ΑΝΑΛΤΘ ΣΩΝ ΠΡΟΟΠΣΙΚΩΝ ΣΟΤ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΟ ΣΟΤ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΤ ΣΘΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΣΘΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΣΘΝ ΚΡΙΘ

Transcript

1 ΑΝΑΛΤΘ ΣΩΝ ΠΡΟΟΠΣΙΚΩΝ ΣΟΤ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΟ ΣΟΤ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΤ ΣΘΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΣΘΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΣΘΝ ΚΡΙΘ Μάιοσ 2013

2 Επιςτθμονικόσ υπεφκυνοσ: Αλεξάκθσ Χριςτοσ, Αναπλθρωτισ Κακθγθτισ Σμιματοσ Οικονομικισ Επιςτιμθσ Πανεπιςτθμίου Πειραιά. 2

3 Περιεχόμενα 1. ΣΚΟΡΟΣ ΤΘΣ ΜΕΛΕΤΘΣ ΔΟΜΘ ΤΘΣ ΜΕΛΕΤΘΣ ΣΥΝΟΨΘ Ειςαγωγι Θ κρίςθ χρζουσ και θ φφεςθ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ 2008 ςιμερα Σχζςθ αρικμοφ απαςχολοφμενων ςτο οικονομολογικό επάγγελμα και ανάπτυξθσ Ρλθροφορικι και οικονομολογικό επάγγελμα Δια βίου μάκθςθ Mentoring Επαγγελματικζσ πιςτοποιιςεισ ειδικοτιτων του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ Εκτίμθςθ ευκαιριϊν για τουσ αςκοφντεσ το οικονομολογικό επάγγελμα ςτα επόμενα χρόνια Ο ρόλοσ του Οικονομικοφ Επιμελθτθρίου τθν επόμενθ δεκαετία ΕΙΣΑΓΩΓΘ ΟΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ H ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘ ΚΑΙ Θ ΣΥΜΒΟΛΘ ΤΘΣ ΣΤΘΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΘ ΑΝΑΡΤΥΞΘ Θ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΘ ΚΙΣΘ ΣΤΘΝ ΕΛΛΑΔΑ Ιςτορικό Ανακεφαλαιοποίθςθ Ελλθνικοφ Τραπεηικοφ Συςτιματοσ Ραράγοντεσ οι οποίοι οδιγθςαν ςτθν κρίςθ χρζουσ και τθν φφεςθ Θ ανάγκθ για τθν χάραξθ νζασ πορείασ για τθν Ελλθνικι οικονομία και κοινωνία ΚΛΑΔΟΙ ΤΘΣ ΕΛΛΘΝΙΚΘΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕ ΡΟΟΡΤΙΚΕΣ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ ΤΘΝ ΕΡΟΜΕΝΘ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΡΑΑΜΕΤΟΙ ΟΙ ΟΡΟΙΟΙ ΕΡΙΕΑΗΟΥΝ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑ

4 9.1. ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΘΣΘ MENTORING ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΘ ΚΑΘΟΔΘΓΘΣΘ ΡΛΘΟΦΟΙΚΘ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑ ΡΙΣΤΟΡΟΙΘΣΕΙΣ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ Ειςαγωγι Αξιολόγθςθ επαγγελματικϊν τίτλων Αμερικάνικο Εκνικό Ινςτιτοφτο προτφπων Τφποι πιςτοποιιςεων ΣΧΕΣΘ ΜΕΤΑΞΥ ΑΡΑΣΧΟΛΘΣΘΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑ ΚΑΙ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ ΕΥΚΑΙΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΚΟΥΝΤΕΣ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑ ΣΤΘΝ ΕΡΟΧΘ ΜΕΤΑ ΤΘΝ ΚΙΣΘ Ο ΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΡΙΜΕΛΘΤΘΙΟΥ ΣΤΘΝ ΕΡΟΜΕΝΘ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΣΥΜΡΕΑΣΜΑΤΑ ΡΘΓΕΣ ΡΑΑΤΘΜΑΤΑ ΡΑΑΤΘΜΑ 1. ΔΙΑΓΑΜΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΙΚΘΣ ΔΙΕΕΥΝΘΣΘΣ ΤΘΣ ΣΧΕΣΘΣ ΜΕΡΑΞΥ ΑΡΑΣΧΟΛΘΣΘΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑ ΚΑΙ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ ΣΤΘΝ ΕΛΛΑΔΑ ΡΑΑΤΘΜΑ 2. ΘΕΣΜΙΚΟ ΡΛΑΙΣΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΡΑΑΤΘΜΑ 3. ΧΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΘΣ ΕΛΛΘΝΙΚΘΣ ΚΙΣΘΣ ΧΕΟΥΣ

5 ΑΝΑΛΤΘ ΣΩΝ ΠΡΟΟΠΣΙΚΩΝ ΣΟΤ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΟ ΣΟΤ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΤ ΣΘΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΣΘΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΣΘΝ ΚΡΙΘ. 1. ΚΟΠΟ ΣΘ ΜΕΛΕΣΘ Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ είναι θ διερεφνθςθ των επιπτϊςεων ςτθν άςκθςθ του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ οι οποίεσ είναι αποτζλεςμα τθσ κρίςθσ χρζουσ και τθσ φφεςθσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ που ακολοφκθςε, τθν χρονικι περίοδο από το 2008 ζωσ ςιμερα. Επιπλζον, ςκοπόσ τθσ μελζτθσ είναι να αναδείξει τθν προοπτικι και τισ ευκαιρίεσ οι οποίεσ παρουςιάηονται για τουσ αςκοφντεσ το οικονομολογικό επάγγελμα ςτθν χϊρα μασ από τισ ςθμαντικζσ διαρκρωτικζσ αλλαγζσ οι οποίεσ ςυντελοφνται ςτθν Ελλθνικι οικονομία ςτθν προςπάκειά τθσ να μεταςχθματίςει το μοντζλο λειτουργίασ τθσ ςε βιϊςιμο, αειφόρο και εφρωςτο. Για τον ςκοπό αυτό, θ μελζτθ εντόπιςε τισ ειδικότθτεσ και τισ ειδικεφςεισ του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ οι οποίεσ αναμζνεται να παρουςιάςουν ανάπτυξθ και να προςφζρουν ευκαιρίεσ επαγγελματικισ δραςτθριοποίθςθσ για τουσ αςκοφντεσ το οικονομολογικό επάγγελμα τα επόμενα ζτθ, εςτιάηοντασ ςε ςυγκεκριμζνουσ κλάδουσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ οι οποίοι παρουςιάηουν ςθμαντικζσ προοπτικζσ ανάπτυξθσ. Επιπρόςκετα, θ μελζτθ προτείνει ρόλο και ςυγκεκριμζνεσ δράςεισ τισ οποίεσ δφναται να αναλάβει το Οικονομικό Επιμελθτιριο τθν Ελλάδοσ (Ο.Ε.Ε.), προκειμζνου α) να γίνει αρωγόσ ςτθν προςπάκεια μακροπρόκεςμθσ και ποιοτικισ 5

6 αναβάκμιςθσ τθσ οικονομίασ και τθσ κοινωνίασ τθσ χϊρασ κακϊσ και β) να διευκολφνει και να προετοιμάςει τα μζλθ του να ανταποκρικοφν επιτυχϊσ ςτισ νζεσ ςυνκικεσ τθσ μετά τθν κρίςθ εποχισ. Θ μελζτθ κάνει χριςθ τθσ ζννοιασ του οικονομολόγου όπωσ αυτι προκφπτει από το Ρ.Δ. 475/91 «περί οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ και τθσ άδειασ αςκιςεωσ του» ςφμφωνα με το οποίο, ςτο οικονομολογικό επάγγελμα ςυγκαταλζγονται οι οικονομικοί αναλυτζσ, οι μελετθτζσ επιχειρθςιακϊν προγραμμάτων, οι οικονομικοί και χρθματοοικονομικοί ςφμβουλοι, οι φοροτεχνικοί, οι λογιςτζσ, οι ορκωτοί λογιςτζσ, οι διδάςκοντεσ τθν οικονομικι επιςτιμθ ςε εκπαιδευτικά ιδρφματα (εξαιρουμζνων των Ανωτάτων Εκπαιδευτικϊν Ιδρυμάτων), οι οικονομζτρεσ και ςτατιςτικολόγοι κακϊσ και οι πάροχοι υπθρεςιϊν οργάνωςθσ και διοίκθςθσ επιχειριςεων ςε φορείσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ του ιδιωτικοφ και του δθμόςιου τομζα. Επίςθμο ςυλλογικό όργανο και φορζασ του κλάδου των Οικονομικϊν Επιςτθμϊν ςτθν Ελλάδα είναι το Οικονομικό Επιμελθτιριο τθσ Ελλάδασ. 2. ΔΟΜΘ ΣΘ ΜΕΛΕΣΘ Στο ειςαγωγικό τθσ μζροσ θ μελζτθ παρουςιάηει αρχικά τον οριςμό του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ και το εφροσ των ειδικοτιτων και ειδικεφςεων που εμπεριζχει. Επιπλζον, παρουςιάηει τισ προχποκζςεισ άςκθςθσ του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ ςτθν χϊρα μασ κακϊσ και το κεςμικό του πλαίςιο. Στθν ςυνζχεια θ μελζτθ παρουςιάηει το ιςτορικό τθσ κρίςθσ χρζουσ και τθσ οικονομικισ φφεςθσ που ακολοφκθςε τθν χρονικι περίοδο ςτθν χϊρα μασ, εκκζτοντασ περιεκτικά τουσ λόγουσ για τουσ οποίουσ θ Ελλθνικι οικονομία κατζλθξε ςε αυτι τθν ιδιαίτερθ δφςκολθ κζςθ κακϊσ και τθν ςθμερινι κατάςταςι τθσ. Θ μελζτθ εν ςυνεχεία καταπιάνεται με τισ πολιτικζσ, δράςεισ και διαρκρωτικζσ αλλαγζσ οι οποίεσ εφαρμόηονται ι αναμζνονται να εφαρμοςκοφν ςτθν χϊρα μασ προκειμζνου να εξζλκει από τθν κρίςθ και να αναπτφξει καινοφργια δυναμικι. 6

7 Επιπρόςκετα, θ μελζτθ, διενεργϊντασ επιςκόπθςθ ςε πρόςφατεσ ςχετικζσ μελζτεσ ςκεπτόμενων φορζων (McKinsey, Ι.Ο.Β.Ε. E.E.Δ.Ε. κ.α.) καταγράφει τουσ κλάδουσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ οι οποίοι αναμζνεται να επιδείξουν ςθμαντικι ανάπτυξθ τα επόμενα δζκα χρόνια λόγω ανταγωνιςτικϊν πλεονεκτθμάτων που διακζτουν. Σε επόμενο ςτάδιο θ μελζτθ εξετάηει με τθν βοικεια οικονομετρικοφ υποδείγματοσ (Τεςτ «αιτιότθτασ» κατά Granger) τθν μεταβολι ςτον αρικμό των απαςχολοφμενων ςτο οικονομολογικό επάγγελμα ςε ςχζςθ α) με τθν μεταβολι ςτο Ακακάριςτο Εκνικό Ρροϊόν (Α.Ε.Ρ.), β) με τθν μεταβολι τθσ γενικισ απαςχόλθςθσ ςτθν χϊρα κακϊσ και τθν μεταβολι τθσ γενικότερθσ απαςχόλθςθσ ςε ςχζςθ με το Ακακάριςτο Εκνικό Ρροϊόν. Με τον τρόπο αυτό γίνεται προςπάκεια να αποκρυπτογραφθκεί θ «αντίδραςθ» τθσ απαςχόλθςθσ ςτο οικονομολογικό επάγγελμα ςε μεταβολζσ του Α.Ε.Ρ., προκειμζνου να προβλεφκεί αν και πότε θ αναμενόμενθ ςτροφι τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ προσ τθν ανάπτυξθ κα ζχει κετικό αντίκτυπο ςτθν απαςχόλθςθ των αςκοφντων το οικονομολογικό επάγγελμα. Στθν ςυνζχεια θ μελζτθ εξετάηει ειδικά κζματα τα οποία επθρεάηουν το οικονομολογικό επάγγελμα και αναμζνεται να ζχουν ςθμαντικό αντίκτυπο ςτθν διαμόρφωςθ των ςυνκθκϊν τθσ άςκθςισ του τθν επόμενθ δεκαετία, ςτθν περίοδο αναδιάρκρωςθσ και μεταςχθματιςμοφ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ θ οποία αναμζνεται να ακολουκιςει. Τα κζματα αυτά είναι θ πλθροφορικι και θ επίδραςθ τθσ ςτο επάγγελμα του οικονομολόγου, θ ζννοια τθσ δια βίου μάκθςθσ, το mentoring, κακϊσ και ο ρόλοσ των πιςτοποιιςεων ςτθν δθμιουργία κφρουσ και προςτικζμενθσ αξίασ ςτον επαγγελματία οικονομολόγο και τθν εργαςία του. Ειδικότερα για τισ πιςτοποιιςεισ γίνεται διεξοδικι παρουςίαςθ αυτϊν που διατίκενται ςε ανεπτυγμζνεσ οικονομίεσ από εγνωςμζνου κφρουσ φορείσ κακϊσ και αναλυτικι παρουςίαςθ ανά ειδικότθτα και ειδίκευςθ του κεςμικοφ και κανονιςτικοφ πλαιςίου των πιςτοποιιςεων που διατίκενται ςτθν Ελλθνικι πραγματικότθτα, εφόςον εκτιμάται ότι αυτζσ κα προςδίδουν ςτο μζλλον ιςχυρό ςυγκριτικό πλεονζκτθμα ςτουσ κατόχουσ τουσ. 7

8 Θ μελζτθ ςυνεχίηεται με τθν παρουςίαςθ ευκαιριϊν οι οποίεσ προκφπτουν ςε ςυγκεκριμζνεσ ειδικεφςεισ και ειδικότθτεσ του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ οι οποίεσ προκφπτουν από τισ διαρκρωτικζσ αλλαγζσ οι οποίεσ ςυντελοφνται ι κα ςυντελεςτοφν το επόμενο διάςτθμα ςτθν Ελλθνικι οικονομία και κοινωνία κακϊσ και τισ ευκαιρίεσ ςε κλάδουσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ με αναπτυξιακζσ προοπτικζσ. Τζλοσ, θ μελζτθ ολοκλθρϊνεται με τθν παράκεςθ προτάςεων για τον ρόλο τον οποίο καλείται να διαδραματίςει το Οικονομικό Επιμελθτιριο ςτθν Ελλάδα τθν επόμενθ δεκαετία κακϊσ και ςυγκεκριμζνεσ δράςεισ τισ οποίεσ δφναται να αναλάβει, προκειμζνου α) να γίνει ςυμμζτοχοσ ςτθν προςπάκεια αναςφνταξθσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ τθσ χϊρασ κακϊσ και β) να προετοιμάςει τα μζλθ του να ανταποκρικοφν επιτυχϊσ ςτισ νζα δεδομζνα. 3. ΤΝΟΨΘ 3.1. Ειςαγωγι ςφνοψθσ Σε περιςςότερα από 200 χρόνια οικονομικισ ςκζψθσ θ οικονομικι επιςτιμθ και το οικονομολογικό επάγγελμα ζχει παρουςιάςει ιδζεσ και κατευκφνςεισ για τθν επίλυςθ οικονομικϊν και κοινωνικϊν προβλθμάτων του ανκρϊπου ςτισ ςφγχρονεσ κοινωνίεσ. Αντικείμενο των οικονομολόγων είναι ο προςδιοριςμόσ του τρόπου με τον οποίο οι κοινωνίεσ κα αξιοποιιςουν τουσ περιοριςμζνουσ παραγωγικοφσ τουσ πόρουσ, ζτςι ϊςτε να ικανοποιιςουν τισ διαρκϊσ αυξανόμενεσ ανάγκεσ των μελϊν τουσ. Ιςτορικά, διαμορφϊκθκαν διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά ςυςτιματα και οικονομικζσ κεωρίεσ και πολιτικζσ με κοινό απϊτερο ςτόχο τθν επίλυςθ των προβλιματα χριςθσ των περιοριςμζνων πόρων, τθσ αφξθςθσ τθσ παραγωγισ, τθσ διανομισ των αγακϊν και τθσ οικονομικισ και κοινωνικισ ανάπτυξθσ. Ραρά τισ διαφορετικζσ ιδεολογικοπολιτικζσ αφετθρίεσ τουσ, οι οικονομολόγοι, χρθςιμοποιϊντασ όλα τα διακζςιμα μζςα και εργαλεία που παρζχει θ Οικονομικι 8

9 Επιςτιμθ, ςυνζβαλαν αποφαςιςτικά ςτθν επίτευξθ του ςθμερινοφ επιπζδου ευθμερίασ των ανεπτυγμζνων κοινωνιϊν του κόςμου. Με το πζραςμα των χρόνων θ οικονομικι επιςτιμθ ζχει οδθγθκεί ςε ςθμαντικό αρικμό εξειδικεφςεων, οι οποίεσ καλφπτουν όλο το φάςμα τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ Θ κρίςθ χρζουσ και θ φφεςθ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ 2008 ςιμερα. Θ Ελλάδα παρουςίαςε ςθμαντικοφσ ρυκμοφσ ανάπτυξθσ από το 1974 ζωσ το Ραράλλθλα, το Ελλθνικό δθμόςιο διόγκωςε ςθμαντικά το χρζοσ του ςτθν μεταπολιτευτικι περίοδο, γεγονόσ το οποίο οφείλεται ςε μία ςειρά παραγόντων. Επιγραμματικά αναφζρονται τα υψθλά ελλείμματα, θ άςκθςθ κοινωνικισ πολιτικισ και παροχϊν με τθν χριςθ εξωτερικοφ και εςωτερικοφ δανειςμοφ, θ χαμθλι ανταγωνιςτικότθτα τθσ οικονομίασ, θ πελατειακι τακτικι των κομμάτων, θ διαφκορά πολιτικϊν και ςτελεχϊν του κρατικοφ μθχανιςμοφ, κζματα γεωπολιτικισ ιςορροπίασ τα οποία υποχρζωναν τθν χϊρα ςτθν ανάλωςθ μεγάλων προχπολογιςμϊν για τον ςτρατιωτικό εξοπλιςμό και φυςικά θ εκτεταμζνθ φοροδιαφυγι και φοροκλοπι. Από το 1994 ζωσ το 2008 θ χϊρα μασ επζδειξε ςθμαντικοφσ ρυκμοφσ ανάπτυξθσ, υψθλότερουσ των περιςςότερων ευρωπαϊκϊν κρατϊν. Θ ανάπτυξθ αυτι, οφείλεται κατά το μεγαλφτερο μζροσ τθσ ςτθν ιδιωτικι και δθμόςια καταναλωτικι δαπάνθ θ οποία υποςτθρίχκθκε από τον φτθνό δανειςμό κράτουσ και τραπεηϊν, ωσ απόρροια τθσ ζνταξθσ τθσ χϊρασ ςτθν Ευρωηϊνθ το Ο υπερδανειςμόσ και θ υπερκατανάλωςθ του δθμοςίου και του ιδιωτικοφ τομζα, προϊόν τθσ άλογθσ και χωρίσ ορκολογικά πιςτωτικά κριτιρια παροχισ δανεικισ ρευςτότθτασ ςτθν Ελλθνικι αγορά από το Τραπεηικό ςφςτθμα, οδιγθςαν ςε ζνα διαρκϊσ διευρυνόμενο εμπορικό ζλλειμμα κακϊσ θ εγχϊρια παραγωγι δεν 9

