ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ"

Transcript

1 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Τοµέας Ηλεκτρικών Βιοµηχανικών ιατάξεων και Συστηµάτων Αποφάσεων ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Αθανάσιος. Μπούρας ηµήτρης Π. Παναγιώτου Επιβλέπων : Γρηγόριος Μέντζας Αν. Καθηγητής Ε.Μ.Π. Αθήνα, Ιούλιος 2003

2 ... Αθανάσιος. Μπούρας ιπλωµατούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών Ε.Μ.Π.... ηµήτρης Π. Παναγιώτου ιπλωµατούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών Ε.Μ.Π. Copyright Αθανάσιος. Μπούρας, Copyright ηµήτριος Π. Παναγιώτου, Με επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. All rights reserved. Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανοµή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή τµήµατος αυτής, για εµπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανοµή για σκοπό µη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν µήνυµα. Ερωτήµατα που αφορούν τη χρήση της εργασίας για κερδοσκοπικό σκοπό πρέπει να απευθύνονται προς τους συγγραφείς. Οι απόψεις και τα συµπεράσµατα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν τους συγγραφείς και δεν πρέπει να ερµηνευθεί ότι αντιπροσωπεύουν τις επίσηµες θέσεις του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. 2

3 Περίληψη Οι σύγχρονες επιχειρήσεις κατανοούν το ρόλο της αποτελεσµατικής πρόσβασης και χρησιµοποίησης γνώσης στην αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους και προωθούν την αποτελεσµατική διανοµή και επαναχρησιµοποίηση της (υπάρχουσας στα εταιρικά δίκτυα τους και στην εµπειρία των ειδικών τους) γνώσης. Προκειµένου να πετύχουν το στόχο τους, οι επιχειρήσεις στρέφονται στην ιαχείριση Γνώσης η οποία ασχολείται µε την απόκτηση, την αναπαράσταση, τη διατήρηση και την προσπέλαση της γνώσης σε έναν οργανισµό ή/και µια επιχείρηση. Τα αντικείµενα γνώσης ή γνωστικά αντικείµενα είναι δυνατόν να τεκµηριώσουν και να διανείµουν τη γνώση (απλά έγγραφα ή έγγραφα πολυµέσων) ή να την ενσωµατώσουν, να την συγκεντρώσουν και να την µεταφέρουν (προϊόντα και υπηρεσίες). υστυχώς, οι υπάρχουσες µέθοδοι αναπαράστασης περιεχοµένου αποτυγχάνουν να αναπαραστήσουν πλήρως και µε σαφήνεια το περιεχόµενο, την πιθανή εφαρµογή, την πιθανή αξία, κ.λπ... ενός δοσµένου γνωστικού αντικειµένου. Σκοπός αυτής της διπλωµατικής εργασίας είναι η ανάπτυξη µιας νέας προσέγγισης αναπαράστασης γνωστικών αντικειµένων η οποία θα βασίζεται στις οντολογίες πληροφοριών και η εφαρµογή της νέας αυτής προσέγγισης σε βάσεις γνώσης επιχειρήσεων και οργανισµών, οι οποίες βάσεις περιέχουν γνωστικά αντικείµενα που σχετίζονται µε συγκεκριµένες γνωστικές περιοχές οι οποίες καλύπτονται από τις αντίστοιχες οντολογίες γνωστικής περιοχής. Η εργασία µας ολοκληρώνεται µε την ανάπτυξη ενός συστήµατος αναπαράστασης και ανάκτησης γνωστικών αντικειµένων το οποίο εφαρµόζεται στο ΕΒΕΑ και στην PLEY και υποστηρίζει τη βασισµένη στις οντολογίες ιαχείριση Γνώσης σε συνδυασµό µε τη βασισµένη στις περιπτώσεις λογική ανάκτησης. Λέξεις Κλειδιά ιαχείριση Γνώσης, Οντολογία, Οντολογία Γνωστικής Περιοχής, Οντολογία Πληροφοριών, Βάση Γνώσης, Γνωστικό Αντικείµενο, Μεθοδολογία Αναπαράστασης Γνωστικών Αντικειµένων, Αναπαράσταση Γνωστικών Αντικειµένων, Ανάκτηση Γνωστικών Αντικειµένων,, Βασισµένη στις Περιπτώσεις Λογική. 3

4 Abstract The modern enterprises comprehend the role of effective access and utilisation of knowledge in the increase of their competitiveness and promote the effective distribution and re-use of the knowledge that exists in their corporate networks and in the experience of their experts. To achieve their objective, the enterprises turn themselves in Knowledge Management, which deals with the acquisition, the representation, the conservation and the access of knowledge in an organism and/or an enterprise. The knowledge objects are able to document and share knowledge (simple or multimedia documents) or they can embed, apply and transfer knowledge (products and services). Unfortunately, the existing methods of representation of content fail to represent completely and explicitly the content, the possible context, the possible value, etc of a given knowledge object. The aim of our diploma thesis is the development of a new approach of representation of knowledge objects (the approach will be based on information ontologies) and the application of this new approach in knowledge bases of enterprises and organisms which contain knowledge objects that are related with concrete domains that are mapped with the relevant domain ontologies. Our work is completed with the growth of a system of knowledge objects representation and retrieval, which is applied in the ACCI and in the PLEY cases, and supports ontology based Knowledge Management in combination with the retrieval based on the Case Based Reasoning. Keywords Knowledge Management (KM), Ontology, Domain Ontology, Information Ontology, Knowledge Object (KO), Knowledge Base, Knowledge Object Representation Method, Knowledge Object Representation, Knowledge Object Retrieval, Knowledge Object Representation and Retrieval System, Case Based Reasoning (CBR). 4

5 Πρόλογος Η παρούσα διπλωµατική εκπονήθηκε στη σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της Μονάδας ιαχείρισης Πληροφοριών του εργαστηρίου ιοίκησης και Συστηµάτων Αποφάσεων. Η εκκίνηση της διπλωµατικής εργασίας τοποθετείται χρονικά το Σεπτέµβριο του 2002 και η ολοκλήρωση της τον Ιούλιο του Το αντικείµενο της διπλωµατικής εργασίας αφορά στην ανάπτυξη µεθοδολογίας αναπαράστασης γνωστικών αντικειµένων και στο σχεδιασµό και ανάπτυξη συστήµατος αναπαράστασης και ανάκτησης γνωστικών αντικειµένων. Συγκεκριµένα το σύστηµα που αναπτύχθηκε υποστηρίζει την αναπαράσταση, την αναζήτηση και την ανάκτηση αντικειµένων και προϊόντων γνώσης στο ιαδίκτυο και εταιρικά δίκτυα. Αισθανόµαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουµε θερµά τον Αναπληρωτή Καθηγητή και Επιβλέποντα της παρούσας διπλωµατικής εργασίας κ. Γρηγόρη Μέντζα για την ευκαιρία που µας έδωσε να εργαστούµε σε ένα σύγχρονο αντικείµενο και για τη συνεχή βοήθεια και καθοδήγησή του κατά τη διάρκεια της εργασίας. Επίσης, θα θέλαµε να ευχαριστήσουµε τον υποψήφιο ιδάκτορα και φίλο Πάνο Γεωργολιό, του οποίου η συµβολή στην ολοκλήρωση της εργασίας ήταν καθοριστική. Η συνεργασία µαζί του υπήρξε ιδιαίτερα διδακτική. Στο σηµείο αυτό οφείλουµε να ευχαριστήσουµε τα µέλη της Μονάδας ιαχείρισης Πληροφοριών, το ιδάκτορα Χρήστο Χάλαρη, τους υποψήφιους ιδάκτορες Κώστα Καφεντζή, Γιάννη Βεργινάδη, Σπύρο Ντιούδη και Γιώργο Παπαβασιλείου που υπήρξαν καθηµερινά αρωγοί και συµπαραστάτες σε όλη αυτή την πορεία. Τέλος, ευχαριστούµε τις οικογένειές µας για την αγάπη και την υποστήριξή τους σε όλη τη διάρκεια της φοιτητικής µας διαδροµής. Αθανάσιος Μπούρας ηµήτρης Παναγιώτου Ιούλιος

6 Πίνακας Περιεχοµένων ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ... 3 ABSTRACT... 4 KEYWORDS... 4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΙΝΑΚΩΝ...13 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΒΑΣΕΙΣ ΓΝΩΣΗΣ Εισαγωγή Οντολογίες Τι είναι Οντολογία Ορισµός της οντολογίας Σχεδιασµός Οντολογιών Αντικειµενοστραφής σχεδιασµός Κατηγορίες Οντολογιών Χαρακτηριστικά της οντολογίας Περιοχές εφαρµογής οντολογιών: ιαχείριση Γνώσης και Ηλεκτρονικό Εµπόριο Περιοχή εφαρµογής: ιαχείριση Γνώσης

7 Περιοχή εφαρµογής: Ηλεκτρονικό Εµπόριο Γλώσσες αναπαράστασης οντολογιών OIL (Ontology Inference Layer) LOOM KIF (Knowledge Interchange Format) Μεθοδολογίες ανάπτυξης οντολογιών SEAL (SEmantic PortAL) IDEF5 (ICAM [Integrated Computer-Aided Manufacturing] DEFinition) TOVE (Toronto Virtual Enterprise) BPD/D (Business Process and Data Driven) Ontological Engineering Methodology METHONTOLOGY CEO (Core Enterprise Ontology) SENSUS DECOR Methodology Βάσεις γνώσης και µέθοδοι αναπαράστασης γνώσης Τι είναι οι βάσεις γνώσης Μέθοδοι αναπαράστασης γνώσης Logic-Based Rule-Based Semantic Nets Case-based (CBR) Λογική βασισµένη στις περιπτώσεις (CBR) και ιαχείριση Γνώσης βασισµένη στις οντολογίες (Ontology-based) ιαχείριση Γνώσης βασισµένη στις Οντολογίες Η βασισµένη στις περιπτώσεις λογική (CBR) στη ιαχείριση Γνώσης Σχέσεις CBR Ontology Based KM Αναφορές ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή

8 3.2 Τι είναι µεταδεδοµένα Πρότυπα µεταδεδοµένων για διαχείριση περιεχοµένου και πηγών Dublin Core (DC) Learning Object Metadata (LOM) Content Standard for Digital Geospatial Metadata (DGM) Visual Resources Association Core Categories (VRA) Government Information Locator Service (GILS) Σύγκριση των συνόλων στοιχείων των προτύπων µεταδεδοµένων και εξαγώµενα συµπεράσµατα Αναφορές ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ Εισαγωγή Γνωστικά αντικείµενα και αναπαράσταση Περιεχόµενο της Information Ontology Πρακτική εφαρµογή και σκοπός της Information Ontology στην αναπαράσταση και αναζήτηση γνώσης Γενική δοµή της Information Ontology Λεπτοµερής περιγραφή των συνιστωσών του Information Object Συνιστώσα περιεχοµένου (content) Συνιστώσα συνθηκών χρήσης (context) Συνιστώσα κοινότητας (community) Συνιστώσα γνωστικής περιοχής (domain) Συνιστώσα ιστορικού (history) Συνιστώσα αξιολόγησης (evaluation) Συνιστώσα µεθόδου (application / method) Συνιστώσα µετάβασης (transaction) Συνιστώσα εµπορικών συναλλαγών (business) Συνιστώσα νοµικών θεµάτων (legal) Γενικά ζητήµατα Αναπαράσταση συµβολαίων

9 Συνιστώσα ασφάλειας (security) Αναφορές Βιβλιογραφία ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Εισαγωγή Εργαλεία ανάπτυξης οντολογιών Κύκλος ζωής οντολογιών και υποστήριξη µέσω εργαλείων Εργαλεία οντολογιών Συµπεράσµατα Τεχνική και λειτουργική αρχιτεκτονική του εργαλείου Orenge Εισαγωγή Πως δουλεύει το Orenge Οι αρχές του Orenge Τα συστατικά µέρη του Orenge (Orenge Components) Επισκόπηση των Components Τα Components του Orenge Επιπρόσθετα εργαλεία του Orenge Το περιβάλλον ανάπτυξης orenge:creator orenge:modelmanager orenge:datamanager orenge:pipemanager Indexer Βιβλιογραφία ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΒΕΑ Εισαγωγή Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο της Αθήνας (ΕΒΕΑ) Η γνώση µέσα στο ΕΒΕΑ Πιθανά προϊόντα γνώσης και επιλογή περιοχής ενδιαφέροντος

10 6.5 Επιχειρηµατικό µοντέλο και ρόλοι στο ΕΒΕΑ On-line επιχειρηµατικό µοντέλο Οι ρόλοι στην επιχειρηµατική κοινότητα του ΕΒΕΑ ιαδικασία συναλλαγής γνώσης ιάγραµµα αλληλεπιδράσεων ιάγραµµα υπηρεσιών Υπηρεσία Βιβλιοθήκης (Library Service) Υπηρεσία Ειδικού (Expert Service) Υπηρεσία Κοινότητας (Community Service) Υλοποίηση του µοντέλου συναλλαγών γνώσης του ΕΒΕΑ Οι λειτουργικές δυνατότητες που αναπτύχθηκαν µέχρι σήµερα Η Οντολογία Πληροφοριών (Information Ontology) του ΕΒΕΑ Case specific επεκτάσεις της οντολογίας πληροφοριών Η Οντολογία Γνωστικής Περιοχής (Domain Ontology) του ΕΒΕΑ Χαρτογράφηση ανάλυσης και παραδείγµατα εγγράφων που βρίσκονται στο ευρετήριο του συστήµατος Μελλοντική ανάπτυξη των λειτουργικών δυνατοτήτων Σενάρια επιχειρηµατικής χρησιµοποίησης του µοντέλου (Use Case Scenarios) Τρόπος χρησιµοποίησης της εφαρµογής Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Βιβλιογραφία ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ PLEY Εισαγωγή Planet Ernst & Young (PLEY) Η γνώση µέσα στην PLEY

11 7.3.1 Η διαδικασία ιαχείρισης Γνώσης στην PLEY Οι ρόλοι στη διαδικασία ιαχείρισης Γνώσης Προσδιορισµός διαδικασιών που παράγουν γνώση Επιχειρηµατικό µοντέλο και ρόλοι στην PLEY Επιλογή περιοχής ενδιαφέροντος Ρόλοι επιχειρηµατικής κοινότητας της PLEY ιαδικασία συναλλαγής γνώσης ιάγραµµα Αλληλεπιδράσεων ιάγραµµα Υπηρεσιών / ιαδικασίας Υλοποίηση του µοντέλου συναλλαγών γνώσης της PLEY Οι λειτουργικές δυνατότητες που αναπτύχθηκαν µέχρι σήµερα Η Οντολογία Πληροφοριών (Information Ontology) της PLEY Case specific επεκτάσεις της οντολογίας πληροφοριών Η Οντολογία Γνωστικής Περιοχής (Domain Ontology) της PLEY Χαρτογράφηση ανάλυσης και παραδείγµατα εγγράφων που βρίσκονται στο ευρετήριο του συστήµατος Μελλοντική ανάπτυξη των λειτουργικών δυνατοτήτων Σενάρια επιχειρηµατικής χρησιµοποίησης του µοντέλου (Use Case Scenarios) Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Βιβλιογραφία ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Εισαγωγή Ενοποίηση των οντολογιών πληροφοριών Μελλοντικές Προκλήσεις Σηµασιολογικός Ιστός (Semantic Web) Ηλεκτρονικές αγορές και αγορές γνώσης

12 8.3.3 Τεχνικά ερευνητικά ζητήµατα Συµπεράσµατα Αναφορές ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α - Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ EBEA ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β - Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ PLEY ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ

13 Πίνακας Πινάκων Αριθµός Περιγραφή Πίνακα Σελ. Πίνακας 3.1 ιάφοροι τύποι µεταδεδοµένων και οι κατηγορίες τους 59 Πίνακας 3.2 Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα των µεταδεδοµένων 60 Πίνακας 3.3 Dublin Core Metadata Element Set 64 Πίνακας 3.4 Dublin Core Categories 65 Πίνακας 3.5 LOM v1.0 Base Schema (General, Lifecycle, Meta Metadata) 67 Πίνακας 3.6 LOM v1.0 Base Schema (Technical, Educational, Rights) 67 Πίνακας 3.7 LOM v1.0 Base Schema (Relation, Annotation, Classification) 68 Πίνακας 3.8 DGM Compound Elements (Identification, Metadata Reference, Contact) 71 Πίνακας 3.9 DGM Compound Elements (Spatial Reference, Entity and Attribute, Spatial Data Organization) 72 Πίνακας 3.10 DGM Compound Elements (Data Quality, Distribution, Time Period) 73 Πίνακας 3.11 VRA Core Categories version Πίνακας 3.12 GILS Core Element 77 Πίνακας 3.13 DC LOM elements mapping 79 Πίνακας 3.14 DC GILS elements mapping 80 Πίνακας 3.15 DC VRA elements mapping 80 Πίνακας 3.16 DC DGM elements mapping 81 Πίνακας 3.17 Βαθµός επικάλυψης των DC Core Elements 82 Πίνακας 5.1 Εργαλεία οντολογιών που χρησιµοποιούνται στο στάδιο ανάπτυξης 123 Πίνακας 5.2 Εµβέλεια τιµών ατοµικών τύπων καθορισµένων από το χρήστη 141 Πίνακας 6.1 Η οντολογία πληροφοριών του ΕΒΕΑ 173 Πίνακας 6.2 Τύποι περιεχοµένου για την περίπτωση του ΕΒΕΑ 175 Πίνακας 6.3 Η οντολογία γνωστικής περιοχής του ΕΒΕΑ 176 Πίνακας 7.1 Η οντολογία πληροφοριών της PLEY 205 Πίνακας 7.2 Τύποι περιεχοµένου για την περίπτωση της PLEY 207 Πίνακας 7.3 Η οντολογία γνωστικής περιοχής της PLEY 209 Πίνακας A.1 Οι έννοιες του ΕΒΕΑ στην οντολογία της γνωστικής περιοχής 229 Πίνακας A.2 Οι ταξονοµίες του ΕΒΕΑ στην οντολογία της γνωστικής περιοχής 234 Πίνακας Β.1 Οι έννοιες της PLEY στην οντολογία της γνωστικής περιοχής 240 Πίνακας Β.2 Οι ταξονοµίες της PLEY στην οντολογία της γνωστικής περιοχής 264 Πίνακας Γ.1 Περιγραφή των όρων της ορολογίας της διπλωµατικής

