Tα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πνίεζεο ηνπ Καβάθε

Transcript

1 Tα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πνίεζεο ηνπ Καβάθε -πεδνινγηθφο ηφλνο - ζπκβνιηθή ρξήζε ηζηνξηθψλ πξνζψπσλ, γεληθφηεξα ρξήζε ζπκβφισλ -ξεαιηζκφο, παξαζηαηηθφηεηα -αθξηβφινγε έθθξαζε - ηδηφηππε γιψζζα: ε νκηινπκέλε ηεο παξνηθίαο ηεο Αιεμάλδξεηαο, θαηά βάζε δεκνηηθή κε ζηνηρεία ιφγηα, επηηεδεπκέλνπο ηχπνπο αιιά θαη πνιίηηθνπο ηδησκαηηζκνχο, πρλή ρξήζε αληηπνηεηηθψλ, θαζεκεξηλψλ ιέμεσλ - ιεπηή εηξσλεία - ιηηφηεηα εθθξαζηηθψλ κέζσλ - απνπζία ιπξηζκνχ - ππαηληθηηθφηεηα - ρξήζε πνηεηηθνχ πξνζσπείνπ -δηδαθηηζκφο -ζεαηξηθφηεηα( αηκφζθαηξα, ζθεληθφ) -δξακαηηθφηεηα (ηα πνηήκαηα ηνπ Καβάθε, φπσο ηα πνηήκαηα ηνπ Όκεξνπ θαη ηνπ Γάληε, αλαπαξηζηνχλ «ηελ αλζξψπηλε δξάζε θαη ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά» είλαη γεκάηα απφ έλα πιήζνο αλζξψπσλ θαη δξακαηηθψλ θαηαζηάζεσλ πνπ παξάγνπλ ζπγθίλεζε.) - θηινζνθηθή δηάζεζε - αίζζεζε ηνπ ηξαγηθνχ -ειεχζεξνο ζηίρνο, κε ραζκσδίεο θαη ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηε ζηίμε θαη ζηηο παχζεηο -Σερλνηξνπηθέο επηξξνέο απφ ηνλ παξλαζζηζκφ( αθξηβνινγία, έκπλεπζε απφ ηελ ηζηνξηθή παξάδνζε), ηνλ ζπκβνιηζκφ( ρξήζε ζπκβφισλ, ππνβιεηηθφηεηα, νλεηξνπφιεζε), ξεαιηζκφ ( επηκνλή ζηε ιεπηνκέξεηα ) -ζην ηέινο πνιιψλ πνηεκάησλ ηνπ επηθπιάζζεη έλα απξνζδφθεην μάθληαζκα, πνπ θάλεη ηνλ αλαγλψζηε λα αλαδεηήζεη ηελ αηηηνιφγεζή ηνπ, θαη σο εθ ηνχηνπ λα έξζεη ζε κηα δηαινγηθή ζπδήηεζε κε ηνλ πνηεηή. Ο ίδηνο ν πνηεηήο έρεη δηαρσξίζεη ην έξγν ηνπ ζηελ «πξώηκε» θαη ζηελ «ώξηκε» πεξίνδν, πηνζεηψληαο πσο ην 1911 απνηειεί ηελ θχξηα δηαρσξηζηηθή γξακκή. Ο Γαξείνο αλήθεη ζηα πνηήκαηα ηεο ψξηκεο πεξηφδνπ, ηα νπνία ζπλνιηθά έρνπλ θάπνηα δηαθξηηά ραξαθηεξηζηηθά ζπγθξηλφκελα κε απηά ηεο πξψηκεο πεξηφδνπ. Γηαθξηηηθά γλσξίζκαηα ηεο ψξηκεο πνίεζεο ηνπ Καβάθε: - ξεαιηζκφο

2 -απνπζία παξνκνηψζεσλ -αληηθαηηθφηεηα - γεληθή ραιάξσζε ηεο κεηξηθήο κνξθήο - άδειε εηξσλεία -ιφγνο δηακεζνιαβεκέλνο απφ ηζηνξηθφ ή κπζνπιαζηηθφ ραξαθηήξα - ακθηζεκία -αηζζεηηθή απφζηαζε ηνπ πνηεηή απφ ην πνίεκα, ειαρηζηνπνίεζε ηνπ πξνζσπηθνχ ζηνηρείνπ -βησκέλε εκπεηξία -πιάγηα, έκκεζε ή δξακαηηθή παξνπζίαζε Ο ΚΑΒΑΦΗ ΚΑΙ Η ΙΣΟΡΙΑ Ο Καβάθεο είλαη θαη εμνρήλ πνηεηήο αλαγλψζηεο αγαπνχζε πνιχ ηελ ηζηνξία θαη πνιιά πνηήκαηά ηνπ, πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο «ηζηνξηθά»,εκπλένληαη απφ απηήλ. Ζ ηδηνηππία ηεο πνίεζεο ηνπ Καβάθε έγθεηηαη ζην φηη έρεη εθθξάζεη ηνλ πνηεηηθφ ηνπ θφζκν κε ζχκβνια πνπ αληιεί απφ ηελ ηζηνξία, αιιά θαη απφ ηε κπζνινγία. Αληιεί, θαηά πξνηεξαηφηεηα, ηα ζέκαηα ησλ ηζηνξηθψλ ηνπ πνηεκάησλ, ρξνληθά απφ ηελ πεξίνδν ηεο χζηεξεο αξραηφηεηαο, ηελ ειιεληζηηθή θαη ξσκατθή επνρή γεσγξαθηθά, απφ ηελ επξχηεξε πεξηνρή φπνπ εθηείλνληαη ηα ειιεληζηηθά θξάηε ησλ δηαδφρσλ ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ. Απηφο ν θαηλνχξηνο θφζκνο, κε ηελ παλζπεξκία ησλ ιαψλ πνπ ηνλ απαξηίδνπλ, αληηπξνζσπεχεη κηα θνξπθαία ζηηγκή ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ σο παξάγνληα πνπ δηακνξθψλεη ηελ ηζηνξία. Ο αιεμαλδξηλφο Καβάθεο αηζζάλεηαη θιεξνλφκνο απηνχ ηνπ θφζκνπ θη επηρεηξεί λα ηνλ εξκελεχζεη κε πνηεηηθά κέζα. Μέζα απφ ηελ επηινγή ηππηθψλ αλζξψπηλσλ θαηαζηάζεσλ, ν πνηεηήο θέξλεη ηα ηζηνξηθά ή ςεπδντζηνξηθά πξφζσπα ηεο άιιεο επνρήο πην θνληά καο θαη ηα θάλεη λα θαληάδνπλ νηθεία, ζα λα θπθινθνξνχλ αλάκεζά καο. Ο θφζκνο ηνπ Καβάθε είλαη- θαηά βάζε - ν Αιεμαλδξηλφο θφζκνο ηεο παξαθκήο. ηα πνηήκαηα δελ ζπλαληνχκε ηελ αξραία δφμα, ηελ ηζηνξία ησλ πξσηαγσληζηψλ. Αθφκε θη φηαλ αλαθέξεηαη ζε ζηξαηεγνχο θαη απηνθξάηνξεο, πξσηαγσληζηέο δελ είλαη ηα ζεκαίλνληα πξφζσπα ηνλ θχξην ξφιν ζηα πνηήκαηα δηαδξακαηίδεη ε κνίξα, ην αλαπφθεπθην, ην αζήκαλην, ή ε ζπγθπξία. Δπίζεο ζα πξέπεη λα πξνζέμνπκε ηδηαίηεξα ηε ιεηηνπξγία ησλ ηζηνξηθψλ αλαθνξψλ ηνπ: α) κέζα απφ ηελ ηζηνξηθφηεηα ησλ πνηεκάησλ ηνπ εθθξάδεη επθνιφηεξα πξνζσπηθά βηψκαηα, αδηέμνδα ή αγσλίεο έρνληαο εμαζθαιίζεη κηα ζθελνζεζία θαηαζηάζεσλ, έλα ηζηνξηθφ πιαίζην. Ζ εθκεηάιιεπζε ηεο ηζηνξίαο ζηα πνηήκαηα ηνπ έρεη σο ζηφρν λα απνπξνζσπνπνηήζεη ηα βηψκαηα ηνπ πνηεηή, λα απνθξχςεη ην πνηεηηθφ εγψ, ψζηε λα απειεπζεξσζεί ν πνηεηήο θαη λα κηιήζεη, λα θξίλεη ειεχζεξα πίζσ απφ ην πξνζσπείν ηνπ ηζηνξηθνχ πξνζψπνπ β) Σελ θίλεζε ηεο Ηζηνξίαο θαη ηελ αλζξψπηλε πεξηπέηεηα ν Καβάθεο ηελ αληηιακβάλεηαη αλαζηνραζηηθά, ζαλ κηα αηέξκνλε αιπζίδα ιαζψλ θαη ζηνραζηηθψλ αλαπξνζαξκνγψλ. γ) ε Ηζηνξία πνπ πεξηγξάθεη ζηα πνηήκαηά ηνπ, γίλεηαη εξκελεπηηθφ θιεηδί γηα λα θαηαλνήζνπκε ηε δηθή καο επνρή, γηα λα εμαζθαιίζνπκε ζπλείδεζε ησλ

3 αθαλψλ παξαγφλησλ πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηε δσή καο θαη ηε ζέζε καο κέζα ζηνλ θφζκν. Καη αληίζηξνθα, ε δηθή καο εκπεηξία δσήο γίλεηαη, κε ηε ζεηξά ηεο, εξκελεπηηθφ θιεηδί, γηα λα θαηαλνήζνπκε ην ήζνο θαη ην πλεχκα ηεο καθξηλήο εθείλεο επνρήο δ) Οη αλαθνξέο ζηα ηζηνξηθά πξφζσπα, ζηελ θαβαθηθή πνίεζε, δελ απνηεινχλ κηα επηζηξνθή ζην παξειζφλ, κηα νπηαζηαθή αλαπφιεζε, αιιά είλαη ε πξνέθηαζε θαη αληηθεηκεληθνπνίεζε ηνπ ζπλαηζζήκαηνο ηνπ Καβάθε, ην νπνίν είλαη ζχγρξνλν. ε) Γηαιέγνληαο ζηαζεξά ν πνηεηήο σο πιαίζην ησλ ηζηνξηθψλ ηνπ πνηεκάησλ επνρέο θξίζεο θαη παξαθκήο, φπνπ ε εμνπζία θαη ηα πξφζσπά ηεο δνθηκάδνληαη, δελ θάλεη ηίπνηε άιιν απφ ηα λα θαηαδεηθλχεη κηα δηαξθή ηζηνξηθή θαη πνιηηηθή θξίζε πνπ θζάλεη κέρξη θαη ηηο εκέξεο πνπ ν ίδηνο γξάθεη Σε θηινζνθηθή ηνπ δηάζεζε απέλαληη ζηελ ηζηνξία (ηελ απνθαιχπηεη ν Καβάθεο ζην πνίεκα «Ο Γαξείνο», φπνπ εηξσλεχεηαη απφ ηελ αξρή ηελ ηζηνξηθφηεηα ηνπ πνηήκαηφο ηνπ θαη ηηο ηζηνξηθέο ιεπηνκέξεηεο κέζσ ησλ νπνίσλ θαιείηαη ν πνηεηήο Φεξλάδεο -πξνζσπείν ηνπ Καβάθε- λα γξάςεη έλα επηθφ πνίεκα. Γξήγνξα ινηπφλ θαη θνπξαζκέλνο απφ ηηο ηζηνξηθέο ιεπηνκέξεηεο, ν πνηεηήο αληηπαξαβάιιεη ζε απηέο ηε θηινζνθία («Αιι' εδψ ρξεηάδεηαη θηινζνθία»), ε νπνία θαη ζα ηνλ απαζρνιήζεη κέρξη ην ηέινο ηνπ πνηήκαηνο. «ην «Γαξείν» ην πνίεκα δελ απνξξνθά απιψο έλα κηθξφ πνζνζηφ ηζηνξηθήο χιεο πνπ ζπζζσκαηψλεηαη θαη, ελδερνκέλσο, ράλεηαη ή απνδπλακψλεηαη κέζα ζε άιια, πην ηζρπξά, πνηεηηθά ζηνηρεία. πκβαίλεη αθξηβψο ην αληίζεην. Ζ ηζηνξηθή δειαδή χιε γίλεηαη ε θπξίαξρε θξνχζηα πνπ επηθαιχπηεη θαη ζθεπάδεη ην πνίεκα ζε νιφθιεξε ηελ έθηαζή ηνπ. Απηή, αθξηβψο, ε νιηθή επηθάιπςε ηνπ πνηήκαηνο απφ ηελ ηζηνξηθή θξνχζηα, δεκηνπξγεί ζπλζήθεο ζεκαηηθήο απφθξπςεο.» Πξαγκαηνινγηθά, ηζηνξηθά ζηνηρεία ηνπ πνηήκαηνο θαη ηεο επνρήο ηνπ Καβάθε Σν πνίεκα «Ο Γαξείνο» γξάθηεθε απφ ηνλ Καβάθε ην 1917 θαη δεκνζηεχηεθε ην 1920.Δίλαη ε επνρή πνπ ε Διιάδα κπήθε ζηνλ Α Παγθφζκην Πφιεκν ζην πιεπξφ ησλ Αγγινγάιισλ.Ο Καβάθεο θαη νη ππφινηπνη εξγαδφκελνη ζηελ εηαηξεία Αξδεχζεσλ πηέζηεθαλ λα ππνγξάςνπλ ππέξ ηνπ θηλήκαηνο ηεο Θεζζαινλίθεο ( ηνπ νπνίνπ εγέηεο ήηαλ ν Δι.Βεληδέινο ) πνπ δεηνχζε ηελ έμνδν ηεο Διιάδαο ζηνλ πφιεκν ζην πιεπξφ ησλ Αγγινγάιισλ. Ο Καβάθεο αλ θαη θηινβαζηιηθφο, ππνρψξεζε, ππέγξαςε πξνζσξηλά κφλν, αθνχ αξγφηεξα παξαηηήζεθε - θαη πήξε σο αληάιιαγκα πξναγσγή θαη αχμεζε κηζζνχ απηή ε αλαληηζηνηρία αλάκεζα ζηελ πξνζσπηθή ηδενινγία θαη ηελ πνιηηηθή αλαγθαηφηεηα πνπ ηνλ πίεδε, δπζαξέζηεζε πνιχ ηνλ πνηεηή, πνπ κέζα απφ ην πνίεκα αλαξσηηέηαη : -γηα ηε ζρέζε ηνπ θαιιηηέρλε κε ηελ εμνπζία, - γηα ηελ πνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη ηελ επηξξνή ηεο απφ ηελ ερζξηθή πξαγκαηηθφηεηα πνπ βηψλεη ν πνηεηήο, γηα ηε ζρέζε πνίεζεο θαη ηζηνξίαο -γηα ηελ αλεμαξηεζία ηεο ηέρλεο θαη ηε δπλαηφηεηα λα κέλεη ν θαιιηηέρλεο αλεπεξέαζηνο απφ ηηο επηηαγέο ησλ εμσηεξηθψλ ζπλζεθψλ θαη ησλ ηζηνξηθψλ ζπγθπξηψλ

