ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ

Transcript

1 ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ Εσωτερική αγορά και υπηρεσίες

2 Η υπηρεσία Europe Direct σας βοηθά να βρείτε απαντήσεις στα ερωτήματά σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τηλεφωνικός αριθμός χωρίς χρέωση (*): (*) Ορισμένοι φορείς κινητής τηλεφωνίας δεν παρέχουν πρόσβαση σε αριθμούς ή οι κλήσεις αυτές μπορεί να χρεώνονται. Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν στο διαδίκτυο ( Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2014 ISBN doi: /45489 Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Printed in Belgium

3 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 2 ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ Κ. RAMÓN LUIS VALCÁRCEL SISO ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ 3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ Κ. MICHEL BARNIER ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 5 ΔΥΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ, ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ 7 ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΙΝΗΤΗΡΙΑ ΔΥΝΑΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ 13 ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΟΡΑ

4 2 ΜΗΝΥΜΑ Ramón Luis Valcárcel Siso Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών Οι δημόσιες συμβάσεις είναι ισχυρότατος μοχλός για την προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Η Επιτροπή των Περιφερειών και η εισηγήτριά της, κυρία Catarina Segersten-Larsson, τόνισαν στη γνωμοδότησή τους ότι είναι σημαντικό να μπορούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις να συμμετέχουν σε διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων. Επέμειναν επίσης ότι χρειάζεται να απλουστευθούν οι κανόνες και ότι θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα να λαμβάνονται ευκολότερα υπόψη τα περιβαλλοντικά και τα κοινωνικά ζητήματα και να δρομολογηθούν δημόσιες συμβάσεις βασισμένες στην καινοτομία. Με αυτούς τους νέους κανόνες, είμαι πεπεισμένος ότι οι δημόσιες αρχές θα είναι σε θέση να προχωρήσουν ακόμη περαιτέρω και να χρησιμοποιήσουν τις δημόσιες συμβάσεις προς όφελος της καινοτομίας, της βιωσιμότητας και της κοινωνικής ένταξης. Οι νέοι κανόνες λαμβάνουν επίσης υπόψη τις ανάγκες των περιφερειακών και των τοπικών αρχών. Παρέχουν στις δημόσιες αρχές τη δυνατότητα να προσαρμόζουν τα κριτήρια ανάθεσης σε συνάρτηση με τους δικούς τους στόχους, όπως την ενσωμάτωση των νέων ή των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας, ή τη μείωση των επιπτώσεων των αγοραζόμενων αγαθών ως προς το CO 2. Έτσι, τους δίνουν την ελευθερία να λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τις ειδικές ανάγκες τους, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας. Με τους νέους κανόνες για τις παραχωρήσεις θα βελτιωθεί η ασφάλεια δικαίου για όλες τις δημόσιες αρχές, και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.