14 Πίνακας Σχηµάτων Αριθµός Περιγραφή Σχήµατος Σελ. Σχήµα 2.1 Παράδειγµα δοµής και λεξικού οντολογίας 25 Σχήµα 2.2 Σύµβολο, Έννοια, Αντικείµενο 35 Σχήµα 2.3 Τα τρία επίπεδα του µοντέλου γνώσης 39 Σχήµα 2.4 Η στρατηγική συγχώνευσης της SENSUS 40 Σχήµα 2.5 Ο κύκλος CBR 47 Σχήµα 2.6 Οντολογίες CBR 53 Σχήµα 3.1 Γραφική αναπαράσταση του προτύπου µεταδεδοµένων DGM 70 Σχήµα 4.1 Knowledge Objects, Information Objects, και Οντολογίες 87 Σχήµα 4.2 Οι συνιστώσες της Information Ontology 92 Σχήµα 4.3 Συγκεκριµένες οντολογίες ορίζουν τη δοµή των Information Objects 95 Σχήµα 4.4 Τα µερικά αντικείµενα περιγραφής δίνουν δοµή στο Information Object 96 Σχήµα 4.5 Case specific αντικείµενα περιγραφής 96 Σχήµα 4.6 Top level δοµή της περιγραφής περιεχοµένου 98 Σχήµα 4.7 Η top level δοµή της διάστασης των συνθηκών χρήσης 101 Σχήµα 4.8 Προσέγγιση ιστορικού 105 Σχήµα 4.9 οµές δεδοµένων στη συνιστώσα αξιολόγησης 108 Σχήµα 4.10 Τεχνικές απαιτήσεις 109 Σχήµα 4.11 Περιγραφή της συνιστώσας εµπορικών συναλλαγών των Information Objects 111 Σχήµα 4.12 Έννοιες που αφορούν τα νοµικά ζητήµατα των εµπορικών συναλλαγών γνώσης 113 Σχήµα 4.13 Αναπαράσταση συµβολαίου 114 Σχήµα 5.1 Τεχνική αρχιτεκτονική του συστήµατος 119 Σχήµα 5.2 Κύκλος ζωής οντολογιών 120 Σχήµα 5.3 οµή του Orenge Framework 127 Σχήµα 5.4 Η συνεργασία των διαφόρων Components του Orenge 130 Σχήµα 5.5 Ο ModelManager 140 Σχήµα 5.6 Παράδειγµα ταξονοµίας 143 Σχήµα 5.7 Οµοιότητα πίνακα 145 Σχήµα 5.8 Οµοιότητα ταξονοµίας 145 Σχήµα 5.9 Παράδειγµα χαρτογράφησης ανάλυσης 147 Σχήµα 5.10 Ο DataManager 149 Σχήµα 5.11 Ο σχεδιαστής σωληνώσεων 150 Σχήµα 5.12 Ο επεξεργαστής του Indexer 151 Σχήµα 6.1 Το σήµα κατατεθέν του ΕΒΕΑ 153 Σχήµα 6.2 ιαδικασία συναλλαγής γνώσης 154 Σχήµα 6.3 Επιχειρηµατική κοινότητα του ΕΒΕΑ 161 Σχήµα 6.4 ιάγραµµα ροής αλληλεπιδράσεων 164 Σχήµα 6.5 ιάγραµµα υπηρεσιών 165 Σχήµα 6.6 Οι φάσεις της Υπηρεσίας Βιβλιοθήκης

15 Αριθµός Περιγραφή Σχήµατος Σελ. Σχήµα 6.7 ιάγραµµα φάσεων της Υπηρεσίας Ειδικού 170 Σχήµα 6.8 ιάγραµµα φάσεων Υπηρεσίας Κοινότητας 171 Σχήµα 6.9 Συγκεκριµένοι τύποι περιεχοµένου για την περίπτωση του ΕΒΕΑ 176 Σχήµα 6.10 Χαρτογράφηση ανάλυσης για την περίπτωση του ΕΒΕΑ 177 Σχήµα 6.11 Παράδειγµα εγγράφου που βρίσκεται στο ευρετήριο του συστήµατος 177 Σχήµα 6.12 Παράδειγµα εγγράφου που βρίσκεται στο ευρετήριο του συστήµατος 178 Σχήµα 6.13 ιαπροσωπεία του χρήστη στην περίπτωση του ΕΒΕΑ 179 Σχήµα 6.14 Υποβολή ερώτησης του σεναρίου Σχήµα 6.15 Επιστροφή αποτελεσµάτων του σεναρίου Σχήµα 6.16 Ανακτηµένο έγγραφο του σεναρίου Σχήµα 6.17 Επιστροφή αποτελεσµάτων του σεναρίου Σχήµα 6.18 Ανακτηµένο έγγραφο του σεναρίου Σχήµα 6.19 Επιστροφή αποτελεσµάτων του σεναρίου Σχήµα 6.20 Ανακτηµένο έγγραφο του σεναρίου Σχήµα 6.21 Επιστροφή αποτελεσµάτων του σεναρίου Σχήµα 6.22 Ανακτηµένο έγγραφο του σεναρίου Σχήµα 7.1 Το σήµα κατατεθέν της PLEY 189 Σχήµα 7.2 Οι υπηρεσίες παροχής συµβουλών της PLEY 192 Σχήµα 7.3 Αλληλοσυσχέτιση των Υπηρεσιών Consulting µε τις περιοχές Αγορών Βιοµηχανίας 193 Σχήµα 7.4 Η διαδικασία ιαχείρισης Γνώσης στην PLEY 195 Σχήµα 7.5 Οι ρόλοι της ιαχείρισης Γνώσης στην PLEY 196 Σχήµα 7.6 Μοντέλο εµπορικών συναλλαγών γνώσης της PLEY 198 Σχήµα 7.7 Βήµατα αλληλεπίδρασης πελάτη συµβούλου 199 Σχήµα 7.8 Σενάριο διαχωρισµού της ιαδικασίας Consulting 200 Σχήµα 7.9 ιάγραµµα αλληλεπιδράσεων του Σχεδιασµού Επιλογών της Consulting Process 203 Σχήµα 7.10 ιάγραµµα υπηρεσιών / διαδικασίας 204 Σχήµα 7.11 PLEY specific activity description 208 Σχήµα 7.12 Χαρτογράφηση ανάλυσης για την περίπτωση της PLEY 210 Σχήµα 7.13 Παράδειγµα εγγράφου που βρίσκεται στο ευρετήριο του συστήµατος 210 Σχήµα 7.14 Παράδειγµα εγγράφου που βρίσκεται στο ευρετήριο του συστήµατος 211 Σχήµα 7.15 Επιστροφή αποτελεσµάτων του σεναρίου Σχήµα 7.16 Επιστροφή αποτελεσµάτων του σεναρίου Σχήµα 7.17 Επιστροφή αποτελεσµάτων του σεναρίου Σχήµα 7.18 Επιστροφή αποτελεσµάτων του σεναρίου Σχήµα 8.1 Συναθροιστικοί τύποι της οντολογίας πληροφοριών και αντιστοιχία τους σε επίπεδα (layers)

16 Κεφάλαιο 1 ΜΟΝΑ Α ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Σύστηµα αναπαράστασης και ανάκτησης γνωστικών αντικειµένων Εισαγωγή 16

17 1 Εισαγωγή Η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων οι οποίες δραστηριοποιούνται σε περιοχές µε υψηλό ρυθµό αλλαγής αγοράς εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από το πως διατηρούν και προσπελαύνουν τη γνώση τους (δηλ., εξαρτάται από την εταιρική µνήµη τους). Οι περισσότερες πληροφορίες στα σύγχρονα ηλεκτρονικά µέσα συγκεντρώνονται και παρουσιάζονται µε τη µορφή κειµένων και αρχείων ήχου και εικόνας και είναι µάλλον αδύναµα δοµηµένες. Το γεγονός αυτό ισχύει για το ιαδίκτυο και για τα µεγάλα εταιρικά δίκτυα (intranets) των επιχειρήσεων και των οργανισµών. Η εύρεση και η διατήρηση της γνώσης είναι ένα δύσκολο πρόβληµα µέσω αυτής της αδύναµα δοµηµένης αναπαράστασης. Ένας αυξηµένος αριθµός επιχειρήσεων αντιλαµβάνεται ότι τα εταιρικά δίκτυα (intranets) της επιχείρησής τους αποτελούν πολύτιµες αποθήκες εταιρικών πληροφοριών. Εντούτοις, οι άπειρες, µη κατανοητές και αδόµητες πληροφορίες δεν λύνουν από µόνες τους τα επιχειρησιακά προβλήµατα, δεν παράγουν αξία και δεν ενισχύουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα της εταιρείας. Οι πληροφορίες είναι άχρηστες εάν δεν είναι κατανοητός ο τρόπος αποτελεσµατικής εφαρµογής τους. Αλλά µε το πλήθος των διαθέσιµων πληροφοριών να αυξάνει γρήγορα, η µετατροπή των πληροφοριών σε χρήσιµη γνώση αποτελεί σηµαντικό πρόβληµα. Η ιαχείριση Γνώσης ασχολείται µε την απόκτηση, τη διατήρηση και την προσπέλαση της γνώσης σε έναν οργανισµό. Στοχεύει να εκµεταλλευτεί τη πνευµατική ιδιοκτησία και πόρους του οργανισµού προκειµένου να αυξήσει την παραγωγικότητα, να προσθέσει νέα αξία και να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα. Εξαιτίας της παγκοσµιοποίησης και της επιρροής του ιαδικτύου, πολλοί οργανισµοί και επιχειρήσεις είναι όλο και περισσότερο γεωγραφικά διασκορπισµένες και οργανωµένες γύρω από εικονικές συνεργασίες. Τέτοιοι οργανισµοί χρειάζονται τη διαχείριση γνώσης και τα συστήµατα οργάνωσης της εταιρικής µνήµης τα οποία ενθαρρύνουν τους χρήστες να κατανοήσουν το µεταβαλλόµενο για τον κάθε ένα περιβάλλον εφαρµογής της γνώση και να προωθήσουν τη συνεργασία συγκεντρώνοντας, αναπαριστώντας και ερµηνεύοντας τις πηγές γνώσης (γνωστικά αντικείµενα) του οργανισµού. Ο µεγάλος αριθµός on line εγγράφων έδωσε την ευκαιρία σε πολλά συστήµατα διαχείρισης εγγράφων να µπουν στη αγορά. Ωστόσο, αυτά τα συστήµατα έχουν σηµαντικές αδυναµίες: αναζήτηση πληροφοριών: Η υπάρχουσα βασισµένη στις λέξεις κλειδιά αναζήτηση ανακτά άσχετα γνωστικά αντικείµενα που χρησιµοποιούν µια ορισµένη λέξη σε ένα διαφορετικό 17

