Η φημισμένη αρχαία πόλη των Φιλίππων

Transcript

1 Η φημισμένη αρχαία πόλη των Φιλίππων Η αρχαία πόλη των Φιλίππων, ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος της Ανατολικής Μακεδονίας, βρίσκεται στο μέσο της ομώνυμης πεδιάδας που εκτείνεται από τους πρόποδες του αρχαίου Ορβήλου μέχρι το «χρυσοβώλο» Παγγαίο, βουνά τόσο υμνημένα από τους τραγικούς των Αθηναίων, ιδρύθηκε στις παρυφές των ελών που κάλυπταν το νοτιοανατολικό τμήμα της πεδιάδας της Δράμας και οι πρώτοι οικιστές της ήταν άποικοι από τη Θάσο, που ίδρυσαν στα 360 π.χ. την αποικία των Κρηνίδων, γνωρίζοντας τον πλούτο της περιοχής σε πολύτιμα μέταλλα, ξυλεία και γεωργικά προϊόντα Πολύ γρήγορα (365 π.χ.) η νέα αποικία, που απειλείται από τους Θράκες, ζητά τη βοήθεια του Φιλίππου Β, βασιλιά της Μακεδονίας. Αυτός διαβλέποντας την οικονομική και στρατηγική σημασία της πόλης την καταλαμβάνει, την οχυρώνει και της δίνει το όνομά του: Φίλιπποι. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τα ελληνιστικά χρόνια και τότε απέκτησε το τείχος της, το θέατρο, δημόσια οικοδομήματα και ιδιωτικές κατοικίες. Η διέλευση της "Εγνατίας οδού", τον 2ο π.χ. αι., μέσα από την πόλη, της προσέδωσε μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς τη μετέτρεψε σε σημείο αναφοράς στη γύρω περιοχή. Μετά την επικράτηση του Οκταβιανού, το 42 π.χ. στη δραματική μάχη των Φιλίππων έξω από τα δυτικά τείχη της πόλης, αλλάζει εντελώς ο χαρακτήρα της πόλης, καθώς τη μετατρέπει σε ρωμαϊκή αποικία (Colonia Augusta Julia Philippensis) μεγαλώνοντας και αναδεικνύοντάς την σε οικονομικό, διοικητικό και καλλιτεχνικό κέντρο. Ενα άλλο εξίσου σημαντικό γεγονός που αλλάξει τη φυσιογνωμία της πόλης είναι ο ερχομός του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος ίδρυσε εδώ την πρώτη χριστιανική εκκλησία σε ευρωπαϊκό έδαφος το 49/50 μ.χ. Η επικράτηση της νέας θρησκείας και η μεταφορά της πρωτεύουσας του ρωμαϊκού κράτους στην Κωνσταντινούπολη προσέδωσαν αίγλη στους Φιλίππους. Η πόλη αρχίζει να εγκαταλείπεται στις αρχές του 7ου μ.χ. αιώνα εξαιτίας μεγάλων σεισμών και σλαβικών επιδρομών. Κατά τα βυζαντινά χρόνια επιβιώνει ως οχυρό φρούριο, ενώ η ερήμωσή της ολοκληρώνεται με την τουρκική κατάκτηση στα τέλη του 14ου αιώνα. Η ανασκαφική έρευνα άρχισε στους Φιλίππους από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή το Μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο η Αρχαιολογική Υπηρεσία και η Αρχαιολογική Εταιρεία διενέργησαν συστηματικές ανασκαφές. Σήμερα η Αρχαιολογική Υπηρεσία, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή συνεχίζουν την αρχαιολογική έρευνα. Τα ευρήματα των ανασκαφών φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων. Σήμερα, στα περισσότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων έχουν γίνει αναστηλωτικές εργασίες, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα στερέωσης, αναστήλωσης και ανάπλασης του αρχαίου θεάτρου, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος 1994 «Ιστορικά Κτίρια και Χώροι Θεαμάτων». H Ιστορία

