ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Συγκριτική Παρουσίαση των ιαφορετικών Σχολών Σκέψης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Συγκριτική Παρουσίαση των ιαφορετικών Σχολών Σκέψης"

Transcript

1 ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Συγκριτική Παρουσίαση των ιαφορετικών Σχολών Σκέψης KEIMENO-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Λγος (ΜΧ) Λάμπρος Καφίδας, Οικονομολόγος - Περιφερειολόγος Στην προσπά- θεια του ανθρώπου για την καλλίτερη κατανόηση του κόσμου, αξιοποιεί- ται όλο και περισσότερο τις τελευταίες δεκαετίες, η γεωπολιτική. Η γεωπολι- τική ανάλυση εισήγαγε με σαφή και καθοριστικό τρόπο την παράμετρο της γεωγραφίας και ειδικότερα της οικονομικής γεω- γραφίας. Ο χώρος γίνεται αντιληπτός ως πηγή πλούτου (σημείο) καθώς επίσης και ως απόσταση από μια αρχική θέση μέχρι το σημείο προορισμού (διαδρομή). Στη βάση αυτή, η γεωπολιτική είναι μια δυναμική προσέγγιση σε συνδυασμό με την τεχνολογική εξέλιξη. Η τεχνολογία δημιουργεί νέες πηγές πλούτου και απαξιώνει άλλες και, παράλληλα, εφευρίσκει νέους τρόπους μεταφοράς και επικοινωνίας, γεγονός που αλλάζει συνεχώς τα δεδομένα και τους συσχετισμούς. Στην εργασία αυτή θα παρουσιαστούν οι βασικές γεωπολιτικές θεωρήσεις από τη γένεση της γεωπολιτικής μέχρι σήμερα. Όλοι οι θεωρητικοί της γεωπολιτικής προβάλουν την αξία του χώρου και της γεωγραφίας όχι μόνο στην προσπάθεια κατανόησης του κόσμου, αλλά και στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων. Καθένας, ανάλογα με την ιστορική περίοδο που έδρασε, φωτίζει διαφορετικά σημεία, χωρίς όμως να ελλείπει, τελικά, ένας κοινός κορμός στις γεωπολιτικές τους αντιλήψεις. Μια σύνθεση των διαφορετικών γεωπολιτικών προσεγγίσεων ίσως να είναι αναγκαία, τελικά, ώστε να γίνει ευδιάκριτος ο διαχρονικός κορμός της γεωπολιτικής. 26 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2009

2 Η EΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚHΣ Η γεωπολιτική είναι μια θεωρία χωρικών αλληλεξαρτήσεων και ιστορικής αιτιότητας, που αναλύει και συσχετίζει σταθερούς και μεταβλητούς γεωγραφικούς παράγοντες καταλήγοντας σε συμπεράσματα κατανομής της ισχύος στο διεθνή χώρο. Οι γεωπολιτικές αναλύσεις, γενικότερα, πρέπει να παρουσιάζουν και να προβάλλουν όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την ισχύ των δυνάμεων και τα οποία υφίστανται σε συγκεκριμένο χρονικό και γεωγραφικό-χωρικό πλαίσιο. Η γεωπολιτική ανάλυση είναι μια δυναμική διαδικασία, ευαίσθητη στις τεχνολογικές εξελίξεις και ειδικότερα στους τομείς των μεταφορών και της πολεμικής τεχνολογίας. Οι εφαρμογές της γεωπολιτικής θεωρίας μπορούν να είναι είτε επεξηγηματικές, είτε οραματιστικές, είτε να λειτουργούν ως μέσο πολιτικής πίεσης. Η σημασία της γεωγραφίας είναι τέτοια που επηρεάζει τα πάντα. Όλες οι πολιτικές και οι στρατηγικές εξάλλου, λαμβάνουν χώρα σε κάποιο χωρικό σημείο, είτε χερσαίο, είτε θαλάσσιο, είτε εναέριο, είτε στο διάστημα, είτε στον κυβερνοχώρο. Η γεωγραφία, επομένως, είναι αντικειμενική (ως φυσικό περιβάλλον), αλλά και υποκειμενική (ως τρόπος που αντιλαμβανόμαστε χωρικές αλληλεξαρτήσεις). Η φυσική γεωγραφία μπορεί να είναι ακόμη και κρίσιμης σημασίας κατά περίπτωση, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει αναγκαστικά ότι καθορίζει την εξέλιξη και το αποτέλεσμα μιας στρατηγικής. Η πολιτική υπεροχή εξαρτάται τόσο από την γεωγραφική περιοχή στην οποία η ισχύς εφαρμόζεται, όσο και από καθ εαυτή την ισχύ σε μέτρα ανθρώπινου και υλικού δυναμικού. Με άλλα λόγια, η ισχύς είναι τοπική. Οι πολιτικές προβάλλονται στο χώρο από ένα μέρος σε ένα άλλο πάνω στην επιφάνεια της γης. Το παρόν καθοδηγείται από την μεταβολή στις κινήσεις των οικονομικών επιθυμιών και των γεωγραφικών ευκαιριών. Οι περιορισμοί και οι δυνατότητες που δίνει η γεωγραφία είναι άλλοτε πραγματικές και άλλοτε δυνητικές. Κάποιες φορές το γεωγραφικό πλεονέκτημα του ενός είναι το γεωγραφικό μειονέκτημα του άλλου και όλα αυτά επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα την πολιτική και τη στρατηγική, καθώς και τον τρόπο εξέλιξης της τεχνολογίας. Όλη η πολιτική είναι γεωπολιτική και όλη η στρατηγική είναι γεωστρατηγική. ΟΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚEΣ ΠΡΟΣΕΓΓIΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚHΣ Η ΓΕΡΜΑΝΙΚH ΣΧΟΛH (GEOPOLITIK) Η γερμανική γεωπολιτική σχολή σκέψης συνοψίζεται στον όρο Geopolitik. Οι βασικότεροι εκπρόσωποι της geopolitik είναι οι Friedrich Ratzel, Rudolf Kjellen, Oswald Spengler, Alexander Humboldt, Karl Ritter και ο Karl Haushofer. Η γερμανική σχολή χαρακτηρίζεται από μια οραματιστική τάση ο θεωρητικός φαντάζεται πώς θα ήθελε ο κόσμος να ήταν και χρησιμοποιεί την γεωπολιτική προς επίτευξη του οράματος αυτού. Ο Ratzel φαντάζεται τα κράτη ως ζωντανούς οργανισμούς και ο Haushofer οραματίζεται έναν κόσμο χωρισμένο σε σφαίρες επιρροής. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 27 Γεωπολιτική Ανάλυση Συγκριτική Παρουσίαση των Διαφορετικών Σχολών Σκέψης

3 Friedrich Ratzel ( ) 1 Ο Ράτσελ θεωρείται ο πατέρας της γεωπολιτικής. Εισήγαγε την παράμετρο τ ο υ χ ώ ρ ο υ και της γεωγραφίας στην πολιτική και στα θέματα του κράτους. Το έργο του έδωσε τις βάσεις πάνω στις οποίες στηρίχτηκαν όλοι οι μεταγενέστεροι γεωπολιτικοί αναλυτές ή τουλάχιστον το έργο του διήγειρε μια γόνιμη ερευνητική προσπάθεια σε ένα κλάδο που μόλις είχε ιδρύσει. Ο Ράτσελ αναγνωρίζει την αξία της χωρικής διάστασης δίνοντας έμφαση στις μεταφορές (συγκοινωνίες και επικοινωνίες θα λέγαμε σήμερα) και στην προκύπτουσα έννοια της κυκλοφορίας (verkehr) που δίνει μια δυναμική στην ανάλυση. Η έννοια της κυκλοφορίας εμπεριέχει ως αναλυτικές έννοιες α) τον γεωγραφικό χώρο εκκίνησης, β) τον γεωγραφικό χώρο προορισμού και γ) τη μεταξύ τους απόσταση. Τα βασικότερα σημεία που μπορούμε να διακρίνουμε από το έργο του είναι: Η παρομοίωση των κρατών με τους ζωντανούς οργανισμούς: τα κράτη ιδρύονται (γεννώνται), εξελίσσονται και ακμάζουν (ζουν), παρακμάζουν (γερνούν) και διαλύονται (πεθαίνουν). Η ανάπτυξη των κρατών (ως οργανισμών) είναι προκαθορισμένη και διέπεται από νόμους στους οποίους επεμβαίνει η ανθρώπινη επιλογή και πράξη. Το γεωγραφικό και ιστορικό περιβάλλον χαρακτηρίζει τους ανθρώπους, που κατάγονται από το συγκεκριμένο χώρο (κράτος). Η κεντρική έννοια του «ζωτικού χώρου» (lebensraum). Η αντίθεση μεταξύ χερσαίων και θαλάσσιων δυνάμεων υφίσταται και έχει θεμελιώδη σημασία για τις σχέσεις μεταξύ των λαών. Η θέση ότι η «Πολιτική Γεωγραφία» υποκρύπτει την υποκειμενική διάσταση της «αίσθησης του χώρου» (raumsinn) και της «ζωτικής ενέργειας» (lebensenergie). Karl Haushoffer ( ) 2 Ο Χαουσχόφερ έρχεται, κατά κάποιο τρόπο, να συνεχίσει την γεωπολιτική παράδοση του Ράτσελ. Αξιοποιεί την έννοια του ζωτικού χώρου και υποστηρίζει ότι τα σύνορα μ ε τ α ξ ύ τ ω ν κ ρ α τ ώ ν δ ε ν αποτελούν χαράξεις νομικής φύσεως, αλλά στρατηγικούς στόχους ύπαρξ η ς σ ε έ ν α ν περιορισμένης έκτασης πλανήτη. Τα σύνορα μπορούν να διαστέλλονται και να συστέλλονται ανάλογα με τη δυναμική του κάθε κράτους-οργανισμού. Για τον Χαουσχόφερ, η γεωπολιτική πρέπει να συμβάλλει στην ανάδειξη στο διεθνές προσκήνιο ενός περιορισμένου αριθμού κρατών διεθνούς ακτινοβολίας, καθένα από τα οποία θα κυριαρχούσε σε μία συγκεκριμένη ζώνη επιρροής (βλέπε την παραπάνω εικόνα). Οι ζώνες που πρότεινε 1 Ο Ζωτικός Χώρος (μτφ), Προσκήνιο, Αθήνα, Dai Nihon, 1913 (από Ι. Μάζη, Γεωπολιτική: η θεωρία και η πράξη, εκδ. Παπαζήση, 2002) 28 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2009

