ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΠΟΛΗ

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΠΟΛΗ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2009 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΛΙΒΥΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ - ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΛΙΒΥΗΣ Ευάγγελος Δαϊρετζής Σύμβουλος ΟΕΥ Α Ιούλιος 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Β Η ΛΙΒΥΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Οικονομικό περιβάλλον 2. Σημαντικές οικονομικές εξελίξεις το Κρατικός προϋπολογισμός 4. Απασχόληση 5. Εξωτερικό Εμπόριο 6. Επενδύσεις 6.1 Ξένες επενδύσεις στην Λιβύη 6.2 Λιβυκές επενδύσεις στο εξωτερικό - Κρατικά επενδυτικά κεφάλαια Γ ΤΟΜΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗς ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1. Ενέργεια 1.1 Πετρέλαιο 1.2 Φυσικό αέριο 1.3 Ηλεκτρική ενέργεια 1.4 Ανανεώσιμες πηγές 2. Αγροτικός τομέας 3. Διαχείριση υδάτων 4. Εργα υποδομής - Κατασκευές 5. Αγορά δομικών υλικών 6.. Βιομηχανία 7. Τουρισμός 8. Υγεία 9. Τραπεζικός τομέας 10. Τηλεπικοινωνίες 11. Μεταφορές Δ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΛΙΒΥΗΣ 1. Γενικά 2. Εξέλιξη ελληνικών εξαγωγών στις χώρες της Βόρειας Αφρικής 3. Εξαγωγές Ελλάδος προς Λιβύη Aνάλυση κατά διψήφιο ΚΣΟ 4. Εισαγωγές Ελλάδος από Λυβύη- Ανάλυση κατά διψήφιο ΚΣΟ 5. Ελληνικές εξαγωγές κατά 8ψηφιο ΚΣΟ 6. Δυνατότητες διμερούς οικονομικής συνεργασίας Ε ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΗΝ ΛΙΒΥΗ ΣΤ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 1. Επισκέψεις 2. Συνέδρια - ημερίδες 3. Εκδηλώσεις Ζ H ΠΗΓΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 2

3 Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Επιφάνεια τ.χλμ, εκ των οποίων 1,03% καλλιεργήσιμο, το 90% της χώρας καλύπτεται από έρημο ή ημιερημικές εκτάσεις. Πληθυσμός κάτοικοι Πυκνότητα 3,3 άτομα ανά km2 Θρήσκευμα Σουνίτες Μουσουλμάνοι (97%) Εθνική Σύνθεση Άραβες και Βέρβεροι 97% Γλώσσα αραβική Πρωτεύουσα Τρίπολη Σημαντικότερες πόλεις Βεγγάζη, Μισουράτα, Σύρτη Τομπρούκ, Ντέρνα Διοικητικό σύστημα 25 Δήμοι, κατανεμημένοι σε 13 Περιφέρειες Νόμισμα λιβυκό δηνάριο (LYD), Ισοτιμία 1 =1,623 1$=1,310 (1/6/2010) Νομικό σύστημα Βασίζεται στο ιταλικό αστικό νομικό σύστημα και στον ισλαμικό νόμο. Υφίστανται ξεχωριστά ισλαμικά δικαστήρια. Δεν υφίσταται συνταγματική πρόβλεψη δικαστικού ελέγχου των νομοθετικών πράξεων. Ωρα GMT+2 δηλ. ίδια ώρα με την Ελλάδα κατά την χειμερινή περίοδο και μία ώρα πίσω κατά την θερινή περίοδο Εθνικές εορτές 1 Σεπτεμβρίου (1969) Επέτειος Επαναστάσεως, 2 Μαρτίου Ανακήρυξη Εξουσίας Λαού, 11 Ιουνίου Απομάκρυνση των Ξένων Βάσεων, 7 Οκτωβρίου Αποχώρηση Ιταλικών Δυνάμεων Κατοχής Θρησκευτικές αργίες Βασίζονται στο σεληνιακό ημερολόγιο και ποικίλουν από έτος σε έτος: Ισλαμικό νέο έτος, Γενέθλια Προφήτη, Αιντ αλ Φιτρ (3 ημέρες. 9 Σεπτεμβρίου 2010), Αιντ αλ Αντχα (4 ημέρες, 16 Νοεμβρίου 2010) Ιδιωτικός τομέας Σάββατο -Πέμπτη: 8 πμ 3 μμ & 5 μμ 8 μμ Ωράρια εργασίας Δημόσιος τομέας Κυριακή -Πέμπτη: Καλοκαίρι (1 η Απρ. 30 η Σεπ): 7:30 πμ 3:30 μμ Χειμώνας (1 η Οκτ. 31 η Μαρ): 8 πμ 3:30 μμ Το ωράριο είναι μικρότερο τον Ιούλιο-Αύγουστο και κατά την διάρκεια του Ραμαζανιού. (το 2010 το Ραμαζάνι αρχίζει την 11 η Αυγούστου) Οι ξένες εταιρείες αργούν την Παρασκευή και οι Πρεσβείες την Παρασκευή- Σάββατο Κλίμα Μεσογειακό στην παραλιακή ζώνη, ξερό με πολύ υψηλές θερμοκρασίες στην υπόλοιπη χώρα. Η χώρα πλήττεται από τον θερμό νότιο άνεμο Ghibli την Άνοιξη που διαρκεί 1-4 ημέρες και συνοδεύεται από αμμοθύελλες. Στις παραλιακές πόλεις παρατηρείται αυξημένη υγρασία τους θερινούς μήνες 3

4 Β. ΛΙΒΥΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ AΕΠ $78,2 δις (εκτ. 2009) 2,1% (εκτ ΙΜF, 4% εκτ. Economist Αύξηση ΑΕΠ Int. Unit) ΑΕΠ κατά κεφαλήν $ 9.500(εκτ. 2009) Ανεργία 13% (ανεπίσημα 30 40%) Πληθωρισμός 5% (εκτ. 2009) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών $ 10 δις (εκτ. 2009) Εξαγωγές $ 37,5 δις (εκτ. 2009) Εισαγωγές $ 23 δις (εκτ. 2009) Εμπορικό ισοζύγιο $ 14,5 δις (εκτ. 2009) Συναλλαγματικά αποθέματα (εκτός χρυσού) $ 89,7δις ( εκτ.) Εξωτερικό χρέος (ως % του ΑΕΠ) 6,3% (εκτ. 6/2009) Δημόσιο Χρέος 5,1% του ΑΕΠ (2009 εκτίμηση) Παραγωγή πετρελαίου (2 ο τετράμηνο 2009) 1,53 εκ. βαρ. Ημερησίως Εξαγωγές πετρελαίου 1,34 εκ. βαρ. Ημερησίως 43,66 δις βαρέλια ( Η Βεβαιωμένα Αποθέματα Πετρελαίου παγκοσμίως) Παραγωγή Φυσικού Αερίου 15.9 δις κ.μ. (2008 εκτ.) Eξαγωγές Φυσικού αερίου 10,4 δις κ.μ. (2008 εκτ.) Βεβαιωμένα Αποθέματα Φυσικού Αερίου Πηγές : Κεντρική Τράπεζα Λιβύης, ΔΝΤ 1,54 τρις κ.μ. ( Η παγκοσμίως) Οικονομικό περιβάλλον Η λιβυκή οικονομία εξαρτάται από τον τομέα των υδρογονανθράκων, ο οποίος συνεισφέρει το 95% στα έσοδα από τις εξαγωγές ή άλλως το 56% του ΑΕΠ και το 70% των κρατικών εσόδων. Τα σημαντικά έσοδα από τον ενεργειακό τομέα, σε συνδυασμό με τον μικρό πληθυσμό, αποδίδουν στην Λιβύη ένα από τα μεγαλύτερα κατά κεφαλήν εισοδήματα μεταξύ των χωρών της Αφρικής, αλλά ελάχιστο μέρος των εσόδων αυτών διοχετεύεται στις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις. Η Κυβέρνηση της χώρας τα τελευταία έτη σημείωσε σημαντική πρόοδο στην μεταρρύθμιση της οικονομίας ως μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος επανένταξης της χώρας στο διεθνές οικονομικό σύστημα. Η προσπάθεια αυτή επιταχύνθηκε μετά την άρση όλων των μονομερών κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών (Απρίλιος 2004) με αποτέλεσμα η Λιβύη να αποτελεί πόλο έλξεως ξένων επενδύσεων, κυρίως στον ενεργειακό τομέα. Οι μη-πετρελαϊκοί κλάδοι της βιομηχανίας και των κατασκευών, η συμμετοχή των οποίων στον σχηματισμό του ΑΕΠ υπολογίζεται στο 25%, έχουν διευρύνει την παραγωγική τους δυνατότητα πέραν από την μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, στην παραγωγή πετροχημικών, σιδήρου, χάλυβα και αλουμινίου. Kυβερνητικός στόχος είναι η εκτός 4