18 πλαίσιο χρήσης και εφαρµογής ή είναι δυνατόν να µην ανακτήσει γνωστικά αντικείµενα όπου χρησιµοποιούνται διαφορετικές λέξεις για το επιθυµητό περιεχόµενο. εξαγωγή πληροφοριών: Ανθρώπινη αναζήτηση σε ένα µεγάλο σύνολο πληροφοριών και ανάγνωσή τους απαιτούνται για την εξαγωγή των σχετικών πληροφοριών από τις πηγές πληροφοριών, δεδοµένου ότι οι αυτόµατοι πράκτορες (agents) στερούνται της κοινής αίσθησης που απαιτείται ώστε να εξάγουν σχετικές πληροφορίες από τις αναπαραστάσεις κειµένου και αποτυγχάνουν να ενσωµατώσουν τις πληροφορίες που απορρέουν από άλλες πηγές. η διατήρηση των αδύναµα δοµηµένων πηγών κειµένων είναι µια δύσκολη και χρονοβόρα εργασία όταν οι πηγές αυτές γίνονται µεγάλες. Η διατήρηση τέτοιων συλλογών κειµένων συνεπών, σωστών και ενηµερωµένων απαιτεί µια µεθοδική αναπαράσταση της σηµασιολογίας / εννοιολογίας και των περιορισµών που βοηθούν στην ανίχνευση ανωµαλιών. Σήµερα, η ανάπτυξη οντολογιών και οι νέοι µέθοδοι αναπαράστασης περιεχοµένου πηγών πληροφοριών και γνωστικών αντικειµένων (εννοιολογικός σχολιασµός) υποστηρίζουν εύκολα και αποτελεσµατικά νέες δυνατότητες: ευφυή αναζήτηση αντί του ταιριάσµατος λέξης κλειδιού. απάντηση στην τιθέµενη ερώτηση αντί για απλή ανάκτηση πληροφοριών. ανταλλαγή γνωστικών αντικειµένων µέσω διαφορετικών οργανισµών και δικτύων µε εννοιολογική µετάφραση Σκοπός αυτής της διπλωµατικής εργασίας είναι, εποµένως, η ανάπτυξη ενός συστήµατος που θα υποστηρίζει την αναπαράσταση και την ανάκτηση γνωστικών αντικειµένων σε εταιρικά δίκτυα ώστε να προωθηθεί η συγκέντρωση, η εννοιολογική αναπαράσταση και η επαναχρησιµοποίηση της υπάρχουσας γνώσης σε εταιρείες και οργανισµούς. Προκειµένου να επιτευχθεί αποτελεσµατική αναπαράσταση των αντικειµένων γνώσης, αναπτύσσουµε µια µέθοδο αναπαράστασης του περιεχοµένου των γνωστικών αντικειµένων µέσω των Οντολογιών Πληροφοριών την οποία τελικά χρησιµοποιούµε στο σύστηµά µας. Το τελικό τεχνικό προϊόν της διπλωµατικής µας εργασίας αποτελείται από την εφαρµογή του συστήµατος στο Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο της Αθήνας και στην Planet Ernst & Young. Και στις δύο περιπτώσεις το σύστηµα αποσκοπεί στην διανοµή και επαναχρησιµοποιήσει της γνώσης διαµέσου των εταιρικών δικτύων των επιχειρήσεων και των οργανισµών. 18

19 Σύνοψη Εργασίας Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται συνοπτικά η ανάγκη που οδήγησε σε αυτήν την διπλωµατική εργασία και η κεντρική της ιδέα. Στο τέλος του κεφαλαίου αυτού υπάρχει η σύνοψη της διπλωµατικής εργασίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι βασικές έννοιες οι οποίες θα µας απασχολήσουν σε επόµενα κεφάλαια. Πιο συγκεκριµένα, θα αναφερθούµε αναλυτικά στις οντολογίες, στις τεχνικές αναπαράστασης και ανάκτησης γνώσης σε συστήµατα βάσεων γνώσης και πως τα προηγούµενα υποστηρίζουν τη ιαχείριση Γνώσης. Στο τρίτο κεφάλαιο πραγµατοποιείται µια επισκόπηση των υπαρχόντων προτύπων µεταδεδοµένων που χρησιµοποιούνται στην αναπαράσταση και διαχείριση περιεχοµένου των αντικειµένων γνώσης. Τα πρότυπα τα οποία παρουσιάζονται είναι το Dublin Core (DC), το IEEE Learning Objects Metadata (LOM), το Government Information Library Service (GILS), το Virtual Resources Association (VRA) και το Digital Geospatial Metadata (DGM). Στο τέλος του κεφαλαίου πραγµατοποιείται µια αντιστοίχηση των στοιχείων µεταδεδοµένων των προτύπων µε τα µεταδεδοµένα του Dublin Core και παρουσιάζεται ο βαθµός επικάλυψης των προτύπων µεταδεδοµένων. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται αναλυτικά µια νέα προσέγγιση στην αναπαράσταση γνωστικών αντικειµένων µε χρήση Οντολογιών Πληροφοριών. Εποµένως, το τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζει αρχικά τα γνωστικά αντικείµενα, τις Οντολογίες Πληροφοριών και πως τα τελευταία συµβάλλουν στην αναπαράσταση και ανάκτηση γνωστικών αντικειµένων, ενώ αργότερα αναλύει διεξοδικά τις συνιστώσες της Οντολογίας Πληροφοριών της νέας προσέγγισης. Στο πέµπτο κεφάλαιο αναλύεται η τεχνική αρχιτεκτονική του συστήµατος που αναπτύχθηκε τελικά, παρουσιάζονται εργαλεία ανάπτυξης οντολογιών (µεταξύ των οποίων το Orenge, το Freedom Enterprise Semantic Platform, το OntoBroker, το Semantic Miner και το OntoOffice) και προτείνεται το εργαλείο Orenge ως το πιο κατάλληλο για το σύστηµά µας. Ακολουθεί η περιγραφή της τεχνικής και λειτουργικής αρχιτεκτονική του εργαλείου Orenge. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η ανάπτυξη του συστήµατος στην περίπτωση του Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου της Αθήνας (ΕΒΕΑ). Παρουσιάζεται το ίδιο το 19

20 ΕΒΕΑ, η διαχείριση γνώσης µέσα στον οργανισµό και πως ακριβώς λειτουργεί το σύστηµά µας στην περίπτωσή του. Στο έβδοµο κεφάλαιο περιγράφεται η ανάπτυξη του συστήµατος στην περίπτωση της Planet Ernst & Young (PLEY). Παρουσιάζεται η ίδια η PLEY, η διαχείριση γνώσης µέσα στην εταιρεία και πως ακριβώς λειτουργεί το σύστηµά µας στην περίπτωσή της. Στο όγδοο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι µελλοντικές βελτιώσεις της τεχνικής αρχιτεκτονικής του συστήµατός µας, οι νέες προκλήσεις και τα συµπεράσµατα που προέκυψαν από την εκπόνηση αυτής της διπλωµατικής εργασίας. Τέλος, στα παραρτήµατα παρουσιάζονται τα µοντέλα οντολογιών που αναπτύχθηκαν για το ΕΒΕΑ (παράρτηµα Α) και την PLEY (παράρτηµα Β) και το λεξικό της χρησιµοποιούµενης ορολογίας (παράρτηµα Γ). 20

21 Κεφάλαιο 2 ΜΟΝΑ Α ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Σύστηµα αναπαράστασης και ανάκτησης γνωστικών αντικειµένων Οντολογίες και Βάσεις Γνώσης 21

22 2 Οντολογίες και Βάσεις Γνώσης 2.1 Εισαγωγή Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται µέρος των βασικών εννοιών και της ορολογίας που χρησιµοποιείται σε επόµενα κεφάλαια και προσδιορίζονται οι κατευθυντήριες και οι συνιστώσες της εργασίας, Η πρώτη από τις τρεις ενότητες του κεφαλαίου αφορά τις οντολογίες (παράγραφος 2.2). Στην ενότητα αυτή προσδιορίζεται µε διάφορους ορισµούς (ακόµα και µε µαθηµατικό τρόπο) ο όρος οντολογία και αναλύονται οι κατηγορίες, τα χαρακτηριστικά και τα δοµικά στοιχεία των οντολογιών (παράγραφος 2.2.1). Οι οντολογίες δηµιουργούνται, αναπτύσσονται και εφαρµόζονται κυρίως σε δύο περιοχές (παράγραφος 2.2.3): τη ιαχείριση Γνώσης και το Ηλεκτρονικό Εµπόριο. Η ενότητα αυτή κλείνει µε µια επισκόπηση των γλωσσών αναπαράστασης οντολογιών (παράγραφος 2.2.4) και µια επισκόπηση στις µεθοδολογίες ανάπτυξης οντολογιών (παράγραφος 2.2.5). Η άλλη µεγάλη ενότητα του κεφαλαίου αφορά τις βάσεις γνώσης (παράγραφος 2.4.1) και των διάφορων µεθόδων αναπαράστασης γνώσης σε αυτές. Στην παράγραφο πραγµατοποιείται µια επισκόπηση των knowledge representation formalism, στα οποία περιλαµβάνονται οι µέθοδοι: case based, logic based, semantic nets, κ.λπ... Τέλος στην ενότητα 2.4, περιγράφονται τα συστήµατα ιαχείρισης Γνώσης που χρησιµοποιούν οντολογίες (logic based) και αυτά που στηρίζονται στο CBR (case based). Σε επόµενο στάδιο, παρουσιάζονται συνοπτικά οι οµοιότητες και οι διαφορές των δύο προσεγγίσεων και το κεφάλαιο καταλήγει σε µια προσέγγιση ενός πιθανού συνδυασµού των δύο µεθόδων. 2.2 Οντολογίες Τι είναι Οντολογία Ο πιο διαδεδοµένος ορισµός της οντολογίας είναι αυτός του Gruber, [Gruber 93]: Οντολογία είναι ένας τυπικός, σαφής προσδιορισµός µιας κοινής αντίληψης (An ontology is a formal, explicit, specification of a formal conceptualization). Ως «αντίληψη» αναφέρεται ένα 22