5 3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Michel Barnier Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιος για την εσωτερική αγορά και τις υπηρεσίες Οι δημόσιες συμβάσεις και οι συμβάσεις παραχώρησης αποτελούν εργαλεία για τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα και συμβάλλουν στην υιοθέτηση ενός μοντέλου δικαιότερης και περισσότερο βιώσιμης ανάπτυξης. Οι κανόνες που μόλις θεσπίσαμε θα επιτρέψουν στους δημόσιους ιθύνοντες να κινητοποιήσουν αποτελεσματικότερα τα μέσα αυτά, εξασφαλίζοντας παράλληλα την καλύτερη χρησιμοποίηση των χρημάτων των φορολογουμένων. Αναφορικά με τις δημόσιες συμβάσεις, η απλοποίηση και η ασφάλεια δικαίου που επέφερε η εν λόγω μεταρρύθμιση θα οδηγήσουν σε ευκολότερη διαχείριση, αυξημένη αποτελεσματικότητα και εξοικονόμηση χρόνου και πόρων, τόσο για τους αγοραστές του Δημοσίου όσο και για τις επιχειρήσεις, ιδίως τις ΜΜΕ. Η κοινωνική ένταξη, το περιβάλλον και η καινοτομία αναγνωρίζονται επίσης ως αυτοτελείς προτεραιότητες, επιτρέποντας στους δημόσιους φορείς λήψης αποφάσεων να επιλέγουν την καλύτερη αντί για τη φθηνότερη προσφορά. Όσον αφορά τις συμβάσεις παραχώρησης, πρόκειται για έναν πετυχημένο τρόπο συνεργασίας μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ιδίως στην περίπτωση της χρηματοδότησης των υποδομών, τις οποίες έχει τόσο ανάγκη η Ευρώπη. Για τους ιθύνοντες που κάνουν την επιλογή αυτή και για τους συμμετέχοντες στην αγορά, η νέα οδηγία δημιουργεί μια λειτουργική εσωτερική αγορά, στην οποία η τοπική αυτοδιοίκηση, οι επιχειρήσεις και οι ΜΜΕ μπορούν να έχουν πρόσβαση σε έναν χώρο που παρέχει πενταπλάσιες έως δεκαπλάσιες ευκαιρίες σε σχέση με την εθνική αγορά. Οι συμβάσεις παραχώρησης θα επωφεληθούν από ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο, διαφανές και αξιόπιστο, που εγγυάται την ελευθερία οργάνωσης, καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής για τις τοπικές αρχές και ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις. ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ Οι δημόσιες συμβάσεις και οι συμβάσεις παραχώρησης αποτελούν ισχυρούς μοχλούς ανάπτυξης και απασχόλησης. Ας κινητοποιηθούμε!

6 4 SHUTTERSTOCK

7 5 ΔΥΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ, ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΑΡΧΩΝ Οι νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες δεν θίγουν την εθνική ή τοπική αρμοδιότητα στον εν λόγω τομέα και διασφαλίζουν ορισμένα καθιερωμένα μοντέλα διαχείρισης των υπηρεσιών του Δημοσίου: Δεν θίγεται η εθνική ελευθερία οργάνωσης: η οργάνωση των υπηρεσιών του Δημοσίου αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών. Οι δημόσιες αρχές παραμένουν ελεύθερες να εκτελούν οι ίδιες καθήκοντα δημοσίου συμφέροντος για τα οποία είναι αρμόδιες, είτε με ίδια μέσα είτε αναθέτοντας τα καθήκοντα αυτά σε επιχειρήσεις μόνο στην τελευταία αυτή περίπτωση εφαρμόζονται οι κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης. Tέλος της αβεβαιότητας στη συνεργασία μεταξύ των αρχών του Δημοσίου, ιδίως μεταξύ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι νέοι κανόνες διευκρινίζουν τις προϋποθέσεις τις οποίες πρέπει να πληρούν οι σχετικές οντότητες προκειμένου να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης (για παράδειγμα, στον τομέα της κοινωνικής στέγασης). Για παράδειγμα, όταν πρόκειται για συμφωνία μεταξύ γειτονικών τοπικών αρχών για την οργάνωση του εκχιονισμού των οδών τον χειμώνα, οι τοπικές αρχές μπορούν να επωφελούνται από αυτή την εξαίρεση, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις. ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ ΠΟΤΕ ΘΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ; Τα κράτη μέλη έχουν προθεσμία έως τον Μάρτιο του 2016 για να μεταφέρουν τους νέους κανόνες στο εσωτερικό δίκαιο (πλην των ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων, όπου η προθεσμία είναι μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2018). Η Επιτροπή θα τα συνδράμει προκειμένου να διευκολύνει τη μεταφορά αυτών των κανόνων και θα μεριμνά για την ορθή εφαρμογή τους άπαξ και εγκριθούν.

