αι., A. Grabar, ό.π., σ. 157, πίν. CXLIII και Z. Liienoska, «Les influences byzantines dans l art médiéval en Macédoine. La sculpture sur bois», Byzantinoslavica 48 (1988) και εικ., με την παλαιότερη βιβλιογραφία], του αγίου Γεωργίου του αράπη του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών [13ος αι. και τέλος Μου αι. κ.ε., X. Μπαλτογιάννη, Βυζαντινό Μουσείο. Τα νέα αποκτήματα ( ), Αθήνα 1997, αρ. 1, σσ )], των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου με ζωγραφισμένες τις σκηνές του βίου τους από το Μουσείο Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Σόφιας (τέλη 15ου αι., Κ. Paskaleva, Ikonen aus Bulgarien, Sofia 1989, σσ ), της Παναγίας Οδηγήτριας με την επωνυμία η Θεοσκέπαστος, πιθανόν από την περιοχή της Τραπεζούντας (τέλη 16ου αι., Ν. Markina, Εικόνες της Κρητικής Τέχνης. Από τον Χάνδακα ως την Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, Ηράκλειον 1993, εικ. 82, σ. 433), του αγίου Γεωργίου από το παρεκκλήσιο των Ταξιαρχών Νεστορίου Καστοριάς (αχρονολόγητο, χαμένο σήμερα, Π. Τσαμίσης, ό.π., σ πρβλ. και Ε. Δρακοπούλου, ό.π., σ. 71 σημ. 121) και αδιάγνωστου στρατιωτικού αγίου από το Ζευγοστάσι Καστοριάς [Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Αγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα», Δελτίο Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (στο εξής: ΑΧΑΕ) 21 (2000) 152 σημ. 100], Στην κατηγορία αυτή μπορούμε να εντάξουμε και μία ημιανάγλυφη αμφιπρόσωπη εικόνα από τη Συλλογή Βέροιας με αρ. καταγραφής ΑΕΣΒ 374, η ανάγλυφη φάση της οποίας θα πρέπει να χρονολογηθεί στο 12ο-13ο αι. Βλ. Θ. Παπαζώτος, ό.π., σ. 44, πίν Η εικόνα συντηρήθηκε από τον Π. Σγούρο το Η γλυφή διακόπτεται απότομα στο ύψος του ώμου του αγίου, λόγω της μεταγενέστερης χρήσης της σαν θύρας του προνάου της Ομορφοκκλησιάς.

3 Ανάγλυφη εικόνα του αγ. Δημητρίσυ από την Ομορφοκκλησιά Καστοριάς 341 επιγραφή Ο AriOC - AHMHTPIOC7, ταυτίζεται με τον Δημήτριο, προβάλλει από ρηχό ανάγλυφο, πάχους 0,03 μ., το οποίο αποδίδει το περίγραμμα των άκρων8, της ενδυμασίας (πλην του ιματίου), της κεφαλής και του ξίφους του αγίου (αχ. 1). Το υπόλοιπο θέμα δίνεται ζωγραφικά. Ο άγιος Δημήτριος παριστάνεται ολόσωμος, στον γνωστό τύπο του στρατιωτικού αγίου. Σε φυσικό μέγεθος, μετωπικός, έχει τα πόδια σε ελαφρά διάσταση και, όπως δηλώνει η έλλειψη συμμετρίας στην ενδυμασία του, στηρίζεται ελαφρά στο δεξί του πόδι. Στην κεφαλή φέρει το στεμματογύριο, στέφανο από δύο σειρές μαργαριταριών με κυκλικό εξέχον κόσμημα στο ύψος του μετώπου (εικ. 2), ενώ η πολεμική του εξάρτηση περιλαμβάνει πράσινο χειριδωτό χιτώνα, εκτεινόμενο έως τα γόνατα, καστανέρυθρο φολιδωτό θώρακα με τονισμένες τις λιθοκόσμητες ακμές των φολίδων, πράσινη ζώνη με περίτεχνο κόμπο στο μέσο (εικ. 3), κόκκινο μανδύα με μαργαριτοστόλιστες παρυφές που δένει σε κόμπο ψηλά στο στήθος και πέφτει κυματιστός στην πλάτη, ώς το μέσο περίπου των κνημών, λευκές, πτυχωτές σαν κοχύλι, δρομίδες και κόκκινες περικνημίδες. Η κεφαλή του πλαισιώνεται από φωτοστέφανο στο χρώμα της ώχρας, με παρατακτικές κυματιστές γραμμές στο περίγραμμα και σχηματοποιημένο βλαστό, σε σκούρο ώχρινο χρώμα, στο εσωτερικό (εικ. 2). Ανάλογο φυτικό κόσμημα, λιγότερο περίτεχνο και σε λευκό χρώμα, διακρίνεται στις μεταλλικές λάμες που συγκρατούν το θώρακα και στο θηκάρι του αγίου (εικ. 4). Ο άγιος έχει κρεμασμένη στον αριστερό ώμο με μελανό ιμάντα την ασπίδα και με το αριστερό του χέρι, λυγισμένο στον αγκώνα, ακουμπά στιβαρά στο ξίφος, ενώ με το δεξιό, σε όμοια χειρονομία, ανακρατεί, κατακόρυφα και σε απόσταση από το σώμα, το δόρυ. Πατά σε βαθυπόρφυρο δάπεδο από ζατρικιοειδές κόσμημα, με μαργαριτοστόλιστο πλαίσιο και κόκκινα κρινάνθεμα στο μέσο των τετραγώνων του ζατρικίου ανά μία σειρά εναλλάξ, και προβάλλει από βάθος πράσινου αραιωμένου χρώματος. Το πρόσωπό του είναι ωοειδές, με ευρείες παρειές που ορίζονται με καφέ περιγράμματα, τα οποία τονίζονται ακόμη περισσότερο από το περίγραμμα του αναγλύφου. Αποδίδεται μαλακά σε τόνους του σταρένιου, το οποίο στις παρειές έχει ανοικτότερο τόνο, ζωηρεμένο στα ζυγωματικά από λεπτές, καφέ, καμπύλες προς τα κάτω εκφραστικές ρυτίδες και θερμαινόμενο στη βάση των παρειών από πλατιές επιφάνειες αραιού ρόδινου χρώματος. Τα μάτια στρέφονται προς τον θεατή και σχηματίζονται κανονικά, αμυγδαλωτά, με τονισμένο το επάνω βλέφαρο από σκουροκάστανη ημικυκλική 7. Η μεγαλογράμματη επιγραφή γράφεται με κόκκινους χαρακτήρες εκατέρωθεν της κεφαλής του αγίου. 8. Ο αντίχειρας του δεξιού χεριού αποδίδεται ζωγραφικά.

4 342 Αντώνιος Πέτκος - Μαγδαληνή Παρχαρίδου γραμμή, η οποία σβήνει απαλά στον κρόταφο το κάτω βλέφαρο ορίζεται με ομοιοπαχή καστανή ανοικτή πινελιά. Οι κόρες είναι μικρές, βαθυκάστανες, ενώ η ίριδα μελί, σε καστανό περίγραμμα, τονισμένη διακριτικά στις αριστερές γωνίες από το λευκό του ματιού. Λαδοπράσινη σκιά απλώνεται σε όλη την περιοχή πέριξ των ματιών, ώς το ύψος των σπαθωτών φρυδιών, που χωρίς να ακολουθούν απόλυτα την καμπύλη των ματιών, δίνονται με δύο ενιαίες, παχιές πινελιές, σε διαβαθμίσεις του καστανού χρώματος. Ομοιόχρωμη, σχεδόν ημικυκλική σκιά διακρίνεται και κάτω από τα βλέφαρα, ώς το πέρας περίπου της οφθαλμικής κόγχης. Η μύτη γράφεται λεπτή και μακριά, με πεπλατυσμένα πτερύγια και οριοθετείται από καστανό περίγραμμα με λαδοπράσινες σκιάσεις στα άκρα των πτερυγίων, την απόληξη της μύτης και την εξωτερική πλευρά του ρινικού οστού, οι οποίες τονίζονται με διακριτικές πινελιές ρόδινου χρώματος. Τα χείλη, κυματιστό το επάνω, περιγραμμένο σε ημικύκλιο το κάτω, σαρκώδη και χρωματισμένα με ρόδινο χρώμα το επάνω έχει εντονότερο ρόδινο, κλείνουν χαλαρά, δίνοντας στο σύνολο ανθρώπινη υφή. Η έκφρασή τους επιτείνεται από την τραπεζιοειδή καστανή σκιά που γράφεται κάτω από το κάτω χείλος. Τα αυτιά, που μόλις διακρίνονται, είναι σχηματοποιημένα και χρωματίζονται σε ανοικτό καστανό, κολλώντας σχεδόν στις παρειές. Το μέτωπο εμφανίζεται ελαφρά ανασηκωμένο, με τη χαρακτηριστική καμπύλη έκφρασης πάνω από τα φρύδια. Η καστανή κόμη, κοντή και ελάχιστου πάχους, ακολουθεί το περίγραμμα της κεφαλής και τακτοποιείται σε σχηματοποιημένους βοστρύχους με μαύρο περίγραμμα, που απολήγουν ημικυκλικά πάνω από τα αυτιά. Ο λαιμός του αγίου είναι ψηλός, ημικυλινδρικός και αποδίδεται σε διαβαθμίσεις του ανοικτού καστανού και του λαδοπράσινου χρώματος ώστε να αποδίδεται καλύτερα ο όγκος. Το σώμα πλάθεται με λεπτές σχετικά αναλογίες και εντάσσεται με άνεση στον περιβάλλοντα χώρο. Η κεφαλή παρουσιάζεται μεγαλύτερη και πλατύτερη από το στενό, επίμηκες και χωρίς όγκο σώμα, σε αναλογία 1:6 περίπου, ενώ δυσανάλογη είναι και η σχέση των πελμάτων με το υπόλοιπο τμήμα του ποδιού, που αναλογικά είναι μεγαλύτερα από το αναμενόμενο9. Ανεπαίσθητες αντικινήσεις παρατηρούνται στη στάση των χεριών, που στρέφονται σε αντίρροπες κατευθύνσεις, και των κάτω άκρων, η διαφορετική στάση των οποίων υποδηλώνεται από τον φαρδύτερο δεξιά χιτώνα και τη μυτερή απόληξη που σχηματίζει ο μανδύας στο ανασήκωμά του. Πρόκειται για στοιχεία που αμβλύνουν την πρώτη εντύπωση στατικότητας και προσδίδουν στην αυ 9. Τη δυσαναλογία αυτή παρατηρεί και ο Π. Τσαμίαης, ο οποίος σημειώνει ότι «οι πόδες του είναι ακαλαίσθητοι, ενώ το πρόσωπόν του είναι θαυμάσιον». Βλ. Π. Τσαμίαης, ό.π.