10 επαρκοφςε να καλφψει τθ διαρκϊσ διογκοφμενθ ηιτθςθ. Ραράλλθλα, διευρφνκθκε, ςε ςχζςθ με τουσ Ευρωπαίουσ εταίρουσ μασ το ζλλειμμα τθσ ανταγωνιςτικότθτασ και τθσ παραγωγικότθτασ τθσ χϊρασ. Επιπρόςκετα θ χϊρα είχε και ζχει να επιδείξει πολφ χαμθλά μεγζκθ ξζνων άμεςων επενδφςεων, και χαμθλό βακμό ςυμμετοχισ του πλθκυςμοφ ςτο εργατικό δυναμικό. Θ ελλθνικι οικονομία παρουςίαηε και παρουςιάηει υψθλά ποςοςτά ανεργίασ ςτουσ νζουσ και ςτισ γυναίκεσ και πάςχει από χαμθλό ποςοςτό κινθτικότθτασ του εργατικοφ δυναμικοφ, γεγονόσ που δυςχεραίνει τθν εφρεςθ εργαςίασ για τουσ νεοειςερχόμενουσ ςτθν αγορά. Επιπρόςκετα θ οικονομία τθσ Ελλάδασ δεν διακζτει εξωτερικό προςανατολιςμό. Θ ιδιωτικι κατανάλωςθ ςτθν χϊρα μασ ιταν ζωσ το 2010 κατά 20 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ του ΑΕΡ υψθλότερθ από το αντίςτοιχο μζγεκοσ των περιςςότερων ευρωπαϊκϊν χωρϊν και θ ηιτθςθ είναι ςε ιδιαίτερα μεγάλο ποςοςτό εγχϊρια. Από το 2006 και ζπειτα θ δθμόςια δαπάνθ αυξανόταν προκειμζνου να καλφψει τισ αυξιςεισ ςτουσ μιςκοφσ των δθμοςίων υπαλλιλων και ςτισ ςυντάξεισ ενϊ παράλλθλα τα δθμόςια ζςοδα μειϊνονταν λόγω τθσ εκτεταμζνθσ φοροδιαφυγισ. Συνζπεια των προθγοφμενων ιταν θ Κυβζρνθςθ να δανείηεται ςυνεχϊσ με αποτζλεςμα το Ελλθνικό Δθμόςιο να υπερχρεωκεί χωρίσ δυνατότθτα αναςτροφισ τθσ κατάςταςθσ. Θ κρίςθ χρζουσ θ οποία ξεκίνθςε το 2009 είχε ωσ αποτζλεςμα τθν επίταςθ των προβλθμάτων τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ προςκζτοντασ ςε αυτιν το πρόβλθμα τθσ ρευςτότθτασ, το οποίο απορρζει από τθν αδυναμία του τραπεηικοφ ςυςτιματοσ να διοχετεφςει επιχειρθματικά δάνεια ςτθν αγορά και από τθν ςυρρίκνωςθ του ΑΕΡ, αποτζλεςμα τθσ υπζρμετρθσ φορολόγθςθσ και των μειϊςεων ςε μιςκοφσ και ςυντάξεισ θ οποία επιβλικθκε ωσ αντιςτακμιςτικό μζτρο για τθν παροχι δανείων προσ το υπερχρεωμζνο Ελλθνικό δθμόςιο από το ΔΝΤ, τθν ΕΕ και τθν Ευρωπαϊκι Τράπεηα. Από το 2009 και ζπειτα το επιχειρθματικό κλίμα επιδεινϊκθκε, οι όροι ςυναλλαγϊν με το εξωτερικό ζγιναν ιδιαίτερθ δυςχερισ για τισ Ελλθνικζσ εταιρείεσ και πολλζσ από αυτζσ οδθγικθκαν ςτο κλείςιμο. Αποτζλεςμα αυτοφ ιταν θ ανεργία να εκτοξευκεί ςε πρωτοφανι επίπεδα αγγίηοντασ ςτα τζλθ του 2012 αρχζσ του το 27%, με αποτζλεςμα θ εςωτερικι ηιτθςθ να καταρρεφςει οδθγϊντασ ςε 10

11 ζνα φαφλο κφκλο μθ επενδφςεων, μθ απαςχόλθςθσ, ςυρρίκνωςθσ τθσ ηιτθςθσ, θ οποία οδθγεί εκ νζου ςε μθ επζνδυςθ. Σιμερα θ χϊρα βρίςκεται μπροςτά ςε μία ιδιαίτερα δφςκολθ κατάςταςθ μιασ και πζρα από τα προβλιματα ρευςτότθτασ τθσ αγοράσ και τθν πτϊςθ του βιοτικοφ επιπζδου των πολιτϊν λόγω των μζτρων λιτότθτασ, δυςτυχϊσ, τα διαρκρωτικά προβλιματα τα οποία αποτελοφςαν τροχοπζδθ για τθν επιχειρθματικότθτα παραμζνουν. Τζτοια διαρκρωτικά προβλιματα είναι θ υπερ-ρφκμιςθ τθσ αγοράσ (ελεγχόμενα κλειςτά επαγγζλματα), θ γραφειοκρατία θ οποία ευνοεί τθν διαφκορά, θ πολυδαίδαλθ νομοκεςία και νομολογία, θ κακυςτζρθςθ ςτθν εκδίκαςθ από τα δικαςτιρια υποκζςεων οι οποίεσ αφοροφν επενδυτικά ςχζδια, περίπλοκο διοικθτικό και φορολογικό ςφςτθμα και ςθμαντικοφ φψουσ φοροδιαφυγι. Επιπρόςκετα, μία ςειρά από επιμζρουσ προβλιματα εντείνουν τισ βαςικζσ αδυναμίεσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ και διογκϊνουν τθν πακογζνειά τθσ. Σε αυτά ςυγκαταλζγονται: Ο κατακερματιςμόσ και το μικρό μζγεκοσ επιχειριςεων ςτουσ περιςςότερουσ κλάδουσ. Θ απουςία ολοκλθρωμζνου χωροταξικοφ ςχεδιαςμοφ και χριςεων γθσ κακϊσ και περιφερειακϊν ςτο πρόβλθμα αυτό ςχετικϊν αδυναμιϊν όπωσ ι ζλλειψθ δαςολογίου και κτθματολογίου. Ρερίπλοκο και αςτακζσ φορολογικό πλαίςιο με απουςία κινιτρων για τθ δθμιουργία επιχειριςεων μεγάλθσ κλίμακασ. Ρερίπλοκεσ και περιοριςτικζσ διαδικαςίεσ αδειοδότθςθσ και λειτουργίασ των επιχειριςεων. Απουςία κεςμικοφ πλαιςίου που να υποςτθρίηει αδειοδοτικά και να κινθτροδοτεί μεγάλου μεγζκουσ, ςτρατθγικισ ςθμαςίασ επενδυτικά ςχζδια. Υπζρογκοσ, δαπανθρόσ και αναποτελεςματικόσ δθμόςιοσ τομζασ ο οποίοσ προςφζρει υπθρεςίεσ χαμθλισ ποιότθτασ λόγω κατακερματιςμοφ και αλλθλοεπικάλυψθσ ευκυνϊν. 11

12 Απουςία ςφνδεςθσ αγοράσ και εκπαίδευςθσ κακϊσ και ελλιπισ ςτιριξθ τθσ καινοτομίασ. Ζλλειψθ ςυςτθμάτων ελζγχου, θ οποία ζχει ωσ αποτζλεςμα φοροδιαφυγι και ειςφοροδιαφυγι. Υψθλό κόςτοσ εργοδοτικϊν ειςφορϊν (από τα υψθλότερα ςτθν Ευρϊπθ). Σταςιμότθτα τθσ οικονομίασ. Ανεπάρκεια ιδίων κεφαλαίων ςτθν πλειονότθτα των επιχειριςεων. Χαμθλόσ όγκοσ εξαγωγϊν με παράλλθλα υψθλά διατθροφμενο όγκο ειςαγωγϊν. Τα προαναφερόμενα επιβεβαιϊνονται και από εκκζςεισ αλλά και δείκτεσ διεκνϊν και Ελλθνικϊν οίκων αξιολόγθςθσ και παρατθρθτθρίων. Στον αντίποδα όμωσ, πζρα από ςθμαντικό κίνδυνο, θ κρίςθ χρζουσ αποτελεί για το Ελλθνικό κράτοσ μία μοναδικι ευκαιρία να αλλάξει όλα αυτά τα οποία οδιγθςαν ςτισ χρόνιεσ πακογζνειεσ. Στόχοσ όλων των εμπλεκομζνων κα πρζπει να είναι πλζον θ επίτευξθ διαρκρωτικϊν αλλαγϊν οι οποίεσ ςταδιακά κα δθμιουργιςουν εφφορο κλίμα για τθν ανάπτυξθ εξωςτρεφοφσ επιχειρθματικότθτασ και τθν προςζλκυςθ ςθμαντικοφ προχπολογιςμοφ ξζνων άμεςων επενδφςεων. Στο πλαίςιο αυτό και προκειμζνου θ χϊρα μασ να ξεπεράςει τθν ιδιαίτερα ςκλθρι πραγματικότθτα ςτθν οποία περιιλκε πρζπει να εφαρμόςει ζνα μακροπρόκεςμο και βιϊςιμο μοντζλο ανάπτυξθσ. Το μοντζλο αυτό ζχει γίνει αντικείμενο ενδελεχοφσ μελζτθσ διαφόρων ςκεπτόμενων οργάνων τθσ πολιτείασ αλλά και τθσ ιδιωτικισ πρωτοβουλίασ. Ριο κάτω παρουςιάηονται οριςμζνεσ δράςεισ και πολιτικζσ οι οποίεσ αναμζνονται να ςυντελεςτοφν μζςα ςτα επόμενα χρόνια και ςχετίηονται με το οικονομικό και επιχειρθματικό περιβάλλον ςτθν χϊρα μασ, τισ οποίεσ ανζδειξε θ μελζτθ τθσ McKinsey Ελλάδα 10 χρόνια μπροςτά» κακϊσ και άλλα ςυλλογικά όργανα όπωσ είναι το Ινςτιτοφτο Οικονομικϊν και Βιομθχανικϊν Ερευνϊν (ΙΟΒΕ), το Οικονομικό Επιμελθτιριο τθσ Ελλάδοσ (Ο.Ε.Ε.), θ Ελλθνικι Ζνωςθ Διοίκθςθσ Εταιρειϊν (Ε.Ε.Δ.Ε.), ο Σφνδεςμοσ Ελλθνικϊν Τουριςτικϊν Επιχειριςεων (Σ.Ε.Τ.Ε.), ο 12

13 Σφνδεςμοσ Ελλθνικϊν Βιομθχανιϊν (Σ.Ε.Β.), προκειμζνου να επιτευχκεί το ηθτοφμενο τθσ μεταςτροφισ του οικονομικοφ κλίματοσ αλλά και του μεταςχθματιςμοφ του εφαρμοηόμενου οικονομικοφ μοντζλου: 1. Διεκνοποίθςθ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ. 2. Διεφρυνςθ των εξαγωγϊν. 3. Ρροςζλκυςθ μεγάλθσ κλίμακασ επενδφςεων. 4. Ρροςζλκυςθ άμεςων ξζνων επενδφςεων. 5. Αλλαγζσ ςτο νομοκετικό πλαίςιο για τθν διευκόλυνςθ των επενδφςεων. 6. Διεφρυνςθ των μεγεκϊν του τουριςτικοφ κλάδου (ςε όρουσ προςφερόμενου προϊόντοσ και υπθρεςιϊν ςε ποςότθτα και ποιότθτα, ςε αρικμό αφίξεων αλλά και ςε ζςοδα) 7. Ανακεφαλαιοποίθςθ και επανεκκίνθςθ του τραπεηικοφ ςυςτιματοσ τθσ χϊρασ αποτζλεςμα τθσ οποίασ κα είναι: a. θ αναδιάρκρωςθ του χαρτοφυλακίου των τραπεηϊν τόςο του ενεργθτικοφ όςο και του πακθτικοφ τουσ, b. θ μείωςθ του κόςτουσ λειτουργίασ των με παράλλθλθ μείωςθ των καταςτθμάτων που διακζτουν λόγω επικαλφψεων ι κλείςιμο ηθμιογόνων μονάδων και θ μείωςθ του προςωπικοφ που απαςχολοφν, c. θ αναδιάρκρωςθ των υπθρεςιϊν τουσ με μεταφόρτωςθ τθσ βαρφτθτασ τθσ λειτουργίασ ςε τομείσ όπωσ το credit assessment, το risk management και το management of information systems. 8. Εξορκολογιςμόσ των δαπανϊν του δθμοςίου τομζα. 9. Βζλτιςτθ εκμετάλλευςθ κοινοτικϊν κονδυλίων. 10. Επανεκκίνθςθ του Ρρογράμματοσ Δθμοςίων Επενδφςεων κακϊσ και ζργων ΣΔΙΤ. 11. Βελτίωςθ τθσ ανταγωνιςτικότθτασ των ελλθνικϊν προϊόντων και υπθρεςιϊν. 12. Άρςθ των περιοριςμϊν ςτθν είςοδο νεοειςερχομζνων επαγγελματιϊν και επιχειρθματιϊν ςε μία ομάδα επαγγελμάτων και κλάδων. 13. Θ χρθματοδότθςθ τθσ οικονομίασ από ιδιωτικά και μετοχικά κεφάλαια. 13

14 14. Επιτυχισ ζκβαςθ του προγράμματοσ ιδιωτικοποιιςεων και πϊλθςθσ κρατικισ περιουςίασ. 15. Απάλειψθ τθσ πολυνομίασ και τθσ γραφειοκρατίασ ςτο μζτρο του δυνατοφ. 16. Δθμιουργία νζου ςτακεροφ φορολογικοφ πλαιςίου το οποίο κα προάγει τθν επιχειρθματικότθτα και κα δίδει φορολογικά κίνθτρα για νζεσ επενδφςεισ. 17. Καταςτολι τθσ φοροδιαφυγισ και τθσ φοροκλοπισ. 18. Υιοκζτθςθ μοντζλων πιςτοποίθςθσ όπωσ τα αντίςτοιχα τθσ Μεγάλθσ Βρετανίασ. 19. Εγκακίδρυςθ ενόσ νζου φορολογικοφ ικουσ κακϊσ και κουλτοφρασ ςυμμόρφωςθσ ςτουσ φορολογικοφσ νόμουσ. 20. Δθμιουργία χρθματοοικονομικισ καινοτομίασ για τθν χρθματοδότθςθ επιχειριςεων ςε όλα τα ςτάδιά τουσ. 21. Ανάγκθ για ςυνεχι βελτίωςθ του επιπζδου γνϊςθσ και ενθμζρωςθσ των εργαηόμενων. 22. Σταδιακι ειςαγωγι ςτο εκπαιδευτικό ςφςτθμα κεμάτων και εννοιϊν ςχετικά με τθν επιχειρθματικότθτα, τθν οικονομία και τθ διαχείριςθ. 23. Σφνδεςθ του Ρανεπιςτθμίου με τθν επιχειρθματικότθτα και τισ επιχειριςεισ. 24. Επαναςχεδίαςθ του προγράμματοσ ςπουδϊν και του υλικοφ εκπαίδευςθσ ςτα ςχολεία και τα Ρανεπιςτιμια. 25. Ανάδειξθ τθσ κοινωνικισ υπευκυνότθτασ των επιχειριςεων και του κράτουσ ςε ςθμαντικι παράμετρο του νζου μοντζλου ανάπτυξθσ. Στθν πορεία αυτι μεταςχθματιςμοφ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ αναμζνεται μία ςειρά από κλάδουσ να διαδραματίςουν πρωταρχικό και ουςιαςτικό ρόλο και παράλλθλα να παρουςιάςουν ςθμαντικι ανάπτυξθ τθν επόμενθ δεκαετία, λαμβανομζνου υπόψθ ότι διακζτουν ςυγκριτικά πλεονεκτιματα και εγκλείουν ςθμαντικζσ ευκαιρίεσ για κζρδθ. Ραρατίκενται πιο κάτω οι κλάδοι και οι υποκλάδοι αυτοί τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ, όπωσ προζκυψαν από τθν διενεργθκείςα επιςκόπθςθ των προαναφερόμενων μελετϊν. 14

15 Κλάδοι. Τουριςμόσ. Ενζργεια. Ρρωτογενισ παραγωγι. Μεταποίθςθ (κυρίωσ τροφίμων). Λιανικό και χονδρικό εμπόριο. Ναυτιλία Τποκλάδοι. Ιατρικόσ τουριςμόσ. Ραραγωγι γενόςθμων φαρμάκων. Ιχκυοκαλλιζργειεσ. Φροντίδα για τθν Τρίτθ θλικία και τουσ χρόνια αςκενείσ. Διαχείριςθ ςτερεϊν αποβλιτων. Ρεριφερειακοί διαμετακομιςτικοί κόμβοι. Εξειδικευμζνεσ κατθγορίεσ τροφίμων. Δθμιουργία ςτοχευμζνων εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων ςτον τομζα των κλαςικϊν ςπουδϊν χζςθ αρικμοφ απαςχολοφμενων ςτο οικονομολογικό επάγγελμα και ανάπτυξθσ Από τθν οικονομετρικι ανάλυςθ θ οποία διενεργικθκε με τθν χριςθ του Τεςτ «αιτιότθτασ» κατά Granger, ςυμπεραίνεται ότι οι μεταβολζσ ςτον αρικμό των απαςχολοφμενων ςτο οικονομολογικό επάγγελμα προθγοφνται χρονικά των μεταβολϊν ςτο Ακακάριςτο Εκνικό Ρροϊόν κακϊσ και των μεταβολϊν ςτθν γενικότερθ απαςχόλθςθ. Ριο ςυγκεκριμζνα ςυνάγεται το ςυμπζραςμα ότι όταν υπάρχουν κετικζσ προςδοκίεσ για ςθμαντικι αφξθςθ του Ακακάριςτου Εκνικοφ 15

