Πρόλογος Η πρώτη έκδοση χρησιμοποιήθηκε περισσότερο από όσο αναμενόταν, εν τω μεταξύ έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε και όπως όλα εξελίσσονται

Transcript

1

2 Πρόλογος Η πρώτη έκδοση χρησιμοποιήθηκε περισσότερο από όσο αναμενόταν, εν τω μεταξύ έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε και όπως όλα εξελίσσονται και βελτιώνονται έτσι έγινε και με το περιεχόμενο του ανά χείρας βιβλίου. Αυτό είναι αποτέλεσμα της συνεχούς βελτίωσης του αντικειμένου από τους κατασκευαστές, της ενδελεχούς έρευνας, και της εξελικτικής πορείας της ύλης διά της βασάνου της διδασκαλίας από τον συγγραφέα σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές αλλά και σε διά σεμιναρίων εκπαιδευομένους τεχνικούς. Στην παρούσα έκδοση έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα σχήματα, επεκτάθηκε το παλαιό και προστέθηκε καινούργιο υλικό, αναλύθηκαν και εξηγήθηκαν περισσότερο κάποια δύσκολα σημεία και παρατέθηκαν πολλά χρήσιμα στοιχεία από την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Οφείλεται ειδική μνεία στις παρατηρήσεις για την συντήρηση των υδραυλικών συστημάτων, διότι όπως κάθε μηχανή έτσι και ένα υδραυλικό σύστημα υποτονθορύζει την κατάσταση λειτουργίας του λόγω του φορτίου, των φθορών και των βλαβών του και θα πρέπει ο τεχνικός να μπορεί να παραλαμβάνει και να εξηγεί τα μηνύματα. Οι ανάγκες για εξειδικευμένη εκπαίδευση στα θέματα χρήσης και εφαρμογών των υδραυλικών συστημάτων είναι μεγάλες και απαιτούν ενάργεια παρουσίασης του αντικειμένου από τους ασχολουμένους με αυτά. Το ανά χείρας βιβλίο, στοχεύοντας στο ανωτέρω, έχει ως μοναδικό σκοπό να βοηθήσει τους εκπαιδευομένους στη Μηχανολογία φοιτητές και σπουδαστές αλλά και τους συνεχώς εκπαιδευομένους Μηχανικούς. Θ. Ν. Κωστόπουλος. D. Sc.

3 Πίνακας περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ...vii 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ ΤΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΡΕΥΣΤΟ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ...31 Αρχή συνεχείας Νόμος Pascal Ισχύς και απώλειες δέσμης...35 Στρωτή ροή σε ευθείς κυκλικούς σωλήνες Αντιστάσεις ροής Ροή σε σχισμές Η ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΜΕΣΟΥ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΑ ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ..49 Επιτάχυνση μάζας ρευστού Απότομο σταμάτημα ροής σε ευθύγραμμο σωλήνα Ταχύτης μεταδόσεως διαταραχής σε ρευστό ΑΝΤΛΙΕΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΩΣ...57 Μεγέθη και ορισμοί Η θεωρία οδοντώσεως στις γραναζωτές αντλίες Αντλία με οδοντωτούς τροχούς εξειλιγμένης...70 Αντλία με πτερύγια Αντλία με αξονικά έμβολα Τεχνολογία αντλιών θετικής μετατοπίσεως ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΙ ΚΙΝΗΤΗΡΕΣ Κινητήρες με πτερύγια Κινητήρες με οδοντωτούς τροχούς Κινητήρες με έμβολα ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΙ ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ Κοινοί τύποι υδραυλικών κυλίνδρων Ανάλυση λειτουργίας κυλίνδρων Στήριξη των κυλίνδρων Υπολογισμός κυλίνδρου Παράδειγμα 1. Οριζόντιος υδραυλικός κύλινδρος Παράδειγμα 2. Κατακόρυφος υδραυλικός κύλινδρος ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ Βαλβίδες για την ρύθμιση της πιέσεως Βάλβίδες για την ρύθμιση της παροχής Βαλβίδες για την ρύθμιση της κατεύθυνσης της ροής Βαλβίδες αντεπιστροφής Λοιπές βαλβίδες...201