5 Ανάγλυφη εικόνα του αγ. Δημητρίου από την Ομορφοκκλησιά Καστοριάς 343 στηρή μετωπική μορφή την αίσθηση της κίνησης. Η ίδια εντύπωση ενισχύεται από τα καθαρά, έντονα χρώματα (κόκκινο, καστανέρυθρο, πράσινο, ώχρα) και τη μεταξύ τους αντίθεση. Η πτυχολογία της ένδυσης ορίζει μικρές επιφάνειες, με φωτοσκιάσεις σε διαβάθμιση του χρώματος που απλώνεται στο βάθος του ενδύματος. Φυσιοκρατικός είναι ο τρόπος που παρατηρείται και στην απόδοση χαρακτηριστικών λεπτομερειών, όπως οι δρομίδες που μοιάζουν να αγκαλιάζουν πτυχωτά το πόδι. Η φυσικότητα των πτυχώσεων έρχεται σε αντίθεση με το στυλιζαρισμένο, αλλά συχνό για την παλαιολόγεια περίοδο, μυτερό ανασήκωμα του υφάσματος που διακρίνεται στη δεξιά άκρη του μανδύα. Η εικόνα από προηγούμενους μελετητές χρονολογήθηκε στο τέλος του Που με αρχές του Μου αιώνα10. Η χρονολόγησή της ωστόσο με βάση επιμέρους εικονογραφικά χαρακτηριστικά παρουσιάζει αρκετή δυσκολία, καθώς αυτά χαρακτηρίζουν πλειάδα μνημείων από το 12ο αιώνα και εξής. Για παράδειγμα, το στεμματογύριο εμφανίζεται στην εικονογραφία των στρατιωτικών αγίων11 ήδη από το 12ο αιώνα12, τα ανάγλυφα κοσμήματα του φωτοστεφάνου ανταποκρίνονται σε μία γνωστή και από παλαιότερα συνήθεια κόσμησης13, η μαργαριτοκόσμητη ενδυμασία αποτελεί έθος της παλαιολό- 10. N. Κ. Μουτσόπουλος, ό.π., α Ο τύπος του αγίου Δημητρίου εντάσσεται, στη σειρά των γνωστών παραστάσεων του αγίου με την ιδιότητα του στρατιωτικού, οι οποίες, με βάση τα σωζόμενα μνημεία, στη ζωγραφική, εμφανίζονται από την εικονομαχική περίοδο και εξής. Α. Ξυγγόπουλος, Ο άγιος Δημήτριος εις την βυζαντινήν αγιογραφίαν, Θεσσαλονίκη 1950, σ. 25. Πρβλ. και Ν. Θεοτοκά, «Ο εικονογραφικός τύπος του Αγίου Δημητρίου στρατιωτικού και εφίππου και οι σχετικές παραδόσεις των θαυμάτων», Πεπραγμένα του θ' Διεθνούς Βυζαντινολογικού Συνεδρίου (Θεσσαλονίκη, Απριλίου 1953), τ. Α', Αθήναι 1955, σσ , πίν , ιδιαίτερα σσ Το στεμματογύριο αποτελεί χαρακτηριστικό και αποκλειστικό γνώρισμα των μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας. Για το θέμα αυτό και για παραδείγματα παλαιότερων παραστάσεων, με ελαφρά διαφοροποιημένο στεμματογύριο, βλ. Τ. Παπαμαστοράκης, «Ένα εικαστικό εγκώμιο του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου: Οι εξωτερικές τοιχογραφίες στο καθολικό της μονής της Μαυριώτισσας στην Καστοριά», ΔΧΑΕ, περ. δ', 15 ( ) , ιδιαίτερα Η τάση της κατασκευής ανάγλυφου φωτοστεφάνου, με ανάγλυφη κόσμηση, δεν αποτελεί άγνωστη τακτική στην περιοχή, εφόσον ήδη κατά την τελευταία δεκαετία του 12ου αιώνα αυτό απαντάται στους Αγίους Αναργύρους Καστοριάς. Βλ. Σ. Πελεκανίδης - Μ. Χατζηδάκης, Καστοριά, Αθήνα 1984, σ. 32, εικ. 10 (παράσταση αγίων Αναργύρων). Ανάγλυφο φωτοστέφανο φέρουν επίσης οι μορφές του Χριστού και της Παναγίας σε παράσταση Παναγίας βρεφοκρατούσας (13ος αι.) από τον Αγιο Στέφανο Καστοριάς. Βλ. Σ. Πελεκανίδης - Μ. Χατζηδάκης, ό.π., σ. 13, εικ. 7. Αλλα παραδείγματα ανάγλυφων φωτοστεφάνων βλ. στην Σ. Καλοπίση-Βέρτη, «Διακοσμημένοι φωτοστέφανοι σε εικόνες και τοιχογραφίες της Κύπρου και του ελλαδικού χώρου», Πρακτικά του Δευτέρου Διεθνούς Κυπριολογιχού Συνεδρίου (1982). Β'. Μεσαιωνικό Τμήμα, Λευκωσία 1986, σ. 556 και σημ. 5. Φωτοστέφανο με περισσότερο σύνθετο φυτικό κόσμημα, αλλά ίδιου τύπου με αυτό της εικόνας μας, φέρει η ένθρονη Θεοτόκος εικόνας του τέλους του 12ου αι. - αρχών του 13ου αι. από τη Βέροια (ΑΕΣΒ 88. Θ. Παπαζώτος, Βυζαντινές εκόνες της Βέροιας, [Αθήνα] 1994, πίν. 1), η Παναγία του Ευαγγελισμού από βημόθυρο της μονής Βατοπεδίου (1200, Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Θη