4 -γηα ηελ νπζηαζηηθή θαη φρη σθειηκηζηηθή ππεξέηεζε ηεο Σέρλεο Φεξλάδεο: πνηεηηθφ πξνζσπείν ηνπ Καβάθε, θαληαζηηθφ δεκηνχξγεκα, Καππαδφθεο πνηεηήο ( εμειιεληζκέλνο Πέξζεο θαη άιινπο ), έλαο απφ ηνπο πνιινχο απινθφιαθεο πνηεηέο ηνπ βαζηιηά Μηζξηδάηε. Πξφθεηηαη γηα πξφζσπν πνπ ην έπιαζε ε θαληαζία ηνπ πνηεηή, πιαζηφ δειαδή, αιιά ηνπνζεηεκέλν ζε πεξηβάιινλ θαη ζε ζπλζήθεο απφιπηα ηζηνξηθέο. Σν φλνκά ηνπ,ίζσο, παξαπέκπεη ζην φλνκα ηνπ γηνχ ηνπ Μηζξηδάηε, Φαξλάθε πνπ αξγφηεξα ηνλ πξφδσζε ζηνλ Πνκπήην( φπσο αληίζηνηρα «πξφδσζε» ν Φεξλάδεο ηνλ Μηζξηδάηε), ή ζηνλ ίδην ηνλ Καβάθε ( νη αλαγξακκαηηζκνί ζηελ θαβαθηθή πνίεζε είλαη ζπρλνί, άιινηε ξεηνί- ηαπηνινγηθνί θαη άιινηε ππφξξεηνη - θξππηνγξαθηθνί πξφθεηηαη γηα ηελ τετνική της απόκρσυης: θαξλαθηο θαβαθηο Mηζξηδάηεο ν Σ, ν Eππάησξ, ( π.x.), Ο Μηζξηδάηεο Σ Δππάησξ, πξσηφηνθνο γηνο ηνπ Μηζξηδάηε Δ Δπεξγέηε, βαζηιηά ηνπ Πφληνπ, θαη ηεο Λανδίθεο, θφξεο ηνπ Αληηφρνπ Γ Δπηθαλνχο βαζηιηά ησλ ειεπθηδψλ, ήηαλ κφιηο 12 ρξνλψλ φηαλ πέζαλε ν παηέξαο ηνπ. Ζ παξνπζία ηνπ αλήιηθνπ Μηζξηδάηε ζηε βαζηιηθή απιή ζεσξήζεθε αλεπηζχκεηε, θαζψο ε θηιφδνμε κεηέξα ηνπ Λανδίθε επηζπκνχζε λα δηαηεξήζεη ηελ εμνπζία γηα ηνλ εαπηφ ηεο θαη γηα ηνλ επίζεο αλήιηθν γην ηεο Μηζξηδάηε Υξεζηφ. Ο Μηζξηδάηεο ζα πεξηπιαλεζεί γηα ηα επφκελα επηά ρξφληα ζηελ χπαηζξν, φπνπ ζα ζθιεξαγσγεζεί θαη ζα ζπλεζίζεη κάιηζηα ηνλ νξγαληζκφ ηνπ ζηε ιήςε δειεηεξίσλ, ψζηε λα κελ είλαη δπλαηή ε κε απηφλ ηνλ ηξφπν δνινθνλία ηνπ. Δπηζηξέθνληαο ζηε ηλψπε ζα θαηνξζψζεη λα θαηαιάβεη ηελ εμνπζία, παξακεξίδνληαο πιήξσο ιίγν θαηξφ αξγφηεξα ηε κεηέξα ηνπ, ε νπνία θαη ζα πεζάλεη ζηε θπιαθή. Παξφκνηα ηχρε είρε θαη ν αδεξθφο ηνπ γηα ηνλ νπνίν εηθάδεηαη πσο εθηειέζηεθε θαζ ππφδεημε ηνπ Μηζξηδάηε. Ο Μηζξηδάηεο αληινχζε ηελ θαηαγσγή ηνπ απφ ηε δπλαζηεία ησλ Αραηκεληδψλ είηε κέζσ ηνπ Κχξνπ Β είηε κέζσ ηνπ Γαξείνπ Α. Ο Μηζξηδάηεο ζέινληαο λα επεθηείλεη ηελ θπξηαξρία ηνπ θξάηνπο ηνπ ζηηο γχξσ πεξηνρέο ζα έξζεη ζε ζχγθξνπζε κε ηνπο Ρσκαίνπο μεθηλψληαο απφ ην 89 π.υ. κηα ζεηξά πνιέκσλ ελαληίνλ ηνπο, νη νπνίνη έκεηλαλ γλσζηνί σο νη κηζξηδαηηθνί πφιεκνη. ηηο ζπγθξνχζεηο απηέο ν Μηζξηδάηεο ζεκείσζε αξθεηέο λίθεο, ηα απνηειέζκαηα ησλ νπνίσλ ππήξμαλ σζηφζν βξαρχβηα. Σν πνίεκα ηνπνζεηείηαη πηζαλφηαηα ζην πιαίζην ηνπ ηξίηνπ κηζξηδαηηθνχ πνιέκνπ (74-63 π.υ.), θαηά ηε ιήμε ηνπ νπνίνπ ν Μηζξηδάηεο, αλ θαη εηηεκέλνο απφ ην χιια θαη ηνλ Πνκπήην, είρε θαηνξζψζεη λα επαλαθηήζεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ θξάηνπο ηνπ. Ζ πιήξεο ζπληξηβή θαη ν ζάλαηνο ηνπ Μηζξηδάηε ζα επέιζνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηέηαξηνπ κηζξηδαηηθνχ πνιέκνπ (66-63 π.υ.), κε ην ξσκατθφ ζηξαηφ λα βξίζθεηαη ππφ ηελ εγεζία ηνπ Γλάηνπ Πνκπήηνπ. Γλσζηέο νη ζηξαηεγηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο, ρσξίο ην θξαγκφ θακηάο εζηθήο πξνθαηάιεςεο, γλσζηή θαη ε γισζζνκάζεηά ηνπ( κηινχζε 22 γιψζζεο! ) θαη ν εζηζκφο ηνπ ζηα δειεηήξηα (ν εζηζκφο απηφο ηνλ αλαγθάδεη, φηαλ ζέιεη ηελ χζηαηε ζηηγκή λα απηνθηνλήζεη, λα θαηαθχγεη ζην ζπαζί ελφο Kέιηε κηζζνθφξνπ ηνπ.) Θεσξνχζε ηνλ Γαξείν πξφγνλφ ηνπ, θαη ε δσή ηνπ είρε πνιιέο νκνηφηεηεο κε εθείλνπ: βηαηφηεηεο θαη ξαδηνπξγίεο γηα ηελ θαηάιεςε ηνπ ζξφλνπ, επεθηαηηθή πνιηηηθή θιπ

5 Γαξείνο Τζηάζπνπ: Ο Γαξείνο Α ήηαλ γηνο ηνπ αηξάπε ηεο Παξζίαο Τζηάζπε θαη θαηαγφηαλ απφ έλα παξαθιάδη ησλ Αραηκεληδψλ. Οη ζπλζήθεο ππφ ηηο νπνίεο αλέβεθε ζην ζξφλν ζεσξνχληαη ζθνηεηλέο θαη χπνπηεο. Όηαλ ην 522 π.υ. ν ηφηε βαζηιηάο ησλ Πεξζψλ Κακβχζεο, γηνο θαη δηάδνρνο ηνπ Κχξνπ Β, βξηζθφηαλ ζηελ Αίγππην -κε ηελ θαηάθηεζε ηεο νπνίαο επέθηεηλε ην θξάηνο ησλ Αραηκεληδψλ- μέζπαζε επαλάζηαζε ζηελ πεξζηθή απηνθξαηνξία ππφ ηνλ κάγν Gaumata. Ο κάγνο απηφο παξνπζηάζηεθε ζην ιαφ σο ν αδεξθφο ηνπ Κακβχζε, κέξδηο, δηεθδηθψληαο ηελ εμνπζία. Δληνχηνηο ν αδεξθφο ηνπ Κακβχζε είρε ήδε δνινθνλεζεί είηε απφ ηνλ ίδην ηνλ Κακβχζε είηε απφ ηνλ Γαξείν. Δπηζηξέθνληαο ν Κακβχζεο απφ ηελ Αίγππην γηα λα θαηαπλίμεη ηελ επαλάζηαζε πέζαλε, απφ θπζηθά θαζψο θαίλεηαη αίηηα. Έηζη, ν ζξφλνο ησλ Πεξζψλ έκελε νπζηαζηηθά ρσξίο δηάδνρν. Ο Γαξείνο ζα επσθειεζεί ηνπ γεγνλφηνο ζθνηψλνληαο ηνλ ππνηηζέκελν αδεξθφ ηνπ Κακβχζε, θαη εξρφκελνο γηα έλα πεξίπνπ ρξφλν ζε ζχγθξνπζε κε άιινπο πηζαλνχο δηεθδηθεηέο ηνπ ζξφλνπ, ζα εδξαηψζεη ηελ εμνπζία ηνπ επηδεηθλχνληαο άηεγθηε ζθιεξφηεηα. Ο Γαξείνο Α είλαη πην γλσζηφο ζε καο απφ ηηο επηρεηξνχκελεο εθζηξαηείεο ηνπ ελαληίνλ ησλ Διιήλσλ θαη ηελ ήηηα ηνπ εθζηξαηεπηηθνχ ηνπ ζψκαηνο ζην Μαξαζψλα ην 490 π.υ. ρεδίαζε ηελ πξψηε πεξζηθή εθζηξαηεία ελαληίνλ ησλ Διιήλσλ, κε εγέηε ην Μαξδφλην πνπ θαηέιεμε ζηελ ήηηα ησλ Πεξζψλ ζην Μαξαζψλα ην 490 πυ Μαθξηλφο απφγνλνο ηνπ Γαξείνπ εζεσξείην ν Μηζξηδάηεο, γη απηφ ν Φεξλάδεο γξάθεη έλα πκλεηηθφ, πνίεκα γηα ηνλ Γαξείν κε ζθνπφ λα θνιαθεχζεη ην Μηζξηδάηε. Ακηζόο: Πφιε ηνπ ειιεληθνχ Πφληνπ, πξσηεχνπζα ηνπ βαζηιείνπ ηνπ Μηζξηδάηε πνπ πεξηιάκβαλε θαη κεγάιν κέξνο ηεο Καππαδνθίαο. Ζ Aκηζφο πέθηεη ζηα ρέξηα ησλ Pσκαίσλ ζηα 71 π.x. Ο ηίηινο ηνπ πνηήκαηνο Καη ν Καβάθεο θαη ν Φεξλάδεο γξάθνπλ έλα πνίεκα κε ηνλ ηίηιν «Γαξείνο». Ο ηίηινο ηνπ πνηήκαηνο ηνπ Καβάθε αλαθέξεηαη ζην βαζηιηά Γαξείν θαη φρη ζην πνίεκα ηνπ Φεξλάδε ( δίλεηαη ρσξίο εηζαγσγηθά) κέζσ απηνχ ηνπ πνηήκαηνο ν Καβάθεο πξνβιεκαηίδεηαη γηα ηε ζρέζε ηεο πνίεζεο, αιιά θαη ηεο ηέρλεο γεληθφηεξα, κε ηηο επηηαγέο ηεο ηζηνξηθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Ο βαζηιηάο Γαξείνο είλαη ν θνξέαο ηεο ππεξνςίαο, ηεο αιαδνλείαο ηεο εμνπζίαο πνπ είλαη θαη ην βαζηθφ ζέκα ηνπ πνηήκαηνο. Ο Φεξλάδεο, είλαη ην πξφζσπν πνπ θαηαζθεχαζε ν Καβάθεο ψζηε λα θαηαζέζεη- εθ ηνπ αζθαινχο, απνπξνζσπνπνηψληαο ην πνηεηηθφ Δγψ - ηηο ηδέεο ηνπ, ηελ θξηηηθή ηνπ, ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ γχξσ απφ ην ζέκα. Έηζη ν Καβάθεο «αλαζέηεη» ζηνλ Φεξλάδε λα γξάςεη έλα πνίεκα κε ηνλ ηίηιν «Ο Δαξείνο», ην νπνίν κπαίλεη ζε εηζαγσγηθά. Μέζα, ινηπφλ, ζην θαβαθηθφ πνίεκα Ο Δαξείνο ππάξρεη έλα πνίεκα έκβξπν, έλα εγθηβσηηζκέλν πνίεκα,έλα πνίεκα κέζα ζην πνίεκα, θαληαζηηθφ θαη φρη πξαγκαηηθφ. Βέβαηα ζην βαζκφ πνπ ζρεηίδνληαη νη δχν πνηεηέο, Καβάθεο Φεξλάδεο ζρεηίδνληαη θαη ηα πνηήκαηά ηνπο. ( Δδψ, ίζσο είλαη ελδηαθέξνλ λα αλαθεξζεί, θαη κηα άιιε άπνςε γηα ην πνχ απεπζχλεηαη ην πνίεκα, απφ ην πεξηνδηθφ «Δθπαηδεπηηθνί πξνβιεκαηηζκνί», θαη δηαηππψζεθε απφ ηνλ Σ.Σζέθν: απηή ιέεη πσο ν Καβάθεο γξάθνληαο ην