4 Δυνάμεις επί του ολισθαίνοντος εμβόλου ΠΑΡΕΛΚΟΜΕΝΑ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Αποθήκευση υδραυλικής ισχύος Αποταμιευτής με έμβολο και ελατήριο Αποταμιευτής με βάρος Αποταμιευτές με αέριο Δεξαμενή εργαζομένου μέσου Φίλτρα Μετρητικά όργανα ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ Τα βασικά υδραυλικά συστήματα Το βασικό πνευματικό σύστημα Το βασικό υδραυλικό σύστημα Υδραυλικά κυκλώματα για αντλίες Υδραυλικά κυκλώματα για κινητήρες Υδραυλικά κυκλώματα για κυλίνδρους Λοιπές περιπτώσεις υδραυλικών κυκλωμάτων ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Πνευματικοί κύλινδροι Πνευματικοί κινητήρες και εργαλεία Πνευματικά κυκλώματα ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. ΣΥΜΒΟΛΑ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΣΥΜΒΟΛΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ. ΠΙΝΑΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...381

5 Περίληψη Μετά την εισαγωγή, στο Κεφάλαιο 1, και τις βασικές γνώσεις Φυσικής τις σχετικές με το αντικείμενο του βιβλίου, οι οποίες πρέπει να συνδεθούν με τον πίνακα μονάδων που υπάρχει στο Παράρτημα Δ, ακολουθεί το Κεφάλαιο 2 όπου δίδονται τα βασικά χαρακτηριστικά των πραγματικών ρευστών όπως αυτά χρησιμοποιούνται στα υδραυλικά συστήματα. Εκ των ιδιοτήτων των ρευστών η συνεκτικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στη καλή και αποδοτική λειτουργία των υδραυλικών συστημάτων, ενώ οι τρόποι μεταβολής της συνεκτικότητας (απόλυτης ή κινηματικής), συναρτήσει κυρίως της θερμοκρασίας, παρουσιάζονται αναλυτικά για μεγάλο αριθμό βιομηχανικών υδραυλικών υγρών. Επεξηγείται ο τρόπος εκλογής εργαζομένου μέσου με προσδιορισμό των απαιτήσεων και περιορισμών του συστήματος και διερευνάται η επίδραση του περιεχομένου αέρα και η ελαστικότητα των λεπτότοιχων σωληνώσεωνστα χαρακτηριστικά (συμπιεστότητα) του συστήματος. Για τα υδραυλικάυγρά, στο Παράρτημα Δ, αναφέρονται οι επί πλέον ιδιότητές τους όπως ο δείκτης ιξώδους, η συμβατότητα με άλλα υγρά, η αντίσταση στην οξείδωση, ο σχηματισμός αφρού, η αγωγιμότητα, η αντίσταση στη διάβρωση, η εναλλαξιμότητα κλπ. Στο Κεφάλαιο 3 εξετάζεται το ενεργοποιημένο υδραυλικό ρευστό ως φορέας ενεργείας, μέσω της αναπτυσσομένης πιέσεως η οποία ουσιαστικά είναι η πυκνότητα ενεργείας του ρευστού δηλαδή ενέργεια ανά μονάδα όγκου, διά χρησιμοποιήσεως των θεμελιωδών νόμων της κινήσεώς του. Δίδονται εφαρμογές του νόμου Pascal και διερευνάται η Γενικευμένη Εξίσωση Bernoulli (ΓΕΒ) σε πραγματικό ρευστό, εντός αγωγού, όπως αυτό χρησιμοποιείται στα υδραυλικά συστήματα. Δίδεται το περίφημο διάγραμμα Moody και η αναλυτική λύση των εξισώσεων Navier-Stokes της κινήσεως πραγματικού ρευστού σε ευθύγραμμο αγωγό σταθεράς διατομής και σε σχισμές. Επίσης, δίδονται οι συντελεστές απωλειών για διάφορα είδη τοπικών αντιστάσεων (για περισσότερες λεπτομέρειες καλό είναι να καταφεύγει κανείς στη σχετική βιβλιογραφία). Στο Κεφάλαιο 4 παρουσιάζεται η αδιαβατική μεταβολή των φυσαλίδων αέρα της αεροσπηλαίωσης ή των φυσαλίδων αερίου της αεριοσπηλαίωσης και έχει αφεθεί χώρος για εμβάθυνση στις θερμοδυναμικές απώλειες των συνιστωσών των