6 344 Αντώνιος Πέτκος - Μαγδαληνή Παρχαρίδου γειας περιόδου, ενώ το δάπεδο το οποίο παλαιότερα είχε θεωρηθεί χαρακτηριστικό στοιχείο χρονολόγησης, συναντάται σε σειρά, κυρίως ψηφιδωτών, παραστάσεων από τον 12ο αιώνα και εξής14. Στοιχεία ενδεικτικά, αλλά όχι καθοριστικά για τη χρονολόγηση της εικόνας, αποτελούν οι συγγένειες των παραπάνω εικονογραφικών στοιχείων με ομόλογό τους σε τοιχογραφίες και εικόνες του Μου αλλά και των αρχών του 15ου αιώνα. Έτσι, στεμματογύριο μονής όμως σειράς μαργαριταριών και με όμοιο κυκλικό κόσμημα στο ύψος του μετώπου απαντάται σε εικόνα των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου από τη Βέροια (β' μισό Μου αι.)15, σε σειρά μεμονωμένων αγίων από τον Ταξιάρχη Μητροπόλεως Καστοριάς (1359/60)16, καθώς και σε παράσταση των αγίων Προκοπίου και Δημητρίου από τη Recani ( )17. Η μαργαριτοκόσμητη περιβολή, με πεντάστιγμο ρόδακα στο βάθος του ενδύματος, είναι ιδιαίτερα αγαπητή σε παραστάσεις του β' μισού του Μου αι. όπως για παράδειγμα στον άγιο Δημήτριο από τον Αγιο Γεώργιο του Βουσαυροί τον Αγίου Όρους, Θεσσαλονίκη 1997, αρ. 2.6, σσ ), η Παναγία με τους προφήτες Μωυσή και Ηλία και τον άγιο Νικόλαο από εικόνα της μονής του Σινά (περ. στα μέσα του Που αι., K. Weitzmann - G. Alibegaävili - A. Volskaja - G. Babic - M. Chatzidakis - M. Alpatov - T. Voinescu - W. Nyssen, Die Ikonen, Freiburg-Basel-Wien 21984, σσ ), ο άγιος Δημήτριος της μονής Βατοπεδίου (τέλη Που - αρχές Μου αι., Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, τ. Β', εικ. 318) και οι άγιοι Νέστωρ, Δημήτριος και Νικόλαος σε σειρά φορητών εικόνων από τη Συλλογή της Βέροιας (μέσα 15ου αι., Θ. Παπαζώτος, ό.π., πίν. 96, 97, 98). 14. Ο τύπος του δαπέδου αυτού εμφανίζεται, για παράδειγμα, στην ψηφιδωτή εικόνα του αγίου Γεωργίου από το Tbilisi (11ος-12ος αι., Κ. Weitzmann et al., ό.π., σ. 109), στις ψηφιδωτές παραστάσεις του Χριστού και της Παναγίας από την Πόρτα-Παναγιά (1285, Κ. Weitzmann et al., ό.π., σ. 165), στο ψηφιδωτό δίπτυχο της Φλωρεντίας (β' μισό Μου αι., βλ. τα θέματα του Ευαγγελισμού, της Υπαπαντής, της Σταύρωσης και της Κοίμησης της Θεοτόκου, Κ. Weitzmann et al., ό.π., σσ ), στην ψηφιδωτή εικόνα του αγίου Δημητρίου από το Museo Civico (β" ή γ' τέταρτο Μου αι., Π. Βοκοτόπουλος, ό.π., εικ. 91), αλλά και στην ψηφιδωτή εικόνα του Ευαγγελισμού από το Victoria and Albert Museum (β' μισό Μου αι., Κ. Weitzmann et al., ό.π., σ. 77). Όσον αφορά στο μοτίβο του άνθους που «γεμίζει» το εσωτερικό του ζατρικίου να σημειώσουμε πως αντίστοιχο εμφανίζεται στο υποπόδιο του αρχαγγέλου του Ευαγγελισμού από το Κουρμπίνοβο [1191, L. Handermann-Misguich, Kurbinovo. Les fresques de Saint-Georges et la peinture byzantine du Xlle siècle, Bruxelles 1975, fig. 36. Βλ. και L. Handermann-Misguich, «Tissus de pouvoir et de prestige sous les Macédoniens et les Comnènes. À propos des coussins-de-pieds et de leurs représentations», ΔΧΑΕ, περ. δ', 17 ( ) , ιδιαίτερα 127, fig. 9], στη διακόσμηση υφάσματος στα θαύματα του αγίου Νικολάου από τον Αγιο Νικόλαο του Κασνίτζη (α' 30ετία Που αι., Σ. Πελεκανίδης - Μ. Χατζηδάκης, ό.π., σ. 64, εικ. 18), στη διακόσμηση υφάσματος από την κλίνη στην Κοίμηση της Θεοτόκου από τον Αγιο Νικόλαο του Κυρίτζη (1385, Σ. Πελεκανίδου, Καστόρια. I. Βυζαντινοί τοιχογραφίας Θεσσαλονίκη 1953, πίν. 159, 160), αλλά και στη διακόσμηση του μαξιλαριού όπου πατά η Παναγία του Ευαγγελισμού στον Άγιο Αθανάσιο του Μουζάκη (1385) (Σ. Πελεκανίδης - Μ. Χατζηδάκης, ό.π., σ. 110, εικ. 3). 15. Θ. Παπαζώτος, ό.π., σ. 54, πίν Σ. Πελεκανίδου, ό.π., πίν. 137, V. Djuric, Byzantinische Fresken in Jugoslawien, München 1976, Abb. 72.

7 Ανάγλυφη εικόνα του αγ. Δημητρίου από την Ομορφοκκλησιά Καστοριάς 345 νού (1385) και στο Μεγάλο Κωνσταντίνο από τον Αγιο Αθανάσιο του Μουζάκη (1385)18, αλλά και του 15ου αιώνα, όπως λ.χ. του αρχαγγέλου Μιχαήλ από το Μεγάλο Μετέωρο (1485)19 και των αγίων Θεοδώρων στον Άγιο Νικόλαο Μαγαλειού (τελευταία εικοσαετία του 15ου αι.)20. Φολιδωτός θώρακας με λιθοκόσμητες ακμές απαντάται στον άγιο Προκόπιο από τον Άγιο Αθανάσιο του Μουζάκη21 και σε στρατιωτικό άγιο από τον Άγιο Ανδρέα της Treska (1388/89)22, ενώ ανάλογες περικνημίδες με τριγωνοειδή απόληξη φέρει ο άγιος Γεώργιος από το Kalenic (περ. 1413)23. Ασπίδα ανάλογου σχήματος24, αναρτημένη στον αριστερό ώμο, φέρουν ο άγιος Μερκούριος από τον Άγιο Αθανάσιο του Μουζάκη25, οι άγιοι Γεώργιος και Δημήτριος από το Kalenic26 και ο άγιος Δημήτριος φορητής εικόνας του Μουσείου του Βελιγραδιού (αρχές 15ου αι.)27 Παρεμφερής είναι και η ασπίδα που κρατούν ο άγιος Προκόπιος από το καθολικό της μονής Χελανδαρίου ( )28, ο άγιος Νικήτας από το Kalenic29 και ο άγιος Δημήτριος από τον Άγιο Ανδρέα του Ρουσούλη (περ. 1430)30. Καθοριστικό στοιχείο χρονολόγησης αποτελεί ο φυσιογνωμικός τύπος του αγίου, ο οποίος συνδέει την εικόνα μας με σειρά μνημείων χρονολογημένα από τα μέσα περίπου του Μου μέχρι και τις αρχές του 15ου αιώνα. Το πλατύ ωοειδές πρόσωπο με τις ευρείες παρειές, τα σχηματοποιημένα αυτιά, η μακριά και λεπτή μύτη, η σκίαση γύρω από την περιοχή των ματιών, τα σπαθωτά φρύδια, το στόμα με το ελαφρά ανασηκωμένο προς τα επάνω χείλος και η σχηματοποιημένη κόμη συγγενεύουν με αντίστοιχα χαρακτηριστικά αγίων σε μνημεία τοιχογραφίες και εικόνες της Καστοριάς και της Αχρίδας. Ειδικότερα, ευρείες, κοφτά σκιασμένες στα άκρα παρειές συναντιόνται 18. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες της εποχής των Παλαιολόγων σε ναούς της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 1999, εικ. 142, 144 και 124, αντίστοιχα (στο εξής: Τοιχογραφίες). 19. Μ. Αχειμάστου-Ποταμιάνου, Βυζαντινές Τοιχογραφίες, Αθήνα 1994, εικ Σ. Πελεκανίδου, ό.π., πίν Ό.π., πίν P. Miljkovic-Pepek, «Sur les peintres, le métropolite Jovan et rhiéromoine Makarije» (στα σέρβικά), L'école de Morava et son temps (Symposium de Resava, 1968), Belgrad 1972, fig V. R. Petkovic - Z. Tatic, Manastir Kalenic, Brsac 1926, σ. 73, εικ H ασπίδα του αγίου, με βάση το διακρινόμενο τμήμα, είναι πιθανόν κυκλοτερής. Για τον τύπο αυτό, ο οποίος στην τέχνη εμφανίζεται ήδη από τον 11ο αι., βλ. Τ. Kolias, Byzantinische Waffen. Ein Beitrag zur byzantinischen Waffenkunde von den Anfängen bis zur lateinischen Eroberung, Wien 1988, σσ Σ. Πελεκανίδου, ό.π., πίν V. R. Petkovic - Z. Tatic, ό.π., σσ. 73, 74 και εικ. 58,59, αντίστοιχα. 27. Κ. Weitzmann et al., ό.π., σ Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ V. R. Petkovic - Z. Tatic, ό.π., σ. 73, εικ Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ. 174.

8 346 Αντώνιος Πέτκος - Μαγδαληνή Παρχαρίδου στον Αγιο Νικόλαο Boinicki ( )31, στον Ταξιάρχη Μητροπόλεως32, στο καθολικό της μονής Παντοκράτορος ( )33, στον Άγιο Γεώργιο του Βουνού34, στον Άγιο Ανδρέα του Ρουσούλη35 και στο παρεκκλήσιο του Ιωάννου του Θεολόγου (δ' τέταρτο 15ου αι.)36, ενώ σπαθωτά φρύδια με έντονα σκιασμένα μάτια σε παράσταση του αγίου Ευσταθίου από την Παναγία Bolnicka (γύρω στο 13 68)37, των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου από τον Άγιο Γεώργιο του Βουνού38, αλλά και σε σειρά παραστάσεων από τον Άγιο Δημήτριο Αχρίδας (τέλος Μου αι.)39. Σκιασμένα μάτια με σκιά πέριξ του βολβού, η οποία εκτείνεται και ως τις παρειές, απαντιόνται στον Άγιο Νικόλαο του Τζώτζα ( )40, στον Άγιο Γεώργιο του Βουνού41 και στον Άγιο Ανδρέα του Ρουσούλη42, ενώ τα σχηματοποιημένα αυτιά και η μακριά και λεπτή μύτη στον Άγιο Γεώργιο του Βουνού43 και στο ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Αχρίδας (περ. 1400)44. Τέλος, η σχηματοποίηση στην απόδοση της κόμης χαρακτηρίζει μνημεία της μείζονος Μακεδονίας χρονολογημένα στην τελευταία τριακονταετία του Μου αι., αλλά και στο 15ο αιώνα, όπως ο Άγιος Νικόλαος του Τζώτζα45, ο Άγιος Ανδρέας της Treska46 και η Αγία Φωτίδα Βέροιας (τέλη Μου - αρχές 15ου αι)47. Από τεχνική άποψη, ο τρόπος σκίασης του προσώπου με λαδοπράσινες σκιές, οι ευρείες φωτεινές επιφάνειες του σταρένιου χρώματος, η διακριτική χρήση του ρόδινου χρώματος στην άκρη της μύτης, στα χείλη και στη βάση των ζυγωματικών, καθώς και ο φωτισμός των παρειών με λεπτά γραμμικά φώτα που όμως διαπιστώνονται καμπυλούμενα προς τα κάτω48 και σε 31. C. Grozdanov, Ohridsko zidno clikarstvo XIV veka, Beograd 1980, εικ Σ. Πελεκανίδης - Μ. Χατζηδάκης, ό.π., σ. 104, εικ. 19 και Σ. Πελεκανίδου, ό.π., πίν Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ. 132, Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ C. Grozdanov, ό.π., εικ Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ. 133 και 142, 144 αντίστοιχα. 39. C. Grozdanov, ό.π., εικ. 171, 178, Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ. 148, 150, 151, 154, 155, 157 κ.ά. 41. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ. 130, 133, 144, Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ Σ. Πελεκανίδης - Μ. Χατζηδάκης, ό.π., σ. 103, εικ. 16, 17 και Σ. Πελεκανίδου, ό.π., πίν. 135, 137 κ.α. 44. C. Grozdanov, ό.π., εικ. 190, Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ P. Miljkovic-Pepek, ό.π., fig Βλ. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ. 96, 99, 100 κ.α. και σ. 165, 169, όπου παρατίθενται και άλλα παραδείγματα μνημείων. 48. Ανάλογη καμπύλη των «φώτων» διαπιστώνεται στον Άγιο Νικόλαο του Τζώτζα (Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ. 153) και στον Αγιο Γεώργιο του Βουνού (Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες, εικ. 138).