8 6 SHUTTERSTOCK

9 ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΙΝΗΤΗΡΙΑ ΔΥΝΑΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ «Οι νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις θα διασφαλίσουν την αποτελεσματικότερη και διαφανέστερη χρησιμοποίηση του δημόσιου χρήματος, διευκολύνοντας παράλληλα το έργο των δημοσίων αρχών κατά την αγορά αγαθών ή υπηρεσιών ή κατά την εκτέλεση έργων. Στο πλαίσιο αυτό, η επιλογή της πλέον οικονομικά συμφέρουσας προσφοράς αντί της φθηνότερης, η διευκόλυνση των όρων πρόσβασης των επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ, στις δημόσιες συμβάσεις και η ενίσχυση των μηχανισμών για την τήρηση των διατάξεων του κοινωνικού και του εργατικού δικαίου συνιστούν μεγάλη πρόοδο για ποιοτικές δημόσιες συμβάσεις που συνυπολογίζουν τις κοινωνικές παραμέτρους.» ΑΝΑΓΚΗ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Marc Tarabella εισηγητής της μεταρρύθμισης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Η αξία των δημοσίων συμβάσεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ευρωπαϊκών οδηγιών ανέρχεται σε 425 δισεκατομμύρια ευρώ, ήτοι στο 3,4 % του ΑΕΠ της Ένωσης (στοιχεία του 2011). Οι ισχύοντες ευρωπαϊκοί κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις χρονολογούνται από το Οι πρόσφατες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, καθώς και οι σημερινοί δημοσιονομικοί περιορισμοί, κατέστησαν εμφανή την ανάγκη προσαρμογής τους. Δεδομένης της οικονομικής τους σημασίας, οι δημόσιες συμβάσεις πρέπει να εξυπηρετούν τον στόχο της ανάπτυξης στην Ευρώπη. Πρέπει επίσης να συμβάλλουν στην προαγωγή ενός μοντέλου πιο βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάπτυξης. 7 ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ ΠΟΙΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ; ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΠΙΟ ΑΠΛΕΣ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ Έχουν θεσπιστεί απλούστεροι και αποτελεσματικότεροι κανόνες προς όφελος τόσο των δημοσίων αρχών όσο και των επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ, προκειμένου οι δημόσιοι πόροι να αξιοποιούνται όσο το δυνατόν καλύτερα ώστε να προσφέρονται ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες στους χρήστες:

10 8 Λιγότερη γραφειοκρατία, χάρη στο νέο ενιαίο ευρωπαϊκό έγγραφο και στην αρχή ότι μόνο ο επιλεγείς υποψήφιος πρέπει να υποβάλει δικαιολογητικά έγγραφα. Συντομότερες προθεσμίες. Γενίκευση της χρήσης της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, καθιστώντας την υποχρεωτική από τον Σεπτέμβριο του Μεγαλύτερη ελευθερία διαπραγμάτευσης χάρις σε απλοποιημένες διαδικασίες με διαπραγμάτευση. Απλοποιημένες απαιτήσεις δημοσιότητας για τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές. ΤΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Η καινοτομία αποτελεί κινητήριο δύναμη της μελλοντικής ανάπτυξης. Η απόκτηση καινοτόμων αγαθών, έργων και υπηρεσιών συμβάλλει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των δημοσίων υπηρεσιών, βοηθώντας παράλληλα στην αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η κοινωνία σήμερα. Η νέα διαδικασία για την αγορά καινοτόμων αγαθών και υπηρεσιών καθιερώνει εν προκειμένω ένα σαφές πλαίσιο, που περιλαμβάνει: Ενα διαγωνιστικό στάδιο για την επιλογή του καταλληλότερου ή των καταλληλότερων εταίρων για την ανάπτυξη μιας καινοτόμου λύσης, ειδικά σχεδιασμένης για τις ανάγκες του αγοραστή Σε κάθε φάση (έρευνα και ανάπτυξη και εμπορία της λύσης από τον εταίρο), τη δυνατότητα της δημόσιας αρχής να τερματίσει την εταιρική σχέση ή να μειώσει τον αριθμό των εταίρων. ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ Οι νέοι κανόνες θα επιτρέπουν στις αναθέτουσες αρχές να ενσωματώνουν κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους, καθώς και όρους προώθησης άλλων πολιτικών, όπως η μείωση των ενεργειακών δαπανών. Θα επιτρέπεται να αξιολογούν τις προσφορές με βάση διευρυμένες παραμέτρους: Το συνολικό «κόστος του κύκλου ζωής» (συμπεριλαμβανομένου του αποτυπώματος CO 2 ) των αγοραζόμενων αγαθών ή υπηρεσιών θα μπορεί να λαμβάνεται υπόψη. Παράδειγμα: μια αυτοδιοικητική αρχή που επιθυμεί να αγοράσει σχολικά λεωφορεία για τη μεταφορά των μαθητών θα μπορεί να επιλέξει λεωφορεία τα οποία, αν και κοστίζουν ακριβότερα, καταναλώνουν λιγότερα καύσιμα, χρειάζονται λιγότερη τεχνική συντήρηση και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Η διαδικασία παραγωγής των αγοραζόμενων αγαθών και υπηρεσιών, για παράδειγμα η απασχόληση μειονεκτούντων ατόμων ή η χρήση οικολογικών υλικών, μπορούν να είναι καθοριστικής σημασίας για την επιλογή του αναδόχου.