5 πετρελαϊκού τομέα κλάδοι να αντιπροσωπεύουν 40-60% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας. Οι κλιματολογικές συνθήκες και τα πτωχά εδάφη, περιορίζουν σημαντικά την αγροτική παραγωγή με αποτέλεσμα η Λιβύη να εισάγει το 75% των προϊόντων διατροφής. Οι μεταρρυθμίσεις και οι νομοθετικές ρυθμίσεις ενώ γενικά αποσκοπούν στην εκλογίκευση του επιχειρείν στην Λιβύη συνέχισαν και το 2009 να προκαλούν αρκετή σύγχυση στους ξένους, κυρίως, επενδυτές καθώς η συχνή εναλλαγή νόμων και το ρευστό θεσμικό πλαίσιο δημιουργούν κλίμα αστάθειας στην αγορά. Συγκεκριμένα, η αμφιλεγόμενη κυβερνητική ανακοίνωση ότι ο πετρελαϊκός τομέας πρέπει να κρατικοποιηθεί, η απομάκρυνση από την θέση του και η επαναφορά αργότερα του προέδρου του Εθνικού Οργανισμού Πετρελαίου, η εξαγορά της καναδικής Venerex από το λιβυκό δημόσιο αντανακλούν την ύπαρξη συγκρουομένων τάσεων εντός της Κυβέρνησης και δημιουργούν κλίμα «ανασφάλειας» στις ξένες πετρελαϊκές εταιρείες. Η απόφαση για ορισμό λίβυου διευθυντή στις ξένες εταιρείες και ο αμφιλεγόμενος νόμος περί αντιπροσωπειών δημιούργησε αναστάτωση στις αλλοδαπές επιχειρήσεις που λειτουργούν στην χώρα καθώς και στους μεγάλους εξαγωγείς αυτοκινήτων και βιομηχανικού εξοπλισμού. Αναμένεται οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις να συνεχιστούν καθώς επίσης και η αντίδραση προς αυτές από τους υποστηρικτές της κρατικά ελεγχόμενης οικονομίας Τα μεγάλα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου τα τελευταία χρόνια τροφοδοτούν τα μεγάλα έργα υποδομής καθώς και το εμπορικό πλεόνασμα Οι χαμηλές τιμές υδρογονανθράκων το 2009 οδήγησαν σε λιγότερα έσοδα και σε έλλειμμα του προϋπολογισμού 2,7% του ΑΕΠ καθώς οι δαπάνες διατηρήθηκαν αμετάβλητες. Οι κρατικές δαπάνες προβλέπεται ότι θα αυξηθούν το 2010 λόγω μικρής αύξησης τιμών πετρελαίου και ποσοστώσεων του ΟΠΕC. Η μείωση των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα αναβλήθηκε ενώ η αύξηση των μισθών θα οδηγήσει σε αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης Η λιβυκή οικονομία παραμένει κρατικά ελεγχόμενη όπου κυριαρχεί ο τομέας των υδρογονανθράκων παρά τις προσπάθειες για ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων και τον περιορισμό της γραφειοκρατίας. Η ανεργία ανεπίσημα ανέρχεται στο 30%, ο περιορισμός της οποίας συνιστά εν πολλοίς κίνητρο της κρατικής πολιτικής προσέλκυσης ξένων επενδύσεων σε όλους τους τομείς. Τα συναλλαγματικά αποθέματα ($ 89,7δις) αν και μειωμένα το 2009 λόγω πτώσης τιμών υδρογονανθράκων θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τα μεγάλα έργα υποδομής στην χώρα. Υπάρχουν μεγάλες ανάγκες για επενδύσεις στον τομέα των υδρογονανθράκων για να επιτύχει η χώρα τους στόχους του διπλασιασμού της παραγωγής πετρελαίου αν και η επίτευξη του εν λόγω στόχου μετατέθηκε από το έτος 2012 στο έτος Για την επίτευξη του στόχου αυτού υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους $ 35 δις. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ μειώθηκε το 2009 (2,1% ή 4% κατά το Economist Intelligence Unit) ενώ αναμένεται το 2010 να διαμορφωθεί στο 5,1% Ο μη πετρελαϊκός τομέας της οικονομίας θα συνεχίσει τα επόμενα έτη να αναπτύσσεται λόγω των μεγάλων κρατικών επενδυτικών προγραμμάτων σε έργα υποδομής. Η αύξηση του τραπεζικού δανεισμού προς τον ιδιωτικό τομέα αναμένεται ότι θα συνεχιστεί και θα επιταχυνθεί, ενδεικτικό της αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας 5

6 Μειονεκτήματα και ευκαιρίες της λιβυκής αγοράς Τα μειονεκτήματα της αγοράς θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής: Ελλιπής πληροφόρηση για τις λιβυκές εταιρείες, ασταθές και αδιαφανές νομικό περιβάλλον, μη ανεπτυγμένο τραπεζικό σύστημα, ελλιπής πληροφόρηση και αδιαφανείς διαδικασίες για τους κρατικούς διαγωνισμούς, μη ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα, περιορισμένη αγοραστική δύναμη, διαφθορά, έλλειψη ειδικευμένου και εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού, μικρή πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίου, χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες, δυσκολία εξεύρεσης αξιόπιστου λίβυου συνεργάτη/εταίρου. Οι ευκαιρίες εντοπίζονται στις υπηρεσίες στον τομέα των υδρογονανθράκων, στην διϋλιση, τις μεταφορές, τις κατασκευές, έργα μηχανικού & αρχιτέκτονα, υπηρεσίες συμβούλου, πληροφορική-νέες τεχνολογίες, μεταποίηση, τουρισμό, στον ιατρικό τομέα (νοσοκομεία, εξοπλισμός, εκπαίδευση), αφαλάτωση και διαχείριση ύδατος, γεωργία. Εν κατακλείδι, πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη αγορά σε φάση μετάβασης, με σημαντικές ευκαιρίες στο εμπόριο και στις επενδύσεις αλλά και σημαντικές προκλήσεις και κινδύνους. Σημαντικότερες εξελίξεις Σχέσεις ΕΕ Λιβύης Ο 1ος γύρος διαπραγματεύσεων για την συνομολόγηση συμφωνίας πλαισίου Λιβύης-ΕΕ έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες στις 12-13/11/08. Μέσα στο 2009, έλαβαν χώρα ο 2ος, 3ος, 4ος και 5ος γύρος διαπραγματεύσεων [Τρίπολη (10-11/2), Βρυξέλλες (12-13/5), Τρίπολη (13-14/7) και Τρίπολη (17/12) αντιστοίχως], και ο 6ος γύρος εν λόγω διαπραγματεύσεων έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες (16-18/3/2010). Εκτιμάται ότι οι διαπραγματεύσεις θα ολοκληρωθούν σε 1-2 έτη, καθώς η ΕΕ επιδιώκει συνολική συμφωνία που να καλύπτει πλήρως και σε βάθος όλες τις πλευρές της διμερούς συνεργασίας. Τα μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας συγκλίνουν στην διαπίστωση της ύπαρξης χαμηλού επιπέδου διοικητικής οργάνωσης και της αναποτελεσματικότητα της διοικητικής μηχανής ενώ διέγνωσαν μεγάλη ανάγκη για παροχή τεχνικής βοήθειας από την ΕΕ. Αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας της Λιβύης O διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's αξιολόγησε με Α- την μακροπρόθεσμη πιστοληπτική διαβάθμιση της Λιβύης και με Α-2 την βραχυπρόθεσμη. Οι λόγοι της θετικής αξιολόγησης κατά τον εν λόγω διεθνή οίκο, είναι, μεταξύ άλλων, το σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα της χώρας, οι σταθερές προοπτικές ανάπτυξης του ενεργειακού τομέα ενώ αρνητικοί παράγοντες είναι η έλλειψη διαφάνειας και η αβεβαιότητα που επικρατεί όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. 6

7 Ιδιωτικοποίηση τραπεζών Η λιβυκή Κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της για μερική ιδιωτικοποίηση της National Commercial Bank ενώ επεξεργάζεται σχέδιο για άνοιγμα του χρηματοπιστωτικού της τομέα στον διεθνή ανταγωνισμό μέσω της πώλησης αδειών λειτουργίας τράπεζας. Τον Φεβρουάριο 2010 προκηρύχθηκε διεθνής διαγωνισμός για παραχώρηση δύο αδειών για ίδρυση θυγατρικών ξένων τραπεζών στην χώρα. Τον Σεπτέμβριο 2009 η Κεντρική Τράπεζα εξέδωσε απόφαση όπου περιγράφονται οι όροι εισόδου ξένου στρατηγικού επενδυτή σε κρατική λιβυκή τράπεζα. Απομάκρυνση και επαναφορά Οργανισμού Πετρελαίου του Shukri Ghanem ως προέδρου του Εθνικού Ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Πετρελαίου (Νational Oil Corporation) Shokri Ghanem, τον Σεπτέμβριο 2009 είχε παραιτηθεί από την θέση του και αργότερα επανήλθε στο αξίωμά του. Ο κ. Ghanem υπέβαλε την παραίτησή του εν μέσω σειράς κυβερνητικών αποφάσεων που περιόριζαν τον κυρίαρχο ρόλο της βιομηχανίας πετρελαίου στην χώρα και παραχωρούσαν περισσότερες εξουσίες στον πρωθυπουργό και το Υπουργικό Συμβούλιο. Ο κ. Ghanem, ισχυρός πολιτικός παράγοντας και θεωρούμενος ως αρχιτέκτονας της φιλελευθεροποίησης της λιβυκής οικονομίας, χαίρει εκτίμησης εντός της χώρας και στο εξωτερικό και κυρίως μεταξύ των πολυεθνικών ενεργειακών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Λιβύη οι οποίες φαίνεται να έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επάνοδό του στην προεδρία της NOC Iταλική Zώνη Ελεύθερων Συναλλαγών στην Μισουράτα Ανακοινώθηκε κατά την επίσκεψη του ιταλού αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Adolfo Urso στην Λιβύη, η λειτουργία Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών για ιταλικές εταιρείες στην Μισουράτα. Οι ιταλικές επιχειρήσεις θα είναι σε θέση να εισάγουν και να εξάγουν χωρίς επιβολή εμπορικών δασμών και θα απολαμβάνουν φορολογικά πλεονεκτήματα που προβλέπονται από τον λιβυκό επενδυτικό νόμο και για πέντε έτη από την έναρξη λειτουργίας τους. Απόφαση 437/09 για δραστηριότητες των εμπορικών αντιπροσωπειών Σύμφωνα με την απόφαση, η αντιπροσώπευση σε σειρά εισαγωμένων αγαθών (όπως αυτοκίνητα, μηχανήματα, μηχανολογικό και ιατρικό εξοπλισμό) θα ασκείται μέσω συμμετοχικής εταιρείας (joint stock company) όπου το 51% θα κατέχει κρατικό ταμείο (Economic & Social Development Fund). Νόμος ν.6566/ για τους επικεφαλής ξένων επιχειρήσεων Δημοσιεύθηκε νόμος (ν.6566/ ) ο οποίος ορίζει ότι οι επικεφαλής (regional managers) των ξένων επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Λιβύη πρέπει να είναι λίβυοι. Ο προηγούμενος νόμος προέβλεπε ότι ο υποδιευθντής της επιχείρησης οφείλει να είναι λίβυος. Ο νέος νόμος αναφέρει ενδεικτικά ότι θα έχει ισχύ για τις πετρελαϊκές εταιρείες, τις κατασκευαστικές, τις τράπεζες και τις εταιρείες του κλάδου των Υπηρεσιών. Ο νόμος έχει προκαλέσει προβλήματα στην λειτουργία των ξένων επιχειρήσεων. 7