6 υδραυλικών συστημάτων, στα οποία πρέπει να σημειωθεί ότι οι μεταβολές είναι ταχύτατες και κατ εξοχήν αδιαβατικές. Ως εκ της φύσεως της εργασίας που εκτελούν, τα υδραυλικά συστήματα εμφανίζουν απότομες μεταβολές ταχυτήτων (επιταχύνσεις-επιβραδύνσεις και αδρανειακές δυνάμεις) οι οποίες αναπτύσσουν μεταβατικά φαινόμενα που αναλύονται στο Κεφάλαιο 5, στο οποίο διερευνώνται η επιτάχυνση μάζας ρευστού και το απότομο σταμάτημα της ροής σε αγωγό με τον ταυτόχρονο υπολογισμό της ταχύτητας μετάδοσης της διαταραχής ακόμη και όταν στο υδραυλικό ρευστό υπάρχουν φυσαλίδες αέρος ή αερίου και το εργαζόμενο μέσο εμπεριέχεται σε λεπτότοιχο αγωγό. Οι αντλίες θετικής μετατοπίσεως, εν αντιθέσει με τις άλλες αντλίες, με οσηδήποτε αύξηση της πιέσεως εξακολουθούν να παρέχουν εργαζόμενο μέσο στην κατάθλιψη παρά το γεγονός ότι αυξάνουν οι υδραυλικές απώλειες παροχής. Ο τρόπος λειτουργίας των διαφόρων τύπων αντλιών θετικής μετατοπίσεως παρουσιάζεται στο επόμενο Κεφάλαιο 6, όπου τεκμηριώνεται ο τρόπος δημιουργίας της διαδικασίας άντλησης που προϋποθέτει δημιουργία υποπίεσης στην αναρρόφηση και αδιαχώρητου στην κατάθλιψη, μέσω του οποίου αναπτύσσεται η πίεση στην κατάθλιψη. Στο κεφάλαιο αυτό, μετά την επανάληψη της Γενικευμένης Θεωρίας Οδοντώσεων, εξετάζονται λεπτομερώς οι αντλίες με λοβούς (που έχουν κλειστή τροχιά επαφών) και οι αντλίες με οδοντωτούς τροχούς εξειλιγμένης (που έχουν ανοικτή τροχιά επαφών). Στη συνέχεια εξετάζονται οι αντλίες με πτερύγια και με αξονικά έμβολα. Σε όλες τις περιπτώσεις υπολογίζεται ο παλμός παροχής της αντλίας και γίνεται υπολογισμός της ειδικής παροχής της αντλίας, το οποίο είναι το γεωμετρικό μέγεθος που καθορίζει την παροχή της αντλίας ανά περιστροφή του άξονά της. Στο τμήμα του κεφαλαίου που περιέχει την τεχνολογία των αντλιών θετικής μετατοπίσεως δίδεται η τρέχουσα τεχνολογία και αναφέρονται οι αθόρυβες κοχλιωτές αντλίες, και οι αντλίες με δέσμες ρευστού (ejector και rotary-jet pump) οι οποίες έχουν δέσμη ρευστού ή κινούμενα πτερύγια πρωτεύοντος ρευστού που ενεργοποιούν το δευτερεύον ρευστό (πχ άντληση νερού χωρίς κινούμενα μέρη) όπως στο Παράρτημα Δ. Την μετατροπή της υδραυλικής ισχύος σε μηχανική ισχύ και την εκμετάλλευσή της στις εργομηχανές για παραγωγή έργο της στις εργομηχανές για παραγωγή έργου έχουν αναλάβει οι υδραυλικοί επενεργητές, οι οποίοι είναι οι υδραυλικοί κινητήρες (για περιστροφική κίνηση) και οι υδραυλικοί κύλινδροι (για ευθύγραμμη κίνηση).