6 «Γαξείν» αλαθέξεηαη ζηνλ Παιακά, κε ηνλ νπνίν βξίζθνληαλ ζε πνηεηηθή αληηπαιφηεηα ν Παιακάο ζπζηεκηθφο, ιπξηθφο κε έληνλν ξεηνξηζκφ ζηα πνηήκαηά ηνπ, ελψ ν Καβάθεο έλαο πνηεηήο- επαλαζηάηεο πνπ αλέηξεςε ην πνηεηηθφ θαηεζηεκέλν ηεο επνρήο ηνπ. Σν 1910 ν Παιακάο εμέδσζε ηε «Φινγέξα ηνπ βαζηιηά», ζηελ νπνία αμηνπνηεί θαη εμπκλεί ηνλ εξστζκφ ηεο Βπδαληηλήο πεξηφδνπ κε ηνλ Ηνπιηαλφ, ηνλ Φσθά, ηνλ Σζηκηζθή, κα πάλσ απ φινπο ηνλ Βνπιγαξνθηφλν, ελψ ην 1907 κε ηνλ Δσδεθάινγν ηνπ Γύθηνπ έδεημε κηα αληηβαζηιηθή δηάζεζε.ο Καβάθεο ζεσξνχζε πσο ν Παιακάο έδεημε θαηξνζθνπηθή δηαθχκαλζε ζηηο πνιηηηθέο ηνπ πεπνηζήζεηο θαη σο εθ ηνχηνπ κε ηνλ «Γαξείν» ήζειε λα επηθξίλεη ηνλ πνηεηηθφ ηνπ «αληίπαιν») Η επίδξαζε ηεο ηζηνξηθήο πξαγκαηηθόηεηαο ζηελ πνηεηηθή ζηάζε ηνπ Φεξλάδε. Η πξνζσπηθόηεηα θαη ην ήζνο ηνπ Ο Φεξλάδεο πξνβιεκαηίδεηαη γξάθνληαο έλα επηθφ- πκλεηηθφ πνίεκα γηα ην Γαξείν γηα ην πνηα ζέζε πξέπεη λα θξαηήζεη ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν πνπ θαηέιαβε ηελ εμνπζία. Να γξάςεη κε εηιηθξίλεηα απηφ πνπ ζπλέβε ( ζθφησζε ηνλ αδειθφ ηνπ γηα λα θαξπσζεί εθείλνο ηελ εμνπζία) απνδίδνληάο ηνπ ππεξνςία θαη κέζελ θαη λα δπζαξεζηήζεη ηνλ ησξηλφ βαζηιηά Μηζξηδάηε πνπ ζεσξείηαη απφγνλνο ηνπ Γαξείνπ, ή λα εμσξαΐζεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα κε ζθνπφ λα θεξδίζεη ηελ εχλνηα ηνπ βαζηιηά; Απνθαζίδεη λα γίλεη αξεζηφο ζην Μηζξηδάηε θαη λα απνθνκίζεη ην φθεινο απ απηφ σο πνηεηήο. Πξφθεηηαη ινηπφλ γηα έλαλ άλζξσπν θαηξνζθφπν θαη αηνκηζηή. Γείρλεηαη ηδηνηειήο, ιεηηνπξγεί νπνξηνπληζηηθά κε κνλαδηθφ γλψκνλα ην πξνζσπηθφ ηνπ ζπκθέξνλ. Έλαο απινθφιαθαο πνπ «μεπνπιάεη» θη απηήλ αθφκα ηελ ηέρλε ηνπ γηα λα εμαζθαιίζεη ηελ εχλνηα ηνπ ηζρπξνχ βαζηιηά θαη λα αλαδεηρηεί αλάκεζα ζηνπο αληαγσληζηέο νκφηερλνχο ηνπ πνηεηέο. Αθφκε θη φηαλ καζαίλεη ηελ έλαξμε ηνπ πνιέκνπ δελ νδχξεηαη, γηα ην θαθφ πνπ βξίζθεη ηε ρψξα ηνπ, αιιά γηαηί καηαηψλνληαη ηα ζρέδηά ηνπ. Όκσο, ν Φεξλάδεο παξαθάησ ζα αιιάμεη ζηάζε θαζψο ζα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ αιιαγή ησλ ηζηνξηθψλ, πξαγκαηηθψλ ζπλζεθψλ. Σελ αξρηθή ηνπ απνγνήηεπζε γηα ηε καηαίσζε ησλ πνηεηηθψλ ηνπ ζρεδίσλ ηελ δηαδέρεηαη ε αλαζθάιεηα γηα ηελ ηχρε ηεο πφιεο ηνπ αιιά θαη ηε δηθή ηνπ. Αλαινγίδεηαη πσο ε Ακηζφο δελ είλαη κηα αξθνχλησο νρπξσκέλε πφιε θαη νη Ρσκαίνη είλαη θξηρηόηαηνη ερζξνί.σαξάδεηαη απφ ην θφβν, θνξπθψλεηαη ην αδηέμνδφ ηνπ θαη επηθαιείηαη ηνπο ζενχο ζε κηα θνξχθσζε ηεο απφγλσζήο ηνπ ( «ζενί κεγάινη ηεο Αζίαο πξνζηάηαη, βνεζήζηε καο»).απφ απηφ ην ζεκείν ζπκπεξαίλνπκε ηελ αζηαηηθή ηνπ θαηαγσγή πνπ ππεξηζρχεη ζηε ζθέςε ηνπ, ελψ ε ειιεληθή ηνπ παηδεία κπαίλεη πηα ζην πεξηζψξην. Ζ θαβαθηθή εηξσλεία απνθνξηίδεη ηε δξακαηηθή έληαζε ησλ ζηίρσλ. «Ζ πνηεηηθή ηδέα πάεη θη έξρεηαη» φκσο, παξ φιε ηελ ηαξαρή θαη ην θαθφ. Ζ ήηηα θαη ην ηέινο ηνπ Μηζξηδάηε είλαη θνληά θαη ηψξα κπνξεί λα απνθαζίζεη, ρσξίο θφβν, λα ππεξεηήζεη ηελ πνηεηηθή ηέρλε ηνπ απφ ην δξφκν ηεο αιήζεηαο (ίζσο θαη λα ζθέθηεηαη πσο έηζη ζα θεξδίζεη ηελ εχλνηα ησλ Ρσκαίσλ πνπ πξφθεηηαη λα αλαιάβνπλ ηψξα ηελ εμνπζία ζηελ θαηαθηεκέλε ρψξα ηνπ).ο Φεξλάδεο ινηπφλ, γίλεηαη εηιηθξηλήο φηαλ ε λέα ηάμε

7 πξαγκάησλ ηνλ ζπκπαξαζχξεη, ψζηε λα εθιακβάλνπκε απηή ηελ εληηκφηεηα ηνπ σο ζπκπαξάηαμε κε απηή ηε λέα ηάμε. Πάλησο ν Φεξλάδεο μαλαγίλεηαη πνηεηήο θαη επεξεαδφκελνο απφ ην πνιεκηθφ θιίκα, πξνζαξκφδεη ηελ πνηεηηθή ηνπ ζθέςε ζε ηέηνηεο θξίζηκεο ψξεο ηαξαρήο θαη θαθνχ ε ζηνραζηηθή ηνπ ζθέςε «ζαλ θαηαλόεζη ηεο καηαηόηεηαο ησλ κεγαιείσλ» δελ ηαηξηάδεη, ελψ ν θαηαινγηζκφο ππεξνςίαο θαη κέζεο ηαηξηάδεη θαη ζην Γαξείν, θαη ζην Μηζξηδάηε θαη ζηνπο Ρσκαίνπο θαη ζε φινπο ηνπο θνξείο κηα αιαδνληθήο εμνπζίαο. Ο Καβάθεο δείρλεη λα πηζηεχεη πσο ε πνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα δελ κπνξεί λα αλαζηαιεί, αθφκε θαη θάησ απφ ηφζν αληίμνεο ζπλζήθεο, απιά ε πνηεηηθή πξάμε πξνζαξκφδεηαη, επεξεάδεηαη απφ ηνλ πεξηβάιινληα ηζηνξηθφ θαη θνηλσληθφ ρψξν. Ο Φεξλάδεο βέβαηα δελ απαιιάζζεηαη νχηε ζην ηέινο απφ ηελ «θαηεγνξία» ηνπ θαηξνζθνπηζκνχ αθνχ, φπσο ζεκεηψλεη θαη ν Γ. Βεινπδήο : «ν νπνξηνπληζηήο πνηεηήο Φεξλάδεο απνθαζίδεη λα δψζεη ζην έξγν ηνπ «γξακκή» θαζαξά αληηκηζξηδαηηθή, απφ ηε ζηηγκή πνπ δηαβιέπεη πσο ε είζνδνο ησλ Ρσκαίσλ, ησλ κειινληηθψλ αθεληηθψλ ηνπ, ζηελ Ακηζφ είλαη αλαπφθεπθηε- ν Φεξλάδεο έρεη πεξάζεη, ςπρνινγηθά θαη δηαλνεηηθά ζην ζηξαηφπεδφ ηνπο» Ο Γ. Μαξσλίηεο εθθξάδεη κηα άιιε νπηηθή: «... Δίλαη ινηπφλ ν Φεξλάδεο έλαο απιφο θφιαθαο ηεο εμνπζίαο;... Αο πνχκε θαιχηεξα πσο είλαη έλαο επαγγεικαηίαο πνηεηήο, θη φρη έλαο αληδηνηειήο ηερλίηεο, παξαδνκέλνο κφλν ζηηο επηηαγέο ηεο Μνχζαο ηνπ. Δπηηέινπο έπνο γξάθεη ν άλζξσπνο θαη είλαη γλσζηά φηη ηα έπε απφ ηα νκεξηθά αθφκε ρξφληα, αθνχγνληαη ζε βαζηιηθέο απιέο. Όηη ν Φεξλάδεο δελ είλαη έλαο απιφο θφιαθαο, ην δείρλεη θαη ε δπζθνιία πνπ ηνλ ζηακαηά: αλαξσηηέηαη γηα ηα αηζζήκαηα ηνπ Γαξείνπ, ηελ ψξα πνπ ν Πέξζεο κνλάξρεο παίξλεη ηελ εμνπζία ζηα ρέξηα ηνπ ( ) Ζ ζπκθνξά (ε είδεζε πεξί έλαξμεο ηνπ πνιέκνπ) πξνθαιεί ζηελ αξρή απνθιεηζηηθφ θαη κφλν ηα αληαλαθιαζηηθά ηνπ σο πνηεηή. Σν πξφβιεκα είλαη ζε ηειεπηαία αλάιπζε ζέκα πξνζαξκνγήο ζε κηα αδφθεηε θαη δπζάξεζηε πξαγκαηηθφηεηα. Πνηνο ηελ πεηπραίλεη εχθνια θαη ακέζσο; Σα αληαλαθιαζηηθά ινηπφλ ηνπ Φεξλάδε ιεηηνπξγνχλ θπζηθά θαη απηφκαηα: ε αηνκηθή έγλνηα ζθεπάδεη ζηελ αξρή ηελ νκαδηθή ζπκθνξά Κάπνηε επηηέινπο βγαίλεη ν Φεξλάδεο απ ην πνηεηηθφ θινπβί ηνπ, αξρίδεη λα αληηδξά ζαλ έλαο θνηλφο πνιίηεο ηεο Ακηζνχ. Σψξα κπαίλεη ζε ιεηηνπξγία ην έλζηηθην ηεο απηνζπληήξεζεο, εθθξαζκέλν κε κηα γιψζζα νκαδηθή. Αιιά ν Φεξλάδεο δελ ράλεη νιφηεια. ηνλ νίζηξν ηνπ ηνλ πνηεηηθφ κέζα ζηελ πνιεκηθή παξαδάιε. Σν κπαιφ ηνπ δνπιεχεη δηπιά: κηα κε ηα αληαλαθιαζηηθά ηνπ θνηλνχ αλζξψπνπ, κηα κε ηα αληαλαθιαζηηθά ηνπ πνηεηή. Σν πεξίεξγν είλαη πσο ηα πξψηα βνεζνχλ ηα δεχηεξα, θαη ε δπζθνιία ηεο αξρήο θαηαιήγεη ζε ηνθεηφ: «ππεξνςίαλ θαη κέζελ ζα είρελ ν Γαξείνο». Καη θιείλεη ν Γ. Μαξσλίηεο : «Ο Φεξλάδεο φκσο είλαη απφιπηα εηιηθξηλήο θαη ξεαιηζηηθφο. Έζησ θη αλ δελ ηαπηίδνληαη, Καβάθεο θαη Φεξλάδεο έρνπλ έλα θνηλό ραξαθηεξηζηηθό κεηαμύ ηνπο: δελ κπνξνύλ λα θάλνπλ πνίεζε δίρσο λα πνπλ ηελ αιήζεηα, όζν πηθξή θη αλ είλαη απηή είλαη ε ππεξνςία ηνπο, ε πην αβιαβήο κνξθή ππεξνςίαο πνπ μέξσ.»