11 Παράδειγμα: μια τοπική αρχή θα μπορεί να προτιμήσει την επιχείρηση που απασχολεί περισσότερους μακροχρόνια άνεργους στο πλαίσιο σύμβασης συντήρησης δημόσιων κτιρίων Κάθε ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά, λόγω μη τήρησης των υποχρεώσεων κοινωνικής ασφάλισης, του εργατικού δικαίου ή των περιβαλλοντικών απαιτήσεων, θα απορρίπτεται. Ορισμένες συμβάσεις θα μπορούν να προορίζονται για επιχειρήσεις προστατευόμενης απασχόλησης, που έχουν ως στόχο την επαγγελματική ένταξη εργαζομένων με αναπηρία ή μειονεκτούντων ατόμων (όπως οι μακροχρόνια άνεργοι ή μέλη μειονεκτουσών μειονοτήτων), όταν αυτές οι κατηγορίες εργαζομένων αντιπροσωπεύουν άνω του 30 % του προσωπικού των σχετικών οργανισμών. Μια νέα γενική ρήτρα υπενθυμίζει την απαίτηση τήρησης των περιβαλλοντικών και κοινωνικών υποχρεώσεων ή των υποχρεώσεων βάσει του εργατικού δικαίου, οι οποίες απορρέουν από το δίκαιο της Ένωσης, το εθνικό δίκαιο, τις συλλογικές συμβάσεις ή το διεθνές δίκαιο. Τα κράτη μέλη και οι δημόσιες αρχές οφείλουν να μεριμνούν επ αυτού οι μη συμμορφούμενοι υποψήφιοι είναι δυνατόν να αποκλείονται από τις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων. ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΜΜΕ Οι ΜΜΕ αντιπροσωπεύουν το 52 % της οικονομίας της Ένωσης και αναλαμβάνουν το 60 % των δημοσίων συμβάσεων (στοιχεία ) συντελούν σε σημαντικό βαθμό στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, στην ανάπτυξη και στην καινοτομία. η μεγαλύτερη συμμετοχή των ΜΜΕ στις δημόσιες συμβάσεις θα έχει θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη: 9 ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ Οι αναθέτουσες αρχές ενθαρρύνονται να διαχωρίζουν τις μεγάλες συμβάσεις σε μικρότερες παρτίδες και, εάν δεν το πράττουν, θα πρέπει να το αιτιολογούν Ο ελάχιστος κύκλος εργασιών που απαιτείται για τη συμμετοχή σε δημόσιο διαγωνισμό υπόκειται κατ αρχήν σε ανώτατο όριο (το πολύ διπλάσιος της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης). ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΝΟΙΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ Η διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις κοστίζει στην κοινωνία μας περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Οι συγκρούσεις συμφερόντων και οι αθέμιτες πρακτικές υπονομεύουν την ορθή εφαρμογή των κανόνων ανατρέπουν επίσης τις θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας και την ισότιμη πρόσβαση στις συμβάσεις:

12 10 SHUTTERSTOCK

13 11 Σαφής ορισμός των «συγκρούσεων συμφερόντων» και ανάγκη να λαμβάνουν τα κράτη μέλη μέτρα αποτροπής τους, εντοπισμού και διόρθωσης των συνεπειών τους. Αποκλεισμός των οικονομικών παραγόντων που κρίνονται ένοχοι αθέμιτων συμπεριφορών, όπως αθέμιτη επιρροή ή ψευδείς δηλώσεις. Αποσαφήνιση καταστάσεων όπου επιτρέπεται η τροποποίηση των συμβάσεων μετά την ανάθεσή τους. ΝΕΟ ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης έχουν, από τη φύση τους, περιορισμένη διεθνική διάσταση. Λόγω των διαφορετικών πολιτισμικών παραδόσεων, ο τρόπος οργάνωσής τους διαφέρει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των χωρών. Υπήρχε συνεπώς ανάγκη για απλοποιημένες ρυθμίσεις: δικαιούχοι υπηρεσίες: εκείνες που αναφέρονται ρητά στην οδηγία, ήτοι οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες υγείας και οι πολιτιστικές υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα οι υπηρεσίες κατ οίκον βοήθειας, εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης. Τα κράτη μέλη θα διαθέτουν αποκλειστική αρμοδιότητα όσον αφορά την οργάνωση των υπηρεσιών τους υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης. Το νέο απλοποιημένο καθεστώς δεν θα εφαρμόζεται παρά μόνον εάν η παροχή των υπηρεσιών αυτών ανατίθεται σε εξωτερική επιχείρηση. ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ Σημαντική αύξηση των ορίων: στο εξής, οι σχετικές συμβάσεις θα είναι εκείνες που υπερβαίνουν τα ευρώ οι συμβάσεις χαμηλότερης αξίας θα θεωρείται ότι δεν παρουσιάζουν, κατ αρχήν, ενδιαφέρον για τις επιχειρήσεις των άλλων κρατών μελών και, επομένως, δεν εμπίπτουν στο νέο πλαίσιο, πλην ειδικών περιπτώσεων (ιδίως, εάν συμμετέχουν ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία). Πολύ περιορισμένες ευρωπαϊκές υποχρεώσεις: δημοσίευση προκήρυξης σε απλοποιημένη μορφή και ανακοίνωση ανάθεσης της σύμβασης ίση μεταχείριση των εθνικών και των επιτηδευματιών από άλλα κράτη μέλη κατά τα άλλα, θα εφαρμόζονται οι εθνικοί κανόνες. Εμφαση στην ποιότητα των κοινωνικών υπηρεσιών: δυνατότητα ανάθεσης της σύμβασης στην επιχείρηση που ανταποκρίνεται καλύτερα στα ποιοτικά κριτήρια που καθορίζονται στην πρόσκληση υποβολής προσφορών για τη συγκεκριμένη υπηρεσία (για παράδειγμα, προσβασιμότητα, συνέχεια, ανάγκες των διαφόρων κατηγοριών χρηστών) δυνατότητα να καταργήσουν τα κράτη μέλη το κόστος ως μοναδικό κριτήριο για την ανάθεση των συμβάσεων αυτών.