7 Στο Κεφάλαιο 7 παρουσιάζονται οι υδραυλικοί κινητήρες με πτερύγια, με οδοντωτούς τροχούς και με έμβολα, και υπολογίζονται οι βαθμοί αποδόσεως υδραυλικού κινητήρα με αξονικά έμβολα. Στο Κεφάλαιο 8 αναλύονται οι άλλοι υδραυλικοί επενεργητές, οι υδραυλικοί κύλινδροι, τόσο οι οριζόντιοι όσο και οι κατακόρυφοι. Μετά την παρουσίαση των ειδών των κυλίνδρων γίνεται υπολογισμός των δυνάμεων που αναπτύσσονται εκατέρωθεν του εμβόλου και δίδονται στοιχεία για τον έλεγχο του βάκτρου σε λυγισμό. Δίδεται παράδειγμα υπολογισμού οριζόντιου κυλίνδρου που τροφοδοτείται από υδραυλικό κύκλωμα και δίδονται στοιχεία για τον υπολογισμό του τρόπου επιβράδυνσης του εμβόλου με ανασχετικές διατάξεις. Στο παράδειγμα υπολογίζονται αναλυτικά οι απώλειες ισχύος σε κάθε κλάδο της ροής (αναρρόφηση, κατάθλιψη, επιστροφή) και ο ολικός βαθμός αποδόσεως του υδραυλικού συστήματος. Στο τέλος του κεφαλαίου, με χρήση παραδείγματος εξετάζονται οι φάσεις λειτουργίας κατακόρυφου κυλίνδρου και η διαδικασία επιβράδυνσης του εμβόλου μέσω βαλβίδας τύπου φυσιγγίου. Ακολουθούν έγχρωμες εφαρμογές από την τρέχουσα βιβλιογραφία. Τα εξαρτήματα ελέγχου και ρύθμισης της υδραυλικής ισχύος και του εργαζομένου μέσου του υδραυλικού κυκλώματος εξετάζονται στο Κεφάλαιο 9. Όλων των ειδών οι βαλβίδες ελέγχου της πίεσης, της κατεύθυνσης της ροής, και της παροχής αναλύονται εδώ και χρησιμοποιούνται σε κυκλώματα για την εύκολη αναγνώριση της λειτουργίας καθεμίας εξ αυτών και του τρόπου με τον οποίον αυτές ελέγχουν το κύκλωμα. Εξηγείται ο τρόπος λειτουργίας της βαλβίδας αντεπιστροφής (check valve) και η χρήση της παράκαμψης (bypass) σε κυκλώματα meter-in και meter-out. Γίνεται εισαγωγή στις αναλογικές βαλβίδες και δίδεται ένας πρώτος υπολογισμός των δυνάμεων επί του εμβόλου, με την θεωρία von Mises, για τον έλεγχο της θέσης του εμβόλου. Στο Κεφάλαιο 10 παρουσιάζονται τα υπόλοιπα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται στα υδραυλικά συστήματα. Αυτά είναι τα παρελκόμενα των υδραυλικών συστημάτων και περιλαμβάνουν τα εξής: τους αποταμιευτές (συσσωρευτές) υδραυλικής ισχύος, για τους οποίους χρήσεις και εφαρμογές αναφέρονται στο Παράρτημα Δ, την δεξαμενή του εργαζομένου μέσου (με τον αναπνευστήρα, τα πώματα πληρώσεωςεκκενώσεως, τον δείκτη στάθμης υγρού, τα άκρα των σωληνώσεων αναρρόφησης-