8 Πξφθεηηαη γηα κηα πην ήπηα θξηηηθή πνπ «βιέπεη» αξρηθά ηνλ Φεξλάδε σο έλα απιφ άλζξσπν πνπ εχινγα θνηηάδεη ην ζπκθέξνλ ηνπ θαη ηειηθά ηνλ πνηεηή πνπ ππεξεηεί ηελ ηέρλε ηνπ. Ο Φεξλάδεο, σο πξνζσπείν ηνπ Καβάθε, αληηκεησπίδεηαη απφ ηνλ πνηεηή κε ζπκπάζεηα θαη επηείθεηα ν Καβάθεο είλαη ν πνηεηήο πνπ πάληα έβιεπε κε θαηαλφεζε ηηο αλζξψπηλεο αδπλακίεο γηαηί άιισζηε απηέο είλαη πνπ δίλνπλ ην ζηίγκα ηεο αλζξψπηλεο πξαγκαηηθφηεηαο θαη ν Φεξλάδεο θαη ν Καβάθεο είλαη απινί άλζξσπνη πνπ γλσξίδνπλ πφζν αηειέζθνξνο είλαη θάζε εξσηζκφο. Σν πνίεκα, ρηηζκέλν πάλσ ζην ηξίπηπρν ζρήκα ζέζε άξζε ζέζε (= ηίζεηαη ε ιεηηνπξγία ηεο πνίεζεο, αίξεηαη θαη, ηειηθά, επαλαηίζεηαη), ζπληζηά πιάγην χκλν ζηελ ηέρλε ηεο πνίεζεο πνπ ε πνιεκηθή ηαξαρή αδπλαηεί λα ηελ αθπξψζεη θαη λα ηελ θαηαξγήζεη. Ζ πνίεζε πκλείηαη σο αθαηάιπηε αμία θαη δηάξθεηα. ΥΟΛΙΑΜΟ ηηρ1-11 Ο αθεγεηήο ζπιιακβάλεη ηνλ Φεξλάδε ζηελ πην ζπνπδαία ψξα ηεο δεκηνπξγίαο. Σελ ψξα πνπ πξνζπαζεί λα βξεη ηε βαζχηεξε αηηία ησλ θηλήζεσλ θαη ηα ζπλαηζζήκαηα ησλ εξψσλ ηνπ. Ο Φεξλάδεο, επηθφο πνηεηήο, πνπ πξνζπαζεί λα εγθσκηάζεη ηνλ Γαξείν,πξφγνλν ηνπ βαζηιηά ηνπ, γηα λα απνθηήζεη ηελ εχλνηα ηνπ ηειεπηαίνπ βξίζθεηαη κπξνζηά ζε έλα δίιεκκα. Σν εξψηεκα είλαη ηη έλησζε ν Γαξείνο παίξλνληαο ηελ εμνπζία. Ζ εχινγε απάληεζε έξρεηαη ακέζσο ζηνλ Φεξλάδε.: «ππεξνςία θαη κέζε». Ακέζσο φκσο απνξξίπηεηαη γηαηί ν έπαηλνο δε ζα ζπκβηβαδφηαλ κε ηελ θαηάδεημε ηεο ππεξνςίαο ηνπ Γαξείνπ. Έηζη αλαδεηάηαη δεχηεξε ιχζε θαη πξνηηκάηαη ηνπιάρηζηνλ γηα ηελ ψξα ε θαηαλφεζε ηεο καηαηφηεηαο ησλ κεγαιείσλ. Ο Γαξείνο δειαδή, έλαο αλψηεξνο άλζξσπνο έρνληαο απηνγλσζία αιιά θαη γλψζε ηεο αλζξψπηλεο δσήο ζα θαηαιάβαηλε ηελ καηαηφηεηα ηεο εμνπζίαο, ην εθήκεξν ησλ κεγαιείσλ. Ο Φεξλάδεο αθφκα ην ζθέπηεηαη. «βαζέσο ζθέπηεηαη ην πξάγκα ν πνηεηήο» Δηξσλεία. Ο αθεγεηήο θξαηά εηξσληθή ζηάζε απέλαληη ζηνλ Φεξλάδε. Κξπθνγειά φηαλ κηιά γηα ην ζπνπδαίνλ κέξνο, φηαλ ζρνιηάδεη φηη ρξεηάδεηαη θηινζνθία, φηαλ ηνλ βιέπεη λα ζθέπηεηαη βαζέσο. Ήδε απφ ηελ αξρή δηάθεηηαη αξλεηηθά απέλαληη ζηνλ απινθφιαθα πνηεηή «ν έλδνμφο καο βαζηιεχο Γηφλπζνο θαη Δππάησξ» Απηναλαθνξηθόηεηα. Καη ην πνίεκα απηφ αλαθέξεηαη ζηε δεκηνπξγία ηεο πνίεζεο. Παξαθνινπζνχκε έλαλ πνηεηή θαζψο δηακνξθψλεη ηηο βαζηθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ έξγνπ ηνπ. Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο δεκηνπξγίαο, ε ζθέςε. Ο πνηεηήο αλαιχεη ζπλαηζζεκαηηθά ηνπο ήξσέο ηνπ θαη πξνζπαζεί λα θσηίζεη ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο. ηφρνο ηεο πνίεζεο λα θαηαδείμεη ηελ πξαγκαηηθή πιεπξά ησλ αλζξψπσλ. Σεο πξαγκαηηθήο πνίεζεο. Ο Φεξλάδεο δελ είλαη εθπξφζσπφο ηεο θαη γη απηφ ρξεζηκνπνηεί ηελ ηέρλε ηνπ γηα λα εμππεξεηήζεη ηδηνηειείο ζθνπνχο. Σελ αλάδεημή ηνπ σο πνηεηή ζηελ απιή ηνπ Μηζξηδάηε. Ο Καβάθεο ινηπφλ ζαηηξίδεη κέζσ ηνπ Φεξλάδε φινπο ηνπο πνηεηέο ηεο επνρήο ηνπ πνπ ππνβηβάδνπλ ηελ πνίεζε ζε επηειέο κέζν εμππεξέηεζεο πξνζσπηθψλ ζπκθεξφλησλ.

9 ηηρ Σν θείκελν απνθηά ζεαηξηθφηεηα αιιά θαη δξακαηηθφηεηα θαζψο ηα πξάγκαηα αιιάδνπλ. Έρνπκε πεξηπέηεηα ζηελ πινθή ηνπ κχζνπ. Δκθαλίδεηαη ν ππεξέηεο, ν νπνίνο αλαγγέιιεη ηελ είδεζε «άξρηζε ν πφιεκνο..ζχλνξα». ν πφιεκνο ζα αιιάμεη ηα ζρέδηα ηνπ πνηεηή. Ζ ηζηνξία,ε πξαγκαηηθφηεηα έξρεηαη λα ηαξάμεη ηελ πνηεηηθή εξεκία. ηηρ16-20 Απφ ην ζηηρ17 αθνχκε κάιινλ απηνχζηα ηα ιφγηα ηνπ Φεξλάδε. Τπάξρεη κφλν ην ζρφιην ηνπ αθεγεηή πνπ ζπλερίδεη ηελ εηξσληθή αληηκεηψπηζε πξνο ηνλ επηθφ δεκηνπξγφ «ν πνηεηήο κέλεη ελεφο.» κφλν πνπ ν πνηεηήο δελ αλαζηαηψλεηαη απφ ην θφβν ησλ ερζξψλ θαη ησλ δεηλψλ ηνπ πνιέκνπ. Ζ πξψηε ζθέςε ηνπ δελ έρεη λα θάλεη κε ην ζπιινγηθφ πξφβιεκα αιιά κε ηελ αλαηξνπή ησλ πξνζσπηθψλ επηδηψμεσλ. Σν αηνκηθφ πξφβιεκα ππνζθειίδεη ηε ζπιινγηθή ζπκθνξά. Ο βαζηιηάο δε ζα ελδηαθεξζεί γηα ην πνίεκά ηνπ. Μαο θάλεη εληχπσζε ν ακνξαιηζκφο ηνπ Φεξλάδε. Δίλαη δπλαηφλ λα ζθέπηεηαη ηνλ «Γαξείν» ηνπ κπξνζηά ζηε ζπκθνξά ηνπ πνιέκνπ; Ο Καβάθεο φκσο δελ επηδηψθεη λα πξνβάιιεη ηδαληθνχο ραξαθηήξεο. Ο Φεξλάδεο, θαληαζηηθφ πξφζσπν κελ, είλαη αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα ηεο θαζεκεξηλφηεηάο καο. Αλ δνχκε ηα πξάγκαηα ξεαιηζηηθά, νη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη κπξνζηά ζηε ζπκθνξά ζθεθηφκαζηε πξψηα ηνπο εαπηνχο καο θαη κεηά ίζσο ηα επξχηεξα πξνβιήκαηα. Δμάιινπ ν Φεξλάδεο έλαο απιηθφο πνηεηήο είλαη! (ν ξεαιηζκφο βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πνηεζεο ηνπ Καβάθε) Μέζα ζηνλ πόιεκν- θαληάζνπ ειιεληθά πνηήκαηα» : ν Καβάθεο γξάθεη ην δηθφ ηνπ «Γαξείν» ζηα Σνλ απαζρνιεί θη απηφλ ην ίδην εξψηεκα. Αλ ζα πξέπεη λα γξάθεη πνηήκαηα ηελ πεξίνδν ηνπ πνιέκνπ. Ζ απάληεζε δίλεηαη θαη κε ην πνίεκα θαη κέζα απφ ην ίδην ην πνίεκα. Σνλ Φεξλάδε παξ φιεο ηηο ζθέςεηο δελ ηνλ αθήλεη ε πνηεηηθή ηδέα. Δπαλέξρεηαη ζην ηέινο ηνπ πνηήκαηνο θαη δίλεη θαη ηε ιχζε ζην ζπνπδαίν κέξνο ηνπ πνηήκαηνο. Ζ απάληεζε ζην εξψηεκα ινηπφλ είλαη ζεηηθή. Να γξάθεηο πνηήκαηα αξθεί λα είλαη αιεζηλά. ηηρ Ζ επηθσλεκαηηθή θξάζε θαη νη επαλαιήςεηο εθθξάδνπλ ηελ απειπηζία ηνπ Φεξλάδε. Απειπηζία πνπ ζπλίζηαηαη ζην φηη ηα ζρέδηα ηνπ γηα αλάδεημε θαη θαηαμίσζε αιιά θαη ε επηζπκία ηνπ λα απνκνλψζεη ηνπο επηθξηηάο ηνπ αλαβάιινληαη. Πίζσ βέβαηα απφ ηα ζαπκαζηηθά θαη ηηο επαλαιήςεηο θξχβεηαη ε εηξσληθή καηηά ηνπ Καβάθε. ηηρ Ο Φεξλάδεο αληηιακβάλεηαη φηη ε αλαβνιή ησλ ζρεδίσλ ηνπ ζα θαηαιήμεη ζε πιήξε καηαίσζε. Λεηηνπξγψληαο ηψξα θαη ην έλζηηθην ηεο απηνζπληήξεζεο αιιά θαη ε ζπλαίζζεζε ηεο ζπιινγηθήο ζπκθνξάο «λα δνχκε αλ έρνπκε θαη αζθάιεηα ζηελ Ακηζφ», ν Φεξλάδεο αληηκεησπίδεη ηψξα ηηο πξαγκαηηθέο ζπλέπεηεο πνπ ζα έρεη ν πφιεκνο κε ηνπο Ρσκαίνπο. Με δφζε εηηνπάζεηαο απεπζχλεηαη ζηνπο ζενχο ηεο Αζίαο γηαηί αληηιακβάλεηαη φηη νη ερζξνί είλαη θξηθηφηαηνη, ε ρψξα ηνπ δελ είλαη νρπξσκέλε θαη νη ζπκπαηξηψηεο ηνπ δελ έρνπλ ηε δχλακε λα ηα βάιινπλ καδί ηνπο. Γηα κηα ζηηγκή δείρλεη φηη ζπλέξρεηαη. Ξερλά ηνλ εαπηφ ηνπ, ηηο θηινδνμίεο ηνπ,ζπλεηδεηνπνηεί ηε ζπκθνξά. Πάλησο ζην κπαιφ ηνπ θπξηαξρεί ε καηαίσζε ησλ ζρεδίσλ ηνπ. ηηρ Ζ ηειηθή επηινγή ηνπ Φεξλάδε ζην πξφβιεκά ηνπ είλαη ππεξνςία θαη κέζε. Τπεξνςία θαη κέζε ζα έλησζε ν Γαξείνο. Ο πφιεκνο πνπ είρε πξνθαιέζεη ην μεζηξάηηζκα απφ ηελ πνίεζε, είλαη απηφο πνπ κε ηηο ζπκθνξέο ηνπ βνεζά ηνλ πνηεηή λα δεη ην πνίεκα ηνπ ηψξα ζηηο

10 πξαγκαηηθέο ηνπ δηαζηάζεηο. Ο Φεξλάδεο επαλέξρεηαη ζηε λεθαιηφηεηα ηεο πνηεηηθήο δεκηνπξγίαο. Α» ηψξα ε πνίεζε παίξλεη ηελ πξαγκαηηθή ηεο ππφζηαζε, βξίζθεη ην ζθνπφ ηεο, αλεμάξηεηε απφ ηδηνηειείο ζθνπνχο. Β» ν Φεξλάδεο πξνζαξκφδεηαη ζηηο λέεο θαηαζηάζεηο, θαζψο αθνχ επηθξάηεζαλ νη ιεγεψλεο δελ έρεη λφεκα ν έπαηλνο ηνπ Γαξείνπ. Αθεγεηήο: ην πνίεκα δίλεηαη απφ έλαλ αθεγεηή ακέηνρν ζηελ ηζηνξία. Σελ αθεγείηαη ζε γ πξφζσπν θαη είλαη παληνγλψζηεο, αθνχ γλσξίδεη ηηο εζσηεξηθέο θαηαζηάζεηο, ηα ζπλαηζζήκαηα, ηα δηιήκκαηα ηνπ. Γη απηφ θαη βιέπνπκε ηφζν θαζαξά ηε ςπρνινγία ηνπ. Αλ κίιαγε ν Φεξλάδεο ζα ηα παξνπζίαδε ηα πξάγκαηα δηαθνξεηηθά. ην πνίεκα φκσο δηαπιέθεηαη ην πξψην κε ην ηξίην πξφζσπν. «κπνξνχκε λα ηα βγάινπκε κ απηνχο νη Καππαδφθεο» αθνχκε κ απηφ ηνλ ηξφπν ηα ιφγηα ηνπ Φεξλάδε, παξαθνινπζνχκε ην δξάκα ηνπ, κπνξνχκε έηζη λα κπνχκε ζηε ζέζε ηνπ θαη λα εξκελεχζνπκε θαιχηεξα ηε ζηάζε ηνπ. Η ΜΟΡΦΗ ΣΟΤ ΠΟΙΗΜΑΣΟ Η ΓΛΩΑ - πεδνινγηθφο ραξαθηήξαο -ρξήζε θαη εμνρήλ- ηακβηθνχ κέηξνπ - κεηξηθέο ηδηνηππίεο, φπσο ε θαηάξγεζε ή αλνξζφδνμε ρξήζε ηνκήο, ή ε παξνπζία ραζκσδηψλ (πξάγκα ν πνηεηήο, θαληάζνπ ειιεληθά, ηη αλαβνιή, λα δνχκε αλ, θη αζθάιεηα, πνηεηηθή ηδέα, πηζαλφηεξν είλαη) -απνπζία νκνηνθαηαιεμίαο, θαη γεληθά παξαβίαζε ηεο παξαδνζηαθήο πνηεηηθήο θφξκαο -Ζ νξγάλσζε ηνπ ζηίρνπ γίλεηαη κε βάζε ηε λνεκαηηθή πιεξφηεηα -ηελ πξψηε ζηξνθή πξνβάιιεηαη ε δεκηνπξγηθή δηαδηθαζία, ζηε δεχηεξε ε δξαζηεξηφηεηα δηαθφπηεηαη κε ηε δπζάξεζηε αλαγγειία, ζηελ επφκελε ν ήξσαο ζπλεηδεηνπνηεί ηελ αθχξσζε ηνπ έξγνπ ηνπ, ζηελ ηέηαξηε απνδίδνληαη ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε λέα θαηάζηαζε, ζηελ πέκπηε ν Φεξλάδεο ζπλεηδεηνπνηεί ηελ αδπλακία, ην αδηέμνδν ζην νπνίν νδεγεί ε λέα θαηάζηαζε θαη ελαπνζέηεη φιεο ηηο ειπίδεο ηνπ ζηε ζετθή βνήζεηα, ελψ ζηελ ηειεπηαία επηζηξέθεη ζηελ ππνθεηκεληθή ηνπ πξαγκαηηθφηεηα, δειαδή ηηο ηδέεο γηα ηελ πνηεηηθή ηνπ δεκηνπξγία. -ιηηφηεηα θαη νηθνλνκία ζηελ έθθξαζε(επίδξαζε ηνπ παξλαζζηζκνχ) -ιηηή θαη κεηξεκέλε ρξήζε ησλ επηζέησλ πνπ ππαηλίζζνληαη ηε ζηάζε ηνπ Καβάθε απέλαληη ζε πξφζσπα θαη αμίεο αιιά θαη εμππεξεηνχλ ην κέηξν θαη ην ξπζκφ - Δηξσλεία: ζεκαίλεη κηα δήισζε ή έλα γεγνλφο πνπ ππνλνκεχεηαη απφ ην πιαίζην ζην νπνίν εκθαλίδεηαη. Σν βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ θάζε εηξσλείαο είλαη µηα αληίζεζε αλάµεζα ζ έλα θαηλφκελν θαη ζε µηα πξαγκαηηθφηεηα ην πνίεκα έρνπκε ηε ζπκπφξεπζε, ηνλ ζπλδπαζκφ ηεο ιεθηηθήο θαη ηεο δξακαηηθήο εηξσλείαο, «ην ρψλεκα ηεο ιεθηηθήο θαη ηεο δξακαηηθήο εηξσλείαο» θαηά ηνλ Νάζν Βαγελά. Ζ ιεθηηθή εηξσλεία ππνβάιιεη λνήκαηα θαη αηζζήκαηα πνπ δε βξίζθνληαη ζηηο ιέμεηο, θαη πνπ είλαη δηαθνξεηηθά ή αληίζεηα απφ ην λφεκα πνπ απηέο εθθξάδνπλ :