4 Οι ζώνες επιρροής Βορρά-Νότου κατά τον Χαουσχόφερ ήταν 4 και ήταν ζώνες βορρά-νότου. Έτσι, οι ΗΠΑ θα επικυριαρχούσαν στην αμερικανική ήπειρο, η Γερμανία (αφού επιβαλλόταν στις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις) θα αναλάμβανε τη ζώνη Ευρώπης-Αφρικής, η Ρωσία την Κεντρική Ασία και την ινδική υπο-ήπειρο, ενώ, τέλος, η Ιαπωνία θα επιβαλλόταν στην Ανατολική Ασία και στον Ειρηνικό Ωκεανό. Οι ζώνες αυτές θα έφερναν σε ισορροπία την υφήλιο και την παγκόσμια κατανομή της ισχύος και θα ήταν εσωτερικά αυτάρκεις. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 29 Γεωπολιτική Ανάλυση Συγκριτική Παρουσίαση των Διαφορετικών Σχολών Σκέψης 29

5 Η ΑΓΓΛΟΣΑΞΟΝΙΚH ΣΧΟΛH (ΚΛΑΣΙΚH ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚH) Η αγγλοσαξονική σκέψη αντιλαμβάνεται τα πράγματα αντίστροφα από τη γερμανική. Εδώ δίνεται βαρύτητα στον αυστηρό και υπολογιστικό επιστημονικό χαρακτήρα της γεωπολιτικής ανάλυσης. Τα όποια αποτελέσματα και συμπεράσματα προκύπτουν από τη σύνθεση παραγόντων, τα οποία έχουν προέλθει από μια επιστημονική, ολοκληρωμένη και ακριβή μελέτη του φυσικού γεωγραφικού και ανθρωπογενούς χώρου. Sir Halford Mackinder ( ) 3 Ο Mackinder αναπτύσσει στην γεωπολιτική θεω ρ ί α τ ο υ τ η ν έννοια της περιοχής της «καρδίας» της υφηλίου (Heartland - Pivot Area). Η ιδέα της καρδιάς ταυτίζεται με την περιοχή της πρώην ΕΣΣΔ. Η αξία της είναι ότι η περιοχή αυτή αποτελεί φυσικό οχυρό. Θεωρείται «απρόσβλητη», αλλά ταυτόχρονα είναι εξίσου δύσκολο να βγει κάποιος από το οχυρό. Ακόμη η «καρδιά» συγκεντρώνει υψηλό φυσικό πλούτο σε σχέση με τις άλλες περιοχές της υφηλίου. Αυτό την καθιστά ακόμα πιο σημαντική στο διεθνές γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιβάλλον, προσδίδοντας στον κάτοχό τους μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η «καρδιά» περιβάλλεται από τον λεγόμενο εσωτερικό δακτύλιο, που αντιστοιχεί στο γεωγραφικό υποσύστημα της Δυτικής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και της Νοτίου και Ανατολικής Ασίας. Ο εσωτερικός δακτύλιος περιορίζεται με τη σειρά του από δυο νησιωτικά υποσυστήματα: τις Βρετανικές Νήσους και την Ιαπωνία. Αυτά αποτελούν τα άκρα του εξωτερικού δακτυλίου, στον οποίο περιλαμβάνονται η Αμερική, η Αφρική και η Ωκεανία. Η ισορροπία ισχύος θα έπρεπε να κατανεμόταν σε αυτές τις 3 ζώνες και πιο συγκεκριμένα μεταξύ της περιοχής «καρδιάς» και των περιοχών των δακτυλίων. Η περιοχή της «καρδιάς» ταυτίζεται με τη χερσαία ισχύ, ενώ οι δακτύλιοι με τη ναυτική και αυτός που ελέγχει την περιοχή της «καρδιάς» (και ειδικότερα την Ανατολική Ευρώπη), ελέγχει και την «παγκόσμια νήσο». Nickolas Spykman ( ) 4 Ο Spykman προσπαθεί να προσδώσει στην γεωπολιτική ανάλυση την αξία που της αρμόζει στη διατήρηση της ειρήνης, υποστηρίζοντας ότι η απουσία του εργαλείου αυτού ενέπλεξε τις ΗΠΑ μέσα σε 25 χρόνια σε δυο σοβαρούς παγκόσμιους πολέμους. Γενικότερα, ο Spykman έρχεται να αναθεωρήσει τις αντιλήψεις του Mackinder, διατηρώντας όμως τον βασικό αναλυτικό κορμό. Έτσι, δεν δέχεται την νομοτελειακή αντίθεση μεταξύ χερσαίων και ναυτικών δυνάμεων. Επίσης, μεταφέρει το βάρος της αγγλοσαξονικής αντίληψης από την περιοχή άξονα (Pivot 3 Δημοκρατικά Ιδεώδη και Πραγματικότητα (μτφ), εκδ. Παπαζήση, Αθήνα Geography for Peace, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2009

6 Η περιοχή της καρδιάς (Pivot Area) και οι περιμετρικοί κύκλοι Area) στον δακτύλιο, την λεγόμενη Rimland. Με βάση αυτή τη θεώρηση, αυτός που ελέγχει τον κόσμο τελικά, θα είναι αυτός που ελέγχει τη δακτύλιο γη Rimland. Η κεντρική θέση του Spykman είναι η ανάσχεση της καρδιάς. Όποιος ελέγχει την περίμετρο, ελέγχει την Ευρασία και κατ επέκταση τον κόσμο. Ο κόσμος του Spykman Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 31 Γεωπολιτική Ανάλυση Συγκριτική Παρουσίαση των Διαφορετικών Σχολών Σκέψης 31

7 George F. Kennan ( ) 5 Στο διεθνές σκηνικό, ο Kennan βλέπει 5 κέντρα ισχύος: ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Γερμανία/ Κ. Ευρώπη, ΕΣΣΔ/Ρωσία και Ιαπωνία. Αυτά πρόκειται ουσιαστικά για κέντρα βιομηχανικής και στρατιωτικής ισχύος (που είναι και οι πιο επικίνδυνες), αλλά, παράλληλα, κέντρα τεχνολογικής και πολιτισμικής αξίας. Κατά τον Kennan θα πρέπει κάποιος να ελέγχει τουλάχιστον τα 4 από τα 5 κέντρα βάρους, ώστε να μην απειλείται η εθνική του ασφάλεια (αν όχι η παγκόσμια κυριαρχία αυτού). Η απώλεια έστω και ενός ακόμα κέντρου βάρους θα αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων και ισχύος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η στρατηγική που προτείνει τελικά ο Kennan είναι αυτή του περιορισμού. Αρχικά, θα πρέπει να γίνει ιεράρχηση των επιδιωκόμενων σκοπών, με βάση τις δυνατότητες της χώρας και, στη συνέχεια, μέσω εφαρμογής πολιτικών (διπλωματικών, τεχνολογικών, πολιτισμικών, στρατιωτικών) να επιδιώκει τον περιορισμό του κέντρου βάρους, που δεν ελέγχει. Ο περιορισμός αυτός θα γίνεται στη λεγόμενη «αμυντική περίμετρο», λίγο έξω από όρια του κέντρου βάρους. Αργότερα, α φ ο ύ έ χ ε ι εξασφαλιστεί η 5 The Sources of Soviet Conduct, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2009