8 κατάθλιψης-επιστροφήςαποστραγγίσεων, το διάφραγμα κλπ.), καθώς και τα φίλτρα καθαρισμού του υδραυλικού υγρού σε διάφορες θέσεις του συστήματος. Τέλος αναφέρονται τα όργανα μέτρησης των ιδιοτήτων του ρευστού, τα οποία συμπληρώνονται στο Παράρτημα Δ. Τα υδραυλικά κυκλώματα είναι το αντικείμενο του Κεφαλαίου 11. Το βασικό υδραυλικό κύκλωμα και το βασικό πνευματικό κύκλωμα αναφέρονται λεπτομερώς. Προτιμήθηκε να τοποθετηθεί εδώ το βασικό πνευματικό κύκλωμα για να είναι η εκπαίδευση των φοιτητών ταυτόχρονη και στα δύο βασικά κυκλώματα. Δίδονται πολλά παραδείγματα υδραυλικών κυκλωμάτων, με εφαρμογές κινητήρων, κυλίνδρων και βαλβίδων σε ποικίλους συνδυασμούς κινήσεων, ελέγχων και σχεδιασμών. Αναλύεται η διαδικασία venting αποφόρτισης της αντλίας, και εξετάζεται το κύκλωμα αναγέννησης σε υδραυλικό κύλινδρο. Το Παράρτημα Δ περιέχει πολλά παραδείγματα και εφαρμογές τόσο με ανοικτό όσο και με κλειστό κύκλωμα στο υδραυλικό σύστημα. Εκεί εξετάζεται και ο τρόπος δημιουργίας κυκλώματος μαζί με την ανάγκη χρησιμοποίησης των διαφόρων εξαρτημάτων. Τα πνευματικά συστήματα και οι χρήσεις τους εξετάζονται στο Κεφάλαιο 12 όπου τα στοιχεία για τον αέρα μπορούν να ληφθούν από την ASHRAE. Αναλύεται η λειτουργία του πνευματικού κυλίνδρου και μέσω παραδείγματος εξηγείται ο τρόπος εκλογής του και η κατανάλωση του αέρα. Το υπόλοιπο τμήμα του κεφαλαίου αυτού αφιερώνεται στα πνευματικά κυκλώματα και στον τρόπο με τον οποίον χρησιμοποιείται ο πεπιεσμένος αέρας τόσο στην παραγωγή έργου όσο και στον έλεγχο άλλων κυκλωμάτων. Στο Κεφάλαιο 13 υπάρχουν απλές άλυτες ασκήσεις αλλά και δύσκολες λυμένες εφαρμογές προς εξάσκηση των εκπαιδευομένων. Πολύ χρήσιμος είναι ο τρόπος ελέγχου της κινήσεως του εμβόλου με ανασχετική διάταξη, η εκλογή του κινητήρα και οι καμπύλες αντλίας μεταβαλλομένης παροχής με ισοστάθμιση πιέσεως. Στο Παράρτημα Α δίδονται τα περισσότερα από τα σύμβολα των υδραυλικών συστημάτων.