23 αφηρηµένο µοντέλο των φαινοµένων του κόσµου που περιλαµβάνει τους σχετικούς όρους µε αυτά τα φαινόµενα. Ο όρος «σαφής» σηµαίνει ότι ο τύπος των εννοιών που χρησιµοποιούνται, και των περιορισµών στη χρήση τους είναι σαφώς ορισµένοι, και ο όρος «τυπικός» αναφέρεται στο γεγονός ότι η οντολογία πρέπει να είναι αναγνώσιµη από µηχανές. Τέλος ο όρος «κοινής» αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η οντολογία πρέπει να συλλαµβάνει κοινά αποδεκτή γνώση από την κοινωνία. Η οντολογία σαν όρος είναι δανεισµένος από την φιλοσοφία, όπου οντολογία, είναι µια συστηµατική εξήγηση της οντότητας (existence). Για την Τεχνητή Νοηµοσύνη, ότι υπάρχει µπορεί να αναπαρασταθεί. Η γνώση για µια περιοχή µπορεί να αναπαρασταθεί από ένα σύνολο τυπικών δηλώσεων, τότε το σύνολο αντικειµένων που µπορούν να αναπαρασταθούν κατασκευάζουν το λεξικό του διαλόγου. Αυτό το σύνολο αντικειµένων και οι σχέσεις µεταξύ τους αντικατοπτρίζονται στο αντιπροσωπευτικό λεξικό το οποίο χρησιµοποιείται για να αναπαραστήσει τη γνώση. Αυτό γίνεται και στο χώρο της πληροφορικής, όπου οντολογία είναι ο κώδικας ο οποίος ορίζει σύνολα αναπαριστώµενων όρων. Τα ονόµατα των αντικειµένων από το λεξικό του διαλόγου συνδέονται µε λέξεις που περιγράφουν τις έννοιες που έχουν αυτά για τους ανθρώπους (καθώς οριζόµενα αξιώµατα περιορίζουν την ερµηνεία τους µέσα στο συγκεκριµένο πεδίο γνώσης). Τυπικά η οντολογία είναι µία δήλωση µιας λογικής θεωρίας. Υπάρχουν και άλλοι ορισµοί για τον όρο οντολογία. Οντολογία είναι 1. η τεκµηρίωση (documentation) µιας ορολογίας που χρησιµοποιείται σε κάποια περιοχή γνώσης. Περιλαµβάνει τους κανόνες που επιτρέπουν το συνδυασµό και τη χρήση της ορολογίας για την δηµιουργία δηλώσεων (statements) ή την δηµιουργία συµπερασµάτων που προκύπτουν από τις δηλώσεις σχετικά µε την περιοχή γνώσης. Οι δηλώσεις αυτές περιορίζουν τις πιθανές ερµηνείες των ορισµένων όρων. 2. ένας κατάλογος όρων που ορίζονται σε µια µορφή που είναι «αναγνώσιµη» από ανθρώπους και µηχανές 3. ένας κατάλογος από είδη εννοιών-αντικείµενων που χαρακτηρίζουν µια περιοχή γνώσης, τις ιδιότητες τους, τις µεταξύ τους σχέσεις και τους περιορισµούς πάνω και µεταξύ των σχέσεων τους. 4. µια τυπική αναπαράσταση της γνώσης. Βασίζεται σε µια κοινή αντίληψη: αντικείµενα, έννοιες, και άλλες οντότητες που ανήκουν σε µια περιοχή γνώσης και οι σχέσεις µεταξύ τους. Η κοινή αντίληψη είναι µία αφηρηµένη αλλά και απλοποιηµένη άποψη του κόσµου που χρειαζόµαστε να αναπαραστήσουµε [GN 87). 23

ΜΑΘΗΜΑ 6. Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων. Το RDF Το Warwick Framework. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

ΜΑΘΗΜΑ 6. Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων. Το RDF Το Warwick Framework. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας ΜΑΘΗΜΑ 6 195 Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων Το RDF Το Warwick Framework 196 1 Resource Data Framework RDF Τα πολλαπλά και πολλαπλής προέλευσης σχήµατα παραγωγής δηµιουργούν την ανάγκη δηµιουργίας

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό

Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό Αλέξανδρος Βαλαράκος (alexv@iit.demokritos.gr) (alexv@aegean.gr) Υποψήφιος ιδάκτορας Τµήµα Μηχανικών Υπολογιστικών και Πληροφοριακών Συστηµάτων.

Διαβάστε περισσότερα

Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών

Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών Λίνα Μπουντούρη - Μανόλης Γεργατσούλης Ιόνιο Πανεπιστήμιο 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Διαδίκτυο και Επίπεδα ετερογένειας δεδομένων

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία

Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία Σοφία Ζαπουνίδου, Αρχειονόμος Βιβλιοθηκονόμος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Κεντρική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ. Ανάπτυξη Πληροφοριακών Συστηµάτων Επισκόπηση Π.Σ. & τεχνικές για Ανάλυση και Ανάπτυξη. πληροφοριακών συστηµάτων

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ. Ανάπτυξη Πληροφοριακών Συστηµάτων Επισκόπηση Π.Σ. & τεχνικές για Ανάλυση και Ανάπτυξη. πληροφοριακών συστηµάτων Ανάπτυξη Πληροφοριακών Συστηµάτων Επισκόπηση Π.Σ. & τεχνικές για Ανάλυση και Ανάπτυξη πληροφοριακών συστηµάτων οµή παρουσίασης Τεχνολογική-Ιστορική Επισκόπηση Φάσεις Ανάπτυξης Πληροφοριακού Συστήµατος

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής. Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση

Κεφάλαιο 8. Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής. Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Κεφάλαιο 8 Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Αναπαράσταση Γνώσης Σύνολο συντακτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι

ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων Τα Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων (Σ.Υ.Α. - Decision Support Systems, D.S.S.) ορίζονται ως συστήματα

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασµός βασισµένος σε συνιστώσες

Σχεδιασµός βασισµένος σε συνιστώσες Σχεδιασµός βασισµένος σε συνιστώσες 1 Ενδεικτικά περιεχόµενα του κεφαλαίου Ποια είναι τα "άτοµα", από τα οποία κατασκευάζονται οι υπηρεσίες; Πώς οργανώνουµε τις συνιστώσες σε ένα αρµονικό σύνολο; Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή Το λογισμικό της εννοιολογικής χαρτογράυησης Inspiration Η τεχνική της εννοιολογικής χαρτογράφησης αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Joseph D. Novak, στο πανεπιστήμιο του Cornell. Βασίστηκε στις θεωρίες του

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόµενα. Πληροφοριακά Συστήµατα: Κατηγορίες και Κύκλος Ζωής. Π.Σ. ιαχείρισης Πράξεων. Π.Σ. ιοίκησης. Κατηγορίες Π.Σ. Ο κύκλος ζωής Π.Σ.

Περιεχόµενα. Πληροφοριακά Συστήµατα: Κατηγορίες και Κύκλος Ζωής. Π.Σ. ιαχείρισης Πράξεων. Π.Σ. ιοίκησης. Κατηγορίες Π.Σ. Ο κύκλος ζωής Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήµατα: Κατηγορίες και Κύκλος Ζωής Περιεχόµενα Κατηγορίες Π.Σ. ιαχείρισης Πράξεων ιοίκησης Υποστήριξης Αποφάσεων Έµπειρα Συστήµατα Ατόµων και Οµάδων Ο κύκλος ζωής Π.Σ. Ορισµός Φάσεις Χρήστες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Εισαγωγή. Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Εισαγωγή. Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Εισαγωγή Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2013 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

Μεταδεδομένα στο Ψηφιακό περιβάλλον

Μεταδεδομένα στο Ψηφιακό περιβάλλον Μεταδεδομένα στο Ψηφιακό περιβάλλον Μονάδα Αριστείας Ανοικτού Λογισμικού - Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ψηφιακό Τεκμήριο Οτιδήποτε υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή και μπορεί να προσπελαστεί μέσω υπολογιστή Μεταδεδομένα

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Απαιτήσεων Απαιτήσεις Λογισµικού

Ανάλυση Απαιτήσεων Απαιτήσεις Λογισµικού ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ Ανάλυση Απαιτήσεων Απαιτήσεις Λογισµικού Μάρα Νικολαϊδου Δραστηριότητες Διαδικασιών Παραγωγής Λογισµικού Καθορισµός απαιτήσεων και εξαγωγή προδιαγραφών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Μεθοδολογίες Ανάπτυξης Συστημάτων Πληροφορικής Απαντούν στα εξής ερωτήματα Ποιά βήματα θα ακολουθηθούν? Με ποιά σειρά? Ποιά τα παραδοτέα και πότε? Επομένως,

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγικό Σχεδιασµό Πληροφοριακών Συστηµάτων

Στρατηγικό Σχεδιασµό Πληροφοριακών Συστηµάτων Μέθοδοι και Τεχνικές για τον Στρατηγικό Σχεδιασµό Πληροφοριακών Συστηµάτων (SISP) Στρατηγική και Διοίκηση Πληροφοριακών Συστηµάτων Μάθηµα 2 No 1 Δοµή της Παρουσίασης l 1. Εισαγωγή l 2. Μεθοδολογία SISP

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη στη ιαχείριση Γνώσης

Υποστήριξη στη ιαχείριση Γνώσης Υποστήριξη στη ιαχείριση Γνώσης Νίκος Καρακαπιλίδης Industrial Management & Information Systems Lab MEAD, University of Patras, Greece nikos@mech.upatras.gr Βασικές έννοιες ιάρθρωση ενότητας Γνώση και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.)

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) 2.1 Κωνσταντίνος Ταραμπάνης Καθηγητής Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Γρ. 307 2310-891-578 kat@uom.gr ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο του μαθήματος

Περιεχόμενο του μαθήματος ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Απαιτήσεις Λογισμικού Περιπτώσεις χρήσης Δρ Βαγγελιώ Καβακλή Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εαρινό Εξάμηνο 2012-2013 1 Περιεχόμενο του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. 18 Μηχανική Μάθηση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. 18 Μηχανική Μάθηση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18 18 Μηχανική Μάθηση Ένα φυσικό ή τεχνητό σύστηµα επεξεργασίας πληροφορίας συµπεριλαµβανοµένων εκείνων µε δυνατότητες αντίληψης, µάθησης, συλλογισµού, λήψης απόφασης, επικοινωνίας και δράσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο. Η Ανάλυση και ο Σχεδιασµός στην Ενοποιηµένη ιαδικασία. ρ. Πάνος Φιτσιλής

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο. Η Ανάλυση και ο Σχεδιασµός στην Ενοποιηµένη ιαδικασία. ρ. Πάνος Φιτσιλής 1 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Η και ο στην Ενοποιηµένη ιαδικασία ρ. Πάνος Φιτσιλής Περιεχόµενα Γενικές αρχές ανάλυσης και σχεδιασµού Τα βήµατα της ανάλυσης και του σχεδιασµού Συµπεράσµατα 2 3 Η ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδηµα κά Μαθήµατα

Ανοικτά Ακαδηµα κά Μαθήµατα ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Ανοικτά Ακαδηµα κά Μαθήµατα Ανάλυση Σχεδίαση Υλοποίηση Αξιολόγηση Ανάλυση: Πληροφορίες σχετικά µε τις ανάγκες της εκπαίδευσης Σχεδίαση: Καθορισµός χαρακτηριστικών του εκπαιδευτικού λογισµικού

Διαβάστε περισσότερα

Managing Information. Lecturer: N. Kyritsis, MBA, Ph.D. Candidate Athens University of Economics and Business. e-mail: kyritsis@ist.edu.