8 περίμετρος και η ισορροπία δυνάμεων εκεί, το ζητούμενο θα είναι η μείωση της μελλοντικής ικανότητας του αντίπαλου κέντρου βάρους να ασκεί επιρροή έξω από τα όριά του. Είναι προφανής η προσπάθεια του Kennan, να προτείνει μια πολιτική για τη διαχείριση της διεθνούς κατάστασης μετά το τέλος του 2 ου Παγκόσμιου Πολέμου. Ο ιδεολογικός και πολιτικός διαχωρισμός του κόσμου σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, μοιραία κατέληξε σε ανταγωνισμό για την κυριαρχία του, μεταξύ των 2 υπερδυνάμεων. Η βασική διαφοροποίηση του Kennan σε σχέση με τους άλλους, μέχρι τότε, διανοητές της γεωπολιτικής είναι ότι η σκέψη του κινείται πλέον μακριά από συγκεκριμένες εδαφικές γεωγραφικές περιοχές π.χ. ιδέα της «καρδιάς». Ο Kennan ενδιαφέρεται για τα κέντρα βάρους. Τα κέντρα βάρους δεν είναι σταθερά και δυνητικά μεταβάλλονται. Δεν αποκλείει τη δυναμική ανάδειξη άλλων δυνάμεων κέντρου βάρους, με το πέρασμα του χρόνου. Ο Kennan συμφωνεί με τον Spykman στην πολιτική της ανάσχεσης. Ενώ ο Spykman όμως προτείνει την πολιτική ανάσχεσης της γεωγραφικής στεφάνης, ο Kennan τη διευρύνει θεωρητικά, με την πολιτική περιορισμού του κέντρου βάρους, αν και αυτό έγινε πολύ αργότερα αντιληπτό από τους αξιωματούχους των ΗΠΑ. Ο περιορισμός του αντιπάλου μπορεί να γίνει όχι αναγκαστικά μέσω φυσικής εξόντωσής του ή άμεσης κατάκτησης των εδαφών του. Αρκεί ο έλεγχος της «αμυντικής περιμέτρου», ώστε να απαγορευτεί η διαρροή της ισχύος του αντιπάλου εκτός του φυσικού του χώρου. Η καταστροφή του αντιπάλου, εξάλλου, δεν είναι ο σκοπός. Σκοπός της εξωτερικής πολιτικής μιας χώρας είναι η διατήρηση της εθνικής και παγκόσμιας ασφάλειας, μέσα από την ισορροπία δυνάμεων. Ο κόσμος, την περίοδο εκείνη, μόλις είχε βγει από μια μεγάλη δοκιμασία και κανείς δεν ήταν διατεθειμένος για ακόμη μια παγκόσμια ένοπλη σύγκρουση. Η έμφαση ήταν σε θέματα ανοικοδόμησης, δημοκρατικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, τεχνολογικής και πολιτισμικής υπεροχής και υπερεθνικών προσεγγίσεων στα ζητήματα πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας. ΟΙ ΝΕOΤΕΡΟΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟI ΤΩΝ ΗΠΑ Henry Kissinger 6 Ο Kissinger απομακρύνθηκε από την πολιτική της στρατιωτικής και ιδεολογικής ανάσχεσης εξαιτίας τ ω ν ν έ ω ν προβλημάτων που έθετε η διάδοση των πυρηνικών και η στρατηγική του πρώτου χτυπήματος. Έτσι, υπήρξε μια μετατόπιση στην γεωπολιτική των ΗΠΑ και το διεθνές σύστημα μεταβλήθηκε από διπολικό (ΗΠΑ-ΕΣΣΔ) σε τριπολικό (Κίνα). Το άνοιγμα προς την Κίνα όμως ισχυροποιούσε τις γεωπολιτικές θεωρήσεις περί αξονικού κράτους και δακτυλίου, αφού ο τελευταίος έσφιγγε όλο και περισσότερο την περιοχή της «καρδιάς». Το ενδια- 6 Διπλωματία, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 33 Γεωπολιτική Ανάλυση Συγκριτική Παρουσίαση των Διαφορετικών Σχολών Σκέψης

9 φέρον του Kissinger όμως επεκτάθηκε και στην περιφερειακή σταθερότητα σε περιοχές όχι αναγκαστικά της περιμέτρου (Rimland). Περιφερειακά κράτη θα αναλάμβαναν σταθεροποιητικό ρόλο στην εγγύς περιοχή τους, με αμερικανική βοήθεια και επίβλεψη βεβαίως. Τα κράτη που ονομάζει ο Kissinger είναι το Ζαΐρ, το Ιράν και η Ινδονησία. Η γεωπολιτική σκέψη, επομένως, αρχίζει από τη δεκαετία του 1970 και διευρύνεται ακόμη περισσότερο χωρίς να είναι αγκιστρωμένη σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Η ανάπτυξη ισχύος, έστω και περιφερειακής, ανατρέπει τα πολιτικά δεδομένα, με αποτέλεσμα την ανάγκη εκ νέου εκτίμησης. Μικρότερα κράτη καλούνται να επιμεριστούν γεωπολιτικά την ευθύνη για διατήρηση της ισχύος ενός μεγαλύτερου κράτους, με αντάλλαγμα την ασφάλεια. Zbignew Brzezinski (1928-) 7 Ο Μπρεζίνσκι ακολουθώντας τη γενικότερη σκέψη προγενέστερων αναλυτών, θεωρεί ότι η Ευρασία είναι το κέντρο του κόσμου και ότι εκείνος που την ελέγχει, ελέγχει και τον κόσμο. Πιστεύει ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να αφήσουν καμία διεκδικήτρια δύναμη να κυριαρχήσει στην περιοχή αυτή και κατά συνέπεια να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία τους. Ο χώρος της κεντρικής Ασίας αποκαλείται και ως «γεωπολιτικό έπαθλο» για τις ΗΠΑ. Στην περιοχή αυτή 7 Η μεγάλη σκακιέρα, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2009

10 δόθηκε μεγάλη βαρύτητα τόσο από τον Μπρεζίνσκι, όσο και από την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Γιατί; Διότι αυτό που διακυβεύεται είναι η παγκόσμια γεωπολιτική ισχύς, η πρόσβαση σε ενεργειακό πλούτο και η ασφάλεια. Ειδικότερα, το ζήτημα των ενεργειακών αγωγών είναι κεντρικό για το μέλλον της Κασπίας και της κεντρικής Ασίας. Η εξασφάλιση των αγωγών έρχεται σε ιστορική συνέχεια μετά από τον έλεγχο των θαλάσσιων και ακολούθως των σιδηροδρομικών γραμμών, ως απαραίτητων προϋποθέσεων για την παγκόσμια ηγεμονία. Τα κεντρικά σημεία της ανάλυσης του Brzezinski είναι: Η καθοριστική σημασία της Ευρασίας Οι ΗΠΑ αποτελούν τη μεγαλύτερη και τελευταία ηγεμονική δύναμη Οι ΗΠΑ οφείλουν να ελέγχουν την πολιτική και οικονομική κατάσταση της Ευρασίας, αλλά με έμμεσο τρόπο Οι 5 γεωστρατηγικοί παίκτες (Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Κίνα, Ινδία) Οι 5 γεωστρατηγικοί άξονες (Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν, Τουρκία, Ιράν, Ν. Κορέα). Τι προτείνει τελικά ο Μπρεζίνσκι; Για να επιβιώσει η αμερικανική πρωτοκαθεδρία και να διατηρηθεί στο χρόνο επιβάλλεται η απόκρουση της παγκόσμιας αναρχίας, καθώς και η οικοδόμηση ενός γεωπολιτικού πλαισίου παγκόσμιας συνεργασίας, στη βάση της κρίσιμης περιοχής της κεντρικής Ευρασίας. Η πρόταση του Μπρεζίνσκι προς αυτή την κατεύθυνση είναι η δημιουργία ενός διευρασιατικού συστήματος ασφαλείας, που θα περιλαμβάνει ένα διευρυμένο ΝΑΤΟ σε στενή σχέση με τη Ρωσία, την Κίνα και την Ιαπωνία. Η δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος θα απελευθέρωνε βαθμιαία την Αμερική από μερικά βάρη, παρότι θα συνέχιζε να παίζει τον αποφασιστικό ρόλο της ως η δύναμη σταθεροποίησης και ο επιδιαιτητής της Ευρασίας. Αυτό θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε «Αποκεντρωμένη Ηγεμονία», η οποία συνίσταται στην διαμοίραση ευθυνών και κόστους (burden sharing) στους ευρωπαίους και άλλους εταίρους. Οι ΗΠΑ κρατούν το στρατιωτικό σκέλος, ενώ δεν έχουν Η ευρασιατική σκακιέρα του Μπρεζίνσκι Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 35 Γεωπολιτική Ανάλυση Συγκριτική Παρουσίαση των Διαφορετικών Σχολών Σκέψης