9 Στο Παράρτημα Β δίδονται τα περισσότερα από τα σύμβολα των πνευματικών συστημάτων της προηγούμενης έκδοσης του βιβλίου, όπως αυτά ανευρίσκονται στις τρέχουσες εφαρμογές. Στη βιβλιογραφία μπορείτε να βρείτε έγκυρες πηγές για περαιτέρω μελέτη. Στο Παράρτημα Γ υπάρχουν σχήματα και εφαρμογές για εξειδικευμένα προβλήματα που αναφέρονται στη διαδοχή των κινήσεων, στις κατακόρυφες πρέσες, σε κυκλώματα με διάφορες πιέσεις και στα διαγράμματά τους, καθώς και σε κυκλώματα με συσσωρευτές. Στο Παράρτημα Δ γίνονται σχόλια και παρατηρήσεις για τον σχεδιασμό, την συντήρηση και την καλή μεταχείριση των υδραυλικών συστημάτων και εξαρτημάτων, τα οποία αφορούν κυρίως τους τεχνικούς της παραγωγής με εμπειρία. Αναφέρονται επίσης τα κριτήρια εκλογής τυποποιημένων εξαρτημάτων των υδραυλικών συστημάτων όπως: υδραυλική αντλία, υδραυλικός κινητήρας, υδραυλικός κύλινδρος, βαλβίδα αντεπιστροφής, βαλβίδα κατεύθυνσης της ροής, ασφαλιστικό, στραγγαλιστικό, αναλογική βαλβίδα, σερβοβαλβίδα, συσσωρευτής, φίλτρα, και βοηθητικά εξαρτήματα (ηλεκτρικός κινητήρας, ελαστικός σύνδεσμος, πιεσοστάτης, μανόμετρο, ψυγείο λαδιού, δείκτης στάθμης, θερμοστάτης, αναπνευστήρας, δοχείο λαδιού). Δίδονται φύλλα εκλογής από κατασκευαστές, διάφορα πρόσθετα στοιχεία και το αυτόματο υδραυλικό σύστημα του Εργαστηρίου Στοιχείων Μηχανών Ε.Μ.Πολυτεχνείου. Τέλος, το παράρτημα αυτό ολοκληρώνεται με κάποια ακόμη στοιχεία για τον πεπιεσμένο αέρα και τα πνευματικά συστήματα. Το βιβλίο τελειώνει με την βιβλιογραφία, που σήμερα με την χρήση του internet μπορεί να επεκταθεί εύκολα

10 Ενδεικτική βιβλιογραφία Anders James, Sr., Industrial Hydraulics Troubleshooting, McGraw-Hill, ASHRAE, Handbook of Fundamentals Atlas Copco, Manual Blinn, J. F., Models of Light Reflection for Computer Synthesized Pictures, Computer Graphics, vol. 2, Boner, C. J., Gear and Transmission Lubricants, Reinhold Publishing Corporation, USA,1964. Buckingham,.,Analytical Mechanics of Gears, Dover Publication, New York, Burrows, C. R., Fluid Power Servomechanisms, Van Nostrand, Colbourne, J. R., The Geometry of Involute Gears, Springer - Verlag, New York, Costopoulos, Th., Effect of Finite Jet Size on Rotary - Jet Dynamics, VIII ISABE, USA, Costopoulos, Th., Effect of Mixing During Deflection on Rotary - Jet Performance, VIII ISABE, USA, ASME Proceedings of the 1989 International Power Transmission and Gearing Conference, New Technologies for Power Transmissions for the 90 s, The Design Engineering Division, vol. One and Two. Ακριτίδης, Κ. Β., Αντλίες, Γεωργική Μηχανολογία, Θεσσαλονίκη Αθανασιάδης, Ν., Σημειώσεις Μηχανικής των Ρευστών, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Ε.Μ.Π., Αθανασιάδης, Ν., Σημειώσεις Υδροδυναμικών Μηχανών, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Ε.Μ.Π., Anders James, Sr., Industrial Hydraulics Troubleshooting, McGraw-Hill, ASHRAE, Handbook of Fundamentals ASME Proceedings of the 1989 International Power Transmission and Gearing Conference, New Technologies for Power Transmissions for the 90's, The Design Engineering Division, vol. One and Two. Atlas Copco, Manual Blinn, J. F., Models of Light Reflection for Computer Synthesized Pictures, Com - puter Graphics, vol. 2, 1977.