16 Ρροϊόντοσ, αυξάνει και θ απαςχόλθςθ των οικονομολόγων ενϊ όταν υπάρχουν προςδοκίεσ για πτϊςθ του προϊόντοσ μειϊνεται θ απαςχόλθςθ εργαηομζνων ςτο οικονομολογικό επάγγελμα. Θ αντίδραςθ επζρχεται πριν τθν αντίδραςθ τθσ γενικότερθσ απαςχόλθςθσ ςτθν οικονομία. Αυτό αποτελεί ζνδειξθ ότι το επάγγελμα του οικονομολόγου ίςωσ γίνεται αντιλθπτό από τουσ ςυμμετζχοντεσ ςτθν αγορά ωσ ζνα επάγγελμα «γενικϊν οικονομικϊν κακθκόντων» και όχι επάγγελμα εξειδίκευςθσ Πλθροφορικι και οικονομολογικό επάγγελμα Ο οικονομικόσ τομζασ και γενικότερα το επάγγελμα του οικονομολόγου αδιαμφιςβιτθτα ζχουν επθρεαςτεί βακιά από τθν ανάπτυξθ των νζων τεχνολογιϊν και τθν ευρζωσ διαδεδομζνθ χριςθ των πλθροφοριακϊν ςυςτθμάτων. Νζεσ οικονομικζσ δυνάμεισ (χϊρεσ και όμιλοι εταιρειϊν) οι οποίεσ ζχουν αναδυκεί και κυριαρχοφν ςτο ςθμερινό οικονομικό γίγνεςκαι, ςτθρίηουν ςχεδόν ολοκλθρωτικά τθν ανάπτυξι τουσ ςτθ τεχνολογικι αυκεντία, τθν ανάπτυξθ hardware και software, τισ εφευρζςεισ, τθν βιομθχανικι πολιτικι και παραγωγι που ςχετίηεται με τισ νζεσ τεχνολογίεσ τθσ πλθροφορίασ και τθσ επικοινωνίασ. Ειδικότερα, ςτον κλάδο τθσ οικονομίασ και τθσ διοίκθςθσ επιχειριςεων, τα πλθροφοριακά ςυςτιματα ζχουν ειςχωριςει και διαφοροποιιςει ριηικά τισ δυνατότθτεσ αλλά και τον τρόπο άςκθςθσ του επαγγζλματοσ του οικονομολόγου 3.5. Δια βίου μάκθςθ Ο όροσ δια βίου μάκθςθ (ι δια βίου εκπαίδευςθ ) ορίηεται ωσ μια μακροχρόνια διαδικαςία εκπαίδευςθσ που ξεκινάει από τθν γζννθςθ του ανκρϊπου και ςυνεχίηει ςε όλθ τθ διάρκεια τθσ ηωισ του. Θ ζννοια αυτοφ του 16

17 όρου καλφπτει όλα τα είδθ, τφπουσ και επίπεδα τθσ εκπαίδευςθσ, τυπικισ και άτυπθσ. Θ ςυνεχισ μεταβολι και εξζλιξθ των οικονομικϊν δεδομζνων και των κοινωνιϊν ανάγουν ςε αναγκαιότθτα τθ ευελιξία και εφκολθ προςαρμογι των επαγγελματιϊν ςτα νζα δεδομζνα τθσ αγορά εργαςίασ, θ οποία επιτυγχάνεται με τθν ςυνεχι και κακϋ όλθ τθν διάρκεια του εργαςιακοφ βίου εκπαίδευςθ τουσ. Οι επτά παράμετροι που διαμορφϊνουν άμεςα και ςυνεχϊσ το ςφγχρονο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον είναι : i. Θ οικονομικι και πολιτιςμικι παγκοςμιοποίθςθ. ii. Θ δθμογραφικι διεκνοποίθςθ και θ ςυνεχισ μεταναςτευτικι ροι. iii. Θ ταχεία μεταβολι τθσ αγοράσ εργαςίασ ωσ προσ τθ φφςθ τθσ. iv. Θ ςυνεχισ παραγωγι νζων γνϊςεων βελτιϊςεων και πλθροφόρθςθσ. v. Θ επανάςταςθ ςτον τομζα των τεχνολογιϊν τθσ πλθροφορίασ και τθσ επικοινωνίασ. vi. Θ ςυνεχϊσ μεταβαλλόμενθ ηιτθςθ ςτθν παραγωγι προϊόντων και υπθρεςιϊν. vii. Θ αβεβαιότθτα τθσ εφρυκμθσ λειτουργικότθτασ του κοινωνικοφ και οικονομικοφ περιβάλλοντοσ. Κατά ςυνζπεια θ διαςφάλιςθ τθσ απαςχόλθςθσ, ςε αυτό το νζο και ρευςτό περιβάλλον δφναται να επιτευχκεί με διαρκι βελτίωςθ του επαγγελματικοφ - μορφωτικοφ επιπζδου του οικονομολόγου, με τζτοιο τρόπο ϊςτε να διατθρείται θ απαραίτθτθ εξειδίκευςθ και παράλλθλα θ χρθςιμότθτά του για τθν αγορά εργαςίασ Mentoring Το mentoring είναι μια ςχζςθ ςυνεργαςίασ μεταξφ δφο ατόμων, του Κακοδθγθτι (Mentor) και του Κακοδθγοφμενου (Mentee), θ οποία επιτρζπει τθν ανταλλαγι 17

18 εμπειριϊν, απόψεων και πλθροφοριϊν για ζνα ςυγκεκριμζνο ηιτθμα. Το Mentoring ζχει ωσ αντικειμενικό ςκοπό τθ γενικότερθ βελτίωςθ του κακοδθγοφμενου δίδοντασ τθν δυνατότθτα για τθν απόκτθςθ ςυγκεκριμζνων ικανοτιτων και δεξιοτιτων, τθν απόκτθςθ εργαςιακισ εμπειρίασ τθν μεταφορά γνϊςθσ, δεξιοτιτων ι τεχνογνωςίασ για τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ τθσ προςωπικισ και επαγγελματικισ ηωισ του κακοδθγοφμενου. Στα πλαίςια αυτισ τθσ διαδικαςίασ ζνα μεγαλφτερο ι/και πιο ζμπειρο άτομο παίρνει υπό τθν "προςταςία" του ζνα νεαρότερο άτομο προςφζροντάσ του υποςτιριξθ και ενκάρρυνςθ. Το μεγαλφτερο άτομο γίνεται ςυνικωσ πρότυπο για το νεαρότερο. H υποςτιριξθ και θ κακοδιγθςθ δίνεται από τον Κακοδθγθτι ςτον Κακοδθγοφμενο μζςα από μια προςωπικι ςχζςθ που αναπτφςςεται με ςυχνζσ ςυναντιςεισ για ζνα χρονικό διάςτθμα. Ρρακτικά, το mentoring μπορεί να πάρει πολλζσ διαφορετικζσ μορφζσ πζρα από ςυμβουλευτικζσ ςυναντιςεισ πρόςωπο με πρόςωπο όπωσ για παράδειγμα: επικοινωνία από απόςταςθ (μζςω mail, τθλεφϊνου, Skype κτλ) και θμζρεσ «shadowing», ςτισ οποίεσ ο mentoree παρακολουκεί τον μζντορά του επί τω ζργω, ζτςι ϊςτε να γνωρίςει καλφτερα το επάγγελμα ι ακόμα και τθν εταιρεία ςτθν οποία δουλεφει. Το mentoring μπορεί να εφαρμοςκεί και ςτο επάγγελμα του οικονομολόγου προκειμζνου να προετοιμαςκοφν νζοι επαγγελματίεσ αλλά και επιχειρθματίεσ για τθν άςκθςθ επιτυχοφσ δραςτθριότθτασ Επαγγελματικζσ πιςτοποιιςεισ ειδικοτιτων του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ Από τθν ζρευνα πεδίου που πραγματοποιικθκε ςε επιλεγμζνεσ χϊρεσ του αναπτυγμζνου κόςμου διαπιςτϊκθκε ότι οι πιο προθγμζνεσ και οργανωμζνεσ από αυτζσ παράςχουν πιςτοποιιςεισ υψθλοφ κφρουσ για ζνα ςθμαντικό αρικμό ειδικοτιτων του οικονομολογικοφ 18

19 επαγγζλματοσ. Ενδεικτικά αναφζρονται οι εξισ οι οποίεσ και παρουςιάηονται αναλυτικά ςτθν μελζτθ: A.C.C.A (επαγγελματικι πιςτοποίθςθ ςτθ λογιςτικι). DipI.FR (Διεκνι Λογιςτικά Ρρότυπα). C.I.P.R (Δθμόςιεσ Σχζςεισ). C.I.M.A (Management Accounting). C.I.A (Ριςτοποίθςθ εςωτερικοφ ελζγχου). C.I.S.A (Ριςτοποίθςθ ςτον ζλεγχο των πλθροφοριακϊν και ελεγκτικϊν ςυςτθμάτων). C.F.A (Ριςτοποίθςθ ςτα χρθματοοικονομικά). C.Ι.Ι.Α (Ριςτοποίθςθ χρθματοοικονομικοφ αναλυτι). P.M.P (Ριςτοποίθςθ Επαγγελματία Διαχειριςτι Ζργου). F.R.M (Ριςτοποίθςθ Financial Risk Management ). Στισ χϊρεσ αυτζσ ςτισ οποίεσ παρζχονται οι προαναφερόμενεσ εξειδικεφςεισ (Αμερικι, Μ. Βρετανία, Ολλανδία, Κφπροσ) οι αποδοχζσ των επαγγελματιϊν ςτον οικονομολογικό κλάδο παρουςιάηονται αυξθμζνεσ. Από τθν ζρευνα πεδίου θ οποία διενεργικθκε για τθν χϊρα μασ, προκφπτει ότι ζνασ αρικμόσ ειδικοτιτων και ειδικεφςεων του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ περιβάλλονται με κανονιςτικό και νομοκετικό πλαίςιο κακϊσ και υποχρζωςθ πιςτοποίθςθσ, ενϊ αρκετζσ ειδικότθτεσ και ειδικεφςεισ αςκοφνται ελεφκερα. Ριο ςυγκεκριμζνα θ ειδικότθτα του ορκωτοφ λογιςτι λειτουργεί υπό τθν ομπρζλα ενόσ πλιρουσ νομοκετθμζνου κανονιςτικοφ πλαιςίου κακϊσ και κεςμικοφ οργάνου εποπτείασ (Επιτροπι Λογιςτικισ Τυποποίθςθσ και Ελζγχων Ε.Λ.Τ.Ε.). Επιπρόςκετα, ζχουν κεςμοκετθκεί πιςτοποιιςεισ, ωσ υποχρεωτικό επαγγελματικό προςόν προκειμζνου να αςκοφν το επάγγελμά τουσ κάποιεσ ειδικότθτεσ οι οποίεσ ςχετίηονται με τθν χρθματιςτθριακι αγορά. Οι ειδικότθτεσ αυτζσ είναι του 19

20 διαπραγματευτι (αντικριςτι) χρθματιςτθριακϊν αξιϊν και παραγϊγων κακϊσ και αυτζσ των αντίςτοιχων εκκακαριςτϊν. Τα πιςτωτικά ιδρφματα τα οποία ζχουν λάβει άδεια και εποπτεφονται από τθν Τράπεηα τθσ Ελλάδοσ, υποχρεοφνται, ειδικά ςτθν παροχι επενδυτικϊν υπθρεςιϊν προσ πελάτεσ τουσ να απαςχολοφν μόνον πρόςωπα τα οποία διακζτουν Ριςτοποιθτικό Επαγγελματικισ Επάρκειασ. Αρμόδια για τθν πιςτοποίθςθ των υπαλλιλων και ςτελεχϊν των προαναφερόμενων Ριςτωτικϊν Ιδρυμάτων, ςτα οποία ςυγκαταλζγονται και οι Ε.Ρ.Ε.Υ., Α.Ε.Δ.Α.Κ., Α.Ε.Ε.Χ. και Α.Ε.Ε.Δ., είναι θ Τράπεηα τθσ Ελλάδοσ. Ρροχπόκεςθ για τθν νόμιμθ άςκθςθ τθσ δραςτθριότθτασ μίασ ςειράσ επαγγελματικϊν ειδικοτιτων τθσ αςφαλιςτικισ αγοράσ είναι θ κατοχι πιςτοποιθτικό επιτυχοφσ δοκιμαςίασ ςε εξετάςεισ που επιμελείται θ Τράπεηα τθσ Ελλάδοσ. Οι ειδικότθτεσ αυτζσ είναι α) αςφαλιςτικόσ Σφμβουλοσ, β) αςφαλιςτικόσ Ρράκτορασ, γ) Μεςίτθσ αςφαλίςεων και ανταςφαλίςεων, δ) ςυντονιςτισ Αςφαλιςτικϊν Συμβοφλων και ε) ςυνδεδεμζνοσ Αςφαλιςτικόσ Διαμεςολαβθτισ. Αναφορικά με τουσ διδάςκοντεσ τθν οικονομικι επιςτιμθ, ςφμφωνα με τθν ιςχφουςα νομοκεςία, οι πτυχιοφχοι των οικονομικϊν ςχολϊν δφναται να ςυμμετάςχουν ςτισ εξετάςεισ του Α.Σ.Ε.Ρ. ι να διδάξουν ςε ιδιωτικά ςχολεία. Σε κάκε περίπτωςθ οι απόφοιτοι τθσ Ανϊτατθσ Σχολισ Ραιδαγωγικισ και Τεχνολογικισ Εκπαίδευςθσ (Α.Σ.Ρ.Τ.Ε.) προθγοφνται όλων των πτυχιοφχων των οικονομικϊν ςχολϊν, λαμβανομζνου υπόψθ ότι κατζχουν εκπαιδευτικό τίτλο, εν αντικζςει με τον πτυχιοφχο οικονομικισ ςχολισ. Θ φοίτθςθ ςτθ Α.Σ.Ρ.Τ.Ε. είναι μονοετισ και θ ειςαγωγι ςε αυτιν πραγματοποιείται με «ςφςτθμα μοριοδότθςθσ βάςθ αντικειμενικϊν προςόντων». Το νομικό πλαίςιο κακοριςμοφ των αδειϊν για τουσ μελετθτζσ μθχανικοφσ το οποίο αφορά ζργα Δθμοςίου αποκλειςτικά (Ν. 3316/2005), ςυμπεριλαμβάνει και τουσ μελετθτζσ οικονομολόγουσ. Ριο ςυγκεκριμζνα ςτον κατάλογο των 28 ειδικοτιτων για τισ οποίεσ εκδίδονται άδειεσ μελετθτϊν ςφμφωνα με τον προαναφερόμενο νόμο ςυμπεριλαμβάνονται και οι «οικονομικζσ μελζτεσ» και οι 20

21 «μελζτεσ οργάνωςθσ και επιχειρθςιακισ ζρευνασ» οι οποίεσ απαιτοφν πτυχίο οικονομολόγου. Επιπρόςκετα, υπάρχει πρόβλεψθ οι ςυντάκτεσ των οικονομοτεχνικϊν μελετϊν που υποβάλλονται ςτο πλαίςιο του εκάςτοτε αναπτυξιακοφ νόμου να απαιτοφν άδεια αςκιςεωσ οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ βάςθ του ΡΔ 472/1991. Δεν ςυμβαίνει το ίδιο για οικονομοτεχνικζσ μελζτεσ που υποβάλλονται ςτο πλαίςιο άλλων προγραμμάτων κινθτροδότθςθσ επενδφςεων από το κράτοσ, όπωσ οι επενδυτικζσ προτάςεισ που κατατίκενται ςτα προγράμματα του Ε.Σ.Ρ.Α. Τζλοσ, για τθν ειδίκευςθ του λογιςτι φοροτεχνικοφ τθν οποία εποπτεφει το Ο.Ε.Ε., ςφμφωνα με τον πρόςφατα ψθφιςκζντα νόμο Ν.4152 (ΦΕΚ 107/τευχ Α/ ), ο οποίοσ περιλαμβάνει τροποποίθςθ του Ν.2515/1997 και του Ρ.Δ. 340/1998, θ επαγγελματικι ταυτότθτα του λογιςτι φοροτεχνικοφ διακρίνεται πλζον ςε Λογιςτι - φοροτεχνικοφ Α και Β τάξθσ. Επαγγελματικι ταυτότθτα λογιςτι - φοροτεχνικοφ μποροφν πλζον να αποκτιςουν και φυςικά πρόςωπα τα οποία ζχουν ολοκλθρϊςει το γενικό Λφκειο και διακζτουν επαγγελματικι προχπθρεςία ωσ βοθκοί λογιςτι τουλάχιςτον 7 ετϊν κακϊσ και φυςικά πρόςωπα τα οποία ζχουν ολοκλθρϊςει Ενιαίο Ρολυκλαδικό Λφκειο κατεφκυνςθσ οικονομίασ με εξαετι προχπθρεςία κακϊσ και άτομα τα οποία ζχουν ολοκλθρϊςει ςπουδζσ ςε Ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Κζντρα (Ι.Ε.Κ.) λογιςτικισ ι είναι απόφοιτοι των μακροχρόνιων προγραμμάτων λογιςτικισ του Ελλθνικοφ Κζντρου Ραραγωγικότθτασ (ΕΛ. ΚΕ. ΡΑ.) και ζχουν πενταετι προχπθρεςία Εκτίμθςθ ευκαιριϊν για τουσ αςκοφντεσ το οικονομολογικό επάγγελμα ςτα επόμενα χρόνια Ππωσ ιδθ αναφζρκθκε θ κρίςθ θ οποία μαςτίηει τθν χϊρα μασ τα τελευταία πζντε ζτθ είναι κυρίωσ το αποτζλεςμα λανκαςμζνων πολιτικϊν και νοοτροπιϊν δεκαετιϊν. Θ κρίςθ όμωσ αποτελεί παράλλθλα μία τεράςτια και μοναδικι ευκαιρία ριηικϊν και ρθξικζλευκων αλλαγϊν για τθν χάραξθ μίασ ϊριμθσ και υπεφκυνθσ πορείασ τθσ χϊρα για τισ επόμενεσ δεκαετίεσ. 21

22 Ωσ αποτζλεςμα τθσ νζασ αυτισ πολιτικισ και οικονομικισ πορείασ, αναμζνεται να αναδειχκοφν και να πρωτοςτατιςουν ςυγκεκριμζνοι κλάδοι τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ ςτθν επανεκκίνθςθ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ, οι οποίοι παρουςιάηουν ςυγκριτικά και ανταγωνιςτικά πλεονεκτιματα. Τα πλεονεκτιματα αυτά εδράηουν ςε φυςικά χαρακτθριςτικά του τόπου μασ ι ςε δεξιότθτεσ και τεχνολογίεσ τισ οποίεσ ανζπτυξαν οι Ζλλθνεσ. Μζςα ςε αυτό το πλαίςιο το επάγγελμα του οικονομολόγου πρζπει και αυτό να μετεξελιχκεί, να προςαρμοςκεί ςτα νζα δεδομζνα και να υπθρετιςει τθν προςπάκεια του μεταςχθματιςμοφ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ και κοινωνίασ ςε μοντζλο βιϊςιμο και αειφόρο. Ραράλλθλα, οι επαγγελματίεσ του οικονομολογικοφ κλάδου βρίςκονται μπροςτά ςε μία μοναδικι ευκαιρία ανζλιξθσ και υψθλϊν προςόδων, θ οποία όμωσ κα είναι απλόχερθ μόνο με αυτοφσ οι οποίοι κα κατανοιςουν τισ κεμελιϊδθσ αλλαγζσ που ςυντελοφνται ςτθν οικονομία και τθν κοινωνία και κα είναι διατεκειμζνοι, να προςαρμοςκοφν, να αλλάξουν, να προετοιμαςκοφν και να αποκτιςουν τα εφόδια που είναι αναγκαία για τθν νζα εποχι. Συμφωνά με τα ευριματα τθσ μελζτθσ, αναμζνεται το επόμενο χρονικό διάςτθμα να ανακάμψει θ ηιτθςθ για αςκοφντεσ το οικονομολογικό επάγγελμα, α) ςε κλάδουσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ οι οποίοι διακζτουν ανταγωνιςτικά πλεονεκτιματα, και β) ςε ςυγκεκριμζνεσ ειδικότθτεσ και ειδικεφςεισ του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ οι οποίεσ κα αναδειχκοφν από το υπό διαμόρφωςθ νζο επιχειρθματικό τοπίο. Στθν μελζτθ γίνεται μία προςπάκεια ομαδοποίθςθσ των ευκαιριϊν αυτϊν ανά κλάδο και ειδικότθτα ειδίκευςθ του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ. Ριο ςυγκεκριμζνα, ομαδοποιοφνται ευκαιρίεσ οι οποίεσ παρουςιάηονται για τουσ 22