11 «ην ζπνπδαίνλ κέξνο ηνπ επηθνύ πνηήκαηόο ηνπ θάκλεη».ζ ιφγηα θαηάιεμε ηνπ επηζέηνπ επηηείλεη ηελ εηξσλεία πνπ, άιισζηε, είλαη θαη εζσηεξηθή- λνεκαηηθή: ζπνπδαίν κέξνο ηεο βηνγξαθίαο ελφο βαζηιηά δελ είλαη, θπζηθά, ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν πήξε ηελ εμνπζία ( πνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ήηαλ δφιηνο θαη φρη ζπνπδαίνο ), αιιά ε πξνζθνξά ηνπ ζην ιαφ θαη ηε ρψξα ηνπ «ν έλδνμόο καο βαζηιεύο, ν Μηζξηδάηεο, Δηόλπζνο θ Εππάησξ» ( ππεξβνιηθή δηαηχπσζε πνπ, ελψ θαίλεηαη λα θνιαθεχεη ηνλ βαζηιηά, ζπγρξφλσο εηξσλεχεηαη θαη ηνλ αλήζηθν ηξφπν κε ηνλ νπνίν πήξε ηελ εμνπζία) «Aιι εδψ ρξεηάδεηαη θηινζνθία, Βαζέσο ζθέπηεηαη ην πξάγκα ν πνηεηήο» (έθδεινο εηξσληθφο ηφλνο γηα ην ςεπηνδίιεκκα ηνπ Φεξλάδε ), νη επηθσλεκαηηθέο εθθξάζεηο κε ην ζαπκαζηηθφ λα επηηείλεη ηνλ εηξσληθφ ηφλν. " ηη ζπκθνξά!, Αηπρία!" Ο Φεξλάδεο νδχξεηαη γηα ηελ καηαίσζε ησλ ηδηνηειψλ πνηεηηθψλ ηνπ ζρεδίσλ ζε κηα ζηηγκή πνπ ε παηξίδα ηνπ κε ηνλ πφιεκν θηλδπλεχεη θαη απηφ θαη κφλν ζα έπξεπε λα απνηειεί ηελ απφιπηε πξνηεξαηφηεηά ηνπ. «επίκνλα θ ε πνηεηηθή ηδέα πάεη θη έξρεηαη, ην πηζαλφηεξν είλαη, βέβαηα, ππεξνςίαλ θαη κέζελ ππεξνςίαλ θαη κέζελ ζα είρε ν Γαξείνο», ν Φεξλάδεο αλαθηά ηελ πνηεηηθή ηνπ ηδηφηεηα θαη ε λέα πξαγκαηηθφηεηα ηνπ πνιέκνπ, δίλεη ηελ ηειηθή απάληεζε ζην δίιεκκα νη επαλαιήςεηο σο ζηνηρείν εηξσλείαο : «ειιεληθά πνηήκαηα» :απνδίδεηαη ε απφγλσζε ηνπ Φεξλάδε γηα ηελ έλαξμε ηνπ πνιέκνπ αιιά ζπγρξφλσο ν Καβάθεο εηξσλεχεηαη ηελ αιαδνληθή πξνζθφιιεζε ηνπ πνηεηή ζηα πξνζσπηθά ηνπ ζρέδηα ζε κηα ηφζν δχζθνιε ζηηγκή γηα ηελ παηξίδα «ηη αλαβνιή, ηη αλαβνιή» ν Καβάθεο εηξσλεχεηαη ηελ πξφζεζε ηνπ πνηεηή λα απνθνκίζεη δφμα, θήκε θαη θνηλσληθή αλαγλψξηζε απφ ηελ πνίεζε ε επαλάιεςε ηνπ ηίηινπ «ν έλδνμόο καο βαζηιεύο, ν Μηζξηδάηεο, Δηόλπζνο θ Εππάησξ», φπνπ ν Καβάθεο εηξσλεχεηαη ηνλ Μηζξηδάηε ελψ γλσξίδνπκε ηνλ δφιην ηξφπν κε ηνλ νπνίν πήξε ηελ εμνπζία, ηψξα ζηε δπζθνιία ηνπ πνιέκνπ θαιείηαη λα απνδείμεη πσο νη ηίηινη ηνπ ηνλ αληηπξνζσπεχνπλ Η δξακαηηθή εηξσλεία πξαγκαηψλεηαη σο εμήο: Με ηελ αληίζεζε (ή θαη ζχγθξνπζε) ηεο κηαο θαηάζηαζεο κε ηελ άιιε.'αιια πηζηεχνπλ νη ήξσεο γηα ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ην πεξηβάιινλ ηνπο θη εληειψο δηαθνξεηηθή απνδεηθλχεηαη ε πξαγκαηηθφηεηα. Δπίζεο πξαγκαηψλεηαη κε ηελ αλάδεημε ηεο καηαηφηεηαο ησλ επηζπκηψλ ηνπ ήξσα αιιά θαη κε ηελ αληίζεζε αλάκεζα ζηηο πξνζέζεηο ησλ εξψσλ θαη ηηο εμειίμεηο πνπ έρνπλ ηα γεγνλφηα. ( Ο Φεξλάδεο ζρεδηάδεη ην κέιινλ ηνπ αιιά ν πφιεκνο αλαηξέπεη ηα ζρέδηά ηνπ ν Φεξλάδεο αλαθέξεη πσο ν Γαξείνο παξέιαβε ηελ εμνπζία, ελψ είλαη γλσζηφ πσο ηελ ζθεηεξίζηεθε ην εθήκεξν ηεο εμνπζίαο ηνπ Μηζξηδάηε.) Αιιά εηξσλεία ππάξρεη θαη ζην επίπεδν ηεο αθήγεζεο, ζηνλ ηξφπν πνπ βιέπεη ν αθεγεηήο ηηο επηδηψμεηο ηνπ Φεξλάδε θαζψο ηνπ θαηαινγίδεη εκκέζσο θαηξνζθνπηζκφ. Γελ μερλνχκε φκσο πνηέ πσο ζην πνίεκα ηα δχν είδε ηεο εηξσλείαο είλαη αιιειέλδεηα.

12 Γιώζζα: Γεκνηηθή κε ζηνηρεία θαζαξεχνπζαο αξραηνπξεπέο ιεμηιφγην, φηαλ αλαθέξεηαη ζηελ επνρή ηνπ Φεξλάδε (ππεξνςίαλ θαη κέζελ ζα είρελ, θαηαλόεζη ηεο καηαηόηεηνο ησλ κεγαιείσλ ην πιείζηνλ ηνπ ζηξαηνύ καο), ελψ αλαθέξεη ιέμεηο θαζεκεξηλέο, φηαλ κηιάεη ν ίδηνο (θάκλεη), αιιά θαη ρξεζηκνπνηεί νξηζκέλεο ιέμεηο κε ηδηφηππε λνεκαηνδφηεζε (αγγέιιεη = αλαγγέιιεη, εθηάθησο = ηδηαηηέξσο, ζεηηθό = ζίγνπξν, ηεο = ηηο).πεδνινγηθφο ηφλνο θαη ξεαιηζηηθή έθθξαζε. Μέζα ζε πφιεκν - θαληάζνπ, ειιεληθά πνηήκαηα Ζ αιιαγή ησλ ηζηνξηθψλ ζπλζεθψλ, ην μέζπαζκα ηνπ πνιέκνπ κε ηνπο Ρσκαίνπο, αλαηξέπεη ηα ζρέδηα ηνπ πνηεηή Φεξλάδε, γηαηί ν βαζηιηάο Μηζξηδάηεο κέζα ζηε δίλε ηνπ πνιέκνπ δελ κπνξεί λα ελδηαθεξζεί γηα ηα πνηήκαηά ηνπ. Τπνγξακκίδεη ν Καβάθεο ην ξφιν πνπ παίδνπλ νη ηζηνξηθέο ζπλζήθεο ζηηο επηινγέο ηνπ θαιιηηέρλε Μέζα ζε πόιεκν - θαληάζνπ, πνηήκαηα ειιεληθά είλαη έλαο ελδνηαζκφο, γξάθεη ν Γ. Βεινπδήο πνπ βαζαλίδεη πξνζσξηλά ηε ζθέςε ηνπ Φεξλάδε θαη πνπ εθθξάδεη έλα ζεκειηαθφ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ ίδηνπ ηνπ Καβάθε: ηε ζρέζε ηεο ηέρλεο κε ηηο επηηαγέο ηεο ηζηνξηθήο πξαγκαηηθφηεηαο, ζπκππθλσκέλε ζηελ πην θξίζηκε ζηηγκή ηεο, ηε ζηηγκή ηνπ πνιέκνπ. Με ηε θξάζε "ειιεληθά πνηήκαηα " απφ ηε κηα ππνδειψλεηαη ε παγθνζκηφηεηα ηεο ειιεληθήο γιψζζαο (νη Πέξζεο γξάθνπλ πνίεζε ζηελ ειιεληθή, έρνπλ εμειιεληζηεί),απφ ηελ άιιε, ν πξνζδηνξηζκφο ειιεληθά δείρλεη λα ζπληειεί ζηελ ππνβάζκηζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ηνπ βαζηιηά. Μνηάδεη λα ζεσξεί αζήκαληα ηα πνηήκαηα, πνπ έηζη θη αιιηψο ζε κηα ηέηνηα θαηάζηαζε πεξλνχλ αδηάθνξα. Απηφ ελνριεί ηνλ Φεξλάδε πνπ αληηδξψληαο αηνκηθηζηηθά, σο πνηεηήο, αδηαθνξεί γηα ην κείδνλ, ηελ ηχρε ηεο παηξίδαο ηνπ απηή ηελ θξίζηκε ψξα ηνπ πνιέκνπ. Ζ επαλάιεςε ησλ ηίηισλ ηνπ Μηζξηδάηε, «Γηφλπζνο θαη Δππάησξ», αιιά θαη ηεο θξάζεο «ειιεληθά πνηήκαηα», ιεηηνπξγεί πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο εηξσλείαο θαη πάιη ππνλνείηαη επίζεο πσο ελψ ν Μηζξηδάηεο εζεσξείην πξνζηάηεο ησλ ειιεληθψλ γξακκάησλ, ηειηθά απνδείρηεθε πσο ε ελαζρφιεζε θαη ην ελδηαθέξνλ ηνπ ήηαλ επηθαλεηαθά κε κνλαδηθφ ζθνπφ ηνπ λα δψζεη κηα επίθαζε πνιηηηζκνχ ζηελ εμνπζία θαη ζηε ρψξα ηνπ Η ζρέζε Καβάθε - Φεξλάδε Ο Καβάθεο ζηα ηζηνξηθά ηνπ πνηήκαηα ζπλήζσο δελ εκθαλίδεηαη θαζφινπ, αληίζεηα ρξεζηκνπνηεί κηα persona, έλα πνηεηηθό πξνζσπείν, απηφ ηνπ αθεγεηή θαη κέζα απφ απηφ, απνζηαζηνπνηεκέλνο θαη ειεχζεξνο ζρνιηάδεη θαη θξίλεη ειεχζεξνο απφ ην άρζνο ηεο πξνζσπηθήο έθζεζεο. Ο πνηεηήο Φεξλάδεο απνηειεί ην πνηεηηθφ είδσιν ηνπ Καβάθε. ην «Γαξείν» πξνζπαζεί λα απνπνηεζεί ηε ηαχηηζε ηνπ κε ηνλ Φεξλάδε κέζσ ησλ εμήο επηινγψλ: α) Ο Φεξλάδεο γξάθεη επηθφ πνίεκα, ελψ ν Καβάθεο δελ έγξαθε επηθή πνίεζε β)ν Φεξλάδεο έρεη επηηήδεπζε θαη ξεηνξηζκφ ζηελ πνίεζή ηνπ, ελψ ν Καβάθεο ραξαθηεξίδεηαη γηα ηελ εθθξαζηηθή ηνπ ιηηφηεηα. Όκσο πνιιά ζηνηρεία καο δείρλνπλ θαζαξά πσο ν Φεξλάδεο είλαη πξνζσπείν ηνπ Καβάθε:

13 είλαη θαη νη δχν πνηεηέο, κε ειιεληθή παηδεία, αιιά δνπλ εθηφο Διιάδαο. Πξνζπαζνχλ κε ηελ πνίεζή ηνπο λα αλαπιάζνπλ κε πηζηφηεηα παξσρεκέλεο ηζηνξηθέο επνρέο. «Ζ ςπρνινγηθή ηαχηηζε ηνπ Καβάθε κε ηνλ Φεξλάδε/Φαξλάθε ππνδειψλεηαη εμσηεξηθά απφ ηε ζχκπησζε ζηα θσλήεληα ηνπ νλφκαηφο ηνπο: π.ρ: θαξλ ΑθΖο, θαβάθζο.» Σερληθή ηεο απόθξπςεο κέζσ ηνπ αλαγξακκαηηζκνύ. ( Γηψξγνο Βεινχδεο, Πξνηάζεηο (Γεθαπέληε Γξακκαηνινγηθέο Γνθηκέο)). «Ζ ηαχηηζε ηνπ Καβάθε κε ηνλ Φεξλάδε, ππνζηεξίδεηαη νκσο θαη εζσηεξηθά απφ ηε ζχκπησζε ζηελ θαηαγσγή ηνπο: Ζ ππνηηζέκελε- πεξζηθή θαηαγσγή ηνπ Φεξλάδε, ππελζπκίδεη ηε θεκνινγνχκελε πεξζηθή θαηαγσγή ηνπ Καβάθε, πνπ ηε ζρνιηάδεη ν ίδηνο ζηελ απηφγξαθε «Γελεαινγία» ηνπ, αιιά θαη ηελ πεξζηθή πξνέιεπζε ηνπ νλφκαηφο ηνπ. (Καβάθεο=ηζαγθάξεο). γξάθνπλ θαη νη δχν έλα πνίεκα ηζηνξηθφ, πνπ έρεη ηνλ ηίηιν «Γαξείνο» ( Δαξείνο ηνπ Φεξλάδε ην 70 πυ, Δαξείνο ηνπ Καβάθε ην 1920 Πρ ).Καη ζηα δχν πνηήκαηα ν ηίηινο δελ κπαίλεη ζε εηζαγσγηθά, ελψ κέζα ζην πνίεκά ηνπ ν Καβάθεο ηνλ θιείλεη ζε εηζαγσγηθά ζηνλ ζηίρν 22. Καη νη δχν πνηεηέο πξνβιεκαηίδνληαη γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο πνίεζεο ζε θξίζηκεο ηζηνξηθέο πεξηφδνπο φπσο απηέο πνπ βηψλνπλ νη ίδηνη. Σειηθά θαη νη δχν αληηκεησπίδνπλ ην δίιεκκά ηνπο (πνίεζε ή ηζηνξία) κ έλαλ θνηλό ηξόπν: εμαθνινπζνύλ πεηζκαηηθά λα γξάθνπλ πνίεζε θαη κάιηζηα «ειιεληθά πνηήκαηα» - «κέζα ζε πφιεκν» (ζη.20). Απνθαζίδνπλ, ελάληηα ζηηο δπζκελείο ζπλζήθεο, λα γξάςνπλ ηελ ηζηνξηθή αιήζεηα («ππεξνςίαλ θαη κέζελ»), αθήλνληαο έλα αδηάςεπζην ληνθνπκέλην γηα ηελ ηξαγσδία ηεο επνρήο ηνπο. Οπσο ν Φεξλάδεο, έηζη θαη ν Καβάθεο, γξάθεη ην Δαξείν ηνπ εγθαηεζηεκέλνο ζε κία πεξηθεξεηαθή πεξηνρή ηνπ Ειιεληζκνύ ( Ο Καβάθεο δεη ζηελ Αιεμάλδξεηα ηεο Αηγχπηνπ, ελψ ν Φεξλάδεο ζηελ άζεκε Ακηζφ). «Βξίζθεηαη ζην επίθεληξν κηαο πνιεκηθήο, απνηέιεζκα ηεο πεξίπνπ νξγαλσκέλεο πξνζπάζεηάο ηνπ λα θαζηεξσζεί» ( θνπεηέα Έιιε, 1983, «Νεφηεξα πεξί ηνπ Φεξλάδε», πεξ. Υάξηεο, 5/6, αθηέξσκα ζηνλ Κ.Π Καβάθε, Απξίιηνο, Αζήλα, ζ. 675.). Να θαζηεξσζεί σο αμηφινγνο πνηεηήο ζην θνηλφ ηεο Αιεμάλδξεηαο θαη λα γίλεη απνδεθηφο απφ ηνπο ινγνηερληθνχο θχθινπο ηεο Αζήλαο ( φπνπ θπξηαξρεί ε πνίεζε ηνπ θαηαμησκέλνπ Κ. Παιακά). γξάθνπλ ηα πνηήκαηά ηνπο ζε δχζθνιεο ζπγθπξίεο, ν Φεξλάδεο ζηε δηάξθεηα ηνπ Γ Μηζξηδαηηθνχ πνιέκνπ θαη ν Καβάθεο θαηά ηνλ Α Παγθφζκην Πφιεκν. Γλσξίδνπκε απφ ην Σρεδίαζκα ρξνλνγξαθίαο ηνπ Καβάθε, πνπ καο θιεξνδφηεζε ν ηξαηήο Σζίξθαο, φηη ν Καβάθεο απηόο ν ηέσο βαζηιηθόο, πεξλάεη, «κέζα ζε πόιεκν», ζην αληίπαιν ζηξαηόπεδν, ζηνπο βεληδειηθνύο (ζηηο 14 Μαξηίνπ 1917, ππνγξάθεη δήισζε κε ηελ νπνία πξνζρσξεί ζην θίλεκα ηεο Θεζζαινλίθεο) θαη παίξλεη πξνβηβαζκφ θαη αχμεζε κηζζνχ απφ ηνπο Άγγινπο πξντζηάκελνχο ηνπ. ε παξέκβαζε ησλ Ρσκαίσλ κεηαηξέπεη ην πνηεηηθφ δίιεκκα ηνπ Φεξλάδε ζε ππαξμηαθφ, ελψ αληίζηνηρα ε παξέκβαζε ησλ γεγνλφησλ κε ηνπο Αγγινγάιινπο ην 1917 δεκηνπξγεί ππαξμηαθφ δίιεκκα ζηνλ Καβάθε πνπ ππέγξαςε, φπσο είπακε παξαπάλσ, δήισζε πξνζρψξεζεο ( ίζσο ν Καβάθεο επηθξίλεη ηελ ζπκπεξηθνξά πνπ θνβφηαλ πσο ζα πηνζεηήζεη ή ήδε πηνζέηεζε ) Σα δχν πξφζσπα (Φεξλάδεο-Καβάθεο) δηαθνξνπνηνύληαη ζε θάπνηα ζεκεία:

14 Ο Φεξλάδεο είλαη έλαο «επηθφο θαη παηξησηηθφο πνηεηήο πνπ θαηαπηάλεηαη λα γξάςεη γηα ηνλ έλδνμν πξφγνλν ηνπ βαζηιηά Μηζξηδάηε κε ζθνπφ ηελ θνηλσληθή ηνπ άλνδν» ( θνπεηέα Έιιε, 1983). Αληίζεηα κ απηφλ ν Καβάθεο δελ ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί πνηέ επηθφο θαη «παηξησηηθφο» πνηεηήο αθνχ ε πνίεζή ηνπ παξνπζηάδεη κε ξεαιηζκό ηνλ ζύγρξνλν άλζξσπν θαη δνλείηαη από ηελ αληηεξσηθή ζηάζε απέλαληη ζηα εζληθά θειεύζκαηα. «Αιισζηε θαη αλ αθφκα ν Καβάθεο βξηζθφηαλ ζηε ζέζε ηνπ Φεξλάδε, δελ είλαη βέβαην φηη ζα επέιεγε ην Γαξείν γηα λα κεγαιχλεη ηνλ νίθν ηνπ Μηζξηδάηε». Ο πνηεηήο ηνπ Διιεληζκνχ Καβάθεο ζα πξνζαλαηνιηδφηαλ ζηελ θαηαγσγή ηνπ Μηζξηδάηε από ην «ειιεληθό» αίκα ησλ Σειεπθηδώλ θαη όρη από ην αίκα ελόο «βαξβάξνπ» Πέξζε δεζπόηε (ηνπ Γαξείνπ). (θνπεηέα Έιιε,1983). Ζ ππφζεζε απηή δείρλεη ηε δηαθνξεηηθή ζηάζε πνπ ζα θξαηνύζε ν Καβάθεο απέλαληη ζην ηζηνξηθό παξόλ (φζν θαη απέλαληη ζην ηζηνξηθφ παξειζφλ), ζηάζε πνπ δηαθνξνπνηεί ηνπο δχν πνηεηέο. ν ππνζεηηθφο αθεγεηήο θαη ην α πιεζπληηθφ πξφζσπν «καο»: ζην πνίεκα θπξηαξρεί έλαο παληνγλψζηεο, ηξηηνπξφζσπνο αθεγεηήο πνπ γλσξίδεη ζθέςεηο, πξάμεηο θαη ζπλαηζζήκαηα ησλ εξψσλ.μεηαηξέπεηαη αξγφηεξα ζε πξσηνπξφζσπν γηα λα καο κεηαδψζεη κε παξαζηαηηθφηεηα ηηο ζθέςεηο ηνπ Φεξλάδε ( θαη ηνπ ππεξέηε) : ν έλδνμόο καο βαζηιεύο, ν Μηζξηδάηεο, Δηόλπζνο θ Εππάησξ / Τν πιείζηνλ ηνπ ζηξαηνύ καο πέξαζε ηα ζύλνξα / Aιιά λα δνύκε αλ έρνπκε θη αζθάιεηα ζηελ Aκηζό. / Μπνξνύκε λα ηα βγάινπκε κ απηνύο, νη Καππαδόθεο; Γέλεηαη πνηέ; Είλαη λα κεηξεζνύκε ηώξα κε ηεο ιεγεώλεο; Θενί κεγάινη, ηεο Aζίαο πξνζηάηαη, βνεζήζηε καο. Ο ππνζεηηθφο αθεγεηήο θξαηά θαπζηηθή θαη επηθξηηηθή ζηάζε απέλαληη ζην Φεξλάδε θαη είλαη ν ίδηνο ν Καβάθεο, πνπ ππνδχεηαη φπσο είπακε ηνλ αλεμάξηεην παξαηεξεηή έηζη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα εηξσλεπηεί,λα ζαξθάζεη ειεχζεξα ηνλ Φεξλάδε, πνπ βέβαηα είλαη ν ίδηνο ηνπ ν εαπηφο... ηα πξννπηηθά επίπεδα ηνπ πνηήκαηνο: Ο Γαξείνο, νη ξαδηνπξγίεο ηνπ θαη ε παξάλνκε θαηάιεςε ηεο εμνπζίαο Ο Φεξλάδεο, ν Μηζξηδάηεο θαη ν πφιεκνο κε ηνπο Ρσκαίνπο Ο ίδηνο ν Καβάθεο ηελ επνρή ηεο εκπινθήο ηεο Διιάδαο ζηνλ Α Παγθφζκην Πφιεκν Θεαηξηθόηεηα ξεηνξηθέο εξσηήζεηο εζσηεξηθφο κνλφινγνο ζεαηξηθή δξάζε θαη πινθή ( δξακαηηθφ απξφνπην ε εκθάληζε ηνπ ππεξέηε, ν πφιεκνο) ελαιιαγή πξσηνπξφζσπεο θαη ηξηηνπξφζσπεο αθήγεζεο

15 Αθεγεκαηηθνί ηξόπνη αθήγεζε, ειεχζεξνο πιάγηνο ιφγνο ( ζη,.9-10, 14-15, 16-19, εζσηεξηθφο κνλφινγνο ( κε ηελ πξνυπφζεζε ε θσλή λα είλαη ηνπ Φεξλάδε : ζη 4-6, 16-19, ), ζρφιην ζην ζη.20 Κπξίαξρα κνηίβα ζηελ πνίεζε ηνπ Καβάθε ε ήηηα, ε δηάςεπζε, ν εγθισβηζκφο ηνπ αλζξψπνπ ζηα αδηέμνδά ηνπ θαη ε θξίζε ηεο θαιιηηερληθήο ζπλείδεζεο. Σα ζεκεία ζηίμεο θαη ε ιεηηνπξγία ηνπο ζαπκαζηηθό, ζη.21: αηζζεηνπνίεζε ηεο εηξσλείαο ηνπ Καβάθε πξνο ην Φεξλάδε άλσ ηειεία, ζη 9, 36: ζηνραζηηθφ θιίκα, πξνβιεκαηηζκφο ηνπ αλαγλψζηε παύια, ζη.9: εηξσλεία, ζη.20 εηξσλεία, ζη.33 αηζζεηνπνίεζε ηεο απφγλσζεο ηνπ Φεξλάδε, ζη. 35 αηζζεηνπνηεί ηελ πνηεηηθή ηδέα ηνπ Φεξλάδε πνπ αιιάδεη θαη αθήλεη ζηνλ αλαγλψζηε πεξηζψξηα πξνβιεκαηηζκνχ εξσηεκαηηθό, ζη 31-32, ξεηνξηθή εξψηεζε, ε αγσλία ηνπ Φεξλάδε, ε εηξσλεία ηνπ Καβάθε παξέλζεζε ζη. 4-6 εηξσλεία άλσ ηειεία ζη. 8 νη επφκελνη ζηίρνη εθθέξνληαη απφ ηνλ Φεξλάδε εηζαγσγηθά, ζη. 22, ηίηινο ηνπ πνηήκαηνο ηνπ Φεξλάδε, «Γαξείνο» ρήκαηα ιόγνπ: Ρεηνξηθέο εξσηήζεηο: «Μπνξνχκε λα ηα βγάινπκε κ απηνχο, νη Καππαδφθεο; - Γέλεηαη πνηέ; - Δίλαη λα κεηξεζνχκε ηψξα κε ηηο ιεγεψλεο; Δπίθιεζε: «Θενί κεγάινη, ηεο Αζίαο πξνζηάηαη, βνεζήζηε καο.» Δηθόλεο: Οπηηθέο ( ν πνηεηήο ζησπειφο θαη πξνβιεκαηηζκέλνο: «Ο πνηεηήο Φεξλάδεο ην ζπνπδαίνλ... ζθέπηεηαη ην πξάγκα ν πνηεηήο),( «Ο πνηεηήο κέλεη ελεφο... θαη κέζελ ζα είρελ ν Γαξείνο»). Οπηηθή, αθνπζηηθή, θηλεηηθή : ε αηθλίδηα είζνδνο ηνπ ππεξέηε θαη ε αλαγγειία ηνπ πνιέκνπ ( «Αιιά ηνλ δηαθόπηεη ν ππεξέηεο ηνπ...ζηξαηνύ καο πέξαζε ηα ζύλνξα), Δπαλαιήςεηο: ειιεληθά πνηήκαηα, ν έλδνμφο καο βαζηιεχο, ν Μηζξηδάηεο, Γηφλπζνο θαη Δππάησξ Ση αλαβνιή, ηη αλαβνιή- ππεξνςίαλ θαη κέζελ. Αληίζεζε: Αλάκεζα ζηε ζηνραζηηθή αηκφζθαηξα ηεο πξψηεο ζηξνθήο θαη ηε δπλακηθή ηεο δεχηεξεο, ζηελ νπνία ε εμέιημε ζεκαδεχεηαη απφ ην δξακαηηθφ απξφνπην. κέζα ζε πόιεκν θαληάζνπ ειιεληθά πνηήκαηα Δηξσλεία: ην ζπνπδαίνλ κέξνο- ν έλδνμφο καο βαζηιεχο- αιιά εδψ ρξεηάδεηαη θηινζνθία- Βαζέσο ζθέπηεηαη ην πξάγκα ν πνηεηήο- ηελ βαξπζήκαληελ είδεζη- Ση ζπκθνξά!- Αηπρία! Ση αλαβνιή, ηη αλαβνιή ζηα ζρεδηά ηνπ. Αλαθώλεζε: ηη ζπκθνξά! Αηπρία!

16 ΠΖΓΔ Fotodendro.blogspot.gr Αγάζε Γεσξγηάδνπ, Δξηέηηα Γειεγηάλλε, Νενειιεληθή Λνγνηερλία, εθδ. Ξηθαξάο Γ.Π.αββίδεο, Μηθξά Καβαθηθά, Δξκήο Π.Μάθξηηδ, εθκαγεία ηεο πνίεζεο: νισκφο, Καβάθεο, εθέξεο, Δζηία Γ. Μαξσλίηεο «Τπεξνςία θαη κέζε», ν πνηεηήο θαη ε ηζηνξία, Κέδξνο.Βξεηηφο, Γηα ηα ηζηνξηθά πνηήκαηα ηνπ Καβάθε, Ν.Βαγελάο, ε εηξσληθή γιψζζα, Κξηηηθέο κειέηεο γηα ηε λενειιεληθή γξακκαηεία, ηηγκή Ν.Βαγελάο, ν Καβάθεο ηεο θξηηηθήο θαη ν Καβάθεο ηνπ εθέξε, Δ.Καςσκέλνο, ε πνίεζε θαη ε πνηεηηθή ηνπ Κ.Π.Καβάθε, εηαηξεία θξεηηθψλ ζπνπδψλ, Γ.Γάιιαο, Καβάθεο θαη Ηζηνξία, Δξκήο Γ.Βεινπδήο, «Μέζα ζε πόιεκν θαληάζνπ ειιεληθά πνηήκαηα» (ε θξίζε ηεο θαιιηηερληθήο ζπλείδεζεο) εθδ. Κέδξνο Α.ηακαηηάδεο, ην ηζηνξηθφ δηαθείκελν ζηελ πνίεζε ηνπ Καβάθε, Κ.Μπνθφξνπ, Νενειιεληθή Λνγνηερλία, αββάιαο Α.Κνβάλε, Φ.Καιατηδάθεο, Νενειιεληθή Λνγνηερλία, Κηκσιία Σάζνπ Σζέθνπ, κηα εξκελεπηηθή πξφηαζε γηα ην «Γαξείν» ηνπ Καβάθε, πεξηνδηθφ Δθπαηδεπηηθνί πξνβιεκαηηζκνί, Εήηε * Ζ ηζηνξηθή κέζνδνο ηνπ Καβάθε, Ο Διιεληζηηθφο θαη Ρσκατθφο θφζκνο ηνπ Καβάθε. Ηζηνξία θαη δεκηνπξγηθφηεηα, Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην, ε πνίεζε ηνπ Καβάθε, Γθαλέηζνο Γεκήηξεο, Νενειιεληθή Λνγνηερλία, Πνίεζε αθηεξψκαηα ινγνηερληθψλ πεξηνδηθψλ: Γηαβάδσ, Ζ Λέμε Γεξάζηκνο Μαξθαλησλάηνο, Εαραξίαο Ληγλφο Νενειιεληθή Λνγνηερλία, εθδ. Gutenberg ΥΟΛΙΑΜΟ ΑΠΟ ΣΟ BLOG LATISTOR ( Ο Καβάθεο κε ηελ αλαθνξά ζε πξαγκαηηθά ηζηνξηθά πξφζσπα ηνπνζεηεί ηε δξάζε ηνπ πνηήκαηνο ζ έλα πξνγελέζηεξν ηζηνξηθφ πιαίζην απνδεζκεχνληάο ην αθελφο απφ ην παξφλ ηνπ ίδηνπ ηνπ πνηεηή θαη ηνλίδνληαο αθεηέξνπ ηε δηαρξνληθφηεηα ησλ πξνβιεκαηηζκψλ πνπ πξαγκαηεχεηαη. Ο πνηεηήο απέθεπγε λα ζπλδέεη ηα πνηήκαηά ηνπ θαη ηηο ζε απηά πξνβαιιφκελεο ηδέεο θαη δηαπηζηψζεηο κε γεγνλφηα ηεο επνρήο ηνπ, θαζψο ζεσξνχζε πσο θάηη ηέηνην δε ζα επέηξεπε ζηνπο αλαγλψζηεο ηνπ λα θαηαλνήζνπλ ηε δηαρξνληθή δηάζηαζε θαη ηελ επαλαιακβαλφκελε θχζε ηνπο, κηαο θαη εθείλνη ζα παξέκελαλ πξνζθνιιεκέλνη ζην ζπγρξνληθφ γεγνλφο θαη ζην θαηά πφζν απηφ απνδφζεθε, εξκελεχηεθε θαη παξνπζηάζηεθε ζσζηά, ζχκθσλα κε ηε δηθή ηνπο θξίζε. Δηδηθφηεξα, ε αλαθνξά ζην Γαξείν, ν νπνίνο θαηέρεη θαίξην ξφιν ζην πνίεκα, φπσο απηφ πξνθχπηεη απφ ηε ρξήζε ηνπ νλφκαηφο ηνπ ηφζν ζηνλ ηίηιν ηνπ

17 πνηήκαηνο ηνπ Καβάθε, φζν θαη ζηνλ ηίηιν ηνπ πνηήκαηνο ηνπ Φεξλάδε, θέξλεη ζην επίθεληξν ην ζέκα ηεο εμνπζίαο θαη ηεο δηάζεζεο ησλ αλζξψπσλ πνπ ηε δηεθδηθνχλ λα θηάζνπλ ζε νπνηαδήπνηε αθξφηεηα. Σα πηζαλνινγνχκελα ζπλαηζζήκαηα ηνπ Γαξείνπ, φηαλ κεηά απφ πνιιέο δνινθνλίεο θαη πνηθίιεο βηαηφηεηεο, θαηέιαβε ηελ εμνπζία ε ππεξνςία θη ε κέζε απφ ηε δχλακε πνπ πεξηήιζε ζηα ρέξηα ηνπ, ζπληζηνχλ ην έλα κέξνο ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ πνπ ηίζεηαη ζην πνίεκα. Με ηνλ πξνβιεκαηηζκφ απηφ ζρεηίδεηαη θαη ε αλαθνξά ζηνλ Μηζξηδάηε -ην ηζηνξηθφ παξφλ ηνπ νπνίνπ ιεηηνπξγεί θαη σο παξφλ ηεο πνηεηηθήο δξάζεο-, θαζψο κεξηθνχο αηψλεο κεηά ηνλ πξφγνλφ ηνπ, βξίζθεηαη θη εθείλνο ππφ ηελ επήξεηα ηεο ίδηαο αιαδνλείαο θαη ππεξνςίαο πνπ ηνλ σζνχλ λα ζεσξήζεη ηνλ εαπηφ ηνπ ηθαλφ λα αληηκεησπίζεη ηελ ηζρπξφηαηε Ρσκατθή Απηνθξαηνξία, δηεθδηθψληαο αθφκε κεγαιχηεξε εμνπζία θαη δχλακε. Ζ δηπιή απηή αλαθνξά θαη ε ρξνληθή απφζηαζε αλάκεζα ζηα δχν ηζηνξηθά πξφζσπα απνηειεί ήδε κηα πξψηε πηζηνπνίεζε ηεο αιήζεηαο θαη ηεο δηαρξνληθφηεηαο φζσλ επηρεηξεί λα αλαδείμεη ν πνηεηήο. «Ο πνηεηήο Φεξλάδεο ην ζπνπδαίνλ κέξνο ηνπ επηθνχ πνηήκαηφο ηνπ θάκλεη. Σν πψο ηελ βαζηιεία ησλ Πεξζψλ παξέιαβε ν Γαξείνο Τζηάζπνπ. (Aπφ απηφλ θαηάγεηαη ν έλδνμφο καο βαζηιεχο, ν Μηζξηδάηεο, Γηφλπζνο θ Δππάησξ). Aιι εδψ ρξεηάδεηαη θηινζνθία πξέπεη λ αλαιχζεη ηα αηζζήκαηα πνπ ζα είρελ ν Γαξείνο: ίζσο ππεξνςίαλ θαη κέζελ φρη φκσο κάιινλ ζαλ θαηαλφεζη ηεο καηαηφηεηνο ησλ κεγαιείσλ. Βαζέσο ζθέπηεηαη ην πξάγκα ν πνηεηήο.» Ο επηλνεκέλνο πνηεηήο Φεξλάδεο ζπλζέηεη έλα επηθφ πνίεκα γηα ηνλ Γαξείν Α γην ηνπ Τζηάζπε, πξφγνλν ηνπ Μηζξηδάηε Σ, ζην νπνίν επηρεηξεί λα πκλήζεη ηε δξάζε θαη ηε βαζηιεία ηνπ κεγάινπ Πέξζε εγεκφλα. Σν ζεκείν πνπ ηνλ απαζρνιεί ηδηαίηεξα είλαη ην πψο «παξέιαβε» ηελ εμνπζία ν Γαξείνο κεηά ην ζάλαην ηνπ πξνθαηφρνπ ηνπ. Σν ξήκα παξέιαβε, πνπ ππνδειψλεη κηα ήπηα κεηάβαζε ηεο εμνπζίαο, απνθξχπηεη επί ηεο νπζίαο ηε βία πνπ ρξεηάζηεθε λα αζθήζεη ν Γαξείνο, αιιά θαη ηα ζθνηεηλά ζεκεία πνπ θαιχπηνπλ ην πέξαζκα ηνπ βαζηιείνπ ησλ Αραηκεληδψλ ζηα ρέξηα ηνπ. Ο Φεξλάδεο επηζπκεί λα παξνπζηάζεη ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπ Γαξείνπ θαηά ηε ζηηγκή πνπ πέξαζε ζε απηφλ ν ζξφλνο ηνπ εθηελνχο θαη ηζρπξνχ βαζηιείνπ ηεο Πεξζίαο. Ζ πξψηε ζθέςε ηνπ πνηεηή είλαη πσο θπζηθά ν λένο βαζηιηάο ζα αηζζαλφηαλ ππεξνςία, ππεξβνιηθή ππεξεθάλεηα γηα ην θαηφξζσκά ηνπ λα ππεξηζρχζεη έλαληη φισλ ησλ άιισλ δηεθδηθεηψλ θαη λα γίλεη εθείλνο ν εγεκφλαο ησλ Πεξζψλ, θαζψο θαη κέζε, έλα αίζζεκα παξαδάιεο απφ ηελ έθηαζε θαη ην κέγεζνο ηεο δχλακεο πνπ απνθηνχζε. Σα ζπλαηζζήκαηα απηά, ηα νπνία αληαλαθινχλ πιήξσο ηε ζπλαηζζεκαηηθή θαηάζηαζε θάζε θηιφδνμνπ αλζξψπνπ, ν νπνίνο κε κεραλνξξαθίεο, θφλνπο θαη δνιηφηεηεο θαηνξζψλεη λα απνθηήζεη κηα ηεξάζηηα εμνπζία, ερνχλ σζηφζν κάιινλ πξνζβιεηηθά γηα ηνλ Γαξείν θη απηφ πξνβιεκαηίδεη ηνλ Φεξλάδε, θαζψο είλαη πηζαλφ πσο ζα ελνριήζεη κε απηά ηνλ Μηζξηδάηε, ηελ εχλνηα ηνπ νπνίνπ ελ ηέιεη δηεθδηθεί.

18 Ζ επφκελε ζθέςε, επνκέλσο, ηνπ Φεξλάδε είλαη λα απνδψζεη ζηνλ Γαξείν κηα αίζζεζε σξηκφηεηαο, ε νπνία ηαηξηάδεη πεξηζζφηεξν ζε εμαηξεηηθά θαιιηεξγεκέλνπο θαη απφιπηα ζπλεηδεηνπνηεκέλνπο εγέηεο, νη νπνίνη θαη αλαγλσξίδνπλ απ ηελ πξψηε ζηηγκή ην κέγεζνο ηεο επζχλεο πνπ αλαιακβάλνπλ. θέθηεηαη, δειαδή, λα απνδψζεη ζηνλ Γαξείν ηελ επίγλσζε θαη ηελ θαηαλφεζε ηεο καηαηφηεηαο φισλ απηψλ ησλ κεγαιείσλ, ηα νπνία φζν ζεκαληηθά θη αλ θαίλνληαη δελ έρνπλ λα πξνζζέζνπλ ηίπνηε πεξηζζφηεξν ζηελ αμία ελφο αλζξψπνπ κε άξηηα θαη ζπγθξνηεκέλε πξνζσπηθφηεηα. Γηα έλαλ πξαγκαηηθά επζπλείδεην εγέηε, άιισζηε, εθείλν πνπ ζα είρε ζεκαζία ζα ήηαλ ε επζχλε ηνπ απέλαληη ζηνπο πνιίηεο ηνπ θξάηνπο θαη ε ππνρξέσζή ηνπ λα ηνπο ππεξεηήζεη κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν, θη φρη ε πξνζσπηθή ηνπ αλάδεημε θαη θήκε. Ωζηφζν, ε δεχηεξε απηή επηινγή, κνινλφηη ζα ήηαλ ηηκεηηθή γηα ηνλ Γαξείν θαη αξεζηή ζηνλ Μηζξηδάηε, δελ ηθαλνπνηεί πιήξσο ηνλ πνηεηή, ν νπνίνο γλσξίδεη πσο θάηη ηέηνην δελ ήηαλ αιεζέο. Ο Γαξείνο ρξεηάζηεθε λα εμνπδεηεξψζεη πάξα πνιινχο αληηπάινπο, λα θαλεί εμαηξεηηθά ζθιεξφο θαη λα θαηαθχγεη ζε αθξαίεο βηαηφηεηεο πξνθεηκέλνπ λα πάξεη ηελ εμνπζία. Κη φια απηά δελ ηα έθαλε απφ βαζηά αίζζεζε ρξένπο απέλαληη ζηνπο κειινληηθνχο ππεθφνπο ηνπ, αιιά πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί έλαο απφ ηνπο ηζρπξφηεξνπο άλδξεο ηεο Αζίαο, απνθνκίδνληαο ππέξκεηξα νθέιε γηα ηνλ εαπηφ ηνπ. Ο Φεξλάδεο, ινηπφλ, βξίζθεηαη αληηκέησπνο κ έλα νπζηψδεο δίιεκκα, ππφ ηελ έλλνηα πσο απφ ηε κία έρεη φ,ηη απνηεινχζε πηζαλφηαηα ηελ ηζηνξηθή αιήζεηα θη απφ ηελ άιιε κηα ςεπδή θαηάζηαζε, ε νπνία ζα πξφδηδε ηελ εγθπξφηεηα ηνπ πνηήκαηνο, αιιά ζα εμππεξεηνχζε άξηζηα ηνλ ζθνπφ ηνπ λα θνιαθεχζεη ηνλ Μηζξηδάηε. Μέλεη, ινηπφλ, αβέβαηνο γηα ην αλ ζα πξέπεη λα ζεβαζηεί ηελ πνηεηηθή ηνπ ηέρλε θαη λα θαηαγξάςεη ηελ αιήζεηα, δηαθηλδπλεχνληαο φκσο κ απηφλ ηνλ ηξφπν ην πξνζσπηθφ ηνπ φθεινο, ή αλ ζα πξέπεη λα πξνηάμεη ηελ πξνζσπηθή ηνπ αλάδεημε θαη λα θαηαγξάςεη ζην πνίεκά ηνπ κηα αλαιεζή εηθφλα ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. «Aιιά ηνλ δηαθφπηεη ν ππεξέηεο ηνπ πνπ κπαίλεη ηξέρνληαο, θαη ηελ βαξπζήκαληελ είδεζη αγγέιιεη. Άξρηζε ν πφιεκνο κε ηνπο Pσκαίνπο. Σν πιείζηνλ ηνπ ζηξαηνχ καο πέξαζε ηα ζχλνξα. Ο πνηεηήο κέλεη ελεφο. Ση ζπκθνξά!» Ο Φεξλάδεο αζρνινχκελνο επίκνλα κε ην επηθφ ηνπ πνίεκα είλαη βέβαηνο πσο κε απηφ ζα θαηνξζψζεη λα αλαδεηρζεί σο αμηφινγνο πνηεηήο, δίλνληαο κηα απνθαζηζηηθή απάληεζε ζε φζνπο ηνλ επηθξίλνπλ θαη ακθηζβεηνχλ ηηο πνηεηηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο. Αλππνκνλεί, κάιηζηα, ζε ηέηνην βαζκφ λα έξζεη ε ζηηγκή απηήο ηεο δηθαίσζεο, ψζηε φηαλ καζαίλεη πσο έρεη μεθηλήζεη ν πφιεκνο κε ηνπο Ρσκαίνπο, αηζζάλεηαη πσο δέρεηαη έλα δεηλφ πξνζσπηθφ ρηχπεκα. Πξνζεισκέλνο ζηηο εγσθεληξηθέο ηνπ επηδηψμεηο αληηκεησπίδεη ην μέζπαζκα ηνπ πνιέκνπ σο κηα αλαβνιή γηα ηα δηθά ηνπ ζρέδηα, αδπλαηψληαο λα αληηιεθζεί ακέζσο ηηο πνιχ ζεκαληηθφηεξεο ζπλέπεηεο πνπ ελδερνκέλσο ζα έρεη έλαο ηέηνηνο πφιεκνο γηα ηελ αζθάιεηα ηνπ ίδηνπ θαη ησλ ζπκπνιηηψλ ηνπ. Ζ αγαλάθηεζε θη ε απειπηζία ηνπ Φεξλάδε θαλεξψλνπλ ηελ αδεκνλία ηνπ λα γλσξίζεη επηηέινπο ηελ αλαγλψξηζε πνπ ζεσξεί πσο ηνπ αμίδεη.