2 Σε αυτόν τον τόπο ο χριστιανισμός συναντάει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και το ανθρώπινο σώμα αναγεννιέται μέσα από ένα πανάρχαιο υλικό, τη λάσπη. Οι Φίλιπποι συγκεντρώνουν τη μοναδική ομορφιά της φύσης με τη ζωντανή ανάμνηση μεγάλων γεγονότων που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία, όπως η μάχη των Φιλίππων το 42 π.χ. που σηματοδότησε την κατάργηση του δημοκρατικού πολιτεύματος στη Ρώμη. Η μάχη των Φιλίππων αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αλλά και για την πόλη των Φιλίππων. Ο Βρούτος και ο Κάσσιος, αφού δολοφόνησαν στη Ρώμη τον Ιούλιο Καίσαρα και έθεσαν τέρμα στο μοναρχικό και απολυταρχικό πολίτευμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, βρέθηκαν λόγω συγκυριών με ένα μέρος του στρατού, στους Φιλίππους. Τη στρατιά αυτή με αρχηγούς τους Κάσσιο και Βρούτο, η παγκόσμια ιστορία την ονόμασε «Δημοκρατικούς». Υπήρχε όμως και η αντίπαλη στρατιά, η στρατιά της Τριανδρίας, με αρχηγούς τους Αντώνιο και Οκταβιανό, που κατευθυνόταν στους Φιλίππους με σκοπό την εκδίκηση για τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα καθώς και την πάταξη του ένοπλου κινήματος των Δημοκρατικών. Έτσι, οι δυο αντίπαλες στρατιές μπλέχθηκαν στους Φιλίππους σε μία εμφύλια, φονική μάχη. Έληξε με ήττα των Δημοκρατικών και είχε κοσμοϊστορικές συνέπειες. Το δημοκρατικό πολίτευμα καταργήθηκε και στη Ρώμη αναδείχθηκε Αυτοκράτορας ο Οκταβιανός Αύγουστος. Σε λίγο χρονικό διάστημα μετά από αυτή την κοσμοϊστορική ένοπλη διένεξη, Ρωμαίοι άποικοι εγκαταστάθηκαν στους Φιλίππους και με τη γλώσσα, τη διοίκηση, τους θεσμούς και τη θρησκεία τους της έδωσαν για τρεις αιώνες τον χαρακτήρα Ρωμαϊκής πόλης. Σήμερα, η ευρύτερη περιοχή των Φιλίππων διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Καβάλας, βρίσκεται δυτικά του νέου διευρυμένου Δήμου και στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Δράμας. Είναι ένας τόπος μικρός σε έκταση, σχεδόν «σφηνωμένος» ανάμεσα στους πρόποδες του χρυσοφόρου όρους Παγγαίου και στην απεραντοσύνη ενός εύφορου κάμπου. Είναι ένας τόπος που όχι άδικα προτάθηκε για να συμπεριληφθεί στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco. Αυτοί είναι οι Φίλιπποι. Η πόλη που δημιούργησε ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος η οποία χάρη στα κοιτάσματα χρυσού του Παγγαίου και το σημαντικό οδικό άξονα της αρχαίας Εγνατίας γρήγορα μεταμορφώθηκε σε ένα οικονομικό, εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο. Το 55 μ.χ. θα γίνει κι ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της χριστιανοσύνης αφού εκεί, για πρώτη φορά, πατάει το πόδι του επί ελληνικού και ευρωπαϊκού εδάφους ο Απόστολος των Εθνών Παύλος. Κηρύσσει το ευαγγέλιο, φυλακίζεται και στις όχθες του Ζυγάκτη ποταμού βαφτίζει την πρώτη ευρωπαία και ελληνίδα χριστιανή, την Αγία Λυδία. Ο Απόστολος Παύλος αποβιβάστηκε στο αρχαίο λιμάνι της Νεάπολης, τη σημερινή Καβάλα και μαζί με τους συνεργάτες του Σίλα, Τιμόθεο και Λουκά δια μέσου της Εγνατίας Οδούς (τμήματα της οποίας σώζονται μέχρι σήμερα) φθάνει στην περίφημη πόλη των Φιλίππων.