Managing Information. Lecturer: N. Kyritsis, MBA, Ph.D. Candidate Athens University of Economics and Business. e-mail: kyritsis@ist.edu. Managing Information Lecturer: N. Kyritsis, MBA, Ph.D. Candidate Athens University of Economics and Business e-mail: kyritsis@ist.edu.gr Διαχείριση Γνώσης Knowledge Management Learning Objectives Ποιοί

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα Γνώσης. Θεωρητικό Κομμάτι Μαθήματος Ενότητα 2: Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής

Συστήματα Γνώσης. Θεωρητικό Κομμάτι Μαθήματος Ενότητα 2: Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θεωρητικό Κομμάτι Μαθήματος Ενότητα 2: Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής Νίκος Βασιλειάδης, Αναπλ. Καθηγητής Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Αρχειονοµίας-Βιβλιοθηκονοµίας Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών2007-2008 ιδάσκουσα: Κατερίνα Τοράκη (Οι διαλέξεις περιλαµβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους

Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους Επιμέλεια: Καρανικολάου Θεοδώρα Επιβλέπων καθηγητής: Δενδρινός Μάρκος Αθήνα, 2017 Σκοπός Στόχος της πτυχιακής

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηµα 6. Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

Μάθηµα 6. Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας Μάθηµα 6 122 Μεταδεδοµένα: : Η τυπολογία των σχηµάτων 123 Dublin Core: Τα στοιχεία δεδοµένων (1) Θέµα (Subject) Περιγραφή (Description) ηµιουργός (Creator( Creator) Τίτλος (Title) Εκδότης (Publisher( Publisher)

Διαβάστε περισσότερα

UML. Γενικά χαρακτηριστικά Στοιχεία µοντέλων Συσχετίσεις. Παραδείγματα

UML. Γενικά χαρακτηριστικά Στοιχεία µοντέλων Συσχετίσεις. Παραδείγματα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ UML UML Γενικά χαρακτηριστικά Στοιχεία µοντέλων Συσχετίσεις ιαγράµµατα Παραδείγματα Ορισμός του μοντέλου Αποτελεί µια αφηρηµένη περιγραφή ενός Φυσικού συστήµατος. Αποτελεί ένα σχέδιο για την

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισµικού

Θέµατα αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισµικού Θέµατα αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισµικού Όνοµα: Τάσος Αναστάσιος Επώνυµο: Μικρόπουλος Τίτλος: Αναπληρωτής Καθηγητής, Εργαστήριο Εφαρµογών Εικονικής Πραγµατικότητας στην Εκπαίδευση, Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογική χαρτογράφηση. Τ. Α. Μικρόπουλος

Εννοιολογική χαρτογράφηση. Τ. Α. Μικρόπουλος Εννοιολογική χαρτογράφηση Τ. Α. Μικρόπουλος Οργάνωση γνώσης Η οργάνωση και η αναπαράσταση της γνώσης αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την οικοδόμηση νέας γνώσης. Η οργάνωση των εννοιών που αναφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων

Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων Ενότητα #7: UML Χρήστος Δρόσος Τμήμα Μηχανικών Αυτοματισμού Τ.Ε. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων Μάθημα 9 Μεταδεδομένα Τζανέτος Πομόνης ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς Τι είναι τα Μεταδεδομένα; Ο όρος

Διαβάστε περισσότερα

MBR Ελάχιστο Περιβάλλον Ορθογώνιο (Minimum Bounding Rectangle) Το µικρότερο ορθογώνιο που περιβάλλει πλήρως το αντικείµενο 7 Παραδείγµατα MBR 8 6.

MBR Ελάχιστο Περιβάλλον Ορθογώνιο (Minimum Bounding Rectangle) Το µικρότερο ορθογώνιο που περιβάλλει πλήρως το αντικείµενο 7 Παραδείγµατα MBR 8 6. Πανεπιστήµιο Πειραιώς - Τµήµα Πληροφορικής Εξόρυξη Γνώσης από εδοµένα (Data Mining) Εξόρυξη Γνώσης από χωρικά δεδοµένα (κεφ. 8) Γιάννης Θεοδωρίδης Νίκος Πελέκης http://isl.cs.unipi.gr/db/courses/dwdm Περιεχόµενα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ. Μελέτη υλοποίησης στο Protégé-2000

Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ. Μελέτη υλοποίησης στο Protégé-2000 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Μελέτη υλοποίησης στο Protégé-2000 Μαρίνος Κάβουρας Αν. Καθηγητής ΕΜΠ ευκαλίων

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογική Ομοιογένεια

Εννοιολογική Ομοιογένεια Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης Εννοιολογική Ομοιογένεια Αξιοποίηση Ταξινομικών Συστημάτων Γεωργία Προκοπιάδου, Διονύσης

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασίες παραγωγής λογισμικού. Βασικές αρχές Τεχνολογίας Λογισμικού, 8η αγγ. έκδοση

Διαδικασίες παραγωγής λογισμικού. Βασικές αρχές Τεχνολογίας Λογισμικού, 8η αγγ. έκδοση Διαδικασίες παραγωγής λογισμικού Περιεχόμενα Παρουσίαση μοντέλων διεργασίας ανάπτυξης λογισμικού Περιγραφή τριών γενικών μοντέλων διεργασίας ανάπτυξης λογισμικού Γενική περιγραφή των διαδικασιών που περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Διδάσκων: Γ. Χαραλαμπίδης, Επ. Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Το µάθηµα Ψηφιακές Βιβλιοθήκες

Το µάθηµα Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Τµήµα Αρχειονοµίας Βιβλιοθηκονοµίας Ιόνιο Πανεπιστήµιο Το µάθηµα Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Σαράντος Καπιδάκης Επικοινωνία Σαράντος Καπιδάκης Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής ηµοσίευσης sarantos@ionio.gr

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Λογισμικού

Αρχιτεκτονική Λογισμικού Αρχιτεκτονική Λογισμικού περιεχόμενα παρουσίασης Τι είναι η αρχιτεκτονική λογισμικού Αρχιτεκτονική και απαιτήσεις Σενάρια ποιότητας Βήματα αρχιτεκτονικής σχεδίασης Αρχιτεκτονικά πρότυπα Διαστρωματωμένη

Διαβάστε περισσότερα

6 ο Πακέτο Εργασίας «Ψηφιακή Βάση ιαχείρισης Γεωγνώσης (e-repository of Geoscience Content)»

6 ο Πακέτο Εργασίας «Ψηφιακή Βάση ιαχείρισης Γεωγνώσης (e-repository of Geoscience Content)» 6 ο Πακέτο Εργασίας «Ψηφιακή Βάση ιαχείρισης Γεωγνώσης (e-repository of Geoscience Content)» Ένα µεγάλο µέρος του Προγράµµατος Σπουδών της Σχολής ΑΤΜ αφορά την εκπαίδευση σε ποικίλα αντικείµενα που άπτονται

Διαβάστε περισσότερα

Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήµατα (Geographical Information Systems GIS)

Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήµατα (Geographical Information Systems GIS) Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήµατα (Geographical Information Systems GIS) ρ. ΧΑΛΚΙΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ xalkias@hua.gr Χ. Χαλκιάς - Εισαγωγή στα GIS 1 Ορισµοί ΓΠΣ Ένα γεωγραφικό πληροφοριακό σύστηµα Geographic Information

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη διαδικτυακής διαδραστικής εκπαιδευτικής εφαρμογής σε λειτουργικό σύστημα Android

Ανάπτυξη διαδικτυακής διαδραστικής εκπαιδευτικής εφαρμογής σε λειτουργικό σύστημα Android Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. Ανάπτυξη διαδικτυακής διαδραστικής εκπαιδευτικής εφαρμογής σε λειτουργικό σύστημα Android Πτυχιακή Εργασία Φοιτητής:

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Λογισμικού. Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Τεχνολογία Λογισμικού. Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Τεχνολογία Λογισμικού Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ. και ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ. και ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ και ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΚΟΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΗΓΕΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ 1o μάθημα: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τί είναι Γεωπληροφορική

Διαβάστε περισσότερα

METROPOLIS. Ένα περιβάλλον σχεδιασμού για ετερογενή συστήματα

METROPOLIS. Ένα περιβάλλον σχεδιασμού για ετερογενή συστήματα METROPOLIS Ένα περιβάλλον σχεδιασμού για ετερογενή συστήματα Ενσωματωμένα συστήματα Ορίζονται ως ηλεκτρονικά συστήματα τα οποία χρησιμοποιούν υπολογιστές και ηλεκτρονικά υποσυστήματα για να εκτελέσουν

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον

Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον ΚΕΦΑΛΑΙΑ 3 και 9 ΔΟΜΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ Δεδομένα αφαιρετική αναπαράσταση της πραγματικότητας και συνεπώς μία απλοποιημένη όψη της δηλαδή.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Επιχειρηματική Μοντελοποίηση. Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Επιχειρηματική Μοντελοποίηση. Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Επιχειρηματική Μοντελοποίηση Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2013 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομένων Ενότητα 4

Βάσεις Δεδομένων Ενότητα 4 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Μοντέλο Οντοτήτων-Συσχετίσεων Ιωάννης Μανωλόπουλος, Καθηγητής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Το µάθηµα Ηλεκτρονική ηµοσίευση

Το µάθηµα Ηλεκτρονική ηµοσίευση Τµήµα Αρχειονοµίας Βιβλιοθηκονοµίας Ιόνιο Πανεπιστήµιο Το µάθηµα Ηλεκτρονική ηµοσίευση Σαράντος Καπιδάκης Επικοινωνία Σαράντος Καπιδάκης Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής ηµοσίευσης sarantos@ionio.gr

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι τα Συστήµατα Γεωγραφικών Πληροφοριών. (Geographical Information Systems GIS)

Τι είναι τα Συστήµατα Γεωγραφικών Πληροφοριών. (Geographical Information Systems GIS) Τι είναι τα Συστήµατα Γεωγραφικών Πληροφοριών (Geographical Information Systems GIS) ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΛΚΙΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ Εισαγωγή στα GIS 1 Ορισµοί ΣΓΠ Ένα σύστηµα γεωγραφικών πληροφοριών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ - ΛΑΜΙΑΣ. Ενθάρρυνση Επιχειρηματικών Δράσεων, Καινοτομικών Εφαρμογών και Μαθημάτων Επιλογής Φοιτητών ΤΕΙ Λάρισας - Λαμίας PLEASE ENTER

ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ - ΛΑΜΙΑΣ. Ενθάρρυνση Επιχειρηματικών Δράσεων, Καινοτομικών Εφαρμογών και Μαθημάτων Επιλογής Φοιτητών ΤΕΙ Λάρισας - Λαμίας PLEASE ENTER ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ - ΛΑΜΙΑΣ Ενθάρρυνση Επιχειρηματικών Δράσεων, Καινοτομικών Εφαρμογών και Μαθημάτων Επιλογής Φοιτητών ΤΕΙ Λάρισας - Λαμίας PLEASE ENTER ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα «Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Υγείας»

Μάθημα «Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Υγείας» Μάθημα «Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Υγείας» M. Σπανάκης, Μ. Τσικνάκης Εαρινό Εξάμηνο 2014 Μάθημα 1 Παρουσίαση Εργασίας και Εισαγωγή στην ανάλυση απαιτήσεων Εισαγωγή Αρχική συζήτηση αναφορικά με την ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Παραδοτέο Π.2.1. Υπερχώρος και διαχείριση μοντέλων

Παραδοτέο Π.2.1. Υπερχώρος και διαχείριση μοντέλων Έργο: Τίτλος Υποέργου: «ΘΑΛΗΣ: Ενίσχυση της Διεπιστημονικής ή και Διιδρυματικής έρευνας και καινοτομίας με δυνατότητα προσέλκυσης ερευνητών υψηλού επιπέδου από το εξωτερικό μέσω της διενέργειας βασικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:

ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: Υπολογιστικά Συστήµατα & Τεχνολογίες Πληροφορικής ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Γιαννόπουλος, διδακτορικός φοιτητής

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή Κατευθυντήριες γραμμές σχεδίασης μαθησιακών δραστηριοτήτων Διδάσκων: Καθηγητής Αναστάσιος Α. Μικρόπουλος Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οιμηχανέςαναζήτησηςτουinternet αναπτύχθηκαν για να κάνουν αναζήτηση πληροφοριών σε πολλαπλές τοποθεσίες ιστού.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οιμηχανέςαναζήτησηςτουinternet αναπτύχθηκαν για να κάνουν αναζήτηση πληροφοριών σε πολλαπλές τοποθεσίες ιστού. Τζίτζικας Αγαπητός Τζίτζικας Αγαπητός Σε παγκόσμιο επίπεδο, οιμηχανέςαναζήτησηςτουinternet αναπτύχθηκαν για να κάνουν αναζήτηση πληροφοριών σε πολλαπλές τοποθεσίες ιστού. Δυστυχώς, αυτές οι μηχανές αναζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανική Λογισμικού για Διαδικτυακές & Φορητές Εφαρμογές

Μηχανική Λογισμικού για Διαδικτυακές & Φορητές Εφαρμογές Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης Μηχανική Λογισμικού για Διαδικτυακές & Φορητές Εφαρμογές Δρ. Κακαρόντζας Γεώργιος Επίκουρος Καθηγητής Τμ. Μηχανικών Πληροφορικής Τ.Ε. Μηχανική Λογισμικού για Διαδικτυακές

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Οντολογικής Γνώσης για Τεκμηρίωση Οπτικοακουστικού Περιεχομένου ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Ανάπτυξη Οντολογικής Γνώσης για Τεκμηρίωση Οπτικοακουστικού Περιεχομένου ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ανάπτυξη Οντολογικής Γνώσης για Τεκμηρίωση Οπτικοακουστικού Περιεχομένου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ. Τι είναι αλγόριθμος

ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ. Τι είναι αλγόριθμος ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ Στο σηµείωµα αυτό αρχικά εξηγείται η έννοια αλγόριθµος και παραθέτονται τα σπουδαιότερα κριτήρια που πρέπει να πληρεί κάθε αλγόριθµος. Στη συνέχεια, η σπουδαιότητα των αλγορίθµων συνδυάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές Προδιαγραφές ιαλειτουργικότητας

Τεχνικές Προδιαγραφές ιαλειτουργικότητας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΙΓΜΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ 2000-2006 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «Κοινωνία της Πληροφορίας» http://www.infosociety.gr Μάιος 2003 Τεχνικές Προδιαγραφές ιαλειτουργικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ

Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ Τι είναι η ερευνητική εργασία Η ερευνητική εργασία στο σχολείο είναι μια δυναμική διαδικασία, ανοιχτή στην αναζήτηση για την κατανόηση του πραγματικού κόσμου.

Διαβάστε περισσότερα

Σηµασιολογικό Ιστό. Αλέξανδρος Βαλαράκος (alexv@iit.demokritos.gr) Αιγαίου.

Σηµασιολογικό Ιστό. Αλέξανδρος Βαλαράκος (alexv@iit.demokritos.gr) Αιγαίου. Από τον Παγκόσµιο Ιστό στον Σηµασιολογικό Ιστό Αλέξανδρος Βαλαράκος (alexv@iit.demokritos.gr) Υποψήφιος ιδάκτορας, Τµήµατος Μηχανικών Υπολογιστικών και Πληροφοριακών Συστηµάτων. Παν/µίου Αιγαίου. Συνεργαζόµενος

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσιοστρεφής Αρχιτεκτονική SOA (Service Oriented Architecture)

Υπηρεσιοστρεφής Αρχιτεκτονική SOA (Service Oriented Architecture) Υπηρεσιοστρεφής Αρχιτεκτονική SOA (Service Oriented Architecture) Χρήστος Ηλιούδης Πλεονεκτήματα των Υπηρεσιών Ιστού Διαλειτουργικότητα: Η χαλαρή σύζευξή τους οδηγεί στην ανάπτυξη ευέλικτου λογισμικού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Κ Υ Κ Λ Ο Υ Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ Κ Α Ι Υ Π Η Ρ Ε Σ Ι Ω Ν Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Εξαγωγή γεωγραφικής πληροφορίας από δεδομένα παρεχόμενα από χρήστες του

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμική Τεχνολογία. Πολυμέσα & Διαδίκτυο Παράμετροι Δικαίου Μέρος Α

Πολιτισμική Τεχνολογία. Πολυμέσα & Διαδίκτυο Παράμετροι Δικαίου Μέρος Α Πολιτισμική Τεχνολογία Πολυμέσα & Διαδίκτυο Παράμετροι Δικαίου Μέρος Α Δυνατότητες: Σύλληψη, συντήρηση, ανάδειξη Χρήση : Ψηφιακών βίντεο, ήχων, εικόνων, γραφικών παραστάσεων Οι συλλογές καθίστανται διαθέσιμες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην αντικειµενοστρεφή τεχνολογία

Εισαγωγή στην αντικειµενοστρεφή τεχνολογία 1 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Εισαγωγή στην αντικειµενοστρεφή τεχνολογία ρ. Πάνος Φιτσιλής Περιεχόµενα Γιατί µοντελοποιούµε Εισαγωγή στη UML Ένα απλό παράδειγµα 2 Γιατί µοντελοποιούµε; Ησηµασία της µοντελοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ιοίκηση Πληροφοριακών Συστηµάτων: Εισαγωγή ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Υπεύθυνος µαθήµατος: Ειασηγητής:Dr. Σκάρλας Λάµπρος Email:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 5. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας. Tεχνολογίες των Πληροφοριών σε ψηφιακό περιβάλλον: Τα εργαλεία

ΜΑΘΗΜΑ 5. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας. Tεχνολογίες των Πληροφοριών σε ψηφιακό περιβάλλον: Τα εργαλεία ΜΑΘΗΜΑ 5 161 Tεχνολογίες των Πληροφοριών σε ψηφιακό περιβάλλον: Τα εργαλεία 162 1 Η ανάγκη Η Ιστορία Μεταδεδοµένα στο Συµβατικό Περιβάλλον Ψηφιακό Περιβάλλον: Το πρόβληµα και οι πρώτες απόπειρες Προγράµµατα

Διαβάστε περισσότερα

Οντολογία Ψηφιακής Βιβλιοθήκης

Οντολογία Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Οντολογία Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Αντωνάκης Δημήτρης Μητρέλης Άγγελος Παπουτσής Κωνσταντίνος Θεόδωρος Σιώχος Βασίλειος Νοέμβριος 2006 Πάτρα Χρήση Οντολογιών Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες με τη βοήθεια των οντολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α Πρόλογος...7 Πρόλογος Επιμελητή...9 Εισαγωγή Τεχνολογίες για την ανάπτυξη ικανοτήτων...23 Σκοπός του βιβλίου...24 Eνα μοντέλο για την παιδαγωγική χρήση των εργαλείων με γνωστικό δυναμικό...26

Διαβάστε περισσότερα

Οντολογία σύμφωνα με τη Φιλοσοφία

Οντολογία σύμφωνα με τη Φιλοσοφία Οντολογία σύμφωνα με τη Φιλοσοφία κλάδος της Μεταφυσικής η επιστήμη της ύπαρξης ερευνά τα είδη και τη φύση των αντικειμένων καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις. η επιστήμη των κατηγοριών ερευνά τις κατηγορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Τεχνικές Εξαγωγής Συµφράσεων από εδοµένα Κειµένου και Πειραµατική Αξιολόγηση

ΘΕΜΑ 1 Τεχνικές Εξαγωγής Συµφράσεων από εδοµένα Κειµένου και Πειραµατική Αξιολόγηση ΘΕΜΑ 1 Τεχνικές Εξαγωγής Συµφράσεων από εδοµένα Κειµένου και Πειραµατική Αξιολόγηση Οι συµφράσεις είναι ακολουθίες όρων οι οποίοι συνεµφανίζονται σε κείµενο µε µεγαλύτερη συχνότητα από εκείνη της εµφάνισης

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα και Τεχνολογίες Semantic Web και Web 2.0 και η εφαρμογή τους στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση

Πρότυπα και Τεχνολογίες Semantic Web και Web 2.0 και η εφαρμογή τους στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Πρότυπα και Τεχνολογίες Semantic Web και Web 2.0 και η εφαρμογή τους στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Νίκος Λούτας (nlout@uom.gr) http://nikosloutas.com Υποψήφιος Διδάκτορας, Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικός οδηγός για τους φοιτητές ενός Α.Ε.Ι.