11 πρόβλημα και επιδιώκουν η ΕΕ να αναλάβει το οικονομικό βάρος. Προτιμάται η έμμεση επιρροή από την άμεση. Η άμεση επιρροή, δηλαδή η κατάκτηση, εφαρμοζόταν παλιά από τις αυτοκρατορίες. Οι ΗΠΑ προτιμούν τώρα την έμμεση επιρροή, δηλαδή την ανάληψη μέρους των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών από τους «υφισταμένους» τους. Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένα διευρυμένο πλαίσιο παγκόσμιας σταθερής γεωπολιτικής συνεργασίας. John Mearsheimer (1947-) 8 Ο Mearsheimer είναι ο ιδρυτής της θεωρίας του επιθετικού ρεαλισμού. Για την υποστήριξη της θεωρίας του χρησιμοποιεί γεωγραφικές και γεωπολιτικές έννοιες. Χτίζει πάνω στην άποψη προγενέστερων θεωρητικών και αναλύει τη ναυτική, την αεροπορική και τη χερσαία ισχύ, με την τελευταία να έχει την πρωτοκαθεδρία. Από την άλλη, αναγνωρίζει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η ανασχετική δύναμη του υγρού στοιχείου, η οποία περιορίζει την προβολή της χερσαίας στρατιωτικής ισχύος. Η ταξινόμηση και τα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά ομαδοποιούνται σε αυτό το πλαίσιο. Υπάρχουν νησιωτικά κράτη (μεγάλες χερσαίες εκτάσεις καλυπτόμενες από το υγρό στοιχείο) και ηπειρωτικά κράτη (με περιορισμένη πρόσβαση στη θάλασσα). Τα νησιωτικά κράτη προστατεύονται από το νερό, ενώ τα ηπειρωτικά κράτη μπορούν να προβάλλουν τη χερσαία ισχύ τους πιο εύκολα στην ήπειρο που ανήκουν. Η γεωγραφία και ειδικότερα η απόσταση και η εγγύτητα μεταξύ των κρατών (Μεγάλες Δυνάμεις) δρα καταλυτικά στην συμπεριφορά τους σε συνδυασμό με τη δομή του συστήματος. Όταν το σύστημα είναι διπολικό, η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι η εξισορρόπηση, ενώ όταν είναι πολυπολικό η μεταφορά των βαρών είναι η πιο αναμενόμενη στρατηγική. Όπου δεν διαφαίνεται ένας δυνητικός ηγεμόνας είναι πιθανότερη η εμφάνιση της μεταφοράς των βαρών, ενώ όταν μια ομάδα κρατών πιστεύει ότι μια χώρα αυξάνει την ισχύ επικίνδυνα ώστε να είναι ηγεμόνας, τότε παρουσιάζονται εξισορροπητικές συμμαχίες και συνασπισμοί. Ο ρόλος της γεωγραφίας δρα καταλυτικά στην διαδικασία αυτή τα κοινά σύνορα είναι αποτρεπτικός παράγοντας για την μεταφορά των βαρών. Στην αντίληψη του Mearsheimer, ο κόσμος χωρίζεται σε περιφέρειες, στις οποίες μπορεί να επικρατήσει ένα κράτος που αναπτύσσει και διαθέτει την κατάλληλη ποσότητα ισχύος (περιφερειακός ηγεμόνας). Αυτό είναι ένας εφικτός στόχος, ενώ η ανάδειξη ενός παγκόσμιου ηγεμόνα δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί. Αν και ο επιθετικός ρεαλισμός ως θεωρία δεν εξειδικεύεται χωρικά, το βάρος της υποστήριξης της θεωρίας εδράζεται στα άκρα της Ευρασίας. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες κρίσιμες περιοχές αλλά κρίσιμα «κέντρα βάρους», τα οποία είναι ρευστά και μεταβάλλονται δυναμικά ανάλογα την αναδιανομή της ισχύος στον κόσμο. Ο Mearsheimer 8 Η τραγωδία της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2009

12 αποσυνδέεται από την άμεση και περιοριστική γεωγραφική εμπλοκή. Οι άξονες και κρίσιμες γεωγραφικές περιοχές είναι δυναμικές και μπορεί να μεταβάλλονται. Η γεωπολιτική αντίληψή του είναι πιο εύπλαστη. Παρόλα αυτά, γεωπολιτικά, η ανάλυση του Mearsheimer εστιάζεται γύρω από τις περιοχές της κεντρικής Ευρώπης και της ΒΑ Ασίας, κάτι απόλυτα λογικό αφού βρίσκεται συγκεντρωμένη σημαντική ποσότητα λανθάνουσας και στρατιωτικής ισχύος. Σε όλες τις απόψεις που παρουσιάστηκαν, κοινός παρονομαστής είναι η γεωγραφία. Πάνω σε αυτήν κινήθηκε ιστορικά η κατανομή και η αναδιανομή της ισχύος σε συνδυασμό με την υπάρχουσα κατά τόπους τεχνολογία. Αρχικά, στο γεωπολιτικό περιβάλλον, ιδιαίτερη αξία κατείχε η επικράτηση στις θάλασσες. Η σημασία των θαλάσσιων γραμμών, αντικαταστάθηκε από την ανάπτυξη σιδηροδρομικών γραμμών και πρόσφατα αναφέρεται η αυξανόμενη σημασία των αγωγών ενέργειας. Έτσι, τα κράτη που ευνοήθηκαν ήταν αντίστοιχα τα κράτη που είχαν πλεονέκτημα στη θάλασσα, στην ανάπτυξη των σιδηροδρόμων και των αγωγών ενέργειας. Η γεωπολιτική σκέψη πάλι ακολούθησε τον ίδιο δρόμο, ακολουθώντας τις επιταγές της γεωγραφίας και της τεχνολογικής εξέλιξης: πρώτα δόθηκε έμφαση στην αξία της θάλασσας (A.T. Mahan) και στη συνέχεια οι υπόλοιποι μελετητές την προσάρμοσαν στις ανάγκες της κάθε περιόδου (χερσαίες δυνάμεις, ενέργεια). Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι ο συνδυασμός γεωγραφίας και τεχνολογίας είναι το κίνητρο μέσω των οποίων αναπτύσσεται η οικονομική δραστηριότητα (παραγωγή, εμπόριο, κέρδος), η οποία καταλήγει στην ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών 9. Η γεωπολιτική αποτελεί την πηγή παραγωγής ανατροφοδοτούμενου θεωρητικού στοχασμού που ερμηνεύει και προβλέπει τους μηχανισμούς απόκτησης ή πολλαπλασιασμού της ισχύος και επιρροής των οντοτήτων άσκησης εξουσίας στο διεθνές περιβάλλον. Η γεωπολιτική καλύπτει το σύνολο της παγκόσμιας σφαίρας και δίνει περιγραφικά αποτελέσματα της πραγματικότητας που ζούμε. Η γεωγραφία και οι γεωγραφικές ποσότητες είναι μετρήσιμες και συγκρίσιμες και ίσως ακόμη να είναι πιο σταθερές από ό,τι οι αντίστοιχες των ανθρωπιστικών επιστημών. Εδώ, βρίσκεται και μια μεγάλη αντίθεση στην αντίληψη των πραγμάτων. Προφανώς, η γεωγραφία και η φύση από μόνη της δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που ορίζει την εξέλιξη της ιστορίας. Τις πρωτοβουλίες τις αναλαμβάνει ο άνθρωπος και όχι η φύση. Τον έλεγχο όμως, σε μεγάλο βαθμό, ασκεί η φύση. Από την μία δηλαδή έχουμε να αντιμετωπίσουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που μας επιβάλλει το γεωγραφικό περιβάλλον και από την άλλη καλούμαστε να δράσουμε ενεργητικά ώστε είτε να ωφεληθούμε από αυτά τα πλεονεκτήματα ή να αντιστρέψουμε τα μειονεκτήματα, μέσω κυρίως της δημιουργικότητας, της τεχνολογίας και της παραγωγικότητας. Η γεωπολιτική, ως εργαλείο ανάλυσης, θα μας φωτίσει τα σημεία εκείνα που μπορεί να περνούσαν απαρατήρητα θα μας περιγράψει και μας απεικονίσει μια δεδομένη κατάσταση. Η γεωπολιτική είναι αξιολογικά ουδέτερη. Από το σημείο αυτό και έπειτα, τον βασικό ρόλο αναλαμβάνει η γεωστρατηγική, μέσω της οποίας θα προσαρμοστούν οι επιθυμίες και τα συμφέροντα κάθε κράτους στην βάση της υφιστάμενης γεωπολιτικής κατάστασης. 9 Οι ανθρώπινες ανάγκες μπορούν να πάρουν, μεταξύ άλλων, και τη μορφή συγκέντρωσης ισχύος (λανθάνουσας και στρατιωτικής) στην περίπτωση που τα κράτη φοβούνται για την επιβίωση τους. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 37 Γεωπολιτική Ανάλυση Συγκριτική Παρουσίαση των Διαφορετικών Σχολών Σκέψης

13 Συνοπτική παρουσίαση θεωρητικών αντιλήψεων γεωπολιτικής Haushofer Mackinder Spykman Χρονική Περίοδος τέλη 19 ος ως μέσα 20 ου αιώνα α μισό 20 ου αιώνα β μισό 20 ου αιώνα Ιστορικό Περιβάλλον Επιθυμία Γερμανίας για ανατροπή της τότε υφιστάμενης κατανομής ισχύος Ανάγκη διατήρησης των κεκτημένων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας Ανάγκη για ορθολογικότερη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και αποφυγή πολέμων Κρίσιμες Ζώνες (άξονες) Αμερική Ευρω-Αφρική Κεντρ. Ασία Ανατ. Ασία (βορράς-νότος) «καρδιά» εσωτερικός δακτύλιος εξωτερικός δακτύλιος (κυκλικοί) «καρδιά» Περίμετρος «καρδιάς» εξωτερική περίμετρος (κυκλικοί) Βασικοί Παίκτες ΗΠΑ Γερμανία Ρωσία Ιαπωνία Ρωσία Βρετανική Αυτοκρατορία ΗΠΑ Υπερδυνάμεις ΗΠΑ ΕΣΣΔ & χώρες περιμέτρου Γεω-στρατηγική Πρόταση δημιουργία ζωνών ευθύνης από μεγάλα έθνη ώστε να μπορούν να έχουν ζωτικό χώρο και να ζουν με αυτάρκεια έλεγχος ανατ.ευρώπηςέλεγχος «καρδιάς»- έλεγχος παγκόσμιας νήσου έλεγχος περιμέτρου- έλεγχος παγκόσμιας νήσουέλεγχος κόσμου Κεντρικές Έννοιες Αυτάρκεια κράτος: έμβιος οργανισμός ζωτικός χώρος ναυτική/χερσαία ισχύς ναυτική ισχύς - κράτη χερσαία ισχύς - κράτη αξία κεντρικής περιοχής της «καρδιάς» και Ευρασίας Αποσύνδεση ναυτικής-χερσαίας ισχύος από κράτη Περιορισμός αξονικού κράτους στην περίμετρο αξία περιμέτρου ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Klaus Dodds, Gepolitics: a very short introduction, Oxford University Press, Ιωάννης Μάζης, Γεωπολιτική: η θεωρία και η πράξη, εκδ. Παπαζήση, C.Gray - G.Sloan, Geopolitics, Geography and Strategy, Frank Cass, London, Friedrich Ratzel, Ο Ζωτικός Χώρος (μτφ), Προσκήνιο, Αθήνα, Sir H. Mackinder, Δημοκρατικά Ιδεώδη και Πραγματικότητα (μτφ), εκδ. Παπαζήση, Αθήνα Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2009

14 Kennan Kissinger Brzezinski Mearsheimer β μισό 20 ου αιώνα β μισό 20 ου αιώνα (από αρχές 70) δεκαετία του 1990 ως σήμερα αρχή 21 ου αιώνα ως σήμερα Ανάγκη για ανοικοδόμηση και επούλωση πληγών Ανάγκη αποτροπής ΕΣΣΔ Περιορισμένα μέσα λόγω Β ΠΠ Ανάγκη αντιμετώπισης πυρηνικής απειλής, Οικονομική στενότητα των ΗΠΑ πτώση κομμουνισμού πρόκληση ΗΠΑ για παγκόσμια κυριαρχία Οικονομική άνοδος ΕΕ - Κίνας, ανάκαμψη Ρωσίας Μοναδική ιστορική υπεροχή των ΗΠΑ Εμφάνιση διεθνούς τρομοκρατίας Κέντρα βάρους ταυτίζονται με μεγάλες δυνάμεις με βασικότερο την περιοχή της «καρδιάς» (ΕΣΣΔ) Κέντρα βάρους ταυτίζονται με μεγάλες δυνάμεις (Αμερική, Ευρασία) Ευρασία Κέντρα βάρους ταυτίζονται με μεγάλες δυνάμεις Κέντρα βάρους ταυτίζονται με μεγάλες δυνάμεις Μη γεωγραφικοί περιορισμοί Υπερδυνάμεις ΗΠΑ ΕΣΣΔ & Ευρώπη, Ασία ΗΠΑ ΕΣΣΔ Κίνα & περιφερειακοί επιτηρητές ΗΠΑ (υπερδύναμη) Γαλλία - Γερμανία Κίνα Ρωσία Ινδία ΗΠΑ (υπερδύναμη) Κίνα Ευρώπη (Γερμανία) Ρωσία ανάσχεση κομμουνιστικού κινδύνου στα τότε υφιστάμενα γεωγραφικά όρια Τριγωνική διπλωματία, δημιουργία τρίτου πόλου για εξισορρόπηση ισχύος Δημιουργία κ επιτήρηση περιφερειακών δυνάμεων Παγκόσμια γεωπολιτική συνεργασία στη βάση του επιμερισμού ευθυνών και κόστους σε εταίρους των ΗΠΑ υπό τον έλεγχο τους Αποτροπή ανάδειξης περιφερειακών ηγεμόνων ικανών να φέρουν αστάθεια στο διεθνές σύστημα (ηγεμονία ΗΠΑ) Ανάσχεση της ΕΣΣΔ και περιορισμός της τριπολικότητα (από διπολικότητα) Περιφερειακοί επιτηρητές ηγεμονία ΗΠΑ έμμεση επιρροή επιμερισμός κόστους γεωπολ. άξονες - παίκτες γεωπολιτική της ενέργειας επιθετικός ρεαλισμός υπεροχή χερσαίας ισχύς ανασχετική δύναμη νερού περιφερειακοί ηγεμόνες έλλειμμα μέσων και πληροφόρησης George F. Kennan X, The Sources of Soviet Conduct, J.L.Gaddis, Reconsiderations: Containment: A Reassessment, Foreign Affairs, July 1977, vol55, no4. Henri Kissinger, Διπλωματία, Zbignew Brzinski, Η μεγάλη σκακιέρα, εκδ. Λιβάνη, John Mearsheimer, Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων, εκδ. Ποιότητα, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 39 Γεωπολιτική Ανάλυση Συγκριτική Παρουσίαση των Διαφορετικών Σχολών Σκέψης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Δρ Ν. ΔΕΝΙΟΖΟΣ M.Sc. Regional Development, M.Sc. Statistics Πτυχίο Αμυντικών και Στρατηγικών Σπουδών / ΣΕΘΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Δρ Ν. ΔΕΝΙΟΖΟΣ M.Sc. Regional Development, M.Sc. Statistics Πτυχίο Αμυντικών και Στρατηγικών Σπουδών / ΣΕΘΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Δρ Ν. ΔΕΝΙΟΖΟΣ M.Sc. Regional Development, M.Sc. Statistics Πτυχίο Αμυντικών και Στρατηγικών Σπουδών / ΣΕΘΑ *ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΙΣΗΓΗΤΟΥ Aνώτατος Αξιωματικός

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17 Κυρίες & Κύριοι, Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών

Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών ΠΜΣ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Α Εξάμηνο Ειδίκευση: Διεθνής Πολιτική Οικονομία Μάθημα: Γεωπολιτική, Γεωστρατηγική και Γεωοικονομία Διδάσκων:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής

Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής Μάθημα 9 ο : Η λεκάνη το Ειρηνικού Ωκεανού Ιωάννης Παπαγεωργίου, Επίκουρος Καθηγητής, ΑΠΘ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ. Γέννηση του Ρωσικού κράτους 4 Αυτοκρατορίες 4 κρίσεις

Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ. Γέννηση του Ρωσικού κράτους 4 Αυτοκρατορίες 4 κρίσεις ΗΜ: Παρασκευή ΩΡΕΣ:11.15-14. Αίθουσα 339 Πρώτο μάθημα 28.2.2014 Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Παρουσίαση του Σχεδιαγράμματος του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου: Δρ Πέτρος Κουτσοβίτης Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αμαλία Ρούφη Δρ Παύλος Τυρολόγου Υπόβαθρο Το έργο INTRAW είναι μέρος του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ορίζοντας 2020

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κατάλογος διευκρινιστικού υλικού..................................... 18 Πρόλογος....................................................... 27 Ευχαριστίες......................................................

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΧΟΥΧΛΙΑ ΜΑΡΘΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΙΝΑΣ Προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιφερειακή Επιστήμη.

Η Περιφερειακή Επιστήμη. VII. Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η Περιφερειακή Επιστήμη. Τι είναι; Τι την συνέθεσε; ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι δυνατότητες της περιφερειακής οικονομικής ανάλυσης είναι περιορισμένες. Η φύση των προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ROMAN VASSILENKO DEPUTY MINISTER OF FOREIGN AFFAIRS OF KAZAKHSTAN

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ROMAN VASSILENKO DEPUTY MINISTER OF FOREIGN AFFAIRS OF KAZAKHSTAN THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ROMAN VASSILENKO DEPUTY MINISTER OF FOREIGN AFFAIRS OF KAZAKHSTAN THE EU EURASIA-CHINA BUSINESS SUMMIT Building bridges from east to west ΔΕΥΤΕΡΑ 9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 1 THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Ι. ΤΑ ΚΡΙΣΙΜΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Οι κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές επηρεάζουν τον χώρο. Ο Χώρος

Διαβάστε περισσότερα

- 1 - ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΓΕΩΠΟΛΙΣΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ Β ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΜ ΔΕ «ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» Λάμπρος Καφίδας ΑΜ:1207Μ076

- 1 - ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΓΕΩΠΟΛΙΣΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ Β ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΜ ΔΕ «ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» Λάμπρος Καφίδας ΑΜ:1207Μ076 ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΓΕΩΠΟΛΙΣΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ Β ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΜ ΔΕ «ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» Λάμπρος Καφίδας lkafidas@hotmail.com ΑΜ:1207Μ076 Άρθρα George F. Kennan The Sources of Soviet Conduct (1947) Reconsiderations:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΜΕΡΟΣ Α - Διαγνωστική ανάλυση SWOT ΜΕΡΟΣ Β - Εξωτερικό περιβάλλον ΜΕΡΟΣ Γ - Όραμα, αποστολή και στρατηγική ΜΕΡΟΣ Α Διαγνωστική ανάλυση SWOT ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (SWOT) ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΡΟΤΕΡΗΜΑΤΑ Ιστορικής,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Ο ρόλος της Γεωγραφίας στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Ο ρόλος της Γεωγραφίας στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ο ρόλος της Γεωγραφίας στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων Φοιτητής: Παρπαΐρης Φώτης Α.Μ.: 20141 Επιβλέπων καθηγητής :

Διαβάστε περισσότερα

«Παγκόσμια Ευρώπη; Οι Διεθνείς Διαστάσεις της Ευρωπαϊκής. Ένωσης»

«Παγκόσμια Ευρώπη; Οι Διεθνείς Διαστάσεις της Ευρωπαϊκής. Ένωσης» Ομιλία Γιάννου Παπαντωνίου στην παρουσίαση του βιβλίου «Παγκόσμια Ευρώπη; Οι Διεθνείς Διαστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης» Αμφιθέατρο Μεγάρου Καρατζά Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2007 Στο ξεκίνημα του 21 ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Η Παγκόσµια Μετανάστευση Το 2010, 214 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν μετανάστες, κατοικούσαν

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΠΙΤΣΙΟΡΛΑ DEPUTY MINISTER, MINISTRY OF ECONOMY AND DEVELOPMENT, GREECE

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΠΙΤΣΙΟΡΛΑ DEPUTY MINISTER, MINISTRY OF ECONOMY AND DEVELOPMENT, GREECE THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΠΙΤΣΙΟΡΛΑ DEPUTY MINISTER, MINISTRY OF ECONOMY AND DEVELOPMENT, GREECE THE EU-EURASIA-CHINA BUSINESS SUMMIT Building bridges from east to west ΔΕΥΤΕΡΑ 9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 1 2

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Καθ. Γ. Αλογοσκούφης, Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία, 2014 Η Παγκόσµια

Διαβάστε περισσότερα

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ.

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ. 2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες Έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σηµασίας του όρου "διοίκηση ή management επιχειρήσεων", ακόµη κι από άτοµα που

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

Νότια Ευρώπη. Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Ελληνικά

Νότια Ευρώπη. Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Ελληνικά Νότια Ευρώπη Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός Η πρόσφατη οικονομική κρίση επηρέασε εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών με πολλούς να χάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Η διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων πλευρών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο μπορεί ο οργανισμός να πετύχει τους στόχους του.

Η διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων πλευρών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο μπορεί ο οργανισμός να πετύχει τους στόχους του. Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων πλευρών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο μπορεί ο οργανισμός να πετύχει τους στόχους του. Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. Θεωρία των Μοντέλων Καπιταλισμού

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. Θεωρία των Μοντέλων Καπιταλισμού ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ Θεωρία των Μοντέλων Καπιταλισμού Θεωρία των Μοντέλων Καπιταλισμού: Θεωρητικό πλαίσιο για την κατανόηση των κοινών θεσμικών χαρακτηριστικών, αλλά και των θεσμικών

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικότερα: Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων. Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος

Ειδικότερα: Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων. Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος 1 Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης της

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι κλασικές προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της επιλογής του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων ως αποτέλεσμα επίδρασης ορισμένων μεμονωμένων παραγόντων,

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη Πηγές- Βιβλιογραφία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2170(INI)

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2170(INI) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 08.11.2013 2013/2170(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την ανάπτυξη αντιπυραυλικής ασπίδας για την Ευρώπη και τις πολιτικές και στρατηγικές της

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα = η πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια και στην Εγγύς Ανατολή, κυρίως μετά τον 18ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της παρακμής

Διαβάστε περισσότερα

O Μεταπολεμικός Κόσμος

O Μεταπολεμικός Κόσμος O Μεταπολεμικός Κόσμος Πολυμέρης Βόγλης Τμήμα: Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 4) H ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Γεγονότα που οδηγούν στη ρήξη ΗΠΑ ΕΣΣΔ, αρχές 1948 Φεβρουάριος

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός βελτίωσης της σχέσης μεταξύ διοίκησης ΑΈΙ και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης. Ιωάννης Κλαψόπουλος. 1. Εισαγωγή Η

Σχεδιασμός βελτίωσης της σχέσης μεταξύ διοίκησης ΑΈΙ και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης. Ιωάννης Κλαψόπουλος. 1. Εισαγωγή Η ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΕΙ ΚΑΙ... 27 27 Σχεδιασμός βελτίωσης της σχέσης μεταξύ διοίκησης ΑΈΙ και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης Ιωάννης Κλαψόπουλος 1. Εισαγωγή Η παρούσα εισήγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2015/2132(BUD) Σχέδιο γνωμοδότησης Cristian Dan Preda

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2015/2132(BUD) Σχέδιο γνωμοδότησης Cristian Dan Preda Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 2015/2132(BUD) 24.7.2015 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-24 Cristian Dan Preda (PE564.956v01-00) Γενικός προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το οικονομικό

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων Εισήγηση: Γρηγόρης Καυκαλάς Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ jordan@uom.gr Κτήριο Η- Θ γραφείο 402 Τηλ. 2310-891-591 DAN BORGE «Η διαχείριση του κινδύνου είναι δυνατό να μας βοηθήσει να αρπάξουμε μια ευκαιρία

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν μεσαίες, μικρές ή και πολύ μικρές δυνάμεις. Παρόλο που η

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου

Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου 1. Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Εισαγωγικά: Οι κατευθύνσεις του Σύγχρονου Εμπορίου B. Η Παραδοσιακή Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Οι Εμποροκράτες Adam Smith: Απόλυτο Πλεονέκτημα

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin

Διαβάστε περισσότερα

2 η ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙΕΝΕ Νοεμβρίου

2 η ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙΕΝΕ Νοεμβρίου 2 η ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙΕΝΕ 10-14 Νοεμβρίου 2008 -------------------------------------- Ημερίδα ΥΠΕΞ «Ενέργεια και Εξωτερική Πολιτική» Αθήνα, 10 Νοεμβρίου 2008 --------------------------------- Εισαγωγική

Διαβάστε περισσότερα

Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό

Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό Μαρτίου 4, 2015 ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ Στην Ουάσιγκτον, έκανε την εμφάνιση της μια απόρρητη έκθεση, που μιλά για το «κινεζικό όνειρο το διάστημα». Συγκεκριμένα η έκθεση αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs

Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs «Στρατηγικές Ανάπτυξης Συνεργατικών Σχηματισμών στις Ελληνικές Περιφέρειες» Κωνσταντίνος Μπουρλετίδης Οικονομολόγος

Διαβάστε περισσότερα

356 Γεωγραφίας Χαροκοπείου (Αθήνα)

356 Γεωγραφίας Χαροκοπείου (Αθήνα) 56 Γεωγραφίας Χαροκοπείου (Αθήνα) Το Τμήμα Γεωγραφίας ιδρύθηκε το 1999 μετά από πρόταση του Πανεπιστημίου. που υποβλήθηκε για πρώτη φορά το 1994. Η πρόταση αυτή. αφού βελτιώθηκε εντάχθηκε το 1997 στο Επιχειρησιακό

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ»

Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Επιχειρηματίας είναι ο άνθρωπος που κινητοποιεί τους απαραίτητους πόρους και τους εκμεταλλεύεται παραγωγικά για την υλοποίηση μιας επιχειρηματικής ευκαιρίας με σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων 2.1. Εισαγωγικές έννοιες Ο επιστημονικός κλάδος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ. Γιώργος Βαβίζος Βιολόγος Eco-Consultants S.A.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ. Γιώργος Βαβίζος Βιολόγος Eco-Consultants S.A. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Γιώργος Βαβίζος Βιολόγος Eco-Consultants S.A. 1 Εισαγωγή Η εισήγηση αυτή αποσκοπεί: Στον εντοπισμό της αξιοπιστίας των νομοθετημένων τεχνικών

Διαβάστε περισσότερα

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ»

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» «H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ Οι χρησιμότητες της θάλασσας είναι πολλές όπως πολλές είναι κι οι ωφέλειες που η θάλασσα παρέχει στον άνθρωπο. Ο ι

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK SECOND YOUTH SUMMIT THE FUTURE WORKPLACE: THE NEW JOBS THE NEW SKILLS The youth takes over ΠΕΜΠΤΗ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ 2019 1 THE ECONOMIST

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ

ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ Χαιρετισμός Του κ. Α/ΓΕΣ, ως Εκπροσώπου του κ. Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Ευάγγελου Βενιζέλου στo Συνέδριο Χειρισμού Κρίσεων«ΑΘΗΝΑ 2011» Θεσσαλονίκη, 03 Ιουν 11 - 1 - Κύριοι πρέσβεις

Διαβάστε περισσότερα

Η πολιτική της χαρτογράφησης vs η χαρτογράφηση της πολιτικής Η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων κα προγραμμάτων.

Η πολιτική της χαρτογράφησης vs η χαρτογράφηση της πολιτικής Η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων κα προγραμμάτων. Η πολιτική της χαρτογράφησης vs η χαρτογράφηση της πολιτικής Η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων κα προγραμμάτων. Μάνια Ε. Λάμπρου manialambr@gmail.com Ναύπλιο, Δεκέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/16. Τροπολογία. Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/16. Τροπολογία. Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD 5.12.2018 A8-0375/16 16 Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas Παράγραφος 7 7. τονίζει ότι συνεχίζεται η ρωσική κατοχή της Ουκρανίας, ότι οι συμφωνίες του Μινσκ - χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Θεωρίες Αστικής Κοινωνιολογίας. Σημειώσεις της Μαρίας Βασιλείου

Βασικές Θεωρίες Αστικής Κοινωνιολογίας. Σημειώσεις της Μαρίας Βασιλείου Βασικές Θεωρίες Αστικής Κοινωνιολογίας Σημειώσεις της Μαρίας Βασιλείου Ηπόλη, όπως την αντιλαμβανόμαστε, είναι μια ιδέα του Διαφωτισμού Ο Ρομαντισμός την αμφισβήτησε Η Μετανεωτερικότητα την διαπραγματεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Ε λ Νίνιο (El Niño) ονοµάζεται το θερµό βόρειο θαλάσσιο ρεύµα που εµφανίζεται στις ακτές του Περού και του Ισηµερινού, αντικαθιστώντας το ψυχρό νότιο ρεύµα Humboldt. Με κλιµατικούς όρους αποτελει µέρος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ηγεσία

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ηγεσία ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Ηγεσία Διδάσκουσα: Αφροδίτη Δαλακούρα ΔΙΟΙΚΗΣΗ: ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΥ ΗΓΕΤΗΣ MANAGER COACH 1 Κλασική-μηχανιστική αντίληψη Το παλιό μοντέλο διοίκησης: οικονομικές-υλικές

Διαβάστε περισσότερα

Κοινότητα 2.0: Τόπος Ταυτότητα Δίκτυα

Κοινότητα 2.0: Τόπος Ταυτότητα Δίκτυα Κοινότητα 2.0: Τόπος Ταυτότητα Δίκτυα Σοφία Καλογερομήτρου - 29/04/2019 Ερευνητική εργασία Φοιτήτρια: Σοφία Καλογερομήτρου Επιβλέπων: Νικόλας Αναστασόπουλος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία της Οικονομικής Ενοποίησης

Η Θεωρία της Οικονομικής Ενοποίησης Η Θεωρία της Οικονομικής Ενοποίησης Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Έννοια και Μορφές Οικονομικής Ενοποίησης Οι θεωρητικές προσεγγίσεις στο ζήτημα της ενοποίησης Έννοια και μορφές οικονομικής ενοποίησης Στάδια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ «ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2012», Βρυξέλλες 16 Οκτωβρίου 2012

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ «ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2012», Βρυξέλλες 16 Οκτωβρίου 2012 ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ «ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2012», Βρυξέλλες 16 Οκτωβρίου 2012 Κύριοι Πρόεδροι, Κύριε Πρόεδρε της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ )

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 6 Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ. 170 173) Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωµανική Αυτοκρατορία αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα και άρχισε σταδιακά

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Σύμφωνα με τον Piaget, η νοημοσύνη είναι ένας δυναμικός παράγοντας ο οποίος οικοδομείται προοδευτικά, έχοντας σαν βάση την κληρονομικότητα, αλλά συγχρόνως

Διαβάστε περισσότερα

Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας

Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας 1ο μάθημα (3.10.2018) Ίκαρος Μαντούβαλος imantouv@psed.duth.gr τηλ. γραφείου: 25510-30115 Ώρες και μέρες επικοινωνίας: Τετάρτη, 17:00-18:30 Πέμπτη,

Διαβάστε περισσότερα

Security Studies Μελέτες Ασφάλειας

Security Studies Μελέτες Ασφάλειας Πρόγραμμα E ξ A ποστάσεως E κπ αίδευσης ( E learning ) Security Studies Μελέτες Ασφάλειας E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Το ISIS καταρρέει. Λύση του δράματος ή εξάπλωση. της κρίση ;

Το ISIS καταρρέει. Λύση του δράματος ή εξάπλωση. της κρίση ; Το ISIS καταρρέει. Λύση του δράματος ή εξάπλωση Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2015 της κρίση ; Του Γεωργίου Κ. Φίλη Ph.D.* Τη στιγμή αυτή οι τύχες του πολέμου τόσο στο Ιράκ όσο και στη Συρία φαίνεται να έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Σημειώσεις Μαθήματος Ανθρωπογεωγραφίας-Ανάλυση Περιφερειακού Χώρου Ηλίας Μπεριάτος ΒΟΛΟΣ 2000 «Ανάλυση του Περιφερειακού Χώρου»

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΜΠ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Πρόγραμμα Διατμηματικών Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ. Σοφία

Διαβάστε περισσότερα

«Να συνειδητοποιήσουμε την πραγματικότητα και να διαμορφώσουμε σε νέα βάση. την πολιτική μας»

«Να συνειδητοποιήσουμε την πραγματικότητα και να διαμορφώσουμε σε νέα βάση. την πολιτική μας» ΝΑΝΤΙΑ Ι. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Βουλευτής ΠΑΣΟΚ ΝΟΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ Αθήνα, 04/05/11 «Να συνειδητοποιήσουμε την πραγματικότητα και να διαμορφώσουμε σε νέα βάση την πολιτική μας» Είναι, πλέον, δεδομένο ότι η Ενωμένη

Διαβάστε περισσότερα

Η χωρική διασπορά και η θέση των οικισμών

Η χωρική διασπορά και η θέση των οικισμών Η χωρική διασπορά και η θέση των οικισμών Η κατανομή των πόλεων στο γεωγραφικό χώρο έχει ορισμένα χαρακτηριστικά Μέγεθος πόλεων Αριθμός πόλεων Σχέση αριθμού και μεγέθους πόλεων Κυρίαρχη πόλη 1 ο επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!»

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!» 18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ «Σώστε με από τους φίλους μου!» Σο Ανατολικό ζήτημα, ορισμός Είναι το ζήτημα της διανομής των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία από τις αρχές του 18ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΕΝΑ «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ» ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ «Το ευρωπαϊκό big-bang, η απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη Διεθνείς Οργανισμοί Περιεχόμενα Σελ.3 Τι είναι διεθνής οργανισμός; Σελ.4 Κατηγορίες διεθνών οργανισμών Σελ.5-6 Σημαντικότεροι Διεθνείς Οργανισμοί Σελ.7 Τι είναι Μη Κυβερνητικός Οργανισμός Σελ.8-11 Μ.Κ.Ο

Διαβάστε περισσότερα

του ΑΔΑΜΙΔΗ ΙΩΑΝΝΗ,ΑΡ.ΜΗΤΡΩΟΥ :AUD115 Επιβλέπων Καθηγητής: Λαζαρίδης Ιωάννης Θεσσαλονίκη, 2016

του ΑΔΑΜΙΔΗ ΙΩΑΝΝΗ,ΑΡ.ΜΗΤΡΩΟΥ :AUD115 Επιβλέπων Καθηγητής: Λαζαρίδης Ιωάννης Θεσσαλονίκη, 2016 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΔΙΕΘΝΩΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: H ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ του ΑΔΑΜΙΔΗ ΙΩΑΝΝΗ,ΑΡ.ΜΗΤΡΩΟΥ :AUD115

Διαβάστε περισσότερα

Δημογραφία. Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση

Δημογραφία. Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Δημογραφία Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση Μιχάλης Αγοραστάκης Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας &

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη Πηγές- Βιβλιογραφία

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός του Προέδρου του ΕΤΕΚ, Στέλιου Αχνιώτη στην ημερίδα «ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ και Προσδοκίες - ΠΩΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΝΤΑΙ;».

Χαιρετισμός του Προέδρου του ΕΤΕΚ, Στέλιου Αχνιώτη στην ημερίδα «ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ και Προσδοκίες - ΠΩΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΝΤΑΙ;». Χαιρετισμός του Προέδρου του ΕΤΕΚ, Στέλιου Αχνιώτη στην ημερίδα «ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ και Προσδοκίες - ΠΩΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΝΤΑΙ;». 25 Ιουνίου 2014 Venue Centre, Columbia Plaza, Λεμεσός Έντιμε Υπουργέ Ενέργειας, Εμπορίου,

Διαβάστε περισσότερα

ΣHMEIA ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΣHMEIA ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣHMEIA ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Αθήνα, 9.10.2017 Κυρίες και

Διαβάστε περισσότερα

Σοφία Αυγερινού-Κολώνια, Καθηγήτρια

Σοφία Αυγερινού-Κολώνια, Καθηγήτρια ΕΜΠ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Πρόγραμμα Διατμηματικών Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ. Σοφία

Διαβάστε περισσότερα

% Μεταβολή 08/07 44.367.891.178 12,13% 9,67% 42.277.469.831 11,21% 6,08% 4.785.906.605 1,31% 3,39% 7.098.635.823 1,88% 7,45%

% Μεταβολή 08/07 44.367.891.178 12,13% 9,67% 42.277.469.831 11,21% 6,08% 4.785.906.605 1,31% 3,39% 7.098.635.823 1,88% 7,45% Εµπορικό Ισοζύγιο Για το, ο όγκος εµπορίου της Ιταλίας ανήλθε σε 743 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι ιταλικές εξαγωγές ήταν 365 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές 377 δισ. ευρώ. Το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικη Μεσογειος Επιπτώσεις παγκόσμιων αγορών και τιμων φυσικού αερίου

Ανατολικη Μεσογειος Επιπτώσεις παγκόσμιων αγορών και τιμων φυσικού αερίου Ανατολικη Μεσογειος Επιπτώσεις παγκόσμιων αγορών και τιμων φυσικού αερίου FMW/IENE 6ο Ενεργειακο Συμποσιο, Λευκωσια, 4 Δεκεμβριου 2018 Dr. CHARLES ELLINAS Atlantic Council / CEO e-cnhc 1 Περιεχομενο Επισκοπηση

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ Οι κρίσεις δημιουργούν απρόβλεπτες καταστάσεις οι οποίες εξελίσσονται ραγδαία και απαιτούν αποφάσεις προκειμένου οι επιπτώσεις τους να μην επεκταθούν ταχύτατα. Κάθε κρίση απαιτεί

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Administrator Σάββατο, 18 Ιούνιος :39 - Τελευταία Ενημέρωση Τρίτη, 21 Ιούνιος :12

Συντάχθηκε απο τον/την Administrator Σάββατο, 18 Ιούνιος :39 - Τελευταία Ενημέρωση Τρίτη, 21 Ιούνιος :12 Η διακυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, φέρνει στο προσκήνιο νέα δεδομένα που σχετίζονται με τους γεωστρατηγικούς αναπροσανατολισμούς των ΗΠΑ. Για παράδειγμα οι θέσεις των ΗΠΑ για την ανατιπυραυλική ασπίδα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΑ ΡΙΣΚΑ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΑ ΡΙΣΚΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΑ ΡΙΣΚΑ Εκτίμηση Αβεβαιοτήτων σε Ένα Μεταβαλλόμενο Κόσμο Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου Η Ανάλυση του Ρίσκου Αβεβαιότητες Λόγω της Εποχής Αβεβαιότητες Λόγω Κυρίαρχης Κουλτούρας Αβεβαιότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ Στρατάκη Ελένη Παρασύρη Παγώνα Μανουσιδάκη Κατερίνα Πουλινάκη Κατερίνα Μάθημα : Παιδαγωγική & Φιλοσοφία της Παιδείας Καθηγητής: Μαυρικάκης Εμμανουήλ Εισαγωγή στην Παιδαγωγική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Η επιστήμη της Διοίκησης. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Η επιστήμη της Διοίκησης. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Η επιστήμη της Διοίκησης 1 Η ανάγκη για Διοίκηση υπάρχει από τότε που οι άνθρωποι σχημάτισαν ομάδες, για να πετύχουν αυτά που δεν μπορούσαν να πετύχουν μόνοι τους. Η σημασία της Διοίκησης αναγνωρίζεται:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 16 Ιουνίου 2014

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 16 Ιουνίου 2014 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ EΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 16 Ιουνίου 2014 Χαιρετισμός του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας κ. Γιάννη Βρούτση στο Ευρωπαϊκό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΚΙΑ

ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΚΙΑ ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΚΙΑ Η ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ Του Χρήστου Μηνάγια minagias@gmail.com, τηλ. 6948260485 Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΚΑ ΜΟΣ (τηλ. 2310252320, Ερµού 48 Θεσσαλονίκη, Τ.Κ. 54623)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 5 Ο χάρτης των Βαλκανίων

Διαβάστε περισσότερα

Γεωπολιτική του Ψυχρού Πολέμου. Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος. Ιούνιος 2009

Γεωπολιτική του Ψυχρού Πολέμου. Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος. Ιούνιος 2009 Γεωπολιτική του Ψυχρού Πολέμου Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος Ιούνιος 2009 Ψυχρός Πόλεμος, ανατολικό δυτικό μπλοκ, σιδηρούν παραπέτασμα, ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων, ισορροπία του τρόμου. Λέξεις στις οποίες

Διαβάστε περισσότερα

Πέμπτη 11/10/2012 Ομιλία του Υπουργού Άμυνας κ. Δημήτρη Ηλιάδη "European Union Military Committee Away Day" Λάρνακα, π.μ.

Πέμπτη 11/10/2012 Ομιλία του Υπουργού Άμυνας κ. Δημήτρη Ηλιάδη European Union Military Committee Away Day Λάρνακα, π.μ. Πέμπτη 11/10/2012 Ομιλία του Υπουργού Άμυνας κ. Δημήτρη Ηλιάδη "European Union Military Committee Away Day" Λάρνακα, 09.00 π.μ. Σας καλωσορίζω στην Κύπρο, και θέλω να εκφράσω την ικανοποίησή μου, που μου

Διαβάστε περισσότερα

Φάσμα. προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. Πόλεμοι λιγότερο φονικοί, βία παντού

Φάσμα. προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. Πόλεμοι λιγότερο φονικοί, βία παντού σύγχρονο Φάσμα προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. μαθητικό φροντιστήριο 25ης Μαρτίου 111 - ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ - 210 50 20 990-210 50 27 990 25ης Μαρτίου 74 - ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ - 210 50 50 658-210 50 60 845 Γραβιάς 85 -

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια της κοινωνικής αλλαγής στη θεωρία του Tajfel. Ο Tajfel θεωρούσε ότι η κοινωνική ταυτότητα είναι αιτιακός παράγοντας κοινωνικής αλλαγής.

Η έννοια της κοινωνικής αλλαγής στη θεωρία του Tajfel. Ο Tajfel θεωρούσε ότι η κοινωνική ταυτότητα είναι αιτιακός παράγοντας κοινωνικής αλλαγής. Η έννοια της κοινωνικής αλλαγής στη θεωρία του Tajfel. Ο Tajfel θεωρούσε ότι η κοινωνική ταυτότητα είναι αιτιακός παράγοντας κοινωνικής αλλαγής. Τρεις κατηγορίες κοινωνικών καταστάσεων είναι για τον Tajfel

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Τεχνολογίας και Καινοτομίας στον Τουρισμό

Διαχείριση Τεχνολογίας και Καινοτομίας στον Τουρισμό Διαχείριση Τεχνολογίας και Καινοτομίας στον Τουρισμό Διδάσκοντες: Καθηγητής Δημήτριος Γεωργακέλλος Δρ. Κρίστη Αγαπητού Τετάρτη, 13 Mαρτίου 2019 1 Κεφάλαιο 4 Διαχείριση της Τεχνολογίας 2 Πρόγραμμα Συνεργασιών

Διαβάστε περισσότερα

Παρέμβαση Α/ΓΕΕΘΑ στο Συμπόσιο «Energy Security and Defense»

Παρέμβαση Α/ΓΕΕΘΑ στο Συμπόσιο «Energy Security and Defense» Παρέμβαση Α/ΓΕΕΘΑ στο Συμπόσιο «Energy Security and Defense» ΘΕΜΑ: Η Θέση των Ενόπλων Δυνάμεων στο Νέο Περιβάλλον Ασφαλείας της Ανατολικής Μεσογείου Προκλήσεις και Απαντήσεις Κύριε Υπουργέ, κύριε πρόεδρε,

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου

Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου Γεωγραφία Β γυμνασίου: Η Ευρώπη στον κόσμο. 1η Ενότητα: Εξερευνώ την Ευρώπη ανακρίνοντας τους χάρτες Δείκτες επιτυχίας: Δείκτες

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Από την ρωμαϊκή λεγεώνα στον Μεσαίωνα Γιώργος Μαργαρίτης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 1 -

Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 1 - Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Ζμπίνιου Μπρεζίνσκι είναι πολιτικός επιστήμονας και ειδικός σε θέματα γεωστρατηγικής. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους μελετητές της γεωπολιτικής και των διεθνών

Διαβάστε περισσότερα

α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη

α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη Σελ. 122 3. Οι ανακαλύψεις α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων Η αναζήτηση νέων δρόμων είναι αναγκαία εξαιτίας : της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση. του κ. Θανάση Λαβίδα. Γενικού Γραµµατέα & Επικεφαλής ιεθνών ράσεων ΣΕΒ. στη «ιηµερίδα Πρέσβεων»

Εισήγηση. του κ. Θανάση Λαβίδα. Γενικού Γραµµατέα & Επικεφαλής ιεθνών ράσεων ΣΕΒ. στη «ιηµερίδα Πρέσβεων» Εισήγηση του κ. Θανάση Λαβίδα Γενικού Γραµµατέα & Επικεφαλής ιεθνών ράσεων ΣΕΒ στη «ιηµερίδα Πρέσβεων» Υπουργείο Εξωτερικών Αθήνα, 31 Ιουλίου 2007 Αξιότιµοι Κύριοι Υπουργοί, Κύριοι Πρέσβεις, Η ραγδαία

Διαβάστε περισσότερα