19 «Πνχ ηψξα ν έλδνμφο καο βαζηιεχο, ν Μηζξηδάηεο, Γηφλπζνο θ Δππάησξ, κ ειιεληθά πνηήκαηα λ αζρνιεζεί. Μέζα ζε πφιεκν θαληάζνπ, ειιεληθά πνηήκαηα.» Ο Φεξλάδεο ζθέθηεηαη πσο κε ην μέζπαζκα ηνπ πνιέκνπ δελ ππάξρεη πηα πεξίπησζε λα αζρνιεζεί ν Μηζξηδάηεο κε ην επηθφ πνίεκα πνπ ζπλζέηεη γηα λα ηνλ ηηκήζεη. Ζ εηθφλα θαη κφλν ηνπ θαίλεηαη αδηαλφεηε, γη απηφ θαη ζρνιηάδεη εκθαηηθά, θαληάζνπ λ αζρνιείηαη κε ειιεληθά πνηήκαηα κέζα ζε πφιεκν. Ωζηφζν, ζηε θξάζε απηή εληνπίδεηαη κηα πνιχ νπζηαζηηθφηεξε ζθέςε ζρεηηθά κε ην ξφιν ηεο πνίεζεο ζηηο θξίζηκεο ζηηγκέο ηεο ηζηνξίαο. Σν εξψηεκα πνπ ιαλζάλεη είλαη θαηά πφζν θαζίζηαηαη πεξηηηή ή αλψθειε ε ελαζρφιεζε κε ηελ πνηεηηθή ηέρλε θαηά ηε δηάξθεηα ζεκαληηθψλ γεγνλφησλ, φπσο είλαη κηα πεξίνδνο πνιεκηθψλ ζπγθξνχζεσλ. Κη ελψ ε πξνθαλήο απάληεζε γηα ηνλ Φεξλάδε είλαη πσο ε πνίεζε δελ έρεη ζέζεη ζε κηα ηέηνηα πεξίνδν, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ην δήηεκα επηιχεηαη κε κηα δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε. Ζ πνίεζε νθείιεη λα είλαη παξνχζα αθφκε θαη ζε ηφζν θξίζηκεο ζηηγκέο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν, ηδίσο, ζε ηφζν θξίζηκεο ζηηγκέο, δηαπξαγκαηεπφκελε φκσο αθξηβψο ηα αίηηα, ηηο πεγέο θαη ηε θχζε ηνπ δεηήκαηνο πνπ απαζρνιεί θαη επεξεάδεη ηε δσή ησλ αλζξψπσλ εθείλε ηελ πεξίνδν. Ζ πνίεζε δελ είλαη κηα επηθαλεηαθή ηέρλε πνπ πξννξίδεηαη κφλν γηα ηηο ζηηγκέο ηεο ζρφιεο θαη ηεο αδξάλεηαο. Δίλαη κηα δσληαλή, ελεξγή ηέρλε πνπ έρεη λα πξνζθέξεη θάζε ζηηγκή θαίξηνπο πξνβιεκαηηζκνχο, εζηθή ζηήξημε, αιιά θαη ζθέςεηο πνπ κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηελ θαζαξφηεξε θαη νπζηαζηηθφηεξε ζέαζε ησλ πξαγκάησλ. Αο ζεκεησζεί, επίζεο, πσο ην επίζεην ειιεληθά, πνπ ππελζπκίδεη ηε γεληθεπκέλε ρξήζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζηα ειιεληζηηθά βαζίιεηα, ιεηηνπξγεί εδψ κε ηξφπν ππνλνκεπηηθφ, θαζψο ν Φεξλάδεο εκθαλίδεηαη λα ζεσξεί απίζαλν φρη απιψο ην γεγνλφο λ αζρνιεζεί ν Μηζξηδάηεο κε πνηήκαηα, αιιά εηδηθφηεξα κε ειιεληθά πνηήκαηα. Γηαπίζησζε πνπ εκκέζσο ππνδειψλεη ηε κε νπζηαζηηθή επαθή ηνπ Μηζξηδάηε κε ηελ ειιεληθή παηδεία, παξά ην γεγνλφο πσο ήηαλ γλψζηεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο βαζηιείαο ηνπ θξφληηζε γηα ηε δηάδνζε ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ. «Aδεκνλεί ν Φεξλάδεο. Aηπρία! Δθεί πνπ ην είρε ζεηηθφ κε ηνλ «Γαξείν» λ αλαδεηρζεί, θαη ηνπο επηθξηηάο ηνπ, ηνπο θζνλεξνχο, ηειεησηηθά λ απνζηνκψζεη. Ση αλαβνιή, ηη αλαβνιή ζηα ζρέδηά ηνπ.» ηνπο ζηίρνπο απηνχο ν Καβάθεο εηξσλεχεηαη ηελ αδεκνλία θαη ηελ απφγλσζε ηνπ Φεξλάδε, ν νπνίνο ζέιεζε λα ρξεζηκνπνηήζεη ηελ πνίεζε σο κέζν θνιαθείαο, σο κέζν γηα λ απνθηήζεη θήκε θαη θαηαμίσζε θη σο κέζν γηα λα απνζηνκψζεη ηνπο επηθξηηέο ηνπ. Μπξνζηά ζηνλ θίλδπλν ηνπ πνιέκνπ ν Φεξλάδεο ζθέθηεηαη επίκνλα ηε καηαίσζε ησλ δηθψλ ηνπ ζρεδίσλ. Ζ ζηάζε απηή ηνπ Φεξλάδε θέξλεη ζηελ επηθάλεηα έλα αθφκε επίπεδν ηεο εηξσλείαο ηνπ πνηήκαηνο, θαζψο ε ππεξνςία θαη ε κέζε, πνπ κέρξη πξφηηλνο έκνηαδαλ λα ραξαθηεξίδνπλ κφλν ηνπο θηιφδνμνπο θαη αηκνζηαγείο εγέηεο, ηψξα έξρεηαη λα απνδνζεί θαη ζηνλ θελφδνμν πνηεηή. Ο Φεξλάδεο ζεσξνχζε

20 βέβαην πσο κε ηελ νινθιήξσζή ηνπ πνηήκαηφο ηνπ ζα θέξδηδε ηελ αλαγλψξηζε πνπ ηφζν πνζνχζε θαη ζα έδηλε κηα ηειεησηηθή απάληεζε ζηνπο θζνλεξνχο επηθξηηέο ηνπ. Ζ έλαξμε σζηφζν ηνπ πνιέκνπ έδσζε κηα δηαθνξεηηθή απάληεζε ζηνλ ίδην ηνλ ππεξνπηηθφ πνηεηή πνπ είρε ηελ αίζζεζε πσο κπνξνχζε λα ειέγμεη ηελ πνξεία ησλ πξαγκάησλ. «Καη λάηαλ κφλν αλαβνιή, πάιη θαιά. Aιιά λα δνχκε αλ έρνπκε θη αζθάιεηα ζηελ Aκηζφ. Γελ είλαη πνιηηεία εθηάθησο νρπξή. Δίλαη θξηθηφηαηνη ερζξνί νη Pσκαίνη. Μπνξνχκε λα ηα βγάινπκε κ απηνχο, νη Καππαδφθεο; Γέλεηαη πνηέ; Δίλαη λα κεηξεζνχκε ηψξα κε ηεο ιεγεψλεο; Θενί κεγάινη, ηεο Aζίαο πξνζηάηαη, βνεζήζηε καο.» Καζψο ν Φεξλάδεο ζπλεηδεηνπνηεί θαιχηεξα ηηο ζπλέπεηεο πνπ κπνξεί λα έρεη ν πφιεκνο εθδειψλεη ην θφβν θαη ηελ αλαζθάιεηά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά ελφο αλζξψπνπ πνπ δε ζα αλαιάκβαλε πνηέ κηα ελεξγή ζπκκεηνρή ζηηο πνιεκηθέο ζπγθξνχζεηο, ελφο αλζξψπνπ πνπ απέρεη απφ ηε δξάζε θαη ηε δπλακηθή πξνάζπηζε ηεο αζθάιεηαο ηεο δηθήο ηνπ θαη ησλ γχξσ ηνπ. Κη είλαη ηέηνηαο έληαζεο ν θφβνο ηνπ, ψζηε ν πνηεηήο ζηξέθεηαη ζηηο επηθιήζεηο πξνο ηνπο κεγάινπο ζενχο, ηνπο πξνζηάηεο ηεο Αζίαο (αλ θαη εμειιεληζκέλνο, ν θφβνο ηνλ σζεί πξνο ηνπο παηξνγνληθνχο ηνπ ζενχο). Οη ηξεηο ζπλερφκελεο ξεηνξηθέο εξσηήζεηο ηνλίδνπλ ηελ αλαζηάησζε θαη ην θφβν ηνπ Φεξλάδε. Ο ζαπκαζκφο θη εκπηζηνζχλε πνπ είρε ζην πξφζσπν ηνπ έλδνμνπ Μηζξηδάηε ράλνληαη κπξνζηά ζην ελδερφκελν ηεο ήηηαο απφ ηνπο Ρσκαίνπο, φπσο άιισζηε θαη ε αθνζίσζή ηνπ ζηνλ βαζηιηά ηνπ Πφληνπ θαη ηεο Καππαδνθίαο. «Όκσο κεο ζ φιε ηνπ ηελ ηαξαρή θαη ην θαθφ, επίκνλα θ ε πνηεηηθή ηδέα πάεη θη έξρεηαη ην πηζαλφηεξν είλαη, βέβαηα, ππεξνςίαλ θαη κέζελ ππεξνςίαλ θαη κέζελ ζα είρελ ν Γαξείνο.» Ο Φεξλάδεο θαηαθιπζκέλνο απφ ζπλαηζζήκαηα απνγνήηεπζεο γηα ηελ αλαηξνπή ησλ ζρεδίσλ ηνπ, αιιά θαη θφβνπ ιφγσ ηνπ πνιέκνπ πνπ έρεη μεθηλήζεη κε ηνπο Ρσκαίνπο, ζπλερίδεη λα επεμεξγάδεηαη ζηε ζθέςε ηνπ ηελ πνηεηηθή ηδέα. Σνπ απνδίδεηαη έηζη έλα γλψξηζκα πνπ αλαινγεί ζηνπο πνηεηέο εθείλνπο πνπ είλαη πξαγκαηηθά αθνζησκέλνη ζην έξγν ηνπο θη νπνίνη έρνπλ πάληνηε πξνζεισκέλε ηε ζθέςε ηνπο ζην έξγν ηνπο. Έηζη, παξά ηελ αλαζηάησζή ηνπ, φρη κφλν δελ εγθαηαιείπεη ηελ πνηεηηθή ηνπ ηδέα, αιιά ηελ πξνζεγγίδεη πιένλ ππφ ην θσο ησλ λέσλ δεδνκέλσλ. ε πξψην επίπεδν ν Φεξλάδεο ελ κέζσ ηνπ πνιέκνπ απαιιάζζεηαη απφ ηελ αλάγθε λα θνιαθεχζεη ηνλ Μηζξηδάηε θαη επηιέγεη ηελ αιήζεηα γηα ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπ Γαξείνπ. ε απηή ηελ επηινγή ηνλ βνεζά λα θηάζεη άιισζηε θαη ην παξάηνικν ηεο απφθαζεο ηνπ Μηζξηδάηε πνπ πηζηνπνηεί ηελ ππεξνςία ησλ θηιφδνμσλ εγεκφλσλ. Ωζηφζν, ζε δεχηεξν επίπεδν θηλείηαη ε εηξσλεία πνπ ζηξέθεηαη θαη πξνο ηνλ ίδην ηνλ πνηεηή. Ζ ππεξνςία θαη ε κέζε πνπ δηέθξηλαλ θάπνηε ηνλ Γαξείν θαη παξαζχξνπλ ηψξα ηνλ Μηζξηδάηε, εληνπίδνληαη θαη ζηε ζηάζε ηνπ Φεξλάδε.