Ηλεκτρονικός οδηγός για τους φοιτητές ενός Α.Ε.Ι. Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. Ηλεκτρονικός οδηγός για τους φοιτητές ενός Α.Ε.Ι. Πτυχιιακή Εργασίία Φοιτητής: Δημήτριος Παπαοικονόμου ΑΜ: 36712

Διαβάστε περισσότερα

ATHENS SCHOOL OF MANAGEMENT (THESSALONIKI) Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

ATHENS SCHOOL OF MANAGEMENT (THESSALONIKI) Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ATHENS SCHOOL OF MANAGEMENT (THESSALONIKI) Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Ομιλητής: Γιάννης Νάνος ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ? Είναι μια

Διαβάστε περισσότερα

Ανάκτηση Πληροφορίας

Ανάκτηση Πληροφορίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Ανάκτηση Πληροφορίας Διδάσκων: Φοίβος Μυλωνάς fmylonas@ionio.gr Διάλεξη #02 Ιστορική αναδρομή Σχετικές επιστημονικές περιοχές 1 Άδεια χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

Πλαίσιο Εργασιών. Στρατηγικές Ευκαιρίες

Πλαίσιο Εργασιών. Στρατηγικές Ευκαιρίες 1 Πλαίσιο Εργασιών Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Οργανισµού 2 3 Στρατηγικές Κατευθύνσεις των ΠΣ Κρίσιµοι Παράγοντες Επιτυχίας του Οργανισµού Κρίσιµοι Παράγοντες Επιτυχίας των ΠΣ 4 Βραχυχρόνια Στρατηγικές

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογίες Παραγωγής Λογισµικού

Μεθοδολογίες Παραγωγής Λογισµικού Μεθοδολογίες Παραγωγής Λογισµικού Βασικά Γενικά Μοντέλα Μοντέλο καταρράκτη (waterfall model) Ξεχωριστές φάσεις καθορισµού απαιτήσεων και ανάπτυξης, επικύρωσης, εξέλιξης Εξελικτική ανάπτυξη (evolutionary

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Μάθημα 10: Ανάπτυξη ΠΣ Μαρίνος Θεμιστοκλέους Email: mthemist@unipi.gr Ανδρούτσου 150 Γραφείο 206 Τηλ. 210 414 2723 Ώρες Γραφείου: Δευτέρα 11-12 πμ Ενδεικτικά Περιεχόμενα Εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις εδοµένων. Βασίλειος Βεσκούκης, Εµµ. Στεφανάκης ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΒΑΣΕΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ

Βάσεις εδοµένων. Βασίλειος Βεσκούκης, Εµµ. Στεφανάκης ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΒΑΣΕΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Αγρονόµων Τοπογράφων Μηχανικών Βάσεις εδοµένων Βασίλειος Βεσκούκης, Εµµ. Στεφανάκης v.vescoukis@cs.ntua.gr ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΒΑΣΕΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ Συστήµατα ιαχείρισης Βάσεων

Διαβάστε περισσότερα

1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών

1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών 1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών Τα Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση καταχωρήσεων βιβλιοθηκών. Τα περιεχόμενα των βιβλιοθηκών αυτών είναι έντυπα έγγραφα, όπως βιβλία

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή Εννοιολογική χαρτογράφηση Διδάσκων: Καθηγητής Αναστάσιος Α. Μικρόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Α. Ερωτήσεις Ανάπτυξης

Α. Ερωτήσεις Ανάπτυξης οµηµένος Προγραµµατισµός-Κεφάλαιο 7 Σελίδα 1 α ό 10 ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙΙ (ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Είδη, Τεχνικές και Περιβάλλοντα Προγραµµατισµού Α. Ερωτήσεις Ανάπτυξης 1. Τι ονοµάζουµε γλώσσα προγραµµατισµού;

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή

Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή raniah@hua.gr 1 Αναπαράσταση Γνώσης Η περιγραφή ενός προβλήματος σε συνδυασμό με τους τελετές

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηµατικές ιαδικασίες: Εισαγωγικές Έννοιες & Αρχικά στάδια µοντελοποίησης

Επιχειρηµατικές ιαδικασίες: Εισαγωγικές Έννοιες & Αρχικά στάδια µοντελοποίησης ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΑΘΗΝΏΝ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Επιχειρηµατικές ιαδικασίες: Εισαγωγικές Έννοιες & Αρχικά στάδια µοντελοποίησης 1o φροντιστήριο στο µάθηµα Ανάλυση και µοντελοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Ιόνιο Πανεπιστήμιο - Τμήμα Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκονομίας

Ιόνιο Πανεπιστήμιο - Τμήμα Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκονομίας Μεταδεδομένα για Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Γ. Δ. Μπώκος Μεταδεδομένα: Ο όρος Μεταδεδομένα: «Δεδομένα σχετικά με Δεδομένα» Αναλυτικότερα: «Το σύνολο όσων θα μπορούσε να πει κανείς για ένα πληροφοριακό αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηµα 3. Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

Μάθηµα 3. Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας Μάθηµα 3 45 Ολοκληρωµένα Συστήµατα Βιβλιοθηκών Η έννοια του «Ολοκληρωµένου» Συστατικά (modules)( Καταλογογράφηση Προσκτήσεις ανεισµός ιαχείριση Περιοδικών ηµόσιος Κατάλογος (OPAC( OPAC-On-line Public Access

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ Β ΣΕ Ε Σ Ι ΟΜΕΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ Β ΣΕ Ε Σ Ι ΟΜΕΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ Βασικές Έννοιες - εδοµένα { Νίκος, Μιχάλης, Μαρία, Θάλασσα, Αυτοκίνητο }, αριθµοί, π.χ. {1, 2, 3, 5, 78}, συµβολοσειρές (strings) π.χ. { Κώστας, 5621, ΤΡ 882, 6&5 #1, +

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ο. Διοίκηση και διαχείριση της ψηφιακής επιχείρησης

Κεφάλαιο 1 ο. Διοίκηση και διαχείριση της ψηφιακής επιχείρησης Κεφάλαιο 1 ο Διοίκηση και διαχείριση της ψηφιακής επιχείρησης Διδακτικοί στόχοι Να αναλυθεί ο ρόλος των πληροφοριακών συστημάτων στο επιχειρηματικό περιβάλλον Ναοριστείτοπληροφοριακόσύστημα, η ορολογία

Διαβάστε περισσότερα

Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί. Η οντολογία (ontology), ως μια τυποποιημένη περιγραφή ενός συγκεκριμένου τομέα γνώσης η οποία πρέπει να είναι αποδεκτή από

Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί. Η οντολογία (ontology), ως μια τυποποιημένη περιγραφή ενός συγκεκριμένου τομέα γνώσης η οποία πρέπει να είναι αποδεκτή από Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί. Η οντολογία (ontology), ως μια τυποποιημένη περιγραφή ενός συγκεκριμένου τομέα γνώσης η οποία πρέπει να είναι αποδεκτή από μια ομάδα ατόμων, για να έχει νόημα η ύπαρξή της, έρχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Ερωτήσεις Στόχοι 1 ου Μαθήµατος Ø Ποιες είναι οι προκλήσεις στον εργασιακό χώρο σήµερα; Ø Πώς είναι οι οργανισµοί στο νέο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε

ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε Πτυχιακή Εργασία Φοιτητής: Γεμενής Κωνσταντίνος ΑΜ: 30931 Επιβλέπων Καθηγητής Κοκκόσης Απόστολος Λέκτορας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Διδάσκων: Γ. Χαραλαμπίδης,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΟ ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» Διαλειτουργικότητα Ιδρυματικών Αποθετηρίων

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΟ ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» Διαλειτουργικότητα Ιδρυματικών Αποθετηρίων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΟ ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» Διαλειτουργικότητα Ιδρυματικών Αποθετηρίων Δημητριάδης Σάββας Πληροφορικός, MSc. Συνεργάτης Έργου Το Ιδρυματικό

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Σχέδιο Κειμένου Βασικών Αρχών και Κατευθύνσεων Εθνική Στρατηγική για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 22 Μαΐου 2013 1 "Δεν μπορεί να υπάρξει διοικητική μεταρρύθμιση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΙΣΜΟΣ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΧΩΡΟ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΣΕΙΣΜΟΣ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΧΩΡΟ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΣΕΙΣΜΟΣ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΧΩΡΟ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ 2015 Copyright Μιχαήλ Χατζηνικόλας,

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η Έρευνα Μάρκετινγκ ως εργαλείο ανάπτυξης νέων προϊόντων ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Δρ. Ιωάννης Σ. Τουρτούρας Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Δ.Π.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΤΟΠΟΣ Μια Βάση Γεωγνώσης για την Ενεργητική Εξερεύνηση Γεωεπιστηµονικού Εκπαιδευτικού Υλικού

ΓΕΩΤΟΠΟΣ Μια Βάση Γεωγνώσης για την Ενεργητική Εξερεύνηση Γεωεπιστηµονικού Εκπαιδευτικού Υλικού ΓΕΩΤΟΠΟΣ Μια Βάση Γεωγνώσης για την Ενεργητική Εξερεύνηση Γεωεπιστηµονικού Εκπαιδευτικού Υλικού. εληκαράογλου, (*) Ν. Καλογερόπουλος, (*) Γ. Τσιγκουνάκης, (*) Γ. Σουρής (**) (*) (ΣΑΤΜ/ΣΧΜ) ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ

Διαβάστε περισσότερα