3 Μέχρι σήμερα, 1956 χρόνια μετά την πρώτη έλευση του Απόστολου Παύλου στους Φιλίππους, χιλιάδες χριστιανοί όλων των δογμάτων από ολόκληρο τον κόσμο βαδίζοντας στα βήματα του πρωτοκορυφαίου Αποστόλου των Εθνών επισκέπτονται αυτούς τους ιερούς χώρους προκειμένου να γίνουν συμμέτοχοι αυτής της ιστορικής πραγματικότητας. Σε απόσταση μόλις 30 χλμ. δυτικά της πόλης της Καβάλας και 35 χλμ από την πόλη της Δράμας, με ένα άρτιο οδικό δίκτυο, η περιοχή των Φιλίππων αποτελεί μια ιδανική πρόταση για απόδραση και διακοπές. Τα ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα και οι οικισμοί (Ζυγός, Κρυονέρι, Παλαιά Καβάλα, Λημνιά, Βουνοχώρι, Λυκόστομο, Κορυφές, Πολύνερο, Κρανοχώρι) είναι γεμάτα από άγρια φυσική ομορφιά. Σε συνδυασμό με την ιστορικότητα της περιοχής, την πληθώρα των αρχαιολογικών και παλαιοχριστιανικών μνημείων αλλά και τη λειτουργία του ιαματικού πηλοθεραπευτηρίου προσφέρουν στον επισκέπτη μια άλλη πρόταση φιλοξενίας. Μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα αρχαιολογικού χώρου Φιλίππων - Αρχαίο Θέατρο: Κτίστηκε το 356 π.χ. από το βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β' και οι διαστάσεις του αποδεικνύουν ότι πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της αρχαιότητας. Δέχτηκε σημαντικές αλλαγές κατά την περίοδο της μετατροπής της πόλης σε ρωμαϊκή αποικία. Το θέατρο έχει αναστηλωθεί στο μεγαλύτερο μέρος του και το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Κάθε καλοκαίρι ο Δήμος Καβάλας διοργανώνει εκεί το Φεστιβάλ Φιλίππων, το δεύτερο παλαιότερο φεστιβάλ της χώρας μετά από αυτό της Επιδαύρου. Το Φεστιβάλ Φίλιππων συμπλήρωσε μισό αιώνα ζωής και έχει φιλοξενήσει ορισμένες από τις σημαντικότερες παραστάσεις αρχαίου δράματος και αττικής κωμωδίας. - Αρχαία Αγορά Forum: Αποτελούσε το διοικητικό κέντρο των Φιλίππων στη Ρωμαϊκή εποχή. Είναι ένα ενιαία σχεδιασμένο συγκρότημα δημοσίων κτηρίων που οργανώνονται γύρω από μια κεντρική πλατεία. - Ακρόπολη: Επιβλητικό κτίσμα που εκτεινόταν από την κορυφή του λόφου μέχρι τους πρόποδες του. Κτίσθηκε αρχικά από τον Φίλιππο Β' και ολοκληρώθηκε από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α'. - Φυλακή Αποστόλου Παύλου: Σύμφωνα με την παράδοση πιστεύεται ότι στο χώρο αυτό φυλακίστηκε ο Απόστολος Παύλος. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για μια ρωμαϊκή δεξαμενή που για άγνωστο λόγο μετατράπηκε σε λατρευτικό χώρο. - Βασιλική Α : Μεγάλη τρίκλιτη βασιλική του 5ου αιώνα μ.χ. με εντυπωσιακές τοιχογραφίες. - Βασιλική Β : Μεγάλη τρίκλιτη βασιλική. Χρονολογείται γύρω στα 550 μ.