8 2. Κρατικός προϋπολογισμός Ο προϋπολογισμός του 2010 ανέρχεται σε $ 45,6 δις έναντι $ 40,9 δις το Οι δαπάνες για τα αναπτυξιακά έργα και το 2010 καταλαμβάνουν την μερίδα του λέοντος (52% του προϋπολογισμού). Oσον αφορά τα έσοδα, το μεγαλύτερο μέρος καλύπτουν οι εισπράξεις από τις πωλήσεις πετρελαίου ($ 40,23 δις ή 88,1% επί του συνόλου). Κονδύλι $ 6,15 δις αφορά την επιδότηση βασικών προϊόντων και $ 6,25 δις μισθούς δημοσίων υπαλλήλων. Ο προϋπολογισμός για το τρέχον έτος καταρτίστηκε με βάση την μέση τιμή πώλησης πετρελαίου στα $ 50 το βαρέλι Η συνολικές κρατικές δαπάνες δεν είναι δυνατόν να υπολογιστούν με ακρίβεια δεδομένων των εκτός προϋπολογισμού εξόδων. Γίνονται προσπάθειες να περιοριστούν οι εκτός προϋπολογισμού δαπάνες. Υπάρχει επίσης πρόβλημα στην εκταμίευση των προϋπολογισθεισών δαπανών λόγω ανεπάρκειας κρατικών μηχανισμών και σχετικής τεχνογνωσίας. Τοπική Αυτοδιοίκηση ,3% Εργα κοινής ωφελείας ,3% Ηλεκτρισμός ,7% Αναπτυξιακά προγράμματα ,7% Οικιστικά προγράμματα ,9% Στρατηγικός σχεδιασμός 848 3,6% Αεροδρόμια 833 3,6% Πανεπιστημιακά συγκροτήματα 829 3,6% Ανώτατη εκπαίδευση, κατάρτιση 771 3,3% Αναδιάρθρωση γεωργικής γης και φράγματα 325 1,4% Λοιπά έργα ,6% Σύνολο ,0% Συνολικές δαπάνες Απασχόληση Eπισήμως η ανεργία είναι 13% αλλά ανεπισήμως το ποσοστό της ανεργίας κυμαίνεται μεταξύ 30 και 40% του ενεργού πληθυσμού. Το εργατικό δυναμικό της χώρας ανέρχεται σε 1, 8 εκ. άτομα εκ των οποίων το 31% απασχολείται στην βιομηχανία. 27% στις Υπηρεσίες, 24% στον δημόσιο τομέα και 18% στην γεωργία. Η εργατική νομοθεσία ρυθμίζει το ελάχιστο ημερομίσθιο, το ωράριο εργασίας, τις απολύσεις και την εκπαίδευση προσωπικού. Η σχετική με τις απολύσεις νομοθεσία είναι αυστηρή και ευνοϊκή προς τον εργαζόμενο. Οι ανεξάρτητες ενώσεις εργατών και οι επαγγελματικές οργανώσεις είναι παράνομες στην Λιβύη. Δεν υφίσταται ο θεσμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων καθώς ο εργατικός νόμος απαιτεί την κυβερνητική έγκριση για οιανδήποτε ενέργεια σχετίζεται με καθορισμό μισθών. Κατώτατοι μισθοί εργαζομένων Με κυβερνητική απόφαση του 2006 (νο.277/06) ορίστηκε κατώτατος μισθός 130 δην. ( 80 περίπου) για εργαζόμενο χωρίς προστατευόμενα μέλη, 180 δηνάρια για οικογένεια με 2 μέλη και 220 για οικογένεια με 3 ή περισσότερα μέλη. Τον Ιανούαριο 2007 ορίστηκε κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα (λιβυκές και αλλοδαπές 8

9 επιχειρήσεις) 250 δηναρίων. Διαφορετική μισθολογική πολιτική με παροχή ανταγωνιστικών μισθών ιδιωτικού τομέα ακολουθούν εύρωστοι κρατικοί οργανισμοί όπως ο Εθνικός Οργανισμός Πετρελαίου και ο Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών. Κυβερνητικά μέτρα προβλέπουν απόκτηση μετοχών κρατικών επιχειρήσεων από πολίτες με χαμηλό εισόδημα. Παράλληλα ο υιός του ηγέτη, Seif al-islam Al Kaddafi, ανακοίνωσε την δημιουργία λογαριασμών για Λίβυους που έχουν γεννηθεί μετά τον Αύγουστο Μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας : Προτάσεις για μείωση των απασχολούμενων στον δημόσιο τομέα έχουν προς το παρόν εγκαταλειφθεί. Σειρά κυβερνητικών μέτρων και νόμων που ενθαρρύνει ή και υποχρεώνει τις ξένες επιχειρήσεις να απασχολούν Λίβυους έχει θετικές επιπτώσεις στην αύξηση της εσωτερικής κατανάλωσης. Επικρατεί η άποψη ότι η ανάπτυξη του τουριστικού τομέα (υποδομές και Υπηρεσίες) καθώς και ο τομέας των κατασκευών θα αποτελέσουν άμεση διέξοδο της ανεργίας. Ωστόσο, ζήτημα αποτελεί η έλλειψη εκπαιδευμένου και εξειδικευμένου επιτόπιου προσωπικού. 5. Εξωτερικό εμπόριο Σημαντικότεροι πελάτες 2008 Σημαντικότεροι προμηθευτές 2008 Αλλοι 26% Iταλία 37% Αλλοι 35% Ιταλία 22% Ελ βετία 5% ΗΠΑ 6% Ισπανία 7% Γαλλία 7% Γερμανία 12% Γαλλία 4% ΗΠΑ 4% Κορέα 5% Τυνησία 6% Τουρκία 6% Κίνα 9% Γερμανία 9% Πηγή : Λιβυκή Στατιστική Υπηρεσία, επεξεργασία : Γραφείο ΟΕΥ Το 2009 εκτιμάται ότι οι λιβυκές εξαγωγές ανήλθαν σε $ 33,97 δις ($ 64,5 δις το 2008) και οι εισαγωγές σε $ 22,82 δις ($ 26,55 δις το 2008). Η Λιβύη εξήγαγε αργό πετρέλαιο, προϊόντα διϋλισης πετρελαίου, φυσικό αέριο και χημικά ενώ εισήγαγε κυρίως μηχανολογικό εξοπλισμό, ημικατεργασμένα προϊόντα, τρόφιμα, οχήματα και καταναλωτικά προϊόντα. Σημαντικότεροι πελάτες της Λιβύης το 2008 ήταν η Ιταλία (37% του συνόλου των εξαγωγών) η Γερμανία (12,%), η Ισπανία (7%) οι ΗΠΑ (6%) και η Γαλλία (7%). Κυριότεροι προμηθευτές ήταν η Ιταλία (22%), η Γερμανία (9%), η Κίνα 98%) η Τυνησία (6%), (6%), η Τουρκία (6%) η Γαλλία (4%) και οι ΗΠΑ (4%). Σημειώνεται ότι το μερίδιο των ιταλικών εξαγωγών στο σύνολο των λιβυκών εισαγωγών είναι μεγαλύτερο αυτού που εμφανίζεται στις στα στατιστικά στοιχεία, διότι μεγάλο τμήμα 9