9 Ανάγλυφη εικόνα του αγ. Δημητρίου από την Ομορφοκκλησιά Καστοριάς 347 σκουρότερο χρώμα από αυτό της επιφάνειας στην οποία επιθέτονται είναι χαρακτηριστικά της ζωγραφικής μνημείων του δεύτερου ήμισυ του Μου αιώνα. Μάλιστα, θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως τα στοιχεία αυτά, χωρίς τη σχηματοποίηση με την οποία αποδίδονται η κόμη και τα χαρακτηριστικά του προσώπου του αγίου, εντοπίζονται στη ζωγραφική μνημείων του τέλους του Που και των αρχών του Μου αιώνα, την οποία φαίνεται πως ακολουθεί και ο ανώνυμος καλλιτέχνης της εικόνας μας. Η σχηματοποίηση ωστόσο και η γραμμική ξηρότητα με την οποία αποδίδεται ο φωτισμός των παρειών49 του αγίου χαρακτηρίζουν το τελευταίο τέταρτο του Μου αιώνα. Από την άποψη αυτή η εικόνα μας συγγενεύει με σειρά έργων του τελευταίου τετάρτου του Μου αιώνα, όπως ο άγιος Γεώργιος από τη μονή Αγίου Παύλου Αγίου Όρους50 και η Παναγία Ελεούσα από την Καστοριά (περ. Μ00)51. Τεχνοτροπικά, διακρίνεται για την επιμήκυνση των σωματικών αναλογιών του αγίου, οι οποίες απολήγουν σε δυσανάλογα πλατύ κεφάλι. Με τον τρόπο αυτό ο άγιος χάνει το σωματικό του όγκο, αλλά κερδίζει σε ραδινότητα και χάρη. Αν εξαιρέσουμε το στοιχείο της πλατιάς κεφαλής, τα χαρακτηριστικά αυτά είναι αναγνωρίσιμα σε μνημεία του δεύτερου μισού και ιδιαίτερα του τέλους του Μου αιώνα52. Με βάση τις παραπάνω εικονογραφικές, τεχνικές και τεχνοτροπικές παρατηρήσεις, πιστεύουμε πως η εξεταζόμενη εικόνα εντάσσεται στον κύκλο των έργων που χρονολογούνται στο β' μισό του Μου αιώνα και συνδέονται με την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας, αλλά ιδιαίτερα της περιοχής της Καστοριάς. Καθοριστικό στοιχείο χρονολόγησης53 αποτελεί ο τρόπος απόδοσης του προσώπου του αγίου, ο οποίος εντοπίζεται σε μνημεία του δ' τέταρτου του Μου αιώνα, χρόνο κατά τον οποίο πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ζωγραφήθηκε και η συγκεκριμένη εικόνα. Με δεδομένο μάλιστα ότι στην περιοχή της Καστοριάς έχει εντοπιστεί ικανός αριθμός ξυλόγλυπτων εικόνων, δεν αποκλείεται η εικόνα του Μου 49. Για την τεχνική αυτή βλ. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Εικόνα Παναγίας Ελεούσας από την Καστοριά», ΔΧΑΕ, περ. δ', 10 ( ) 281 (στο εξής: «Εικόνα Παναγίας Ελεούσας»), όπου παρατίθεται η παλαιότερη βιβλιογραφία, και του ίδιου, Τοιχογραφίες, σ. 125 κ.α. 50. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, Ιερά Μονή Αγιον Παύλον. Εικόνες, Αγιον Όρος 1998, εικ. της σ. 28 και σσ Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Εικόνα Παναγίας Ελεούσας», πίν και σ. 281 και στα παραδείγματα που παρατίθενται εκεί. 52. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Εικόνα Παναγίας Ελεούσας», σσ , όπου σχολιάζεται το στοιχείο αυτό. 53. Η χρονολόγηση της εικόνας συνάγεται κυρίως από τη ζωγραφική της. Υποστηρικτικά ωστόσο για μία όψιμη χρονολόγηση λειτουργεί και η χρήση της επιπεδόγλυφης τεχνικής, η οποία μολονότι χαρακτηρίζει μία ευρεία περίοδο (13ο-15ο αιώνα), στην εικόνα του Μουσείου Καστοριάς είναι περιορισμένη ώστε να αποδίδει αδρά και σχηματικά τη μορφή του αγίου. Το στοιχείο αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί και ένδειξη παραγωγής τοπικού εργαστηρίου.

10 348 Αντώνιος Πέτκος - Μαγδαληνή Παρχαρίδου σείου Καστοριάς να αποτελεί παραγωγή τοπικού εργαστηρίου54. Μολονότι για την προέλευση ορισμένων από τις εικόνες αυτές έως τώρα έχει υποστηριχθεί η εισαγωγή τους από την Ήπειρο55, την Κωνσταντινούπολη56, τη μονή του Σινά57, τη Θεσσαλονίκη κατά την περίοδο της λατινοκρατίας58 ή και το λατινικό βασίλειο της Ιερουσαλήμ ή την Κύπρο59, πιστεύουμε ότι ασφαλέστερη είναι η απόδοσή τους σε κάποιο τοπικό εργαστήριο ξυλογλυπτικής60. Ο συσχετισμός που γίνεται από τους ερευνητές με μεγάλα αστικά κέντρα είναι θεμιτός, αλλά δεν θα έπρεπε να αναγάγει την παραγωγή σε έργο ενός μόνο εργαστηρίου ή σε παραγωγή ενός μόνο τόπου. Πιθανότερο είναι, με επίδραση του επικρατούντος συρμού κάποιου μεγάλου αστικού κέντρου ακόμη και της περιοχής της Αχρίδας, αλλά και της παλαιόθεν παρούσας τοπικής παράδοσης στην ξυλογλυπτική, ντόπιοι τεχνίτες να σκάλισαν σε ξύλο τη συγκεκριμένη εικόνα και στη συνέχεια να έπλασαν τη μορφή με το χρώμα. Εξάλλου, η καλή ποιότητα της ζωγραφικής της, που φανερώνει προικισμένο τεχνίτη, δεν τη συνδέει άμεσα και απαραίτητα με κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο, εφόσον έργα καλής τέχνης απαντώνται την περίοδο αυτή και στην περιοχή της Καστοριάς. Τέλος, η άποψη αυτή δεν αντίκειται, αλλά αντίθετα υποστηρίζει την παράλληλη λειτουργία και άλλων εργαστηρίων, για παράδειγμα στην Άρτα, στην περιοχή της Αχρίδας, την Κύπρο, το Σινά, τη Θεσσαλονίκη και, φυσικά, την Κωνσταντινούπολη61. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΕΤΚΟΣ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΑΡΧΑΡΙΔΟΥ 54. Βλ. και στην παραπάνω σημείωση. Για τα σχετικά παραδείγματα ξυλόγλυπτων εικόνων βλ. σημ. 3, A. Xyngopoulos, ό.π., σ. 81. Η εικόνα του αγίου Γεωργίου από την Ομορφοκκλησιά αποτελεί ίσως το μόνο παράδειγμα ξυλόγλυπτης εικόνας από την περιοχή της Καστοριάς που θα μπορούσε να έχει εισαχθεί από την Ήπειρο. 56. G. Sotiriou, ό.π., σ. 177 και N. Κ. Μουτσόπουλος, ό.π., κυρίως σ Κ. Weitmann, «Crusader Icons and Maniera Greca», Byzanz und Wester. Studien zur Kunst des europäischen Mittelalters, Wien 1984, σσ M. Corovic-Ljubinkovic, Les bois sculptées du moyen âge dans les régions orientales de la Yugoslavie, Belgrade 1965, o K. Weitzmann - M. Chatzidakis - K. Miatev - Sv. Radojcic, Icônes. Sinai-Grèce-Bulgare- Yougoslavie, Belgrade 1966, σ. XXVI. 60. H άποψη της τοπικής προέλευσης ορισμένων από τα έργα αυτά παλαιότερα είχε υποστηριχθεί από τον A. Grabar (εικόνα αγίου Γεωργίου Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών, βλ. βιβλιογραφία στη σημ. 2, σ. 156, πίν. CXLII). Πρόσφατα ανάλογη άποψη διατυπώθηκε και από τους Α. Πέτκο (εικόνα αγίου Δημητρίου από τα Λακκώματα Καστοριάς, βλ. βιβλιογραφία στη σημ. 3, σ. 285) και Ε. Δρακοπούλου, ό.π., σ. 71, Βλ. τις σημειώσεις

11 SUMMARY Antonios Petkos - Magdalini Parcharidou, Relief Icon of St. Demetrius from Omorphoklessia near Kastoria. Amongst the devotional objects in the collection at Kastoria Museum there is a sizeable relief icon of St. Demetrius (cat. no. ΚΑΣ 20) (Plate 1). It is one of the few surviving examples of carved wooden icons, which at around the turn of the 20th century served as a door between the pronaos and the naos of the Church of St. George at Omorphoklessia. It has been dated by earlier researchers to the period between the late 13th and early 14th century. Certain iconographical features, however, such as the broad, oval face of the saint, the schematized ears and the shading around the eyes and the edges of the cheeks link the icon with works which are typical of the last quarter of the 14th century. Similar conclusions may be drawn from a stylistic and technical analysis of the rendering of the saint, such as the disproportion between the body and the head, and the sharpness of the lines used to convey the illumination of the cheeks. On the basis of the above findings, and the discovery of at least five carved wooden icons in the Kastoria area, the article proposes that the icon should be redated to the final quarter of the 14th century and attributed to a local wood-carving workshop.