14 12 SHUTTERSTOCK

15 13 ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΟΡΑ «Η έκδοση από την Ευρωπαϊκή Ένωση σαφών, απλών και ρεαλιστικών κανόνων για την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης συνιστά σημαντικό βήμα προόδου για την εσωτερική αγορά και τους πολίτες της. Η προστιθέμενη αξία της νέας αυτής νομοθεσίας είναι καίριας σημασίας: όχι μόνο θα τερματιστεί η χρονίως μεταβαλλόμενη νομολογία και η έλλειψη ασφάλειας δικαίου, λόγω απουσίας σαφών κανόνων κατάσταση επιζήμια τόσο για τις δημόσιες αρχές όσο και για τους συναλλασσόμενους αλλά επίσης θα διασφαλιστεί η αμεροληψία και η διαφάνεια των αποφάσεων των δημοσίων αρχών, καθώς και η σωστή διάθεση των χρημάτων των φορολογουμένων. Πρωτίστως, όμως, η εν λόγω οδηγία δημιουργεί ένα ασφαλές και αξιόπιστο περιβάλλον για επενδύσεις σε υψηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες και σε ιδιαίτερα απαραίτητες υποδομές. Τα στοιχεία αυτά είναι αναγκαία για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο και την οικονομική της ανάκαμψη.» Philippe Juvin Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εισηγητής για τις συμβάσεις παραχώρησης ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ; Οι συμβάσεις παραχώρησης αποτελούν ευρέως διαδεδομένες μορφές συμπράξεων μεταξύ του δημόσιου τομέα και ιδιωτικών κυρίως επιχειρήσεων, που έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμες, για παράδειγμα στην ανάπτυξη υποδομών. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, από το 1990 έως το 2009, υπεγράφησαν στην ΕΕ περισσότερες από συμβάσεις συμπράξεων δημόσιου/ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), αξίας άνω των 250 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι συμβάσεις παραχώρησης αποτελούν τη συνηθέστερη μορφή ΣΔΙΤ (60 %). Χρησιμοποιούνται σε τομείς ζωτικής σημασίας για την οικονομία, που έχουν αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής όλων των πολιτών της ΕΕ σε καθημερινή βάση. Για παράδειγμα, οι εν λόγω συμβάσεις έχουν ως αντικείμενο τις οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές, τις λιμενικές και αερολιμενικές υπηρεσίες, τη συντήρηση και τη διαχείριση αυτοκινητοδρόμων, τη διαχείριση

16 14 των αποβλήτων, τις υπηρεσίες ενέργειας και θέρμανσης, τις υποδομές αναψυχής και τους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων. Πολλά κράτη μέλη τις επιλέγουν, όταν πρόκειται για την υλοποίηση έργων υποδομής, πεδίο στο οποίο οι ανάγκες της Ευρώπης εξακολουθούν να είναι σημαντικές. Οι συμβάσεις παραχώρησης διαφέρουν από τις δημόσιες συμβάσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται ανέκαθεν από τις δημόσιες αρχές για προμήθειες, έργα ή υπηρεσίες. Σε μια δημόσια σύμβαση, ο ανάδοχος εισπράττει καθορισμένο ποσό για την εκτέλεση του προβλεπόμενου έργου ή την παροχή της απαιτούμενης υπηρεσίας. Στη σύμβαση παραχώρησης, η αμοιβή την οποία λαμβάνει ο ανάδοχος είναι σημαντική, επειδή του επιτρέπεται να εκμεταλλεύεται το έργο ή την υπηρεσία. Οι συμβάσεις παραχώρησης κινητοποιούν ιδιωτικά κεφάλαια και τεχνογνωσία για τη συμπλήρωση δημόσιων πόρων και επιτρέπουν την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων σε δημόσιες υποδομές και υπηρεσίες, χωρίς να αυξάνεται το δημόσιο χρέος. Παράδειγμα: μια ιδιωτική εταιρεία κατασκευάζει και διαχειρίζεται έναν αυτοκινητόδρομο έναντι καθορισμένου ανταλλάγματος, αντί ανταλλάγματος μέσω είσπραξης διοδίων, όπου στην περίπτωση αυτή η εταιρεία θα διέτρεχε τον κίνδυνο να μην είναι αρκετά τα σχετικά έσοδα ώστε να καλύψουν το κόστος της επένδυσης και τις λοιπές δαπάνες. ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ; Το ισχύον νομικό πλαίσιο είναι κατακερματισμένο και στηρίζεται σε πολύπλοκη νομολογία και διαφορετικές εθνικές νομοθετικές διατάξεις. Του λείπει βασική σαφήνεια και, ως εκ τούτου, δεν παρέχει επαρκή ασφάλεια δικαίου. Οι επιχειρήσεις και οι τράπεζες διατρέχουν, συνεπώς, σοβαρό κίνδυνο δεσμεύοντας μεγάλα χρηματικά ποσά σε μακροχρόνιες συμβάσεις παραχώρησης. Οι δημόσιες αρχές μπορεί να βρεθούν αντιμέτωπες με καταγγελία και λύση των συμβάσεών τους. Σε όλες τις περιπτώσεις όπου τα κράτη μέλη επιλέγουν τη σύναψη συμβάσεων παραχώρησης, οι νέοι κανόνες θα βελτιώσουν ουσιαστικά την κατάσταση αυτή, δημιουργώντας ένα σταθερό νομικό περιβάλλον. Αυτό, με τη σειρά του, θα συμβάλει σε νέες επενδύσεις, στην καινοτομία, στην ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών και, τελικά, στην οικονομική ανάκαμψη. Οι νέοι κανόνες θα διασφαλίσουν επίσης ότι οι επιχειρήσεις της ΕΕ θα έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε εμπορικές ευκαιρίες και οι δημόσιες αρχές θα αξιοποιούν καλύτερα τα χρήματα των φορολογουμένων.

17 15 ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ; ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ Σαφής ορισμός των συμβάσεων παραχώρησης, που επιτρέπει στους ενδιαφερομένους να διακρίνουν μεταξύ συμβάσεων παραχώρησης και δημοσίων συμβάσεων ή μονομερών πράξεων, όπως είναι οι γενικές ή ειδικές άδειες. Παράδειγμα: εάν ένας ανάδοχος αμείβεται από τα διόδια που καταβάλλουν οι χρήστες, η ύπαρξη μικρού αριθμού χρηστών μπορεί να οδηγήσει σε ζημίες. Ωστόσο, η σύμβαση δεν χαρακτηρίζεται ως παραχώρηση στην περίπτωση που ο ανάδοχος αποζημιώνεται για τη ζημία του από την αναθέτουσα αρχή. Η σύμβαση δεν θεωρείται παραχώρηση και στην περίπτωση που ο ανάδοχος επιτρέπεται να εκμεταλλεύεται ορισμένους τομείς του δημοσίου, ιδίως τις θαλάσσιες μεταφορές, τους λιμένες εσωτερικής ναυσιπλοΐας και τους αερολιμένες, χωρίς να πραγματοποιεί συγκεκριμένες εργασίες ή να παρέχει υπηρεσίες στην αναθέτουσα αρχή. Η εφαρμογή σαφών κανόνων για τις τροποποιήσεις των αρχικών συμβάσεων παραχώρησης θα κατευθύνει τις δημόσιες αρχές στις αποφάσεις τους για το αν η φύση των τροποποιήσεων είναι τέτοια που να δικαιολογεί νέα διαδικασία ανάθεσης. Παράδειγμα: η τροποποίηση σύμβασης παραχώρησης θα είναι δυνατή χωρίς νέα διαδικασία ανάθεσης, εφόσον οι τροποποιήσεις έχουν ήδη προβλεφθεί στα έγγραφα της αρχικής παραχώρησης, με τη μορφή σαφών, επακριβών και αναμφισβήτητων ρητρών αναθεώρησης. Η οδηγία επιτρέπει επίσης κάποιο βαθμό ευελιξίας όσον αφορά την προσαρμογή της παραχώρησης, όταν οι αναθέτουσες αρχές έρχονται αντιμέτωπες με εξωτερικές περιστάσεις τις οποίες δεν μπορούσαν να έχουν προβλέψει. ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΠΙΟ ΑΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ Υποχρεωτική δημοσίευση των προκηρύξεων παραχώρησης στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, εάν η αξία της παραχώρησης ανέρχεται τουλάχιστον σε 5 εκατομμύρια ευρώ. Η μεγαλύτερη διαφάνεια θα αυξήσει τις επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις της ΕΕ, κυρίως τις ΜΜΕ.

18 16 ΕΥΕΛΙΞΙΑ Οι δημόσιες αρχές δεν υποχρεούνται να ακολουθούν συγκεκριμένη διαδικασία πρόσκλησης υποβολής προσφορών. Τα κράτη μέλη καθορίζουν τις εφαρμοστέες διαδικασίες, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης. Παράδειγμα: σε πολύπλοκα έργα κατασκευής αυτοκινητοδρόμων ή παροχής ορισμένων αερολιμενικών υπηρεσιών, οι αναθέτουσες αρχές θα είναι ελεύθερες να διαπραγματεύονται με τους υποψηφίους και τους προσφέροντες. Πλην όμως, οι αναθέτουσες αρχές θα πρέπει να μην παρεκκλίνουν από το καθορισμένο αντικείμενο της παραχώρησης, τα κριτήρια ανάθεσης και τις ελάχιστες απαιτήσεις. ΑΜΕΡΟΛΗΨΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Εφαρμογή, σε όλες τις συμβάσεις παραχώρησης, των δικαστικών εγγυήσεων οι οποίες καθιερώνονται με τις οδηγίες περί ενδίκων μέσων (1). Με τον τρόπο αυτόν ενισχύεται η εμπιστοσύνη στην αμεροληψία των αποφάσεων των δημοσίων αρχών και ενθαρρύνονται οι οικονομικοί παράγοντες να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς στη χώρα τους και στο εξωτερικό. Παράδειγμα: οι δημόσιες αρχές δεν θα μπορούν να συνάπτουν σύμβαση παραχώρησης πριν από την παρέλευση της περιόδου αναμονής (περίοδος εντός της οποίας οι προσφέροντες μπορούν να αποφασίσουν αν επιθυμούν να κινήσουν διαδικασία επανεξέτασης). Εάν το πράξουν εντός της περιόδου αναμονής, αναστέλλεται η διαδικασία ανάθεσης έως ότου το όργανο προσφυγών λάβει απόφαση. Επιπλέον, τα εθνικά δικαστήρια θα δύνανται να καθιστούν άνευ αποτελέσματος συμβάσεις παραχώρησης οι οποίες έχουν ανατεθεί παρανόμως, χωρίς διαφάνεια και χωρίς διαγωνισμό. ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: 1. Οι οδηγίες περί ενδίκων μέσων συντονίζουν τα εθνικά συστήματα προσφυγών σε υποθέσεις δημοσίων συμβάσεων. Η οδηγία 89/665/ΕΟΚ εφαρμόζεται στον δημόσιο τομέα, ενώ η οδηγία 92/13/ ΕΟΚ εφαρμόζεται στον τομέα των υπηρεσιών κοινής ωφελείας. Αμφότερες οι οδηγίες τροποποιήθηκαν ουσιωδώς με την οδηγία 2007/66/ΕΚ.

19 ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΙΤΕ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ Δωρεάν εκδόσεις: ένα αντίτυπο: από το EU Bookshop ( περισσότερα από ένα αντίτυπα ή αφίσες/χάρτες: από τις αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης( από τα γραφεία εκπροσώπησης στις εκτός ΕΕ χώρες ( επικοινωνώντας με την υπηρεσία Άμεση Ευρώπη ( ή καλώντας τον αριθμό (δωρεάν τηλεφωνικός αριθμός από όλη την Ένωση) (*). (*) Οι πληροφορίες παρέχονται δωρεάν, και οι κλήσεις είναι γενικώς δωρεάν (ενδέχεται όμως κάποιες κλήσεις που πραγματοποιούνται μέσω ορισμένων τηλεπικοινωνιακών φορέων ή από τηλεφωνικούς θαλάμους ή ξενοδοχεία να χρεώνονται). Εκδόσεις επί πληρωμή: από το EU Bookshop ( Συνδρομές επί πληρωμή: μέσω των εμπορικών αντιπροσώπων της Υπηρεσίας Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (

20 ISBN doi: /45489 KM EL-C