10 των ιταλικών εξαγωγών, ιδιαιτέρως του κλάδου τροφίμων, διοχετεύεται στην λιβυκή αγορά μέσω Μάλτας και Τυνησίας. Σύμφωνα με λιβυκά στοιχεία εξωτερικού εμπορίου, ενώ δεν διαφοροποιείται η σειρά σπουδαιότητας των εμπορικών εταίρων της χώρας (ως ποσοστό επί του συνόλου), καταγράφεται όμως σημαντική απόκλιση ως προς το ύψος της αξίας του διμερούς εμπορίου με κάθε χώρα. 6. Επενδύσεις 6.1 Αμεσες Ξένες Επενδύσεις στην Λιβύη αξία σε εκ. $ ετήσιος μ.ο. Εισροές Εκροές stock Εισροές Εκροές Εισροές ως % ΑΕΠ 2,3-1,3 14,1 12,8 Εκροές ως % ΑΕΠ 4,6-5,7 8 10,8 Πηγή : UNCTAD, World Investment Report 2009 Σύμφωνα με το CIA Τhe World Factbook, οι άμεσες ξένες επενδύσεις το 2009 υπολογίζονταν σε $ 13, 65 δις ($ 11,23 δις το 2008) και οι λιβυκές επενδύσεις στο εξωτερικό σε $ 6,963 δις ($ 5,15 δις το 2008). Η σημαντικότερη θεσμική μεταρρύθμιση των τελευταίων ετών για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων ήταν ο Ν. 5/1997 και με τις πρόσφατες τροποποιήσεις ν. 9/2010 «περί ξένων επενδύσεων». Aρμόδια αρχή είναι ο Λιβυκός Οργανισμός Ξένων Επενδύσεων (Libyan Foreign Investment Board). Ο νόμος προβλέπει διευκολύνσεις και προνόμια για εταιρείες στους τομείς της βιομηχανίας, γεωργίας υγείας, τουρισμού κ.α. Παρά τις καινοτομίες και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται από το Νόμο 5/1997 (9/2010), οι ξένες επενδύσεις στη Λιβύη, με εξαίρεση τον τομέα των υδρογονανθράκων, παραμένουν σε χαμηλό σχετικά επίπεδο, λόγω πολύπλευρων προβλημάτων που πηγάζουν είτε κατά την εφαρμογή του νόμου, είτε εξαιτίας των χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών. Εκτός αρμοδιότητας του Libyan Foreign Investment Board είναι επενδύσεις στην Ελεύθερη Ζώνη Μισουράτας καθώς και επενδύσεις στον τουριστικό τομέα, αρμόδια των οποίων είναι η Επιτροπή Τουρισμού (Tourism Committee, νόμος 7/2004) Η Κυβέρνηση ανακοίνωσε το 2004 πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων 360 κρατικών επιχειρήσεων και η διαδικασία συνεχίζεται. Οι ξένες επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο πρόγραμμα υπόκεινται σε περιορισμούς της νομοθεσίας που περιλαμβάνει προστασία λιβύων εργαζομένων και διασπορά μετοχών σε μεγάλο αριθμό ιδιωτών, κυρίως λιβύων. 10

11 Ζώνες Ελευθέρων Συναλλαγών Στην Λιβύη λειτουργεί Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών στην πόλη Μισουράτα 200 χλμ ανατολικά της Τρίπολης ενώ έχει εξαγγελθεί τον Οκτώβριο 2009 η ίδρυση στην ίδια περιοχή αντίστοιχης ζώνης αποκλειστικά για τις ιταλικές επιχειρήσεις. Η αναγγελία δημιουργίας οικονομικής ζώνης στα λιβυο-τυνησιακά σύνορα από όπου διέρχεται το μεγαλύτερο μέρος του χερσαίου εξωτερικού εμπορίου της χώρας, φαίνεται να εντάσσεται σε ένα σχέδιο ενίσχυσης, εκσυγχρονισμού και εξορθολογισμού της οικονομικής δραστηριότητας με στόχο την παραγωγή προστιθέμενης αξίας εντός της χώρας και την δημιουργία θέσεων εργασίας. Νόμος για μικτές επιχειρήσεις H θέσπιση νέου νόμου (ν.443/06) για την λειτουργία των αλλοδαπών επιχειρήσεων άλλαξε ριζικά το modus operandi στην Λιβύη Οι ξένες εταιρείες υποχρεούνται να συστήνουν εταιρεία (joint stock company) με συμμετοχή λιβύου εταίρου (35% τουλάχιστον), άλλως δεν θα δικαιούνται να διεκδικούν έργα και προμήθειες του δημοσίου Ο νόμος δεν ισχύει για τα γραφεία αντιπροσώπευσης (τα οποία δεν έχουν την δυνατότητα να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς) και για τις εταιρείες των νόμων 5/97 και 7/2004. Οι επιχειρήσεις στην εφαρμογή του νόμου αντιμετωπίζουν προβλήματα όσον αφορά την φερεγγυότητα του επιτοπίου εταίρου ενώ ανεβαίνει σημαντικά και το λειτουργικό κόστος της επιχείρησης. Φορολογία αλλοδαπών επιχειρήσεων Οι ξένες εταιρείες υπόκεινται στον «φόρο χαρτοσήμου» (stamp tax) 0,5-2% επί της αξίας προϊόντων που εισάγονται στην χώρα και το φόρο «Jihad» 4% στα κέρδη των επιχειρήσεων. Το ύψος του εταιρικού φόρου (corporate tax) είναι αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ της ξένης επιχείρησης και των λιβυκών αρχών ειδικά όταν πρόκειται για μεγάλες εταιρείες και/ή μεγάλα έργα. Εταιρείες που ιδρύθηκαν σύμφωνα με τον επενδυτικό νόμο 5/97 χαίρουν φορολογικών απαλλαγών χωρίς ωστόσο οι προϋποθέσεις για την χρήση των ευεργετημάτων αυτών να διατυπώνονται σαφώς. Τέθηκε σε ισχύ στις 28/4/2010 ο νέος νόμος 7/2010 σχετικά με την φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών, ο νέος νόμος στοχεύει κυρίως στην ενθάρρυνση λιβυκών και ξένων επενδύσεων θεσπίζοντας διατάξεις που ευνοούν την επιχειρηματικότητα. Από τις διατάξεις του ν. 7/2010 επισημαίνονται : Εισοδήματα φυσικών προσώπων έως 1000 δηνάρια μηνιαίως φορολογούνται με ποσοστό 5% ενώ άνω των 1000 δηναρίων με 10% Κέρδη εταιρειών φορολογούνται με 20% (πέραν του 4% του Jihad tax βλ. ανωτέρω). Ορίζονται ποινές σε περιπτώσεις καθυστέρησης καταβολής φόρων από 1% έως 12% του οφειλόμενου ποσού Καθορίζεται χρονοδιάγραμμα και τρόπος υποβολής φορολογικών δηλώσεων επιχειρήσεων (4 μήνες μετά την λήξη του φορολογικού έτους μέσω πιστοποιημένου λογιστή). Με τον νέο φορολογικό νόμο, ορίζονται φοροαπαλλαγές όπως σε τόκους καταθέσεων, δωρεές, εισοδήματα σπουδαστών, σε αγροτικές δραστηριότητες, σε εισόδημα που 11

12 προκύπτει από εξαγωγικές δραστηριότητες, σε εισοδήματα λιβύων ή ξένων υπηκόων με άδεια παραμονής που προκύπτουν από δραστηριότητες στο εξωτερικό, σε αναπτυξιακά έργα που εκτελούνται βάσει αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου Πηγές στο διαδίκτυο Libyan Foreign Investment Board Libyan Investment Libyan Central Bank Misurata Free Trade Zone Λιβυκές επενδύσεις στο εξωτερικό- Κρατικά επενδυτικά κεφάλαια Η Λιβύη αναπτύσσει επενδυτική δραστηριότητα στο εξωτερικό βάσει διμερών συμφωνιών και υπό μορφή κοινοπραξιών (joint ventures) στους τομείς κτηνοτροφίας-αγροτικής παραγωγής, αλιείας και εκμετάλλευσης ορυκτών (Αφρική), στον κατασκευαστικό κλάδο (Μάλτα), και βιομηχανικά προϊόντα (Ευρώπη και Λατινική Αμερική). Aρμόδιος οργανισμός για τις επενδύσεις στο εσωτερικό και εξωτερικό είναι η Λιβυκή Αρχή Επενδύσεων (Libyan Investment Authority LIA). Πραγματοποιεί επενδύσεις είτε απευθείας είτε μέσω θυγατρικών εταιρειών μέσω μικτών σχημάτων με εθνικούς ή στρατηγικούς διεθνείς εταίρους. Υπολογίζεται ότι η LIA διαχειρίζεται περίπου $ 70 δις. Το ταμείο αυτό λειτουργεί ως ο πολιτικό-οικονομικός βραχίονας της κυβέρνησης σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Στον όμιλο ανήκουν: - Long Term Investment Portfolio (Χαρτοφυλάκιο Μακροπρόθεσμων Επενδύσεων) διαχειρίζεται περί τα $ 9 δις. Λειτουργεί άμεσα στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές με την αγορά μετοχών και ομολόγων των μεγάλων ομίλων: - Oilinvest : ταμείο αρμόδιο για επενδύσεις στον ευρύτερο τομέα των υδρογονανθράκων (κυρίως στην Ευρώπη, με την επωνυμία Tamoil) - Εconomic and Social Development Fund (Ταμείο Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης) Αποστολή του ESDF είναι η υλοποίηση επενδύσεων σε βιώσιμα εθνικά έργα σε τομείς όπως ακινήτων, τουρισμού, βιομηχανίας, υπηρεσιών προς όφελος των λιβυκών οικογενειών που είναι σε μειονεκτική θέση. Συμμετέχει σε λιβυκές επιχειρήσεις είτε μέσω των θυγατρικών της, είτε μέσω κατοχής ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου τους (π.χ. Wahda Bank, Sahara Bank) ή συνεργάζεται με ξένες επιχειρήσεις μέσω μικτών επιχειρήσεων ή συμμετοχικών εταιρειών (joint stock company). Η ESDF είναι μέτοχος πολλών διεθνών ομίλων όπως η Vinci, Veolia, Suez, BNP PARIBAS, DAEWOO(Κορέα), CCC (Λίβανος), Asamer (Αυστρία), ITALCIMENTI (Ιταλία) κ.α. - Social Security Fund Investments Company (Επενδυτική Εταιρεία Ταμείου Κοινωνικής Ασφάλισης SSFI) : διαχειρίζεται και επενδύει κεφάλαια προς όφελος των λιβύων πολιτών. Σήμερα, η SSFI διαχειρίζεται 23 ξενοδοχεία, θέρετρα και τουριστικές εγκαταστάσεις στην Λιβύη. - Libya Africa Investment Portfolio (Λιβυκό Xαρτοφυλάκιο Επενδύσεων στην Αφρική LAIP) πρόκειται για χαρτοφυλάκιο (οργανισμό) υπεύθυνο για τον συντονισμό των επενδυτικών δραστηριοτήτων και την διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων της Λιβύης στην Αφρική σε διάφορους τομείς (βιομηχανία, ορυχεία, ακίνητα, τουρισμό, 12