χ.. Το σχεδόν τετράγωνο κεντρικό κλίτος καλυπτόταν με θόλο που στεγαζόταν σε μεγάλους πέσσούς. Κάθε χρόνο στα ερείπια του ναού ανήμερα το βράδυ της εορτής του Απόστολου Παύλου στις 29 Ιουνίου, η Ιερά Μητρόπολης Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου τελεί υπαίθρια Θεία Λειτουργία υπό το φως αναμένων πυρσών. Εκεί, μέσα σε κλίμα κατάνυξης και ευλάβειας, κάτω από τον έναστρο καλοκαιρινό ουρανό ακόμα και οι πέτρες παίρνουν ζωή

4 θυμίζοντας στους επισκέπτες τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα της έλευσης του χριστιανισμού σε αυτή τη γωνιά της Ευρώπης. - Βασιλική Γ: Χρονολογικά, αποτελεί μεταγενέστερο κτίσμα καθώς η ίδρυση της τοποθετείται στον 6ο αιώνα. Ξεχωρίζει για την εξαιρετική της διακόσμηση που γίνεται εμφανής αλλά και για τα πλούσια γλυπτά που ήρθαν στο φως. - Οκταγωνικός ναός: Αντικατέστησε γύρω στα 400 μ.χ. τον πρώτο μικρό ναό που ήταν αφιερωμένος στον Απόστολο Παύλο. Είναι οικοδόμημα τετράγωνο εξωτερικά. Στο κέντρο υπάρχει τάφος των ελληνικών χρόνων. - Επισκοπείο: Ανάμεσα στην Εγνατία Οδό και τα λατρευτικά κτίσματα του Οκταγώνου βρίσκεται ένα από τα Βαλανεία (λουτρά) των Φιλίππων. Το διώροφο Επισκοπείο των Φιλίππων καταλάμβανε το οικοδομικό τετράγωνο ανατολικά του Οκταγώνου. - Ναός - Βαπιστήριο και υπαίθριο Βαπτιστήριο Αγίας Λυδίας: Στο σημείο όπου σύμφωνα με την παράδοση ο Απόστολος Παύλος βάφτισε την πρώτη Ευρωπαία και Ελληνίδα χριστιανή, τη Λυδία η τοπική εκκλησία έχτισε ένα πρότυπο ναό Βαπτιστήριο σύμφωνα με τους ναούς βαπτιστήρια των πρωτοχριστιανικών χρόνων. Ο ναός εσωτερικά είναι διακοσμημένος με μοναδικής ομορφιά ψηφιδωτές παραστάσεις από τη ζωή του Χριστού αλλά και με πολύχρωμα βιτρό με μορφές αγίων. Εξωτερικά, δίπλα στο Ζυγάκτη ποταμό κατασκευάστηκε ένα υπαίθριο Βαπτιστήριο όπου κάθε χρόνο στις 20 Μάιου τελούνται ομαδικές βαπτίσεις ενηλίκων και το οποίο επισκέπτονται χριστιανοί όλων των δογμάτων βαδίζοντας στα βήματα του Απόστολου Παύλου. Πηλοθεραπευτήριο Κρηνίδων Η περιοχή των Φιλίππων δεν είναι μόνο ένας ιστορικός τόπος είναι ταυτόχρονα κι ένας χώρος όπου σήμερα ο άνθρωπος φροντίζει την υγεία του, με τη χρήση του θεραπευτικού πηλού και του ιαματικού νερού. Το πηλοθεραπευτήριο Κρηνίδων ή αλλιώς λασπόλουτρα, αποτελεί εδώ και χιλιάδες χρόνια ένα «αειφόρο εργαστήρι της φύσης» που με θαυμαστή ακρίβεια παρασκευάζει το πολύτιμο αυτό υλικό. Κατά το παρελθόν, γεωλογικές, οικολογικές, βιολογικές, χημικές συνθήκες και πολύπλοκοι μεταξύ τους φυσικοί μηχανισμοί στάθηκαν ευνοϊκοί καθώς δημιούργησαν το κατάλληλο περιβάλλον από το οποίο και μέσα στο οποίο