12 350 Αντώνης Πέτκος - Μαγδαληνή Παρχαρίδου Σχ. 1.

13 Ανάγλυφη εικόνα του αγ. Δημητρίου από την Ομορφοκκλησιά Καστοριάς 351 Εικ. 1. Βυζανηνό Μουσείο Καστοριάς. Η ξυλόγλυπτη εικόνα τον αγίου Δημητρίου.

14 352 Αντώνης Πέτκος - Μαγόαληνή Παρχαρίδου Εικ. 2. Η κεφαλή του αγίου Δημητρίου (λεπτομέρεια της εικ. 1 ).

15 Ανάγλυφη εικόνα του αγ. Δημητρίου από την Ομορφοκκλησιά Καστοριάς 353 Εικ. 3. Τμήμα από τη στρατιωτική περιβολή του αγίου Δημητρίου (λεπτομέρεια της εικ. I ).

16 354 Αντώνης Πέτκος - Μαγδαληνή Παρχαρίδου Εικ. 4. Τμήμα από τη στρατιωτική περφολή του αγίου Δημητρίου (λεπτομέρεια της εικ. 1).

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ E. N. Τσιγαρίδας, 'Ερευνες στους ναούς της Καστοριάς 379 ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Στη διάρκεια των υπηρεσιακών μεταβάσεών μου στην Καστοριά, την περίοδο κυρίως 1970-1975 και συμπληρωματικά την

Διαβάστε περισσότερα

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014 Άγιος Νικόλαος με τρεις σκηνές θαυμάτων του Συλλογή Μητροπολιτικού Μεγάρου Ιωαννίνων Προέλευση: Μονή Ελεούσας Νήσου Ιωαννίνων Διαστάσεις 0,92 Χ 0,62μ 1500 Εικόνα με πλαίσιο, που διατηρείται σε καλή κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου

Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου Τάσος ΜΑΡΓΑΡΙΤΩΦ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 144-148 ΑΘΗΝΑ 1960 ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα

Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Περίοδος Δ', Τόμος ΚΑ' (2000) Σελ. 123-156 ΑΘΗΝΑ 2000 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΟΝ ΟΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνα Παναγίας Ελεούσας από την Καστοριά (πίν. 75-76)

Εικόνα Παναγίας Ελεούσας από την Καστοριά (πίν. 75-76) Εικόνα Παναγίας Ελεούσας από την Καστοριά (πίν. 75-76) Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Δελτίον XAE 10 (1980-1981), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Ανδρέα Γρηγ. Ξυγγόπουλου (1891-1979) Σελ. 273-288 ΑΘΗΝΑ 1981 ΕΙΚΟΝΑ ΠΑΝΑΠΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον XAE 4 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου ( ) Σελ Ανδρέας ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΑΘΗΝΑ 1966

Δελτίον XAE 4 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου ( ) Σελ Ανδρέας ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΑΘΗΝΑ 1966 Μία τοιχογραφία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του ΙΑ αιώνος, εις τον ναόν του Αγίου Νικολάου της Στέγης (Κακοπετριά, Κύπρος).(Σημείωμα εις μνήμην του αειμνήστου Καθηγητού Γεωργίου Α. Σωτηρίου) (πίν. 75-76)

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΟΝ ΠΕΔΟΥΛΑ Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που χτίστηκε πριν το 1474 είναι μονόκλιτη, ξυλόστεγη με νάρθηκα

Διαβάστε περισσότερα

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά

Διαβάστε περισσότερα

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια Ηγούμενος Χρυσορρογατίσσης Διονύσιος Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΗΜΑΤΟΥ Διόρθωση ανακρίβειας που προήλθε από παρεξήγηση Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια που αναφέρεται στο βιβλίο της Μαρίνας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ Ο ναός του αγίου Μηνά Βελβεντού, που βρίσκεται στην είσοδο της πόλεως, στη σημερινή μορφή είναι μονόχωρος, ξυλόστεγος ναός μικρών διαστάσεων, με ημικυκλική

Διαβάστε περισσότερα

Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας

Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας 4 Νοεμβρίου 2011 Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας Αφιερώματα / Μοναστήρια της Μακεδονίας Της Χρυσάνθης Σταυροπούλου-Τσιούμη Καθηγήτριας στο ΑΠΘ Να αναζητήσει κανείς τους ιδιαίτερους λόγους για τους οποίους

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά 1 Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης Ελληνικά 2 Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης Πήρε το όνομα του μετά την προσθήκη της δεύτερης Στέγης του ναού τον 13ον αιώνα, για την προστασία του από τα χιόνα και τη βροχή.

Διαβάστε περισσότερα

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά Παναγία της Ασίνου Ελληνικά 1 ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΙΝΟΥ Ή ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΦΟΡΒΙΩΤΙΣΣΑΣ Η καμαροσκέπαστη, με δεύτερη ξύλινη στέγη εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Νικητάρι,

Διαβάστε περισσότερα

Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ

Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ Μάριος Χειμαριός Μάριος Χειμαριός, Κέρκυρα, Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου (Αρχιτεκτονική/ Ιστορία ) www.24grammata.com1 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987.

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987. Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (14501830), τ. 1, Αθήνα 1987. Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, Εικόνες της Κέρκυρας, Αθήνα 1990. Κερκυραίοι ζωγράφοι: 19ος20ος αι., επιμ. Αθ. Χρήστου, Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης)

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές με ειδικό ενδιαφέρον για το ΣΧΕΔΙΟ (Ελεύθερο και Προοπτικό) και που ενδέχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ Η σύσταση του Τάγματος έγινε στις 20 Μαΐου 1833. Ήταν η ανώτατη διάκριση του Ελληνικού Κράτους. Απονεμόταν σε Έλληνες και ξένους πολίτες οι οποίοι αρίστευσαν στον Αγώνα

Διαβάστε περισσότερα

Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου

Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλα 2 0 1 0 Ο ορεινός οικισμός Θεολόγος είναι κτισμένος στο βάθος μιας ρεματιάς στο

Διαβάστε περισσότερα

Ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά και καλλιτεχνικά

Ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά και καλλιτεχνικά ΔΧΑΕ 33 (2012) 369-378 Ευθύμιος Ν. Τσιγαρίδας ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ «ΣΧΟΛΗΣ» ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ* Στην μελέτη αυτή δημοσιεύονται οκτώ εικόνες οι οποίες προέρχονται από ναούς της Καστοριάς και της περιοχής (Ομορφοκκλησιά,

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα. Ελληνικά

Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα. Ελληνικά 1 Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα Ελληνικά 2 Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα Ο Ναός της Παναγίας Ελεούσας Ποδύθου, ανήκει στη μεταβυζαντινή περίοδο και κτίστηκε στις αρχές του 16 ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς

Εικόνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς Εικόνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Περίοδος Δ', Τόμος Λ' (2009) Σελ. 241-248 ΑΘΗΝΑ 2009 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΕΙΚΟΝΑ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ- ΠΑΛΑΙΧΩΡΙ Η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος είναι ένα μικρό παρεκκλήσι που χτίστηκε στις αρχές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΗΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ Είναι η τέχνη της απεικόνισης ιερών προσώπων ή θρησκευτικών σκηνών Είναι η ζωγραφική παράσταση θρησκευτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ Στην πόλη της Έδεσσας, δίπλα στο μητροπολιτικό μέγαρο, σώζεται, με πολλές μεταγενέστερες επεμβάσεις, που αλλοίωσαν την αρχική του μορφή, ο παλιός

Διαβάστε περισσότερα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς ο του Τροόδους. Είναι κτισμένη στην ανατολική όχθη ενός μικρού χείμαρρου,

Διαβάστε περισσότερα

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας.