23 αςκοφντεσ το οικονομολογικό επάγγελμα α) από τθν μεταςτροφι του επιχειρείν ςε ορκολογικότερουσ, καινοτόμουσ και διεκνοποιθμζνουσ τρόπουσ λειτουργίασ, β) από ευκαιρίεσ οι οποίεσ παρουςιάηονται για τουσ αςκοφντεσ το οικονομολογικό επάγγελμα λόγω των διαρκρωτικϊν αλλαγϊν οι οποίεσ κα επζλκουν ςτθν κρατικι λειτουργία και τθν δθμόςια διοίκθςθ και γ) αλλαγϊν ςτο νομοκετικό πλαίςιο το οποίο διζπει τθν επιχειρθματικι και επενδυτικι πρακτικι. Ρεριλθπτικά, ειδικότθτεσ και ειδικεφςεισ οι οποίεσ αναμζνεται να παρουςιάςουν ηιτθςθ τα επόμενα ζτθ, ςφμφωνα με τθν ανάλυςθ τθσ μελζτθσ είναι: Εξειδικευμζνα ςτελζχθ ςτο τουριςτικό management και τθν λογιςτικι τουριςτικϊν επιχειριςεων, εκτιμθτζσ ακινιτων, project managers, ειδικοί αγροτικισ οικονομίασ και διαχειριςτζσ (managers) αγροτικϊν ςυνεταιριςμϊν και μεγάλθσ επιφάνειασ καλλιεργιςιμων εκτάςεων, ειδικοί ενεργειακισ οικονομίασ και διαχειριςτζσ ενεργειακϊν υποδομϊν, ναυτιλιακά ςτελζχθ και οικονομολόγοι και λογιςτζσ εξειδικευμζνοι ςτο αντικείμενο τθσ ναυτιλίασ, κοςτολόγοι, ειδικοί διαχείριςθσ παραγωγισ, ειδικοί logistics,managers, ειδικοί θλεκτρονικϊν υπολογιςτϊν με ουςιαςτικζσ γνϊςεισ οικονομικϊν και φοροτεχνικϊν κεμάτων, υψθλοφ επιπζδου και πανεπιςτθμιακϊν γνϊςεων αςφαλιςτζσ, αναλογιςτζσ, διαχειριςτζσ κεφαλαίων, οικονομικοί και χρθματοοικονομικοί αναλυτζσ, κακϊσ και δθμιουργοί αςφαλιςτικϊν προϊόντων ηωισ και υγείασ/περίκαλψθσ, οικονομολόγοι εκπαιδευτικοί, αναλυτζσ περιβαλλοντικϊν οικονομικϊν και επιπτϊςεων οι οποίοι ςυνδυάηουν πτυχία Ρεριβαλλοντικισ διαχείριςθσ ι/και μθχανικϊν με οικονομικά, ειδικοί κατάρτιςθσ ιςολογιςμϊν αειφορίασ, ειδικοί ςυγχωνεφςεων και εξαγορϊν, αποτιμθτζσ εταιρειϊν, λογιςτζσ ορκωτοί λογιςτζσ, φοροτεχνικοί, εκκακαριςτζσ, ειδικοί πιςτολθπτικισ ικανότθτασ (credit officers), ειδικοί διαχείριςθσ κινδφνου (risk management officers), ειδικοί απεμπλοκισ και αναχρθματοδότθςθσ επιχειριςεων, νοικοκυριϊν και φυςικϊν προςϊπων (recovery officers), ειδικοί marketing, κλαδικοί αναλυτζσ, ειδικοί ανάπτυξθσ προϊόντων, ειδικοί εφρεςθσ ι δθμιουργίασ νζων αγορϊν και πιο περιοριςμζνα χρθματιςτθριακοί αναλυτζσ και αντικριςτζσ. 23

24 Επιπλζον, κα είναι ιδιαίτερα αναγκαίοι οικονομολόγοι οι οποίοι κα μιλοφν πολφ καλά ξζνεσ γλϊςςεσ και αυτοί οι οποίοι κα ςυνδυάηουν ςπουδζσ από διαφορετικοφσ κλάδουσ (π.χ. νομικοί, μθχανικοί, περιβαλλοντολόγοι με πτυχίο ςτα οικονομικά κακϊσ και απόφοιτοι οικονομικϊν ςχολϊν με παράλλθλεσ ςπουδζσ ςτθν Δθμόςια Διοίκθςθ). Απαραίτθτθ κρίνεται και θ εξειδίκευςθ των αςκοφντων το οικονομολογικό επάγγελμα ςτθν πλθροφορικι με ζμφαςθ ςε εξειδικευμζνα προγράμματα τθσ ειδικότθτάσ τουσ. Επιπλζον, πολφτιμα κα είναι οικονομικά ςτελζχθ ςε όλο το εφροσ τθσ επιχειρθματικισ δραςτθριότθτασ, με ςπουδζσ και κουλτοφρα διεκνϊν αγορϊν και προτφπων κακϊσ και ςτελζχθ με πείρα αποκτθμζνθ ςε πολυεκνικοφσ ομίλουσ ςτθν Ελλάδα και ςτο εξωτερικό. Ευκαιρίεσ για επιχειρθματικι δραςτθριοποίθςθ οικονομολόγων κα υπάρξουν ςε niche αγορζσ όπωσ γραφεία και εταιρείεσ ςυμβοφλων κατάρτιςθσ ιςολογιςμϊν αειφορίασ, γραφεία και εταιρείεσ εξειδικευμζνων λογιςτϊν εφαρμογισ Διεκνϊν Λογιςτικϊν Ρροτφπων, γραφεία ειδικϊν ςτθν εφρεςθ χρθματοδότθςθσ από Ελλθνικά και ξζνα χρθματοπιςτωτικά ιδρφματα κακϊσ και ςτθν δθμιουργία ειδικϊν εργαλείων χρθματοδότθςθσ και αναχρθματοδότθςθσ εταιρικϊν ςχθμάτων και ζργων Ο ρόλοσ του Οικονομικοφ Επιμελθτθρίου τθν επόμενθ δεκαετία Ο ρόλοσ ο οποίοσ καλείται να διαδραματίςει το Οικονομικό Επιμελθτιριο ςτθν Ελλάδα τθν επόμενθ δεκαετία αφορά: α) τθν αναβάκμιςθ του επαγγζλματοσ και των παρεχόμενων υπθρεςιϊν από τα μζλθ του προσ τουσ πολίτεσ και το επιχειρθματικό γίγνεςκαι τθσ χϊρασ, 24

25 β) τθν ςυμβολι του ςτθν προςπάκεια μεταςχθματιςμοφ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ μζςω προτάςεων και υποδείξεων προσ τθν Ελλθνικι Ρολιτεία για αλλαγζσ ςτο κεςμικό και το κανονιςτικό πλαίςιο, οι οποίεσ είναι απόρροια τθσ κακθμερινισ πρακτικισ άςκθςθσ του επαγγζλματοσ, γ) τθν υποςτιριξθ και ενδυνάμωςθ τθσ επιχειρθματικότθτασ τθσ χϊρασ και τθσ θκικισ του επιχειρείν, δ) τθν ςυμβολι ςτθν ςυνεχι οικονομικι εκπαίδευςθ και ςτθν παροχι άμεςθσ και ζγκυρθσ πλθροφόρθςθσ περί οικονομικϊν κεμάτων ςτα μζλθ του, ε) τθν διαςφάλιςθ τθσ εφρυκμθσ λειτουργίασ και τθν ςτιριξθ του επαγγζλματοσ με τθν προςφορά εργαλείων προσ τα μζλθ του. Ειδικότεροι ςτόχοι του Ο.Ε.Ε. για τθν επόμενθ δεκαετία κα πρζπει να είναι: - Θ διευκόλυνςθ τθσ πρόςβαςθσ και ςυμμετοχισ ςτθ διά βίου μάκθςθ των μελλϊν του. Επιπλζον, υποςτιριξθ τθσ διά βίου μάκθςθσ, μζςω τθσ διαςφνδεςθσ όλων των μορφϊν τυπικισ, μθ τυπικισ εκπαίδευςθσ και άτυπθσ μάκθςθσ. - Θ παροχι δυνατοτιτων επαγγελματικισ εξζλιξθσ των μελλϊν τθσ. - Θ αφξθςθ τθσ κινθτικότθτασ των εργαηομζνων ςτο οικονομολογικό επάγγελμα. - Θ ενίςχυςθ τθσ διαφάνειασ των προςόντων των μελλϊν του και θ ςφνδεςι τουσ με τθν εργαςία και τθν απαςχόλθςθ. - Θ αναγνϊριςθ και πιςτοποίθςθ τθσ άτυπθσ μάκθςθσ. - Ο εξορκολογιςμόσ και θ διαςφάλιςθ τθσ ποιότθτασ του ςυςτιματοσ αναγνϊριςθσ και πιςτοποίθςθσ προςόντων. 25

26 Στο πλαίςιο αυτό εκτιμάται ότι κα ιταν ιδιαίτερα χριςιμο να ςυντονιςκοφν και να διενεργθκοφν οι πιο κάτω πρωτοβουλίεσ και δράςεισ από το Οικονομικό Επιμελθτιριο: Α. Προςφορά πιςτοποιιςεων από το Ο.Ε.Ε. Με τον πρόςφατα ψθφιςκζντα νόμο Ν.4152 διευρφνεται ο αρικμόσ των φυςικϊν προςϊπων τα οποία κα ζχουν τθν δυνατότθτα απόκτθςθσ τθσ ειδικότθτασ του λογιςτι φοροτεχνικοφ και ελαςτικοποιοφνται οι προχποκζςεισ για τθν απόκτθςθ των δφο πλζον τάξεων αδειϊν άςκθςθσ του επαγγζλματοσ του λογιςτι φοροτζχνθ. Ειδικότερα, θ νζα διάταξθ δίνει τθ δυνατότθτα ςτουσ αποφοίτουσ Λυκείου και ΙΕΚ με λιγότερα χρόνια εργαςιακι εμπειρία από ότι ίςχυε ζωσ ςιμερα να αποκτιςουν επαγγελματικι ταυτότθτα Βϋ τάξθσ και να τθροφν βιβλία εςόδων εξόδων, ανεξαρτιτωσ τηίρου. Ραράλλθλα, οι απόφοιτοι ΤΕΙ απολαμβάνουν τα ίδια δικαιϊματα με τουσ απόφοιτουσ ΑΕΙ και μετά από 3 χρόνια ςτθ Βϋ τάξθ αποκτοφν επαγγελματικι ταυτότθτα Αϋ τάξθσ και μποροφν να τθροφν βιβλία Γϋ κατθγορίασ. Αποτζλεςμα είναι ςτθν πρϊτθ περίπτωςθ να εξιςϊνεται θ πρακτικι εμπειρία με τθν Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, ενϊ ςτθν δεφτερθ θ Τεχνολογικι με τθν Ρανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ. Λαμβάνοντασ υπόψθ τα προθγοφμενα, προτείνεται θ κεςμοκζτθςθ διαδικαςίασ πιςτοποίθςθσ των επαγγελματιϊν που κα κατζχουν τισ άδειεσ των δφο τάξεων προκειμζνου να διαςφαλιςτεί θ επαγγελματικι επάρκεια των εμπλεκομζνων. Θ ανάγκθ πιςτοποίθςθσ προκφπτει και από το ςυνεχϊσ μεταλλαςςόμενο νομοκετικό κακεςτϊσ του επαγγζλματοσ, τισ ςυνεχισ αλλαγζσ ςτο φορολογικό κακεςτϊσ αλλά και τισ ρθξικζλευκεσ αλλαγζσ που επιτάςςει θ τεχνολογικι πρόοδοσ. Ρροτείνεται λοιπόν θ δθμιουργία διαδικαςίασ πιςτοποίθςθσ θ οποία κα περιλαμβάνει α) υποχρεωτικι παρακολοφκθςθ επιμορφωτικϊν ςεμιναρίων κακϊσ και β) λιψθ τθσ πιςτοποίθςθσ μετά από εξετάςεισ. Κατά τον τρόπο αυτό θ άδεια άςκθςθσ επαγγζλματοσ, πζραν των ετϊν υπθρεςίασ, κα αποκτάται μετά από πιςτοποίθςθ παρακολοφκθςθσ επιμορφωτικϊν ςεμιναρίων ςε λογιςτικά, 26

27 οικονομικά και φορολογικά κζματα με αξιολόγθςθ των υποψθφίων κατά τθ διάρκεια παρακολοφκθςθσ αυτϊν θ/και μετά από εξετάςεισ. Θ ανανζωςθ τθσ άδειασ κα γίνεται μετά από κάποιο χρονικό διάςτθμα, υπό τον όρο ότι ο επαγγελματίασ ςυνεχίηει να αςκεί τθν ειδικότθτα και επιπλζον να ζχει παρακολουκιςει τα ςχετικά ςεμινάρια. Με τον τρόπο αυτό θ διατιρθςθ τθσ πιςτοποίθςθσ κα διενεργείται ςε βάςθ CIP (Continual Improvement Points). Τα επιμορφωτικά ςεμινάρια κα διενεργοφνται τουλάχιςτον δφο φορζσ ανά ζτοσ από το Οικονομικό Επιμελθτιριο τθσ Ελλάδοσ ι από το Ινςτιτοφτο Εκπαίδευςθσ και Επιμόρφωςθσ των μελϊν του, τα οποία κα χορθγοφν και το ςχετικό πιςτοποιθτικό παρακολοφκθςθσ και αξιολόγθςθσ. Τα Ο.Ε.Ε. δφναται να εκδίδει κάρτεσ πιςτοποίθςθσ (τφπου πιςτωτικισ) και επαγγελματικισ άδειασ, θ οποία κα ανανεϊνεται κάκε ζτοσ κατόπιν καταβολισ του ετιςιου κόςτουσ πιςτοποίθςθσ και μετά τθν ςυμμόρφωςθ με τα λοιπά υποχρεωτικά κριτιρια (επιμόρφωςθ, άςκθςθ του επαγγζλματοσ). Οι κάρτεσ πιςτοποίθςθσ κα αποδίδουν αυτόματα ςτον επαγγελματία και «θλεκτρονικι υπογραφι» προκειμζνου να ςυναλλάςςεται με τισ φορολογικζσ αρχζσ και να διενεργεί υποβολζσ λογιςτικϊν καταςτάςεων και φορολογικϊν φφλλων πελατϊν παντόσ τφπου ςτισ εφορίεσ τθσ χϊρασ. Τζλοσ, κα πρζπει να δθμιουργθκεί μθτρϊο πιςτοποιθμζνων λογιςτϊν φοροτεχνικϊν και οικονομολόγων το οποίο κα είναι διακζςιμο ςτθν θλεκτρονικι ςελίδα του Ο.Ε.Ε. και κα είναι γνωςτοποιθμζνο ςτισ φορολογικζσ αρχζσ. Αποτζλεςμα των προαναφερόμενων κα είναι θ απάλειψθ των παρανόμωσ αςκοφντων το επάγγελμα και θ αναγνϊριςθ τθσ ςυνυπευκυνότθτασ του λογιςτι - φοροτεχνικοφ. 27

28 Β. Παροχι πιςτοποιιςεων για άλλεσ ειδικότθτεσ του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ. Επιπρόςκετα, προτείνεται θ κεςμοκζτθςθ και θ διαχείριςθ τθσ διαδικαςίασ παροχισ πιςτοποίθςθσ από το Ο.Ε.Ε. και άλλων ειδικοτιτων του οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ ςε τομείσ - κλάδουσ με μεγάλθ ηιτθςθ ι/και απαίτθςθ εξειδίκευςθσ με τθν λογικι θ οποία περιγράφθκε αμζςωσ πρωκφςτερα. Οι πιςτοποιιςεισ αυτζσ δφναται να παρζχονται ςε ςυνεργαςία με άλλουσ κεςμοκετθμζνουσ φορείσ ι/και Ρανεπιςτιμια. Ενδεικτικά αναφζρεται θ πιςτοποίθςθ επάρκειασ για τθν άςκθςθ τθσ ειδικότθτασ του εςωτερικοφ ελεγκτι θ οποία μπορεί να οργανωκεί ςε ςυνεργαςία με το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (Ι.Ε.Σ.Ο.Ε.Λ.), θ πιςτοποίθςθ τθσ ειδικότθτασ του μελετθτι - ςυντάκτθ τεχνοοικονομικϊν μελετϊν δθμοςίων και ιδιωτικϊν ζργων, θ πιςτοποίθςθ ειδικότθτασ μελετθτι επενδυτικϊν ςχεδίων και αναπτυξιακϊν προγραμμάτων (οι οποίοι κα είναι και οι μόνοι οι οποίοι κα ζχουν δικαίωμα υποβολισ φακζλων ςε προγράμματα κινθτροδότθςθσ του Ελλθνικοφ κράτουσ) κ.α. Γ. Δθμιουργία κϊδικα δεοντολογίασ και κυρϊςεων. Το Οικονομικό Επιμελθτιριο κα πρζπει να μεριμνιςει για τθν δθμιουργία κϊδικα δεοντολογίασ και κυρϊςεων για τα μζλθ του ςτα πρότυπα του ιςχφοντα Κϊδικα Επαγγελματικισ Δεοντολογίασ τθσ Διεκνοφσ Ομοςπονδίασ Λογιςτϊν (International Federation of Accountants). Ο κϊδικασ δεοντολογίασ κα ρυκμίηει κζματα που αφοροφν τισ ςχζςεισ ανάμεςα ςτουσ οικονομολόγουσ και τουσ πελάτεσ τουσ, τουσ οικονομολόγουσ μεταξφ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ των προαναφερόμενων πλευρϊν με τθν πολιτεία. Ο κϊδικασ δεοντολογίασ κα πρζπει να περιγράφει με ςαφινεια, τα δικαιϊματα και τισ υποχρεϊςεισ, τθ διαςφάλιςθ ποιότθτασ και διαφάνειασ, τισ 28

29 υποχρεϊςεισ ακεραιότθτασ, αντικειμενικότθτασ, επαγγελματικισ ςυμπεριφοράσ, επαγγελματικισ επάρκειασ και εχεμφκειασ των μελϊν του Ο.Ε.Ε. Δ. Δθμιουργία ςυνθγόρου διαχείριςθσ παραπόνων και καταγγελιϊν. Σθμαντικι πρωτοβουλία για το Ο.Ε.Ε. δφναται να είναι θ δθμιουργία «γραφείου ςυνθγόρου» - εποπτικοφ οργάνου παραπόνων και καταγγελιϊν για μζλθ του Ο.Ε.Ε. τα οποία παραβιάηουν τθν νομοκεςία ι τον κϊδικα δεοντολογίασ. Επιπρόςκετα, το όργανο κα δζχεται και καταγγελίεσ για άτομα τα οποία αςκοφν παρανόμωσ το επάγγελμα. Το ςτελζχθ τθσ υπθρεςίασ κα προτείνουν ποινζσ για τουσ παρανομοφντεσ επαγγελματίεσ ςτο διοικοφν όργανο του Ο.Ε.Ε. ςφμφωνα με τον κϊδικα κυρϊςεων του Επιμελθτθρίου. Ε. Mentoring. Το Ο.Ε.Ε. είναι ο κατάλλθλοσ φορζασ να οργανϊςει γραφείο mentoring το οποίο να φζρνει ςε επαφι κακοδθγθτζσ με κακοδθγοφμενουσ προκειμζνου να διευκολφνει νζα άτομα ι νζουσ επαγγελματίεσ να ειςζλκουν ςτο επάγγελμα ι να ανοίξουν επιχειριςεισ προςφοράσ οικονομολογικϊν υπθρεςιϊν. Mentoring μπορεί να υπάρξει και ανάμεςα ςε οικονομολόγουσ και νζουσ επιχειρθματίεσ, όπου οι πρϊτοι κα μεταβιβάςουν γνϊςεισ και εμπειρίεσ ςτουσ δεφτερουσ προκειμζνου αυτοί να δθμιουργιςουν αποδοτικότερεσ επιχειριςεισ. Σ. Γραφείο επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ φοιτοφντων ςε οικονομικζσ ςχολζσ. Το Ο.Ε.Ε. είναι ο κατάλλθλοσ φορζασ για τθν δθμιουργία ενόσ γραφείου επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ φοιτοφντων ςε οικονομικζσ ςχολζσ, όπου οι 29

30 ενδιαφερόμενοι κα μποροφν να λαμβάνουν πλθροφόρθςθ ςχετικά με το επάγγελμα και τισ δυνατότθτεσ που ανοίγονται μπροςτά τουσ ςτα πλαίςια του επαγγζλματοσ. Το γραφείο με τθν ςφμπραξθ και τθν χρθματοδότθςθ επιχειριςεων κα δφναται να οργανϊςει βραβεία αριςτοφχων οικονομικϊν ςχολϊν κακϊσ και διαγωνιςμό καινοτομίασ ςτο επάγγελμα. Τζλοσ, το γραφείο κα φζρνει ςε επαφι τθν επιχειρθματικι κοινότθτα με τουσ φοιτθτζσ των οικονομικϊν ςχολϊν προκειμζνου να διευκολφνεται θ ςφηευξθ τθσ προςφοράσ και τθσ ηιτθςθσ για οικονομικά ςτελζχθ ςτισ επιχειριςεισ. Η. Εικονικό (Virtual) κζντρο εφρεςθσ εργαςίασ για οικονομολόγουσ. Επιπρόςκετα, προτείνεται θ δθμιουργία ενόσ εικονικοφ κζντρου ευρζςεωσ εργαςίασ για οικονομολόγουσ, το οποίο κα λειτουργεί μζςα από τθν ιςτοςελίδα του Ο.Ε.Ε. Το εικονικό κζντρο ευρζςεωσ εργαςίασ κα περιλαμβάνει διαδυκτιακό τόπο για τθν ηιτθςθ οικονομολόγων αλλά και τθν προςφορά, με τθν δθμιουργία ταξινομθμζνου ανά ειδικότθτα θλεκτρονικοφ χϊρου ανάρτθςθσ βιογραφικϊν ςθμειωμάτων. Θ. Ινςτιτοφτο Εκπαίδευςθσ και Επιμόρφωςθσ των μελϊν - ΙΝΣΙΣΟΤΣΟΤ ΕΚΠΑΙΔΕΤΘ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤ ΕΠΙΜΕΛΘΣΘΡΙΟΤ ΕΛΛΑΔΟ (Ι.Ε.Ο.Ε.Ε.) Ρροκειμζνου να λειτουργιςουν ορκολογικά και οργανωμζνα όλεσ οι προαναφερόμενεσ πρωτοβουλίεσ δθλ. θ πιςτοποίθςθ, θ δια βίου μάκθςθ, το mentoring, το γραφείο επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ φοιτοφντων ςε οικονομικζσ ςχολζσ και το virtual κζντρο εφρεςθσ εργαςίασ για οικονομολόγουσ προτείνεται θ ςφςταςθ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΡΙΜΕΛΘΤΘΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ι.Ε.Ο.Ε.Ε.) 30

31 Το εν λόγω Ινςτιτοφτο κα παρζχει επιπλζον οργανωμζνα επιμορφωτικά ςεμινάρια κάτω από τθν ςκζπθ ενόσ οργανωμζνου προγράμματοσ «δια βίου μάκθςθσ» το οποίο κα πραγματεφεται κζματα άμεςα ςυνδεδεμζνα με τθν λειτουργία των επιχειριςεων. Ενδεικτικά αναφζρονται κζματα προςταςίασ του περιβάλλοντοσ, αειφόρου ανάπτυξθσ, τεχνολογικζσ και κοινωνικζσ εξελίξεισ και άλλα. Τζλοσ, το Ινςτιτοφτο κα παρζχει προγράμματα με ςκοπό τθν επαγγελματικι κατάρτιςθ και επιμόρφωςθ πζρα των μελϊν του Ο.Ε.Ε. ςε ςτελζχθ επιχειριςεων, ςε οικονομικά ςτελζχθ των ενόπλων δυνάμεων αλλά και ςε ςτελζχθ του δθμοςίου τομζα. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα, ςεμινάρια και οι λοιπζσ εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ δφναται να διενεργοφνται ςε ςυνεργαςία με πανεπιςτιμια τθσ χϊρασ ι του εξωτερικοφ και λοιποφσ εκπαιδευτικοφσ φορείσ. 31

32 4. ΕΙΑΓΩΓΘ Θ επιςτιμθ τθσ οικονομίασ αςχολείται κυρίωσ με τθν ζρευνα και τθν εξιγθςθ οικονομικϊν φαινομζνων που επθρεάηουν διαχρονικά τον τρόπο λειτουργίασ μιασ κοινωνίασ. Οι οικονομολόγοι, μελετοφν δεδομζνα και ςτατιςτικά ςτοιχεία προκείμενου να ερμθνεφςουν τισ τάςεισ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ, τθσ οικονομικισ εμπιςτοςφνθσ και τθσ ςυμπεριφοράσ των καταναλωτϊν. Αξιολογϊντασ τα διακζςιμα δεδομζνα και μελζτεσ που προκφπτουν μζςα από αυτά, προςπακοφν να ανιχνεφςουν τάςεισ και να δθμιουργιςουν κανόνεσ ικανοφσ να ςυνειςφζρουν ςε μια πιο αποδοτικι και περιςςότερο αποτελεςματικι κοινωνικό-οικονομικι δομι. Κατά ςυνζπεια οι οικονομολόγοι είναι οι επαγγελματίεσ εκείνοι οι οποίοι, με εργαλείο τθν οικονομικι επιςτιμθ, επιχειροφν να δθμιουργιςουν ζναν μθχανιςμό με δυνατότθτα να ικανοποιιςει τισ ανάγκεσ μιασ κοινωνίασ (επιχείρθςθσ ι οποιαςδιποτε οικονομικισ οντότθτασ) με τα περιοριςμζνα μζςα που διακζτει. Στισ μζρεσ μασ το επάγγελμα του οικονομολόγου είναι περιςςότερο επίκαιρο από κάκε άλλο διότι είναι το επάγγελμα που καλείται να επιλφςει τον γρίφο τθσ κρίςθσ και να βοθκιςει ςτθν εξομάλυνςθ διάφορων προβλθμάτων που μαςτίηουν το ευρφτερο κοινωνικό περιβάλλον. Επιπροςκζτωσ, το γεγονόσ ότι οι υπθρεςίεσ του ςυγκεκριμζνου επαγγζλματοσ εξυπθρετοφν ςχεδόν όλουσ τουσ πολίτεσ ςε κακθμερινι βάςθ, το κακιςτά ςε αρκετά υψθλι κζςθ ςτα επαγγζλματα που ςυμβάλλουν κακοριςτικά ςτθν εξζλιξθ και ςτθν ομαλι λειτουργία τθσ κοινωνίασ. Διαπιςτϊνοντασ αυτι τθ πραγματικότθτα είμαι επιβεβλθμζνθ θ ανάλυςθ τθσ δυναμικισ και διαχρονικισ εξζλιξθ του ςυγκεκριμζνου επαγγζλματοσ κακϊσ και θ εξζταςθ του ρόλου που καλείται να διενεργιςει το επάγγελμα ςτθν ζξοδο τθσ χϊρασ μασ από τθν κρίςθ και ςτθν χάραξθ πορείασ βιϊςιμθσ και αιεφόρασ. 32

33 4.1. Η εμφάνιςη τησ οικονομικήσ ωσ επιςτήμη. Από τθν εμφάνιςθ των πρϊτων γραπτϊν κειμζνων παρατθροφνται διατυπωμζνεσ ςκζψεισ και ηθτιματα πάνω ςε οικονομικά κζματα. Ωςτόςο, οι πρϊτεσ οργανωμζνεσ οικονομικζσ ςκζψεισ βρίςκονται ςε ςυγγράμματα αρχαίων Ελλινων όπωσ του Ρλάτωνα, του Αριςτοτζλθ αλλά πολφ περιςςότερο ςτο ζργο «Οικονομικόσ» του Ξενοφϊντα. Εν ςυνεχεία παρατθροφμε διάφορεσ απόπειρεσ ςυγγραφισ αναλφςεων οικονομικοφ χαρακτιρα αρχικά με τθν εμφάνιςθ του Μερκαντιλιςμοφ (ι αλλιϊσ εμποροκρατϊν) τον 16 ο αιϊνα κακϊσ και των φυςιοκρατϊν (υποςτθρικτζσ τθσ «φυςικισ τάξθσ») τον 17 ο αιϊνα. Θ απαρχι τθσ οικονομικισ επιςτιμθσ ουςιαςτικά τοποκετείται τον 18 ο αιϊνα και πιο ςυγκεκριμζνα ταυτίηεται με τθν ςυγγραφι του ζργου «Ζρευνα πάνω ςτθ Φφςθ και ςτισ Αιτίεσ του Ρλοφτου των Εκνϊν» από τον Adam Smith (δθμοςιεφτθκε το 1776). Σε αυτό το ςφγγραμμα ςτθρίχτθκαν μια ςειρά ςθμαντικϊν ζργων, τα οποία κεμελίωςαν τθν οικονομικι επιςτιμθ και τθν Ρολιτικι οικονομία. Στουσ επόμενουσ δφο αιϊνεσ, ζωσ ςιμερα, θ οικονομικι κεωρία γιγαντϊκθκε και εδραιϊκθκε. Oικονομολόγοι, όπωσ ο David Ricardo, ο Karl Marx, ο Alfred Marshall, ο John Maynard Keynes, ο Joseph Schumpeter, ο Paul Samuelson και άλλοι, προςπάκθςαν να ερμθνεφςουν τισ οικονομικζσ δομζσ των κοινωνιϊν τθσ εποχισ τουσ, να ερμθνεφςουν τθν οικονομικι ςυμπεριφορά των ανκρϊπων και να διατυπϊςουν οικονομικοφσ νόμουσ που διζπουν τισ οικονομικζσ δραςτθριότθτεσ των ανκρϊπων. Ραρατίκενται πιο κάτω δφο ευρζωσ γνωςτοί οριςμοί για τθν οικονομικι επιςτιμθ: «Θ οικονοµικι επιςτιµθ µελετά πϊσ τα οικονοµοφντα άτοµα (καταναλωτζσ, επιχειριςεισ, δθµόςιο) και τον τρόπο που οι κοινωνίεσ επιλζγουν να χρθςιµοποιιςουν τουσ πεπεραςμζνουσ πόρουσ τθσ φφςθσ κακϊσ και τθσ υποδομζσ και πόρουσ που δθμιοφργθςαν οι προθγοφµενεσ γενεζσ» (K.E.Case, and R.C.Fair «Principles of Economics», 2001). 33

34 «Οικονοµικι είναι θ µελζτθ του πϊσ οι άνκρωποι και θ κοινωνία επιλζγουν - µε ι άνευ τθν χριςθ αναταλλακτικϊν μζςων (χρθμάτων), να χρθςιµοποιιςουν τουσ περιοριςµζνουσ παραγωγικοφσ πόρουσ, µε ςκοπό τθν παραγωγι διαφόρων προϊόντων και τθ διανοµι τουσ ςτουσ καταναλωτζσ, τϊρα και ςτο µζλλον» (P.A.Samuelson Economics: An Introductory Analysis, 1995) Θ ςυμβολι και ο ρόλοσ του οικονομολόγου ςτθν προςπάκεια για ευθμερία. Θ οικονομικι δραςτθριότθτα αποτελεί μια από τισ πιο ςθμαντικζσ δραςτθριότθτεσ του ανκρϊπου. Ιςτορικά θ παραγωγι προϊόντων κακόριςε τθν επιβίωςθ των ανκρϊπινων κοινωνιϊν. Ο τρόποσ δε με τον οποίο οργανϊκθκε θ παραγωγι κακόριςε επίςθσ και τθ μορφι που πιραν οι κοινωνίεσ ςτθ διάρκεια των χρόνων. Σε περιςςότερα από 200 χρόνια οικονομικισ ςκζψθσ θ οικονομικι επιςτιμθ ζχει παρουςιάςει ιδζεσ και κατευκφνςεισ για τθν επίλυςθ οικονομικϊν και κοινωνικϊν προβλθμάτων του ανκρϊπου ςτισ ςφγχρονεσ κοινωνίεσ. Το κεντρικό πρόβλθμα παραμζνει πάντοτε ο προςδιοριςμόσ του τρόπου με τον οποίο οι κοινωνίεσ κα αξιοποιιςουν τουσ περιοριςμζνουσ παραγωγικοφσ τουσ πόρουσ, ζτςι ϊςτε να ικανοποιιςουν τισ διαρκϊσ αυξανόμενεσ ανάγκεσ των μελϊν τθσ κοινωνίασ κακϊσ και τον ςυνεχϊσ αυξανόμενο αρικμό των κατοίκων του πλανιτθ. Ιςτορικά διαμορφϊκθκαν διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά ςυςτιματα και οικονομικζσ κεωρίεσ και πολιτικζσ, οι οποίεσ ςτόχευςαν να επιλφςουν τα προβλιματα τθσ παραγωγισ, τθσ διανομισ των αγακϊν και τθσ οικονομικισ ανάπτυξθσ. Ραρά τισ διαφορετικζσ ιδεολογικοπολιτικζσ αφετθρίεσ τουσ, οι οικονομολόγοι, χρθςιμοποιϊντασ όλα τα διακζςιμα μζςα και εργαλεία που παρζχει θ Οικονομικι Επιςτιμθ, ςυνζβαλαν αποφαςιςτικά για να μπορζςει ο κόςμοσ να 34

35 φτάςει ςτο ςθμερινό επίπεδο κατανάλωςθσ και ευθμερίασ. Κάκε φορά που ο κόςμοσ βρζκθκε μπροςτά ςε τραγικά αδιζξοδα τα οποία ςχετίηονται με οικονομικισ φφςθσ προβλιματα (όπωσ λοιμοί, υφζςεισ, αναςυγκρότθςθ μετά από πόλεμο, πτϊχευςθ κρατϊν, αναδιανομι ειςοδιματοσ κ.α.) οι κυβερνιςεισ απευκφνκθκαν ςτα καλφτερα οικονομικά μυαλά τθσ εποχισ τουσ για να διερευνιςουν πικανζσ διεξόδουσ. Το ςθμερινό οικονομικό μασ ςφςτθμα εξακολουκεί να λειτουργεί και να αναπτφςςεται μζςα από επαναλαμβανόμενεσ οικονομικζσ διακυμάνςεισ, μικρότερθσ ι μεγαλφτερθσ ζνταςθσ και διάρκειασ. Είναι βζβαιο ότι νζα προβλιματα, κίνδυνοι, αλλά και ευκαιρίεσ διαγράφονται ςτθν πορεία των διεκνϊν οικονομιϊν. Οι οικονομολόγοι που εργάηονται ςτα Υπουργεία, ςτθ Δθμόςια Διοίκθςθ, ςτισ Κεντρικζσ Τράπεηεσ και ςτον χρθματοπιςτωτικό τομζα βρίςκονται αντιμζτωποι με νζεσ προκλιςεισ και είναι επιφορτιςμζνοι με τθν αναηιτθςθ τρόπων ανακζρμανςθσ τθσ οικονομίασ, εξόδου από τθσ κρίςεισ και διατιρθςθσ (θ δθμιουργίασ) ανάπτυξθσ και ευθμερίασ. Με το πζραςμα των χρόνων θ οικονομικι επιςτιμθ ζχει οδθγθκεί ςε ςθμαντικό αρικμό εξειδικεφςεων, οι οποίεσ καλφπτουν όλο το φάςμα τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ. 5. ΟΡΙΜΟ ΣΟΤ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΟΤ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΟ Οικονομολόγοσ είναι ο επαγγελματίασ που είναι ςε κζςθ να αναλφει και να μελετά οικονομικά δεδομζνα και ςτατιςτικά ςτοιχεία με ςκοπό να εντοπίηει, να διερευνά και να ερμθνεφει τισ τάςεισ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ και εν ςυνεχεία να προτείνει τουσ κατάλλθλουσ τρόπουσ για τθν βελτίωςθ τθσ αποδοτικότθτασ και τθσ λειτουργίασ του οικονομικοφ ςυςτιματοσ. 35

36 Ο Keynes καταγράφει τα χαρακτθριςτικά του ςπουδαίου οικονοµολόγου με τον εξισ τρόπο: «Ο µεγάλοσ οικονομολόγοσ πρζπει να διακζτει ςπάνιο ςυνδυαςµό χαριςµάτων πρζπει- ωσ ζνα βακµό - να είναι µακθµατικόσ, ιςτορικόσ, πολιτικόσ, φιλόςοφοσ. Ρρζπει να κατανοεί τα ςφµβολα και να εκφράηεται µε λζξεισ. Ρρζπει να ςυλλαµβάνει το ειδικό µζςα απ το γενικό και να προςεγγίηει το αφθρθµζνο και το ςυγκεκριµζνο µαηί, ςτθν ίδια διαδροµι τθσ ςκζψθσ. Ρρζπει να µελετά το παρόν υπό το φωσ του παρελκόντοσ για τουσ ςκοποφσ του µζλλοντοσ. Ρρζπει να αφινει το βλζµµα του να περιπλανθκεί ςε κάκε κοµµάτι τθσ ανκρϊπινθσ φφςθσ ι των ανκρϊπινων κεςμϊν. Ρρζπει να είναι αποφαςιςτικόσ και ςυνάμα αµζτοχοσ, τόςο απόμακροσ και ακζραιοσ όςο ο καλλιτζχνθσ, ενίοτε όμωσ και προςγειωµζνοσ όςο ο πολιτικόσ.» Ο οικονομολόγοσ είναι ζνασ εξειδικευμζνοσ επιςτιμονασ ο οποίοσ δραςτθριοποιείται ςτο χϊρο των Κοινωνικϊν Επιςτθμϊν ο οποίοσ : μελετά, ερευνά και εφαρμόηει ζννοιεσ και κεωρίεσ τθσ Οικονομικισ Επιςτιμθσ. αναλφει τισ τρζχουςεσ τάςεισ και προτείνει μζτρα οικονομικισ πολιτικισ. χρθςιμοποιεί αναλυτικά εργαλεία και μεκόδουσ, όπωσ είναι θ οικονομετρία, θ ςτατιςτικι, οι ποςοτικζσ μζκοδοι, τα οικονομικά μακθματικά και θ ζρευνα αγοράσ. επιδιϊκει τθν επίλυςθ των οικονομικϊν προβλθμάτων τθσ κοινωνίασ, όπωσ είναι ο πλθκωριςμόσ, θ ανεργία, θ φφεςθ, τα ελλείμματα, το δθμόςιο χρζοσ, θ ρφκμιςθ τθσ νομιςματικισ κυκλοφορίασ κ.α.. ο οικονομολόγοσ είναι υπεφκυνοσ για τθ διαχείριςθ των διακεςίμων πόρων τθσ οικονομίασ, οι οποίοι βρίςκονται ςε περιοριςμζνεσ ποςότθτεσ ςε ςχζςθ με τισ διαρκϊσ πολλαπλαςιαηόμενεσ και εξελιςςόμενεσ ανάγκεσ των ανκρϊπων. 36