παρασκευάσθηκε και ωρίμασε με φυσικό τρόπο ο θεραπευτικός πηλός. Η πηλοθεραπεία βασίζεται στη χρήση του λεγόμενου ώριμου» πηλού. Η εφαρμογή του πηλού είναι δυνατόν να είναι ολική ή μερική, με εμβάπτιση του σώματος σ' αυτόν ή με επάλειψη. Η θεραπευτική δράση του πηλού είναι διπλή: ασκεί δράση τοπική (στην επιφάνεια του δέρματος) και γενική. Η δράση της πηλοθεραπείας οφείλεται κυρίως σε τρεις παράγοντες: μηχανικό, θερμικό και χημικό. Μηχανική δράση: Στον πηλοταμιευτήρα το σώμα δέχεται την επίδραση δυο μηχανικών παραγόντων. Της άνωσης και της υδροστατικής πίεσης. Η άνωση προκαλεί ελάττωση του σωματικού βάρους και κατά συνέπεια επέρχεται χαλάρωση και σημαντική ευχέρεια των κινήσεων στις αρθρώσεις, ενώ η πίεση

5 κατανέμεται ομοιόμορφα στο σώμα. Η άνωση στον πηλοταμιευτήρα υποβαστάζει το σώμα και αντισταθμίζει αρκετά την επίδραση της βαρύτητας. Αυτή η στήριξη βοηθά στη χαλάρωση και μειώνει τον πόνο. Θερμική δράση: Χαρακτηρίζεται ο πηλός και το ιαματικό νερό θερμό, όταν η θερμοκρασία του υπερβαίνουν τη θερμοκρασία της επιδερμίδας του σώματος. Σημαντικές είναι οι ενέργειες του θεραπευτικού πηλού στο δέρμα, στην αναπνοή, στο αίμα, καθώς επίσης στο κυκλοφορικό σύστημα, το νευρικό και πεπτικό. Η θερμοκρασία επιφέρει αύξηση στο ενεργειακό δυναμικό των ιστών, ενεργοποιεί τους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς, και προκαλεί επιτάχυνση των μεταβολικών και οξειδοαναγωγικών εργασιών. Η θερμοκρασία διαστέλλει σε ικανοποιητικό βαθμό τα αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται επιφανειακά και αυξάνει την αιμάτωση του δέρματος με αποτέλεσμα την ευκολότερη και ισχυρότερη σύσπαση τους. Χημική δράση: Η χημική δράση του πηλού των Κρηνίδων οφείλεται στην παρουσία οργανικών και ανόργανων συστατικών, ουσιών με ορμονική και αντιβιοτική δράση, βιοδιεγερτών, χημικών στοιχείων και ιχνοστοιχείων. Αυτά επιδρούν είτε με την επικάθηση τους στην επιδερμίδα, είτε με τη διείσδυσή τους μέσω του δέρματος και των βλεννογόνων στον οργανισμό και έτσι ασκούν χημική δράση στις λειτουργίες του οργανισμού. Οι θεραπευτικές ενδείξεις του πηλού ενδείκνυνται για ρευματολογικές διαταραχές, μετατραυματική αγωγή, γυναικολογικές παθήσεις, καρδιοαγγειακές παθήσεις, δερματικές παθήσεις, παθήσεις νευρικού συστήματος και στην αισθητική σαν καλλυντικό. Κάθε χρόνο από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο δεκάδες εκατοντάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών επισκέπτονται το πηλοθεραπευτήριο Κρηνίδων του Δήμου Καβάλας προκειμένου να νιώσουν τις ευεργετικές ιδιότητες της λάσπης.