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Ευγενία Δρακοπούλου Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Τηλ. +302107273570 Fax: +302107246212 E-mail: egidrak@eie.gr Website: http://eie.academia.edu/eugeniadrakopoulou http://www.eie.gr/nhrf/institutes/inr/cvs/cv-drakopoulou-gr.html

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο Αγιογράφος Ραλλού Λιόλιου Κούση Βυζαντινές Εικόνες Οι βυζαντινές εικόνες είναι ιεροί πνευματικοί θησαυροί του Ανατολικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Η βυζαντινή ζωγραφική είναι ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Δ: Υστεροβυζαντινή Τέχνη (1204-1453) Αρχιτεκτονική-Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας - Θεολογικὴ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΕΜΠΛΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΘΗΝΩΝ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»

ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΕΜΠΛΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΘΗΝΩΝ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ» ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΕΜΠΛΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΘΗΝΩΝ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ» ΑΘΗΝΑ 2012 ΕΡΓΟ: ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΕΜΠΛΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΘΗΝΩΝ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ» ΕΚΠΟΝΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους]

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους] ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Η Χριστιανική Ζωγραφική διαιρείται συνήθως σε τρεις μεγάλες περιόδους Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [330-1453] και Γ. Μεταβυζαντινή

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ Εργασία του μαθητή: Μαγγιώρου

Διαβάστε περισσότερα

Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά

Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά Αγγελική ΜΕΞΙΑ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 115-124 ΑΘΗΝΑ 2006 Αγγελική Μέξια ΔΥΟ ΜΑΡΜΆΡΙΝΕΣ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΈΣ ΠΑΑΚΕΣ ΣΤΟΝ ΜΥΣΤΡΑ* ^τη συλλογή γλυπτών του Μουσείου Μυστρά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ. Έχοντας υπόψη:

ΑΠΟΦΑΣΗ. Έχοντας υπόψη: ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ EΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 5. 11. 2010 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ, ΕΚΘΕΣΕΩΝ & ΕΚΠ/ΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

1ο χειμ. Εξαμηνο, 2013-2014

1ο χειμ. Εξαμηνο, 2013-2014 1ο χειμ. Εξαμηνο, 2013-2014 Το σκίτσο: μέσο διερεύνησης - ερμηνείας - έκφρασης τεχνική και αποτέλεσμα Εισαγωγη στην Αρχιτεκτονικη Συνθεση Θεμα 1ο ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΡΑΦΑΚΟΥ Καθηγητρια της Σχολης Αρχιτεκτονων Ε.Μ.Π.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ Ο ναός του αγίου Βλασίου, ιερομάρτυρος και επισκόπου Σεβαστείας, βρίσκεται σε απόσταση μισής ώρας νοτίως της μεγίστης Λαύρας.

Διαβάστε περισσότερα

Στρατή (1989). Εικόνα δέησης στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας. Μακεδονικά, 27,

Στρατή (1989). Εικόνα δέησης στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας. Μακεδονικά, 27, Μακεδονικά Τομ. 27, 1989 Εικόνα δέησης στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας Στρατή Αγγελική Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλας http://dx.doi.org/10.12681/makedonika.99 Copyright 1989 ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ To cite

Διαβάστε περισσότερα

Μόδα και ενδυμασία από τους προϊστορικούς μέχρι τους νεότερους χρόνους.

Μόδα και ενδυμασία από τους προϊστορικούς μέχρι τους νεότερους χρόνους. 1ο ΓΕΛ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ-ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ 2011-2012 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΜΗΜΑ PR1 ΟΜΑΔΑ 3 Μόδα και ενδυμασία από τους προϊστορικούς μέχρι τους νεότερους χρόνους. Αρχαϊκή, Κλασσική, Ελληνιστική, Ρωμαϊκή Περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου

Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 297-304 ΑΘΗΝΑ 2006 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΔΥΟ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες

Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάς Ζωγράφου Πύργος Χελανδαρίου Πύργος Καρακάλλου Πύργος Σταυρονικήτα Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, Κιόσκι Κιόσκι Αγίου Παύλου Ι.Μ. Διονυσίου,

Διαβάστε περισσότερα

Το φως στη βυζαντινή ζωγραφική

Το φως στη βυζαντινή ζωγραφική 23 Νοεμβρίου 2016 Το φως στη βυζαντινή ζωγραφική Πολιτισμός / Ζωγραφική & Εικαστικές Τέχνες Μαρία Ι.Καζαμία-Τσέρνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ «Καί ε πεν Θεός γενηθήτω

Διαβάστε περισσότερα

γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη

γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη Αγία Αικατερίνη Η Αγία Aικατερίνη βρίσκεται σε ενα απο τα καλυτερα μερη της θεσσαλονικης, στην Βορειοδυτική πλευρά της Άνω Πολης.Κτισμένη το 1320 μχ,η ατμόσφαιρα ειναι πολύ ωραία και προπάντον ειναι ήσυχα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΑΚΑ. Στο πρώτο κεφάλαιο (Οι «φανερές» αρμοδιότητες του μυστικού την

ΒΥΖΑΝΤΙΑΚΑ. Στο πρώτο κεφάλαιο (Οι «φανερές» αρμοδιότητες του μυστικού την 396 Βιβλιοκρισίες μάλλον τον επικεφαλής ΕΛΛΗΝΙΚΗ μιας υπηρεσίας ΙΣΤΟΡΙΚΗ (σεκρέτου), ΕΤΑΙΡΕΙΑ στην οποία εργάζονταν «μυστικοί», οι υφιστάμενοι δηλαδή του μυστικού. Για τον μυστογράφο, στο τρίτο κεφάλαιο

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Ε: Μεταβυζαντινή Τέχνη (1453 αρχές 19ου αι.) Αρχιτεκτονική - Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Φορητή εικόνα του Χριστού Παντοκράτορος στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς

Φορητή εικόνα του Χριστού Παντοκράτορος στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς Φορητή εικόνα του Χριστού Παντοκράτορος στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Τόμος ΚΣΤ' (2005) Σελ. 111-116 ΑΘΗΝΑ 2005 Ε.Ν. Τσιγαρίδας ΦΟΡΗΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Δύο εικόνες του 18ου αιώνα στη συλλογή Αιανής Κοζάνης. Συμβολή στο έργο του ζωγράφου Πάνου ή Παναγιώτη «εξ Ιωαννίνων»

Δύο εικόνες του 18ου αιώνα στη συλλογή Αιανής Κοζάνης. Συμβολή στο έργο του ζωγράφου Πάνου ή Παναγιώτη «εξ Ιωαννίνων» Δύο εικόνες του 18ου αιώνα στη συλλογή Αιανής Κοζάνης. Συμβολή στο έργο του ζωγράφου Πάνου ή Παναγιώτη «εξ Ιωαννίνων» Αγαθονίκη ΤΣΙΛΙΠΑΚΟΥ Τόμος ΚΒ' (2001) Σελ. 365-384 ΑΘΗΝΑ 2001 Αγαθονίκη Δ. Τσιλιπάκου

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ Σύντομο ιστορικό Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Παραλιμνίου Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου διαδέχθηκε το 19 ο αιώνα ένα παλαιότερο βυζαντινό ναό. Βρίσκεται στο κέντρο του

Διαβάστε περισσότερα

Η ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ΣΤΗ ΒΕΡΟΙΑ

Η ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ΣΤΗ ΒΕΡΟΙΑ Η ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ΣΤΗ ΒΕΡΟΙΑ Ή πρόσφατη δημοσίευση των τοιχογραφιών του «Χρίστου» τής Βέροιας άπό τον καθηγητή Στ. Πελεκανίδη1 άποτελεϊ μια άπό τις σημαντικότερες προσφορές γιά

Διαβάστε περισσότερα

Στη μορφολογία πρέπει αρχικά να εξετάσουμε το γενικό σχήμα του προσώπου.

Στη μορφολογία πρέπει αρχικά να εξετάσουμε το γενικό σχήμα του προσώπου. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Στη μορφολογία πρέπει αρχικά να εξετάσουμε το γενικό σχήμα του προσώπου. Διακρίνουμε τα εξής σχήματα - Οβάλ - Οβάλ μακρύ - Ορθογωνικό - Στρογγυλό - Τετραγωνικό - Τριγωνικό - Εξαγωνικό - Τραπεζοειδές

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 5: Άγιοι Αρχιεπίσκοποι της Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Μια μεταβυζαντινή εικόνα με παράσταση του αγίου Δημητρίου στο Βυζαντινό Μουσείο

Μια μεταβυζαντινή εικόνα με παράσταση του αγίου Δημητρίου στο Βυζαντινό Μουσείο Μια μεταβυζαντινή εικόνα με παράσταση του αγίου Δημητρίου στο Βυζαντινό Μουσείο Μαίρη ΑΣΠΡΑ-ΒΑΡΔΑΒΑΚΗ Δελτίον XAE 13 (1985-1986), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Μαρίνου Καλλιγά (1906-1985) Σελ. 113-124 ΑΘΗΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μακεδονικά. Τομ. 31, 1998

Μακεδονικά. Τομ. 31, 1998 Μακεδονικά Τομ. 31, 1998 Οι παλαιότερες φάσεις τοιχογράφησης της Παναγίας συνοικίας Μουζεβίκη στην Καστοριά και η εξέλιξη της τοπικής εικονογραφικής παράδοσης Παϊσίδου Μελίνα 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τα φύλλα εργασίας προέρχεται εξολοκλήρου από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Διαβάζουμε: Οι Κυκλάδες οφείλουν το όνομά τους στη γεωγραφική

Διαβάστε περισσότερα

Οι τοιχογραφίες του παρεκκλησίου του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο κελλί του Αγίου Προκοπίου

Οι τοιχογραφίες του παρεκκλησίου του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο κελλί του Αγίου Προκοπίου Οι τοιχογραφίες του παρεκκλησίου του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο κελλί του Αγίου Προκοπίου Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Δελτίον XAE 20 (1998), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Δημητρίου Ι. Πάλλα (1907-1995) Σελ. 177-184