37 ο οικονομολόγοσ επιδιϊκει τθν επίτευξθ ςτόχων εξαιρετικισ ςθμαςίασ, όπωσ είναι θ οικονομικι ανάπτυξθ, θ πλιρθσ απαςχόλθςθ, θ ίςθ διανομι του ειςοδιματοσ, θ καταπολζμθςθ τθσ φτϊχειασ, θ ςτακερότθτα των τιμϊν και θ ιςορροπία ςτισ διεκνοποιθμζνεσ ςυναλλαγζσ. Το οικονομολογικό επάγγελμα εξειδικεφεται ενδεικτικά και όχι περιοριςτικά ςτα πιο κάτω επαγγζλματα κζςεισ εργαςίασ: Λογιςτισ, φοροτεχνικόσ, ελεγκτισ, ορκωτόσ λογιςτισ, εκτιμθτισ, αναλογιςτισ, χρθματοοικονομικόσ αναλυτισ, αναλυτισ προχπολογιςμϊν, κοςτολόγοσ, χρθματοοικονομικόσ ςφμβουλοσ, αςφαλιςτισ, ανταςφαλιςτισ, διευκυντισ πιςτϊςεων, επιχειρθςιακόσ ερευνθτισ, ερευνθτισ αγοράσ, εμπορικόσ διευκυντισ, διαφθμιςτισ, διευκυντισ ανκρωπίνων πόρων, διοικθτικό ςτζλεχοσ, διευκυντισ Marketing, διευκυντισ πωλιςεων, μεςίτθσ ναυτιλιακϊν ςυμβάςεων, χρθματιςτισ, αντικριςτισ, ςφμβουλοσ επιχειριςεων, ςφμβουλοσ επενδφςεων, διευκυντισ παραγωγισ, υπεφκυνοσ δθμοςίων ςχζςεων, υπεφκυνοσ προϊκθςθσ, φορολογικόσ ςφμβουλοσ, μελετθτισ, κακθγθτισ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, κακθγθτισ πανεπιςτθμίου, διευκυντισ επικοινωνίασ, πωλθτισ, εκτιμθτισ ακίνθτθσ περιουςίασ, κτθματομεςίτθσ, οικονομικόσ δθμοςιογράφοσ, ςφμβουλοσ οργάνωςθσ, διευκυντισ πλθροφοριακϊν ςυςτθμάτων, γεωργο-οικονομολόγοσ, διευκυντισ Logistics, διευκυντισ εκπαίδευςθσ ανκρϊπινου δυναμικοφ, ειδικόσ εργαςιακϊν ςχζςεων, διευκυντισ ιατρικϊν μονάδων, εμπορικόσ αντιπρόςωποσ, ειςαγωγζασ, εξαγωγζασ, περιφερειολόγοσ, διευκυντισ τουριςτικϊν επιχειριςεων, οικονομικόσ αξιωματικόσ, οργανωτισ ςυνεδρίων, εκκζςεων και εκδθλϊςεων, οικονομολόγοσ του δθμοςίου τομζα, διευκφνων ςφμβουλοσ. Τομείσ απαςχόλθςθσ των οικονομολόγων είναι ο ευρφτεροσ δθμόςιοσ τομζασ (Υπουργεία, Δθμόςιεσ Επιχειριςεισ και Οργανιςμοί, Τοπικι Αυτοδιοίκθςθ), ο χρθματοπιςτωτικόσ τομζασ (τράπεηεσ, αςφαλιςτικζσ εταιρείεσ, χρθματιςτθριακζσ εταιρείεσ, εταιρείεσ leasing κ.λ.π.), διεκνείσ οικονομικοί οργανιςμοί (Ευρωπαϊκι Ζνωςθ, Διεκνζσ Νομιςματικό Ταμείο, Ραγκόςμια Τράπεηα, Διπλωματικό Σϊμα), φορείσ οικονομικισ και κοινωνικισ ζρευνασ, τμιματα και λειτουργίεσ επιχειριςεων 37

38 (οικονομικι διεφκυνςθ, λογιςτικι, marketing, πωλιςεισ, διοίκθςθ ανκρϊπινων πόρων, διοίκθςθ παραγωγισ, δθμόςιεσ ςχζςεισ, διαφιμιςθ, προβολι-δθμοςιότθτα, κοςτολόγθςθ, ελεγκτικι, logistics), εταιρείεσ ςυμβοφλων επιχειριςεων και επενδφςεων, και κλάδοι όπωσ: θ ικονομικι δθμοςιογραφία, θ εκπαίδευςθ (δευτεροβάκμια, τριτοβάκμια, Ινςτιτοφτα Επαγγελματικισ Κατάρτιςθσ, Κζντρα Επαγγελματικισ Κατάρτιςθσ, Κολζγια), θ ναυτιλία, ο τουριςμόσ, ελεφκερο επάγγελμα όπωσ λογιςτισ, φοροτεχνικόσ, κοςτολόγοσ, ελεγκτισ, εκπόνθςθ μελετϊν, ανάλυςθ οικονομικϊν δεικτϊν και ανάπτυξθ οικονομικϊν μοντζλων. Μια άλλθ κζςθ απαςχόλθςθσ είναι το Οικονομικό τθσ Στρατιωτικισ Σχολισ Αξιωματικϊν Σωμάτων. Φυςικά, οι οικονομολόγοι μποροφν να αναπτφξουν αυτόνομθ επιχειρθματικι δραςτθριότθτα ςε όλουσ τουσ κλάδουσ τθσ οικονομίασ. Το 1991 για πρϊτθ φορά ςτθν Ελλθνικι Δθμοκρατία κακιερϊκθκε νομικά το επάγγελμα του οικονομολόγου με το ΡΔ 475/91 «περί οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ και τθσ άδειασ αςκιςεωσ του». Σφμφωνα με αυτό οικονομολόγοσ αςχολείται με τισ ακόλουκεσ δραςτθριότθτεσ: Ανάλυςθ, επεξεργαςία και ερμθνεία οικονομικϊν φαινομζνων, μεγεκϊν, θ ςφνταξθ και υποβολι ςχετικϊν μελετϊν και εκκζςεων προσ επιχειριςεισ, οργανιςμοφσ και γενικά φορείσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ. Ραροχι ςυμβουλϊν επί οικονομικϊν επιχειρθςιακϊν, αναπτυξιακϊν, ταμιευτικϊν, χρθματο-πιςτωτικϊν, φοροτεχνικϊν και εμπορικϊν κεμάτων προσ φορείσ οικονομικισ και επιχειρθςιακισ δραςτθριότθτασ του ιδιωτικοφ, του δθμόςιου τομζα και τθσ Δθμόςιασ Διοίκθςθσ. Ραροχι υπθρεςιϊν οργάνωςθσ, διεφκυνςθσ των οικονομικϊν δραςτθριοτιτων επιχειριςεων κακϊσ και φορζων οικονομικισ δραςτθριότθτασ του Δθμόςιου Τομζα. Ραροχι υπθρεςιϊν οργάνωςθσ, διεφκυνςθσ, εποπτείασ λογιςτικϊν υπθρεςιϊν, ςχεδιαςμόσ κατάρτιςθ και υπογραφι Οικονομικϊν Καταςτάςεων. 38

39 Ραροχι φοροτεχνικϊν υπθρεςιϊν, οργάνωςθ, λειτουργία και διεφκυνςθ γραφείων και επιχειριςεων για τθν παροχι των ωσ άνω υπθρεςιϊν. Σχεδιαςμό ςτατιςτικϊν και οικονομετρικϊν μεκόδων και ερευνϊν, επεξεργαςία, ανάλυςθ, ερμθνεία και γενικά επιςτθμονικι και πρακτικι αξιοποίθςθ ςτατιςτικϊν ςτοιχείων που αφοροφν ςτθν οικονομία, ςτα οικονομικά μεγζκθ, ςτουσ ςυντελεςτζσ τθσ παραγωγισ, ςτθν παραγωγικι και αναπτυξιακι διαδικαςία. Ζλεγχο τθσ διαχείριςθσ, των οικονομικϊν καταςτάςεων βιβλίων και ςτοιχείων, επιχειριςεων, Οργανιςμϊν, Ιδρυμάτων και γενικά φορζων οικονομικισ και επιχειρθςιακισ δραςτθριότθτασ ι διαχείριςθσ φορζων του ιδιωτικοφ ι του Δθμόςιου τομζα κατά τισ διατάξεισ τθσ κείμενθσ νομοκεςίασ και θ ςφνταξθ - ζκδοςθ των αναγκαίων και ςχετικϊν ποριςμάτων εκκζςεων και πιςτοποιθτικϊν. Διδαςκαλία των κεωριϊν, αρχϊν, μεκόδων και ποριςμάτων τθσ οικονομικισ επιςτιμθσ και ςκζψθσ και τθσ εφαρμοςμζνθσ οικονομικισ, ςε εκπαιδευτικά ιδρφματα, εξαιρουμζνων των Ανωτάτων Εκπαιδευτικϊν Ιδρυμάτων. Επίςθμο ςυλλογικό όργανο και φορζασ του κλάδου των Οικονομικϊν Επιςτθμϊν ςτθν Ελλάδα είναι το Οικονομικό Επιμελθτιριο τθσ Ελλάδασ (Ο.Ε.Ε.) Ρροχπόκεςθ για τθν χοριγθςθ τθσ άδειασ αςκιςεωσ οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ αποτελεί θ ιδιότθτα του μζλουσ του Οικονομικοφ Επιμελθτθρίου τθσ Ελλάδασ κατά τισ διατάξεισ του άρκρου 3 του Ν. 1100/1980 όπωσ ιςχφει. Ρροχπόκεςθ για τθν χοριγθςθ τθσ άδειασ αςκιςεωσ οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ αποτελεί θ ιδιότθτα του μζλουσ του Οικονομικοφ Επιμελθτθρίου τθσ Ελλάδασ (ΟΕΕ) κατά τισ διατάξεισ του άρκρου 3 του Ν. 1100/1980 όπωσ ιςχφει. Θ άδεια αςκιςεωσ οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ, χορθγείται με απόφαςθ τθσ Κεντρικισ Διοίκθςθσ ι τθσ αρμόδιασ Τοπικισ Διοίκθςθσ Ρεριφερειακοφ Τμιματοσ του Ο.Ε.Ε., μετά από αιτιολογθμζνθ ειςιγθςθ τριμελοφσ επιτροπισ. 39

40 Ωσ μζλθ του Ο.Ε.Ε. εγγράφονται υποχρεωτικά όλοι οι πτυχιοφχοι των ελλθνικϊν ανϊτατων οικονομικϊν ςχολϊν, δθλαδι του Οικονομικοφ Ρανεπιςτθμίου τθσ Ακινασ (πρϊθν Α.Σ.Ο.Ε.Ε.), του Ρανεπιςτθμίου Ρειραιά (πρϊθν Α.Β.Σ.Ρ.), του Ρανεπιςτθμίου Μακεδονίασ Οικονομικϊν και Κοινωνικϊν Επιςτθμϊν (πρϊθν Α.Β.Σ.Θ.), των Οικονομικϊν Τμθμάτων: του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν, του Ρανεπιςτθμίου Θεςςαλονίκθσ, του Ρανεπιςτθμίου Ρατρϊν, του Ρανεπιςτθμίου Αιγαίου και του Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ, του Τμιματοσ Δθμόςιασ Διοίκθςθσ του Ράντειου Ρανεπιςτθμίου Κοινωνικϊν και Ρολιτικϊν Επιςτθμϊν, οι πτυχιοφχοι ιςότιμων Οικονομικϊν Σχολϊν του εξωτερικοφ και οι πτυχιοφχοι Οικονομικϊν Σχολϊν ι Τμθμάτων Ρανεπιςτθμίων που κα ιδρυκοφν ι κα μετατραποφν ςε οικονομικζσ, εφόςον χρθςιμοποιοφν το πτυχίο τουσ για επαγγελματικοφσ λόγουσ ςτο δθμόςιο ι τον ιδιωτικό τομζα (N. 2515/1997). Επιπλζον ωσ μζλθ του Ο.Ε.Ε. εγγράφονται : Οι πτυχιοφχοι και οι κάτοχοι μεταπτυχιακϊν τίτλων των τμθμάτων οικονομικισ κατεφκυνςθσ του Ανοικτοφ Ρανεπιςτθμίου. Οι πτυχιοφχοι του Τμιματοσ Ρεριφερειακισ Οικονομικισ Ανάπτυξθσ του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και του Ρανεπιςτθμίου Στερεάσ Ελλάδασ. Οι πτυχιοφχοι του Τμιματοσ Διεκνϊν Οικονομικϊν Σχζςεων του Δθμοκρίτειου Ρανεπιςτθμίου Θράκθσ. Οι πτυχιοφχοι του Τμιματοσ Διοίκθςθσ Επιχειριςεων Αγροτικϊν Ρροϊόντων και Τροφίμων (πρϊθν Τμιμα Οργάνωςθσ και Διαχείριςθσ Αγροτικϊν Εκμεταλλεφςεων τθσ Σχολισ Διαχείριςθσ Φυςικϊν Ρόρων και Επιχειριςεων) του Ρανεπιςτθμίου Ιωαννίνων. Οι Ρτυχιοφχοι Οικονομικϊν Σχολϊν του Ρανεπιςτθμίου Κφπρου. Οι Ρτυχιοφχοι του Τμιματοσ Οργάνωςθσ και Διαχείριςθσ Ακλθτιςμοφ του Ρανεπιςτθμίου Ρελοποννιςου ακολουκϊντασ το πρόγραμμα οικονομικισ κατεφκυνςθσ. Οι Ρτυχιοφχοι του τμιματοσ Στατιςτικισ και Αναλογιςτικϊν Χρθματοοικονομικϊν Μακθματικϊν Ρανεπιςτθμίου Αιγαίου (ΡΕ09 ). 40

41 Οι Ρτυχιοφχοι του Τμιματοσ Διοίκθςθσ Τεχνολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Μακεδονίασ. Οι Ρτυχιοφχοι του τμιματοσ Μθχανικϊν Οικονομίασ και Διοίκθςθσ του Ρανεπιςτθμίου Αιγαίου με κατεφκυνςθ ςτθ Χρθματοοικονομικι Μθχανικι. Οι πτυχιοφχοι του τμιματοσ Διεκνϊν και Ευρωπαικϊν Σπουδϊν του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου με τθν προχπόκεςθ ότι τουλάχιςτον το 50% των μακθμάτων κορμοφ είναι οικονομικισ κατεφκυνςθσ. Οι Ρτυχιοφχοι του τμιματοσ Μάρκετινγκ και Διοίκθςθσ Λειτουργιϊν του Ρανεπιςτθμίου Μακεδονίασ. Επιπλζον υποχρεοφνται επίςθσ να εγγραφοφν ωσ μζλθ του Ο.Ε.Ε. οι διδάκτορεσ ι κάτοχοι άλλου μεταπτυχιακοφ τίτλου ςπουδϊν ακόμθ και αν δεν είναι κάτοχοι βαςικοφ πτυχίου ανϊτατθσ οικονομικισ ςχολισ εφόςον αποδεδειγμζνωσ χρθςιμοποιοφν το μεταπτυχιακό τουσ τίτλο ςπουδϊν ςτισ οικονομικζσ επιςτιμεσ για να αςκιςουν οικονομολογικό επάγγελμα ωσ κφρια βιοποριςτικι απαςχόλθςι τουσ. Δικαιοφνται να εγγραφοφν ωσ μζλθ του Ο.Ε.Ε. και οι διδάκτορεσ των οποίων θ διδακτορικι διατριβι και θ μετζπειτα αυτοδφναμθ διδαςκαλία ςε ανϊτατα και ανϊτερα εκπαιδευτικά ιδρφματα αφοροφν ςτο γνωςτικό αντικείμενο τθσ οικονομικισ επιςτιμθσ, χωρίσ τισ προχποκζςεισ πτυχίου ι μεταπτυχιακοφ τίτλου ςπουδϊν. Τζλοσ ςφμφωνα με τισ διατάξεισ των άρκρων 10 και 11 του Ν.3912/2011, δικαιοφνται να εγγραφοφν ωσ μζλθ ςτο Οικονομικό Επιμελθτιριο τθσ Ελλάδασ οι πτυχιοφχοι των τμθμάτων τθσ Λογιςτικισ, Εμπορίασ και Διαφιμιςθσ, Διοίκθςθσ Επιχειριςεων, Τουριςτικϊν Επιχειριςεων, Χρθματοοικονομικϊν Εφαρμογϊν, Χρθματοοικονομικισ και Ελεγκτικισ και Χρθματοοικονομικισ και Αςφαλιςτικισ κακϊσ και τθσ Σχολισ Διοίκθςθσ και Οικονομίασ των Τεχνολογικϊν Εκπαιδευτικϊν Ιδρυμάτων (Τ.Ε.Ι.) που είναι κάτοχοι μεταπτυχιακοφ διπλϊματοσ ειδίκευςθσ ςτθν οικονομικι επιςτιμθ των ελλθνικϊν Α.Ε.Ι. ι ιςότιμου μεταπτυχιακοφ διπλϊματοσ τθσ αλλοδαπισ και χρθςιμοποιοφν το πτυχίο τουσ ι το μεταπτυχιακό δίπλωμα 41

42 ειδίκευςθσ για τθν κατάλθψθ κζςθσ ςτο δθμόςιο και ιδιωτικό τομζα ι για τθν άςκθςθ ελεφκερου οικονομολογικοφ επαγγζλματοσ. Οι οικονομικζσ ςπουδζσ ςτθν Ελλάδα. Στθ χϊρα μασ οι οικονομικζσ ςπουδζσ ζχουν αναπτυχκεί ςθμαντικά και ςυνεχίηουν να αναπτφςςονται. Οι ςχολζσ που ςχετίηονται με τισ οικονομικζσ ςπουδζσ εντάςςονται ςτο 5 ο επιςτθμονικό πεδίο. Στα τμιματα του 5 ου επιςτθμονικοφ πεδίου ζχουν πρόςβαςθ οι υποψιφιοι όλων των κατευκφνςεων του Λυκείου, αρκεί να εξεταςτοφν πανελλαδικά ςτο μάκθμα «Αρχζσ Οικονομικισ Θεωρίασ» και να επιλζξουν από τα μακιματα γενικισ παιδείασ το μάκθμα «μακθματικά και ςτοιχεία ςτατιςτικισ». Οι οικονομικζσ ςπουδζσ οι οποίεσ περιλαμβάνονται ςτα προγράμματα των Ελλθνικϊν πανεπιςτθμιακϊν ιδρυμάτων είναι: Τμιματα Οικονομικϊν Επιςτθμϊν Αςχολοφνται κατά κφριο λόγο με τθ κεωρία τθσ Οικονομικισ επιςτιμθσ και με τθ μελζτθ προβλθμάτων που αφοροφν ςτο ςφνολο τθσ οικονομίασ (μακροοικονομία, οικονομικι πολιτικι, Νομιςματικι κ.α.). Τμιματα Οργάνωςθσ και Διοίκθςθσ επιχειριςεων Το αντικείμενο των ςπουδϊν τουσ αναφζρεται ςτθ δομι και τθ διάρκρωςθ των επιχειριςεων, ςε όλο το φάςμα των τομζων τουσ όπωσ λογιςτιριο, πωλιςεισ, ςτο Marketing, χρθματοπιςτωτικά, logistics, παραγωγι και τθ διοίκθςι τουσ. Τμιματα Λογιςτικισ και Χρθματοοικονομικισ Αςχολοφνται με τον τομζα του λογιςτθρίου και του χρθματοοικονομικοφ ςχεδιαςμοφ μιασ επιχείρθςθσ. Ραρζχεται εξειδικευμζνθ διδαςκαλία όλων των τομζων τθσ λογιςτικισ (κατάρτιςθ λογιςτικϊν καταςτάςεων, ανάλυςθ λογιςτικϊν 42

43 καταςτάςεων, προχπολογιςμόσ, κοςτολόγθςθ, διοικθτικι λογιςτικι, φορολογία) κακϊσ και τθσ χρθματοοικονομικισ (κεωρία χαρτοφυλακίου, λειτουργία χρθματιςτθρίου, παράγωγα χρθματιςτθριακά προϊόντα, τραπεηικι κ.α.) Τμιματα Marketing Το Marketing, ωσ κλάδοσ τθσ διοίκθςθσ των επιχειριςεων μελετά και αναπτφςςει επιςτθμονικζσ μεκόδουσ, που βοθκοφν τισ επιχειριςεισ και τουσ οργανιςμοφσ να προςαρμόηουν τθ δραςτθριότθτά τουσ ςτισ ανάγκεσ των πελατϊν τουσ. Μζςω τθσ επικοινωνίασ μεταδίδονται μθνφματα που ζχουν ςτόχο να δθμιουργιςουν κετικι εικόνα για τα προϊόντα και τθ δραςτθριότθτα των επιχειριςεων και να βελτιϊςουν τθ λειτουργία τουσ. Τμιματα Marketing προάγουν τθ γνϊςθ ςτουσ τομείσ τοποκζτθςθσ προϊόντοσ, επικοινωνίασ, πωλιςεων, διοίκθςθσ δικτφων διανομισ, εξαγωγϊν, διαφιμιςθσ, ζρευνασ αγοράσ, διοίκθςθσ παραγωγισ, διοίκθςθσ εφοδιαςτικισ αλυςίδασ (Logistics) ςχεδιαςμοφ και ανάλυςθσ διαδικαςιϊν, διοίκθςθσ τθσ ποιότθτασ, προβλζψεων ηιτθςθσ, προγραμματιςμοφ παραγωγισ και διαχείριςθσ αποκεμάτων. Τμιματα διοίκθςθσ και τεχνολογίασ Δίνεται ζμφαςθ ςτθν ανάπτυξθ ςτελεχϊν διοίκθςθσ και παραγωγισ για επιχειριςεισ με ζντονο τεχνολογικό προςανατολιςμό (ψθφιακζσ και τθλεπικοινωνιακζσ τεχνολογίεσ).επιπλζον ςτοχεφει ςτθν αναδιοργάνωςθ των επιχειριςεων ϊςτε να παράγουν νζα ι καλφτερα προϊόντα και υπθρεςίεσ εκμεταλλευόμενεσ τισ εξελίξεισ ςτθν τεχνολογία. 43

44 Τμιματα Ναυτιλιακϊν ςπουδϊν Συνδυάηουν τθ διοίκθςθ και οργάνωςθ επιχειριςεων με τθ ναυτιλία, τισ μεταφορζσ και το διεκνζσ εμπόριο. Οι μεταφορζσ αποτελοφν αναπόςπαςτο μζροσ τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ. Μ' αυτζσ εξαςφαλίηονται οι απαραίτθτεσ πρϊτεσ φλεσ για τθν παραγωγι, αλλά και θ ζγκαιρθ παρουςία των τελικϊν προϊόντων ςτισ αγορζσ. Οι μεταφορζσ αποτελοφν κακοριςτικισ ςθμαςίασ παράγοντα για τθ λειτουργία τθσ οικονομίασ μιασ χϊρασ. Θ ναυτιλία αποτελεί διεκπεραιωτι ςθμαντικοφ όγκου του διεκνοφσ εμπορίου και ςχεδόν μοναδικό μεταφορζα του εμπορίου μεγάλου αρικμοφ προϊόντων και πρϊτων υλϊν. Τμήμαηα διεθνών και Εσρωπαϊκών οικονομικών ζποσδών Αντικείμενο ςπουδϊν είναι τα διεκνι και ευρωπαϊκά οικονομικά, θ πολιτικι επιςτιμθ, οι διεκνείσ ςχζςεισ, θ εξωτερικι πολιτικι και διπλωματία, θ πολιτικι κεωρία, οι ςυγκριτικοί πολιτικοί κεςμοί, το διεκνζσ δίκαιο, οι κεςμοί των ευρωπαϊκϊν κοινοτιτων, τθσ ευρωπαϊκισ ζνωςθσ και των διεκνϊν οργανιςμϊν. Τμιματα Αγροτικισ οικονομίασ και Ανάπτυξθσ Τα τμιματα Αγροτικισ οικονομίασ και Ανάπτυξθσ αςχολοφνται με τθν ζρευνα και τθν επίλυςθ προβλθμάτων που ςυνδζονται με τθν οικονομικι, κοινωνικι, πολιτικι και περιβαλλοντικι διάςταςθ τθσ βιϊςιμθσ ανάπτυξθσ τθσ υπαίκρου, τθ βελτίωςθ, τθν προςταςία και διαχείριςθ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ και τθ χριςθ ςφγχρονων τεχνολογιϊν για τθν αντιμετϊπιςθ των περιβαλλοντικϊν προβλθμάτων. Επίςθσ αςχολοφνται με τθ διοίκθςθ και τθ λειτουργία των επιχειριςεων του πρωτογενοφσ τομζα παραγωγισ τθσ οικονομίασ, τθ διαχείριςθ αγροτικϊν εκμεταλλεφςεων, τθν πϊλθςθ και διάκεςθ των αγροτικϊν προϊόντων, τθ διοίκθςθ και διαχείριςθ μεταποιθτικϊν επιχειριςεων και επιχειριςεων τροφίμων. 44

45 Σμιμα τατιςτικισ και Αςφαλιςτικισ επιςτιμθσ Σκοπόσ των τμθμάτων Στατιςτικισ και Αςφαλιςτικισ επιςτιμθσ είναι θ κεωρθτικι εκπαίδευςθ και θ πρακτικι κατάρτιςθ των φοιτθτϊν ςτα γνωςτικά πεδία τθσ Στατιςτικισ και Αςφαλιςτικισ επιςτιμθσ. Με βάςθ το πρόγραμμα ςπουδϊν οι φοιτθτζσ του τμιματοσ ζχουν τθ δυνατότθτα απόκτθςθσ ειδικότθτασ ςε ςτατιςτικά ι αςφαλιςτικά κζματα με παράλλθλθ απόκτθςθ ςχετικϊν γνϊςεων εφαρμοςμζνθσ πλθροφορικισ. Το πρόγραμμα ςπουδϊν απευκφνεται ςτουσ φοιτθτζσ που επικυμοφν να εξελιχκοφν ςε ςτελζχθ ιδιωτικϊν και δθμοςίων επιχειριςεων, αςφαλιςτικϊν οργανιςμϊν και ερευνθτικϊν κζντρων. Τμιματα περιφερειακισ ανάπτυξθσ Τα τμιματα περιφερειακισ ανάπτυξθσ αποςκοποφν ςτθν ευρεία και ςε βάκοσ κατάρτιςθ ςτθν οικονομικι επιςτιμθ με παράλλθλθ εξειδίκευςθ ςτο πεδίο τθσ περιφερειακισ επιςτιμθσ. Σε αυτό ενςωματϊνονται οι πιο ςφγχρονεσ αντιλιψεισ για τθν οικονομικι ανάπτυξθ των Ρεριφερειϊν ωσ ζνα αναπόςπαςτο μζροσ των οικονομιϊν και κοινωνιϊν με ευρφτερεσ οικονομικζσ, πολιτικζσ, κοινωνικζσ, πολιτιςτικζσ και περιβαλλοντικζσ διαςτάςεισ. Τμιμα οργάνωςθσ και διαχείριςθσ ακλθτιςμοφ. Τα τμιματα οργάνωςθσ και διαχείριςθσ ακλθτιςμοφ ζχουν ςτόχο να ςυνδυάςουν ςπουδζσ ςτουσ χϊρουσ του ακλθτιςμοφ, τθσ οικονομίασ και τθσ διοίκθςθσ με ζμφαςθ ςτο διοίκθςθ και διαχείριςθ ακλθτικϊν φορζων. Συγκεκριμζνα, παρζχεται ςτουσ φοιτθτζσ κατάλλθλθ εκπαίδευςθ ςτουσ τομείσ τθσ οικονομικισ διαχείριςθσ και διοίκθςθσ ακλθτικϊν φορζων, υπθρεςιϊν ιδιωτικϊν επιχειριςεων, εκπαιδευτικϊν, πολιτιςτικϊν, τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, τουριςμοφ και ψυχαγωγίασ, υγείασ, μθ κερδοςκοπικϊν και μθ κυβερνθτικϊν οργανιςμϊν. 45

46 Τμιμα οικιακισ οικονομίασ και οικολογίασ. Ζχει βαςικό ςκοπό τθ δθμιουργία επιςτθμόνων ικανϊν να αςχολθκοφν με κζματα που ςχετίηονται με τθν κατοικία, τθν οικιςτικι διαχείριςθ μεμονομζνα αλλά και ςτο ςφνολο των κοινωνιϊν, τθ διατροφι και γενικότερα τον άνκρωπό και το οικιακό και οικιςτικό του περιβάλλον, ςυμβάλλοντασ ζτςι ςτθν προαγωγι τθσ επιςτθμονικισ γνϊςθσ και τθ βελτίωςθ τθσ κοινωνικισ και οικονομικισ ανάπτυξθσ του τόπου. Ραρατίκενται πιο κάτω τα Ρανεπιςτιμια τα οποία προςφζρουν οικονομικζσ ςπουδζσ κακϊσ και ο αρικμόσ των ειςακτζων για τα ζτθ Ρίνακασ 1. Ειςακτζοι ανά Ρανεπιςτθμιακό ίδρυμα Οικονομικό Πανεπιςτιμιο Ακθνϊν Πανεπιςτιμιο Πειραιά Εκνικό Καποδ/κό Πανεπιςτιμιο Ακθνϊν Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςς/κθσ Δθμοκρίτειο Πανεπιςτιμιο Θράκθσ Πανεπιςτιμιο Αιγαίου Πανεπιςτιμιο Πατρϊν

47 Πανεπιςτιμιο Κριτθσ Πάντειο Πανεπιςτιμιο Πανεπιςτιμιο Ιωαννίνων Πανεπιςτιμιο Θεςςαλίασ Πανεπιςτιμιο Πελ/ςου Πανεπιςτιμιο τερεάσ Ελλάδασ Πανεπιςτιμιο Μακεδονίασ Συνολικόσ αρικμόσ ειςακτζων ζτοσ 2002 = και ζτοσ 2012 = άηομα. 47

48 Ριο κάτω παρατίκενται τα μεταπτυχιακά προγράμματα τα οποία προςφζρονται από Ελλθνικά πανεπιςτιμια με ειδικεφςεισ οικονομολογικοφ χαρακτιρα. Ρίνακασ 2. Μεταπτυχιακζσ εξειδικεφςεισ ςτο οικονομολογικό επάγγελμα από τα μεγαλφτερα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα ςτθν Ελλάδα. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΑΘΘΝΩΝ Οικονομικισ Επιςτιμθσ Διεκνϊν και Ευρωπαϊκϊν Οικονομικϊν Σπουδϊν Οργάνωςθσ και Διοίκθςθσ Επιχειριςεων (MBA) ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ τατιςτικι και Αναλογιςτικά- Χρθματοοικονομικά Μακθματικά Οικονομικι και Διοίκθςθ για Μθχανικοφσ Διοίκθςθ Επιχειριςεων Διοίκθςθσ Υπθρεςιϊν ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ Οικονομικι Επιςτιμθ Master in International Marketing Νζεσ Αρχζσ Διοίκθςθσ Επιχειριςεων (MBA) Μάρκετινγκ και Επικοινωνίασ με Νζεσ Τεχνολογίεσ Διοίκθςθσ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΚΡΘΣΘ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΘΕΑΛΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΘΟΤ Οικονομικι Θεωρία και Ρολιτικι Εφαρμοςμζνθ Οικονομικι Οικονομικι Ανάλυςθ Λογιςτικισ και Χρθματοοικονομικισ Εφαρμοςμζνων Οικονομικϊν και Χρθματοοικονομικϊν με ζμφαςθ ςτισ Στρατθγικζσ Αποφάςεισ Χρθματοοικονομικισ και Τραπεηικισ για Στελζχθ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Οργάνωςθ και Διοίκθςθ Δθμοςίων Υπθρεςιϊν, Δθμοςίων Οργανιςμϊν και Επιχειριςεων Οικονομικι Επιςτιμθ Διοίκθςθ Επιχειριςεων Διοίκθςθσ Υπθρεςιϊν MBA ςτθν Οργάνωςθ Διοίκθςθ Τθλεπικοινωνιακϊν Επιχειριςεων και Οργανιςμϊν για ςτελζχθ επιχειριςεων 48

49 Master in Business Administration (MBA) International Program Διοίκθςθσ Επιχειριςεων για ςτελζχθ (Executive MBA) ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΘΕΑΛΛΟΝΙΚΘ Διοίκθςθ Επιχειριςεων Διοίκθςθ Υπθρεςιϊν ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ Μάρκετινγκ και Επικοινωνίασ με Νζεσ Τεχνολογίεσ Διοίκθςθσ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ Λογιςτικισ και Χρθματοοικονομικισ Χρθματοοικονομικι και Τραπεηικι Διοικθτικι ΔΘΜΟΚΡΙΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ ΘΡΑΚΘ Διεκνι και Ευρωπαϊκά Οικονομικά Οικονομικι και Ρεριφερειακι Ανάπτυξθ Διεκνϊν Οικονομικϊν και Επιχειρθματικϊν Σχζςεων Χρθματοοικονομικι Ανάλυςθ για ςτελζχθ Επιχειριςεων Χρθματοοικονομικό και Θεςμικό πλαίςιο των Αγορϊν Χριματοσ και Κεφαλαίου Banking and Financial Markets Οικονομικι και Επιχειρθςιακι Στρατθγικι Executive MBA Διοίκθςθ Επιχειριςεων (MBA) Διεκνι και Ευρωπαϊκά Οικονομικά Οικονομικι και Ρεριφερειακι Ανάπτυξθ 49

50 6. H ΕΚΠΑΙΔΕΤΘ ΚΑΙ Θ ΤΜΒΟΛΘ ΣΘ ΣΘΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΘ ΑΝΑΠΣΤΞΘ Θ εκπαίδευςθ του εργατικοφ δυναμικοφ είναι ζνασ από τουσ ςθμαντικότερουσ παράγοντεσ που επθρεάηουν άμεςα τθν κοινωνικι και οικονομικι λειτουργία κάκε χϊρασ κοινωνικοφ ςυνόλου. Θ ςθμαςία τθσ εκπαίδευςθσ διαπιςτϊνεται από τον 30ο ωσ 25ο αιϊνα π.χ. ςτθν αρχαία Αίγυπτο και λίγο αργότερα, περίπου τον 23 ο αιϊνα π.χ. ςτθν Κίνα οι άνκρωποι αρχίηουν να επενδφουν ςτθ μόρφωςθ και ςτθν εξειδίκευςθ που φζρνει το εκπαιδευτικό ςφςτθμα. Θ ςυμβολι τθσ εκπαίδευςθσ και θ ςθμαςία τθσ ςτθν κοινωνικι πρόοδο διαφαίνεται και ςτθν αρχαία Ελλάδα των ομθρικϊν χρόνων κακϊσ εντοπίηονται κάποια, αρχικισ μορφισ, εκπαιδευτικά ςυςτιματα. Ρερνϊντασ ςε νεότερεσ μορφζσ κοινωνικισ οργάνωςθσ, τα εκπαιδευτικά ςυςτιματα εξελίςςονται και λαμβάνουν πιο οργανωμζνθ μορφι. Με το πζραςμα των αιϊνων, εδραιϊνεται θ διαπίςτωςθ ότι θ εκπαίδευςθ ςυμβάλλει κακοριςτικά ςε κάκε είδουσ κοινωνικι πρόοδο και γίνονται ςυνειδθτζσ προςπάκειεσ ςε ιδιωτικό και κοινωνικό επίπεδο για τθν βελτίωςθ τθσ. Θ ςυμβολι τθσ εκπαίδευςθσ ςτθν οικονομικι μεγζκυνςθ είχε υποςτθριχκεί αρχικά από τουσ κλαςικοφσ, αργότερα, ςυςτθματικά, από τουσ νεοκλαςικοφσ, και πρόςφατα από τουσ οικονομολόγουσ των νζων κεωριϊν τθσ ενδογενοφσ ανάπτυξθσ. Ο Adam Smith πίςτευε ότι ζνασ καλά εκπαιδευμζνοσ και ενθμερωμζνοσ λαόσ μπορεί να κρίνει πολφ καλφτερα από ζναν αναλφάβθτο λαό. Για αυτόν, θ εκπαίδευςθ αποτελοφςε απαραίτθτθ προχπόκεςθ τθσ οικονομικισ ςκζψθσ. Οι κλαςςικοί οικονομολόγοι Smith (1776), και Marsall (1920), ςτισ οικονομικζσ κεωρίεσ που ανζπτυξαν, κεωροφςαν ωσ μοναδικοφσ παράγοντεσ τθσ οικονομικισ μεγζκυνςθσ τθ γθ, τθν εργαςία και κυρίωσ το υλικό κεφάλαιο. Ωςτόςο απζδωςαν μεγάλθ ςθμαςία ςτθν αφξθςθ τθσ αποδοτικότθτασ του εργατικοφ δυναμικοφ μζςα από τθν μόρφωςθ, τθν εξειδίκευςθ, τθν εκπαίδευςθ και τον ορκολογικό καταμεριςμό τθσ 50

51 εργαςίασ. Μζςα από κεωρθτικζσ μελζτεσ υποςτιριξαν, πωσ θ αφξθςθ των δαπανϊν για εκπαίδευςθ πρζπει να αποτελεί μια επενδυτικι προτεραιότθτα, θ οποία μπορεί να επιφζρει αυξανόμενεσ αποδόςεισ ςε ολόκλθρο το παραγωγικό ςφςτθμα και να διαςφαλίςει μειωμζνο κόςτοσ και πιο ποιοτικι λειτουργία Τα εν λόγω πορίςματα ςτισ μζρεσ αποδεικνφονται με οικονομετρικά μοντζλα. Οι νεοκλαςικοί οικονομολόγοι Solow (1956) και Schultz (1961) παρατιρθςαν με τθν ςειρά τουσ, ότι οι παραδοςιακοί παραγωγικοί ςυντελεςτζσ γθ, εργαςία και κεφάλαιο δεν αρκοφν για να αιτιολογιςουν τθ ςυνολικι αφξθςθ του εγχωρίου προϊόντοσ. Ο Solow ιταν αυτόσ που ανζφερε τθν τεχνολογικι πρόοδο ωσ κφριο αίτιο του ανεξιγθτου μζρουσ τθσ οικονομικισ μεγζκυνςθσ, ενϊ ο Schultz πρότεινε τθν εξειδίκευςθ του ανκρϊπινου κεφαλαίου. Επιπρόςκετα, ςφμφωνα με αυτοφσ, θ εκπαίδευςθ ςυνδζεται άμεςα με τθν ζρευνα και τθν ανάπτυξθ, και ςυνεπϊσ με τθν πρόοδο τθσ τεχνολογίασ. Οι προαναφερόμενοι οικονομολόγοι υποςτιριξαν επιπρόςκετα ότι θ τεχνολογικι πρόοδοσ προκφπτει πλζον ωσ αποτζλεςμα τθσ ςυςςωρευμζνθσ εμπειρίασ από τθ ςυμμετοχι ςτθν παραγωγικι διαδικαςία, τθν επζνδυςθ ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο και τθ ςυμμετοχι ςε ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ. Με βάςθ αυτζσ τισ παραδοχζσ, το οριακό προϊόν τθσ εργαςίασ αυξάνει όταν βελτιϊνονται οι ικανότθτεσ και θ αποτελεςματικότθτα του εργατικοφ δυναμικοφ. Στθν δεκαετία του 1980 θ κεωρία τθσ ενδογενοφσ οικονομικισ ανάπτυξθσ αποτελεί τθν πρϊτθ ολοκλθρωμζνθ και εμπεριςτατομζνθ οικονομικι κεωρία θ οποία ενςωματϊνει τθν ζρευνα, τθν ανάπτυξθ, τθν τεχνολογικι εξζλιξθ και τθν γνϊςθ ωσ ενδογενείσ ςυντελεςτζσ ςτο μοντζλο προςδιοριςμοφ τθσ οικονομικισ ανάπτυξθσ. Οι πλζον πρόςφατεσ κεωρίεσ υποςτθρίηουν ότι θ εκπαίδευςθ δθμιουργεί κετικζσ εξωτερικζσ οικονομίεσ και ςυμβάλλει με δφο τρόπουσ ςτθν οικονομικι μεγζκυνςθ: 51

52 πρϊτον ωσ ζνασ απαραίτθτοσ ςυντελεςτισ παραγωγισ, δεφτερον ωσ ζνασ πολλαπλαςιαςτικόσ παράγοντασ που επθρεάηει όλουσ τουσ άλλουσ ςυντελεςτζσ παραγωγισ, με τρόπο που τουσ κακιςτά περιςςότερο παραγωγικοφσ. Θ ςυμβολι τθσ εκπαίδευςθσ ςτθν οικονομικι ανάπτυξθ ζχει μελετθκεί τισ τελευταίεσ δεκαετίεσ από πλθκϊρα οικονομολόγων. Οι περιςςότερεσ μελζτεσ κατζλθξαν ςτο ςυμπζραςμα ότι θ βελτίωςθ του μορφωτικοφ επιπζδου μιασ κοινωνίασ ςχετίηεται κετικά με τθν οικονομικι ανάπτυξθ, ιδιαίτερα ςε χϊρεσ με χαμθλό επίπεδο εκπαίδευςθσ ι με χαμθλό ειςόδθμα. Σε γενικζσ γραμμζσ ζχει υποςτθριχκεί ότι θ εκπαίδευςθ μπορεί να επθρεάςει τθν ειςοδθματικι ανιςότθτα. Χϊρεσ που επενδφουν περιςςότερα χριματα ςτθ δθμόςια εκπαίδευςθ ζχουν χαμθλότερθ ειςοδθματικι και κοινωνικι ανιςότθτα μακροπρόκεςμα. Επιπλζον διαπιςτϊκθκε ερευνθτικά ότι θ εκπαίδευςθ και θ τεχνολογικι πρόοδοσ ζχει ςθμαντικι επίδραςθ ςτθν οικονομικι ανάπτυξθ τθσ χϊρασ μια και οι δφο αυτοί παραγωγικοί ςυντελεςτζσ λειτουργοφν ςυμπλθρωματικά. Σφμφωνα με τθν κεωρία του «ανκρϊπινου κεφαλαίου» θ μόρφωςθ μζςω τθσ τυπικισ και τθσ άτυπθσ εκπαίδευςθσ ιςοδυναμεί με τθ δθμιουργία άυλου κεφαλαίου το οποίο επθρεάηει τθν παραγωγικότθτα. Κατά ςυνζπεια, θ εκπαίδευςθ αποτελεί επζνδυςθ που κα μποροφςε να ςυμβάλλει ςτθν οικονομικι ανάπτυξθ, όπωσ αυτι υπολογίηεται ςτθ βάςθ μακρο-οικονομικϊν δεικτϊν, μζςω τθσ αποδοτικότερθσ αξιοποίθςθσ των ανκρωπίνων δεξιοτιτων και ικανοτιτων. Θ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ του ανκρϊπινου κεφαλαίου ςυνδζεται με το ειςόδθμα και εν τζλει διατυπϊνεται μια ςυγκεκριμζνθ ςχζςθ εκπαίδευςθσ- ειςοδιματοσ. Εν κατακλείδι, ςφμφωνα με τθ κεωρία του ανκρϊπινου κεφαλαίου, θ εκπαίδευςθ κεωρείται επζνδυςθ του ατόμου ςτον εαυτό του που κα αναμζνει και τισ ανάλογεσ αποδόςεισ. Επιπρόςκετα ιςχφει ότι όςο υψθλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευςθσ τόςο μικρότερθ είναι θ πικανότθτα για ανεργία. Εν γζνει, ζχει διαπιςτωκεί από εμπειρικζσ μελζτεσ ότι υπάρχει μία κετικι ςυςχζτιςθ μεταξφ του φψουσ των 52

53 ειςοδθμάτων και των ετϊν ςπουδϊν. Τζλοσ επιςθμαίνεται ότι ζχει αναδειχκεί από ερευνθτικζσ μελζτεσ ότι θ εκπαίδευςθ επιδρά και ςτθ διαμόρφωςθ του φψουσ των αποταμιεφςεων και των επενδφςεων, ότι υπάρχει δθλαδι ςχζςθ μεταξφ εκπαίδευςθσ και ςυςςϊρευςθσ πλοφτου. Τζλοσ οι Glewwe & Jacoby (2004) ςε ςχετικι ζρευνα τουσ, κατζδειξαν ότι θ οικονομικι ανάπτυξθ και θ ςυςςϊρευςθ ανκρϊπινου κεφαλαίου αλλθλοενιςχφονται. Αυτό ςθμαίνει ότι όςο θ εκπαίδευςθ οδθγεί ςε ανάπτυξθ και θ ανάπτυξθ, με τθ ςειρά τθσ, αυξάνει το αίτθμα για εκπαίδευςθ. Σθμαντικό αποτζλεςμα αυτοφ είναι, τα νοικοκυριά τα οποία παρζχουν τθν καλφτερθ δυνατι εκπαίδευςθ ςτα παιδιά τουσ, να αυξάνουν τισ πικανότθτεσ αφξθςθσ του ειςοδιματοσ των επόμενων γενεϊν. 7. Θ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΘ ΚΡΙΘ ΣΘΝ ΕΛΛΑΔΑ Ιςτορικό Θ Ελλάδα παρουςίαςε ςθμαντικοφσ ρυκμοφσ ανάπτυξθσ από το 1974 ζωσ το Ραράλλθλα θ Ελλθνικι οικονομία διόγκωςε ςθμαντικά το χρζοσ τθσ μετά το 1974 γεγονόσ το οποίο οφείλεται ςε μία ςειρά παραγόντων. Επιγραμματικά αναφζρονται τα υψθλά ελλείμματα, θ άςκθςθ κοινωνικισ πολιτικισ και παροχϊν με τθν χριςθ εξωτερικοφ και εςωτερικοφ δανειςμοφ, θ χαμθλι ανταγωνιςτικότθτα τθσ οικονομίασ, θ πελατειακι τακτικι των κομμάτων, θ διαφκορά πολιτικϊν αλλά και ςτελεχϊν του κρατικοφ μθχανιςμοφ, γεωπολιτικζσ ιςορροπίεσ οι οποίεσ υποχρζωναν τθν χϊρα ςτθν ανάλωςθ μεγάλων προχπολογιςμϊν για τον ςτρατιωτικό εξοπλιςμό και φυςικά θ φοροδιαφυγι. Μεταξφ του 1980 και 1993 το χρζοσ εκτινάχτθκε από 28,6% ςε 111,6% του ΑΕΡ. Από το 1993 και φςτερα υπιρξε απομείωςθ των πρωτογενϊν ελλειμμάτων και του χρζουσ προκειμζνου θ οικονομία να ικανοποιιςει τα κριτιρια ςφγκλιςθσ τθσ ςυνκικθσ του Μάαςτριχτ. Χάρθ ςτθν επίτευξθ υψθλότερων ρυκμϊν ανάπτυξθσ και μίασ ςειράσ αποκρατικοποιιςεων το χρζοσ άρχιςε να μειϊνεται ωσ ποςοςτό του ΑΕΡ και το ζλλειμμα ζπεςε το 1999 κάτω από 3%, πετυχαίνοντασ τελικά θ Ελλάδα 53

54 να γίνει μζλοσ τθσ ΟΝΕ. Δυςτυχϊσ αργότερα αποκαλφφκθκε πωσ οι επιδόςεισ αυτζσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ οφείλονταν κατά ζνα μζροσ ςε αποκρφψεισ ελλειμμάτων και δανείων. Το φκινόπωρο του 2004, ο υπουργόσ οικονομικϊν Γιϊργοσ Αλογοςκοφφθσ προχϊρθςε ςε οικονομικι απογραφι κατόπιν πίεςθσ από τθν Eurostat. Θ απογραφι αποκάλυψε αποκρφψεισ δαπανϊν με αποτζλεςμα να ανακεωρθκοφν τα ελλείμματα των προθγοφμενων ετϊν προσ το δυςμενζςτερο. Το γεγονόσ αυτό οδιγθςε ςε μείωςθ τθσ αξιοπιςτίασ τθσ χϊρασ και ςε τριετι επιτιρθςθ από τθν Ε.Ε. Ακολοφκθςε μία τριετία ( ) υψθλϊν ρυκμϊν ανάπτυξθσ θ οποία είχε ςαν βάςθ τθν επιχειρθματικι και καταναλωτικι πιςτωτικι επζκταςθ του ιδιωτικοφ τομζα, παράλλθλα με τθν ςυγκζντρωςθ υψθλϊν ελλειμμάτων επί τω πλείςτων, λόγω κακοδιαχείριςθσ και διαφκοράσ ςτο ςφνολο του δθμοςίου τομζα, τθσ αυτοδιοίκθςθσ μθ εξαιρουμζνθσ. Θ πιςτωτικι επζκταςθ ςτθρίχκθκε ςτθν παροχι φτθνοφ χριματοσ από το διεκνζσ και κυρίωσ το Ευρωπαϊκό χρθματοπιςτωτικό ςφςτθμα. Από το φκινόπωρο του 2008 και μετά, εν μζςω τθσ παγκόςμιασ οικονομικισ κρίςθσ που μεταδόκθκε από τθν Αμερικι ωσ ςυνζπεια τθσ κρίςθσ που ανζκυψε από τθν φοφςκα των ακινιτων, το ζλλειμμα και το χρζοσ τθσ Ελλθνικισ Οικονομίασ αυξικθκαν με ανεξζλεγκτουσ ρυκμοφσ, λόγω τθσ ανάγκθσ ςυντιρθςθσ του υπερδιογκωμζνου δθμόςιου τομζα και του εκτροχιαςμοφ των πρακτικϊν χειραγϊγθςθσ και διαφκοράσ ςτον δθμόςιο τομζα αλλά και τθσ εκτεταμζνθσ φοροδιαφυγισ. Το 2009 γίνονται εκλογζσ και τθν αποδυναμωμζνθ Ν.Δ. αντικακιςτά ςτθν κυβζρνθςθ το ΡΑ.ΣΟ.Κ με ιςχυρι πλειοψθφία. Στισ 20 Οκτωβρίου του 2009 ο νζοσ υπουργόσ οικονομικϊν τθσ κυβζρνθςθσ ΡΑ.ΣΟ.Κ τθν οποία ανζδειξαν οι εκλογζσ τισ 4 Οκτωβρίου 2009 ανακοίνωςε ςτο ECOFIN ότι το ζλλειμμα για το 2009 κα ανζλκει ςτο 12,5% από 6% που το υπολόγιηε θ προθγοφμενθ κυβζρνθςθ (τελικά το 2010 ανακεωρικθκε ςτο 15,4%). Δφο μζρεσ μετά ο οίκοσ αξιολόγθςθσ Fitch υποβάκμιςε τθν Ελλάδα από Α ςε Α-. 54

55 Τον Νοζμβριο του 2009 θ Eurostat ανακεωρεί τα ςτοιχεία των ελλειμμάτων των τελευταίων ετϊν. Σφμφωνα με τα ςτοιχεία αυτά το ζλλειμμα του 2006 ανιλκε ςτο 5,7% του ΑΕΡ (12,1 δις. ευρϊ), του 2007 ςτο 6,4% του ΑΕΡ (14,4 δις. ευρϊ), του 2008 ςτο 9,4% του ΑΕΡ (22,3 δισ. ευρϊ) και του 2009 ςτο 15,4% του ΑΕΡ (36,1 δις. ευρϊ). Αντίςτοιχα ανακεωρικθκε και το φψοσ του ςυνολικοφ χρζουσ το οποίο αντικατόπτριηε το 2009 το 126,8% του ΑΕΡ και ςε απόλυτα νοφμερα αντιςτοιχοφςε ςε 298 δισ Ευρϊ. Είχε πλζον αποκαλυφκεί αυτό που ιταν παραςκθνιακι βεβαιότθτα ότι δθλ. το ζλλειμμα τθσ Ελλάδασ ανζρχεται ςε ιδιαίτερα υψθλά επίπεδα κακιςτϊντασ τθν εξυπθρζτθςθ του δθμοςίου χρζουσ αμφίβολθ για τα επόμενα χρόνια. Συνζπεια αυτοφ ιταν θ απότομθ και ςθμαντικι αφξθςθ των επιτοκίων δανειςμοφ του Ελλθνικοφ κράτουσ ςτισ διεκνισ αγορζσ προκειμζνου αυτό να χρθματοδοτιςει το δθμοςιονομικό ζλλειμμα και να αναχρθματοδοτιςει το χρζοσ. Ο κίνδυνοσ χρεοκοπίασ και ςτάςθσ πλθρωμϊν του Ελλθνικοφ Δθμοςίου ιταν προφανισ και προκειμζνου θ Ελλάδα να ανακτιςει τθν αξιοπιςτία τθσ χϊρασ ςτισ διεκνείσ αγορζσ και να πετφχει μείωςθ των επιτοκίων δανειςμοφ τθσ ζλαβε μζτρα μείωςθσ των δθμοςιονομικϊν δαπανϊν και κατζφυγε ςτθ βοικεια του Διεκνοφσ Νομιςματικοφ Ταμείου, τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ και τθσ Ευρωπαϊκισ Κεντρικισ Τράπεηασ τθν 23θ Απριλίου Θ χρθματοδότθςθ από τον μθχανιςμό ςτιριξθσ των τριϊν μερϊν προχπζκετε ότι θ Ελλάδα κα λάβει μζτρα δθμοςιονομικισ προςαρμογισ και εξυγίανςθσ. Ραράλλθλα με τθ χρθματοδότθςθ από το μθχανιςμό αποφεφχκθκε ο άμεςοσ κίνδυνοσ χρεοκοπίασ τθσ Ελλάδασ κακϊσ και οι πικανζσ ανεξζλεγκτεσ ςυνζπειεσ και για όλθ τθ ηϊνθ του ευρϊ. Δυςτυχϊσ τα μζτρα που πάρκθκαν δεν κατζςτθςαν δυνατι τθν αναςφνταξθ τθσ αξιοπιςτίασ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ διότι θ αναλθφκείςα πρωτοβουλία δεν κεράπευε ριηικά το πρόβλθμα χρζουσ τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ και επιπλζον τα μζτρα δεν είχαν λθφκεί ςτο αναγκαίο εφροσ. Θ δεδομζνθ κατάςταςθ οδιγθςε τον Ιοφνιο του 2011 ςτθν κατάρτιςθ μεςοπρόκεςμου προγράμματοσ δθμοςιονομικισ ςτακερότθτασ το οποίο περιλάμβανε νζα μζτρα λιτότθτασ. 55

56 Ρίνακασ 3. Θ πορεία του χρζουσ ωσ ποςοςτό του ΑΕΡ τθν περίοδο Θ χϊρα αντιμετϊπιηε τθν χειρότερθ κρίςθ χρζουσ από τον Δεφτερο Ραγκόςμιο πόλεμο, θ οποία είχε ωσ επακόλουκο τθν βφκιςθ τθσ οικονομίασ τθσ χϊρασ ςτθν χειρότερθ φφεςθ από τθν εποχι εκείνθ. Αμζςωσ μετά τθν κατάκεςθ του προχπολογιςμοφ για το 2010 ςτισ 8 Δεκεμβρίου 2009 ο οίκοσ Fitch υποβάκμιςε τθν ελλθνικι οικονομία ςτο επίπεδο ΒΒΒ+. Ακολοφκθςε ο οίκοσ Standard and Poor's ςτισ 16 Δεκεμβρίου 2009 και ςτισ 23 Δεκεμβρίου 2009 υποβακμίςκθκε το αξιόχρεο τθσ Ελλθνικισ οικονομίασ από τον οίκο Moody s. Επακόλουκο των υποβακμίςεων ιταν από τα μζςα Ιανουαρίου του 2010 να ξεκινιςει ςυνεχισ άνοδοσ των spreads των Ελλθνικϊν κρατικϊν ομολόγων, με το spread των 10ετϊν ομολόγων να ξεπερνά τισ 300 μονάδεσ βάςθσ. Τον Απρίλιο του 2010 το spread των 10ετϊν ομολόγων ανιλκε ςτισ 1000 μονάδεσ. Ρλζον ςτα διεκνι μζςα ενθμζρωςθσ ςυηθτοφνταν θ πικανι ζξοδοσ τθσ Ελλάδασ από τθν ηϊνθ του Ευρϊ θ οποία εμπερικλειόταν ςτον νεοδθμιουργθκζν όρο Grexit. Για τθν αποφυγι του ενδεχομζνου τθσ χρεοκοπίασ θ κυβζρνθςθ ζλαβε ςτισ 3 Μαρτίου 2010 νζα μζτρα λιτότθτασ. Τα οικονομικά αυτά μζτρα περιελάμβαναν:[ 56