13 τηλεπικοινωνίες, κ.λπ.) Διαχειρίζεται $ 8 δις και συνιστά εργαλείο για την επίτευξη της παναφρικανικής πολιτικής του λίβυου ηγέτη. - LAICO Libyan African Investent Company H Laico, επιχειρησιακός βραχίονας της LAP, διαχειρίζεται χαρτοφυλάκιο επενδύσεων εκτός ενεργειακού τομέα σε 30 χώρες της Αφρικής, κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική (την διαχείριση επενδύσεων στην Βόρεια Αφρική την ασκεί από κοινού με την LAFICO). - LAFICO- Libyan Foreign Investments Company Η LAFICO παρεμβαίνει υπό τη μορφή δανείων ή συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο εταιρειών στους τομείς της γεωργίας, βιομηχανίας, ακινήτων και τουρισμού. Εχει παρουσία σε 45 χώρες ανά τον κόσμο και συμμετοχή σε πλέον των 120 χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων καθώς και απευθείας συμμετοχή σε 70 εταιρείες ανά τον κόσμο. Πηγές στο διαδίκτυο Εconomic and Social Development Fund Social Security Fund Investments Company Libyan African Investent Company Libyan Foreign Investments Company Γ. ΤΟΜΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1. Eνέργεια 1.1 Πετρέλαιο Η λιβυκή οικονομία εξαρτάται πρωτίστως από τα έσοδα του τομέα των υδρογονανθράκων, τα οποία συνεισφέρουν 90% στα συνολικά έσοδα από τις εξαγωγές, περίπου το ¼ του ΑΕΠ και το 60% των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων. Τα πετρελαϊκά αποθέματα της χώρας εκτιμώνται σε 41,4 δις βαρέλια (OPEC 2008). Το ανακαλύπτονται τα πρώτα κοιτάσματα πετρελαίου στις πετρελαιοφόρες περιοχές Amal και Zilten και το 1961 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες εξαγωγές πετρελαίου. Η παραγωγή πετρελαίου αναμένεται να αυξηθεί από 1,69 εκ. b/d (βαρέλια ημερησίως) το 2009 σε 1,9 εκ. b/d το Η λιβυκή Κυβέρνηση έχει θέσει υψηλότερους στόχους αλλά θα πρέπει να συμβιβαστεί με τις ποσοστώσεις του OPEC. Eκτιμάται ότι το 2014 η Λιβύη θα καλύπτει το 16,1% της συνολικής παραγωγής πετρελαίου στην Αφρική. (προβλέψεις της Business Monitor International). Η παραγωγή πετρελαίου το 1 ο τρίμηνο 2009 ανήλθε 1,53 εκ. βαρ. ημερησίως και οι εξαγωγές της χώρας διαμορφώθηκαν στα 1,34 εκ. βαρέλια ημερησίως. Σχεδόν το 90% των λιβυκών εξαγωγών αργού πετρελαίου κατευθύνεται σε ευρωπαϊκές χώρες. Το λιβυκό αργό πετρέλαιο είναι υψηλής ποιότητας, χαμηλής περιεκτικότητας σε θείον, το δε κόστος εξόρυξης και παραγωγής κυμαίνεται (τιμές 2003) περί τα 2-3 USD ανά βαρέλι. Το λιβυκό πετρέλαιο προσφέρεται κυρίως σε προθεσμιακή βάση (on a term basis) στο δίκτυο αγορών Oilinvest στην Ευρώπη, σε ημερήσια BRENT, μέσω εταιρειών όπως: AGIP, OMV, REPSOL YPF, TUPRAS, CEPSA, TOTAL. 13

14 Δομή της βιομηχανίας υδρογονανθράκων Η πετρελαϊκή βιομηχανία ελέγχεται από την κρατικό Οργανισμό Πετρελαίου (National Oil Corporation - NOC) και τις θυγατρικές του Waha Oil Company, Arabian Gulf Oil Company, Zueitina Oil Company (ZOC) και Sirte Oil Company. Η θυγατρική της ΝΟC, Oilinvest διαθέτει 40 θυγατρικές στο εξωτερικό σημαντικότερες των οποίων είναι η Τamoil και η Gatoil. Η σηματικότερη θυγατρική της Tamoil, η Tamoil Italia διαθέτει δίκτυο σταθμών στην Ιταλία. Τoν Μάρτιο 2008 η ΝΟC παρέδωσε την κυριότητα της Oilinvest στην Κρατική Αρχή Επενδύσεων (Libyan Investment Authority LIA) Συμφωνίες έρευνας και εξόρυξης EPSA H εκχώρηση αδειών ερεύνης, εξορύξεως και εκμεταλλεύσεως πετρελαϊκών κοιτασμάτων γίνεται από την Κρατική Εταιρεία Πετρελαίων (National Oil Corporation) μέσω διεθνών διαγωνισμών στο πλαίσιο Εκχωρήσεως Αδειών EPSA (Εxploration & Production Sharing Agreements). Από το 2005 έχουν πραγματοποιηθεί 4 γύροι EPSA. Oι νικητές των εν λόγω διαγωνισμών καλύπτουν το συνολικό κόστος των ερευνών ενώ το κόστος ανάπτυξης ή εγκατάλειψης των πετρελαϊκών κοιτασμάτων διαμερίζεται με την NOC. Η NOC πρόκειται να ανακοινώσει γύρο προσφορών DEPSA (Development EPSA) με στόχο την αύξηση της παραγωγής σε υπό εκμετάλλευση κοιτάσματα κάνοντας χρήση νέων τεχνολογιών Η ΝΟC επαναδιαπραγματεύεται υπάρχουσες συμφωνίες με μεγάλες διεθνείς εταιρείες πετρελαίου που δραστηριοποιούνται στην χώρα. Μέχρι στιγμής έχει καταλήξει σε συμφωνία με την ΕΝΙ (Iταλία), Οccidental/OMV (ΗΠΑ/Αυστρία), Repso/Τotal/OMV/Statoil/hydro (Ισπανία/Γαλλία/Αυστρία/Νορβηγία) και PetroCanada (Καναδάς). Κάθε εταιρεία/όμιλος για την ανανέωση της συμφωνίας φέρεται να έχει καταβάλει bonus $ 1 δις. Στις νέες συμφωνίες μειώνεται επίσης το ποσοστό που θα λαμβάνουν οι ξένες εταιρείες από το πετρέλαιο που εξορύσσεται. Το 2009 η λιβυκή Κυβέρνηση «απείλησε» τις εταιρείες του πετρελαϊκού τομέα με ιδιωτικοποίηση και εξέδωσε διάταγμα με το οποίο υποχρέωνε τις ξένες εταιρείες να έχουν επικεφαλή λίβυο υπήκοο. Σταμάτησε την πώληση της καναδικής Venerex, η οποία to 2009 είχε ανακάλυψε κοιτάσματα πετρελαίου, στην κινεζική Chinese National Co. και τελικά η Venerex εξαγοράστηκε σε χαμηλότερη τιμή από το λιβυκό κράτος. Παρά την πραγματοποίηση σημαντικού αριθμού γεωτρήσεων, τα αποτελέσματα ήταν κάτω των προσδοκιών. Τούτο, σε συνδυασμό με την εμπλοκή στην πώληση της Venerex, δημιούργησε σκεπτικισμό όσον αφορά τις προοπτικές ανάπτυξης του τομέα των υδρογονανθράκων καθώς και των επενδύσεων σ αυτόν. Πιστεύεται ότι οι ανωτέρω εξελίξεις θα αποθαρρύνουν μελλοντικούς ξένους επενδυτές. Διϋλιση Η χώρα διαθέτει 5 διϋλιστήρια με συνολική δυνατότητα διύλισης 380 χιλ. βαρ. ημερησίως στο Ρας Λανουφ (το μεγαλύτερο με παραγωγή 220 χιλ b/d ) στην Ζάουια, στο Τομπρούκ στο Σαρίρ και την Μπρέγκα. Τον Αύγουστο 2008 η TransAsia Ga και η Star Petro Energy (Hνωμένα Αραβικά Εμιράτα) υπέγραψαν συμφωνία με την ΝΟC για τον εκσυγχρονισμό του διϋλιστηρίου Ρας Λανούφ Το εργοστάσιο πετροχημικών NAPECTCO παράγει μεθανόλη, 14