Διαβάστε περισσότερα

Ο υαλοψός (υαλουργός),αναφέρεται σε : πρώιμους βυζαντινούς κώδικες αγιολογικές μαρτυρίες μεταγενέστερα κείμενα,που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη

Ο υαλοψός (υαλουργός),αναφέρεται σε : πρώιμους βυζαντινούς κώδικες αγιολογικές μαρτυρίες μεταγενέστερα κείμενα,που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη Ο υαλοψός (υαλουργός),αναφέρεται σε : πρώιμους βυζαντινούς κώδικες αγιολογικές μαρτυρίες μεταγενέστερα κείμενα,που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη υαλουργικής δραστηριότητας στη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη. Το

Διαβάστε περισσότερα

Φορητή εικόνα της Σταυρώσεως στη μονή Μεγίστης Λαύρας Αγίου Όρους

Φορητή εικόνα της Σταυρώσεως στη μονή Μεγίστης Λαύρας Αγίου Όρους Φορητή εικόνα της Σταυρώσεως στη μονή Μεγίστης Λαύρας Αγίου Όρους Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Περίοδος Δ', Τόμος ΚΘ' (2008) Σελ. 151-158 ΑΘΗΝΑ 2008 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΦΟΡΗΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΩΣΕΩΣ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ*

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ* ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ* Ή Μονή Παντοκράτορος1, έβδομη στην ίεραρχική τάξη των Άγιορείτικων μονών, βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά τής χερσονήσου τοϋ Άθω (πίν. 1 α). Κτισμένη

Διαβάστε περισσότερα

Ο ζωγραφικός διάκοσμος του Αγίου Αθανασίου Κουστοχωρίου Ημαθίας και η σχέση του με το καστοριανό εργαστήρι

Ο ζωγραφικός διάκοσμος του Αγίου Αθανασίου Κουστοχωρίου Ημαθίας και η σχέση του με το καστοριανό εργαστήρι Ο ζωγραφικός διάκοσμος του Αγίου Αθανασίου Κουστοχωρίου Ημαθίας και η σχέση του με το καστοριανό εργαστήρι Φλώρα ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ Τόμος ΚΔ' (2003) Σελ. 257-266 ΑΘΗΝΑ 2003 Φλώρα Καραγιάννη Ο ΖΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις 5 Φεβρουαρίου 2017 «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις «Η ορθόδοξη τέχνη στην Κύπρο πέρασε από πολλές δυσκολίες, κατάφερε όμως να διατηρήσει έναν αυθεντικό χαρακτήρα, κυπριακό. Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ

Διαβάστε περισσότερα

Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ

Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Ο Μητροπολιτικός Ναός της Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας - Αμμοχώστου είναι αφιερωμένος στον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο

Διαβάστε περισσότερα

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos.

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. A. Bryer καί D. Winfield, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. Χάρτες καί σχέδια τοΰ R. Anderson, σκίτσα τής Jane Winfield, Washington, D.C.: Dumbarton Oaks Studies XX, 1985, τόμοι I καί

Διαβάστε περισσότερα

Masaccio, ο πρόωρα χαμένος ιδρυτής της Αναγέννησης

Masaccio, ο πρόωρα χαμένος ιδρυτής της Αναγέννησης Masaccio, ο πρόωρα χαμένος ιδρυτής της Αναγέννησης Εικόνα 1: Η πληρωμή του φόρου, παρεκκλήσιο Brancacci, Φλωρεντία Εικόνα 2: Η εκδίωξη από τον παράδεισο, παρεκκλήσιο Brancacci. Πριν και μετά την αποκατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία ένδυσης από φραγκικές θέσεις του νομού Ηλείας

Στοιχεία ένδυσης από φραγκικές θέσεις του νομού Ηλείας Στοιχεία ένδυσης από φραγκικές θέσεις του νομού Ηλείας Ελένη Μπαρμπαρίτσα Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ 8 ο Επιστημονικό Συμπόσιο Τομέα Αρχαιολογίας & Ιστορίας της Τέχνης Αθήνα, 14-15 Απριλίου 2011

Διαβάστε περισσότερα

Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον

Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον Καλοπαναγιώτη [Οδηγοί Βυζαντινών Μνημείων της Κύπρου], Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου Ιερά Μητρόπολις Μόρφου, Λευ κωσία 2007,

Διαβάστε περισσότερα

>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν.

>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν. . ίέ ι;κ ί ν. f >.. - i V. ;ΐ \ i i ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ 026000265336 i- ψ,. Ϊ 1». ί 1 ι ] Iτ I V.. ' ν' ;. V! 1 ] * /.. > ' > : ' >7' ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΚΑΤΣΕΛΑΚΗ JJ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ Υ Μ ΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΩΝ ΤΕΧΝΏΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Μάθημα: Τεχνολογία Υλικών. Όνομα: Νικόλαος Καρναμπατίδης ΑΕΜ:438

ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΩΝ ΤΕΧΝΏΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Μάθημα: Τεχνολογία Υλικών. Όνομα: Νικόλαος Καρναμπατίδης ΑΕΜ:438 ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΩΝ ΤΕΧΝΏΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μάθημα: Τεχνολογία Υλικών Όνομα: Νικόλαος Καρναμπατίδης ΑΕΜ:438 Εξάμηνο: 8 ο (εικ.1) Νίκη της ΣαμοθράκηςParis, Musée du Louvre Φθορά:

Διαβάστε περισσότερα

Υλικά, Γραμμές και Τεχνικές στο Ελεύθερο Σχέδιο

Υλικά, Γραμμές και Τεχνικές στο Ελεύθερο Σχέδιο Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Α Υλικά, Γραμμές και Τεχνικές στο Ελεύθερο Σχέδιο Σκοπός Σκοπός του κεφαλαίου αυτού είναι να γνωρίσουν οι μαθητές τα υλικά που χρειάζονται για το ελεύθερο σχέδιο και τον τρόπο που θα τα

Διαβάστε περισσότερα

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Επιμέλεια έκθεσης Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, Νίκος Μπονόβας Mε την περιοδική έκθεση «Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας»

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγία Θέκλα Βρίσκεται 7χλμ νότια από το κέντρο της Σωτήρας.

Διαβάστε περισσότερα

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Το περίτεχνο τέμπλο του Αγίου Γεωργίου με τα πλευρικά τμήματά του Α Ν Α Δ Ε Ι Ξ Η Τ Ω Ν Μ Ε Τ Α Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ν Ω Ν Μ Ν Η Μ Ε

Διαβάστε περισσότερα

Πρώιμη κρητική εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην μονή Ιβήρων

Πρώιμη κρητική εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην μονή Ιβήρων Πρώιμη κρητική εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην μονή Ιβήρων Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Περίοδος Δ', Τόμος ΚΗ' (2007) Σελ. 193-202 ΑΘΗΝΑ 2007 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΠΡΩΙΜΗ ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη : Χρονολόγηση. Γεωγραφικός εντοπισμός IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Περίληψη : Χρονολόγηση. Γεωγραφικός εντοπισμός IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Περίληψη : Στο κάτω δυτικό παρεκκλήσιο του συγκροτήματος του Αγίου Σάββα στην Τραπεζούντα σώζονταν δύο στρώματα τοιχογραφιών που αντιστοιχούσαν σε δύο περιόδους διακόσμησης. Το πρώτο στρώμα κάλυπτε τους

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλαδική τέχνη και σύγχρονη αφηρημένη τέχνη

Κυκλαδική τέχνη και σύγχρονη αφηρημένη τέχνη ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Κυκλαδική τέχνη και σύγχρονη αφηρημένη τέχνη Νάγια Οικονομίδου 2014-2015 1 Περιεχόμενα Πρόλογος...3 1. Γνωρίσματα Κυκλαδικής Τέχνης...4 Πτυόσχημα ειδώλια.5 Βιολόσχημα ειδώλια 6

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο: Απόστολος Μαντάς. Θέση: Επίκουρος καθηγητής. Γνωστικό Αντικείμενο: Βυζαντινή Αρχαιολογία και Τέχνη.

Ονοματεπώνυμο: Απόστολος Μαντάς. Θέση: Επίκουρος καθηγητής. Γνωστικό Αντικείμενο: Βυζαντινή Αρχαιολογία και Τέχνη. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ονοματεπώνυμο: Απόστολος Μαντάς Πατρώνυμο: Γεώργιος Τόπος γέννησης: Αθήνα Θέση: Επίκουρος καθηγητής Γνωστικό Αντικείμενο: Βυζαντινή Αρχαιολογία και Τέχνη Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνα Παναγίας Γλυκοφιλούσας του 18ου αιώνα στη Βέροια. Μετάπλαση του θέματος μιας βυζαντινής εικόνας του 14ου αιώνα

Εικόνα Παναγίας Γλυκοφιλούσας του 18ου αιώνα στη Βέροια. Μετάπλαση του θέματος μιας βυζαντινής εικόνας του 14ου αιώνα Εικόνα Παναγίας Γλυκοφιλούσας του 18ου αιώνα στη Βέροια. Μετάπλαση του θέματος μιας βυζαντινής εικόνας του 14ου αιώνα Χρυσάνθη ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΣΙΟΥΜΗ Τόμος ΚΣΤ' (2005) Σελ. 381-388 ΑΘΗΝΑ 2005 Χρυσάνθη Μαυροπούλου-Τσιούμη

Διαβάστε περισσότερα

Αρνητική απάντηση για τέλεση Θείας Λειτουργίας στα Κατεχόμενα- Υπό κατάρρευση Ναοί- Θέλουν να κάνουν Ιστορική Μονή Τέμενος

Αρνητική απάντηση για τέλεση Θείας Λειτουργίας στα Κατεχόμενα- Υπό κατάρρευση Ναοί- Θέλουν να κάνουν Ιστορική Μονή Τέμενος 11/04/2019 Αρνητική απάντηση για τέλεση Θείας Λειτουργίας στα Κατεχόμενα- Υπό κατάρρευση Ναοί- Θέλουν να κάνουν Ιστορική Μονή Τέμενος Αυτοκέφαλες Εκκλησίες / Εκκλησία της Κύπρου Αρνητική ήταν η απάντηση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΗ. Ύψος: 20cm Διάμ. σώματος: 10,5cm. Πορσελάνη. αγγείο, τύπου «Τσαγερό», από λευκή πορσελάνη με. Χίου.