11 Boner, C. J., Gear and Transmission Lubricants, Reinhold Publishing Corporation, USA, Buckingham, Ε., Analytical Mechanics of Gears, Dover Publication, New York, Burrows, C. R., Fluid Power Servomechanisms, Van Nostrand, Colbourne, J. R., The Geometry of Involute Gears, Springer Verlag, New York, Costopoulos, Th., Effect of Finite Jet Size on Rotary Jet Dynamics, VIII ISABE, USA, Costopoulos, Th., et. al. Optimierung von Bewegungsbahnen Werkstattstechnik, 1/1987. Costopoulos, Th., Effect of Mixing During Deflection on Rotary Jet Performance, VIII ISABE, USA, Costopoulos, Th., Steady - and Crypto steady - Flow Underwater Thrust Augmentation, TR-UTA-762, G. Washington Univ., Washington D. C., Costopoulos, Th., Constant - Area Flow Interactions in Rotary Jets with (i) pressure non-uniformities and (ii) secondary flow velocity nonuniformity, Int. Conf. of AMSE, Costopoulos, Th., Effects of Changes of Secondary -to- Primary Density Ratio on Rotary Jet Performance, Int. Conf. of AMSE, Costopoulos, Th., and Pantazis, E., Reduction of Delivery Fluctuation and Optimum Tooth Profile of Spur Gear Rotary Pumps, Journal of Mechanism and Machine Theory, vol. 23, No 2, 1988 Costopoulos, Th., and Fragos, G., Effect of Changes of Contact Ratio on Delivery Fluctuation of Spur-Gear Rotary Pumps, Paper submitted for the 3rd national Congress on Me-chanics, Athens, Γεωργανάς, Ι., Το Υδραυλικό Σύστημα Υψηλής Πιέσεως, Επιστημονικαί Εκδόσεις Γιαννακόπουλος, Κ., Υδραυλική Ισχύς, Θεωρία και Πράξη, Γιαννακόπουλος, Κ., Πνευματικοί Αυτοματισμοί, Θεωρία και Πράξη, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης Deppert, W., und Stoll, K., Pneumatic Application, Vogel-Verlag, Deppert, W., und Stoll, Κ., Pneumatic Control, Vogel Buchverlag Würzburg, Deutschman, A. Ο., Michels, W. J., and Wilson, C. Ε., Machine Design, Theory

12 and Practice, MacMillan Publishing Co., Inc. New York, DIN 3990, Deutsche Normen Doebelin, Ε. Ο., Measurement Systems, Application and Design, McGraw Hill Dowson, D., Ηigginsοn, G. R., et al., Εlastο-Ηydrοdynamic Lubrication, Pergamon Press, Dudley, D. W., Practical Gear Design, McGraw-Hill Book Company, Inc., New York, Dudley, D. W., Gear Handbook, The Design, Manufacture, and Application of Gears, McGraw-Hill Book Company, Inc., New York, Festo-Didactic, Ηydraulik, Grundstufe ΤΡ 501 Festo-Didactic, Hydraulics, Pneumatics Findeisen, F., und Ο., Ölhydraulik, 1980 Foa, J. V., Elements of Flight Propulsion, J. Willey, Ηarvey, J. F., Pressure Component Construction, Van Nostrand Reinhold Company, Helicopter Propulsion Systems, AGARD CP-302 Hehn Anton, Fluid Power Troubleshooting, Marcel Dekker Inc., Henriot, G., Traite Theorique et Pratique des Engrenages, Borda, Paris, Holmes, R., The Characteristics of Mechanical Engineering Systems, Pergamon Press, ISO 1122/ (Ε), Glossary of Gear Terms. Jean Thoma, Hydrostatic Power Transmission, Trade and Technical Press Ltd, England, Karassik, I., et. al., Pump Handbook, McGraw-Hill Book Co., Keenan, J. H., Thermodynamics, The ΜΙΤ Press, ΚENT S, Mechanical Engineer s Handbook. Κοντινού, Ε., Οι Εφαρμογές του Πεπιεσμένου Αέρα, Atlas Copco, 1968 Κωστόπουλος, Θ., Οδοντώσεις και Μειωτήρες Στρόφων, Συμεών, 1991.

13 Levinson, Ι. J., Machine Design, Reston Publishing Co., USA Liepmann, Η. W., and Roshko, Α., Elements of Gas Dynamics, J. Wiley, 1957 Lynwander, P., Gear Drive Systems, Design and Application, Marcel Dekker. Inc., USA Mabie, Η. Η., and Ocvirk, F. W., Mechanisms and Dynamics of Machinery, John Wiley and Sons. USA, Machine Design, Fluid Power Reference Issue, September 1982, Mannesmann - Mannesmann Rexroth, The Hydraulic Programme. Mannesmann Rexroth, Hydraulic Components, RE 00101/1.87 Manning, W. R. Ο., and Labrow, S., High Pressure Engineering, Leonard Ηill Books, Martin, G. Η., Kinematics and Dynamics of Machines, McGraw-Hill, Μαυρίδης, Δ. Α., Εγχειρίδιο Υδραυλικών Συστημάτων, Αθήνα McCloy, D. and Martin, H. R., Control of Fluid Power, J. Wiley, Merritt, Η. Ε., Hydraulic Control Systems, J. Wiley, Merritt, H. E., Gears, Sir Isaac Pitman & Sons. Ltd., London, NASA, SP-3045, Compressed-Gas Handbook, J. F. Kennedy Space Center Nuovo Pignone, Manuale delle valvole di regolazione. O Connor, J. J., Standard Handbook of Lubrication Engineering, McGraw-Hill, Otto, W., and Schaning, Κ., International Comparison of Standard Materials, DIN, Beuth Verlag, Παναγιωτόπουλος, Ν., Υδροστατικές Μεταδόσεις Κινήσεως, Εκδόσεις Ζήση, Parmakian, J., Waterhammer Analysis, Dover Publications, Pearson, G. Η., Valve Design, Mechanical Engineering Pub., Perry, R. H., and Chilton, C. H., Chemical Engineers Handbook, McGraw-Hill, Pippenger,.J., and Hicks, T., Industrial Hydraulics, McGraw-Hill, 1979 Rexroth, The Hydraulic Trainer.

14 Rexroth, Hydraulic Components. Rogers, F. Ο., and Adams, J. Α., Mathematical Elements for Computer Graphics, McGraw-Hill, Rohsenow, W. Μ., and Hartnett, J. Ρ., Handbook of Heat Transfer, McGraw-Hill Inc., USA, Roloff, H., and Matek, W., Machinenelemente, Friedr. Vieweg + Sohn Verlag, Braunschweig, Rothbart, Η. Α., Mechanical Design and Systems Handbook, McGraw-Hill Book Company, Inc., New York, Rudinger, Nonsteady Duct Flow, Dover Publications, Shigley, J. Ε., Mechanical Engineering Design, McGraw-Hill Book Co., Singapore, 1986 Shigley, J. E., and Mischke, C. R., Standard Handbook of Machine Design, Mc Graw-Hill Book Co., USA, SKF, General Catalogue, Germany, Schlichting, H., Boundary-Layer Theory, McGraw-Hill, Smith, J. Der., Gears and their Vibration, Α Basic Approach to Understanding Gear Noise, Marcel Dekker Inc., Some Aspects of Hydraulics in Mechanical Handling and Mobile Equipment, Trade and Technical Press Ltd., England, 1970 Spotts, Μ. F., Design of Machine Elements, Prentice- Hall Inc., New Jersey, Standard Handbook of Lubrication Engineering, McGraw-Hill Book Co., USA Vickers, Practical Hydraulics Vickers, Industrial Hydraulics Handbook Wallis, G.B., One-dimensional Two-phase Flow, Mcgraw-Hill, inc., Warring, R. Η., Hydraulic Handbook, Trade and Technical Press Ltd, England, Watt. Α., Fundamentals of 3-D Computer Graphics, Addison Wesley, Wood, A.B., A Textbook of Sound, The Macmillan Company, N.York, Yeaple, F. D., Hydraulic and Pneumatic Power and Control, McGraw-Hill, Yeaple, F. D., Fluid Power Design Handbook, Marcel Dekker Inc., 1990.