15 αμμωνία και ουρία. Κορεατική εταιρεία έχει αναλάβει τον εκσυγχρονισμό του διυλιστηρίου της Ζάουια. Toν Ioύλιο 2008 υπεγράφη συμφωνία για ίδρυση της μικτής εταιρείας Libyan Norwegian Fertilizer Company μεταξύ της νορβηγικής Yara και της ΝΟC για τον εκσυγχρονισμό και επέκταση της μονάδας παραγωγής ουρίας και αμμωνίας στην Μάρσα Ελ Μπρέγκα. Η νορβηγική εταιρεία θα απορροφά ολόκληρη την παραγώμενη ποσσότητα. Τον Οκτώβριο 2008 η αμερικανική Foster Wheeler ανέλαβε το «project management» κατασκευής διϋλιστηρίου στην Ζουάρα στα λιβοτυνησιακά σύνορα. Τα διυλιστήρια χρήζουν εκσυγχρονισμού καθώς είναι απαρχαιωμένα και χαμηλής παραγωγικότητας και ξένες εταιρείες συμμετέχουν σε διαγωνισμούς σε έργα αναβάθμισής τους. Πηγές στο διαδίκτυο Νational Oil Corporation Φυσικό αέριο Τα μέχρι στιγμής βεβαιωμένα αποθέματα φυσικού αερίου της Λιβύης ανέρχονται 1,54 τρις κ.μ. ( Η παγκοσμίως). Εκτιμάται ότι σημαντικά κοιτάσματα υπάρχουν στα χωρικά ύδατα της χώρας. Eκτιμάται ότι μέχρι το 2019 η παραγωγή φυσικού αερίου θα αυξηθεί κατά 48% και θα διαμορφωθεί στα 55 δις κ.μ. (15,9 κ.μ. το 2008) και η κατανάλωση κατά 42%. Οι εξαγωγές (μέσω αγωγών ή LNG) αναμένεται να διαμορφωθούν στα 45 δις κ.μ. (10,4 δις κ.μ. το 2008) Σύμφωνα με τα κρατικό προγραμματισμό, η Κυβέρνηση επιδιώκει να αυξήσει την κατανάλωση μέχρι το 2015 σε εκ. κ.π. ημερησίως έναντι 700 εκ. κ.π. το Σχεδόν τα 2/3 της ανωτέρω ποσότητας θα κατευθύνονται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (αντικατάσταση καύσης ντήζελ με φυσικό αέριο) για χρήση από τις βιομηχανίες πετροχημικών, σιδηρουργίας και τσιμέντου. Τον Δεκέμβριο 2007, έλαβε χώρα ο πρώτος γύρος παραχώρησης αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης φυσικού αερίου στην Λιβύη όπου πλειοδότησαν η αγγλοολλανδικών συμφερόντων Shell, η ρωσική Gazprom, η αλγερινή Sonatrach και η πολωνική Polski. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν 35 εταιρείες για παραχώρηση 12 συμβολαίων. Η μεγαλύτερη περιοχή που καλύπτει έκταση τ.χλμ, παραχωρήθηκε στην Sonatrach η οποία συμμετείχε στον διαγωνισμό σε συνεργασία με την Oil India. Στην Gazprom παραχωρήθηκε έκταση τ.χλμ στην νοτιοδυτική Λιβύη ( το συμβόλαιο προβλέπει παραχώρηση 90% της παραγωγής στην κρατική εταιρεία πετρελαίου ΝΟC). Στην Shell παραχωρήθηκαν 2 περιοχές ( blocks ) τ.χλμ. στην κοιλάδα της Σύρτης και στην πολωνική Polski παραχωρήθηκαν 2 περιοχές στην περιοχή Murzuk. Το 85% της παραγωγής της Shell και το 87% της Sonatrach θα καταλήγει στην κρατική NΟC. Ο αγωγός Greenstream Αρχικά. η παραγωγή φυσικού αερίου καταλάμβανε δευτερεύουσα θέση σε σχέση με αυτήν του πετρελαίου. Αντιλαμβανόμενη η Κυβέρνηση την σπουδαιότητα του τομέα και τις σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξής του, ξεκίνησε το έργο Western Libya Gas Project (εκμετάλλευση χερσαίων κοιτασμάτων στην κοιλάδα του Γκαντάμες και υπεράκτιων 110 χλμ από την λιβυκή ακτή). Ιταλολιβυκή κοινοπραξία με συμμετοχή της NOC και της ΕΝΙ κατασκεύασε τον υποθαλάσσιο αγωγό Greenstream που συνδέει την Mελίτα κοντά στα 15

16 σύνορα με την Τυνησία με την Σικελία μετά από διαδρομή 520 χλμ. Το έργο κόστισε $ 8,7 δις). Τον Ιούνιο 2008 η NOC ενέκρινε την επέκταση του Western Libya Gas Project και την κατασκευή σταθμού LNG στην Μελίτα δυναμικότητας 177 δις κ.π. ετησίως. Η NOC φέρεται να σχεδιάζει διπλασιασμό των εξαγώμενων ποσοτήτων μέσω του Greenstream τα επόμενα χρόνια. Υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) H εταιρεία SHELL έχει αναλάβει την ολοκλήρωση ενός μεγάλου έργου για εκσυγχρονισμό του σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) στην πόλη Μπρέγκα παράλληλα με την έρευνα και ανάπτυξη 5 περιοχών στην πλούσια σε υδρογονάνθρακες κοιλάδα της Σύρτης. Ολόκληρη η παραγώμενη ποσότητα LNG απορροφάται από την ισπανική Εnagas Επίσης υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή ενός νέου σταθμού LNG στο Ρας Λανούφ. Η Λιβύη το 1971 υπήρξε η δεύτερη χώρα στον κόσμο που εξήγαγε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) Τον Μάιο 2007 υπεγράφη μεταξύ Λιβυκού δημοσίου και της Βritish Petroleum συμφωνία αξίας $ 900 εκ. για έρευνα και εκμετάλλευση φυσικού αερίου και πετρελαίου σε υπεράκτιες περιοχές στον κόλπο της Σύρτης και χερσαίες στην κοιλάδα του Γκαντάμες σε έκταση συνολικά τ.χλμ. Οι εταιρείες διαχείρισης φυσικού αερίου τελούν υπό κρατικό έλεγχο από το Συμβούλιο Πετρελαϊκών Υποθέσεων μέσω της κρατικής εταιρείας πετρελαίου NOC υπεύθυνης για την έρευνα, ανάπτυξη, διαχείριση και εμπορία. Η «πολιτική αγωγών» της Λιβύης Η Λιβύη εκτός από την σύνδεση των δικτύων μεταφοράς αερίου με την Ευρώπη επιδιώκει και την διασύνδεσή της με τα δίκτυα των όμορων χωρών Τυνησίας και Αιγύπτου. Βλέπει θετικά επίσης την δημιουργία του Βορειοαφρικανικού αγωγού μήκους 900 χλμ ο οποίος θα είναι σε θέση να μεταφέρει φυσικό αέριο από την Αίγυπτο, Λιβύη, Αλγερία κα μέσω Μαρόκου θα καταλήγει στο δίκτυο της Ισπανίας μέσω του ήδη υπάρχοντος αγωγού. Ωστόσο υπάρχει εμπλοκή από λιβυκής πλευράς στην κατασκευή του προτεινόμενου αγωγού προς την Τυνησία 16

17 Ενδιαφέρον έχει εκδηλώσει η χώρα για την αξιοποίηση κοιτασμάτων της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Λιβύης για την αξιοποίηση των οποίων έχει προτείνει την κατασκευή αγωγού που θα συνδέει τα παράλια της Κυρηναϊκής με την Ελλάδα (η απόσταση από την Κρήτη είναι περί τα 250 χλμ) και/ή την Τουρκία. Παραγωγή Φυσικού Αερίου 15.9 δις κ.μ. (2008 εκτ.) Eξαγωγές Φυσικού αερίου 10,4 δις κ.μ. (2008 εκτ.) Πηγές στο διαδίκτυο Νational Oil Corporation Ηλεκτρική Ενέργεια Από το 1984, η παραγωγή, μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας ανήκει στην αρμοδιότητα της δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού της Λιβύης (General Electricity Company of Libya - GECOL).Η παραγωγική δυνατότητα της Λιβύης είναι περίπου 5 gigawatt. Η GECOL διαχειρίζεται 23 σταθμούς παραγωγής, εκ ων οποίων οι 17 λειτουργούν με φυσικό αέριο ή ντήζελ. Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται με ποσοστό 8% ετησίως, η δε Κυβέρνηση προτίθεται να διπλασιάσει την παραγωγική της δυνατότητα, γεγονός που θα απαιτήσει επενδύσεις άνω των $ 3,5 δις. Των 60% των υπαρχόντων σταθμών λειτουργούν σήμερα με πετρέλαιο και η GECOL προτίθεται να το αντικαταστήσει με φυσικό αέριο. Οι τομείς της παραγωγής και της διανομής απαιτούν σημαντικές επενδύσεις και αναζητούνται πηγές χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα. Εργασίες έχουν αρχίσει για σύνδεση του λιβυκού δικτύου με τα δίκτυα της Αιγύπτου και της Τυνησίας. Εχουν προκηρυχθεί διαγωνισμοί για κατασκευή σταθμών στο Σαριρ (250MW) και στην Μισουράτα (750MW) και στην Σύρτη (800 MW). Ανακοινώθηκε η υπογραφή συμβολαίων της GECOL με την γαλλική Areva για κατασκευή δικτύου διανομής ($ 440,6 εκ.), με την κορεατική Hyundai Engineering & Construction για κατασκευή θερμοηλεκτρικού σταθμού ($ 717 εκ.) και με την κορεατική Doosan Heavy Industries & Construction για κατασκευή σταθμού ηλεκτροπαραγωγής ($ 267,5 εκ.). To 2009 ανακοινώθηκε η δημιουργία μικτής επιχείρησης μεταξύ της ρωσικής Technopromexport και της Libyan African Investment Portfolio για έργα αξίας $ 6,73 δις στον ενεργειακό τομέα σε χώρες της Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης γραμμής μεταφοράς ηλεκτρισμού μήκους 1250 χλμ και δυναμικότητας 400 KV Το Σχέδιο της κυβέρνησης της Λιβύης διαθέτει προϋπολογισμό άνω των 8 δισ. ευρώ στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας κατανεμημένο σε τρεις άξονες: 1. κατασκευή 13 νέων σταθμών για την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το σημερινό επίπεδο των MW σε MW μέχρι το 2012). Δύο σταθμοί θα λειτουργούν αποκλειστικά για την αφαλάτωση θαλάσσιου ύδατος.οι σταθμοί βρίσκονται σε διάφορα στάδια ολοκλήρωσης. 2. μετατροπή των υπαρχόντων σταθμών παραγωγής ενέργειας με φυσικό αέριο ούτως ώστε το πετρέλαιο να προορίζεται μόνο για εξαγωγή. 3. Εκσυγχρονισμός και επέκταση του δικτύου. 17

18 Πηγές στο διαδίκτυο General Electric Company of Lobya (GECOL) Ανανεώσιμες πηγές Παρά την χρήση των φωτοβολταϊκών (PV) σε ορισμένες περιοχές από το 1976, η Λιβύη παραμένει σχεδόν «παρθένο» έδαφος όσον αφορά την παραγωγική δυνατότητα «καθαρής» ενέργειας. Σύμφωνα με την λιβυκή Αρχή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Renewable Energy Authority REAOL), η Λιβύη έχει θέσει στόχο να αυξήσει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε 10% έως το 2020 από 1% που είναι σήμερα. Ο στόχος είναι η παραγωγή από αιολική ενέργεια 500 ΜW έως το 2015 και 1000 MW έως το Υπό μελέτη βρίσκεται η κατασκευή 3 ηλιακών παρκών ισχύος 45 MW ενώ υπάρχουν σχέδια για ίδρυση μονάδων παραγωγής φωτοβοολταϊκών. Το 2007, η κυβέρνηση διέθεσε κονδύλι ύψους 500 εκατ. ευρώ για πέντε χρόνια για τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας. Ωστόσο, μικρή είναι ακόμη η πρόοδος που έχει σημειωθεί. Η Λιβύη διαθέτει ένα από τα ισχυρότερα δυναμικά στον κόσμο για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας (ηλιοφάνεια 3.500h/ετησίως των 7,1-8,1 kwh / m² / ημερησίως ). Η χώρα δεν έχει υπογράψει το Πρωτόκολλο του Κιότο. Τα φωτοβολταϊκά στην Λιβύη χρησιμοποιούνται για να καλύψουν ενεργειακές ανάγκες απομακρυσμένων περιοχών, εργοταξίων εταιρειών στην έρημο, συστήματα άντλησης νερού, τηλεπικοινωνιών. Μέχρι τον Ιούλιο 2010 είχαν εγκατασταθεί 291 συστήματα φωτοβολταϊκών. Το 2005 η συνολική παραγωγική δυνατότητα των εγκαταστημένων φωτοβολταϊκών ήταν 1525 KW Σύμφωνα με στοιχεία της REAOL, στην χώρα έχουν εγκατασταθεί 10 σταθμοί μέτρησης ανέμου ενώ πρόκειται να εγκατασταθούν άλλοι 5 και έχει χαρτογραφηθεί το αιολικό δυναμικό της Λιβύης. Επενδυτικές ευκαιρίες υπάρχουν μέσω σύμπραξης ελληνικών εταιρειών με την λιβυκή Αρχή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Renewable Energy Authority of Libya - REAOL για δημιουργία μονάδων ηλιακών-αιολικών πάρκων. Πηγές στο διαδίκτυο Renewable Energy Authority of Libya (REAOL) 2. Αγροτικός τομέας Αν και ο αγροτικός τομέας συνεισφέρει μόνο κατά 5-7% στην δημιουργία του λιβυκού ΑΕΠ εν τούτοις απασχολεί το 20% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Μόνο το1% του εδάφους είναι καλλιεργήσιμο κυρίως στην παράκτια ζώνη η οποία δέχεται και το σύνολο σχεδόν των βροχοπτώσεων και 8% είναι κατάλληλο για κτηνοτροφία. Τα σημαντικότερα γεωργικά προϊόντα είναι : σιτάρι, κριθάρι, ντομάτες, πορτοκάλια, πατάτες, ελιές, σύκα, βερύκοκα και χουρμάδες. Η τοπική παραγωγή καλύπτει μόνο το 25% των αναγκών. 18

19 Μέχρι πρόσφατα η γεωργική δραστηριότητα εξαρτάτο αποκλειστικά σχεδόν από τις ασταθείς βροχοπτώσεις και τα υποτυπώδη αρδευτικά συστήματα. Ωστόσο, το θέμα αντιμετωπίστηκε με την κατασκευή ενός μεγαλόπνοου και πρωτότυπου, από μηχανικής πλευράς, έργου γνωστού ως ο «Ποταμός του Μεγάλου Ανδρός» (The Great Man Made River, GMMR) η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε το 1983 και μεταφέρει νερό από υδάτινα αποθέματα νότια στην έρημο της Σαχάρας προς τον Βορρά. Σήμερα o GMMR εφοδιάζει το 59% (1,6 εκ. κ.μ. ημερησίως) του συνόλου της ποσότητας του νερού για αστική και αγροτική χρήση. Οταν αποπερατωθεί το έργο, κόστους $ 30 δις, θα μπορεί να μεταφέρει 6 εκ. κ.μ. ημερησίως Η υπερεκμετάλλευση των υπογείων υδάτων στην παράκτια ζώνη για αντιμετώπιση των αναγκών του ταχέως αναπτυσσόμενου πληθυσμού είχε ως αποτέλεσμα την είσοδο θαλασσίου ύδατος στα αποθέματα γλυκού νερού με δυσμενείς επιπτώσεις στην άρδευση και ύδρευση εκτεταμένων περιοχών. Σε μια προσπάθεια της λιβυκής κυβέρνησης να αναχαιτίσει το μεταναστευτικό ρεύμα προς τις παράκτιες πόλεις, προσέφερε σειρά κινήτρων (επιχορηγήσεις και δάνεια) για ενίσχυση της αγροτικής οικονομίας. Με την βοήθεια τεχνικών συμβούλων έχει επιτευχθεί παραγωγή και εξαγωγή μη εποχιακών φρούτων σε περιοχές που αρδεύονται από τον «Μεγάλο Ποταμό». Η εισαγωγή σειράς αγροτικών προϊόντων απαγορεύεται (κυρίως φρούτων και λαχανικών) για προστασία της τοπικής παραγωγής ενώ σημαντικές δυνατότητες υπάρχουν για εξαγωγές αγροτοτεχνικού εξοπλισμού, σπόρων, λιπασμάτων. Επενδυτικές ευκαιρίες υπάρχουν και στον τομέα της ελαιοκαλλιέργειας (παραγωγή, ραφινάρισμα, τυποποίηση) 3. Διαχείριση υδάτων Η συνολική παραγωγή ύδατος το 2010 υπολογίζεται σε 2,680 εκ. κ.μ. εκ των οποίων ποσοστό 59% από τον «Ποταμό του Μεγάλου Ανδρός» The Great Man Made River), 29% από γεωτρήσεις και 12% από μονάδες αφαλάτωσης.λειτουργούν 45 μικρές μονάδες αφαλάτωσης που ανήκουν στην Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (GECOL) και στόχος είναι έως το 2015 οι μονάδες αφαλάτωσης να καλύπτουν το 40% των αναγκών, κυρίως βιομηχανικών και οικιακών. Το 2015 από τα 3,940 εκ. κ.μ. κατανάλωσης νερού, 40% θα καλύπτει ο GMMR και 20% γεωτρήσεις. Το δίκτυο ύδρευσης είναι γενικά σε κακή κατάσταση. Εχουν ανακοινωθεί σχέδια για εκσυγχρονισμό των δικτύων στην Τρίπολη, Βεγγάζη, Τομπρούκ, Σέμπχα και Κούφρα. Οι δήμοι της Τρίπολης και Βεγγάζης πρόκειται να υπογράψουν συμβόλαια διαχείρισης των δικτύων ύδρευσης εντός του To 2009 υπεγράφησαν συμβόλαια με τις εταιρείες: η κορεατική Daewoo Motor Sales, η ιταλική Impregilo Lidco, η Hyflux της Σιγκαπούρης και η ινδική Punj Lloyd για έργα δικτύων πόσιμου ύδατος, αποχέτευσης και ομβρίων υδάτων. Υπάρχουν 27 σταθμοί βιολογικού καθαρισμού νερού δυναμικότητας κ.μ ημερησίως 19

20 4. Eργα υποδομής - Κατασκευές Το Σχέδιο για τα μεγάλα έργα υποδομής προβλέπει κονδύλι $ 75 δισ., ποσό που αντιστοιχεί σε πλέον του 60% του κρατικού προϋπολογισμού. Στο ανωτέρω ποσό προστίθεται ο προϋπολογισμός για τις επενδύσεις ύψους 15 δις το Μετά τον πολλαπλασιασμό της εκτέλεσης μεγάλων έργων, η χώρα αντιμετωπίζει δύο προβλήματα: έλλειψη εξειδικευμένων εργαζομένων και μη και έλλειψη δομικών υλικών. Τα περισσότερα υλικά εισάγονται με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της τιμής τους, υποχρεώνοντας έτσι τις εταιρείες να επανεκτιμήσουν το κόστος των έργων. Η οικονομική κρίση είχε ως συνέπεια την αναθεώρηση προς τα κάτω του προϋπολογισμού ενώ ορισμένα έργα έχουν παγώσει. Η κατοικία συνιστά κυβερνητική προτεραιότητα για την Τρίπολη και τις άλλες μεγάλες πόλεις όπου υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ αναγκών και υφιστάμενων υποδομών. Εκτιμάται ότι οι ανάγκες που προκύπτουν από την δημογραφική αύξηση (από τις υψηλότερες στην περιοχή) ανέρχονται σε κατοικίες ετησίως πλέον της τρέχουσας ανάγκης για κατοικίες. Το γεγονός αυτό δίνει μια σημαντική ώθηση στον ανάπτυξη του τομέα των κατασκευών καθώς και της βιομηχανίας οικοδομικών υλικών. Το επενδυτικό πρόγραμμα της Γενικής Αρχής Υποδομών και Αστικής Ανάπτυξης διαθέτει κονδύλι 7,5 δις για κατασκευή κατοικιών την επόμενη τριετία. Πρόκειται για μέρος του ευρύτερου σχεδίου για κατασκευή κατοικιών την επόμενη δεκαετία. Η Λιβύη έχει μεγάλες ανάγκες σε τουριστικές υποδομές δεδομένης και της πολιτικής για προσέλκυση τουριστών. Αρμόδιος του τομέα είναι η ο Εθνικός Οργανισμός Κοινωνικής Ασφάλειας, διαχειριστής των ξενοδοχειακών μονάδων Σημαντικότεροι οργανισμοί μέσω των οποίων εκτελείται η πλειοψηφία των έργων υποδομής : Ο Οργανισμός Εκτέλεσης Οικιστικών έργων & έργων Κοινής Ωφέλειας (Ηοusing &Utilities Projects Execution Board info@hib.org.ly ) είναι υπεύθυνος για τα προγράμματα στέγασης και της αστικής ανάπτυξης. Ο Οργανισμός Ανάπτυξης Διοικητικών Κέντρων (Organization for Development of Administration Centers - ODAC odac@odac-libya.com ) είναι υπεύθυνος για κατασκευή κτιρίων που στεγάζουν διοικητικές Υπηρεσίες. Το Tαμείο Οικονομικής & Κοινωνικής Ανάπτυξης (Economic and Social Development Fund ) με κεφάλαιο περί τα $ 8 δισ. ευρώ, επενδύει τα έσοδα από το πετρέλαιο σε σειρά αναπτυξιακών έργων (βιομηχανία, αγορά ακινήτων, τουρισμός) και ενισχύει άπορες οικογένειες της χώρας. Προϋποθέσεις ανάληψης έργων Μία αλλοδαπή εργοληπτική εταιρεία δύναται να αναλάβει έργο στην Λιβύη υπό τις εξής προϋποθέσεις : 1. Ίδρυση μικτής εταιρείας (ελάχιστη λιβυκή συμμετοχή 35%). Νόμοι 171, 443/

21 2. Ειδικότερα στον Οργανισμό Ανάπτυξης Διοικητικών Κέντρων και στον Οργανισμό Εκτέλεσης Οικιστικών έργων & έργων Κοινής Ωφέλειας οι αλλοδαπές εταιρείες δύνανται να υποβάλουν προσφορές και με την κατακύρωση του έργου τους παραχωρείται ειδική άδεια εκτέλεσης του έργου. Ε ργα σε εξέλιξη Στον τομέα της εκπαίδευσης τρία μεγάλα έργα βρίσκονται σε εξέλιξη : ανακαίνιση και επέκταση του Πανεπιστημίου Al-Fatah στην Τρίπολη ($ 2 δις), επέκταση του Πανεπιστημίου της 7ης Οκτωβρίου στο Bani Walid και επέκταση του Πανεπιστημίου Αλ Asmariya στην πόλη Zliten Εχει ανακοινωθεί η κατασκευή 250 σχολείων καθώς και η ίδρυση 29 πανεπιστημιακών συγκροτημάτων (φοιτητικές εστίες, βιβλιοθήκες, αίθουσες συνεδρίων, πανεπιστημιακές κλινικές κλπ). Eίναι σε εξέλιξη σειρά έργων για μεγάλα εμπορικά κέντρα (από την τουρκική Turkmall και την ιταλική, Impregilo), τουριστικές εγκαταστάσεις που χρηματοδοτούνται από επενδυτικά κεφάλαια, ιδιαίτερα λιβυκά. Το 2009 ολοκληρώθηκε η κατασκευή οικιστικού συγκρότημα πολυτελών κατοικιών Palm City (15 χιλιόμετρα από την Τρίπολη) ενώ σημαντικά έργα είναι σε εξέλιξη: το Bab El Medina (εμπορικό κέντρο, ξενοδοχεία, εστιατόρια από την τουρκική Renaissance) εκτιμάται σε 1,5 δισ., το έργο Energy City στην Σαμπράθα προϋπολογισμού $ 5 δις (συγκροτήματα γραφείων και κατοικιών και περικλείει δραστηριότητες στον τομέα της ενέργειας), έργα αστικής υποδομής στην πόλη Τατζούρα από την αυστριακή Strabag αξίας $638 εκ., επέκταση και εκσυγχρονισμός αεροδρομίου Τριπόλεως (αξίας $ 3 δις από consortium εταιρειών στο οποίο συμμετέχει και η CCC ), Βεγγάζης κα. Υπό κατασκευή είναι ξενοδοχεία των αλυσίδων Marriott, Intercontinental, Sheraton ενώ από τα τέλη του 2009 λειτουργεί ξενοδοχείο της αλυσίδας Radisson Blu. Η ιταλική Impregilo κατασκευάζει συνεδριακό κέντρο στην Τρίπολη κόστους 285 εκ. Στον τομέα των μεταφορών σημαντικά έργα σε εξέλιξη είναι η κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου (αξίας 4,8 δις από την Ρωσική Εταιρεία Σιδηρ/μων και την China Railway Construction) και η κατασκευή του τρίτου δακτύλιου Τρίπολης 24 χλμ (από την βραζιλιανή ODEBRECHT) Πηγές στο διαδίκτυο 5. Αγορά δομικών υλικών Organization for Development of Administration Centers (ODAC ) Ηοusing &Utilities Projects Execution Board Economic and Social Development Fund Η τοπική παραγωγή παρά τα σημαντικά αποθέματα σε πρώτες ύλες που διαθέτει η χώρα δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσει την εσωτερική ζήτηση και καταφεύγει σε αθρόες εισαγωγές. Υπάρχει πληθώρα εισαγωγέων, στην αγορά, χονδρικής και λιανικής χωρίς να υπάρχει τρόπος να εκτιμηθεί η οικονομική τους επιφάνεια και η αξιοπιστία τους. Εισάγονται σχεδόν στο σύνολο οι υψηλότερες κατηγορίες, όπως πατώματα, χρώματα, πόρτες παράθυρα, 21

22 ηλεκτρολογικά υδραυλικά προϊόντα. Στην εισαγωγική αγορά κυριαρχούν τα κινεζικά, αιγυπτιακά, τουρκικά, τυνησιακά και σε υψηλή ποιότητα τα ιταλικά προϊόντα. Τα μεγάλα εν εξελίξει έργα στον τομέα στέγασης καθώς και τα φιλόδοξα προγράμματα στον τουριστικό τομέα, έχουν προκαλέσει αξιοσημείωτη αύξηση χωρίς ωστόσο, η κρατική εταιρεία General Company for Construction Materials να είναι σε θέση να ικανοποιήσει την μεγάλη ζήτηση δομικών υλικών. Υπολογίζεται αύξηση 20-30% ζήτησης δομικών υλικών ετησίως για την επόμενη πενταετία. Για τις ανάγκες του πετρελαϊκού τομέα (πετρελαϊκές εγκαταστάσεις) υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης στις μεταλλικές κατασκευές ενώ για την τελευταία φάση του «Εργου του Μεγάλου Ποταμού» και για τα δίκτυα μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου αναμένεται να υπάρχουν σημαντικές ανάγκες σε σιδηροσωλήνες. Ορισμένες μεγάλες λιβυκές εταιρείες καθώς και τα γραφεία δημοσίων έργων των Νομαρχιών διαθέτουν τις δικές τους μονάδες παραγωγής δομικών υλικών. Οσον αφορά την παραγωγή δομικών υλικών, επισημαίνεται : - η εθνική παραγωγή τσιμέντου εκτιμάται σε 4,5 εκ. τόνους ετησίως τους οποίους παράγουν τρείς κρατικές τσιμεντοβιομηχανίες και η ετήσια κατανάλωση εκτιμάται σε 7 εκ. τόνους ετησίως, ενώ αναμένεται το 2010 να φτάσει τα 12 δις τόνους. 7 εργοστάσια είναι σε φάση εκσυγχρονισμού (από την αυστριακή Αsamer και την ιταλική Italcimenti). Με την θέση σε λειτουργία του νέου εργοστασίου στην πόλη Zliten, η παραγωγή θα μπορούσε να φτάσει τους 6,1 εκ. τόνους. Αναμένεται επάρκεια σε 4-5 χρόνια - Η παραγωγή της χαλυβουργίας LISCO στην Μισουράτα εκτιμάται σε 500 χιλ τόνους ετησίως. Εχει ανακοινωθεί πρόγραμμα αύξησης της παραγωγικής δυναμικότητας της μονάδας. - Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για ξένες εταιρείες που αποκτούν εγχώρια παραγωγική βάση. Ελληνικές εξαγωγές δομικών υλικών στην Λιβύη σε εκ εξαγωγές δομικών υλικών 17,8 10,9 27,7 44,8 σύνολο ελληνικών εξαγωγών 221,5 113,4 47,2 77,1 % επί συνόλου εξαγωγών 8,0% 9,6% 58,7% 58,1% Πηγή: ΕΣΥΕ, επεξεργασία : Γραφείο ΟΕΥ 6. Βιομηχανία Η Λιβύη καλύπτει τις ανάγκες της κυρίως με εισαγωγές, διαθέτει δε περιορισμένη παραγωγική μηχανή και ασήμαντη βιομηχανική παραγωγή. Η βιομηχανία της χώρας εκτός πετρελαϊκού τομέα, περιλαμβάνει επεξεργασία αγροτικών προϊόντων, πετροχημικά, τσιμεντοβιομηχανίες, επεξεργασία σιδήρου και χάλυβα. Το μεγαλύτερο μέρος των βιομηχανικών της εγκαταστάσεων χρειάζεται εκσυγχρονισμό ενώ είναι χαμηλής παραγωγικότητας και με υπεράριθμο προσωπικό. Είναι σε εξέλιξη πρόγραμμα 22