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΗ. Ύψος: 20cm Διάμ. σώματος: 10,5cm. Πορσελάνη. αγγείο, τύπου «Τσαγερό», από λευκή πορσελάνη με. Χίου. ΕΚΘΕΜΑΤΑΑ ΤΗΣ ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΕΝΑΛΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ 1. Ισρικό Ναυάγιο ΑΕ ΘΕΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 88/22-18 1,5ν.μ. Κλεισύ σχήμας αγγείο, τύπου «Τσαγερό»,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΠΛΑΝΟ 2 ΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΠ 12, 2007-2008 ΘΕΜΑ: «Είναι γενικώς αποδεκτό ότι η τέχνη του Βυζαντίου διατήρησε διαχρονικά δεσμούς με την αρχαιοελληνική παράδοση είτε από την άποψη της θεματολογίας είτε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. Το έργο και η εποχή του Θεοφάνη

ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. Το έργο και η εποχή του Θεοφάνη ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Το έργο και η εποχή του Θεοφάνη ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γενικά για την Κρητική σχολή 3 Τεχνοτροπία 5 Εικόνες.9 Πηγές, συνεργασία, επικοινωνία 13 2 Γενικά για την Κρητική Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΤΕΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΥΛ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ «ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ» ΚΑΙ «ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ»

ΚΑΡΤΕΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΥΛ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ «ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ» ΚΑΙ «ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ» ΚΑΡΤΕΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΥΛ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ «ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ» ΚΑΙ «ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ» Επιμέλεια: Δρ. Αργύρης Θεοδοσίου, Εκπαιδευτικός Φ.Α. Δρ. Χρύσα Γεράνη, Εκπαιδευτικός Φ.Α. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ A. Στυλ «Αυτοελέγχου»

Διαβάστε περισσότερα

Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα

Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Τόμος ΚΒ' (2001) Σελ. 357-364 ΑΘΗΝΑ 2001 Ε.Ν. Τσιγαρίδας ΑΓΝΩΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗ ΤΟΥ ΚΡΗΤΟΣ ΣΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ ο σκευοφυλάκειο της μονής Βαρλαάμ

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι»

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι» Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι» Υλικό για προαιρετική ενασχόληση των μαθητών πριν και μετά την επίσκεψη στο Μουσείο Ακρόπολης. Κατά την επίσκεψη της σχολικής σας ομάδας στο Μουσείο Ακρόπολης,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΧΝΗΣ Β και Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Ηρεμία, στατικότατα, σταθερότητα

ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΧΝΗΣ Β και Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Ηρεμία, στατικότατα, σταθερότητα ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΧΝΗΣ Β και Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (μάθημα κατεύθυνσης) Τι είναι η δομή και η σύνθεση ενός εικαστικού έργου. Είναι η οργάνωση όλων των στοιχείων ενός έργου σε ένα ενιαίο σύνολο με στόχο να εκφράσουν κάποια

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα A: Παλαιοχριστιανική Τέχνη (2 ος αι. αρχές 7 ου αι.) - Παλαιοχριστιανική και Προεικονομαχική Εικονογραφία. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ

Διαβάστε περισσότερα

Στρατή (1998). Εικόνες από το εκκλησιαστικό μουσείο των Σερρών: πρώτη παρουσίαση. Μακεδονικά, 31, 323-344.

Στρατή (1998). Εικόνες από το εκκλησιαστικό μουσείο των Σερρών: πρώτη παρουσίαση. Μακεδονικά, 31, 323-344. Μακεδονικά Τομ. 31, 1998 Εικόνες από το εκκλησιαστικό μουσείο των Σερρών: πρώτη παρουσίαση Στρατή Αγγελική 10.12681/makedonika.132 Copyright 1998 ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ To cite this article: Στρατή (1998). Εικόνες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Βυζαντινές προσωπογραφίες. Ανίχνευση της Βυζαντινής τεχνοτροπίας στις μορφές του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου»

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Βυζαντινές προσωπογραφίες. Ανίχνευση της Βυζαντινής τεχνοτροπίας στις μορφές του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου» ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Βυζαντινές προσωπογραφίες. Ανίχνευση της Βυζαντινής τεχνοτροπίας στις μορφές του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου» ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Δύο αμφιπρόσωπες εικόνες του Χριστού και της Παναγίας στη Ρόδο

Δύο αμφιπρόσωπες εικόνες του Χριστού και της Παναγίας στη Ρόδο Δύο αμφιπρόσωπες εικόνες του Χριστού και της Παναγίας στη Ρόδο Μυρτάλη ΑΧΕΙΜΑΣΤΟΥ-ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ Περίοδος Δ', Τόμος Λ' (2009) Σελ. 199-214 ΑΘΗΝΑ 2009 Μυρτάλη Αχειμάστου-Ποταμιάνου ΔΥΟ ΑΜΦΙΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και. Η παράσταση της Σταύρωσης στη Μονή Αγίου Νικολάου Μετσόβου

Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και. Η παράσταση της Σταύρωσης στη Μονή Αγίου Νικολάου Μετσόβου Εύη Σαμπανίκου Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Η παράσταση της Σταύρωσης στη Μονή Αγίου Νικολάου Μετσόβου Η καταγωγή και εξέλιξη του εικονογραφικού

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία

Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Λακωνίας. Το όνομα «Μονεμβασιά» προέρχεται από τις λέξεις «Μόνη Έμβασις»

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία της Μάκρης

Βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία της Μάκρης Βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία της Μάκρης Στρατηγικής σημασίας η θέση της Μάκρης / Κατοικήθηκε από την αρχαιότητα Οικισμός με διαρκή ανθρώπινη παρουσία από τα νεολιθικά χρόνια Ορατά στο κέντρο της σημερινής

Διαβάστε περισσότερα

Γ-1. Ανήκει στη Διακήρυξη Υπ αριθμό 07/16 ΣΝΔ από ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

Γ-1. Ανήκει στη Διακήρυξη Υπ αριθμό 07/16 ΣΝΔ από ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Γ-1 Ανήκει στη Διακήρυξη Υπ αριθμό 07/16 ΣΝΔ από 22-07 -2016 Παράρτημα ΓΑΛΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ν-2122 Β ΕΚΔΟΣΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2006 ΕΙΔΟΣ : ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ ΛΕΥΚΟ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ Τα πουκάμισα θα είναι καινούργια. Θα δηλώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Καλογερόπουλος (MA) in Archaeology and Heritage

Κ. Καλογερόπουλος (MA) in Archaeology and Heritage Κ. Καλογερόπουλος (MA) in Archaeology and Heritage Στο παρόν δοκίμιο θα επιχειρήσουμε να δούμε συνοπτικά ένα σημαντικό τομέα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής καλλιτεχνικής παραγωγής, τις φορητές εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

Ο ζωγράφος Φράγγος Κονταρής (πίν. 114)

Ο ζωγράφος Φράγγος Κονταρής (πίν. 114) Ο ζωγράφος Φράγγος Κονταρής (πίν. 114) Μανόλης ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ Δελτίον XAE 5 (1969), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Δημητρίου Ευαγγελίδη (1888-1959) Σελ. 299-302 ΑΘΗΝΑ 1969 Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΦΡΑΓΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΗΣ (ΠΙΝ. 114)

Διαβάστε περισσότερα

- 1 - Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) Ελληνικά

- 1 - Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) Ελληνικά - 1 - Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) Ελληνικά - 2 - Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) Ο ναός κάποτε ήταν μέρος του μοναστηριού, αφιερωμένος στον Τίμιο Σταυρό,

Διαβάστε περισσότερα

Παπαζώτος (1979). Το έργο ενός ανώνυμου ζωγράφου στη Βέροια. Μακεδονικά, 19, 168-194.

Παπαζώτος (1979). Το έργο ενός ανώνυμου ζωγράφου στη Βέροια. Μακεδονικά, 19, 168-194. Μακεδονικά Τομ. 19, 1979 Το έργο ενός ανώνυμου ζωγράφου στη Βέροια Παπαζώτος Θανάσης Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσ/νίκης 10.12681/makedonika.455 Copyright 1979 Θανάσης Παπαζώτος To cite this article:

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες από το αρχικό τέμπλο του ναού της Υπαπαντής στη Θεσσαλονίκη. Ανασύνθεση ενός συνόλου του 16ου αιώνα

Εικόνες από το αρχικό τέμπλο του ναού της Υπαπαντής στη Θεσσαλονίκη. Ανασύνθεση ενός συνόλου του 16ου αιώνα Εικόνες από το αρχικό τέμπλο του ναού της Υπαπαντής στη Θεσσαλονίκη. Ανασύνθεση ενός συνόλου του 16ου αιώνα Νικόλαος ΣΙΩΜΚΟΣ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 321-334 ΑΘΗΝΑ 2006 Νικόλαος Δ. Σιώμκος ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα