ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνιακή πολιτική των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Περίπτωση μελέτης: Ο Δήμος Λαρισαίων. ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ ΕΛΕΝΗ ΟΝΟΜΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑΣ ΜΥΛΩΝΑ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΛΑΡΙΣΑ ΜΑΡΤΙΟΣ, 2018

2 ΕΑΠ, 2018 Η παρούσα Εργασία καθώς και τα αποτελέσματα αυτής, αποτελούν συνιδιοκτησία του ΕΑΠ και του φοιτητή, ο καθένας από τους οποίους έχει το δικαίωμα ανεξάρτητης χρήσης, αναπαραγωγής και αναδιανομής τους (στο σύνολο ή τμηματικά) για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς, σε κάθε περίπτωση αναφέροντας τον τίτλο και τον συγγραφέα της Εργασίας καθώς και το όνομα του ΕΑΠ όπου εκπονήθηκε. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 2

3 «Ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνιακή πολιτική των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Περίπτωση μελέτης: Ο Δήμος Λαρισαίων.» Ελένη Καλογήρου Ιφιγένεια Μυλωνά Στυλιανή Συλαίου Γεώργιος Γκαντζιάς Α Επιβλέπουσα Β' Επιβλέπουσα Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 3

4 Ευχαριστίες Νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω την κα Ιφιγένεια Μυλωνά επιβλέπουσα καθηγήτρια της παρούσας εργασίας για τις πολύτιμες συμβουλές και τις καίριες παρατηρήσεις της, κατά τη διάρκεια εκπόνησης της διπλωματικής μου εργασίας, καθώς και β επιβλέπουσα κα Συλαίου Στυλιανή. Θα ήθελα, επίσης, να ευχαριστήσω την κα Καρυδάκη Κωνσταντίνα, υπεύθυνη επικοινωνιακής πολιτικής της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων για τη συνεργασία και τα στοιχεία που μου προσέφερε κατά τη διεξαγωγή της ποιοτικής έρευνας. Δράττομαι της ευκαιρίας να ευχαριστήσω την κόρη μου Μαρία και τον σύζυγο και συνοδοιπόρο της ζωής μου Δημήτρη για την κατανόηση που επέδειξαν ως την ολοκλήρωση των σπουδών μου, καθώς και την πολυαγαπημένη μου μητέρα Αικατερίνη για τη στήριξη και την αρωγή που μου προσέφερε όλα αυτά τα χρόνια. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 4

5 Περίληψη Ο πολιτισμός αποτελεί μια πολυσύνθετη και πολυδιάστατη έννοια, διαρκώς εξελισσόμενη μέσα στο πλαίσιο της κάθε κοινωνίας, καθώς αποτελεί μέσο έκφρασης των ανθρώπων. Τις τελευταίες δεκαετίες όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα να αποτελέσει δικαίωμα για όλους, στόχος ο οποίος πραγματώνεται με την ορθά σχεδιασμένη πολιτιστική διαχείριση και επικοινωνία των πολιτιστικών φορέων, που, πλέον, στηρίζεται στις νέες δυνατότητες που της εξασφαλίζει το διαρκώς μεταβαλλόμενο τεχνολογικό περιβάλλον. Αρχικά, γίνεται μια θεωρητική ανάλυση της έννοιας του πολιτισμού και του τρόπου ενδυνάμωσης και διάδοσής του στην τοπική επικοινωνία, μέσω της πολιτιστικής πολιτικής των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Παράλληλα, περιγράφεται η διαδικασία της επικοινωνίας, που αποτελεί αναγκαίο εργαλείο για την εκπλήρωση του πολιτιστικού ρόλου των πολιτιστικών φορέων και αναλύονται τα θεωρητικά μοντέλα επικοινωνίας και η επικοινωνιακή στρατηγική των πολιτιστικών οργανισμών. Επιπρόσθετα, διερευνάται η συμβολή των νέων τεχνολογιών ως μέσο προώθησης της πολιτιστικής επικοινωνίας. Υπό το πρίσμα του θεωρητικού πλαισίου, η μελέτη συνεχίζεται με την περίπτωση μελέτης του Δήμου Λαρισαίων. Σκιαγραφούνται η πολιτιστική και η επικοινωνιακή πολιτική του Δήμου και χαρτογραφούνται οι αντιλήψεις των δημοτών και ο βαθμός ικανοποίησής τους από την πολιτιστική δράση του και ο βαθμός επιτυχίας της εφαρμοσθείσας επικοινωνιακής πολιτικής του. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι ο Δήμος Λαρισαίων, κατά τη διαδικασία επικοινωνίας του με το κοινό, χρησιμοποιεί τόσο παραδοσιακά όσο και σύγχρονα επικοινωνιακά μέσα, καθιστώντας την επικοινωνιακή πολιτική, που ακολουθεί, επαρκή. Ωστόσο, καταδεικνύεται αναγκαία η ενσωμάτωση σε πιο έντονο βαθμό των νέων τεχνολογιών και ιδιαίτερα του Διαδικτύου, ώστε να δημιουργήσει ανοιχτούς δίαυλους με την κοινωνία, ενισχύοντας την πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη των δημοτών. Λέξεις Κλειδιά Πολιτισμός, Πολιτιστική Πολιτική, Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Πολιτιστική Επικοινωνία, Στρατηγική Επικοινωνίας, Φάσεις Επικοινωνιακής Στρατηγικής, Επικοινωνιακά Μέσα, Νέες Τεχνολογίες, Δήμος Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 5

6 Abstract Culture is a complex and multidimensional concept, constantly evolving within the context of each society as it is a means of expressing people. In recent decades, the need to be a right for all is increasingly recognized, an objective which is achieved through the well-designed cultural management and communication of cultural operators, which is now based on the new possibilities provided by the ever-changing technological environment. Initially, a theoretical analysis of the concept of culture and its way of empowerment and dissemination is made in local communication through the cultural policy of local authorities. At the same time, the communication process is described, which is a necessary tool for fulfilling the cultural role of the cultural operators and analyzes the theoretical communication models and the communication strategy of the cultural organizations. Additionally, the contribution of new technologies is explored as a means of promoting cultural communication. In the light of the theoretical framework, the study continues with the study of the Municipality of Larissa. The cultural and communicative policy of the Municipality is outlined and the views of the citizens are mapped, heir degree of satisfaction with their cultural action and the degree of success of their applied communication policy. The results of the survey revealed that the Municipality of Larissa in its communication with the public uses both traditional and modern communication media, making the communication policy that is adequate. However, it is necessary to integrate more intensively new technologies, especially the Internet, in order to create open channels with society, enhancing the intellectual and social development of the citizens. Key words Culture, Cultural Policy, Local Government Organizations, Cultural Communication, Communication Strategy, Phases of Communication Strategy, Communication Media, New Technologies, Municipality of Larissa. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 6

7 Περιεχόμενα Ευχαριστίες... 4 Περίληψη... 5 Abstract... 6 Κατάλογος Εικόνων / Σχημάτων Κατάλογος Πινάκων/ Γραφημάτων Συντομογραφίες & Ακρωνύμια Εισαγωγή Α Μέρος: Θεωρητικό Πλαίσιο Κεφάλαιο 1ο: Η έννοια του πολιτισμού και της πολιτιστικής πολιτικής και ο χώρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Η έννοια του Πολιτισμού και η εξέλιξη του όρου Φορείς πολιτισμού και πολιτιστικά προϊόντα και υπηρεσίες (δραστηριότητα) Πολιτιστική πολιτική Πολιτιστική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση Κεφάλαιο 2 ο : Η επικοινωνιακή στρατηγική των πολιτιστικών οργανισμών Η έννοια της επικοινωνίας και η πολιτιστική επικοινωνία Σχολές και θεωρητικά μοντέλα επικοινωνίας Η επικοινωνιακή στρατηγική των πολιτιστικών οργανισμών Φάσεις σχεδιασμού της στρατηγικής επικοινωνίας των πολιτιστικών οργανισμών Η στρατηγική επικοινωνίας στους φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κεφάλαιο 3ο: Οι νέες τεχνολογίες ως φορείς προώθησης της πολιτιστικής επικοινωνίας Τα μέσα επικοινωνίας και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας Διαδίκτυο Διαδίκτυο και νέες τεχνολογίες Διαδίκτυο και μέσα κοινωνικής δικτύωσης Οι νέες τεχνολογίες στο πολιτισμό ως μέσο προώθησης της πολιτιστικής επικοινωνίας Β Μέρος: Περίπτωση Μελέτης - Ο Δήμος Λαρισαίων Κεφάλαιο 4 ο : Μεθοδολογία της έρευνας Ο σκοπός της έρευνας Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 7

8 4.2 Η επιλογή ερευνητικής μεθόδου Συνέντευξη Ερωτηματολόγιο Κεφάλαιο 5ο: Ο Δήμος Λαρισαίων και η πολιτιστική πολιτική του Η πόλη της Λάρισας Ο Δήμος Λαρισαίων Η πολιτιστική πολιτική του Δήμου Λαρισαίων Πολιτιστικοί χώροι Ο Μύλος του Παππά Η Δημοτική Πινακοθήκη «Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα» Οι αίθουσες του «Χατζηγιάννειου Πνευματικού Κέντρου» Δημοτικό Ωδείο Λάρισας Θέατρο του ΟΥΗΛ Δράσεις - Εκδηλώσεις Κεφάλαιο 6 ο : Η επικοινωνιακή πολιτική του Δήμου Λαρισαίων Αποτελέσματα ποιοτικής έρευνας σχετικά με την επικοινωνιακή πολιτική στον τομέα του πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων Επικοινωνιακά εργαλεία με τη χρήση των νέων τεχνολογιών στον τομέα του πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων Η ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων Ο λογαριασμός της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook Ο λογαριασμός της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Twitter Αξιολόγηση παρούσας κατάστασης στον τομέα του πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων Κεφάλαιο 7ο: Η έρευνα κοινού Περιγραφική ανάλυση αποτελεσμάτων ποιοτικής έρευνας Συσχετίσεις μεταβλητών και έλεγχος διαφορών Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 8

9 Κεφάλαιο 8ο: Συμπεράσματα Βιβλιογραφικές Αναφορές Παράρτημα A Παράρτημα B Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 9

10 Κατάλογος Εικόνων / Σχημάτων Εικόνα 1: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων ( 81 Εικόνα 2: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων ( ). 83 Εικόνα 3: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων (κάνοντας κλικ στην επιλογή «Η πόλη») ( ) Εικόνα 4: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων (κάνοντας κλικ στην επιλογή «Ο Δήμος) ( ) Εικόνα 5: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων (κάνοντας κλικ στην επιλογή «Για τους πολίτες» ( ) Εικόνα 6: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων (κάνοντας κλικ στην επιλογή «Ενημέρωση») ( ) Εικόνα 7: Το προφίλ της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook ( ) Εικόνα 8: Το προφίλ της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο twitter ( ) Σχήμα 1: Απλό μοντέλο επικοινωνίας ως μετάδοση, τροποποιημένο από Hooper- Greenhill,1999,σελ Σχήμα 2: Τα Στοιχεία Νοήματος κατά τον Pierce, τροποποιημένο από Fiske,2010,σελ Σχήμα 3: Το μοντέλο επικοινωνίας του Lasswell, τροποποιημένο από ΜακΚουέιλ & Βίνταλ, 2001, σελ Σχήμα 4: Το μοντέλο επικοινωνίας των Shannon & Weaver, τροποποιημένο από Shannon & Weaver, 1964, σελ Σχήμα 5: Το κυβερνητικό μοντέλο επικοινωνίας του Schramm (1954), τροποποιημένο από Foulger, 2004, σελ Σχήμα 6: Το συστημικό μοντέλο επικοινωνίας του Johnson (1951), τροποποιημένο από Narula, 2006, σελ Σχήμα 7: Η ανάλυση SWOT,τροποποίηση από Byrnes, 2009, σελ Σχήμα 8: Επικοινωνιακή διαδικασία, τροποποιημένο από Ψύλλα, 1991, σελ Σχήμα 9: Ανάλυση SWOT Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι θεσμοί και οι λοιπές δράσεις προώθησης του πολιτιστικού προϊόντος του Δήμου Λαρισαίων Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 10

11 Κατάλογος Πινάκων/ Γραφημάτων Πίνακας 1: Οι ετήσιες εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 2: Κατανομή συμμετεχόντων με βάση το φύλο Πίνακας 3: Κατανομή συμμετεχόντων με βάση το επάγγελμα Πίνακας 4: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τις προτιμήσεις των συμμετεχόντων στα διάφορα είδη πολιτιστικών δράσεων Πίνακας 5: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τη συμμετοχή των συμμετεχόντων στα διάφορα είδη πολιτιστικών δράσεων Πίνακας 6: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τη συνολική συμμετοχή των συμμετεχόντων στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 7: Συχνότητα και ποσοστό επί των απαντήσεων και ποσοστό επί των συμμετεχόντων σχετικά με τους πολιτιστικούς χώρους του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 8: Συχνότητα και ποσοστό επί των απαντήσεων και ποσοστό επί των συμμετεχόντων σχετικά με τις «μεγαλύτερες» πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 9: Συχνότητα και ποσοστό επί των απαντήσεων και ποσοστό επί των συμμετεχόντων σχετικά με τη συμμετοχή στις κύριες πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 10: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης των συμμετεχόντων σε διάφορους τομείς των πολιτιστικών δράσεων Πίνακας 11: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης των συμμετεχόντων από τον αριθμό και την ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων και από τους κύριους πολιτιστικούς χώρους του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 12: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας της ιστοσελίδας του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 13: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook Πίνακας 14: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Twitter Πίνακας 15: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σε θέματα πολιτισμού Πίνακας 16: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 17: Συσχέτιση του παράγοντα φύλο αναφορικά με την συνολική συχνότητα συμμετοχής σε πολιτιστικές δράσεις και με τη συχνότητα συμμετοχής στις επιμέρους δράσεις Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 11

12 Πίνακας 18: Συσχέτιση του παράγοντα φύλο αναφορικά με τους τρόπους ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 19: Συσχέτιση του παράγοντα φύλο αναφορικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας στην ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων και στους λογαριασμούς που διατηρεί η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου στο Facebook και στο Twitter Πίνακας 20: Συσχέτιση του παράγοντα φύλο αναφορικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σχετικά με θέματα πολιτισμού και από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 21: Συσχέτιση του παράγοντα ηλικία αναφορικά με τη συνολική συμμετοχή και τις προτιμήσεις τους σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 22: Συσχέτιση του παράγοντα ηλικία αναφορικά με τον βαθμό ικανοποίησης από τις διάφορες συνιστώσες των πολιτιστικών δράσεων Πίνακας 23: Συσχέτιση του παράγοντα ηλικία αναφορικά με τρόπους ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 24: Ανάλυση πολλαπλών απαντήσεων Μεταβλητές ηλικία και τρόποι ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 25: Συσχέτιση του παράγοντα ηλικία αναφορικά με τους τρόπους που επιθυμούν οι συμμετέχοντες να ενημερώνονται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 26: Ανάλυση πολλαπλών απαντήσεων Μεταβλητές ηλικία και προτιμητέοι τρόποι ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 27: Συσχέτιση του παράγοντα μορφωτικό επίπεδο αναφορικά με τον βαθμό παρακολούθησης της πολιτιστικής δράσης, την συνολική συχνότητα συμμετοχής και τον βαθμό ικανοποίησης από τον αριθμό και την ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων και τους πολιτιστικούς χώρους Πίνακας 28: Αναλυτικός πίνακας σχετικών συχνοτήτων του παράγοντα μορφωτικό επίπεδο αναφορικά την συνολική συχνότητα συμμετοχής των συμμετεχόντων σε δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 29: Συσχέτιση του παράγοντα μορφωτικό επίπεδο αναφορικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας στην ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων και στους λογαριασμούς που διατηρεί η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου στο Facebook και στο Twitter Πίνακας 30: Συσχέτιση του παράγοντα μορφωτικό επίπεδο αναφορικά με τους τρόπους που επιθυμούν οι συμμετέχοντες να ενημερώνονται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 31: Συσχέτιση του παράγοντα επαγγελματική ιδιότητα αναφορικά με τρόπους ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 32: Συσχέτιση του παράγοντα επαγγελματική ιδιότητα αναφορικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σχετικά Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 12

13 με θέματα πολιτισμού και από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων Πίνακας 33: Συσχέτιση του παράγοντα επαγγελματική ιδιότητα αναφορικά με τους λόγους για τους οποίους δεν είναι πιο συχνή η παρουσία των συμμετεχόντων σε πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 1:Κατανομή συμμετεχόντων με βάση το φύλο Γράφημα 2:Κατανομή συμμετεχόντων με βάση την ηλικία Γράφημα 3: Κατανομή συμμετεχόντων με βάση το μορφωτικό υπόβαθρο Γράφημα 4: Κατανομή των συμμετεχόντων με βάση τη δήλωση τους σχετικά με τον βαθμό που παρακολουθούν την πολιτιστική δράση του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 5: Κατανομή συμμετεχόντων με βάση τη δήλωση τους σχετικά με τον βαθμό που θεωρούν ότι ο Δήμος Λαρισαίων έχει έντονη πολιτιστική δράση Γράφημα 6: Οι προτιμήσεις των συμμετεχόντων στα διαφορά είδη πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 7: Συμμετοχή των συμμετεχόντων στα διαφορά είδη πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 8: Συνολική συμμετοχή των συμμετεχόντων στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 9: Ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων σε διάφορους τομείς των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 10: Ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων από τον αριθμό και την ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων και τους κύριους πολιτιστικούς χώρους του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 11: Τρόποι ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 12: Τρόποι που επιθυμεί το κοινό να ενημερώνεται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 13: Βαθμός επισκεψιμότητας της ιστοσελίδας του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 14: Βαθμός επισκεψιμότητας του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook Γράφημα 15: Βαθμός επισκεψιμότητας του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Twitter Γράφημα 16: Βαθμός ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σε θέματα πολιτισμού Γράφημα 17: Βαθμός ικανοποίησης από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων Γράφημα 18: Λόγοι για τους οποίους δεν είναι πιο συχνή η παρουσία των συμμετεχόντων σε πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 13

14 Συντομογραφίες & Ακρωνύμια Α.Μ.Ε.Α.: Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες ΜΜΕ: Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας Ν.Π.Δ.Δ.: Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου Ν.Π.Ι.Δ.: Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου ΟΤΑ: Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΠΟ : Πολιτιστικοί Οργανισμοί ΤΑ : Τοπική Αυτοδιοίκηση ΥΠΠΟ: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 14

15 Εισαγωγή Ο πολιτισμός είναι μια πολυσύνθετη και ευρεία έννοια, η οποία προσδιορίζει τη δομή και οργάνωση της κάθε κοινωνίας. Αποτελεί ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων άρρηκτα συνδυασμένων με την κοινωνική ζωή του ανθρώπου. Οι φορείς πολιτισμού, παράγοντας πολιτιστικά αγαθά και υπηρεσίες, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην συνοχή και ανάπτυξη των κοινωνιών. Η έννοια της επικοινωνίας παρουσιάζει, εξίσου, πολυσήμαντη εφαρμογή στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου, εξαρτώμενη πάντα από το πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιείται. Η επικοινωνία αποτελεί την οδό που χρησιμοποιεί το πολιτισμικό στοιχείο για να υπάρξει και να αναπαραχθεί. Η επικοινωνιακή δράση και η πολιτιστική πρακτική είναι δύο έννοιες στενά συνδεδεμένες, με κοινό στόχο την πολιτιστική προβολή και την άμεση επαφή των πολιτιστικών φορέων με το κοινό. Στη εποχή των τεχνολογικών εξελίξεων και της παγκοσμιοποίησης, οι σύγχρονοι πολιτιστικοί οργανισμοί καλούνται να παραμείνουν βιώσιμοι και να ανταποκριθούν στον πολυδιάστατο ρόλο τους, σε ένα ασταθές και ανταγωνιστικό περιβάλλον, εφαρμόζοντας επικοινωνιακές στρατηγικές με την ενσωμάτωση των τεχνολογικών μέσων τόσο στον τομέα της επικοινωνίας όσο και σε όλες τις εκφάνσεις τους. Στη σύγχρονη πόλη, ο πολιτισμός αποτελεί το πιο καθοριστικό συγκριτικό πλεονέκτημα, συνιστώντας προτεραιότητα και κύριο εργαλείο των φορέων διοίκησης. Οι ΟΤΑ, στο πλαίσιο της τοπικής ενδυνάμωσης και βελτίωσης της ποιότητας ζωής των δημοτών τους, οφείλουν να προσαρμόσουν την πολιτιστική τους πολιτική στις σύγχρονες απαιτήσεις. Η επικέντρωση στην προσέλκυση του ευρύτερα διαφοροποιημένου κοινού, με απώτερο στόχο την ικανοποίηση των αναγκών του, καθίσταται αναγκαία και πραγματώνεται με τη συνεισφορά των νέων ευέλικτων μεθόδων επικοινωνίας και των εργαλείων που προσφέρουν η ανάπτυξη του Internet και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Στη παρούσα διπλωματική εργασία μελετάται και αναλύεται ο πρωτεύοντας ρόλος που διαδραματίζουν και η καθοριστική σημασία που αποκτούν οι ΟΤΑ στην παραγωγή πολιτισμού, μέσω της εφαρμοσθείσας πολιτιστικής πολιτικής τους. Αποσαφηνίζονται τα στάδια που ακολουθεί ο σχεδιασμός μιας σαφώς καθορισμένης επικοινωνιακής στρατηγικής και η συνεισφορά του στην αποτελεσματικότητα της επικοινωνιακής πράξης. Τέλος, αναλύονται τα δεδομένα που επικρατούν στο συνεχές Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 15

16 εξελισσόμενο ψηφιακό περιβάλλον και οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες στην επικοινωνιακή πολιτική των ΠΟ. Πιο συγκεκριμένα, μιας και οι δημοτικοί φορείς αποτελούν, συνήθως, σε τοπικό επίπεδο, τον κυριότερο φορέα προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών πολιτισμού, θα μελετηθεί και θα αναλυθεί η περίπτωση του Δήμου Λαρισαίων. Θα διερευνηθεί αν ο Δήμος εφαρμόζει συγκεκριμένη πολιτιστική πολιτική και θα μελετηθούν οι σπουδαιότερες δράσεις του, το είδος των πολιτιστικών δράσεων που διοργανώνει και ο βαθμός στον οποίο αυτή η προσφορά πολιτιστικών αγαθών ικανοποιεί τις απαιτήσεις του κοινού της πόλης. Παράλληλα, θα εξεταστεί αν η επικοινωνιακή πολιτική του Δήμου Λαρισαίων αποτελεί προϊόν σχεδιασμού ή συγκυριών. Ποιοι οι συγκεκριμένοι επικοινωνιακοί στόχοι που επιθυμεί να επιτύχει, αν η επικοινωνιακή πολιτική που σχεδιάζει και εφαρμόζει είναι ανάλογη με τους στόχους που έχουν τεθεί και ποιος ο τρόπος που η πολιτική αυτή προσαρμόζεται στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες του κοινού, στο οποίο απευθύνεται. Συγχρόνως, θα διερευνηθεί ο τρόπος και τα μέσα επικοινωνίας που χρησιμοποιεί για την προβολή των αγαθών και των υπηρεσιών που προσφέρει και την επίτευξη των επικοινωνιακών του στόχων και κατά πόσο αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες και οι δυνατότητες που αυτές προσφέρουν. Η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθείται στη παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζει δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αναφέρεται στο θεωρητικό πλαίσιο και στηρίζεται στη συλλογή δεδομένων από δευτερογενείς πηγές, όπως η ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και πρόσφατα άρθρα και άλλες πηγές του Διαδικτύου. Ο δεύτερος άξονας αναφέρεται στην περίπτωση μελέτης και βασίζεται σε δευτερογενείς πηγές, με τη συλλογή και μελέτη δεδομένων σχετικών με τον Δήμο Λαρισαίων από τον ίδιο τον Δήμο, την ιστοσελίδα του, καθώς και δημοσιεύματα του έντυπου και ηλεκτρονικού τοπικού τύπου. Περαιτέρω, η ανάλυση της περίπτωσης μελέτης εμπεριέχει πρωτογενή δεδομένα που συλλέχθηκαν μέσω συνεντεύξης (ποιοτική ερευνά), καθώς και μέσω της έρευνας κοινού με τη χρήση ερωτηματολόγιου (ποσοτική έρευνα). Η παρούσα εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη, στο πρώτο μέρος αναλύεται το θεωρητικό υπόβαθρο των εννοιών πολιτισμός, επικοινωνία και νέες τεχνολογίες του Διαδικτύου, ενώ στο δεύτερο μέρος επιχειρείται η εμπειρική έρευνα σχετικά με την επικοινωνιακή πολιτική που ασκεί ο Δήμος Λαρισαίων, καθώς και την επιτυχία αυτής. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 16

17 Ειδικότερα, το θεωρητικό πλαίσιο αποτελείται από τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο, πραγματοποιείται ο καθορισμός και η ανάλυση του περιεχομένου σημαντικών εννοιών όπως πολιτισμός, καθώς, επίσης, η εξέλιξή τους στον χρόνο και η σημασία τους στη σύγχρονη εποχή. Επιπρόσθετα, κρίνεται χρήσιμη η μελέτη της έννοιας των πολιτιστικών αγαθών και της παραγωγής τους από τους ΠΟ, η αποσαφήνιση της έννοιας της πολιτιστικής πολιτικής, καθώς και η διερεύνηση της σχέσης της με την ΤΑ. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η έννοια της επικοινωνίας και η συνδιαλλαγή της με τον πολιτισμό, η εξέλιξη της έννοιας μέσα από τα μοντέλα επικοινωνίας και η διαδικασία σχεδιασμού της στρατηγικής επικοινωνίας και τα στάδιά της. Ιδιαίτερη βαρύτητα κατέχει η μελέτη των διαστάσεων της επικοινωνιακής στρατηγικής στο πλαίσιο της ΤΑ, μελέτη η οποία κρίνεται απαραίτητη. Στο τρίτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα κυριότερα μέσα μαζικής επικοινωνίας και οι τρόποι προβολής, που έχουν στη διάθεσή τους οι ΠΟ, προκειμένου να επικοινωνούν τις δράσεις τους στο κοινό. Παράλληλα, αναλύονται τα εργαλεία του Διαδικτύου, η σχέση τους με τον πολιτισμό και η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών από τους πολιτιστικοί φορείς, ώστε η επικοινωνία τους με το κοινό να καταστεί πιο ελκυστική και αποτελεσματική. Στο δεύτερο μέρος αναλύεται η περίπτωση μελέτης του Δήμου Λαρισαίων. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρατίθεται η μεθοδολογία της έρευνας που ακολουθείται κατά την ερευνητική διαδικασία. Ο εντοπισμός στοιχείων σχετικών με την πολιτιστική και επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθεί ο Δήμος πραγματοποιείται μέσω της ανάλυσης περιεχομένου και της συνέντευξης και η συλλογή δεδομένων σχετικών με τις απόψεις και τις ανάγκες του κοινού μέσω της χρήσης ερωτηματολογίου. Το πέμπτο κεφάλαιο αφορά την παρουσίαση της πόλης της Λάρισας και του Δήμου Λαρισαίων, δίνοντας έμφαση στον πολιτισμό. Αναλύεται η πολιτιστική πολιτική που εφαρμόζει ο Δήμος, καθώς και οι πολιτιστικοί χώροι στους οποίους δραστηριοποιείται και οι κύριες δράσεις που οργανώνει. Στο έκτο κεφάλαιο, η εμπειρική έρευνα, εστιάζει στη στρατηγική επικοινωνίας του Δήμου, τις τεχνικές που ακολουθεί και τα μέσα που χρησιμοποιεί για την προβολή της πολιτιστικής του δράσης. Δεδομένα που αντλήθηκαν από την ποιοτική έρευνα. Παράλληλα, πραγματοποιείται σύντομη παρουσίαση των επικοινωνιακών μέσων του Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 17

18 Διαδικτύου που χρησιμοποιεί ο Δήμος, καθώς και η ανάλυση SWOT παρουσιάζοντας την παρούσα κατάσταση που επικρατεί στον Δήμο. Στο έβδομο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας κοινού, που πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του ερωτηματολογίου και προέκυψαν από την επεξεργασία και ανάλυσή τους με τη χρήση ποσοστιαίων γραφημάτων του προγράμματος Microsoft Excel και με τη χρήση του προγράμματος SPSS. Στο όγδοο και τελευταίο κεφάλαιο, αναλύονται τα συμπεράσματα της εμπειρικής έρευνας. Συμπεράσματα τα οποία προκύπτουν αφενός από τη σχέση της θεωρητικής διερεύνησης με τα στοιχεία που αντλήθηκαν από το Δήμο σχετικά με την επικοινωνιακή πολιτική που εφαρμόζει και αφετέρου από τη σχέση των δεδομένων που αντλήθηκαν από το Δήμο σχετικά με την επικοινωνιακή πολιτική που εφαρμόζει με τα δεδομένα που αντλήθηκαν από το κοινό και μας καταδεικνύουν τον βαθμό αποτελεσματικότητας της προαναφερθείσας πολιτικής. Πέρα από τα ανωτέρω κεφάλαια, η εργασία ολοκληρώνεται με την βιβλιογραφία, τα παραρτήματα που αποτελούνται από τις ερωτήσεις της συνέντευξης και το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα κοινού. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 18

19 Α Μέρος: Θεωρητικό Πλαίσιο Κεφάλαιο 1ο: Η έννοια του πολιτισμού και της πολιτιστικής πολιτικής και ο χώρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης 1.1 Η έννοια του Πολιτισμού και η εξέλιξη του όρου. Ο ορός «πολιτισμός» διαθέτει μια μακρά και αυτόνομη προεπιστημονική ιστορία. Πολλοί επιστημονικοί κλάδοι τον χρησιμοποίησαν για να απαντήσουν σε διάφορα ερωτήματα, κατευθυνόμενοι από τα αντίστοιχα συμφέροντα (Bauman, 1994, σελ.19; Arlt & Daviau, 2009, σελ.39-40). Λόγω ασυμβατότητας των διαφόρων ρευμάτων που καταπιάστηκαν με τον όρο, έχει διατυπωθεί ένας πλούτος απόψεων, δημιουργώντας ένα θεμελιακό πρόβλημα ορισμού (Gallie, 1955, σελ ; Πασχαλίδης, 2002, σελ.22). Οι εθνολόγοι Kroeber και Kluckhohn κατέγραψαν 164 διαφορετικές ερμηνείες 1 του όρου πολιτισμός, χαρακτηριστικό της ευρύτητάς του (Schafer, 2001, σελ.305). Ο όρος προέρχεται από τη λατινική λέξη civis (πολίτης), ενώ τα παράγωγά της civilize civilized (εκπολιτίζω -πολιτισμένος) χρησιμοποιούνταν από τον 16ο αιώνα, για να περιγράψουν τους κοινωνικούς τρόπους της αριστοκρατίας (Πασχαλίδης, 2002, σελ.27). Σύμφωνα με τον Wallerstein, στο μέσο του 18ου αιώνα οι Mirabeau και Ferguson άρχισαν να χρησιμοποιούν τους όρους «πολιτισμός» και «πολιτισμένος» για να δηλώσουν την διάκριση προς την «αγριότητα» και «άγριο» (Wallerstein, 1994, σελ.216), ενώ άλλοι θεωρητικοί αναφέρονται στους όρους ως την επιθυμία «να μεταδώσουν εκλεπτυσμένους τρόπους, αστικοποίηση και βελτίωση» σε μη ανεπτυγμένους λαούς (Kroeber & Kluckhohn, 1952, σελ.145). Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, ο Kant και πολλά άλλοι Γερμανοί διανοούμενοι χρησιμοποίησαν τη λέξη Cultur και τα παράγωγά της για να μιλήσουν για την ανθρώπινη καλλιέργεια (Schafer, 2001, σελ.305), ενώ σταδιακά η χρήση της λέξης «πολιτισμός», και πιο συγκεκριμένα στον πληθυντικό, σήμαινε έθνος ή έθνη, σε συγκεκριμένο χρόνο (Bagby, 1963, σελ.6-7). Τον 19ο αιώνα, η επιστήμη της κοινωνικής ανθρωπολογίας ή εθνολογίας, αναφέρεται στον όρο ως το σύνολο των 1 Στην καταμέτρηση που πραγματοποιήθηκε το 1950, θα μπορούσαν να διακριθούν μέχρι 300 ορισμούς, ωστόσο αποφασίστηκε η συντηρητική καταμέτρηση (Schafer,2001, σελ.305). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 19

20 ικανοτήτων ή συνηθειών (δοξασίες, ηθική, έθιμα, νόμοι, τέχνη, γνώσεις, τεχνικές, τεχνολογία κτλ.) που αποκτά ο άνθρωπος ως μέλος της κοινωνίας (Tylor, 1958, σελ.1). Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, μια σειρά θεμελιακών αλλαγών σε διάφορες πτυχές της κοινωνίας, συνετέλεσε στη θεώρηση του όρου πολιτισμός ως τον συνολικό τρόπο ζωής, «που περιλαμβάνει την παράδοση αλλά και την καινοτομία, την επίσημη ή υψηλή τέχνη αλλά και τις καθημερινές συνήθειες και τη δημοφιλή ή μαζική κουλτούρα, τις συλλογικές αξίες και πεποιθήσεις αλλά και την προσωπική, ιδιόμορφη έκφραση και δημιουργία» (Williams στο Πασχαλίδης, 2002, σελ.49). Η Ψύλλα (1992, σελ.207) ορίζει τον πολιτισμό ως «μια έννοια πλατιά, στενά συνδεμένη με τις έννοιες της παιδείας, της επιμόρφωσης, της ψυχαγωγίας και παραπέρα της πνευματικής και ψυχικής αναβάθμισης, της κοινωνικής συμμετοχής και της πολιτικοκοινωνικής ανάπτυξης». Ως προς τον ακριβή προσδιορισμό της έννοιας του πολιτισμού στον 21ο αιώνα, ο Γκαντζιάς (2000, σελ.70) τονίζει ότι «είναι σύνθετη, πολυσυλλεκτική, πολυδιάστατη και αρκετά ελαστική» και αναφέρεται σε αυτόν ως «όλο το φάσμα της πνευματικής, διανοητικής και πρακτικής εργασίας, η οποία διαμορφώνεται, αναπτύσσεται και εξελίσσεται διαχρονικά με την ενεργό συμμετοχή των ανθρώπων». Κοινωνιολογικά ερμηνεύεται ως η κληρονομιά των συλλογικών «δημιουργημάτων», είτε πνευματικών είτε θρησκευτικών, και των διακεκριμένων μορφών συμπεριφοράς του συνόλου, σκόπιμές ή όχι, κατά τις συνεχείς δραστηριότητες του, που μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά (Bullock & Trombley, 2000, σελ.1003), συντείνοντας στην πνευματική και ψυχική ανύψωση και ενισχύοντας τη συμμετοχικότητα και την ανάπτυξη (Badie, 1995, σελ.109). Ο πολιτισμός αναγνωρίζεται ως ο πιο δυναμικός τομέας που δύναται να συμβάλει καθοριστικά στο μετασχηματισμό του οικονομικού και κοινωνικού υποδείγματος σε μια οικονομία βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς (Λαζαρέτου, 2014, σελ.18), απαιτώντας ιδέες πρωτότυπες, ευφάνταστες και χρηστικές, χωρίς την απαίτηση μεγάλων χρηματικών κεφαλαίων (Λαζαρέτου, 2014, σελ.16). Επαναπροσδιορίζεται με τέτοιο τρόπο, ώστε ο ίδιος να προτείνεται ταυτόχρονα ως το βασικό μέσο και ο κύριος στόχος της ανάπτυξης (Πασχαλίδης, 2002, σελ.241). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 20

21 1.2 Φορείς πολιτισμού και πολιτιστικά προϊόντα και υπηρεσίες (δραστηριότητα) Ο πολιτισμός εμφανίζεται παράλληλα με την ύπαρξη κοινωνικών δομών και του κατάλληλου πλαισίου. Στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου υπάρχει κράτος και οργανωμένες παραγωγικές διαδικασίες, την παραγωγή και προώθηση του αναλαμβάνουν οι φορείς πολιτισμού. Φορείς πολιτισμού αποτελούν οι ΠΟ, οι οποίοι είναι δραστήριοι και ενεργητικοί κοινωνικοί σχηματισμοί που στοχεύουν στην πολιτισμική προαγωγή του ανθρώπου μέσω της παραγωγής πολιτιστικών προϊόντων (Κορρές, 2002, σελ.20), οι οποίοι συγκροτούν την πολιτιστική βιομηχανία μιας χώρας. Σύμφωνα με τον Γκαντζιά, οι ΠΟ ορίζονται ως «οι μονάδες πολιτισμικών διεργασιών και πολιτιστικών διαδικασιών, οι οποίες οφείλουν να λειτουργούν με βάση τις αρχές του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος και τους δημοκρατικούς μηχανισμούς συμμετοχικής ελευθερίας, ώστε να συμβάλλουν στη διαμόρφωση των διαδικασιών παραγωγής, διαχείρισης, προώθησης και προβολής των πολιτιστικών αγαθών» (Γκαντζιάς, 2010, σελ.34). Οι ΠΟ ταξινομούνται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το φορέα τους, τη νομική μορφή τους και το σκοπό που εξυπηρετούν. Διακρίνονται ανάλογα με τον φορέα τους σε οργανισμούς δημόσιους 2, ιδιωτικούς 3 και μεικτούς 4, ανάλογα με τη νομική τους μορφή σε Ν.Π.Δ.Δ και Ν.Π.Ι.Δ και τέλος, ανάλογα με τον σκοπό που εξυπηρετούν σε κερδοσκοπικούς 5 και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς 6 (Γλύτση & Κορρές, 2002, σελ.17-20; Χαμπούρη-Ιωαννίδου, 2002, σελ.80; Μπουραντάς & Παπαλεξανδρή, 2003, σελ.42-43; Varbanova, 2013, σελ.2-3). Σκοπός των ΠΟ αποτελεί η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και η κάλυψη βασικών εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών και επικοινωνιακών αναγκών της κοινωνίας (Τζωρτζάκης & Τζωρτζάκη, 2002, σελ.31-57; Artico et. al., 2017, σελ.12), συμβάλλοντας στη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην ανάδειξη της 2 Φορέας τους είναι το κράτος ή ΟΤΑ. Οργανισμοί όπως δημόσια μουσεία, εθνικά και δημοτικά θέατρα, δημόσιες βιβλιοθήκες (Τσουρβάκας, 2012, σελ.29). 3 Λειτουργούν με βάση τις αρχές του ιδιωτικού δικαίου. Οργανισμοί, όπως εταιρίες κινηματογραφικών και μουσικών παραγωγών, καλλιτεχνικοί και εκθεσιακοί χώροι (Τσουρβάκας,2012 σελ.29). 4 Στους οργανισμούς αυτούς συμμετέχουν τόσο το κράτος όσο και ιδιώτες (Γλύτση & Κορρές, 2002, σελ.20). 5 Οι κερδοσκοπικοί οργανισμοί στοχεύουν στη παραγωγή και πώληση αγαθών σε ορισμένη τιμή με σκοπό το κέρδος του οργανισμού (Γλύτση & Κορρές, 2002, σελ.17). 6 Οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί στοχεύουν στην παραγωγή ή διάθεση αγαθών, με στόχο την κάλυψη των καταναλωτικών αναγκών και του κόστους παραγωγής (Γλύτση & Κορρές, 2002, σελ.18). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 21

22 καλλιτεχνικής δημιουργίας του παρόντος και στη χάραξη στρατηγική πολιτισμού για το μέλλον (Konstantios et. al., 2005, σελ.8; Γκαντζιάς, 2010, σελ.25). Η επικέντρωση στον κοινωνικό τους ρόλο συνιστά κύριο χαρακτηριστικό των ΠΟ, ενώ η οικονομική τους δραστηριότητα αποτελεί, ως επί το πλείστον, το μέσο για την επίτευξη του απώτερου σκοπού τους, δηλαδή την προσφορά πολιτιστικών αγαθών (Zakaras & Lowell, 2008, σελ.2-3), στοχεύοντας στην επικοινωνία τους με το κοινό τους. Η έννοια της πολιτιστικής δραστηριότητας συμπεριλαμβάνει τις δραστηριότητες που στοχεύουν στην αξιοποίηση και διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και δράσεις που συμβάλλουν στην καλλιέργεια και προώθηση των γραμμάτων, των καλών τεχνών, της μουσικής, του θεάτρου, του κινηματογράφου, του χορού, της γλυπτικής, της ζωγραφικής, των εικαστικών τεχνών, της αρχιτεκτονικής, κ.ά. Οι προαναφερθείσες δραστηριότητες αποκτούν νόημα, λαμβάνοντας υπόψη τους τις επιθυμίες του κοινού, αναδύουν τις αρχές του γενικού - δημοσίου δικαίου και παρέχουν ευκαιρίες για δημιουργικότητα, έκφραση και συμμετοχική ελευθερία (Γκανζιάς, 2007, σελ.8). Όπως προαναφέρεται, το αποτέλεσμα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων αποτελούν τα πολιτιστικά αγαθά. Σύμφωνα με τον νόμο 3028/2002 (άρθρο 2) ως πολιτιστικά αγαθά νοούνται «οι μαρτυρίες της ύπαρξης και της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου». Αναφέρονται, στην «πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία, η οποία αναδύεται από μια συγκεκριμένη πολιτισμική διεργασία διαμόρφωσης και μια συγκεκριμένη πολιτιστική διαδικασία παραγωγής, που έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή συγκεκριμένων πολιτιστικών προϊόντων (υλικών και άυλων) ή πολιτιστικών υπηρεσιών» (Γκαντζιάς, 2010, σελ. 34). Τα πολιτιστικά αγαθά παρουσιάζουν ορισμένες διαφοροποιήσεις σε σχέση με τα κοινά καταναλωτικά αγαθά 7, ωστόσο, σύμφωνα με τον Κορρέ, θεωρούνται συγχρόνως και καταναλωτικά αγαθά, επειδή καλύπτουν συγκεκριμένες ανθρώπινες 7 Τα πολιτιστικά αγαθά δεν στηρίζονται μόνο σε οικονομικά κίνητρα, αλλά και σε καλλιτεχνικά και κοινωνικά κριτήρια. Θεωρούνται δημόσια-κοινωνικά αγαθά και ανήκουν, ως επί το πλείστον, στον τομέα των υπηρεσιών, παίρνοντας πολλές μορφές και αποτελώντας μέρος της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Αποτελούν στην πλειοψηφία τους αγαθά εμπειρίας, καταναλώνονται την ίδια στιγμή που παράγονται και την ποιότητά τους αντιλαμβάνεται κάποιος μόνο εκ των υστέρων. Με το περιεχόμενό τους επηρεάζουν το σύνολο της κοινωνίας και τη ζωή όλων και διακρίνονται για τη μοναδικότητα, το υψηλό ρίσκο, την ετερογένειά τους και τα υψηλά σταθερά κόστη που παρουσιάζουν, τα καθιστούν μη ανακτήσιμα (Τσουρβάκας,2012,σελ.21-28; Reca,2006,σελ ; Bernstein,2007,σελ.90). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 22

23 ανάγκες (Γλύτση & Κορρές, 2002, σελ.134). Ταξινομούνται σε ορισμένες κατηγορίες, τα κινητά και ακίνητα, τα δημόσια και ιδιωτικά, τα υλικά και άυλα (πνευματικά), με ευχερή ή δυσχερή αξιοποίηση, με διαρκή ή περιορισμένη χρήση και με αποκλειστική (ιδιωτική) ή συλλογική (δημόσια) χρήση (Μπιτσάνη, 2004, σελ.37-38). Συνεπώς, τα πολιτιστικά αγαθά αποτελούνται τόσο από πολιτιστικά προϊόντα όσο και πολιτιστικές υπηρεσίες, τα οποία εμπεριέχουν πολιτιστικά στοιχεία που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του πολιτισμού και της τέχνης. Οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι αρχές του γενικού δημόσιου συμφέροντος, συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη της διαχείρισης και της προβολής των πολιτιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, μέσω των διαστάσεων της γνώσης, της παιδείας, της συμμετοχής και της ευελιξίας (Γκαντζιας, 2008, σελ.18). 1.3 Πολιτιστική πολιτική Η συνειδητοποίηση του ουσιαστικού ρόλου που διαδραματίζει η οικονομία του πολιτισμού, επέβαλε την οργάνωση και διαχείριση του τομέα αυτού, μέσω σαφώς καθορισμένων και εξειδικευμένων πολιτικών (Κόνσολα, 2006, σελ.20), που καλούνται πολιτιστική πολιτική. Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει η UNESCO, στην πρώτη της έκδοση με σχετικά θέματα, η πολιτιστική πολιτική είναι «ένα σύνολο κοινωνικών πρακτικών, συνειδητών και διακριβωμένων, παρεμβάσεων ή μη παρεμβάσεων που έχουν στόχο την ικανοποίηση κάποιων πολιτιστικών αναγκών με την υπέρτατη δυνατή χρήση όλων των υλικών και ανθρώπινων πόρων, που μια δεδομένη κοινωνία διαθέτει, σε μια ορισμένη στιγμή. Η πολιτική αυτή πρέπει να καθορίζει κάποια κριτήρια της πολιτιστικής ανάπτυξης και να συνδέει τον πολιτισμό με τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη» (Κόνσολα,2006,σελ.27; Unesco, 1969, σελ.10). Η Κόνσολα σε ένα περιεκτικό ορισμό, αναφέρεται στην πολιτιστική πολιτική ως «ένα σύστημα σκοπών, μέσων και φορέων, που συνδυάζονται σε ένα πρόγραμμα για να επιτευχθεί η ενίσχυση και η διάδοση του πολιτιστικού φαινομένου μιας κοινότητας για μια δεδομένη χρονική περίοδο» (Κόνσολα, 1998, σελ.15). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 23

24 Βασικούς φορείς εφαρμογής της πολιτιστικής πολιτικής αποτελούν το Υπουργείο Πολιτισμού 8 και τα συνεργαζόμενα Υπουργεία, η ΤΑ και οι Περιφερειακές Ενότητες, η Εκκλησία και η κάθε είδους Ιδιωτική Πρωτοβουλία 9 (Χαμπούρη Ιωαννίδου, 2002, σελ.19-25). Η πολιτιστική πολιτική έχει ως στόχο την προστασία και διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς, τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας, την τόνωση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και την ίση συμμετοχή στην απόλαυση και τη δημιουργία πολιτιστικών αγαθών (Dubois, 2013, σελ.9; Χαμπούρη Ιωαννίδου, 2002, σελ.17; Μπιτσάνη, 2004, σελ.130; Κυριαζίδης, 2007, σελ.102), ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, κοινωνικής τάξης και πνευματικού επίπεδου μέσω των κατάλληλων συνθήκων και ευκαιριών (Δαράκη, 1988, σελ.19). Κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού της πολιτιστικής πολιτικής οφείλουν να λαμβάνονται υπόψη τα δεδομένα και οι αποφάσεις, που κατοχυρώνουν τη διασφάλιση της δημιουργίας υψηλών πολιτιστικών υποδομών, τη στήριξη της τοπικής πολιτιστικής δημιουργικότητας, τη κατοχύρωση ανεξάρτητης διαχείρισης και χρηματοδότησης μεγάλου μέρους της πολιτιστικής δραστηριότητας και την οργάνωση της πολιτιστικής πολιτικής σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο βάσει σχεδίου και μεθοδικότητας (Σκούτα, 2000, σελ.152). Η διαδικασία σχεδιασμού της πολιτιστικής πολιτικής θέτει ως προϋπόθεση την ύπαρξη προγραμματισμού, σαφήνειας στόχων, διάρκειας και συνέπειας (Ruiz, 2003, σελ.1). Η χάραξη της πολιτιστικής πολιτικής επηρεάζεται καθοριστικά από παράγοντες, όπως ο βαθμός αποκέντρωσης των εξουσιών προς την τοπική και την περιφερειακή αυτοδιοίκηση, τις εθνικές και τοπικές στάσεις απέναντι στον πολιτισμό, τη διαμόρφωση της γεωγραφίας των εθνικών πολιτιστικών οικονομιών, καθώς και τα χαρακτηριστικά της τοπικής «αγοράς» για την ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων (Μπιανκίνι & Πάρκινσον, 1994, σελ.20-21). 8 Στόχος του Υπουργείου είναι η διαχείριση των πολιτιστικών κατευθύνσεων, προβάλλοντας και προωθώντας την ελληνική πολιτιστική δημιουργία τόσο στην χώρα όσο και στο εξωτερικό, η δημιουργία υποδομών, η διαμόρφωση και υλοποίηση μιας συνεπούς πολιτιστικής πολιτικής, η ενίσχυση των δημόσιων ΠΟ και η ανάπτυξη του σχεδιασμού των πολιτιστικών δράσεων της περιφέρειας (Χαμπούρη - Ιωαννίδου, 2002, σελ.15-25; Μπιτσάνη, 2004, σελ ). 9 Η ιδιωτική πρωτοβουλία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στον πολιτιστικό τομέα. Βασικούς εταίρους αποτελούν τα ιδιωτικά πολιτιστικά ιδρύματα (που έχουν ιδρυθεί με πρωτοβουλία και κεφάλαια ιδιωτών), τα πολιτιστικά ιδρύματα τραπεζών και οι πολιτιστικοί σύλλογοι και τα πολιτιστικά σωματεία (Χαμπούρη Ιωαννίδου, 2002, σελ.24). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 24

25 Από τη δεκαετία του 1960 και έπειτα, οι εθνικές κυβερνήσεις και η ΤΑ έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη του πολιτισμού ως συστατικό στοιχείο της πολιτικής, θέτοντας ένα θεσμικό πλαίσιο που καταδεικνύει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στις κατευθύνσεις των πολιτιστικών πολιτικών (Dubois, 2011, σελ.20). Στην Ελλάδα, η πολιτιστική πολιτική, παραδοσιακά, εστίαζε στην προστασία της εθνικής ιστορικής κληρονομιάς, αγνοώντας τις δημοκρατικές διαστάσεις της. Ωστόσο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η πολιτιστική πολιτική έχει εξελιχθεί σημαντικά εστιάζοντας στις αρχές της συμμετοχικότητας, της προσβασιμότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης, συγκλίνοντας ενεργά με πολιτικές άλλων Ευρωπαϊκών χώρων, ξεπερνώντας σταδιακά την προηγούμενη εσωστρέφεια της (Zorba, 2009, σελ ). Ανασταλτικό παράγοντα, στην οργανωμένη προσπάθεια σχεδιασμού πολιτιστικής πολιτικής, αποτελούν οι δυσκολίες στη μέτρηση των επιπτώσεων των πολιτιστικών παρεμβάσεων (Gray, 2009, σελ.578). Ωστόσο, παρά την έλλειψη αδιαμφισβήτητων αποδεικτικών στοιχείων για την αποτελεσματικότητα μιας πολιτικής εστιασμένης στον πολιτισμό, οι δημόσιες πολιτιστικές πολιτικές θέτουν στόχους, όπως η αστική ανάπλαση, η υποστήριξη των υποβαθμισμένων γειτονιών, η ενδυνάμωση των ατόμων με αναπηρίες και της νεολαίας, η αναβάθμιση της πολιτιστικής ποικιλομορφίας και η άμβλυνση του κοινωνικού αποκλεισμού (Belfiore, 2002, σελ.91-95). Σύμφωνα με την Κόνσολα, η πολιτιστική πολιτική πρέπει να διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχει συνδυασμός των κοινωνικών στόχων με τους οικονομικούς και η πολιτιστική ανάπτυξη να ακολουθεί τη γενικότερη κοινωνική και οικονομική εξέλιξη (Κόνσολα, 2006, σελ.117), αποτελώντας καθοριστικής σημασίας αναπτυξιακό εργαλείο. 1.4 Πολιτιστική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση Από τη δεκαετία του 60 έως σήμερα, η ΤΑ, ως πολιτικός θεσμός, σταδιακά έχει εξελιχθεί σε ουσιαστική συνιστώσα της κυβερνητικής πολιτικής (Μπιανκίνι, 1994, σελ.21-24; Ψυχοπαίδης, 1982, σελ.21-22). Αναφορικά με τον πολιτιστικό τομέα, τη δεκαετία του 80, ως κυρίαρχη οργανωτική δομή παρουσιαζόταν η σύσταση ΝΠΔΔ για πολιτιστικά θέματα (Χαμπούρη-Ιωαννίδου, 2002, σελ.22). Με τη σταδιακή ροπή προς μία αποκεντρωτική δομή, μέσω της εκχώρησης αρμοδιοτήτων στις Νομαρχίες και τις Περιφέρειες, βάσει ορισμένων αρχών και προεδρικών διαταγμάτων, το πολιτιστικό Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 25

26 σκηνικό παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις (Κόνσολα, 2006, σελ & ; Χαμπούρη Ιωαννίδου, 2002, σελ.19 24). Σήμερα, έπειτα από την εφαρμογή του Σχεδίου Καλλικράτης, με το οποίο μεταρρυθμίστηκε η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας και επανακαθορίστηκαν τα όρια των ΟΤΑ, το 2011, επικρατεί μεγαλύτερη αποκέντρωση των περιφερειών και παραχωρούνται νέες πολιτιστικές αρμοδιότητες στις Περιφέρειες 10 και τους Δήμους 11. Παράλληλα, τείνουν να ενισχύονται πολιτικές που απομακρύνουν την κεντρική εξουσία από το επίκεντρο της πολιτιστικής πολιτικής και αναδεικνύουν το ρόλο της ΤΑ, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη της περιφέρειας και στην εξισορρόπηση της εθνικής κοινωνικής ποικιλομορφίας (Menger, 2010, σελ. 7-9). Ως στόχοι της τοπικής πολιτιστικής πολιτικής αναφέρονται η διευκόλυνση της πρόσβασης στα πολιτιστικά αγαθά, η επιδίωξη ενεργής συμμετοχής του κοινού τόσο στις πολιτιστικές δράσεις όσο και στο σχεδιασμό τους, η ενίσχυση της τοπικής πολιτιστικής δημιουργίας, η προβολή της τοπικής πολιτιστικής ταυτότητας, καθώς και η προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης (Κόνσολα, 2006, σελ ). Ειδικότερα, στην ΤΑ, αναφορικά με τον πολιτισμό, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται πρωτίστως στην υλοποίηση πολιτικών σχετικών ανάδειξη και προάσπιση του τοπικού πολιτιστικού πλούτου και τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών με την μελέτη και εφαρμογή πολιτιστικών προγραμμάτων (Ν.3463/2006, άρθρο 75, τομέας στ, παράγραφος 5). 10 Σύμφωνα με το άρθρο 186 νόμου 3852/2010 (ΦΕΚ 87, τεύχος Α) για τη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης) «οι πολιτιστικές αρμοδιότητες των Περιφερειών εμπίπτουν σε θέματα που αφορούν τη συμμετοχή σε προγράμματα πολιτιστικών και αθλητικών φορέων της περιφέρειας και των δήμων, τον συντονισμό δράσεων των πολιτιστικών φορέων της περιφέρειας, την υλοποίηση πολιτιστικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων υπερτοπικής σημασίας, τη θέσπιση βραβείων, χορηγιών και άλλων μέσων για την ενθάρρυνση της ανάπτυξης των γραμμάτων και των τεχνών, με παράλληλη εποπτεία και ενίσχυση συλλόγων και φορέων που επιδιώκουν αντίστοιχους σκοπούς, την κοινή οργάνωση με τοπικούς φορείς πολιτιστικών εκδηλώσεων με σκοπό τη διατήρηση της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς και τη διάδοσή της στους νέους και τέλος, τη σύσφιξη σχέσεων της περιφέρειας με τις δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες Οργανώσεις Αποδήμων, που εκπροσωπούν πανελλαδικά ή διεθνώς όλους τους αποδήμους». 11 Σύμφωνα με το άρθρο 75 παρ. στ του Νόμου 3463/ 2006 για την Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΦΕΚ 114/τεύχος Α) οι πολιτιστικές αρμοδιότητες που εμπίπτουν στους Δήμους είναι πολιτιστικά θέμα, όπως «η ίδρυση και λειτουργία χώρων πολιτισμού (βιβλιοθήκες, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών), η εφαρμογή πολιτικών για την ανάδειξη και προστασία του τοπικού πολιτισμού, η προβολή των πολιτιστικών αγαθών και των σύγχρονων πολιτιστικών έργων που παράγονται σε τοπικό επίπεδο, (με τη δημιουργία πολιτιστικών και πνευματικών κέντρων, μουσείων, πινακοθηκών, κινηματογράφων και θεάτρων, φιλαρμονικών και σχολών διδασκαλίας χορού, ζωγραφικής, γλυπτικής κ.λπ.), καθώς και η μελέτη και εφαρμογή πολιτιστικών προγραμμάτων, η προστασία αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων της περιοχής, η διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, η προώθηση πολιτιστικών ανταλλαγών, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και τέλος η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού». Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 26

27 Η πολιτιστική διάσταση σε τοπικό επίπεδο συμβάλλει: α) στην προώθηση της πολιτιστικής κουλτούρας του λαού, β) στην καλύτερη ενσωμάτωση στο κοινωνικό σύνολο, γ) στην αναβάθμιση του πνευματικού επιπέδου του λαού και δ) στην ψυχαγωγία του κοινού. Ο πολιτισμός, υπό αυτή την έννοια, αποτελεί συστατικό της ποιότητας της ζωής στην πόλη και συνδέεται με τις έννοιες της ανάπτυξης και της αναζωογόνησης αυτής (Ψύλλα, 1992, σελ.60). Οι ΟΤΑ, ως πρωτοβάθμιες μορφές διοίκησης, αποτελούν καθοριστική συνιστώσα στη σύνθεση πολιτισμών, στη διατήρηση και προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην προστασία των τοπικών ιδιαιτεροτήτων, καθώς και στη σύνδεση μιας πόλης με άλλες πόλεις και ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων, μέσω των δικτύων πόλεων και αδελφοποιήσεων (Μπιτσάνη, 2004, σελ.213). Η πολιτιστική πολιτική που ασκούν δύναται να αποτελέσει ένα ανοιχτό πεδίο διαμόρφωσης, ενσωματώνοντας διεθνείς τάσεις στους τομείς διαχείρισης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, συμβάλλοντας στην πολιτιστική πρόοδο (Μπιτσάνη, 2004, σελ ). Οι ΟΤΑ έχοντας κατανοήσει τη σημασία της τοπικής πολιτιστικής πολιτικής ιδρύουν ανεξάρτητους ΠΟ, αυξάνοντας συγχρόνως και τις σχετικές δημοτικές δαπάνες (Κόνσολα, 2006, σελ ). Κατέχοντας ουσιαστική θέση στην πολιτιστική πραγματικότητα, οργανώνουν και διαμορφώνουν βιβλιοθήκες, μουσεία, συλλογές λαϊκής τέχνης, πινακοθήκες, δημοτικά πολιτιστικά κέντρα και οργανισμούς, που δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο της πολιτιστικής πολιτικής που εφαρμόζουν οι ΟΤΑ. Οι πολιτιστικές δράσεις που υλοποιούνται είναι ποικίλες, όπως συναυλίες μουσικής, διαλέξεις, εκθέσεις τέχνης, παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ, καθώς και δραστηριότητες εκπαιδευτικού χαρακτήρα, όπως σεμινάρια, εργαστήρια δημιουργικής έκφραση (Αθανασοπούλου, 2003, σελ.112). Αναφορικά με την πολιτιστική διαχείριση στους ΟΤΑ, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο του αυτοσχεδιασμού και της έλλειψης προγραμματισμού, ενώ τακτικά συνυπάρχει τόσο με «γραφειοκρατικές αγκυλώσεις» όσο και με «πελατοκεντρική νοοτροπία», εκ μέρους των αιρετών για ψηφοθηρικούς λόγους. Κατά την άσκηση της πολιτιστικής πολιτικής στην ΤΑ, κυριαρχούν η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, η μη-αξιοποίηση του ήδη υπάρχοντος προσωπικού, συγχρόνως με την νωθρή στάση απέναντι στην επιμόρφωση του, καθώς και η απουσία ερευνών κοινού (Αλεξάκη, 2010, σελ.3-4; Γκαντζιάς & Κορρές, 2011, σελ.43). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 27

28 Ωστόσο, είναι απαραίτητο να αναγνωριστεί η προσπάθεια της ΤΑ να ενσωματώσει τον πολιτισμό και να τον καταστήσει αναπόσπαστο δεδομένο στον αναπτυξιακό ρόλο που κατέχει, ώστε να ενισχύσει ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο, που θέτει τον πολίτη και τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, μορφωτικές και ψυχαγωγικές ανάγκες του στο επίκεντρο των εξελίξεων (Αθανασόπουλος, 1994, σελ.53). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 28

29 Κεφάλαιο 2 ο : Η επικοινωνιακή στρατηγική των πολιτιστικών οργανισμών 2.1 Η έννοια της επικοινωνίας και η πολιτιστική επικοινωνία Η επικοινωνία καθίσταται πρωταρχική λειτουργία για τον άνθρωπο, καθώς αποτελεί βασικό στοιχείο σύστασης των κοινωνιών και δημιουργίας πολιτισμών, (Παυλίδης, 2000, σελ.30) και ως ανώτερη μορφή έκφρασης, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ύπαρξη και λειτουργία του ανθρώπου (Πιπερόπουλος, 1996, σελ.47). Μέσω της αποτελεσματικής επικοινωνίας κατέστη δυνατή η κατανόηση των αναγκών των συνανθρώπων του (Κέφης, 2005, σελ.160) και η αποτελεσματική επίτευξη των στόχων του (Δεριζιώτης κ.ά., 2006, σελ.17-18). Θεωρητικά δε, τυχόν απουσία της επικοινωνίας καθιστά κάθε κοινωνική επαφή αδύνατη (Βρύζας, 2005, σελ.17). Η επικοινωνία συνιστά μία ανθρώπινη δραστηριότητα, που ενώ δύναται να αναγνωριστεί από τον καθένα, ελάχιστοι μπορούν να την ορίσουν ικανοποιητικά (Fiske, 1992, σελ.17). Παρά τον πολύπλοκο χαρακτήρα της έννοιας της επικοινωνίας, αξιόλογη χαρακτηρίζεται η προσπάθεια ορισμού της από τον Καμπουρίδη, ο οποίος ορίζει την επικοινωνία ως «μια σύνθετη διαδικασία που περιλαμβάνει την ανταλλαγή πληροφοριών, ιδεών, μηνυμάτων, στάσεων, απόψεων, γνώσεων, κ.λπ., που διενεργείται και εξαρτάται από ένα ορισμένο πλαίσιο και αποβλέπει στην επίτευξη ορισμένων στόχων» (Καμπουρίδη, 2002, σελ.205). Ως βασικός σκοπός της αναφέρεται η δημιουργία μιας σχέσης μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ανθρώπων με την ανταλλαγή και μετάδοση ιδεών, αισθημάτων, στάσεων, πληροφοριών, απόψεων, κυρίως με τη χρήση συμβόλων (Κάστορας, 2002, σελ.19). Πομπός Μήνυμα Δέκτης Σχήμα 1: Απλό μοντέλο επικοινωνίας ως μετάδοση, τροποποιημένο από Hooper-Greenhill,1999,σελ.48. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 29

30 Βασικά στοιχεία της διαδικασίας της επικοινωνίας αποτελούν η πηγή 12, ο πομπός- κωδικοποίηση 13, το μήνυμα 14, το κανάλι 15, ο δέκτης 16, η αποκωδικοποίηση - κατανόηση 17 και η ανάδραση (feed-back) 18 (Foulger, 2004, σελ.2-3; Βαρδακώστα, 2001, σελ ). Παράλληλα, αν και δεν συνιστά βασικό στοιχείο της επικοινωνίας, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο ο «θόρυβος», που αποτελεί κάθε είδους παραμόρφωση ή αλλοίωση του μηνύματος, εξαιτίας λάθους ή εξωτερικής παρεμβολής, επηρεάζοντας την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας (Shannon & Weaver, 1964, σελ.19; Hill et. al., 2011, σελ.123; Εξαδάκτυλος, 1995, σελ.69; McQuail & Windahl, 2001, σελ.30). Η ανθρώπινη επικοινωνία 19 γίνεται με ποικίλους τρόπους, που περιλαμβάνουν λεκτικά και μη στοιχεία 20 (Bateson κ.ά., 1993, σελ.140), όπως με τη χρήση της γλώσσας, με πράξεις, χειρονομίες, τη στάση του σώματος, των εικόνων, των συμβόλων, τη σιωπή, τις μυρωδιές, την απόσταση ανάμεσα στο πομπό και στο δέκτη, την αφή κ.ά. (Καστόρας, 2002, σελ.49-53; Λιτς, 1993, σελ.22-24; Φραγκουδάκη, 1999, σελ.26; Κούρτη, 2007, σελ.16). Ωστόσο, καθοριστική σημασία κατέχει το γεγονός, ότι η επικοινωνία αποτελεί το πιο ουσιώδες χαρακτηριστικό του πολιτισμού (ΜακΚουέιλ, 1997, σελ.159). Η 12 Πιθανώς ένα πρόσωπο που δημιουργεί ένα μήνυμα. 13 Η διαδικασία μετατροπής ενός σήματος σε μήνυμα και η ενίσχυση της μετάδοσής του μέσω ενός δικτύου. 14 Είναι η φυσική έκφραση του νοήματος. Το ερέθισμα που στέλνει η πηγή αποτελούμενο από γραπτές ή προφορικές λέξεις, σύμβολα, κινήσεις ή γραφικές παραστάσεις. 15 Πρόκειται για το μέσο με το οποίο το μήνυμα μεταφέρεται από την πηγή στον δέκτη, όπως τα τηλεπικοινωνιακά μέσα κ.ά. 16 Αποτελεί οτιδήποτε δύναται να λάβει ένα μήνυμα ή μια πληροφορία. 17 Ο δέκτης με το δικό του κώδικα αποκωδικοποιεί το μήνυμα και το κατανοεί, μετατρέποντάς στο δηλαδή σε νόημα. 18 Η αλλαγή που έχει επέλθει στο δέκτη εξαιτίας του μηνύματος, με την αντίστροφη διαδικασία μεταφέρεται ως ανταπόκριση στον πομπό, ο οποίος πληροφορείται το βαθμό κατανόησης του αρχικού μηνύματος, μέσω του μηχανισμού της αναπληροφόρησης, ολοκληρώνοντας τη διαδικασία. (Βαρδακώστα, 2001, σελ ; Βαγιάτης, 2008, σελ ; Robbins & Judge, 2011, σελ.326). 19 Σε κάθε απόπειρα επικοινωνίας, βασική προϋπόθεση για την δημιουργία κοινών νοημάτων αποτελεί η ύπαρξη ενός κοινού κώδικα ανάμεσα στην πηγή και στον αποδέκτη του μηνύματος (Ντάβου, 2000, σελ.51), ενώ η διαδικασία διαπραγμάτευσης πομπού και δέκτη επηρεάζεται από ενεργούς παράγοντες (Μορτάκη, 2013, σελ.5), όπως το μορφωτικό και πολιτιστικό υπόβαθρο του πομπού και του δέκτη 19 (Καστόρας, 2002, σελ.26), το περιβάλλον στο οποίο συντελείται η επικοινωνία και ένα πλήθος στοιχείων στα οποία αναφέρεται το μήνυμα (ΜακΚουέιλ & Βιντάλ, 2001, σελ.30; Λιόλιος, 2008, σελ.42; Τότσικας κ.ά., 1998, σελ ). 20 Αναφέρονται ως «σιωπηλές γλώσσες», όπου το άτομο δίχως να εκφραστεί λεκτικά μπορεί να μεταφέρει κάθε είδους μηνύματα τα οποία έχουν συναισθηματική κυρίως σημασία (Κάστορας, 2002, σελ.48). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 30

31 σύνδεση πολιτισμού και επικοινωνίας περιγράφεται ως δομική και αμοιβαία προσδιοριστική σχέση, μέσα από την οποία τα πολιτιστικά φαινόμενα αποκτούν νόημα. Σύμφωνα με τον Μπαντιμαρούδη, ως πολιτιστική επικοινωνία ορίζεται «η κάθε μορφής παραγωγή και προώθηση πολιτιστικών αγαθών από τον δημιουργό τους, καθώς και η πρόσληψή τους από το εκάστοτε κοινό τους» (Μπαντιμαρούδης, 2011, σελ.16). Η επικοινωνιακή πολιτική στοχεύει πέρα από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων και στη δημιουργία ενός δικτύου συνεχής και ουσιαστικής σχέσης με τις διάφορες ομάδες κοινού (Αθανασοπούλου, 2003, σελ.116). Οι Μούλιου και Μπουνιά πραγματοποιούν μία πιο λεπτομερή αναφορά στον όρο και χαρακτηρίζουν την πολιτιστική επικοινωνία ως την επικοινωνία που συντελείται ανάμεσα σε ένα ΠΟ και στο κοινό του. Συνίσταται στη μεταφορά πληροφοριών με αποτελεσματικό και εύχρηστο τρόπο σε διαφορετικές ομάδες κοινού, με ποικίλα ενδιαφέροντα και απαιτήσεις (Μούλιου & Μπουνιά, 1999, σελ.42). Οι ΠΟ ωθούμενοι, από τις διάφορες κοινωνικές αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, στρέφουν το ενδιαφέρον τους στην επικοινωνία του οργανισμού με το κοινό (Αθανασοπούλου, 2003, σελ.114). Στο πλαίσιο αυτού του εγχειρήματος, οι ΠΟ στοχεύουν στην προσφορά ευέλικτων και ελκυστικών υπηρεσιών και στην κατανόηση των αναγκών και επιθυμιών του κοινού, ώστε να εξασφαλίσουν τη μέγιστη επισκεψιμότητα, εξυπηρετώντας την οικονομική επιβίωση τους (Merriman, 1999, σελ.43-44), το βέλτιστο δυνατό οικονομικό αποτέλεσμα (Σηφάκη & Σηφάκης, 2007, σελ.263) και τους πολιτιστικούς τους στόχους (Dickman, 1995, σελ.1). Η επικοινωνία στους ΠΟ επιδιώκει τη μετάδοση μηνυμάτων σε άτομα και κοινωνικές ομάδες, που αποτελούν το κοινό τους, κοινό που παρουσιάζει έντονη ανομοιογένεια, διαφορετικές προσδοκίες και ενδιαφέροντα (Μούλιου & Μπούνια, 1999, σελ.42). Το ετερόκλητο αυτό κοινό, που εξελίχθηκε σε «ενεργό» μέρος, κατανοώντας το περιβάλλον του με το δικό του τρόπο και δημιουργώντας της προσωπικές του απόψεις, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της επικοινωνιακής διαδικασίας (Hooper-Greenhill, 1999, σελ.47). Η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε έναν ΠΟ και το κοινό του, πηγάζει τόσο από το σύνολο των δράσεων που υλοποιεί (σχεδιασμός εκθέσεων, ξεναγήσεις κλπ.) όσο και από τη συνολική του παρουσία του οργανισμού (εικόνα, εμφάνιση, ενέργειες προβολής και προώθησης κλπ.), λειτουργίες που προσδιορίζουν σε μεγάλο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 31

32 βαθμό τις δυνατότητες και τα μέσα επικοινωνίας του (Αθανασοπούλου, 2003, σελ.116). Η επικοινωνιακή πολιτική των ΠΟ επιδιώκει την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τους προκαθορισμένους στόχους, τη δημιουργία «φίλων» και την σύνδεση με διάφορες ομάδες κοινού και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των ΜΜΕ, για την προβολή των αγαθών και των γενικότερων υπηρεσιών τους (Παυλίδης, 2000, σελ.51). Παράλληλα, συμβάλλει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των ΠΟ, στην επίτευξη του κοινωνικού τους ρόλου, την εδραίωση της αποστολής τους, την ενίσχυση της αναγνωρισιμότητάς τους και τη δημιουργία σχέσεων με το κοινό τους (Μπαντιμαρούδης, 2011, σελ.20), αναπτύσσοντας συγκριτικό πλεονέκτημα (Κοντοχρήστου, 2008, σελ.15). Καταδεικνύεται, επομένως, επιβεβλημένη η διατήρηση μιας συνεχούς προσπάθειας από τους ΠΟ για επικοινωνία και συντήρηση μιας αμοιβαίας ανταποδοτικής επαφής με κοινού τους. Η σχέση αυτή εξασφαλίζει δυνατά σημεία από τα οποία επωφελούνται τόσο ο οργανισμός όσο και το κοινό του, λόγω της συμμετοχής και της δικτύωσης που αναπτύσσονται και εδραιώνονται (Μπαντιμαρούδης, 2011, σελ.20). 2.2 Σχολές και θεωρητικά μοντέλα επικοινωνίας Η επικοινωνιακή διαδικασία αποτελεί μία λειτουργία που λαμβάνει χώρα μέσα στην κοινωνία, παίρνοντας ποικιλία μορφών, που δύναται να ομαδοποιηθούν και να παρουσιαστούν μέσω θεωρητικών μοντέλων (Ψύλλα, 1991, σελ.108), τα οποία, αποτελούν ερμηνεία της διαδικασίας και του σχεδιασμού της επικοινωνιακής δράσης (Hooper-Greenhill, 1999, σελ.48). Κανένα διατυπωμένο μοντέλο δεν έχει επικρατήσει, αντιθέτως, ιδιαίτερα στους ΠΟ, σύνηθες γεγονός αποτελεί η ταυτόχρονη χρήση στοιχείων από διαφορετικά μοντέλα. Στην επιστημονική προσέγγιση της επικοινωνίας κυριαρχούν δύο βασικές «σχολές», η Διαδικαστική-Γραμμική (Τhe process school) και η Σημειωτική (Semiotics school) (Fiske, 1990, σελ.2; Τσενέ, 2013, διαφ.9-14). Η Διαδικαστική-Γραμμική σχολή προσεγγίζει την επικοινωνία ως μεταβίβαση μηνυμάτων. Αναφέρεται στον τρόπο που οι αποστολείς και οι δέκτες κωδικοποιούν και αποκωδικοποιούν τα μηνύματα, καθώς στην διαδικασία με την οποία τα κανάλια και τα μέσα επικοινωνίας χρησιμοποιούνται από τους πομπούς. Εστιάζει στην Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 32

33 αποτελεσματικότητα και μιλάει για αποτυχία της επικοινωνίας, εάν το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό από το επιδιωκόμενο, διερευνώντας στη συνέχεια τα στάδια της διαδικασίας, για να εντοπίσει που οφείλεται. Θεωρεί την επικοινωνία ως μια διαδικασία που επηρεάζει τη συμπεριφορά ή την κατάσταση του νου ενός ατόμου (Fiske, 1990, σελ.2). Η Σημειωτική θεωρεί την επικοινωνία ως παραγωγή και ανταλλαγή σημείων - σύμβολων. Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους συμμετέχοντες στην επικοινωνιακή διαδικασία επιδιώκει την παραγωγή νοήματος. Εάν δε επιτευχθεί η επικοινωνία θεωρείται ότι έγινε παρανόηση, γεγονός που αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της επικοινωνίας και δύναται να προκύψει από πολιτισμικές διαφορές μεταξύ του αποστολέα και του δέκτη (Fiske, 1990, σελ.2). Αναγνώστες - δέκτες με διαφορετικές εμπειρίες, κουλτούρες και αντιλήψεις μπορούν να εντοπίσουν διαφορετικά νοήματα στο ίδιο μήνυμα, αναλαμβάνοντας ενεργητικό ρόλο στην αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων (Fiske, 2010, σελ.62-63). Όλα τα μοντέλα της σημειωτικής σχολής αναλύουν τρία στοιχεία «α) το σημείο, β) αυτό στο οποίο το σημείο αναφέρεται και γ) αυτούς που χρησιμοποιούν το σημείο» (Fiske, 2010, σελ.61-63). Το πιο διαδεδομένο μοντέλο της σημειωτικής σχολής αποτελεί το μοντέλο του Peirce. Σε αυτό το μοντέλο, το νόημα είναι το αποτέλεσμα της δυναμικής αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο σημείο 21, το ερμήνευμα 22 και το αντικείμενο 23. Τα τρία αυτά στοιχεία είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους και η κατανόηση καθενός από αυτά πραγματοποιείται μόνο σε σχέση με τα άλλα δύο (Fiske, 2010, σελ.65). 21 Το σημείο είναι κάτι φυσικό (που το αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις-μας) και αναφέρεται σε κάτι άλλο πέρα από τον εαυτό-του. 22 Το ισοδύναμο σημείο που δημιουργείται στο μυαλό κάποιου, στον οποίο απευθύνεται το αρχικό σημείο. Παράγεται σε σχέση με το σημείο και την εμπειρία που έχει ο χρήστης από το αντικείμενο. 23 Στη θέση του οποίου βρίσκεται το σημείο (Fiske, 2010, σελ.63-64). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 33

34 Σχήμα 2: Τα Στοιχεία Νοήματος κατά τον Pierce, τροποποιημένο από Fiske, 2010, σελ.65. Σύμφωνα με την Ψύλλα, τα κυρίαρχα μοντέλα, τα οποία επιτρέπουν την θεωρητική απόδοση της επικοινωνίας, είναι το γραμμικό, το κυβερνητικό και το συστημικό μοντέλο. Το κάθε θεωρητικό μοντέλο ερμηνεύει με διαφορετικό τρόπο την επικοινωνιακή διαδικασία, η οποία συνιστά μία λειτουργία που διενεργείται μέσα στον κοινωνικό περίγυρο (Ψύλλα, 1991, σελ.108). Το 1948 ο Lasswell αναφέρει πως μία βασική μέθοδος για να περιγράψουμε και να κατανοήσουμε μια επικοινωνιακή πράξη αποτελεί η απάντηση στα εξής ερωτήματα: «ποιος», «λέει τι», «από ποιο κανάλι», «σε ποιον», «με ποιο αποτέλεσμα» (Lasswell, 1948, σελ.117). Η παραπάνω μέθοδος αποτελεί μοντέλο γραμμικής επικοινωνίας και αναλύει τη μετάδοση μηνυμάτων, εστιάζοντας, κυρίως, στην επίδραση και όχι στο νόημα (Fiske, 2010, σελ.51). Σχήμα 3: Το μοντέλο επικοινωνίας του Lasswell, τροποποιημένο από ΜακΚουέιλ & Βίνταλ, 2001, σελ.39. Κατά τους Shannon και Weaver, η διαδικασία επικοινωνίας αποτελεί μία απλή γραμμική μετάδοση πληροφοριών ανάμεσα σ' ένα πομπό, γνώστη της πληροφορίας και έναν παθητικό δέκτη του μηνύματος (Fiske, 2010, σελ.23; Croft, 2004, σελ.3). Το μοντέλο αυτό ταυτίζει την επικοινωνία με την πληροφόρηση, κύριο χαρακτηριστικό του αποτελεί η παθητικότητα του αποδέκτη του μηνύματος, ενώ προσθέτει και το στοιχείο του «θορύβου» (Narula, 2006, σελ.26). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 34

35 Σχήμα 4: Το μοντέλο επικοινωνίας των Shannon & Weaver, τροποποιημένο από Shannon & Weaver, 1964, σελ.34. Εξελίσσοντας το μοντέλο των Shannon και Weaver, οι Osgood, Schramm και Dance σταδιακά προσθέτουν το στοιχείο της ανάδρασης (feedback) (Narula, 2006, σελ.31). Εστιάζουν στη δυνατότητα ανταπόκρισης του δέκτη στο ερέθισμα, την οποία προσλαμβάνει ο πομπός, επιτρέποντάς του να προσαρμόσει εκ νέου το μήνυμά του σύμφωνα με τις απαιτήσεις και τις αντιδράσεις του δέκτη σε πραγματικό χρόνο 24 (Foulger, 2004, σελ.5; Ψύλλα, 1991, σελ.109; Fiske, 2010, σελ.42). Το νέο μοντέλο, που ονομάζεται κυβερνητικό, εστιάζει «όχι πλέον στο μήνυμα αυτό κάθε αυτό, αλλά στους στόχους που επιδιώκονται να εκπληρωθούν με τη μετάδοση του μηνύματος», μετατρέποντας την επικοινωνία από μέσο μετάδοσης πληροφοριών σε μέσο επίτευξης στόχων (Ψύλλα, 1991, σελ.109). Σχήμα 5: Το κυβερνητικό μοντέλο επικοινωνίας του Schramm (1954), τροποποιημένο από Foulger, 2004, σελ.6. Στο συστημικό μοντέλο, η επικοινωνία αποτελεί ένα ανοιχτό σύστημα επικοινωνίας των ανθρώπων μεταξύ τους, καθώς και με το περιβάλλον τους. Τα μέλη του συστήματος βρίσκονται αφενός σε αλληλεξάρτηση μεταξύ τους και με το 24 Παρόλο που εισάγει έναν βρόχο επιστροφής από τον προορισμό στην πηγή, δεν καταστρέφει τη γραμμικότητα του μοντέλου (Fiske, 1990, σελ.22) Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 35

36 περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν και αφετέρου ανταποκρίνονται στα ερεθίσματα σε συνάρτηση με την προσωπικότητά τους, την εμπειρία τους, τα συναισθήματά τους, την ψυχολογία τους (Ψύλλα, 1991, σελ ). Το συστημικό μοντέλο εκφράστηκε από τον Johnsons το 1951, εξηγώντας με απλό τρόπο τη σύνθετη διαδικασία επικοινωνίας. Η επικοινωνία θεωρείτε ότι λαμβάνει χώρα σε ένα περιβάλλον ανεξάρτητο από τον αποστολέα και τον δέκτη, ενώ τα διάφορα στάδια της επικοινωνίας είναι αλληλένδετα και αλληλεξαρτώμενα (Narula, 2006, σελ.29-30; Aslam, 2012, σελ.2; Baird, 1982, σελ.6). Σχήμα 6: Το συστημικό μοντέλο επικοινωνίας του Johnson (1951), τροποποιημένο από Narula, 2006, σελ.29. Στη σύγχρονη καθημερινότητα, η επικοινωνιακή διαδικασία ακολουθεί, ως επί το πλείστον, ασαφείς, απρόβλεπτες και μη γραμμικές διαδικασίες. Η προσπάθεια ερμηνείας του φαινομένου της επικοινωνίας από τους θεωρητικούς αποτελεί μια δυναμική πρόκληση, κατά οποία επιδιώκεται η εκπόνηση νέων μοντέλων, στοχεύοντας στη προσαρμογή των νεότερων θεωρήσεων για τη διερεύνηση των πολυσύνθετων κοινωνικών και τεχνικών αλληλεπιδράσεων τους. 2.3 Η επικοινωνιακή στρατηγική των πολιτιστικών οργανισμών Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει συντελεστεί μια πολυδιάστατη και πολυεπίπεδη κοινωνικοπολιτισμική κρίση. Οι ΠΟ προκειμένου να ανταπεξέλθουν στο συνεχώς μεταβαλλόμενο οικονομικό - κοινωνικό περιβάλλον και στις προκύπτουσες αλλαγές, υποχρεούνται να διαφοροποιήσουν τον τρόπο λειτουργίας τους, υιοθετώντας σύγχρονες επικοινωνιακές πρακτικές (Αλεξάκη, 2002, σελ.67-68; Μακρή, 2003, σελ.27-28; Sifaki, 2003, σελ.252; Kolb, 2005, σελ.2). Οι ΠΟ σε κάθε επαφή, άμεση ή έμμεση, με το κοινό τους διακρίνουν μια αφορμή για επικοινωνία και επιρροή. Η αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας των ΠΟ με το κοινό τους εξαρτάται, σε καταλυτικό βαθμό, από το σχεδιασμό και την υλοποίηση Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 36

37 της πολιτικής που ακολουθείτε, διαδικασία που καλείται επικοινωνιακή στρατηγική (Fopp, 1997, σελ.223). Ειδικότερα, επικοινωνιακή στρατηγική ορίζεται «το περιεχόμενο του σχεδιασμού των βασικών ενεργειών αλλά και των μέσων που απαιτούνται για να υλοποιηθεί ο τελικός σκοπός» (Καστόρας, 2002, σελ.75). Οι ΠΟ οφείλουν να είναι τόσο δημιουργικοί στις προωθήσεις τους όσο και με τέχνη τους. Απαιτείται να χαράσσουν αποτελεσματικές στρατηγικές επικοινωνίας, διαφυλάττοντας αφενός την ποιότητα των πολιτιστικών αγαθών τους (Σηφάκη & Σηφάκης, 2007, σελ.263) και αξιοποιώντας αφετέρου τα επικοινωνιακά μέσα και τα εργαλεία του μάρκετινγκ (Kotler et.al., 2008, σελ.347). Ένας ΠΟ δύναται να επικοινωνεί με το κοινό του χρησιμοποιώντας αποτελεσματικά σημαντικά εργαλεία επικοινωνίας όπως η διαφήμιση 25, οι δημόσιες σχέσεις, το άμεσο μάρκετινγκ, η επικοινωνία μέσω των νέων τεχνολογιών 26 και η προώθηση των πωλήσεων. (Kotler et.al., 2008, σελ.347). Η χρήση του εργαλείου της διαφήμισης πραγματοποιείται μέσα από τυπωμένες διαφημίσεις σε περιοδικά και εφημερίδες, προβολή στην τηλεόραση, καταλόγους, ενημερωτικά δελτία, αφίσες και φυλλάδια, διαφημίσεις σε ιστοσελίδες, podcasts και blogs (Kotler et.al., 2008, σελ.349; Πικοπούλου-Τσολάκη, 2002, σελ.67). Οι δημόσιες σχέσεις χρησιμοποιούν ως εργαλεία τη διοργάνωση εκδηλώσεων, όπως συνεντεύξεις τύπου, δελτία τύπου, σχέσεις με τα ΜΜΕ, συνεντεύξεις, ανακοινώσεις, εγκαίνια, σχέσεις με την κοινότητα, ξεναγήσεις, φωτογραφίες, ομιλίες, κ.ά. (Kotler et.al,, 2008, σελ.349; Αθανασοπούλου, 2003, σελ.135). Το άμεσο μάρκετινγκ επιτυγχάνεται μέσω της άμεσης αλληλογραφίας, της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, μέσω newsletters και απευθείας mail σε μια βάση δεδομένων επισκεπτών και της προσωπικής επαφή, αποτελώντας έναν αποτελεσματικό τρόπο για να καλλιεργηθούν δωρητές, μέλη και επισκέπτες (Kotler et.al., 2008, σελ.369). Η προώθηση πωλήσεων περιλαμβάνει τη χρήση κινήτρων όπως προνόμια, εκπτώσεις ή δώρα, τα οποία ενθαρρύνουν την δημιουργία μακροπρόθεσμης συμμετοχής και «φιλίας» με το κοινό (Kotler et.al., 2008, σελ.369), αλλά και η «από στόμα σε στόμα» μετάδοση του μηνύματος που αποτελεί παραδοσιακό και συγχρόνως ικανό εργαλείο επικοινωνίας (Griffin, 2007, σελ.40). 25 Ως διαφήμιση μπορεί να οριστεί η οποιαδήποτε πληρωμένη μορφή μη προσωπικής παρουσίασης και προώθησης προϊόντων, υπηρεσιών, ιδεών, προσώπων ή οργανισμών από αναγνωρισμένο χορηγό (Kotler et.al., 2008, σελ. 349). 26 Η επικοινωνία μέσω των νέων τεχνολογιών αποτελεί μια σημαντική μορφή επικοινωνίας, που θα αναλυθεί σε επόμενο κεφάλαιο. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 37

38 Παράλληλα, ο ίδιος ο ΠΟ αποτελεί μέσο επικοινωνίας μέσω των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων του, της συμπεριφοράς του προσωπικού, της γενικής ατμόσφαιρας του χώρου και καθοδήγησης του κοινού σε αυτόν (Αθανασοπούλου, 2003, σελ.132). Ωστόσο, καθόλου αμελητέα δεν είναι η συνεισφορά των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, των εκπαιδευτικών εκδηλώσεων, των εκπαιδευτικών εργαστηρίων και των πολιτιστικών δράσεων, που δημιουργούνται με τη συμβολή των νέων τεχνολογιών (Merriman, 1999, σελ.45-46). Για να είναι επιτυχημένη μία επικοινωνιακή στρατηγική, οφείλει να παρουσιάζει μακροχρόνιο σχεδιασμό, συνέπεια, συνέχεια και εφαρμογή των κανόνων και τεχνικών της επικοινωνίας (Σταμάτη, 2007, σελ.80; Παπαδάκης, 2012, σελ.226). Αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό περιουσιακό στοιχείο που υποστηρίζει καθοριστικά τη διαχείριση των σχέσεων των ΠΟ με κοινό τους (Capriotti, 2013, σελ.102). 2.4 Φάσεις σχεδιασμού της στρατηγικής επικοινωνίας των πολιτιστικών οργανισμών Οι θεωρητικοί της επικοινωνίας προσφέρουν μια ποικιλία προτάσεων σχετικών με το στρατηγικό επικοινωνιακό σχεδιασμό. Η πλειοψηφία αυτών παρουσιάζει παρόμοια δομή, αποτελούμενη από τέσσερα διαδοχικά στάδια 27. Ο σχεδιασμός της στρατηγικής ξεκινά με τον καθορισμό του γενικού σκοπού και των επιμέρους στόχων του οργανισμού, συνεχίζει στην έρευνα του κοινού, ακολουθεί ο προγραμματισμός και η εφαρμογή της στρατηγικής και η διαδικασία ολοκληρώνεται με την αξιολόγηση της (Capriotti, 2013, σελ.104). Καθορισμός συγκεκριμένου βασικού σκοπού και αντικειμενικών επιμέρους στόχων. Ο καθορισμός του βασικού σκοπού της επικοινωνίας καταλαμβάνει πρωτεύουσα θέση στη διαδικασία του σχεδιασμού της στρατηγικής επικοινωνίας και παρουσιάζει την αλλαγή που η πηγή του μηνύματος αποσκοπεί να επιτύχει στον δέκτη, πραγματοποιώντας ταυτόχρονα και την αντίστοιχη σύνδεση (Καστόρας, 2002, σελ.80). Μέσα από τον καθορισμό του σκοπού πρέπει να απαντώνται τρία ερωτήματα, ποιες 27 Σύμφωνα με τον Κάστορα,, οι βασικές διαδοχικές φάσεις του σχεδιασμό της επικοινωνιακής στρατηγικής είναι τρεις: ο καθορισμός του βασικού σκοπού και των επιμέρους στόχων της επικοινωνίας, η ανάλυση του κοινού και ο προγραμματισμός των κατάλληλων ενεργειών και μέσων (Καστόρας, 2002, σελ.79). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 38

39 ενέργειες πρέπει να υλοποιηθούν, ποιος θα τις πραγματοποιήσει και πότε πρέπει να γίνουν οι ενέργειες αυτές (Καστόρας, 2002, σελ.81). Ένας μακροχρόνιος και σύνθετος σκοπός, υποδιαιρείται σε μικρότερους στόχους, υποβοηθώντας τη σταδιακή υλοποίηση του γενικού σκοπού (Καστόρας, 2002, σελ.77). Το αποτέλεσμα στο οποίο αναφέρεται ο στόχος οφείλει να είναι μετρήσιμο, πρακτικό, ρεαλιστικό, εφικτό και να έχει συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο επίτευξης (Παπαδάκης, 2012, σελ ; Καστόρας, 2003, σελ.81; Wilcox et.al., 2004, σελ.255). Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη ενός στρατηγικού σχεδίου της πολιτιστικής επικοινωνίας με κατανοητή αποστολή και στόχους, αποτελεί η συστηματική μελέτη του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του οργανισμού, καταγράφοντας το σημείο εκκίνησης (Popescu, 2007, σελ.104). Η αξιολόγηση της τρέχουσας θέσης και δυναμικής ενός οργανισμού πραγματοποιείται με την «ανάλυση SWOT», που αποτελεί ένα αρκτικόλεξο, που εμφανίζει τα πλεονεκτήματα και αδυναμίες (Strengths, Weaknesses), όπως εντοπίζονται στις αντίστοιχες εσωτερικές μεταβλητές, καθώς και τις ευκαιρίες και τις απειλές (Opportunities, Threats), που αναφέρονται σε μεταβλητές του εξωτερικού περιβάλλοντος (Θεωδορόπουλος, 2003, σελ ; Kotler, 2003, σελ ; Μακρή, 2003, σελ.97). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 39

40 Σχήμα 7: Η ανάλυση SWOT,τροποποίηση από Byrnes, 2009, σελ.134. Ανάλυση κοινού. Οι ΠΟ για να προωθούν και κοινοποιούν με αποτελεσματικότητα τα μηνύματά τους θεωρούν απαραίτητη τη συλλογή πληροφοριών σχετικών με τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά του κοινού το οποίο προσπαθεί να προσεγγίσει (Reussner, 2003, σελ.105). Η φάση αυτή αποτελεί την επισκόπηση της «ταυτότητας» του κοινού, των ιδιαιτεροτήτων, των αναγκών, των αντιλήψεων, των προτιμήσεων και των στάσεων ζωής του (Σταθακόπουλος, 1997, σελ.77; Κάστορας, 2002, σελ.82). Ποικιλία δημογραφικών, γεωγραφικών, πολιτιστικών και ψυχογραφικών χαρακτηριστικών, κινήτρων και εμπειριών, προκύπτουν από τη χρήση μεθόδων κοινωνικής έρευνας και συλλογής ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, όπως η συνέντευξη, η παρατήρηση, η έρευνα μέσω Διαδικτύου και τα ερωτηματολόγια (Tenneson, 2011, σελ.2). Προκύπτουν στοιχεία που σχετίζονται με τους λόγους επίσκεψης, τα ενδιαφέροντα και τις προσδοκίες του κοινού (Μουσούρη, 2002, σελ.58), Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 40

41 τα οποία απαιτούν την προσαρμογή των παρεχόμενων υπηρεσιών και του στρατηγικού σχεδιασμού των ΠΟ (Reussner, 2003, σελ.105). Επιπροσθέτως, συλλεγόμενες πληροφορίες αξιοποιούνται για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικών με τις ομάδες στόχους, ομάδες που δύναται να αποτελούνται από συχνούς και περιστασιακούς επισκέπτες, αλλά και μη επισκέπτες των ΠΟ (Hill et. al., 2003, σελ.37,43-49; Κουρή, 2008, σελ.25). Προγραμματισμός και υλοποίηση της επικοινωνιακής στρατηγικής. Ο προγραμματισμός βασίζεται «στην προσεκτική ανάλυση τόσο της πηγής, του μηνύματος και του μέσου, όσο και της συνάφειας που έχει το περιεχόμενο των μηνυμάτων με το κοινωνικό περιβάλλον και όλους τους άλλους παράγοντες της επικοινωνίας» (Καστόρας, 2002, σελ.79). Ειδικότερα, περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του περιεχομένου των μηνυμάτων και προϋποθέτει την αξιολόγηση μίας σειράς μεταβλητών του περιβάλλοντος της επικοινωνίας, όπως η μελέτη της αξιοπιστίας, της ειλικρίνειας, της εμπειρίας της πηγής του μηνύματος και της ικανότητάς της να συντάσσει το περιεχόμενο του μηνύματος (Καστόρας, 2002, σελ84-85). Ο προγραμματισμός και η υλοποίηση συνιστούν την εφαρμογή των ενεργειών που επιλέχθηκαν, καθώς και τον έλεγχο της πορείας τους στην επίτευξη των προκαθορισμένων στόχων (Capriotti, 2013, σελ.105). Οι διαχειριστές των ΠΟ επιλέγουν τα πιο κατάλληλα και αποδοτικά μέσα και εργαλεία για την επίτευξη των στόχων της επικοινωνιακής στρατηγικής τους (Μπαντιμαρούδης, 2006, σελ.32). Έλεγχος και Αξιολόγηση. Η ολοκλήρωση της επικοινωνιακής διαδικασίας πραγματοποιείται με την εκτίμηση των αποτελεσμάτων της. Η αξιολόγηση συνεπάγεται τη μέτρηση του συνόλου των ενεργειών που υλοποιούνται στα προηγούμενα στάδια 28, ελέγχοντας την πραγματοποίησης ή μη του προκαθορισμένου σκοπού της και διαπιστώνοντας τον βαθμό επιτυχίας της επικοινωνιακής πολιτικής (Capriotti, 2013, σελ.105). Οι παρεχόμενες πολιτιστικές υπηρεσίες αξιολογούνται και αναθεωρούνται σχετικά με τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους (Reussner, 2003, σελ.105), ώστε να πραγματοποιηθεί 28 Η αξιολόγηση δύναται να πραγματοποιηθεί με έρευνες αποτίμησης για την ικανότητα προσέλκυσης του κοινού, με τη χρήση του ερωτηματολογίου, της παρατήρησης, των συνεντεύξεων, των ομάδων συζήτησης ή των διαδικτυακών ερευνών και με τη σύγκριση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων με τα πραγματικά (Οικονόμου, 2003, σελ ). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 41

42 η αναδιαμόρφωση ή η ενίσχυση του επικοινωνιακού σχεδιασμού σε μεταγενέστερο χρόνο (Φαναριώτης, 1999, σελ ; Καστόρας, 2002, σελ.86). 2.5 Η στρατηγική επικοινωνίας στους φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Οι αποκεντρωμένες πολιτιστικές πολιτικές των ΠΟ της ΤΑ δεν κατέχουν τη θέση των ευκαιριακών δράσεων, καθώς αποτελούν τη μόνιμη πολιτική επιλογή του κράτους, εντοπίζοντας σ αυτή μια αναγκαία προϋπόθεση τόσο για την τοπική όσο και για την εθνική ανάπτυξη (Ψυχοπαίδης, 1982, σελ.22). Στο πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας, η πολιτιστική εξέλιξη πραγματοποιείται μέσω της επικοινωνίας των πολιτών, δημιουργώντας και ενισχύοντας τις διαπροσωπικές τους σχέσεις (Σκούτα, 1998, σελ.58). Καθοριστική σημασία στην επίτευξη των στόχων των ΠΟ της ΤΑ αποτελεί ο τρόπος προβολής των ίδιων των οργανισμών και των δράσεων που οργανώνουν. Η επικοινωνία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη σχέση του οργανισμού με το κοινό του και στην εκπλήρωση των βασικότερων λειτουργιών του, όπως την εξυπηρέτηση, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία του κοινού, καθώς και την ανάπτυξη του κοινωνικού συνόλου (Σκαλτσά, 1999, σελ.121). Σύμφωνα με την Σιδέρη, για να είναι αποτελεσματική η επικοινωνιακή διαδικασία, οφείλουν ΠΟ της ΤΑ να εφαρμόζουν συγκεκριμένη στρατηγική σχετικά με τις δράσεις και τις επικοινωνιακές ενέργειες που ακολουθούν, λαμβάνοντας υπόψη τους τις προκύπτουσες ανάγκες (Σιδέρη, 2000, σελ.161). Οι φορείς ΤΑ δύναται να επικοινωνούν με το κοινό τους μέσω των πολιτιστικών δράσεων που σχεδιάζουν, έχοντας την υποχρέωση να οργανώνουν δράσεις, να ενημερώνουν το κοινό τους, να διερευνούν τις αντιδράσεις και τις επιθυμίες τους και να πραγματοποιούν έργα για την αναβάθμιση και τη βελτίωση της εικόνας της πόλης και της ζωής των κατοίκων της (Σιδέρη, 2000, σελ.160). Ακόμη, «είναι απαραίτητο να γίνονται επιλογές ανάμεσα στις μορφές πολιτιστικής δραστηριότητας που μπορούν να αναπτυχθούν με κριτήριο τη φυσιογνωμία του τόπου και συγκεκριμένα την πολιτιστική παράδοση ή τα σύγχρονα ρεύματα, που δίνουν το πολιτιστικό στίγμα στην περιοχή» (Βαγιονά, 1992, σελ.56-57). Πρόδηλη καταδεικνύεται η ανάγκη για τη διάνοιξη διαύλων πληροφόρησης και επικοινωνίας με αμφίδρομη διοχέτευση. Σύμφωνα, ωστόσο, με την Σιδέρη, οι δήμοι Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 42

43 υλοποιούν, κυρίως, βήματα προς τη μία μόνο κατεύθυνση, αυτή της ενημέρωσης του δημότη, χωρίς να υιοθετούν αντίστοιχές ενέργειες και προσπάθειες για την ενημέρωση του δήμου από τους δημότες του (Σιδέρη, 2000, σελ.161). Οι ΠΟ της ΤΑ εμφανίζουν ορισμένες ιδιαιτερότητες που επηρεάζουν καθοριστικά την επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθούν. Αφενός οι περιορισμένοι πόροι που διαθέτουν και αφετέρου το επίπεδο ελευθερίας για τον τρόπο αξιοποίησης αυτών των πόρων αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες τόσο για τον μακροπρόθεσμο όσο και για τον λεπτομερή και διεξοδικό επικοινωνιακό σχεδιασμό. Η αποτελεσματική επικοινωνιακή πολιτική προϋποθέτει την ανίχνευση των πολιτιστικών και κοινωνικών αναγκών κάθε δήμου, την ύπαρξη εξειδικευμένου προσωπικού, τον σχεδιασμό πρωτότυπων πολιτιστικών δράσεων και την υλοποίηση κάποιων πιο σύνθετων και φιλόδοξων προγραμμάτων. Οι επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας, προσθέτουν τις διαδικασίες της επικοινωνίας, πληροφόρησης και επιμόρφωσης στις λειτουργίες που επιδιώκουν την βέλτιστη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των δημοτών, μέσα από ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων που έχουν να επιλέξουν (Σκαλτσά, 1999, σελ.124). Παράλληλα, οι ΠΟ αποσκοπούν στην πνευματική και κοινωνική ανάπτυξή των δημοτών μέσω της παραγωγής και προώθησης ποικίλων δράσεων, συντελώντας στην αποτελεσματική ενσωμάτωση των δημοτών στην πόλη τους (Ψύλλα, 1992, σελ.208). Ο σχεδιασμός της επικοινωνιακής στρατηγικής λειτουργεί ως μέσο ανάδειξης του ιστορικού πλούτου και πολιτισμού γενικότερα, ενισχύοντας και προωθώντας ταυτοχρόνως την πολιτιστική ταυτότητα και την εικόνα της πόλης (Μεταξάς, 2010, σελ.161). Στόχος των επικοινωνιακών πολιτικών δεν αποτελεί απλώς η ενημέρωση σχετικά με αποφάσεις που αφορούν πολιτιστικές δράσεις ή η διερεύνηση αναγκών των δημοτών, αλλά και η δημιουργία δυνατοτήτων έκφρασης και διεκδίκησης για τους δημότες, προσπερνώντας την παθητικοποίηση και ιδιώτευση του σήμερα (Μπιτσάνη, 2004, σελ.238). Οι στόχοι της τοπικής επικοινωνίας καθορίζονται «στις ενέργειες της πληροφόρησης, γνωστοποίησης και δημοσιοποίησης, στην κατάλληλη και αποτελεσματική υποδοχή των αιτημάτων των πολιτών έτσι ώστε να γίνεται εφικτός και υλοποιήσιμος ο δημόσιος διάλογος, στην εξασφάλιση του κοινωνικού δεσμού (ανάπτυξη του θέματος της συλλογικότητας, θεώρησης του πολίτη ως ενεργητικού παράγοντα) καθώς και στη δυνατότητα της συνεισφοράς στην τροποποίηση Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 43

44 συμπεριφορών και στάσεων τόσο στο ατομικό επίπεδο όσο και σ αυτό της κοινωνικής οργάνωσης» (Ψύλλα, 1998, σελ.35). Οι υπεύθυνοι των ΠΟ της ΤΑ κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να αναπτύσσουν επικοινωνιακές στρατηγικές, προσεγγίζοντας επισκέπτες που παρουσιάζουν αυξημένες και διαφοροποιημένες ανάγκες. Κάθε δημότης ισοδυναμεί με έναν πελάτη, ο οποίος αν δεν μείνει ικανοποιημένος δεν θα συμμετάσχει εκ νέου σε πολιτιστικές δράσεις του δήμου. Ωστόσο, πιο επιζήμια θα είναι η αρνητική γνώμη την οποία θα μεταφέρει στον κύκλο επαφών του. Ο σχεδιασμός της επικοινωνίας οφείλει να λαμβάνει υπόψη του την ικανοποίηση των αναγκών και απαιτήσεων των δημοτών, καθώς και την ενίσχυση της ευρείας και δυναμικής συμμετοχής τους. Η προβολή και προώθηση των δράσεων των ΠΟ των ΟΤΑ απευθύνεται, συνήθως, σε ένα περιορισμένο κοινό, που αποτελούν οι κάτοικοι του δήμου και συνήθως, το κοινό του συγκεκριμένου πολιτιστικού γεγονότος. Οι πολιτιστικές δράσεις που στοχεύουν στην προσέλκυση ενός μεγάλου σε πληθυσμό κοινού είναι περιορισμένες. Η υλοποίηση της επικοινωνιακής στρατηγικής των πολιτιστικών φορέων της ΤΑ δύναται να πραγματοποιηθεί με πληθώρα πρωτοβουλιών, όπως η δημιουργία καλαίσθητων σταθερών σημείων ενημέρωσης του δημότη σε πεζοδρόμους και πολυσύχναστα στέκια της πόλης, αναρτώντας και κοινοποιώντας ουσιαστικές πληροφορίες, η τοποθέτηση κυτίων προτάσεων και αιτημάτων των πολιτών, η έκδοση περιοδικών με πληροφορίες σχετικές με δράσεις και υπηρεσίες του δήμου, η οργάνωση περιφερειακών συναντήσεων με αντιπροσώπους του δήμου και των κατοίκων και η συνεχής συνεργασία με τα τοπικά ΜΜΕ (Μπιτσάνη, 2004, σελ ). Τα κύρια μέσα που συνήθως χρησιμοποιούν οι ΠΟ για την προώθηση των υπηρεσιών και δράσεών τους αποτελούν τα δελτία τύπου, οι αφίσες, τα ενημερωτικά φυλλάδια, ο ηλεκτρονικός τύπος και το Διαδίκτυο, καθώς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, twitter, κ.ά.) (Πικοπούλου-Τσολάκη, 2002, σελ.67; Κακούρου- Χρόνη, 2002, σελ.123). Παράλληλα, τα ΜΜΕ σε τοπική κλίμακα αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινότητας και τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης επικοινωνιακής πολιτικής για τον πολιτισμό και την ανάπτυξη (Χατζηδημητρίου, 2005, σελ ). Επιπροσθέτως, κύριο χαρακτηριστικό των ΟΤΑ αποτελεί η εντοπιότητα, που υποδηλώνει την άριστη γνώση της τοπικής κοινωνίας. Επομένως, εύλογο είναι το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 44

45 γεγονός πως η τεχνική «από στόμα σε στόμα» (word of mouth) αποτελεί βασικό εργαλείο επικοινωνίας στους πολιτιστικούς φορείς της ΤΑ. Η συγκεκριμένη τεχνική αποτελεί την προσωπική επικοινωνία και τη μεταφορά πληροφοριών από τους επισκέπτες σε φίλους και σε άτομα της οικογένειας (McCarthy & Jinnet, 2001, σελ.38). Η επικοινωνιακή πράξη αποτελεί μια πολύπλοκη και πολυδιάστατη διαδικασία που, πλέον, στηρίζεται στις νέες δυνατότητες που της εξασφαλίζει το διαρκώς εξελισσόμενο τεχνολογικό περιβάλλον, δημιουργώντας συγχρόνως διαφοροποιήσεις τόσο στον σκοπό όσο και στις προτεραιότητες των ΠΟ και απαιτώντας την υιοθέτηση ανάλογων επικοινωνιακών πρακτικών. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 45

46 Κεφάλαιο 3ο: Οι νέες τεχνολογίες ως φορείς προώθησης της πολιτιστικής επικοινωνίας 3.1 Τα μέσα επικοινωνίας και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας Ο άνθρωπος στην καθημερινότητα του επικοινωνεί, συνεχώς, με ποικίλους τρόπους και με τη διαμεσολάβηση διαφόρων μέσων. Η επικοινωνία διακρίνεται στην άμεση-διαπροσωπική επικοινωνία, που λαμβάνει χώρα σε πραγματικό χρόνο ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα και την έμμεση επικοινωνία, που πραγματοποιείται με μέσα μαζικής επικοινωνίας (Ψύλλα, 1991, σελ.107), εξ αποστάσεως και συνήθως, με την απουσία ενός από τα δύο βασικά μέρη, του πομπού ή του δέκτη (Πικοπούλου- Τσολάκη, 2002, σελ.61; Μάνεσης, 2007, σελ.11). Σχήμα 8: Επικοινωνιακή διαδικασία, τροποποιημένο από Ψύλλα, 1991, σελ.107. Η διαπροσωπική επικοινωνία αφορά κάθε ανθρώπινη συναναστροφή, αποτελεί καθοριστικό παράγοντας στην ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων και ικανοποιεί την ανάγκη των ανθρώπων στην έκφραση, στην ασφάλεια και στην συμμετοχή (Βαϊκούση, 2008, σελ ). Η διαδικασία της επικοινωνίας που πραγματοποιείται μέσω της απλής και φυσικής επικοινωνίας, «πρόσωπο με πρόσωπο», θεωρείται ως το πλουσιότερο κανάλι επικοινωνίας περιέχοντας λεκτικές και μη λεκτικές ενδείξεις και τη δυνατότητα άμεσης ανατροφοδότησης. Η επικοινωνία μέσω τηλεφώνου παρόλο που πραγματοποιείται από απόσταση, μιμείται την «πρόσωπο με πρόσωπο» επικοινωνία, διατηρώντας τη δυνατότητα άμεσης ανατροφοδότησης, στερώντας, ωστόσο, την δυνατότητα για μη λεκτικές ενδείξεις (Κουτσούρη, 2007, σελ.10-12). Μία εξίσου πλούσια μορφή επικοινωνίας πραγματοποιείται μέσω της τηλεδιάσκεψης (video calls), καθώς Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 46

47 πρόκειται για πρόσωπο με πρόσωπο αμφίδρομη επικοινωνία με τη χρήση είτε ενός κινητού είτε ενός υπολογιστή. Παράλληλα, ωστόσο, υπάρχουν και πιο «φτωχές» διαδικασίες επικοινωνίας, όπως αυτές που υλοποιούνται μέσω γραμμάτων - επιστολών, sms, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κ.ά., αφού όμως, η διαδικασία δεν είναι ταυτόχρονη στερούνται αμεσότητας, μη λεκτικών ενδείξεων και άμεσης ανατροφοδότησης (Lunenburg, 2010, σελ.2). Σε αντιδιαστολή με τη διαπροσωπική επικοινωνία, στη μαζική επικοινωνία παρατηρείται ανάμεσα στον πομπό και τον δέκτη μια σχέση που σε μεγάλο βαθμό είναι απρόσωπη. Ο πομπός στη μαζική επικοινωνία αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης ομάδας ή ενός οργανισμού, ενώ ο δέκτης είναι κάποιο άτομο ή μια ομάδα ατόμων με ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Συσκευές διανομής πληροφοριών και τεχνολογικά συστήματα αποτελούν τα κανάλια επικοινωνίας. Η μαζική επικοινωνία μπορεί να θεωρηθεί τόσο ως «κοινωνικό» όσο και ως «πολιτιστικό» φαινόμενο, κατά το οποίο η πληροφόρηση κατέχει τεράστιες διαστάσεις, ενισχύοντας τη γενικότερη κοινωνικοποίηση του ατόμου (Ιωαννίδης & Γασπαρινάτος, 2007, σελ.37). Η επικοινωνία πραγματοποιείται μέσω της αναπαραγωγής, αποθήκευσης, παρουσίασης και διάδοσης ενός συγκεκριμένου περιεχομένου, ανεξάρτητα από την παρουσία και τον αριθμό των συμμετεχόντων (Jensen, 2013, σελ.7). Επικοινωνιακά μέσα αποτελούν τα ΜΜΕ, έντυπα και ηλεκτρονικά, που πραγματοποιούν τη μετάδοση πληροφοριών στο κοινό με απώτερο σκοπό την επιρροή. Ο θεσμός των ΜΜΕ αποτελεί μέρος της δομής της κοινωνίας και η τεχνολογική του υποδομή αποτελεί μέρος της οικονομικής και εξουσιακής βάσης (McQuail, 2010, σελ.80). Τα ΜΜΕ αποτελούν οχήματα πληροφοριών, αρθρωμένων σε κείμενο, εικόνα και ήχο, που καθίστανται διαθέσιμες και προσβάσιμες στο κοινό μέσω μια επιτελικής διαδικασίας επικοινωνίας (Jensen, 2013, σελ.1), αποτελώντας ουσιαστική πτυχή της κοινωνικής και πολιτιστικής εξέλιξης (McQuail, 2010, σελ.80). Η συντριπτική πλειοψηφία των πληροφοριών που λαμβάνει ο σύγχρονος άνθρωπος για τον κόσμο, την ιστορία και τη φύση, προέρχεται από τα ΜΜΕ (Luhmann, 2003, σελ.25). Τα ΜΜΕ δύναται να διαχωριστούν σε «παραδοσιακά μέσα» και μέσα των «νέων τεχνολογιών». Τα επικοινωνιακά μέσα που καλούνται «παραδοσιακά» είναι η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και ο έντυπος τύπος (περιοδικά και εφημερίδες) (Ramaswamy & Namakumari, 2009, σελ.678; McQuail, 1992, σελ.7-8; Thurman, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 47

48 2013, σελ.16), τα οποία αποτελούν μέσο συζήτησης, επικοινωνιακής δράσης και πιθανής συναίνεσης, καθώς αποτελούν τα ΜΜΕ της δημόσιας σφαίρας (Livingstone & Lunt, 1994, σελ.18). Σύμφωνα με τους Baran & Davis, τα ΜΜΕ κατέχουν τη δύναμη, με την οποία μπορούν να διαμορφώνουν βαθιά τις αντιλήψεις του κοινού για τον κοινωνικό κόσμο και να χειραγωγούν τις πράξεις του, συχνά χωρίς καν να αποτελεί συνειδητή επιλογή του (Baran &Davis, 2008, σελ.45). Ιδιαίτερα στον τομέα του πολιτισμού τα τοπικά ΜΜΕ επηρεάζουν καθοριστικά την επικοινωνία των ΠΟ με το κοινό τους, καθώς παρουσιάζουν θέματα και ενημερώνουν σχετικά με την τοπική πολιτιστική δράση, προάγουν τη συμμετοχή στις πολιτιστικές δράσεις και εκδηλώσεις του δήμου και προσφέρουν τη δυνατότητα στον πολίτη να εκφράσει τις απόψεις και επιθυμίες του, ενισχύοντας την αμφίδρομη επικοινωνία σε τοπικό επίπεδο (Σκλαβούνης, 1996, σελ.124). 3.2 Διαδίκτυο Διαδίκτυο και νέες τεχνολογίες Η ψηφιοποίηση της πληροφορίας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των τεχνολογιών, αύξησαν σε θεαματικό βαθμό την συσσωρευτική και μεταδοτική ικανότητα της πληροφορίας ανάμεσα στα διάφορα επικοινωνιακά μέσα του Διαδικτύου, δημιουργώντας συγχρόνως τις προϋποθέσεις για τη σύγκλιση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (Thompson, 1999, σελ.269). Ο όρος τεχνολογίες της πληροφορίας αποτελεί συντομογραφία του όρου τεχνολογίες της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών (Δάλλας, 2003, σελ.218) και αποτελεί τον τομέα που γίνεται πιο αισθητή η τεχνολογική εξέλιξη και η καινοτομία (Holtgrewe, 2014, σελ.9). Αρχικά, το Διαδίκτυο χρησιμοποιήθηκε ως μέσο εκτύπωσης και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και οι χρήστες αρκούνταν μόνο στη δυνατότητα ανάγνωσης ιστοσελίδων, χωρίς τους επιτρέπεται η αλληλεπίδραση με το περιεχόμενο αυτό. Οι χρήστες λειτουργούσαν ως απλοί καταναλωτές του περιεχομένου, με κύρια δραστηριότητα την αναζήτηση πληροφοριών (Anastasiades & Kotsidis, 2013, σελ.20). Οι νέες τεχνολογίες του Διαδικτύου νοούνται ως το σύνολο των εργαλείων και τεχνικών, που βασίζονται στις παραδοσιακές υπηρεσίες του Διαδικτύου και περιέχουν Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 48

49 κείμενο, εικόνα, ήχο, κίνηση και μοντέρνα γραφικά, τα οποία συνδυάζονται μεταξύ τους μέσω συνδέσμων σε μια εφαρμογή. Οι παραδοσιακές υπηρεσίες του Διαδικτύου αποτελούσαν το Web 1.0, ενώ οι νέες τεχνολογίες του καλούνται Web Σύμφωνα με τον O'Reilly (2005) «παρότι ο όρος Web 2.0 φαίνεται σαν να αναφέρεται σε μια νέα έκδοση του World Wide Web, στην πραγματικότητα δεν περιγράφει κάποια ανανέωση στις τεχνικές προδιαγραφές, ωστόσο περιγράφει αλλαγές στους τρόπους με τους οποίους οι χρήστες χρησιμοποιούν τον παγκόσμιο ιστό» 30 (O'Reilly στο Anastasiades & Kotsidis, 2013, σελ.21; Καλτσογιάννης, 2007, σελ.4) Οι επιστήμονες των τεχνολογιών παρατήρησαν κάποιες βασικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των παραδοσιακών υπηρεσιών του Διαδικτύου και των υπηρεσιών που προσφέρει το Web 2.0. Οι παραδοσιακές υπηρεσίες παρουσιάζονται σταθερές και αμετάβλητες, με περιορισμένα σχόλια που δεν γίνονται σε πραγματικό χρόνο, με περιορισμένες και ετεροχρονισμένες λίστες χρηστών, με αρχεία χαμηλής προσβασιμότητας, με περιορισμένο μείγμα αναμεμιγμένων μέσων, χωρίς κοινή χρήση, με έλεγχο και χαρακτήρα πεπερασμένο. Σε αντιδιαστολή βρίσκονται υπηρεσίες του Web 2.0 που παρουσιάζουν άμεση ενημέρωση, απεριόριστα σχόλια σε πραγματικό χρόνο, στιγμιαία μέτρηση δημοτικότητας, αρχεία προσβάσιμα, ανάμιξη όλων των μέσων, ελευθερία και χαρακτήρα άπειρο (Markos-Kujbus & Gati, 2015, σελ.3). Διαθέτουν έναν νέο τρόπο σχεδιασμού της συμμετοχής των χρηστών, των υπηρεσιών φιλοξενίας και των διαδικτυακών κοινοτήτων, προωθώντας τη δημιουργικότητα και τον διαμερισμό της πληροφόρησης (Bartolome, 2008, σελ.2). Το ψηφιακό περιβάλλον, πλέον, παρέχει διάφορες μορφές περιεχομένου και πληροφοριών, όπως video, φωτογραφίες, απόψεις, ειδήσεις και εφαρμογές διαμέσου των ιστοσελίδων, blogs, podcasts, ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης (Drury, 2008, σελ.274; Mangold & Faulds, 2009, σελ.357; Meerman Scott, 2013, σελ.53-54; Murugesan, 2009, σελ.13). Η ενημέρωση και επικοινωνία με το κοινό προσφέρεται αφενός μέσω της μετάδοσης μη κατεργασμένων πληροφοριών και αφετέρου μέσω 29 Το Web 2.0 αποτελεί μια συλλογή ανοικτών πηγών, διαδραστικών και ελεγχόμενων από το χρήστη και διαδικτυακών εφαρμογών που διευρύνουν τις εμπειρίες, τη γνώση και την ισχύ της αγοράς των χρηστών ως συμμετεχόντων στις επιχειρηματικές και κοινωνικές διαδικασίες (Constantinides, 2008, σελ ). 30 Πίσω από τη δημιουργία του Web 2.0 βρίσκονται έξι μεγάλες ιδέες, οι οποίες αποτελούν το ατομικό περιεχόμενο που δημιουργείται από χρήστες, την αξιοποίηση της δύναμης του πλήθους, τα δεδομένα σε επική κλίμακα, την αρχιτεκτονική της συμμετοχής, τις επιδράσεις δικτύου και την ειλικρίνεια και διαφάνεια (Anderson, 2007, σελ.14). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 49

50 επεξεργασμένων ειδήσεων, παγκόσμια και σε πραγματικό χρόνο (Ρούσσου, 2006, σελ.59; Σηφάκη & Σηφάκης, 2007, σελ ). Οι πληροφορίες, με τη χρήση των ψηφιακών επικοινωνιακών μέσων, μεταδίδονται και κινούνται με μεγάλη ταχύτητα και ευκολία (Thompson, 1999, σελ.269), σε κλάσματα του δευτερολέπτου (White, 2012, σελ.9) και οι χρήστες δεν είναι απλώς παθητικοί δέκτες πληροφοριών, αλλά έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν νέο περιεχόμενο (Kotler et.al., 2008, σελ.399). Τα τελευταία χρόνια, οι νέες τεχνολογίες χρησιμοποιούνται ακόμα και από τους απλούς χρήστες του Διαδικτύου, (Anastasiades & Kotsidis, 2013, σελ.21), καταδεικνύοντας, επομένως, σαφές ότι το Διαδίκτυο με την έντονη συσσώρευση χρηστών παρουσιάζει νέες προκλήσεις και ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις. Σημαντική παράμετρο αποτελεί η δημιουργία και διατήρηση επαφών με χρήστες - πελάτες, αντλώντας πληροφορίες σχετικές με τις ανάγκες και τις απόψεις τους, καθώς και αλληλεπιδρώντας μαζί τους με άμεσο και εξατομικευμένο τρόπο (Constantinides, 2008, σελ.233). Ο χρήστης ως βασικός συντελεστής αποτελεί μια νέα παράμετρο προώθησης, που υποκινεί τη μεταφορά της ισχύος της αγοράς από τους παραγωγούς στους καταναλωτές και από τα παραδοσιακά μέσα μαζικής επικοινωνίας σε νέα εξατομικευμένα μέσα (Constantinides, 2008, σελ.232). Το Διαδίκτυο αναγνωρίστηκε ως το πιο σημαντικό κανάλι άμεσου μάρκετινγκ για την παγκόσμια αγορά. Αποτελεί μια δημοφιλή διαφημιστική πλατφόρμα, καθώς διαθέτει μεγάλη ευελιξία και έλεγχο ως προς το περιεχόμενο, την αλληλεπίδραση και το κόστος, παρέχοντας περιεχόμενο μέσω οποιουδήποτε καναλιού, σε οποιαδήποτε μορφή και σε οποιοδήποτε βαθμό (Hoiboj, 2014, σελ.15). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 50

51 Σημαντικές υπηρεσίες που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες αποτελούν τα Blogs 31, Wikis 32, Podcasts 33, Forums 34, οι κοινότητες περιεχομένου 35, οι συσσωρευτές περιεχομένου 36, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης 37 και τα Microblogging 38 (Mayfield, 2008, σελ.6; Constantinides, 2008, σελ.233; Anastasiades & Kotsidis, 2013, σελ.22-23). Καθώς οι τεχνολογίες συνεχώς εξελίσσονται, οι προγραμματιστές συζητούν τη μετάβαση στο Web 3.0, το οποίο θα κάνει χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Το Web 3.0 θα έχει την ικανότητα να συγκεντρώνει τις απόψεις, τις νοοτροπίες και τις ιδέες που δημιουργούνται από τους χρήστες, προσφέροντας γρήγορη καθοδήγηση και εξατομικευμένες συμβουλές σε κάθε μεμονωμένο χρήστη (Kotler et.al., 2008, σελ.399; Anderson, 2007, σελ.52) Διαδίκτυο και μέσα κοινωνικής δικτύωσης Πριν ορίσουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθίσταται απαραίτητο, να γίνει διάκριση με το Web 2.0. Παρόλο που οι όροι χρησιμοποιούνται συχνά ως συνώνυμοι, παρουσιάζουν διαφοροποίηση, καθώς το Web 2.0 από τεχνολογικής άποψης περιλαμβάνει τη υποδομή, δηλαδή τις ηλεκτρονικές εφαρμογές, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρονται στις κοινωνικές πτυχές των εφαρμογών και προωθούν τη διαδικτυακή αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών, ώστε να επικοινωνούν 31 Αποτελούν ηλεκτρονικά περιοδικά, τα οποία ταξινομούν το περιεχόμενό τους χρονολογικά. Τα blogs παρατηρούνται συχνά σε συνδυασμό με Podcasts, δηλαδή ψηφιακό ήχο ή video που μπορούν να μεταδίδονται σε ροή ή να μεταφορτώνονται σε φορητές συσκευές. Ίσως είναι η πιο γνωστή και ταχύτερα αναπτυσσόμενη κατηγορία των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας εφαρμογών Web 2.0. Γνωστά παραδείγματα αποτελούν τα Blogger, Edublogs, LiveJoumal. 32 Αυτοί οι ιστότοποι επιτρέπουν στους χρήστες να προσθέτουν περιεχόμενο ή να επεξεργάζονται το περιεχόμενο, που έχει ήδη δημοσιευτεί, δημιουργώντας μία βάση δεδομένων. Το πιο γνωστό wiki είναι το Wikipedia, η online εγκυκλοπαίδεια που έχει πάνω από 2 εκατομμύρια άρθρα αγγλικής γλώσσας. 33 Αποτελούν τοποθεσίες με αρχεία ήχου και video που είναι διαθέσιμα με συνδρομή, μέσω υπηρεσιών, όπως το itunes της Apple. 34 Αποτελούν χώρους ανταλλαγής ιδεών και πληροφοριών και συζήτησης σε πραγματικό χρόνο, συνήθως γύρω από ειδικά θέματα και ενδιαφέροντα, όπως το epinions και personaldemocracy. 35 Ιστοσελίδες που οργανώνουν και μοιράζονται ιδιαίτερους τύπους περιεχομένου, όπως εφαρμογές της κοινής χρήσης video. Τα πιο γνωστά παραδείγματα αποτελούν το flickr, Slideshare και youtube. 36 Αποτελούν εφαρμογές που επιτρέπουν στους χρήστες να προσαρμόζονται πλήρως στο περιεχόμενο ιστού που επιθυμούν να έχουν πρόσβαση. Αυτές οι τοποθεσίες κάνουν χρήση μιας τεχνικής γνωστής ως Real Simple Syndication ή Rich Site. Παραδείγματα αποτελούν το my yahoo και google. 37 Τοποθεσίες και εφαρμογές που επιτρέπουν στους χρήστες να δημιουργούν προσωπικές ιστοσελίδες προσβάσιμες σε άλλους χρήστες για ανταλλαγή προσωπικών περιεχομένων και επικοινωνία. Τα μεγαλύτερα κοινωνικά δίκτυα είναι το MySpace, Facebook και LinkedIn. 38 Αποτελούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε συνδυασμό με blogging μικρού μεγέθους, όπου υπάρχουν μικρές ποσότητες περιεχομένου και διανέμονται ηλεκτρονικά και μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας. Το Twitter αποτελεί τον κυρίαρχο ηγέτη στον τομέα αυτό. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 51

52 μεταξύ τους, να δημιουργούν, να μετασχηματίζουν και να μοιράζονται περιεχόμενο, προοπτικές και γνώμες (Constantinides, 2008, σελ.232; Markos-Kujbus & Gati, 2015, σελ.2-3). Οι Kaplan και Haenlein ορίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μια «ομάδα εφαρμογών του Διαδικτύου που βασίζονται στα ιδεολογικά και τεχνολογικά θεμέλια του Web 2.0 και επιτρέπουν τη δημιουργία και την ανταλλαγή περιεχομένου που δημιουργείται από χρήστες» (Kaplan & Haenlein, 2010, σελ.61). Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στον χρήστη να κατασκευάσει ένα δημόσιο ή ημι-δημόσιο προφίλ μέσα σε ένα οριοθετημένο σύστημα, να δημιουργήσει μια λίστα άλλων χρηστών με τους οποίους μοιράζεται πληροφορίες και να παρακολουθεί τα προφίλ των άλλων χρηστών (Anastasiades & Kotsidis, 2013, σελ.23), μέσω Διαδικτύου και smartphones (Bhanot, 2012, σελ.47), αποτελώντας ένα «περιβάλλον αλληλεπίδρασης» (Uzelac, 2011, σελ.46). Θεωρούνται ως ένα έγκαιρο και οικονομικά αποδοτικό εργαλείο μάρκετινγκ, που επηρεάζει την καταναλωτική συμπεριφορά των πελατών και έχει καταστεί ένα αναπόφευκτο εργαλείο επικοινωνίας για την καθημερινή εμπορική πρακτική (Csordas et. al., 2014, σελ.48). Τα δύο μέσα κοινωνικής δικτύωσης που επιλέγουν περισσότερο οι οργανισμοί για να επικοινωνήσουν με το κοινό τους αποτελούν το Facebook και το Twitter. Οι Barefoot και Szabo επιλέγουν να παρομοιάσουν το Facebook με «έναν ελέφαντα στο σαλόνι του μάρκετινγκ των κοινωνικών ΜΜΕ», καθώς διευκρινίζουν ότι ο συγκεκριμένος ιστότοπος «είναι τεράστιος και τρομακτικός» και όλοι εξακολουθούν να εντοπίζουν τους καλύτερους τρόπους μάρκετινγκ στο εσωτερικό του (Barefoot & Szabo, 2009, σελ.172). Οι επιχειρήσεις δημιουργούν ιστοσελίδες και δημοσιεύουν ειδήσεις, μοιράζονται φωτογραφίες και βίντεο, κάνουν ενημερώσεις για σημαντικές αλλαγές και γεγονότα και χρησιμοποιούν προσωπικά στοιχεία των χρηστών στα προφίλ τους, όπως δημογραφικά δεδομένα, εργασία, οικογενειακή κατάσταση, ηλικία και χόμπι για να προσαρμόσουν τις δημοσιεύσεις τους (Valova, 2015, σελ.14). Παράλληλα, το 2011, η εταιρεία ξεκίνησε μια νέα υπηρεσία για οργανισμούς που ενδιαφέρονται να διαφημιστούν, η οποία αποτελεί μια μορφή ηλεκτρονικής πλατφόρμας που επιτρέπει στους διαφημιζόμενους οργανισμούς να δημιουργούν διαφημιστικές προσφορές στο Facebook (Odhiambo, 2012, σελ.17). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 52

53 Το Twitter αποτελεί ένα ενδεικτικό παράδειγμα Micro-blogging, τα οποία αποτελούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης μικρής έκτασης, που επιτρέπουν την επαφή και να αλληλεπιδράσεις με άλλα μέλη. Ο χρήστης καλείται να δημοσιοποιήσει την κατάσταση ή τις σκέψεις του μέσα σε 140 χαρακτήρες κειμένου, δίχως την χρήση εικόνων ή άλλων πολυμέσων. Έχει τη δυνατότητα να στέλνει σύντομα μηνύματα, καθώς και να βλέπει τα μηνύματα, όσων έχει επιλέξει να ακολουθεί. Το Twitter βοηθά τις επιχειρήσεις να ενισχύσουν το εμπορικό σήμα τους, να βελτιωθούν οι σχέσεις τους με τους πελάτες και, επίσης, να βελτιώσουν τις άμεσες πωλήσεις, απευθυνόμενοι απευθείας στο κοινό μέσω της πλατφόρμας (Odhiambo, 2012, σελ.17). Οι επιχειρήσεις κατέχοντας προφίλ στο Twitter μοιράζονται πληροφορίες που αφορούν τις τελευταίες τάσεις και τεχνολογίες, τη μελλοντική ανάπτυξη του τομέα και γεγονότα σημαντικά για την επιχείρηση (Valova, 2015, σελ.19). Επιπλέον, το Twitter παρέχει ουσιαστική υποστήριξη στην ανατροφοδότηση, καθώς οι οργανισμοί ενημερώνονται για τα προβλήματα και τις κριτικές των πελατών με στόχο την ενίσχυση της αγοραστική τους νοημοσύνης, προκειμένου να στοχεύσουν με ακρίβεια τους πελάτες με τις σχετικές υπηρεσίες και προϊόντα ή να ενισχύσουν τις επιχειρηματικές σχέσεις (Odhiambo, 2012, σελ.18). Οι προσπάθειες επικοινωνίας των επιχειρήσεων με τους πελάτες τους μέσω της παρουσίας τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν καθοριστική παράμετρο ανάπτυξης, επιτυχίας και βιωσιμότητας 39 (Shankar et al., 2011, σελ.32; Csordas et. al., 2014, σελ.48). Παράλληλα, οφείλουν να είναι αποτέλεσμα προγραμματισμού, όπως και οποιαδήποτε άλλη εταιρική στρατηγική (Csordas et. al.,2014,σελ.50) και να πραγματοποιούνται με τρόπο που είναι συνεπής στους στρατηγικούς και κοινωνικούς στόχους τους, αποκτώντας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (Markos-Kujbus & Gati, 2015, σελ.3; Paquette, 2013, σελ.1). 39 Αφού προσθέτουν ποικιλόμορφες αξίες στις επιχειρήσεις, όπως η ενισχυμένη δημοτικότητα του εμπορικού σήματος, η διευκόλυνση της επικοινωνίας «στόμα με στόμα», η αύξηση των πωλήσεων, η ανταλλαγή πληροφοριών σε επιχειρηματικό πλαίσιο και η παροχή κοινωνικής υποστήριξης στους καταναλωτές (Hajli, 2014, σελ. 388). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 53

54 3.3 Οι νέες τεχνολογίες στο πολιτισμό ως μέσο προώθησης της πολιτιστικής επικοινωνίας Το Διαδίκτυο μέχρι πρόσφατα αποτελούσε για τους ΠΟ ένα μέσο, ώστε να επικοινωνούν με το κοινό τους με τους δικούς τους όρους, όρους που ισοδυναμούν με μια επικοινωνία προς μία κατεύθυνση μόνο (Kotler et.al., 2008, σελ.399). Οι νέες τεχνολογίες έχουν διαμορφώσει μία νέα πραγματικότητα, που δεν αφήνει ανεπηρέαστο τον πολιτιστικό τομέα. Ο πολιτισμός δεν αποτελεί εξαίρεση, αφού διαμορφώνονται νέα γεγονότα τόσο σε πραγματικό όσο και σε ψηφιακό περιβάλλον (Μπούνια κ.ά., 2008, σελ.7-8), στα οποία οι ΠΟ καλούνται αφενός μεν να προσαρμοστούν αφετέρου να διαχειριστούν τα νέα προσφερόμενα μέσα προς όφελός τους (Παυλίδης, 2000, σελ.23). Η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών καθιστά ένα εναλλακτικό δυναμικό δίκτυο επικοινωνίας (McQuail, 2010, σελ.4), επιβάλλοντας την υιοθέτηση καινοτόμων μοντέλων και την ενσωμάτωσή τους στο πεδίο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων (Μπιτσάνη, 2008, σελ.8). Οι ΠΟ μέσα από τις τεχνολογίες του Διαδικτύου, παρέχουν μια πλατφόρμα που μπορεί να εμπλέξει το κοινό με ενδιαφέροντες τρόπους, επιτυγχάνοντας το όραμά τους με μέσα και εργαλεία που δεν είχαν φανταστεί ποτέ (Thompson, 2010, σελ.57). Οι ΠΟ μέσω των τεχνολογικών εξελίξεων παύουν να λειτουργούν εγκλωβισμένοι στα περιορισμένα και άκαμπτα επικοινωνιακά δίκτυα τους, συμμετέχοντας στη ανάπτυξη του ανοιχτού παγκόσμιου δικτύου επικοινωνίας (Γκαντζιάς, 2000, σελ.57). Η υιοθέτηση των εργαλείων, που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, συνδράμει τόσο στην επικοινωνιακή προβολή των δραστηριοτήτων των ΠΟ όσο και στην επιτυχία και βιωσιμότητά τους (Οικονόμου, 2004, σελ.2-3; Κάστορας, 2002, σελ.67-69; Ψύλλα, 1991, σελ ). Επιπρόσθετα, επιτρέπει στους ΠΟ να επικοινωνούν παρουσιάζοντας «ελαστικότητα» (Carrozzino & Bergamasco, 2010, σελ.452), καθώς αποτελούν εύχρηστα και μειωμένου κόστους εργαλεία (Μπαντιμαρούδης, 2006, σελ.112), παρέχοντας πλέον τη δυνατότητα πολυάριθμα μηνύματα να μεταδίδονται μαζικά σε απεριόριστο αριθμό ατόμων. Οι χρήστες, μέσα από τις νέες τεχνολογίες που τους προσφέρονται, μπορούν να δημιουργούν το δικό τους περιεχόμενο και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με τους ΠΟ, δημιουργώντας πλούσιες εμπειρίες (Kotler et.al., 2008, σελ.399). Πλέον εκμεταλλευόμενοι τις νέες τεχνολογίες και την υψηλή πρόσβαση στο Διαδίκτυο έχουν Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 54

55 τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν «το πολιτιστικό περιεχόμενο πιο δομικά και καθοριστικά» (Δουκίδης, 2007, σελ.118). Η χρήση των εργαλείων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες δημιουργεί νέες δυνατότητες και προκλήσεις στους ΠΟ, ωστόσο, συγχρόνως, παρουσιάζονται και «νέα ζητήματα, αφού η αξιοποίησή τους εκ των πραγμάτων αλλάζει την ίδια την λειτουργία της πολιτιστικής επικοινωνίας» (Δάλλας, 2003, σελ.213). Ενέχει τον κίνδυνο να καταστούν τα εργαλεία αυτά πιο δημοφιλή από τα ίδια τα πολιτιστικά αγαθά (Οικονόμου, 2004, σελ.4; Δάλλας, 2003, σελ ; Σηφάκη & Σηφάκης, 2007, σελ.265), καθώς και να αυξηθούν υπερβολικά οι εικονικοί επισκέπτες σε σχέση με τους πραγματικούς επισκέπτες των ΠΟ (Οικονόμου, 2003, σελ.134). Οι ΠΟ επιλέγουν, για τη διάχυση ενημερωτικού υλικού και την παρουσία τους στο Διαδίκτυο, με στόχο την επικοινωνία και προβολή τους στο ευρύ κοινό, τη χρήση ποικίλων εφαρμογών και υπηρεσιών. Τέτοιες υπηρεσίες αποτελούν η ιστοσελίδα, τα κοινωνικά δίκτυα (social media), τα διαδραστικά πολυμέσα 40, οι μηχανές αναζήτησης, οι ηλεκτρονικοί σύνδεσμοι, η ηλεκτρονική πώληση εισιτηρίων, η αποδοχή online δωρεών, η αποστολή ενημερωτικού υλικού μέσω newsletters, οι λίστες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας ( marketing) και οι εφαρμογές με τη χρήση των tablets και των smartphones (Thomson, 2013, σελ.3). Η δημιουργία ιστότοπων από τους ΠΟ εξασφαλίζει ότι το κοινό μπορεί να αλληλεπιδρά άμεσα και εύκολα μαζί τους. Το γεγονός αυτό τους επιτρέπει να αναπτύσσουν πλησιέστερα τη σχέση τους με το κοινό. Η δημιουργία λίστα επισκεπτών με πληροφορίες για τις προτιμήσεις τους, δύναται να ενισχύσει τον ιστότοπο με εξατομικευμένο περιεχόμενο (Poole & Le-Phat Ho, 2011, σελ.5). Ο ιστότοπος αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο προσέλκυσης μελών, γνωστοποιώντας στους επισκέπτες τα οφέλη αν γίνουν μέλη του ΠΟ. Παράλληλα, ενισχύοντας τη σχέση μεταξύ ενός ΠΟ και των μελών του, ένας ορθά σχεδιασμένος ιστότοπος μπορεί να εμβαθύνει τη σχέση με τα μέλη του, προσελκύοντας εθελοντές και δωρητές (Kotler et.al., 2008, σελ ). Η δημιουργία ιστοσελίδας, δύναται να αποτελέσει την ψηφιακή βιτρίνα ενός ΠΟ, μέσα από την οποία μπορεί να ενημερώνει τους πιθανούς επισκέπτες του τόσο για την 40 Τα διαδραστικά πολυμέσα αποτελούν εφαρμογές των νέων τεχνολογιών που συνδυάζουν ποικίλες μορφές ψηφιακού περιεχομένου, όπως εικόνα, κείμενο, γραφικά, που ενισχύουν τη διάδραση με τους χρήστες (Δάλλας, 2003, σελ ). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 55

56 ταυτότητα και αποστολή του όσο και για τα πολιτιστικά προϊόντα και υπηρεσίες που παράγει (Μπαντιμαρούδης, 2011, σελ.71-72). Παρατηρείται ευρεία συναίνεση για την αξία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους ΠΟ και ισχυρή υποστήριξη της αντίληψης ότι τους ενισχύουν στην προσέγγιση νέου και ευρύτερου κοινού (Rodriguez, 2016, σελ.32). Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βοηθούν τους ΠΟ να διευκρινίζουν το έργο τους, να εμπλέκουν το κοινό στην παραγωγή πολιτιστικών δράσεων και να επικοινωνούν με το κοινό και τους χορηγούς, διαμορφώνοντας συνεχή διάλογο και πραγματική αίσθηση επικοινωνίας (Newman, 2013, σελ.16). Η χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης οδηγεί στην αυξημένη συμμετοχή σε εκδηλώσεις, στην πώληση περισσότερων εισιτηρίων, στην διεύρυνση της ευαισθητοποίησης του κοινού από τους ΠΟ και στην υποστήριξη των προσπαθειών για συλλογή κεφαλαίων (Thomson, 2013, σελ. 3-4). Ως αρνητικά της χρήσης των εργαλείων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναφέρονται ο χρόνος και η προσπάθεια διατήρησης τους, καθώς και η μη φιλτραρισμένη δημόσια κριτική των ΠΟ, δίνοντας στο κοινό εύκολες ευκαιρίες για διαφωνία με αποφάσεις προγραμματισμού ή διαμαρτυρίες για ζητήματα εξυπηρέτησης πελατών. Ωστόσο, η κριτική αποτελεί μια ευκαιρία για να μάθουν, να συμμετάσχουν και να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους (Poole & Le-Phat Ho, 2011, σελ.13-15). Οι ΠΟ επιδιώκοντας τον σχεδιασμό ενός επιτυχημένου και αποτελεσματικού επικοινωνιακού σχεδίου υιοθετούν καινοτόμα εργαλεία για την επικοινωνία και προσέλκυση του κοινού (Γκαντζιάς, 2011, σελ.278; Kukuk & Krishnamurthy, 2007, σελ.47). Η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνιακή πολιτική των σύγχρονων ΠΟ οφείλει να σχεδιάζεται χωρίς να αποκλίνει από την αποστολή και το όραμα τους (Hill et al., 2003, σελ ;. Κάστορας, 2002, σελ.17,19; Δάλλας, 2003, σελ ). Λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν τη φύση των ΠΟ, γίνεται αντιληπτό πως η χρήση της τεχνολογίας των πληροφοριών έχει βοηθήσει ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων τους, υιοθετώντας έναν νέο διαφοροποιημένο ρόλο, ο οποίος επηρεάζεται τόσο από τις κοινωνικές όσο και από τις τεχνολογικές εξελίξεις (Gaitanou & Tsoubrakakou, 2008, σελ.2). sell or not to sell? Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 56

57 Β Μέρος: Περίπτωση Μελέτης - Ο Δήμος Λαρισαίων Κεφάλαιο 4 ο : Μεθοδολογία της έρευνας 4.1 Ο σκοπός της έρευνας Η αναδίφηση της βιβλιογραφίας καταδεικνύει την αναγκαιότητα υιοθέτησης, από τους ΟΤΑ, συγκεκριμένης και εστιασμένης πολιτιστικής πολιτικής. Παράλληλα, διαπιστώνεται ότι αποτελεί απαραίτητη ενέργεια ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας σαφώς καθορισμένης επικοινωνιακής πολιτικής, που καθίσταται εχέγγυο τόσο για την ανίχνευση των επιθυμιών και αναγκών του υπάρχοντος κοινού όσο και για την στοχευμένη προσέλκυση του εν δυνάμει κοινού, δημιουργώντας ανάμεσα στον ΠΟ και στο κοινό του μια αμοιβαία ανταποδοτική σχέση. Η παρούσα εμπειρική έρευνα στοχεύει στη διερεύνηση του σχεδιασμού της πολιτιστικής επικοινωνίας του Δήμου Λαρισαίων, για την προβολή και προώθηση της πολιτιστικής δράσης του, καθώς και στη διαπίστωση της αποτελεσματικότητας ή μη του συγκεκριμένου σχεδιασμού αναφορικά με τη συμμετοχή του κοινού στις πολιτιστικές δράσεις που ο Δήμος Λαρισαίων οργανώνει. Παρακάτω αναλύονται οι γενικότεροι στόχοι της συγκεκριμένης έρευνας: Η αναζήτηση της ύπαρξης ή μη σχεδιασμένης πολιτιστικής πολιτικής από τον Δήμο Λαρισαίων. Η περιγραφή της ισχύουσας επικοινωνιακής πολιτικής που εφαρμόζει ο Δήμος Λαρισαίων. Η χαρτογράφηση των προτιμήσεων και των επιθυμιών του κοινού σχετικά με την πολιτιστική δράση του Δήμου Λαρισαίων. Η σκιαγράφηση της σύνθεσης και της επισκεψιμότητας του κοινού στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Η διερεύνηση του βαθμού ικανοποίησης του κοινού από την πολιτιστική πολιτική του Δήμου Λαρισαίων Η αναζήτηση του τρόπου ενημέρωσης του κοινού για τις δράσεις που οργανώνει ο Δήμος Λαρισαίων. Η σκιαγράφηση των προτιμήσεων του κοινού σχετικά με τους τρόπους προβολής και προώθησης των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 57

58 Η διερεύνηση του βαθμού επισκεψιμότητας του κοινού στην ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων και στους λογαριασμούς της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ανεύρεση του βαθμού ικανοποίησης του κοινού από την εφαρμοσθείσα επικοινωνιακή πολιτική (αποτελεσματικότητα ή μη) του Δήμου Λαρισαίων σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του. Η ανεύρεση των αιτιών της μη συμμετοχής του κοινού στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. 4.2 Η επιλογή ερευνητικής μεθόδου Η ανάπτυξή του θεωρητικού πλαισίου, στο πρώτο μέρος της εργασίας, υλοποιήθηκε με την μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου 41 και δεδομένων, τα οποία συλλέχθηκαν από δευτερογενείς πηγές, όπως η ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και πρόσφατα άρθρα και άλλες πηγές του Διαδικτύου. Παράλληλα, η ανάλυση περιεχομένου και πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν από τον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο και άλλες πηγές του Διαδικτύου (δευτερογενείς πηγές) ακολουθήθηκε ως μεθοδολογία και στο δεύτερο μέρος, για την παρουσίαση πληροφοριών σχετικά με την πόλη της Λάρισας, το Δήμο Λαρισαίων και την πολιτιστική δράση του. Η παρουσίαση της πολιτιστικής πολιτικής του Δήμου ολοκληρώθηκε και με δεδομένα, τα οποία συλλέχθηκαν μέσω της συνέντευξης που διενεργήθηκε με την υπεύθυνη της πολιτιστικής πολιτικής του Δήμου Λαρισαίων. Πέρα από την παραπάνω διαδικασία, για τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων, ώστε να εκπληρωθούν οι γενικότεροι στόχοι της έρευνας και τη διερεύνηση της επικοινωνιακής πολιτικής που ακολουθεί ο Δήμος, ακολουθήθηκαν τόσο η ποσοτική όσο και η ποιοτική έρευνα. Από την μία πλευρά, η ποσοτική έρευνα «αναλύει την ποσότητα εμφάνισης του φαινομένου που διερευνάται» (Παρασκευοπούλου Κόλλια, 2008, σελ.2), μελετώντας, συγχρόνως, τις σχέσεις μεταξύ διάφορων παραμέτρων με στατιστικές μεθόδους και αριθμητικά δεδομένα (Κυριαζή, 2000, σελ ; Hill et. al., 2011, σελ.76). Στην ποσοτική προσέγγιση 41 Σύμφωνα με τον Berelson η ανάλυση περιεχομένου (1952, σελ.74) ορίζεται ως μία ερευνητική τεχνική για την αντικειμενική, συστηματική και ποσοτική περιγραφή του προφανούς περιεχομένου της πληροφορίας. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 58

59 συγκροτείται ένα δείγμα 42, αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού 43 από τον οποίο προέρχεται, με απώτερο στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων που θα μπορούν να γενικευθούν σε όλα τα μέλη του πληθυσμού αυτού (Ισάρης & Πούρκος, 2015, σελ.76). Από την άλλη πλευρά, η ποιοτική έρευνα αναφέρεται στο είδος και στον χαρακτήρα του φαινομένου που διερευνάται (Kvale, 1996, σελ.67), προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες και απαντά σε καίρια ερωτήματα, έχοντας ευελιξία ως προς την ερευνητική διαδικασία (Κυριαζή, 2000, σελ ). Στην ποιοτική έρευνα το δείγμα επιλέγεται, ώστε να εντοπιστούν πλούσιες σε πληροφορία περιπτώσεις, δηλαδή περιπτώσεις οι οποίες «προσφέρονται για μελέτη εις βάθος» και από τις οποίες «κάποιος μπορεί να μάθει πολλά σχετικά με ζητήματα κεντρικής σημασίας για τον σκοπό της έρευνας» (Patton, 2002, σελ.230). Η εφαρμογή μικτών μεθόδων στο πλαίσιο της έρευνας, όπου ποσοτικές και ποιοτικές μέθοδοι συνδυάζονται, δύναται να εκμεταλλευτεί καλύτερα και να μεγιστοποιήσει τα δυνατά τους σημεία (Τζιαφέρη, 2014, σελ.2; Babbie, 2011, σελ.63-66). Οι ποιοτικές και οι ποσοτικές μέθοδοι μαζί τείνουν «να διορθώνουν, να διευκρινίζουν, να διευρύνουν και να διεγείρουν η μια την άλλη και σε συνδυασμένη μορφή, παρέχοντας πληροφορίες που αφορούν στην εξωτερική και εσωτερική αξιοπιστία της μελέτης» (Τζιαφέρη, 2014, σελ.5). Σύμφωνα με τον Denzin, η ερευνητική διαδικασία κρίνεται αναγκαίο να στηρίζεται σε συνδυασμό μεθόδων, ώστε να παρουσιάζει αξιοπιστία (Denzin, 1988, σελ.512) και τα δεδομένα που συλλέχθηκαν να μην αποτελούν προϊόν της μεθόδου συλλογής τους (Cohen & Manion, 1989, σελ ). Ο συνδυασμός μεθόδων για τη διερεύνηση ενός φαινομένου συνίσταται στη διεθνή βιβλιογραφία και αναφέρεται µε τον όρο «τριγωνισµός» (Denzin, 1988, σελ.512; Cohen & Manion, 1989, σελ ), διαδικασία κατά την οποία παρατίθενται δεδομένα προερχόμενα τόσο από μία ποιοτική μέθοδο έρευνας όσο και από άλλη ποσοτική. Η πρωτογενής ποιοτική έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη διενέργεια δια ζώσης συνέντευξης με την υπεύθυνη επικοινωνιακής και πολιτιστικής πολιτικής της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων κ. Καρυδάκη 42 Ένας αριθμός ανθρώπων από μία μεγαλύτερη οντότητα (πληθυσμό) που επιλέγονται, ώστε να συμπεριληφθούν σε μια μελέτη (Ισάρης & Πούρκος, 2015, σελ. 75). 43 Το σύνολο των περιπτώσεων που ενδιαφέρουν τους ερευνητές, είτε πρόκειται για ανθρώπους είτε για ομάδες, οργανισμούς, χώρες, ή ακόμη και για καταστάσεις, γεγονότα, χρονικές περιόδους ή κοινωνικό -πολιτισμικές διαδικασίες κ.ά. (Ισάρης & Πούρκος, 2015, σελ. 75). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 59

60 Κωνσταντίνα, η οποία προσέφερε κρίσιμες πληροφορίες, σχετικά με την επικοινωνιακή και πολιτιστική πολιτική την οποία εφαρμόζει ο Δήμος. Παράλληλα, για την επιβεβαίωση των δεδομένων που συλλέχθηκαν από τη συνέντευξη και την ενίσχυση της εγκυρότητας της παρούσας εμπειρικής έρευνας, πραγματοποιήθηκε ποσοτική έρευνα κοινού που στηρίχθηκε στη χρήση ερωτηματολογίου Συνέντευξη Η συνέντευξη είναι ίσως το σημαντικότερο ποιοτικό εργαλείο και αποτελεί μέθοδο η οποία περιγράφει διαδικασίες (Τζιαφέρη, 2014, σελ.5), ενώ παράλληλα αποτελεί πρωτογενή έρευνα, δηλαδή συλλέγει «πρωτότυπα» δεδομένα, τα οποία δεν προϋπάρχουν από προηγούμενη έρευνα (Αθανασοπούλου κ.ά., 2003, σελ.47; Yeomans, 2009, σελ.201; Μάλλιαρης, 2001, σελ.153). Πρόκειται για την αλληλεπίδραση μεταξύ προσώπων, την οποία καθοδηγεί ο ερευνητής, στοχεύοντας στην απόσπαση στοιχείων και πληροφοριών σχετικών με το πείραμα (Cohen & Manion, 1989, σελ ). Βασικό εργαλείο της είναι «η συνομιλία που λαμβάνει χώρα μεταξύ δύο ή και παραπάνω προσώπων» (Παρασκευοπούλου Κόλλια, 2008, σελ.3), μέθοδος η οποία διεξάγεται σε μικρό αριθμό ανθρώπων (Blythe, 2002, σελ.109). Ανάλογα με τον βαθμό τυποποίησης της συνέντευξης (βαθμός δόμησης) διακρίνονται τρία βασικά είδη: α) η δομημένη συνέντευξη, β) η ημιδομημένη συνέντευξη και η μη δομημένη συνέντευξη (Ιωσηφίδης, 2003, σελ.35). Στην παρούσα έρευνα επιλέχθηκε η προσωπική ημιδομημένη συνέντευξη με ερωτήσεις ανοικτού τύπου, μέθοδος που ενδείκνυται ως πιο κατάλληλη, διότι διευκολύνει την άντληση πληροφοριών που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της συνέντευξης (Φίλιας, 1998, σελ.282), μιας και η εκμαίευση σημαντικών στοιχείων για την επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθεί ο Δήμος Λαρισαίων δεν προσφέρονται από άλλες δευτερογενείς πηγές, όπως βιβλιογραφία, δημοσιεύσεις και επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου. Η ημιδομημένη συνέντευξη αποτελείται από προκαθορισμένες ερωτήσεις, στις οποίες μπορούν να τροποποιηθούν η διάταξη και η διατύπωσή τους (Robson, 2007, σελ.321), ενώ παράλληλα αποτελεί εργαλείο που επιλέγουν συχνά νέοι μελετητές, ώστε να έχουν μία κατευθυντήρια γραμμή σχετικά με τα σημαντικά θέματα που πρέπει να καλυφθούν. Ο συγκεκριμένος τύπος συνέντευξης παρουσιάζει ευελιξία: α) ως προς το περιεχόμενο των ερωτήσεων, β) ως προς την εμβάθυνση σε κάποια θέματα, γ) ως Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 60

61 προς τη σειρά με την οποία τίθενται οι ερωτήσεις και δ) ως προς την πρόσθεση ή αφαίρεση ερωτήσεων ή θεμάτων για συζήτηση (Ισάρης & Πούρκος, 2015, σελ.92), προκειμένου να αντληθούν περισσότερες πληροφορίες. Η συνέντευξη με την υπεύθυνη επικοινωνιακής και πολιτιστικής πολιτικής της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων κ. Καρυδάκη Κωνσταντίνα έλαβε χώρα στις εγκαταστάσεις του Δημοτικού Ραδιοφώνου της Λάρισας στις 9/2/2018 (ώρα 12:00 π.μ.) και διήρκησε περίπου μία ώρα. Η διενέργεια της συνέντευξης στοχεύει στη σκιαγράφηση της υπάρχουσας κατάστασης στο Δήμο Λαρισαίων σχετικά με την πολιτιστική δράση του, καταγράφοντας τον ρόλο που διαδραματίζει ως φορέα πολιτισμού της ΤΑ και την πολιτιστική πολιτική που ασκεί. Επιπρόσθετα, αποσκοπεί στην αποτύπωση της επικοινωνιακής πολιτικής που εφαρμόζει και στη διερεύνηση του βαθμού ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών σε αυτή. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στηριζόμενη σε ένα σύνολο προκαθορισμένων ερωτήσεων ανοικτού τύπου, δομημένες έτσι ώστε να ικανοποιούν τους σκοπούς της έρευνας. Αποτελείται από δεκατέσσερις (14) ερωτήσεις οι οποίες κατηγοριοποιούνται σε δύο βασικές ενότητες. Οι πρώτες πέντε (5) ερωτήσεις διερευνούν την υπάρχουσα κατάσταση στο Δήμο, αναφορικά με την πολιτιστική πολιτική που εφαρμόζει, τη διαδικασία που ακολουθείται κατά τον σχεδιασμό της και τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για το περιεχόμενό της. Οι επόμενες εννιά (9) ερωτήσεις διερευνούν την επικοινωνιακή πολιτική που ασκεί ο Δήμος, τον βαθμό σχεδιασμού της και τον βαθμό διείσδυσης των νέων τεχνολογιών σε αυτή. Η συνέντευξη συνέβαλε σημαντικά στη σκιαγράφηση της επικοινωνιακή πολιτικής του Δήμου, στον βέλτιστο σχεδιασμό του ερωτηματολογίου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την συλλογή πρωτογενών δεδομένων από το κοινό και τελικά στην ορθή εξαγωγή συμπερασμάτων Ερωτηματολόγιο Αν και η συνέντευξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κύρια ή μοναδική προσέγγιση σε μια μελέτη, ωστόσο είναι κατάλληλη για να χρησιμοποιηθεί και σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους, κυρίως ποσοτικές (Robson, 2007, σελ.320; Cohen & Manion, 2007, σελ.351), για τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων και την επίτευξη του σκοπού της έρευνας. Οι ποσοτικές μέθοδοι προσπαθούν να εξηγήσουν φαινόμενα Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 61

62 με την συλλογή αριθμητικών δεδομένων, που αναλύονται χρησιμοποιώντας μαθηματικές μεθόδους και ειδικότερα στατιστικά στοιχεία (Hill κ.ά., 2011, σελ.76). Παρουσιάζουν ιδιαίτερη ευκολία στη χρήση, στην επεξεργασία και στην ανάλυση των δεδομένων που συλλέγονται (Κυριαζή, 2004, σελ.293). Η πιο συχνή ποσοτική μορφή έρευνας είναι το ερωτηματολόγιο, που αποτελεί και αυτό μια πρωτογενή μορφή συλλογής δεδομένων, ιδιαίτερα διαδεδομένη στις τέχνες (Hill κ.ά., 2011, σελ.76). Το ερωτηματολόγιο αποτελεί ένα έντυπο το οποίο αποτελείται από μια σειρά δομημένων ερωτήσεων, που ο ερωτώμενος καλείται να απαντήσει γραπτά και με μία συγκεκριμένη σειρά. Συλλέγονται, δηλαδή, δεδομένα ζητώντας από έναν αριθμό ανθρώπων να απαντήσουν στο ίδιο ακριβώς σύνολο ερωτήσεων (Λαγουμιντζής κ.ά., 2015, σελ.42). Για την επιλογή των ερωτηθέντων ακολουθείται η διαδικασία της δειγματοληψίας, η οποία αναφέρεται στη μέθοδο που χρησιμοποιείται από τους ερευνητές για την επιλογή του δείγματος 44 από μία μεγαλύτερη οντότητα, που αποτελεί έναν πληθυσμό, ώστε να ερευνηθούν τα χαρακτηριστικά και οι απόψεις τους (Ισάρης & Πούρκος, 2015, σελ. 75). Σχετικά με τη δειγματοληπτική μέθοδο εφαρμόζονται, κυρίως, δύο τύποι: α) η πιθανοτική ή τυχαία δειγματοληψία, αποτελεί τεχνική που αφορά την επιλογή ενός «τυχαίου δείγματος» 45 από μια λίστα που περιέχει τα ονόματα κάθε υποκειμένου στον πληθυσμό από τον οποίο θέλουμε να λάβουμε το δείγμα και προτιμάται, κυρίως, σε δειγματοληπτικές έρευνες μεγάλης κλίμακας ή όταν απαιτείται μεγάλο και αντιπροσωπευτικό δείγμα, β) η μη πιθανοτική ή μη τυχαία δειγματοληψία, που αποτελεί την κάθε τεχνική στη οποία το δείγμα επιλέγεται με κάποιον άλλο τρόπο από αυτόν που υποδεικνύει η θεωρία των πιθανοτήτων και επιλέγεται όταν δεν είναι δυνατή η χρήση της πιθανοτικής δειγματοληψίας, κατάσταση που δημιουργούν αντικειμενικές δυσκολίες, όπως η αδυναμία επιλογής «τυχαίου δείγματος» (Babbie, 2011, σελ.289). Βασικές μορφές μη πιθανοτικής δειγματοληψίας αποτελούν η δειγματοληψία ευκολίας (που βασίζεται σε διαθέσιμα υποκείμενα), η σκόπιμη δειγματοληψία, η δειγματοληψία χιονοστιβάδας και η ποσοστική δειγματοληψία (Babbie, 2011, σελ.289). 44 Δείγμα ονομάζεται «ένα τμήμα μιας μεγαλύτερης οντότητας που επιλέγεται για να αντιπροσωπεύσει έναν προκαθορισμένο από τον ερευνητή συνολικό πληθυσμό-στόχο της έρευνας ώστε να εκτιμηθούν τα κίνητρα και οι απόψεις του» (Robson. 2007, σελ.308). 45 Δείγμα από μία λίστα που περιέχει τα ονόματα κάθε υποκειμένου στον πληθυσμό από τον οποίο θέλουμε να λάβουμε το δείγμα. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 62

63 Στην παρούσα έρευνα προτιμήθηκε η μέθοδος της μη πιθανοτικής δειγματοληψίας και πιο συγκεκριμένα η δειγματοληψία ευκολίας. Η δειγματοληψία ευκολίας, καλείται και «συγκυριακή δειγματοληψία», βασίζεται σε διαθέσιμα υποκείμενα και αναφέρεται σε δείγματα, όπου οι δειγματοληπτικές μονάδες επιλέγονται από τον πληθυσμό με κριτήριο την ευκολία, και όχι την τυχαιότητα ή την επιδίωξη της αντιπροσωπευτικότητας του πληθυσμού (Παπαγεωργίου, 2015, σελ.5), όπως σε δειγματοληψίες όπου σταματάς ανθρώπους στο δρόμο ή σε άλλη τοποθεσία (Babbie, 2011, σελ.290). Βέβαια, τα αποτελέσματα μιας έρευνας που πραγματοποιήθηκαν με δειγματοληψία χωρίς πιθανότητα «δεν μπορούν να είναι γενικεύσιμα 46, και ως εκ τούτου είναι περιορισμένης χρήσης και εφαρμογής» (Λαγουμιντζής κ.ά., 2015, σελ.48). Γενικότερα, δεν είναι δυνατό να εξαχθούν συμπεράσματα τα οποία στη συνέχεια θα γενικευτούν για τον πληθυσμό, γιατί το δείγμα δεν είναι αντιπροσωπευτικό (Παπαγεωργίου, 2015, σελ.6) και η έρευνα παρουσιάζει σφάλμα δειγματοληψίας (Κορρές, 2014, διαφ.21). Ωστόσο, σύμφωνα με τον Bryman, λίγες περιπτώσεις δειγματοληπτικής έρευνας σε οργανωσιακές μελέτες 47 βασίζονται σε τυχαία δείγματα, χρησιμοποιούνται δηλαδή δείγματα ευκολίας και όχι δείγματα πιθανοτήτων 48 (Bryman στο Robson, 2007, σελ ). Λαμβάνοντας υπόψιν, παράλληλα ότι το κοινό των φορέων πολιτισμού διακρίνεται σε τρεις γενικές κατηγορίες: α) τους συχνούς επισκέπτες, β) τους περιστασιακούς επισκέπτες και γ) αυτούς που δεν επισκέπτονται τους πολιτιστικούς χώρους (μη κοινό) (Hood, 1983, σελ.52) και ότι σκοπό της παρούσας έρευνας αποτελεί ο εντοπισμός των χαρακτηριστικών, των απόψεων και των συμπεριφορών τόσο του κοινού όσο και του μη κοινού των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων, η έρευνα πραγματοποιήθηκε στην ευρύτερη κοινότητα της πόλης της Λάρισας. Τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν κατά το διάστημα 12/2/2018 έως 23/2/2018 σε κεντρικό σημείο της πόλης της Λάρισας (Πλατεία Ταχυδρομείου) περιοχή που αποτελεί «στραυροδρόμι» πολλών διαδρομών όλων των ηλικιών και τάξεων του πληθυσμού. Η επιλογή έγινε με βάση την πεποίθηση ότι προτιμάται η συμπλήρωση του 46 Αφορούν,δηλαδή, μόνο τη συγκεκριμένη μελέτη. 47 Μελέτες ερευνητικές, μελέτες που δημοσιεύονται στα περιοδικά. 48 Αποτελούν δείγματα όπου συστάθηκαν με τυχαία δειγματοληψία, διαδικασία η οποία ενέχει την τυχαία επιλογή από ένα δειγματοληπτικό πλαίσιο του αριθμού των ατόμων που απαιτείται για το δείγμα (Robson, 2007, σελ ). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 63

64 ερωτηματολογίου από άτομα που αποτελούν «ενεργό πληθυσμό» της πόλης. Ο απαιτούμενος χρόνος για τη συμπλήρωσή του υπολογίστηκε στα 5-7 λεπτά. Σύμφωνα με τον Hill, το ελάχιστο αποδεκτό όριο συμπληρωμένων ερωτηματολογίων που πρέπει να συμμετέχουν σε μια έρευνα αποτελούν τα 300 ερωτηματολόγια, ώστε τα αποτελέσματα να είναι έγκυρα και αξιόπιστα (Hill κ.ά., 2011, σελ.76). Οπότε, διανεμήθηκαν συνολικά 302 ερωτηματολόγια, τα οποία ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να τα συμπληρώσουν απευθείας. Από τα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια έγκυρα ήταν τα 300, τα οποία αποτελούν και το δείγμα της έρευνας. Όπως προαναφέρεται, για τη συλλογή των πρωτογενών δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ως ερευνητικό εργαλείο το ερωτηματολόγιο, και πιο συγκεκριμένα το δομημένο ερωτηματολόγιο, το οποίο «έχει αυστηρά καθορισμένη σειρά των γραπτών ερωτήσεων, συνήθως κλειστών, και δεν επιτρέπουν στον ερευνητήσυνεντευκτή να την υπερβαίνει και να ρωτά τις ερωτήσεις με διαφορετική σειρά» (Ζαφειρόπουλος, 2015, σελ.91). Κατά τη σχεδίαση του ερωτηματολογίου απαιτείται η τήρηση ορισμένων κανόνων δόμησης, που αφορούν τη μορφή και τη διατύπωση των ερωτήσεων. Παράλληλα, ο λόγος που χρησιμοποιείται πρέπει να είναι ακριβής και να μη δημιουργεί ασάφειες και η γλώσσα δόκιμη. Επιπρόσθετα, η έκταση του ερωτηματολογίου οφείλει να μην είναι μεγάλη, επηρεάζοντας αρνητικά την προθυμία του κοινού για συμμετοχή στην έρευνα (Βιτουλαδίτη, 2000, σελ.33). Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και για την αποφυγή αστοχιών, ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου στηρίχθηκε σε ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν τόσο σε παρόμοιες έρευνες της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας όσο και σε παρόμοιες έρευνες του εξωτερικού 49. Το προσχέδιο του ερωτηματολογίου υποβλήθηκε στη δοκιμασία του προελέγχου και συμπληρώθηκε πιλοτικά από 8 κατοίκους του Δήμου Λαρισαίων. Με την παραπάνω διαδικασία διαπιστώθηκε ο βαθμός κατανόησης και «αποδοχής», η 49 Οι επιστημονικές έρευνες που αποτέλεσαν τη βάση για τον σχεδιασμό του ερωτηματολογίου είναι : α) Mylonakis, J., & Kendristakis, E., (2006), «Evaluation Of Museums Service Quality: A Research Study Of Museums And Galleries Visitors Satisfaction», Tourism and Hospitality Management, Vol. 12, No. 2, pp , β) Dudareva, N.,(2014). «Museums In Social Media. What makes social media relevant for arts and culture marketing: a study applied to Facebook pages of three museums in Copenhagen», Copenhagen: Copenhagen Business School και γ) Φωστηρόπουλος, Κ., (2017), «Έρευνα της επικοινωνιακής στρατηγικής των δημόσιων βιβλιοθηκών: Η περίπτωση της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών», Διπλωματική Εργασία, Σέρρες: ΕΑΠ. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 64

65 λογική και εκφραστική του συνέπεια και η λειτουργικότητά του. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκαν οι απαραίτητες διορθώσεις. Το ερωτηματολόγιο συνοδεύεται από ένα εισαγωγικό σημείωμα, που περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικές με τον σκοπό της έρευνας, τον ερευνητή, το ίδρυμα για το οποίο διεξάγεται και την εμπιστευτικότητά του. Το κυρίως ερωτηματολόγιο αποτελείται από είκοσι πέντε (25) ερωτήσεις ή καταφατικά διατυπωμένες προτάσεις, οι οποίες χωρίζονται σε τέσσερις (4) κατηγορίες. Η πρώτη ενότητα αποτελείται από τις ερωτήσεις 1 έως 4, που στόχο έχουν να εντοπίσουν τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων (φύλο, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο και επαγγελματική κατάσταση). Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει τις ερωτήσεις 5 έως 13, οι οποίες διερευνούν τις πολιτιστικές προτιμήσεις των συμμετεχόντων, καθώς και την επισκέψιμοτητά τους σε πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Η τρίτη ενότητα απαρτίζεται από τις ερωτήσεις 14 έως 17, που στοχεύουν στην αναζήτηση του βαθμού ικανοποίησης των συμμετεχόντων από την πολιτιστική πολιτική που ακολουθεί ο Δήμος και τις υπηρεσίες που προσφέρει. Τέλος, η τέταρτη ενότητα αποτελείται από τις ερωτήσεις 18 έως 25, ερωτήσεις που διερευνούν την επικοινωνιακή πολιτική του Δήμου στα πολιτιστικά θέματα και τον βαθμό ικανοποίησης των συμμετεχόντων από τα επικοινωνιακά μέσα που ο Δήμος έχει επιλέξει για την επικοινωνία με το κοινό. Αναφορικά με το είδος των ερωτήσεων, το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει, κυρίως, ερωτήσεις κλειστού τύπου, όπου οι απαντήσεις είναι προκαθορισμένες. Στο σύνολό των είκοσι πέντε (25) ερωτήσεων, οι είκοσι τέσσερις (24) είναι κλειστού τύπου και η μία (1) ανοιχτού τύπου ερώτηση, όπου ο ερωτώμενος μπορεί να εκφράσει την άποψη του ελεύθερα, σε μία σύντομη απάντηση. Οι κλειστού τύπου ερωτήσεις αποτελούνται από ερωτήσεις απλής απάντησης 50, ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και κλίμακες τύπου Likert 51 (πενταβάθμιες). 50 Πρόκειται για ερωτήσεις που επιδέχονται μόνο μία από μια σειρά προτεινόμενων απαντήσεων (Ζαφειρόπουλος, 2015, σελ.106). 51 Οι κλίμακες αυτές είναι κλίμακες διάταξης, δηλαδή οι τιμές τους παρουσιάζουν διάταξη-κλιμάκωση από το καθόλου προς το πάρα πολύ και μετρούν ποιότητα, σημαντικότητα, ενδιαφέρον, ικανοποίηση, συχνότητα, το βαθμό που κάτι ισχύει κ.ά. (Ζαφειρόπουλος, 2015, σελ.112). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 65

66 Κεφάλαιο 5ο: Ο Δήμος Λαρισαίων και η πολιτιστική πολιτική του 5.1 Η πόλη της Λάρισας Η Λάρισα αποτελεί πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού και της Περιφέρειας Θεσσαλίας, καθώς και έδρα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας. Ο πληθυσμός της ανέρχεται στους κατοίκους 52 και έχει έκταση γύρω στα στρέμματα. Η Λάρισα είναι μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας και η μεγαλύτερη της Θεσσαλίας και αποτελεί ένα σημαντικότατο εμπορικό κέντρο για ολόκληρη την χώρα. Η πόλη της Λάρισας βρίσκεται στο κέντρο της ανατολικής πλευράς της θεσσαλικής πεδιάδας και έχει χτιστεί στις δύο όχθες του ποταμού Πηνειού. Το όνομα της έχει προελληνική πελασγική προέλευση και σημαίνει «ισχυρά οχυρωμένος λόφος ή ακρόπολη», όνομα που ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο. Επίσης, σύμφωνα με τη μυθολογία, η πόλη πήρε το όνομά της, από τον Λάρισο, γιο του Πελασγού που την πελασγική περίοδο, έχτισε την πόλη 53. Ως μία σύγχρονη πόλη αποτελείται από όμορφες συνοικίες και είναι πλούσια σε πλατείες και χώρους πράσινου, που της χαρίζουν μια ξεχωριστή εικόνα. Παρουσιάζει έντονη οικονομική και εμπορική ανάπτυξη με πληθώρα εμπορικών καταστημάτων και επιχειρήσεων, τα οποία δραστηριοποιούνται στο χώρο της διαμονής, της εστίασης και της διασκέδασης, που την καθιστούν έναν ενδιαφέρον τουριστικό προορισμό 54. Η πόλη διαθέτει μακρόχρονη ιστορία και πολιτιστική παράδοση και αρκετά αξιοθέατα. Η Λάρισα κρύβει ένα τεράστιο πολιτισμικό θησαυρό, που παρουσιάζει την ιστορία και τον πολιτισμό της από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα και την τεράστια και αδιάκοπη προσφορά της στον ευρωπαϊκό πολιτισμό για μία περίοδο ετών περίπου 55. Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία της πόλης, που αναδεικνύουν τον πλούσιο πολιτισμό της, αποτελούν το Α' Αρχαίο Θέατρο, το Β Αρχαίο Θέατρο, η Βασιλική Αγ. Αχιλλίου, το Μπεζεστένι, το Γενί Τζαμί, το Μνημείο του Ιπποκράτη και το Ιατρικό Μουσείο, το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης και ο Μύλος του Παππά. Παράλληλα, το 52 Επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων (σχέδιο),α φάση Στρατηγικός Σχεδιασμός, Αποστολή Όραμα Άξονες Μέτρα Γενικοί Στόχοι, σελ Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 66

67 Ιστορικό - Λαογραφικό Μουσείο, το Διαχρονικό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο και η Δημοτική Πινακοθήκη «Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα» αποτελούν επισκέψιμους ΠΟ με μόνιμες και περιοδικές συλλογές. Τέλος, στη Λάρισα λειτουργούν και δύο βιβλιοθήκες η Δημοτική Βιβλιοθήκη και η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη «Κωνσταντίνος Κούμας» 56. Από το τέλος της δεκαετίας του 1980, η Λάρισα διαμορφώνεται σε μία σύγχρονη πόλη με ευρωπαϊκή ταυτότητα. Παρατηρείται μια θεαματική αλλαγή στη φυσιογνωμία της πόλης, μέσω της ανάπλασης της περιοχής του κέντρου της και της εκτεταμένης πεζοδρόμησης πολλών βασικών οδών, στοχεύοντας στη χαμένη «ταυτότητα» της Ο Δήμος Λαρισαίων Σύμφωνα με τον Ν. 3852/2010 για την "Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης" συνίσταται ο Δήμος Λαρισαίων που έχει ως έδρα τη Λάρισα και αποτελείται από τους Δήμους Λαρισαίων, Κοιλάδας και Γιάννουλης (Δήμοι που καταργήθηκαν) 58. Επίσης, σύμφωνα με απόφαση Δημάρχου στις 3/3/2017 ορίζονται οι Αντιδήμαρχοι του Δήμου Λαρισαίων, μεταξύ των οποίων και ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών κ. Σάπκας Παναγιώτης με έναρξη και λήξη θητείας, από 01/03/2017 έως 31/08/2019. Οι αρμοδιότητες του απορρέουν από τη Διεύθυνση Αθλητισμού Πολιτισμού & Κοινωνικής Πολιτικής και είναι σχετικές με τον Πολιτισμό, τις Επιστήμες και τον χορό, όπως περιγράφονται στον Νέο Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Λαρισαίων. Σύμφωνα με τον Νέο Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Λαρισαίων που ψηφίστηκε στις 8/12/2017, ανάμεσα στις διάφορες υπηρεσίες και διευθύνσεις του Δήμου Λαρισαίων, αναφέρεται και η Διεύθυνση Πολιτισμού & Αθλητισμού. Το τμήμα του πολιτισμού έχει ως αρμοδιότητες τη μελέτη και εισήγηση για τη ρύθμιση τοπικών πολιτιστικών θεμάτων, τη μέριμνα για την εκπόνηση μελετών και τον σχεδιασμό νέων δραστηριοτήτων και υπηρεσιών που υποστηρίζουν την πολιτιστική και καλλιτεχνική δραστηριότητα του Δήμου, τη μέριμνα για την Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 67

68 διοργάνωση κάθε είδους πολιτιστικών εκδηλώσεων και προγραμμάτων, όπως συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων, εκθέσεων, διαλέξεων κ.λπ., που απευθύνονται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού, δίνοντας έμφαση και στον τοπικό χαρακτήρα των δημοτικών ενοτήτων του Δήμου, τη μέριμνα για τον προγραμματισμό και τη διαχείριση ετήσιων πολιτιστικών εκδηλώσεων του Δήμου (π.χ. Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις, αποκριάτικο καρναβάλι, εαρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις, καλοκαιρινό πρόγραμμα κ.ά.). Παράλληλα, αρμοδιότητες αποτελούν η δημιουργία ηλεκτρονικής τράπεζας δεδομένων για την προώθηση του πολιτισμού, η διαχείριση και υλοποίηση εγκεκριμένων συγχρηματοδοτούμενων πολιτιστικών προγραμμάτων και η ευθύνη και ο έλεγχος της φύλαξης, ομαλής λειτουργίας, τάξης, καθαριότητας, ευπρέπειας, επισκευής ή κατασκευής και συντήρησης των πολιτιστικών κτιρίων, εγκαταστάσεων, καθώς και του περιβάλλοντα χώρου των πολιτιστικών υποδομών, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου. Επιπρόσθετα, το τμήμα έχει ως αρμοδιότητες τον σχεδιασμό, την εισήγηση και την μεριμνά για την υλοποίηση δράσεων, για τη στήριξη και αξιοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων του Δήμου και την εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων και δράσεων, που στοχεύουν στην ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς και την μέριμνα για τη συλλογή και την αρχειακή φύλαξη κάθε στοιχείου που αφορά όλα τα μνημεία του Δήμου. Τέλος, αρμοδιότητες αποτελούν ο προσδιορισμός των ανάγκες του τμήματος Χορού, η μεριμνά για την διεκπεραίωση των προσλήψεων των καθηγητών και για την προβολή των δράσεων της Δημοτικής Σχολής Μπαλέτου και της Ανώτερης Σχολής Χορού και η οργάνωση των ετήσιων παραστάσεων και παραγωγών του Θεσσαλικού Μπαλέτου Η πολιτιστική πολιτική του Δήμου Λαρισαίων Σύμφωνα με το επιχειρησιακό πρόγραμμα, γενικούς στόχους της πολιτιστικής πολιτικής του Δήμου Λαρισαίων αποτελούν η εξασφάλιση ομαλής λειτουργίας, σωστής συντήρησης και διαχείρισης των υφιστάμενων πολιτιστικών υποδομών και δράσεων του Δήμου, η ολοκλήρωση των παλιών και δημιουργία νέων δομών για τον 59 Έγκριση Νέου Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας Δήμου Λαρισαίων. Υπ αριθμ / απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λαρισαίων, σελ 50,51,54. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 68

69 πολιτισμό, η ανάπτυξη, διεύρυνση και λειτουργία πολιτιστικών και ψυχαγωγικών προγραμμάτων, εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων και οι πρωτοβουλίες για την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων, των μνημείων και της ιστορίας της πόλης 60. Σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη, υπεύθυνη της επικοινωνιακής και πολιτιστικής πολιτικής της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών, ο Δήμος εφαρμόζει μία συγκεκριμένη πολιτιστική πολιτική, η οποία καταρτίζεται εγγράφως. Σημαντικά πολιτιστικά γεγονότα παρουσιάζονται κατά την διάρκεια του δημόσιου απολογισμού από τον Δήμαρχο Λαρισαίων και αναφέρονται ως δράσεις που θα υλοποιηθούν το επόμενο χρονικό διάστημα. Η πολιτιστική πολιτική του Δήμου, σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη, προκύπτει ύστερα από την αξιολόγηση προτάσεων όλων των ιθυνόντων και υπαλλήλων της Αντιδημαρχίας (brainstorm) και προτάσεων που στέλνονται από πολιτιστικούς συλλόγους, πολίτες, καλλιτέχνες ή όποιον ενδιαφέρεται για τα πολιτιστικά δρώμενα. Στη βάση αυτών των προτάσεων, αποφασίζονται και σχεδιάζονται οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και τα πολιτιστικά δρώμενα, τα οποία υλοποιεί η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών, στόχος των οποίων αποτελεί η υποχρέωση του Δήμου στην κάλυψη των αναγκών των πολιτών, που αποτελεί τον απώτερο λόγο ύπαρξης του Δήμου, «την προσφορά προς τον πολίτη». Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών, σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη, υλοποιεί με μεγάλη συχνότητα πολιτιστικές δράσεις, οι οποίες μπορεί να είναι καθημερινές μεμονωμένες εκδηλώσεις ή πολιτιστικά δρώμενα μεγάλης εμβέλειας, που πραγματοποιούνται κάθε δύο ή τρεις μήνες. Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων που λαμβάνουν χώρα καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου είναι θεατρικές παραστάσεις, λογοτεχνικές και μουσικές βραδιές, κινηματογραφικές προβολές, κουκλοθέατρο, εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, δράσεις χορού κ.ά. Η πολιτιστική δράση του Δήμου, σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη είναι έντονη και ποικιλόμορφη. Η πολιτιστική πολιτική του διαμορφώνεται καθοριστικά από τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των πολιτών, όπως τις προσλαμβάνει ο Δήμος, μέσω της συμπλήρωσης σχετικού ερωτηματολογίου, ηλεκτρονικά 61, έπειτα από το κάλεσμα του 60 Επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων (σχέδιο),α φάση. Στρατηγικός Σχεδιασμός, Αποστολή Όραμα Άξονες Μέτρα Γενικοί Στόχοι, σελ Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 69

70 Δήμου κατά την διαδικασία την κατάρτισης του επιχειρησιακού σχεδίου του και μέσω προτάσεων που πραγματοποιούνται είτε στην ιστοσελίδα του Δήμου είτε μέσω μηνυμάτων στον λογαριασμό της Αντιδημαρχίας στο Facebook.. Παράλληλα, διαμορφώνεται από τις επιρροές από τη σύγχρονη εποχή ή την επικαιρότητα και από την επιθυμία για ανάδειξη του ιστορικού παρελθόντος και των παραδοσιακών στοιχείων της περιοχής, γεγονός που επηρεάζει σαφώς και την πολιτιστική πολιτική του Δήμου. Ως παράδειγμα, αναφέρεται η προσπάθεια του Δήμου το τελευταίο διάστημα σχετικά με τον Ιπποκράτη 62, πιο συγκεκριμένα η επιθυμία να αναδείξει την πόλη ως «ιπποκρατική» πόλη και στο πλαίσιο αυτό έχει σχεδιάσει την υλοποίηση μια σειράς καλλιτεχνικών και επιστημονικών εκδηλώσεων 63. Παράλληλα, ο Δήμος επιλέγει να υλοποιήσει δράσεις που αποτελούν προτιμήσεις των υπευθύνων, οι οποίοι κατέχοντας τις απαραίτητες γνώσεις και παρακολουθώντας τις πολιτιστικές εξελίξεις προτείνουν δράσεις που μπορούν να εμπλουτίσουν την πολιτιστική ποικιλομορφία και να «εξελίξουν» πολιτιστικά τους δημότες. Σχετικό παράδειγμα αποτελεί η δράση «sleep over» που πραγματοποιήθηκε σε αρκετούς πολιτιστικούς χώρους, δράση η οποία δύσκολα θα μπορούσε να προταθεί από πολίτες ή μη ειδικούς του χώρου. Ο Δήμος Λαρισαίων μεριμνά για την εύρυθμη λειτουργία των θεματικών μουσείων της πόλης και τα στηρίζει ενεργά, ωστόσο τα μουσεία της πόλης αποτελούν χώρους με ανεξάρτητη πολιτιστική και επικοινωνιακή πολιτική. Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών σχεδιάζει και προωθεί δράσεις που υλοποιούνται συνήθως, εκτός από ανοιχτούς χώρους, στο Μύλο του Παπά, στη Δημοτική Πινακοθήκη «Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα», στις αίθουσες του «Χατζηγιάννειου», στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας και στο θέατρο του ΟΥΗΛ. Παράλληλα, υπό την επίβλεψη του Δήμου Λαρισαίων λειτουργούν ο Δημοτικός Κουκλοθίασος «Τιριτόμπα», η Δημοτική Σχολή Μπαλέτου, η Συμφωνική Ορχήστρα Λάρισας, η Ερασιτεχνική Σκηνή «Ανδρέας Τσάτσαρης» και το Ελεύθερο Εργαστήρι Ο Ιπποκράτης τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του έζησε, εργάστηκε ως γιατρός και πέθανε κοντά στη πόλη της Λάρισας. 63 Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων προέβη στην παραγγελία, σε έναν συνθέτη τον Γιάννο Αιόλου, να γράψει ένα μουσικό έργο ειδικά για τον Ιπποκράτη, έργο με τίτλο «Το αιώνιο σώμα Corpus Aeternum». Η μουσική σύνθεση εκτέλεσε σε παγκόσμια πρώτη, η Μικτή χορωδία της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Κτιστάκη και το Θάνο Μαργέτη στο πιάνο στον Μύλο του Παππά Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 70

71 5.4 Πολιτιστικοί χώροι Ο Μύλος του Παππά Βιομηχανικό κτιριακό συγκρότημα που αποτελείται από το πενταώροφο κεντρικό κτίριο, το οποίο χαρακτηρίζεται για την αρχιτεκτονική του και τους πέτρινους τοίχους του. Βρίσκεται πίσω από το Φρούριο, στην παλιά συνοικία Ταμπάκικα και δίπλα σχεδόν στον Πηνειό ποταμό. Το 1893 αποτελεί τη χρονιά έναρξης της λειτουργίας του ως αλευρόμυλος και σταματά Από το 1988 ανήκει στο Δήμο Λαρισαίων, αποτελεί πολιτιστικό χώρο και πρόκειται μελλοντικά να καταστεί ένα Πολιτιστικό Πολυκέντρο, όπου θα στεγάζονται πολύμορφες και ποικίλες δραστηριότητες, ιστορικό μουσείο και αρχείο, βιβλιοθήκη, αίθουσες συνεδρίων και εκδηλώσεων 65. Το συγκρότημα αποτελεί το σημαντικότερο μνημείο της νεότερης περιόδου της πόλης. Το ΥΠΠΟ έχει χαρακτηρίσει το κτιριακό συγκρότημα διατηρητέο και ο Δήμος Λαρισαίων έχει προβεί στην αναστήλωση, συντήρηση και αποκατάσταση, τόσο των κτιριακών εγκαταστάσεων όσο και του αύλειου χώρου. Στις περιμετρικές σιταποθήκες λειτουργούν θέατρο, υπαίθριος κινηματογράφος, αίθουσα παραστάσεων, μπαρ, κουκλοθέατρο (Τιριτόμπα), σχολή χορού, καθώς και αίθουσα για τη Φιλαρμονική του Δήμου 66. Στους χώρους του παρουσιάζονται εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής, εκθέσεις με έργα ξυλογλυπτικής, θεατρικές παραστάσεις, παραστάσεις κουκλοθεάτρου, ο Μύλος Παραστατικών Τεχνών, σεμινάρια φωτογραφίας, επιμορφωτικές συναντήσεις, παρουσιάσεις κ.ά Η Δημοτική Πινακοθήκη «Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα» Το 1981, ο Λαρισαίος χειρουργός και συλλέκτης έργων τέχνης Γ.Ι. Κατσίγρας χαρίζει στο Δήμο Λαρισαίων την ιδιαίτερα αξιόλογη συλλογή του, που απαρτίζεται από 700 πίνακες ζωγραφικής του 19ου και 20ου αιώνα 68. Έπειτα από τον θάνατό του, η συλλογή συμπληρώνεται με την προσθήκη 1170 βιβλίων εικαστικού περιεχομένου, καθώς και τα έπιπλα του γραφείου του Ερρίκου Σλήμαν, ανεκτίμητης αξίας που είχε στην κατοχή του ο συλλέκτης. Το 1983, το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης της Επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων (σχέδιο), Α φάση Στρατηγικός Σχεδιασμός, Αποστολή Όραμα Άξονες Μέτρα Γενικοί Στόχοι, σελ Η συλλογή δωρίζεται υπό τον όρο να δημιουργηθεί μία πινακοθήκη, που να αποτελεί ένα σύγχρονο χώρο για την κάλυψη των ερευνητικών και των εκπαιδευτικών αναγκών στον χώρο των τεχνών. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 71

72 Λάρισας ιδρύει τον φορέα «Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας - Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα», όπου περιήλθαν τα παραπάνω έργα, καθώς και άλλα 410 έργα γλυπτικής που ήδη κατείχε ο Δήμος 69. Στο νέο κτίριο της Δημοτικής Πινακοθήκης, που εγκαινιάστηκε το 2003, στη συνοικία Νεάπολη της Λάρισας, εκτίθεται μέρος της συλλογής, η οποία έχει εκτιμηθεί από ειδικούς και ιστορικούς της τέχνης ως η σπουδαιότερη μετά τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης και τη συλλογή Κουτλίδη. Πέρα από του εκθεσιακούς χώρους περιλαμβάνει βιβλιοπωλείο εκδόσεων τέχνης, άρτια εξοπλισμένο αμφιθέατρο, εργαστήριο φωτογραφίας και άλλους βοηθητικούς χώρους 70. Στους χώρους του μουσείου λειτουργεί, επίσης, το «Ελεύθερο Εργαστήρι Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών» με τμήματα ζωγραφικής, σχεδίου και κεραμικής για παιδιά και ενήλικες, χαρακτικής και ψηφιδωτού για ενήλικες και οργανώνονται ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα. Παράλληλα, οργανώνονται εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας κ.ά., μουσικές και θεατρικές δράσεις, προβολές κινηματογραφικών ταινιών, διαλέξεις, κ.ά Οι αίθουσες του «Χατζηγιάννειου Πνευματικού Κέντρου» Στο «Χατζηγιάννειο Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο» υπάρχουν αίθουσες, ειδικά διαμορφωμένες, οι οποίες φιλοξενούν εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας κ.ά., προβολές κινηματογραφικών ταινιών, μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, διαλέξεις, κ.ά. 72. Πιο αναλυτικά, στο ισόγειο υπάρχει αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, πλήρως εξοπλισμένη και χωρητικότητας 240 ατόμων και φουαγιέ στο οποίο πραγματοποιούνται περιοδικές εκθέσεις. Στον πρώτο όροφο, φιλοξενείται η Δημοτική Βιβλιοθήκη και στον δεύτερο, η μόνιμη έκθεση φωτογραφίας «Τάκη Τλούπα». Στον τρίτο όροφο, βρίσκεται η αίθουσα Ποικίλης Τέχνης «Μ. Γρηγοριάδη», χωρητικότητας 130 ατόμων, στην οποία οργανώνονται μικρές μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 72

73 5.4.4 Δημοτικό Ωδείο Λάρισας Το 1930 συστήνεται το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου «Δημοτικό Ωδείο Λάρισας», που παρουσιάζει συνεχή λειτουργία (εκτός από την περίοδο του πολέμου ) και σήμερα στεγάζεται σε ένα σύγχρονο και πλήρως εξοπλισμένο χώρο. Αποτελεί ένα μεγάλο μουσικό «σχολείο», μοναδικό στο είδος του, στο οποίο λειτουργούν σχολές πιάνου, εγχόρδων, ξύλινων πνευστών, χάλκινων πνευστών, κιθάρας, κρουστών, ανωτέρων θεωρητικών, μονωδίας, βυζαντινής μουσικής, ακορντεόν, αρμονίου, παραδοσιακής μουσικής, pop-rock, λαϊκών οργάνων, προωδειακής. 74. Το ΔΩΛ αποτελεί ένα από τα μακροβιότερα ωδεία της χώρας και το εκπαιδευτικό και καλλιτεχνικό έργο που έχει επιδείξει είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Σήμερα, ο μέσος όρος των τακτικών σπουδαστών ανέρχεται στους 700 ετησίως, με 60 διδάσκοντες και 10 άτομα διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων. 75 Η συμβολή του ΔΩΛ στην πολιτιστική δράση της πόλης καθίσταται πολύτιμη. Η αίθουσα συναυλιών διατίθεται σε μουσικές, χορευτικές, θεατρικές και άλλες πνευματικές και κοινωνικές εκδηλώσεις, συνέδρια, εκθέσεις κ.ά Θέατρο του ΟΥΗΛ Σε κεντρικό σημείο της Λάρισας, πίσω από την παλιά Νομαρχία, στεγαζόταν οι εγκαταστάσεις της ΟΥΗΛ 77. Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις του ΟΥΗΛ κατεδαφίσθηκαν για να ανεγερθεί το Δημοτικό Θέατρο 78, που θα αποτελεί σύγχρονο κτίριο πολιτισμού, το «Προσκήνιο Πολιτισμού». Θα περιλαμβάνει αίθουσα 600 θέσεων και σκηνή θεάτρου, με την προοπτική να στεγαστεί εκεί η κεντρική σκηνή του Θεσσαλικού Θεάτρου, καθώς και να φιλοξενεί σημαντικά πολιτιστικά γεγονότα, Ο ΟΥΗΛ αποτελεί τον Οργανισμό Υδρεύσεως και Ηλεκτρισμού Λαρίσης, ο οποίος παρείχε φθηνό ρεύμα και νερό ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Λάρισας E%B1%CF%84%CE%B1/item/ %CF%84%CE%BF- %CE%BA%CF%84%CE%AF%CF%81%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85- %CE%BF%CF%85%CE%B7%CE%BB.html. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 73

74 θεάτρου, χορού, συναυλίες κλπ. 79. Σήμερα έχει ολοκληρωθεί πλήρως ως προς το κέλυφος και τα Η/Μ και λειτουργούν αίθουσες στις οποίες διοργανώνονται παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις, παραστάσεις χοροθεάτρου, εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής, ημερίδες, πάρτι κ.ά Δράσεις - Εκδηλώσεις Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων οργανώνει πληθώρα μεμονωμένων εκδηλώσεων, παρουσιάζοντας έντονη πολιτιστική δραστηριότητα. Παράλληλα, παράγονται και μακροχρόνιοι θεσμοί, όπως η γιορτή Πηνειού, που αποτελεί ίσως τον πιο γνωστό θεσμό του Δήμου Λαρισαίων και είναι ένα πολύ-πολιτισμικό Φεστιβάλ, που διοργανώνεται στην κοίτη του ποταμού Πηνειού και οι επισκέπτες του ξεπερνούν τις εκατό χιλιάδες. Κατά τη διάρκεια των επταήμερων Φεστιβαλικών εκδηλώσεων, διοργανώνονται θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες από γνωστούς καλλιτέχνες, αθλητικές δραστηριότητες με την ενσωμάτωση του φυσικού στοιχείου, καθώς και εκθέσεις εικαστικών και happenings 81. Το Μεσογειακό Φεστιβάλ Νέων Κινηματογραφιστών αποτελεί έναν θεσμό στο οποίο διαγωνίζονται νέοι σκηνοθέτες με ταινίες μικρού μήκους, αφιερώνεται κάθε χρόνο σε έναν σημαντικό Έλληνα ή ξένο σκηνοθέτη 82 και απευθύνεται στους λάτρεις του κινηματογράφου. Επιπρόσθετα, νέο θεσμό αποτελεί το Φεστιβάλ Μουσικότροπο, ένα μουσικό Φεστιβάλ που περιλαμβάνει τέσσερις συναυλίες, οι οποίες πλαισιώνονται από επιμορφωτικά σεμινάρια-εργαστήρια για μουσικούς, εκπαιδευτικούς και παιδαγωγούς και προγράμματα για παιδιά 83. Ακόμα ένα θεσμό αποτελεί ο Μύλος Παραστατικών Τεχνών, που στο τετραήμερο πρόγραμμά του πραγματοποιούνται θεατρικές παραστάσεις, χορευτικά, εικαστικά, συναυλίες και εκθέσεις οι οποίες φιλοξενούνται σε όλους τους χώρους του Μύλου του Παππά 84. Τέλος, το Πάρκο των Ευχών αποτελεί 79 Επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων (σχέδιο),α φάση Στρατηγικός Σχεδιασμός, Αποστολή Όραμα Άξονες Μέτρα Γενικοί Στόχοι, σελ Επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων (σχέδιο),α φάση Στρατηγικός Σχεδιασμός, Αποστολή Όραμα Άξονες Μέτρα Γενικοί Στόχοι, σελ Επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων (σχέδιο),α φάση Στρατηγικός Σχεδιασμός, Αποστολή Όραμα Άξονες Μέτρα Γενικοί Στόχοι, σελ %BB-%CE%BC%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%82- %CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA% CF%8E%CE%BD-%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CF%8E%CE%BD/. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 74

75 ένα θεματικό πάρκο, με χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις στο πάρκο του Αλκαζαρ. Περιλαμβάνει ποικιλία περιπτέρων και κατά την διάρκεια του λαμβάνουν χώρα μουσικοχορευτικά δρώμενα, συναυλίες, παιχνίδια, εικαστικά εργαστήρια, θεατρικές και κουκλοθεατρικές παραστάσεις, τσίρκο δρόμου, σόου, παραμυθοαφηγήσεις κ.ά. 85. Οι ετήσιες εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων Μεσογειακό Φεστιβάλ Νέων Κινηματογραφιστών Ιπποκράτεια Αχίλλεια Χορωδιακό Φεστιβάλ του Μουσικού Συλλόγου Λάρισας Έκθεση Βιβλίου Μύλος Παραστατικών Τεχνών Εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της πόλης Η Γιορτή Πηνειού Καλοκαιρινές θεατρικές παραστάσεις Φεστιβάλ Μουσικότροπο Αποκριάτικες εκδηλώσεις Δημοτικό Κουκλοθέατρο «Τιριτόμπα» Πάρκο των ευχών Πίνακας 1: Οι ετήσιες εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 75

76 Κεφάλαιο 6 ο : Η επικοινωνιακή πολιτική του Δήμου Λαρισαίων Η ποιοτική έρευνα διενεργήθηκε στις 9/2/2018 μέσω της συνέντευξης στην υπεύθυνη για την επικοινωνιακή πολιτική του Δήμου Λαρισαίων, στον τομέα του πολιτισμού, την κ. Καρυδάκη Κωνσταντίνα, η οποία είναι υπάλληλος του Δήμου. Η συνέντευξη διήρκησε περίπου μία ώρα και στη διάρκειά της πραγματοποιήθηκαν εννιά (9) ερωτήσεις, οι απαντήσεις των οποίων σκιαγραφούν την επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθεί ο Δήμος στον τομέα του πολιτισμού, τον βαθμό σχεδιασμού της και τον βαθμό ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών σε αυτή. 6.1 Αποτελέσματα ποιοτικής έρευνας σχετικά με την επικοινωνιακή πολιτική στον τομέα του πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων Σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη η ύπαρξη επικοινωνιακής πολιτικής είναι πολύ σημαντική, καθώς η επικοινωνία αποτελεί τον μοναδικό τρόπο, με τον οποίο δύναται να ενημερωθεί το κοινό και να συμμετάσχει στις δράσεις του Δήμου. Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών επιθυμεί η πολιτιστική δράση του ως παραγωγή να είναι αποτέλεσμα συνέργειας με τους πολίτες και ως θέαμα να είναι, όσο το δυνατόν είναι αυτό εφικτό, μια διαδικασία διαδραστική. Η επίτευξη της διάδρασης με το κοινό προαπαιτεί μία αποτελεσματική επικοινωνία που πραγματώνεται μέσα από την οργάνωση και τον σχεδιασμό, ενέργειες μείζονος σημασίας. Βέβαια, δεν υπάρχει σαφώς καθορισμένη επικοινωνιακή πολιτική στον τομέα του πολιτισμού, η οποία να αποτυπώνεται σε ένα σχέδιο και την οποία να ακολουθεί ο Δήμος Λαρισαίων, ωστόσο γίνεται προσπάθεια ως ένα βαθμό να υπάρχει σχεδιασμός και οργάνωση. Στόχοι της επικοινωνιακής πολιτικής του Δήμου Λαρισαίων στον τομέα του πολιτισμού αποτελούν η πληροφόρηση και η ενημέρωση του κοινού, η προσέλκυσή του στις δράσεις και η συμμετοχή του στην παραγωγή τους, η δημιουργία ανοιχτών διαύλων με την κοινωνία, η ανάδειξη του πολιτισμού και του ιστορικού πλούτου, η προώθηση της πολιτιστικής ταυτότητας και της εικόνας της πόλης και η εξασφάλιση του δημόσιου διάλογου και μόνιμου κοινωνικού δεσμού. Αναφορικά με τον βαθμό στον οποίο η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες, τις απαιτήσεις και τα χαρακτηριστικά του κοινού της, αναφέρθηκε ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί έρευνα κοινού με τη μορφή μιας οργανωμένης και προσχεδιασμένης διαδικασίας. Ωστόσο, κατά την διαδικασία της Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 76

77 κατάρτισης του επιχειρησιακού σχεδίου του, ο Δήμος απηύθυνε κάλεσμα προς τους πολίτες, με το οποίο τους ζητά να αναφέρουν τις ενέργειες που επιθυμούν να πραγματοποιήσει για τη βελτίωση της επικρατούσας κατάστασης, εκτός των άλλων και για τα πολιτιστικά θέματα μέσω της ηλεκτρονικής συμπλήρωσης σχετικού ερωτηματολογίου. Παράλληλα, η συμμετοχή σε έναν θεσμό ή σε μία μεμονωμένη εκδήλωση αποτελεί δείκτη για την αναγνώριση των απαιτήσεων και ιδιαιτεροτήτων του κοινού. Αν και, επιλέγεται σε ορισμένες περιπτώσεις η συνέχιση θεσμών ή εκδηλώσεων που φαίνεται ότι δεν αρέσουν στο κοινό με την πρώτη φορά, καθώς ο Δήμος θεωρεί ότι ο πολιτισμός είναι και εκπαίδευση και το κοινό σιγά σιγά θα εκτιμήσει και θα αγκαλιάσει δράσεις που φαινομενικά μπορεί αρχικά να έχει απορρίψει. Η κ. Καρυδάκη ανέφερε για παράδειγμα ένα φεστιβάλ όπερας, το οποίο, μπορεί την πρώτη φορά το κοινό της Λάρισας να το «σνομπάρει», τη δεύτερη να συμμετέχει ένα μεγαλύτερο κομμάτι του κοινού και την τρίτη να το αποδεχτεί μεγάλη μερίδα κοινού. Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών για να ενημερώνει το κοινό, σχετικά με τις δράσεις που παράγει, χρησιμοποιεί παραδοσιακά επικοινωνιακά εργαλεία όπως δελτία τύπου, αφίσες, ενημερωτικά φυλλάδια, banners. Ο σχεδιασμός των παραπάνω εργαλείων πραγματοποιείται με ιδιαίτερη προσοχή τόσο στα λεκτικά μηνύματα που παράγονται όσο και στα μη λεκτικά. Τον σχεδιασμό και την επιμέλεια τους αναλαμβάνει γραφίστας, μόνιμος υπάλληλος της Αντιδημαρχίας. Ωστόσο, σε μεγάλα πολιτιστικά γεγονότα, η Αντιδημαρχία συνεργάζεται και με άλλους γραφίστες, ώστε να καλυφθούν οι υπάρχουσες ανάγκες και τα μηνύματα, που προβάλλονται στο κοινό, να είναι προσεκτικά σχεδιασμένα και επιμελημένα. Δεν υπάρχει ετήσιο πρόγραμμα των εκδηλώσεων σε μορφή ενημερωτικού φυλλαδίου, αλλά ορισμένοι μόνιμοι θεσμοί και δράσεις της Αντιδημαρχίας δημιουργούν ενημερωτικά φυλλάδια, τα οποία περιέχουν το πρόγραμμα τους, όπως για παράδειγμα το πρόγραμμα των εκδηλώσεων στο Φεστιβάλ Πηνειού, τις κινηματογραφικές προβολές στις αίθουσες του Χατζηγιάννειου. Παράλληλα, για την ενημέρωση του κοινού, η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών επιθυμεί μία συνεχή και στενή συνεργασία με τα τοπικά ΜΜΕ και τις διαδικτυακές σελίδες τοπικού χαρακτήρα, εξάλλου υπάρχει και το Δημοτικό ραδιόφωνο που εξυπηρετεί την επικοινωνία πολιτική του Δήμου και την προώθηση των δράσεων του. Μάλιστα, η ίδια η υπεύθυνη επικοινωνιακής πολιτικής της Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 77

78 Αντιδημαρχίας είναι δημοσιογράφος του Δημοτικού Ραδιοφώνου, επιλογή που δεν έγινε τυχαία, καθώς η υπεύθυνη αποτελεί «κομμάτι» των τοπικών ΜΜΕ και έχει δημιουργήσει στενές, πολύχρονες και προσωπικές σχέσεις με τους υπόλοιπους παράγοντες των τοπικών ΜΜΕ, γεγονός που εξυπηρετεί σε σημαντικό βαθμό την ανάπτυξη των δημοσίων σχέσεων της Αντιδημαρχίας. Ωστόσο, κατασταλτικό παράγοντα στην επικοινωνία με τα ΜΜΕ αποτελεί το γεγονός ότι δεν πραγματοποιούνται συχνά συνεντεύξεις τύπου, παρά μόνο όταν επιθυμείται η γνωστοποίηση σημαντικών πολιτιστικών γεγονότων. Επιπρόσθετα, η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών θεωρεί ότι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία επικοινωνίας, χωρίς το οποίο δεν λειτουργεί σωστά η επικοινωνία στην τοπική κοινωνία, αποτελεί η ενημέρωση «στόμα με στόμα», κατά την οποία το κοινό ενημερώνεται για την υλοποίηση μια δράσης, μέσω του οικείου κύκλου του και σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη, ένας ικανοποιημένος θεατής αποτελεί την πιο καλή διαφήμιση για Δήμους της περιφέρειας. Αναφορικά με το άνοιγμα του Δήμου προς το κοινό και τη δημιουργία άμεσης επαφής, η Αντιδημαρχία, αν και γνωρίζει την ύπαρξη ενός ευρωπαϊκού προγράμματος σχετικό με «συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης» με τη συμμετοχή του κοινού, επιλέγει τη μη εφαρμογή του, θεωρώντας ότι οι Λαρισαίοι πολίτες δεν κατέχουν την κουλτούρα για να το υποστηρίξουν. Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών ανεβάζει δημοσιεύσεις για τα πιο σημαντικά πολιτιστικά γεγονότα που οργανώνει στη ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων, όπως το Φεστιβάλ Πηνειού, οι αποκριάτικες εκδηλώσεις, το Φεστιβάλ Μουσικότροπο. Παράλληλα, εξασφαλίζει τη δημοσιοποίηση άρθρων σε ενημερωτικές ιστοσελίδες τοπικού χαρακτήρα και σε ηλεκτρονικές εφημερίδες τοπικού χαρακτήρα. Επιπρόσθετα, η Αντιδημαρχία κατέχει λογαριασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τόσο στο Facebook όσο και στο Twitter, στα οποία αναρτώνται δημοσιεύσεις για όλες τις δράσεις που οργανώνει και υπάρχει αλληλεπίδραση με τους χρήστες, για ερωτήσεις, προτάσεις και παράπονα. Ωστόσο, δεν υπάρχει λογαριασμός στο Instagram, κίνηση, σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη, στην οποία θα μπορούσε η Αντιδημαρχία να έχει προχωρήσει, καθώς και λίστα επισκεπτών στην οποία η Αντιδημαρχία να αποστέλλει news letters ή κάποιο ενημερωτικό mail. Παράλληλα, ορισμένοι τακτικοί θεσμοί, όπως το Φεστιβάλ Πηνειού, το Πάρκο των Ευχών, το Φεστιβάλ Μουσικότροπο έχουν δημιουργήσει ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο, μέσω των οποίων επικοινωνούν με το κοινό Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 78

79 και το ενημερώνουν σχετικά με το πρόγραμμα των εκδηλώσεων τους, διότι σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη εκεί πραγματικά απαιτείται η άμεση επαφή και η διάδραση με το κοινό. Παράλληλα, ορισμένοι πολιτιστικοί χώροι, όπως η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα και το Δημοτικό Ωδείο Λάρισας, έχουν και οι ίδιοι ιστότοπους και λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα με την κ. Καρυδάκη, ο βαθμός ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών από την Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών είναι επαρκής, ωστόσο υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Το πρόβλημα εντοπίζεται στην γενικότερη έλλειψη προσωπικού στο τμήμα της επικοινωνίας, το οποίο στελεχώνεται μόνο από έναν υπάλληλο, την ίδια και η διαχείριση και ενημέρωση των επικοινωνιακών μέσων του Διαδικτύου απαιτεί χρόνο και άτομα. Η έλλειψη προσωπικού δεν έγκειται σε οικονομικούς λόγους, αλλά στους περιορισμούς που υπάρχουν από το νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τις προσλήψεις δημοσίων υπαλλήλων. Σε ερώτηση σχετικά με την αναγκαιότητα δημιουργίας ιστοσελίδας αποκλειστικά για την Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών, η απάντηση ήταν αρνητική, καθώς οι ιθύνοντες θεωρούν ότι δεν θα εξυπηρετήσει κάποιο σκοπό τους. Η μη δημιουργία ιστοσελίδας δεν οφείλεται σε οικονομικούς λόγους ή έλλειψη κονδυλίων, σε αδιαφορία αρμοδίων οργάνων και σε έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, μιας και υπάρχει στο προσωπικό της Αντιδημαρχίας εξειδικευμένος υπάλληλος με την αντίστοιχη ειδικότητα, αλλά αποτελεί συνειδητή επιλογή της Αντιδημαρχίας, καθώς θεωρεί ότι η ενημέρωση μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καλύπτει της ανάγκες του κοινού. Η Αντιδημαρχία θεωρεί ότι ένας τομέας, ο οποίο θα μπορούσε να βελτιωθεί αναφορικά με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνιακή διαδικασία, αφορά την επικοινωνιακή πολιτική που στοχεύει πέρα από το τοπικό κοινό και σε ένα ευρύτερο κοινό πέρα από τα σύνορα της πόλης. Επιδιώκεται η προσπάθεια επαφής με ενημερωτικές ιστοσελίδες και διαδικτυακά ΜΜΕ εθνικής εμβέλειας και η δημοσίευση θεμάτων σχετικών με δράσεις και θεσμούς που διοργανώνει ο Δήμος, διαδικασία που καθίσταται ιδιαίτερα απαιτητική και δύσκολη και χρειάζεται προσωπικό γενικότερα, αλλά και εξειδίκευση. Οι «πόρτες» των ΜΜΕ, που απευθύνονται σε Αθηναίους, Θεσσαλονικείς, αλλά και στο πανελλαδικό κοινό, δεν είναι εύκολο να «ανοίξουν» και να δημιουργηθεί μια συνεχής συνεργασία σε έντονο βαθμό, που θα δώσει τη δυνατότητα να γνωρίσει το κοινό όλης της Ελλάδας τις δράσεις που Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 79

80 πραγματοποιούνται στην πόλη και ότι αν βρεθεί κάποιος στην Λάρισα θα υπάρχουν πολιτιστικά γεγονότα να παρακολουθήσει. Διότι, σύμφωνα με την Αντιδημαρχία, η πολιτιστική δράση του Δήμου πέρα από την ψυχαγωγία και την παιδεία, στοχεύει και στη διαμόρφωση μίας ταυτότητας, της οποίας κομμάτι είναι και ο πολιτισμός, σύγχρονος και όχι μόνο, και μιας εικόνας της πόλης στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών θεωρεί ότι ο βαθμός ανταπόκρισης και συμμετοχής του κοινού έχει αυξηθεί σημαντικά και έχει αυξηθεί πέρα από ποσοτικά και ποιοτικά, καθώς συμμετέχουν νέοι, επιστήμονες, ΑΜΕΑ. Παράλληλα, παρατηρείται έντονα και η αντίδραση των χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε μέσω likes και emoticons είτε μέσω σχολίων. Επιπρόσθετα, αξιολόγηση διενεργείται σε ορισμένες εκδηλώσεις και είναι στοχευμένη, όπως στο Φεστιβάλ Πηνειού μέσω ερωτηματολογίου για τον βαθμό ικανοποίησης του κοινού, καθώς και για το είδος των δράσεων που τους άρεσαν περισσότερο. 6.2 Επικοινωνιακά εργαλεία με τη χρήση των νέων τεχνολογιών στον τομέα του πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων Κατά την επικοινωνιακή διαδικασία στον τομέα του πολιτισμού ο Δήμος Λαρισαίων χρησιμοποιεί και εργαλεία του Διαδικτύου. Η ενσωμάτωσή τους παρατηρείται μέσα από την χρήση της ιστοσελίδας του Δήμου, καθώς και από την παρουσία της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πιο συγκεκριμένα, στο Facebook και στο Twitter. Παρακάτω πραγματοποιείται μια σύντομη παρουσίαση τους Η ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων Η ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων, στη μορφή που έχει σήμερα, δημιουργήθηκε το 2016 και η παρούσα έρευνα θα επικεντρωθεί στα στοιχεία του ιστότοπου που προβάλλουν τον πολιτισμό του Δήμου. Στην αρχική σελίδα του ιστότοπου (εικόνα 1) παρατηρείται το πλαίσιο με τίτλο «Ημερολόγιο & Επίκαιρα», στο οποίο φαίνονται με χρώμα κίτρινο οι ημέρες που έχουν προγραμματισμένες δράσεις και κάνοντας κλικ σε μία ημερομηνία εξ αυτών παρουσιάζεται αναλυτικά το πρόγραμμα δράσεων ανά μήνα. Παράλληλα, υπάρχει ένα εικονίδιο με το λογότυπο του πολιτιστικού θεσμού «Πάρκο των ευχών» που περιέχει την προτροπή «Στείλτε μας τις προτάσεις σας», το οποίο αποτελεί σύνδεσμο, που οδηγεί στον ιστότοπο του θεσμού, όπου δίνεται η δυνατότητα για αποστολή προτάσεων Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 80

81 από το κοινό. Σε αντίστοιχο εικονίδιο, υπάρχει και το λογότυπο «Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα», που αποτελεί σύνδεσμο, ο οποίος οδηγεί στον ιστότοπο της Δημοτικής Πινακοθήκης που είναι ενημερωμένος σχετικά με τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις. Εικόνα 1: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων ( Παράλληλα, σε οριζόντιο σταθερό μενού επιλογών, υπάρχει πλαίσιο με τίτλο «Θέλω να προσφέρω σε δράσεις του Δ., καθώς και πλαίσιο με τίτλο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 81

82 «Προτάσεις / Παράπονα πολιτών». Τα δύο αυτά πλαίσια αποτελούν συνδέσμους, μέσω των οποίων οι πολίτες μπορούν να επικοινωνήσουν με το Δήμο Λαρισαίων, εκτός των άλλων, και για θέματα σχετικά με πολιτιστικές δράσεις του. Επιπρόσθετα, στην αρχική σελίδα του Δήμου Λαρισαίων κατεβαίνοντας με τον κέρσορα χαμηλότερα (εικόνα 3) υπάρχουν τα «Πρόσφατα Νέα Ανακοινώσεις», στα οποία δε γίνεται καμία αναφορά σχετικά με πολιτιστικές δράσεις του Δήμου. Στο ίδιο σημείο αριστερά, υπάρχει πλαίσιο με τίτλο «Λάρισα μια ιστορία πολιτισμού, παρελθόν & μέλλον», σύνδεσμος ο οποίος οδηγεί σε διαδικτυακό τόπο που περιλαμβάνει οπτικοακουστικό, εκπαιδευτικό και διαδραστικό υλικό και αφορά σε μνημεία πολιτισμού της πόλης, με στόχο την ανάδειξή τους και την ενημέρωση της μαθητικής εκπαιδευτικής κοινότητας, αλλά και του κοινού για την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της πόλης. Ο συγκεκριμένος Διαδικτυακός τόπος δημιουργήθηκε 2013 από τον Δήμο Λαρισαίων σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Θεσσαλίας και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας, κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράμματος, για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με τίτλο: «Πολιτιστικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες στον Δήμο στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» ΕΣΠΑ Παράλληλα, υπάρχει ακόμα ένα πλαίσιο με τίτλο «Λάρισα: Διαδρομές και Εκδρομές», που αποτελεί σύνδεσμο που αντιστοιχεί σε ηλεκτρονικό φυλλάδιο, το οποίο εξέδωσε ο Δήμος Λαρισαίων και περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με την πόλη της Λάρισας, τους πολιτιστικούς χώρους, τα αξιοθέατα και τα μουσεία της και διαδρομές στο Νομό Λαρίσης. Ο ίδιος οδηγός παρουσιάζεται σε σύνδεσμο που αντιστοιχεί σε επόμενο πλαίσιο με τίτλο «Larissa: Tours Excursions» στη Αγγλική γλώσσα. Άλλο πλαίσιο στο ίδιο σημείο με τίτλο «Χατζηγιάννειο Εκδηλώσεις» οδηγεί σε σύνδεσμο, όπου παρουσιάζονται οι εκδηλώσεις που οργανώνει ο Δήμος στις Αίθουσες του Χατζηγιάννειου Πολιτιστικού Κέντρου. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο συγκεκριμένος διαδικτυακός τόπος έχει να ενημερωθεί από τον Σεπτέμβριο του Τέλος, στο ίδιο σημείο παρατηρείται πλαίσιο με τίτλο «Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας», που αποτελεί σύνδεσμο, που οδηγεί σε πληροφορίες για το Διαχρονικό Μουσείο στην ιστοσελίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 82

83 Εικόνα 2: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων ( ). Στη μόνιμη οριζόντια μπάρα, επιλέγοντας τον σύνδεσμο, «Η πόλη» (εικόνα 4), εμφανίζονται διάφορες επιλογές, που αποτελούν συνδέσμους και ανάμεσά τους διακρίνονται επιλογές σχετικές με τον πολιτισμό της πόλης. Στην πρώτη στήλη, υπάρχει ο σύνδεσμος «Γιορτή Πηνειού», που οδηγεί σε πληροφορίες σχετικά με τον θεσμό, στην τρίτη στήλη υπάρχει ο σύνδεσμος «Χώροι Πολιτισμού», που οδηγεί σε περιεχόμενο σχετικά με κάποιους πολιτιστικούς χώρους της πόλης, ο σύνδεσμος Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 83

84 «Διατηρητέα κτήρια», που οδηγεί σε πληροφορίες σχετικές με δύο διατηρητέα κτήρια της πόλης και ο σύνδεσμος «Εφορεία Αρχαιοτήτων», που οδηγεί στην ιστοσελίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας. Στην τέταρτη στήλη, υπάρχει λίστα με αξιοθέατα της πόλης, το «Α' Αρχαίο Θέατρο», το «Β Αρχαίο Θέατρο», το «Διαχρονικό Μουσείο», η «Δημοτική Πινακοθήκη», το «Λαογραφικό Μουσείο», η «Βασιλική Αγ. Αχιλλίου», το «Μπεζεστένι» και ο «Μύλος του Παππά», τα οποία αποτελούν συνδέσμους, που οδηγούν σε σχετικές πληροφορίες. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο «Μύλος του Παπά» εντοπίζεται στους «Χώρους Πολιτισμού», στα «Διατηρητέα Κτήρια», όπως και στα «Αξιοθέατα». Παράλληλα, αρκετά «Αξιοθέατα» εντοπίζονται και στους «Χώρους Πολιτισμού». Εικόνα 3: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων (κάνοντας κλικ στην επιλογή «Η πόλη») ( ). Επιλέγοντας τον σύνδεσμο «Ο Δήμος», (εικόνα 5) εμφανίζονται διάφορες επιλογές που αποτελούν συνδέσμους και ανάμεσά τους διακρίνονται επιλογές σχετικές με τον πολιτισμό της πόλης. Στη στήλη με τις Δημοτικές επιχειρήσεις (δεύτερη στήλη), υπάρχει ο σύνδεσμος «ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.», που οδηγεί σε περιεχόμενο σχετικά με το Θεσσαλικό Θέατρο και στην στήλη Ν.Π.Δ.Δ.- Ιδρύματα (δεύτερη στήλη), υπάρχουν οι σύνδεσμοι «Δημοτική Πινακοθήκη» και «Δημοτικό Ωδείο», που οδηγούν σε αντίστοιχο περιεχόμενο. Παρατηρείται και σε αυτό το σημείο, ότι ο σύνδεσμος Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 84

85 «Δημοτική Πινακοθήκη» επαναλαμβάνεται, καθώς υπάρχει και στα «Αξιοθέατα» και στους «Χώρους Πολιτισμού». Εικόνα 4: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων (κάνοντας κλικ στην επιλογή «Ο Δήμος) ( ). Επιλέγοντας το σύνδεσμο «Για τους Πολίτες» (εικόνα 6), εμφανίζονται διάφοροι σύνδεσμοι και ανάμεσά τους διακρίνονται, και πάλι, επιλογές σχετικές με τον πολιτισμό της πόλης. Στην πρώτη στήλη, υπάρχει λίστα με τις «Πολιτιστικές Υποδομές», οι οποίες αποτελούνται από τις υποδομές «Δημοτικό Ωδείο», «ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.», «Δημοτικός Κουκλοθίασος Τιριτόμπα», «Αίθουσες Χατζηγιάννειου», «Δημοτική Σχολή Μπαλέτου», «Δημοτική Βιβλιοθήκη» και «Ερασιτεχνική Σκηνή Ανδρέας Τσάτσαρης», σύνδεσμοι που οδηγούν σε σχετικό κάθε φορά περιεχόμενο. Στη δεύτερη στήλη, στις «Δράσεις Πολιτισμού» υπάρχουν το «Ελεύθερο Εργαστήρι» και οι «Λέσχες πολιτισμού», σύνδεσμοι «που οδηγούν σε αντίστοιχο περιεχόμενο. Εξακολουθεί το φαινόμενο σύνδεσμοι, όπως το «Δημοτικό Ωδείο» και το «ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.» να επαναλαμβάνονται σε διάφορα σημεία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 85

86 Εικόνα 5: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων (κάνοντας κλικ στην επιλογή «Για τους πολίτες» ( ). Τέλος, επιλέγοντας το σύνδεσμο «Ενημέρωση», (εικόνα 7) εμφανίζεται λίστα που περιλαμβάνει σχετικούς συνδέσμους. Ανάμεσά τους διακρίνονται οι σύνδεσμοι «Ενημερώσεις», «Ημερολόγιο Εκδηλώσεων» και «Εκδηλώσεις Χατζηγιάννειου», επιλογές σχετικές με τον πολιτισμό της πόλης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σύνδεσμος «Ενημερώσεις» είναι ενημερωμένος με ελάχιστες πολιτιστικές εκδηλώσεις και ο σύνδεσμος «Εκδηλώσεις Χατζηγιάννειου» έχει να ενημερωθεί από το Σεπτέμβριο του Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 86

87 Εικόνα 6: Αρχική σελίδα ιστότοπου Δήμου Λαρισαίων (κάνοντας κλικ στην επιλογή «Ενημέρωση») ( ) Ο λογαριασμός της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook Το προφίλ της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών στο Facebook (εικόνα 8) είχε αξιολόγηση χρηστών 5 αστέρια και αρέσει σε άτομα, ενώ συγχρόνως άτομα ακολουθούν τη σελίδα. Στην αρχική σελίδα, παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη διεύθυνση της έδρας της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών, το ωράριο εργασίας, καθώς και το τηλέφωνο επικοινωνίας. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα για αποστολή μηνύματος και η υπηρεσία του Facebook έχει αξιολογήσει ότι η ανταπόκριση από μέρους της Αντιδημαρχίας πραγματοποιείται, συνήθως, εντός λίγων ωρών. Επιπρόσθετα, δίνεται η δυνατότητα για άμεση μεταφορά στον λογαριασμό της Αντιδημαρχίας στο Twitter, επιτυγχάνοντας συνέργεια των δύο διαφορετικών επικοινωνιακών μέσων, με την παροχή πρόσθετων και διαφορετικού τύπου πληροφοριών και στοχεύοντας σε μια ολοκληρωμένη και επιτυχή επικοινωνία. Παράλληλα, έπειτα από έρευνα, διαπιστώθηκε ότι στο προφίλ της Αντιδημαρχίας αναρτώνται δημοσιεύσεις, που ως επί το πλείστον περιέχουν κείμενο και εικόνα, για όλες τις πολιτιστικές δράσεις που υλοποιεί και μάλιστα, παρατηρήθηκε να ενημερώνει το κοινό για θεσμούς και εκδηλώσεις που θα διεξαχθούν στο μέλλον Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 87

88 έως και δύο μήνες νωρίτερα. Οι δημοσιεύσεις γνωστοποίησης μελλοντικών δράσεων πραγματοποιούνται κάθε 10 με 15 ημέρες και περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τη δράση, που στόχο έχουν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του κοινού. Επιλέγοντας την καρτέλα εκδηλώσεις παρουσιάζονται ορισμένες, αλλά όχι όλες οι προσεχείς εκδηλώσεις της Αντιδημαρχίας και ορισμένες από παλαιότερες εκδηλώσεις που έχει υλοποιήσει. Εικόνα 7: Το προφίλ της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook ( ). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 88

89 6.2.3 Ο λογαριασμός της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Twitter Το προφίλ της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών στο Twitter (εικόνα 9) δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2014 και έχει 54 άτομα ακόλουθους, ενώ συγχρόνως έχει κάνει Tweets. Στο προφίλ της Αντιδημαρχίας, αναρτώνται tweets για όλες τις εκδηλώσεις που υλοποιεί η Αντιδημαρχία. Μάλιστα για κάθε δημοσίευση που αναρτάται στο προφίλ της Αντιδημαρχίας στο Facebook υπάρχει και το αντίστοιχο Tweet. Επιπρόσθετα, όπως και στον λογαριασμό της Αντιδημαρχίας στο Facebook, δίνεται και εδώ η δυνατότητα για άμεση μεταφορά στον λογαριασμό της Αντιδημαρχίας στο Facebook, δημιουργώντας συνέργεια των δύο διαφορετικών επικοινωνιακών μέσων, για την επίτευξη μιας πιο ολοκληρωμένης επικοινωνίας. Εικόνα 8: Το προφίλ της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο twitter ( ) Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 89

90 6.3 Αξιολόγηση παρούσας κατάστασης στον τομέα του πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων Καθοριστικό παράγοντα στην επικοινωνιακή στρατηγική του Δήμου Λαρισαίων στον τομέα του πολιτισμού αποτελεί και η αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης. Όπως αναφέρθηκε και στο θεωρητικό πλαίσιο η διαδικασία πραγματοποιείται μέσω της ανάλυσης SWOT (Strengths. Weaknesses. Opportunities, Threats ), σκοπός της οποίας είναι να αναλύσει και να αξιολογήσει τόσο το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό περιβάλλον που υφίσταται τη δεδομένη στιγμή και μέσα στο οποίο αναπτύσσει τις δραστηριότητες του ο Δήμος. Η ανάλυση SWOT εστιάζει το ενδιαφέρον της στους κρίσιμους παράγοντες που αποτελούν δυνατά και αδύνατα σημεία του Δήμου, καθώς και στις ευκαιρίες και απειλές που αντιμετωπίζει, δίνοντας τη δυνατότητα στον Δήμο, για πρόβλεψη των μελλοντικών εξελίξεων και την ενσωμάτωσή τους στη στρατηγική επικοινωνίας που θα σχεδιάσει. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 90

91 Σχήμα 9: Ανάλυση SWOT Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι θεσμοί και οι λοιπές δράσεις προώθησης του πολιτιστικού προϊόντος του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 91

92 Κεφάλαιο 7ο: Η έρευνα κοινού Η έρευνα διεξήχθη από τις 12/2/2018 έως 23/2/2018. Τα έγκυρα ερωτηματολόγια ήταν στον αριθμό 300. Το ερωτηματολόγιο αποτελούνταν από τέσσερις κατηγορίες που διερευνούν τα δημογραφικά στοιχεία, τις προτιμήσεις και την επισκέψιμοτητα των συμμετεχόντων σε πολιτιστικούς χώρους και δράσεις του Δήμου Λαρισαίων, τον βαθμό ικανοποίησης των συμμετεχόντων από την πολιτιστική πολιτική και τις υπηρεσίες που προσφέρει και την επικοινωνιακή πολιτική και τον βαθμό ικανοποίησης των συμμετεχόντων από τα επικοινωνιακά μέσα που έχει επιλέξει ο Δήμος. 7.1 Περιγραφική ανάλυση αποτελεσμάτων ποιοτικής έρευνας Παρουσίαση και ανάλυση συχνοτήτων - Δημογραφικά Στοιχεία Το σύνολο των συμμετεχόντων, στην έρευνα, αποτελείται από 300 άτομα, εκ των οποίων οι 112 (37,33%) ανήκουν στον ανδρικό πληθυσμό και οι 188 στον γυναικείο πληθυσμό (62,7%) (Γράφημα 1)(Πίνακας 2). Πίνακας 2: Κατανομή συμμετεχόντων με βάση το φύλο. Γράφημα 1:Κατανομή συμμετεχόντων με βάση το φύλο. Επιπρόσθετα, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ανήκει στην ηλιακή ομάδα των ετών, η οποία αποτελείται από 123 άτομα (41%) και ως δεύτερη ηλικιακή ομάδα ακολουθεί η ομάδα με 89 άτομα (29,67%). Στο Γράφημα 2, παρατίθενται αναλυτικά τα στατιστικά στοιχεία με βάση την ηλικία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 92

93 Γράφημα 2:Κατανομή συμμετεχόντων με βάση την ηλικία. Σχετικά με το μορφωτικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων, το μεγαλύτερο ποσοστό 49,67% είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ. Παρατηρείται, επίσης, ότι οι συμμετέχοντες που είναι απόφοιτοι Λυκείου (68 άτομα) και όσοι είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού (61 άτομα) συμμετέχουν στην έρευνα, σε ποσοστό 22,67% και 20,33% αντίστοιχα. Τέλος, 2 άτομα είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού (0,67%), 7 άτομα απόφοιτοι Γυμνασίου (2,33%) και 13 άτομα απόφοιτοι Δημοτικού (4,33%) (Γράφημα 3). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 93

94 Γράφημα 3: Κατανομή συμμετεχόντων με βάση το μορφωτικό υπόβαθρο. Στον Πίνακα 3, αποτυπώνονται τα στατιστικά στοιχεία με βάση την επαγγελματική ιδιότητα των συμμετεχόντων. Οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, 99 άτομα, αποτελούν την μεγαλύτερη επαγγελματική ομάδα κατέχοντας το 33% και έπονται οι δημόσιοι υπάλληλοι με 23% (69 άτομα) και οι ελεύθεροι επαγγελματίες με 15,3% (46 άτομα). Συχνότητα Ποσοστό Μαθητής/τρια 5 1,7% Φοιτητής/τρια 4 1,3% Δημόσιος Υπάλληλος 69 23,0% Ιδιωτικός Υπάλληλος 99 33,0% Ελεύθερος Επαγγελματίας 46 15,3% Συνταξιούχος 26 8,7% Οικιακά 21 7,0% Άνεργος 18 6,0% Άλλο 12 4,0% Total ,0% Πίνακας 3: Κατανομή συμμετεχόντων με βάση το επάγγελμα Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 94

95 7.1.2 Παρουσίαση και ανάλυση ευρημάτων σχετικά με τις πολιτιστικές προτιμήσεις και την επισκεψιμότητα Αρχικά, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δηλώσουν τον βαθμό στον οποίο παρακολουθούν την πολιτιστική δράση του Δήμου Λαρισαίων. Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους, που αποτυπώνονται στο Γράφημα 4, προκύπτει ότι η πλειοψηφία, 43,67% (131 άτομα) παρακολουθούν λίγο την πολιτιστική δράση του Δήμου Λαρισαίων. Από τους υπόλοιπους, ένα ποσοστό 33% (99 άτομα) δήλωσε ότι παρακολουθεί αρκετά, ενώ 29 άτομα (9,67%) δήλωσαν ότι δεν παρακολουθούν καθόλου. Πολύ και πάρα πολύ παρακολουθούν την πολιτιστική δράση του Δήμου 26 άτομα (8,67%) και 15 άτομα (5%) αντίστοιχα. Γράφημα 4: Κατανομή των συμμετεχόντων με βάση τη δήλωση τους σχετικά με τον βαθμό που παρακολουθούν την πολιτιστική δράση του Δήμου Λαρισαίων. Στη συνέχεια, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να δηλώσουν τον βαθμό στον οποίο θεωρούν ότι ο Δήμος Λαρισαίων έχει έντονη πολιτιστική δράση. Παρατηρείται, ότι λίγο λιγότερο από τα 2/3 των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι ο Δήμος Λαρισαίων παρουσιάζει έντονη πολιτιστική δράση (60,67%), ενώ το 18,67% δήλωσε ότι έχει πολύ έντονη και το 16,67% λίγο έντονη πολιτιστική δράση. Μόλις 8 συμμετέχοντες δήλωσαν ότι θεωρούν ότι ο Δήμος έχει πάρα πολύ έντονη πολιτιστική δράση (2,67%) και 4 συμμετέχοντες καθόλου έντονη (1,33%) (Γράφημα 5). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 95

96 Σε όσους συμμετέχοντες δήλωσαν ότι ο Δήμος Λαρισαίων παρουσιάζει καθόλου ή λίγο έντονη πολιτιστική δράση, πραγματοποιήθηκε ανοιχτή ερώτηση, όπου ζητήθηκε να αναφέρουν τους λόγους που θεωρούν ότι ευθύνονται για το γεγονός αυτό. Στις απαντήσεις τους, καταγράφηκε η αντίληψη ότι υπάρχει έλλειψη ενδιαφέροντος και διάθεσης από τους ιθύνοντες και έλλειψη ενημέρωσης και διαφήμισης των πολιτιστικών δράσεων, που ίσως να παράγονται. Παράλληλα, θεωρείται από τους συμμετέχοντες ότι δεν υπάρχει τόσο δημοτική πρωτοβουλία όσο και πρωτοβουλία εκ μέρους των δημοτών, η πολιτιστική πολιτική επικεντρώνεται μόνο σε συγκεκριμένα πολιτιστικά θέματα και δεν υπάρχουν επαρκείς χρηματικοί πόροι. Επιπρόσθετα, πιστεύεται ότι ο Δήμος δεν δίνει βαρύτητα αφενός στην πολιτιστική δράση της πόλης και αφετέρου απέναντι στα δρώμενα των συνοικιών, έχει παραδώσει τις περισσότερες δομές του σε ιδιώτες και στελεχώνεται από μη καταρτισμένο ανθρώπινο προσωπικό. Τέλος, επικρατεί η άποψη ότι η τοπική κουλτούρα τόσο των ιθυνόντων όσο και των πολιτών και οι έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις έχουν την ευθύνη για την χαμηλή πολιτιστική δράση. Ωστόσο σημαντικές συνιστώσες αποτελούν και η έλλειψη επιθυμίας για ανάδειξη της περιοχής και η αδιαφορία εκ μέρους των αιρετών, οι οποίοι επαναπαύτηκαν στις θέσεις που κατέχουν και δεν διαθέτουν όρεξη για δουλειά, όνειρα, ιδέες και στόχους για μια καλύτερη πόλη. Γράφημα 5: Κατανομή συμμετεχόντων με βάση τη δήλωση τους σχετικά με τον βαθμό που θεωρούν ότι ο Δήμος Λαρισαίων έχει έντονη πολιτιστική δράση. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 96

97 Στους ερωτηθέντες ζητήθηκε να δηλώσουν τον βαθμό στο οποίο προτιμούν τα διάφορα είδη πολιτιστικών δράσεων. Στον Πίνακα 4, παρατηρούμε ότι το κοινό παρουσιάζει για μουσικές δράσεις την υψηλότερη μέση τιμή, ίση με 3,467. Οι δράσεις που είναι σχετικές με κινηματογράφο κατέχουν μέση τιμή ίση με 3,273 και ακολουθούν πολύ κοντά οι θεατρικές δράσεις με μέση τιμή 3,250. Οι δράσεις σχετικές με εκθέσεις (ζωγραφικής, φωτογραφίας κ.ά.), με χορό και με λογοτεχνία παρουσιάζουν χαμηλότερες μέσες τιμές ίσες με 2,710, 2,697 και 2,553 αντίστοιχα. Πίνακας 4: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τις προτιμήσεις των συμμετεχόντων στα διάφορα είδη πολιτιστικών δράσεων. Στο Γράφημα 6, παρουσιάζονται αναλυτικά οι συχνότητες των προτιμήσεων των συμμετεχόντων σε όλες τις προαναφερθείσες δράσεις. Γράφημα 6: Οι προτιμήσεις των συμμετεχόντων στα διαφορά είδη πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 97

98 Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να δηλώσουν το βαθμό στον οποίο συμμετέχουν στα διάφορα είδη πολιτιστικών δράσεων μέσα σε έναν χρόνο. Παρατηρούμε στον Πίνακα 5, ότι οι συμμετέχοντες παρακολουθούν περισσότερο δράσεις σχετικές με τη μουσική και οι απαντήσεις τους διαμόρφωσαν τη μέση τιμή στο 2,310. Ακολουθούν οι κινηματογραφικές και θεατρικές δράσεις με μέση τιμή ίση με 2,193 και 2,087 αντίστοιχα. Δράσεις σχετικές με χορό, με εκθέσεις (ζωγραφικής, φωτογραφίας κ.ά.) και με λογοτεχνία υστερούν στη συμμετοχή του κοινού και οι μέσες τιμές διαμορφώνονται ίσες με 1,833, 1,773 και 1,610 αντίστοιχα. Άξιο αναφοράς είναι ότι καμία μέση τιμή δεν παρουσιάζεται πάνω από την αντίστοιχή μεσαία τιμή που είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν οι συμμετέχοντες. Η μεσαία τιμή που ισούται με 3, αναφέρεται σε αρκετά συχνή συμμετοχή σε δράσεις (5-8 φορές τον χρόνο). Επομένως, παρατηρείται ότι το κοινό δε συμμετέχει σε σημαντικό βαθμό σε κανένα είδος δράσεων του Δήμου. Πίνακας 5: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τη συμμετοχή των συμμετεχόντων στα διάφορα είδη πολιτιστικών δράσεων. Στο Γράφημα 7, παρουσιάζονται αναλυτικά οι συχνότητες των απαντήσεων των συμμετεχόντων σχετικά με τον βαθμό που παρακολουθούν κάθε είδους δράση. Παρατηρείται, ότι σε όλα τα είδη δράσεων η πλειοψηφία των συμμετεχόντων παρακολουθεί 1-4 φορές τον χρόνο αντίστοιχες δράσεις, με εξαίρεση τη λογοτεχνία που η πλειοψηφία των συμμετεχόντων δεν παρακολουθεί καθόλου δράσεις (ποσοστό 56,7%) κατά την διάρκεια του χρόνου. Παράλληλα, παρατηρείται ότι μικρότερο ποσοστό συμμετεχόντων παρακολουθούν πάνω από 5 φορές τον χρόνο τα διάφορα είδη πολιτιστικών δράσεων του Δήμου. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 98

99 Γράφημα 7: Συμμετοχή των συμμετεχόντων στα διαφορά είδη πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Στους ερωτηθέντες ζητήθηκε να δηλώσουν τον βαθμό με τον οποίο συμμετάσχουν συνολικά μέσα σε ένα χρόνο στις πολιτιστικές δράσεις στις οποίες παραγωγός είναι ο Δήμος Λαρισαίων. Στο Γράφημα 8, παρατηρείται ότι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων δήλωσε πως παρακολουθεί πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων 1-10 φορές τον χρόνο, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 42,76%. Ακολουθούν οι συμμετέχοντες που παρακολουθούν πολιτιστικές δράσεις λίγο πιο συχνά, φορές τον χρόνο με ποσοστό 32,33%. Με αρκετά χαμηλότερο ποσοστό παρουσιάζεται το κοινό που παρακολουθεί δράσεις φορές τον χρόνο, ίσο με 14,76%. Όσοι συμμετέχοντες παρακολουθούν πολιτιστικές δράσεις με μεγαλύτερη συχνότητα, πάνω από 10 φορές τον χρόνο, αποτελούν το 8% του δείγματος της έρευνας και ακολουθούν όσοι δεν παρακολουθούν ποτέ δράσεις με ποσοστό 2,33%. Επιπρόσθετά, στον Πίνακα 6, παρατηρείται ότι η μέση τιμή που παρουσιάζει το δείγμα στη συγκεκριμένη ερώτηση διαμορφώνεται ίση με 2,833. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 99

100 Σχετική συχνότητα Καλογήρου Ελένη: «Ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνιακή 45,00% 42,76% 40,00% 35,00% 32,33% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 2,33% 14,76% 8,00% 0,00% Ποτέ 1-10 φορές τον χρόνο φορές τον χρόνο Βαθμός συμμετοχής φορές τον χρόνο Πάνω απο 30 φορές τον χρόνο Γράφημα 8: Συνολική συμμετοχή των συμμετεχόντων στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Πίνακας 6: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τη συνολική συμμετοχή των συμμετεχόντων στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Το δείγμα της έρευνας κλήθηκε να δηλώσει αν γνωρίζει τους πολιτιστικούς χώρους στους οποίους ο Δήμος Λαρισαίων κυρίως δραστηριοποιείται. Οι συγκεκριμένοι πολιτιστικοί χώροι είναι σε μεγάλο βαθμό γνωστοί στο δείγμα της έρευνας. Οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι γνωρίζουν το Δημοτικό Ωδείο, τις Αίθουσες του Χατζηγιάννειου και την Δημοτική Πινακοθήκη σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% (97,6%, 92,5% και 90,5% αντίστοιχα). Με μικρή διαφορά ακολουθεί ο Μύλος του Παπά, που δήλωσε ότι τον γνωρίζει το 81% των συμμετεχόντων και τέλος, το Θέατρο Ούηλ είναι γνωστό στο 74,6% του δείγματος (Πίνακας 7). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 100

101 Πίνακας 7: Συχνότητα και ποσοστό επί των απαντήσεων και ποσοστό επί των συμμετεχόντων σχετικά με τους πολιτιστικούς χώρους του Δήμου Λαρισαίων. Κατ αναλογία στην προηγούμενη ερώτηση, στους συμμετέχοντες ζητήθηκε να δηλώσουν αν γνωρίζουν τις πέντε «μεγαλύτερες» εκδηλώσεις (θεσμούς) που διοργανώνει ο Δήμος Λαρισαίων. Παρατηρείται ότι μόνο δύο από τις πέντε πολιτιστικές εκδηλώσεις είναι ιδιαίτερα γνωστές, το Πάρκο των ευχών στο σύνολο του δείγματος (ποσοστό 100%) και το Φεστιβάλ Πηνειού σε ποσοστό 99,3% επί των συμμετεχόντων. Ακολουθούν οι υπόλοιπες τρεις εκδηλώσεις με σαφώς μικρότερα ποσοστά, το Μεσογειακό Φεστιβάλ Νέων Κινηματογραφιστών Λάρισας, ο Μύλος Παραστατικών Τεχνών και το Φεστιβάλ Μουσικότροπο με ποσοστά 33,4%, 30,4% και 21,1% αντίστοιχα (Πίνακας 8). Πίνακας 8: Συχνότητα και ποσοστό επί των απαντήσεων και ποσοστό επί των συμμετεχόντων σχετικά με τις «μεγαλύτερες» πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων. Ολοκληρώνοντας την έρευνα σχετικά με την επισκεψιμότητα στους πολιτιστικούς χώρους και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων, οι Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 101

102 ερωτηθέντες κλήθηκαν να δηλώσουν, αν έχουν συμμετάσχει έστω και μία φορά στις πέντε «μεγαλύτερες» πολιτιστικές δράσεις (θεσμούς) του Δήμου. Σύμφωνα με τις απαντήσεις που δόθηκαν, οι δύο πιο γνωστές πολιτιστικές εκδηλώσεις (όπως διαπιστώθηκε παραπάνω), το Φεστιβάλ Πηνειού και το Πάρκο των ευχών κατέχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής, τα οποία διαμορφώνονται σε 96,3% και 83,8% αντίστοιχα. Με αρκετά μεγάλη διαφορά, ακολουθεί το Μεσογειακό Φεστιβάλ Νέων Κινηματογραφιστών Λάρισας με ποσοστό συμμετοχής στο 19,9%. Ο Μύλος Παραστατικών Τεχνών και το Φεστιβάλ Μουσικότροπο κατέχουν ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά, με περίπου 1 στους 10, μόλις, συμμετέχοντες να έχει παρακολουθήσει τις δύο εκδηλώσεις (14,0% και 10,3% αντίστοιχα)(πίνακας 9). Πίνακας 9: Συχνότητα και ποσοστό επί των απαντήσεων και ποσοστό επί των συμμετεχόντων σχετικά με τη συμμετοχή στις κύριες πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Λαρισαίων Παρουσίαση και ανάλυση ευρημάτων σχετικά με βαθμό ικανοποίησης Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δηλώσουν τον βαθμό στον οποίο είναι ικανοποιημένοι από τους διάφορες συνιστώσες που διαμορφώνουν τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που παράγει ο Δήμος Λαρισαίων. Ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων είναι ανώτερος της μεσαίας τιμής για όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίεςπαροχές, με εξαίρεση τις πρόσθετες παροχές (Πρόσβαση ΑμΕΑ, Πάρκινγκ, Κυλικείο) με μέση τιμή 2,583. Πιο συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες στην έρευνα παρουσιάζονται περισσότερο ικανοποιημένοι με παραμέτρους σχετικά με τον χώρος της δράσης, το περιεχόμενο και τους συντελεστές της με μέση τιμή 3,073, 2,973 και 2,963 αντίστοιχα. Ενώ λιγότερο ικανοποιημένο παρουσιάζεται το δείγμα με το ενημερωτικό υλικό Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 102

103 (πληροφορίες σχετικά με τη δράση) με μέση τιμή 2,767 και την τιμή των εισιτηρίων με μέση τιμή 2,727 (Πίνακας 10). Πίνακας 10: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης των συμμετεχόντων σε διάφορους τομείς των πολιτιστικών δράσεων. Στο Γράφημα 9, παρουσιάζεται αναλυτικά ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων στους διάφορους τομείς των πολιτιστικών εκδηλώσεων. Γράφημα 9: Ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων σε διάφορους τομείς των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Ολοκληρώνοντας, την έρευνα σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δηλώσουν τον βαθμό ικανοποίησης τους από τον αριθμό Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 103

104 και την ποιότητά των πολιτιστικών δράσεων που παράγει ο Δήμος και τον βαθμό ικανοποίησης τους από τους κύριους πολιτιστικούς χώρους που δραστηριοποιείται ο Δήμος Λαρισαίων. Παρατηρείται ότι οι συμμετέχοντες παρουσιάζονται σε υψηλό βαθμό ικανοποιημένοι. Τόσο ο αριθμός όσο και η ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων παρουσιάζουν μέση τιμή οριακά ίση με τη μεσαία τιμή και πιο συγκεκριμένα, ίση με 2,867 και 2,947 αντίστοιχα. Οι κύριοι πολιτιστικοί χώροι παρουσιάζουν μέση τιμή 2,913, που καταδεικνύει ένα αρκετά σημαντικό βαθμό ικανοποίησης (Πίνακας 11). Πίνακας 11: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης των συμμετεχόντων από τον αριθμό και την ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων και από τους κύριους πολιτιστικούς χώρους του Δήμου Λαρισαίων. Στο Γράφημα 10, παρουσιάζονται αναλυτικά ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων αφενός από τον αριθμό και την ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων και αφετέρου από τους κύριους πολιτιστικούς χώρους δράσης του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 104

105 Γράφημα 10: Ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων από τον αριθμό και την ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων και τους κύριους πολιτιστικούς χώρους του Δήμου Λαρισαίων Παρουσίαση και ανάλυση ευρημάτων σχετικά με την επικοινωνιακή πολιτική. Ξεκινώντας την έρευνα σχετικά με την επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθεί ο Δήμος Λαρισαίων στον πολιτιστικό τομέα, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δηλώσουν τους τρόπους με τους οποίους ενημερώνονται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του. όπως φαίνεται στο Γράφημα 11, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ενημερώνεται για τις πολιτιστικές δράσεις μέσω γνωστών και φίλων σε ποσοστό 75,7%. Χωρίς μεγάλη διαφορά, ακολουθούν οι διαφημιστικές αφίσες που δημιουργεί ο Δήμος με ποσοστό 63,3%, οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ποσοστό 54,0% και οι δημοσιεύσεις στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τις εφημερίδες με ποσοστό 52,7%. Λιγότεροι συμμετέχοντες ενημερώνεται μέσω ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο (πλην της ιστοσελίδας του Δήμου), της ιστοσελίδας του Δήμου και ενημερωτικών φυλλαδίων σε ποσοστό 29,7%, 27,0% και 25,7% αντίστοιχα. Πολύ χαμηλό είναι το ποσοστό των συμμετεχόντων που λαμβάνουν γνώση για τις πολιτιστικές δράσεις από ενημερωτικά mail/newsletters σε ποσοστό 5,7%. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 105

106 Γράφημα 11: Τρόποι ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Στη συνέχεια, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να δηλώσουν τους τρόπους με τους οποίους επιθυμούν οι ίδιοι να ενημερώνονται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων επιθυμεί να ενημερώνεται, σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις, μέσω δημοσιεύσεων στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τις εφημερίδες με ποσοστό 60,7%, ενώ ακολουθούν ως τρόποι ενημέρωσης τα ενημερωτικά φυλλάδια με ποσοστό 57,3%, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ποσοστό 55,7% και η ιστοσελίδα του Δήμου με ποσοστό 48,3%. Μικρότερη μερίδα των συμμετεχόντων επιθυμεί να ενημερώνεται μέσω διαφημιστικών αφισών, ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο (πλην της ιστοσελίδας του Δήμου) και ενημερωτικών mail/newsletters σε ποσοστό 40,7%, 37,0% και 23,0% αντίστοιχα (Γράφημα 12). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 106

107 Γράφημα 12: Τρόποι που επιθυμεί το κοινό να ενημερώνεται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δηλώσουν βαθμό στον οποίο επισκέπτονται την ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων για να ενημερωθούν σχετικά με πολιτιστικά θέματα. Μια μεγάλη μερίδα συμμετεχόντων με ποσοστό 36,30%,δεν επισκέπτεται ποτέ την ιστοσελίδα του Δήμου για να αντλήσει πληροφορίες σχετικές με πολιτιστικά ζητήματα. Πολύ κοντά σε αυτό το ποσοστό, αποτελώντας περισσότερο από το 1/3 του δείγματος, είναι όσοι συμμετέχοντες που επισκέπτονται την ιστοσελίδα λίγο, κατέχοντας ποσοστό ίσο με 35,70%. Ακολουθούν όσοι επισκέπτονται την ιστοσελίδα αρκετά συχνά με ποσοστό 23,30% και με μεγάλη διαφορά, παρουσιάζονται όσοι αποτελούν πολύ συχνούς επισκέπτες της ιστοσελίδας και πάρα πολύ συχνούς επισκέπτες κατέχοντας ποσοστό ίσο με 4,30% και 0,30% αντίστοιχα (Γράφημα 13). Γράφημα 13: Βαθμός επισκεψιμότητας της ιστοσελίδας του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 107

108 Σύμφωνα με τις απαντήσεις των συμμετεχόντων, διαμορφώθηκε και η μέση τιμή του δείγματος, η οποία παρουσιάζεται ίση με 1,967. Η μέση τιμή είναι αρκετά πιο χαμηλή από τη μεσαία τιμή του δείγματος (που ισούται με 3), καταδεικνύοντας τη χαμηλή επισκεψιμότητα της ιστοσελίδας του Δήμου Λαρισαίων σχετικά με πολιτιστικά θέματα (Πίνακας 12). Πίνακας 12: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας της ιστοσελίδας του Δήμου Λαρισαίων. Στους συμμετέχοντες ζητήθηκε να δηλώσουν πόσο συχνά επισκέπτονται τον λογαριασμό της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών στο Facebook. Στο Γράφημα 14, παρατηρείται ότι πάνω από τους μισούς συμμετέχοντες δεν επισκέπτονται ποτέ το προφίλ της Αντιδημαρχίας (ποσοστό 52,70%). Με μεγάλη διαφορά ακολουθεί ένα κομμάτι του δείγματος, το οποίο επισκέπτεται το προφίλ λίγο και το ποσοστό του διαμορφώνεται σε 21,70% και μια μερίδα η οποία επισκέπτεται αρκετά το προφίλ με ποσοστό 17%. Όπως και παραπάνω, οι συμμετέχοντες που αποτελούν πολύ συχνούς και πάρα πολύ συχνούς επισκέπτες του προφίλ της Αντιδημαρχίας στο Facebook κατέχουν το ποσοστό του 7% και 1,70% αντίστοιχα. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 108

109 Γράφημα 14: Βαθμός επισκεψιμότητας του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook. Η μέση τιμή του δείγματος παρουσιάζεται ίση με 1,833, μια τιμή αρκετά χαμηλότερη από τη μεσαία τιμή (που ισούται με 3), καταδεικνύοντας τη χαμηλή επισκεψιμότητα του κοινού στον λογαριασμό της Αντιδημαρχίας στο Facebook. (Πίνακας 13). Πίνακας 13: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook. Κατ αναλογία στην προηγούμενη ερώτηση, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να δηλώσουν τον βαθμό στον οποίο επισκέπτονται τον λογαριασμό της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών στο Twitter. Η πλειοψηφία του δείγματος με ποσοστό σχεδόν 80%, αναφέρει ότι δεν επισκέπτεται καθόλου τον λογαριασμό της Αντιδημαρχίας στο Twitter (ποσοστό 78%). Όσοι επισκέπτονται λίγο και αρκετά τον λογαριασμό αποτελούν το 12,30% και 7% του δείγματος. Τέλος, σχεδόν με το ίδιο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 109

110 ποσοστό ακολουθούν όσοι είναι πολύ συχνοί και πάρα πολύ συχνοί επισκέπτες του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας στο Twitter με ποσοστό 1,70% και 1% αντίστοιχά (Γράφημα 15). Γράφημα 15: Βαθμός επισκεψιμότητας του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Twitter. Στον Πίνακα 14, παρατηρείται ότι η μέση τιμή της επισκεψιμότητας του λογαριασμού που κατέχει η Αντιδημαρχία στο Twitter διαμορφώνεται στο 1,353, τιμή ιδιαίτερα χαμηλή σε σχέση με τη μεσαία τιμή, γεγονός που μαρτυρά την ιδιαίτερα χαμηλή επισκεψιμότητα του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας στο Twitter. Πίνακας 14: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Twitter. Στη συνέχεια της έρευνα, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δηλώσουν τον βαθμό ικανοποίησης τους από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο στον πολιτιστικό τομέα. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων παρουσιάζεται λίγο ικανοποιημένη σε ποσοστό που αγγίζει το 44% και ακολουθούν οι συμμετέχοντες που Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 110

111 είναι αρκετά ικανοποιημένοι σε ποσοστό 39,30%. Τέλος, καθόλου ικανοποιημένοι, πολύ και πάρα πολύ ικανοποιημένοι με την παρουσία του του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο αναφέρονται οι συμμετέχοντες σε ποσοστό 10,30%, 4,30% και 2% αντίστοιχα (Γράφημα 16). Γράφημα 16: Βαθμός ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σε θέματα πολιτισμού. Σύμφωνα με τις απαντήσεις των συμμετεχόντων, η μέση τιμή διαμορφώθηκε ίση με 2,437, τιμή που βρίσκεται αρκετά πιο χαμηλά από τη μεσαία τιμή (που ισούται με 3). (Πίνακας 15). Πίνακας 15: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σε θέματα πολιτισμού. Επιπρόσθετα, από τους συμμετέχοντες ζητήθηκε να δηλώσουν τον βαθμό ικανοποίησης τους από την γενικότερη προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Περίπου ένας στους δύο συμμετέχοντες παρουσιάζεται αρκετά Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 111

112 ικανοποιημένος με την προβολή των πολιτιστικών δράσεων από τον Δήμο Λαρισαίων (ποσοστό 54,70%). Ακολουθούν οι συμμετέχοντες που είναι λίγο ικανοποιημένοι σε ποσοστό 36,30%. Σε σημαντικά μειωμένα ποσοστά, παρουσιάζονται οι συμμετέχοντες που είναι καθόλου, πολύ και πάρα πολύ ικανοποιημένοι με την προβολή σε ποσοστά που φτάνουν μόλις το 2,30%, 4,70% και 2% αντίστοιχα (Γράφημα 17). Γράφημα 17: Βαθμός ικανοποίησης από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 16, οι απαντήσεις που έδωσαν οι συμμετέχοντες διαμόρφωσαν την μέση τιμή ικανοποίησης στο 2,677, χαμηλότερη από τη μεσαία τιμή (που ισούται με 3), η οποία υποδηλώνει ότι οι συμμετέχοντες είναι αρκετά ικανοποιημένοι από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Πίνακας 16: Μέση Τιμή και Τυπική Απόκλιση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 112

113 Στο τέλος της έρευνας, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να επιλέξουν τους λόγους που αποτελούν σκόπελο, ώστε να μη συμμετέχουν σε μεγαλύτερο βαθμό στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου. Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους, που καταγράφονται στο Γράφημα 18, κυριότεροι λόγοι αποτελούν η έλλειψη χρόνου με ποσοστό 65,70% και η ελλιπής ενημέρωση από την πλευρά του Δήμου σε 57,7% σχετικά με τις δράσεις που οργανώνει. Σε χαμηλότερο ποσοστό ακολουθούν, οι συμμετέχοντες που δεν συμμετέχουν σε μεγαλύτερο βαθμό στην πολιτιστική δράση του Δήμου, διότι οι εκδηλώσεις δεν ταιριάζουν στις προτιμήσεις τους, αντιμετωπίζουν οικονομική δυσχέρεια και θεωρούν ότι η πρόσβαση στον χώρο εκδηλώσεων είναι δύσκολή σε ποσοστό 32,30%, 30,30% και 24,00% αντίστοιχα. Γράφημα 18: Λόγοι για τους οποίους δεν είναι πιο συχνή η παρουσία των συμμετεχόντων σε πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. 7.2 Συσχετίσεις μεταβλητών και έλεγχος διαφορών Στην παρούσα υποενότητα αναλύονται και ερμηνεύονται τα αποτελέσματα των συσχετίσεων μεταξύ των «ανεξάρτητων» μεταβλητών (φύλο, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο και επαγγελματική κατάσταση) και των «εξαρτημένων» μεταβλητών (αυτών που εκφράζουν τις απόψεις, στάσεις και συμπεριφορές των συμμετεχόντων) της έρευνας, ώστε να διαπιστωθεί, αν υπάρχει σχέση και συνάφεια μεταξύ τους και ο βαθμός σημαντικότητάς της. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 113

114 Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η επιλογή των κατάλληλων παραμετρικών ή μη τεστ, διενεργήθηκε έλεγχος κανονικότητας των ερευνητικών δεδομένων τόσο μέσω της κατασκευής ιστογραμμάτων και γραφημάτων P-P Plot Test όσο και μέσω στατιστικού ελέγχου του Kolmogorov-Smirnov Test. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των παρακάνω τεστ, δεν υπάρχει κανονικότητα σε καμία από τις μεταβλητές και η διενέργεια των συσχετίσεων θα πραγματοποιηθεί με μη παραμετρικούς ελέγχους (Non- Parametric Statistics) μέσω των τεστ Test Maim Whitney U (εναλλακτικά στα παραμετρικά T Test) και Test Kruskal-Wallis (ισοδυναμεί με την ανάλυση διασποράς μιας κατεύθυνσης - one way ANOVA). Στην παρακάτω διαδικασία, ορίζεται τo επίπεδο εμπιστοσύνης στο 95% και επομένως, αναφέρονται ως στατιστικά σημαντικές, οι συσχετίσεις σε επίπεδο μικρότερο του 0,05 (p<0,05). Από τις συσχετίσεις διαπιστώθηκε ότι το φύλο (άνδρας ή γυναίκα) δε σχετίζεται με τη συνολική συχνότητα συμμετοχής στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων σε διάστημα ενός έτους (p=0,362), αλλά ούτε και με τη συμμετοχή στις επιμέρους δράσεις μουσικής (p=0,938) και στις εκθέσεις (p=0,349), παρουσιάζοντας παρόμοια συμπεριφορά τα δύο φύλα. Ωστόσο, παρατηρείται ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά, στο πόσο συχνά συμμετέχουν οι άντρες και οι γυναίκες σε θεατρικές δράσεις (p=0,008), σε δράσεις χορού (p=0,017), σε δράσεις λογοτεχνίας (p=0,002) και σε δράσεις κινηματογράφου (p=0,004), αφού παρουσιάζουν συσχετίσεις σε επίπεδο μικρότερο του 0,05 (Πίνακας 17). Πίνακας 17: Συσχέτιση του παράγοντα φύλο αναφορικά με την συνολική συχνότητα συμμετοχής σε πολιτιστικές δράσεις και με τη συχνότητα συμμετοχής στις επιμέρους δράσεις. Από τα αποτελέσματα προκύπτει, ότι ο παράγοντας φύλο δε διαφοροποιείται σημαντικά στους τρόπους ενημέρωσης των συμμετεχόντων σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων, με εξαίρεση την ενημέρωση μέσω της ιστοσελίδας του Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 114

115 Δήμου Λαρισαίων που παρουσιάζει στατιστικός σημαντική διαφορά (p=0,001) (Πίνακας 18). Πίνακας 18: Συσχέτιση του παράγοντα φύλο αναφορικά με τους τρόπους ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Επίσης, ο παράγοντας φύλο δε διαφοροποιείται στατιστικά σημαντικά σε σχέση με τον βαθμό επισκεψιμότητας και ενημέρωσης μέσω του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Twitter (p= 0,973), ενώ αντίθετα διαφοροποιείται σημαντικά σε σχέση με τον βαθμό επισκεψιμότητας και ενημέρωσης μέσω της ιστοσελίδας του Δήμου Λαρισαίων (p= 0,002) και του λογαριασμού της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο Facebook (p=0,010) (Πίνακας 19). Πίνακας 19: Συσχέτιση του παράγοντα φύλο αναφορικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας στην ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων και στους λογαριασμούς που διατηρεί η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου στο Facebook και στο Twitter. Σύμφωνα με τον Πίνακα 20, ο παράγοντας φύλο δεν σχετίζεται σημαντικά με τον βαθμό ικανοποίησης τόσο από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σχετικά με θέματα πολιτισμού (p=0,153) όσο και από την γενικότερη προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων (p=0,194). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 115

116 Πίνακας 20: Συσχέτιση του παράγοντα φύλο αναφορικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σχετικά με θέματα πολιτισμού και από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Η ηλικία ως παράγοντας, δε σχετίζεται με τη συνολική συχνότητα συμμετοχής στις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων σε διάστημα ενός έτους (p= 0,366). Ωστόσο, παρουσιάζεται στατιστικά σημαντικός ως παράγοντας, αναφορικά με τις προτιμήσεις των συμμετεχόντων σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων, με εξαίρεση τις εκθέσεις (ζωγραφικής, φωτογραφίας) (p=0.891) και τις λογοτεχνικές δράσεις (p=0.762), οι οποίες δε σχετίζονται σημαντικά με την ηλικία των συμμετεχόντων (Πίνακας 21). Πίνακας 21: Συσχέτιση του παράγοντα ηλικία αναφορικά με τη συνολική συμμετοχή και τις προτιμήσεις τους σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Παράλληλα, σύμφωνα με τον Πίνακα 22, παρατηρείται ότι ο παράγοντας ηλικία δε διαφοροποιείται σημαντικά σε σχέση με τον βαθμό ικανοποίησης από τις διάφορες συνιστώσες των πολιτιστικών δράσεων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 116

117 Πίνακας 22: Συσχέτιση του παράγοντα ηλικία αναφορικά με τον βαθμό ικανοποίησης από τις διάφορες συνιστώσες των πολιτιστικών δράσεων. Αναφορικά με τους τρόπους που επιλέγουν οι συμμετέχοντες να ενημερωθούν σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων, ο παράγοντας ηλικία σχετίζεται στατιστικά σημαντικά, με εξαίρεση την ενημέρωση μέσω άλλων ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο (πλην της ιστοσελίδας του Δήμου) που δεν διαφοροποιείται σημαντικά (p=0.90). Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι ενημέρωση μέσω αφισών, αν και σύμφωνα με τις παραδοχές μας παρουσιάζεται να σχετίζεται σημαντικά με την ηλικία των συμμετεχόντων, η σχέση αυτή είναι μικρής έντασης (p=0.40) (Πίνακας 23). Πίνακας 23: Συσχέτιση του παράγοντα ηλικία αναφορικά με τρόπους ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Η συσχέτιση αναφέρεται στο γεγονός ότι μεγαλύτεροι ηλικιακά συμμετέχοντες, ενημερώνονται σε μικρότερο βαθμό από τα μέσα τα οποία κάνουν χρήση των νέων τεχνολογιών (οι συμμετέχοντες >65 ετών δεν ενημερώνονται καθόλου). Παράλληλα, αντίστοιχη συμπεριφορά παρατηρείται από τα μεγαλύτερα ηλικιακά άτομα και στην ενημέρωση μέσω φίλων και γνωστών και ενημερωτικών φυλλαδίων, ενώ το αντίστροφο παρατηρείται με την ενημέρωση μέσω του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 117

118 και των εφημερίδων, η οποία δεν επιλέγεται από τους νεότερους συμμετέχοντες. Τέλος, η ενημέρωση μέσω αφισών παρουσιάζει μικρές διαφοροποιήσεις, με την ηλικιακή ομάδα να παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό και τις ηλικιακές ομάδες και >65 το μεγαλύτερο ποσοστό ενημέρωσης (Πίνακας 24). Πίνακας 24: Ανάλυση πολλαπλών απαντήσεων Μεταβλητές ηλικία και τρόποι ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 118

119 Αντίθετα, ο παράγοντας ηλικία διαφοροποιείται σε ιδιαίτερα υψηλή ένταση αναφορικά με όλους τους τρόπους με τους οποίους επιθυμούν οι συμμετέχοντες να ενημερώνονται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Σύμφωνα με τον Πίνακα 25, οι τρόποι ενημέρωσης παρουσιάζουν p=0.000 και επομένως, η ηλικία των συμμετεχόντων όπως είναι αναμενόμενο επηρεάζει καθοριστικά το μέσο ενημέρωσης που επιλέγουν. Πίνακας 25: Συσχέτιση του παράγοντα ηλικία αναφορικά με τους τρόπους που επιθυμούν οι συμμετέχοντες να ενημερώνονται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Η διαφοροποίηση αυτή, έγκειται στο γεγονός, ότι οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας δεν έχουν ενσωματώσει τις νέες τεχνολογίες και τα εργαλεία του Διαδικτύου στον τρόπο ζωής τους. Στον Πίνακα 26, παρουσιάζονται οι σχετικές συχνότητες των τρόπων ενημέρωσης, που επιλέγει κάθε ηλικιακή ομάδα. Η σύγκριση πραγματοποιείται καθέτως, ανάμεσα στις σχετικές συχνότητες επί των στηλών (% within Ηλικία) 86. Παρατηρείται, ότι ως επί το πλείστον, οι νεότερες ηλικιακές ομάδες έχουν επιλέξει τρόπους ενημέρωσης συναφείς με το Διαδίκτυο, ενώ οι μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες παραδοσιακούς τρόπους ενημέρωσης. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός, ότι η ηλικιακή ομάδα επέλεξε την ενημέρωση μέσω άλλων ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο (πλην της ιστοσελίδας του Δήμου) σε τρίτη κατά σειρά θέση και το γεγονός η ενημέρωση μέσω τηλεόρασης/ ραδιοφώνου και εφημερίδων αποτελεί επιλογή σε υψηλή θέση από όλες τις ηλικιακές ομάδες, πλην της ηλικιακής ομάδας Στον Πίνακα 25, έχουν μαρκαριστεί οι τρεις τρόποι ενημέρωσης που απέσπασαν τις μεγαλύτερες σχετικές συχνότητες ανά ηλικιακή ομάδα. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 119

120 Πίνακας 26: Ανάλυση πολλαπλών απαντήσεων Μεταβλητές ηλικία και προτιμητέοι τρόποι ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Αναφορικά, με το μορφωτικό επίπεδο των συμμετεχόντων, σύμφωνα με τα αποτελεσμάτων των συσχετίσεων, παρατηρείται ότι παρουσιάζει σημαντική στατιστική συσχέτιση τόσο με τον βαθμό που οι συμμετέχοντες παρακολουθούν την πολιτιστική δράση του Δήμου Λαρισαίων (p=0.006) όσο και με τον βαθμό Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 120

121 ικανοποίησης από τον αριθμό (p=0,004) και την ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων(p=0,000) και τους πολιτιστικούς χώρους του Δήμου (p=0,000). Το μορφωτικό επίπεδο, αν και σχετίζεται στατιστικά με τη συνολική συχνότητα συμμετοχής στις πολιτιστικές δράσεις, εντούτοις παρουσιάζει ιδιαίτερα χαμηλή ένταση (p=0,044) (Πίνακας 27). Πίνακας 27: Συσχέτιση του παράγοντα μορφωτικό επίπεδο αναφορικά με τον βαθμό παρακολούθησης της πολιτιστικής δράσης, την συνολική συχνότητα συμμετοχής και τον βαθμό ικανοποίησης από τον αριθμό και την ποιότητα των πολιτιστικών δράσεων και τους πολιτιστικούς χώρους. Η διαφοροποίηση που παρουσιάζεται ανάμεσα στον παράγοντα μορφωτικό επίπεδο και συνολική συμμετοχή παρουσιάζεται στον Πίνακα 28. Παρατηρείται, ότι κανένας συμμετέχοντας με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (Απόφοιτοι Δημοτικού/Απόφοιτοι Γυμνασίου) δεν συμμετέχει σε δράσεις περισσότερο από 30 φορές το χρόνο και σε πλειοψηφία συμμετέχουν 1-10 φορές τον χρόνο. Παρόμοια συμπεριφορά παρατηρείται και σε συμμετέχοντες με ιδιαίτερα υψηλό μορφωτικό επίπεδο (Κάτοχοι Διδακτορικού). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 121

122 Πίνακας 28: Αναλυτικός πίνακας σχετικών συχνοτήτων του παράγοντα μορφωτικό επίπεδο αναφορικά την συνολική συχνότητα συμμετοχής των συμμετεχόντων σε δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 122

123 Παράλληλα, ο συγκεκριμένος παράγοντας διαφοροποιείται με σημαντική ένταση αναφορικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας στην ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων (p=0,004) και στους λογαριασμούς που διατηρεί η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου τόσο στο Facebook (p= 0.006) όσο και στο Twitter (p= 0.028) (Πίνακας 29). Πίνακας 29: Συσχέτιση του παράγοντα μορφωτικό επίπεδο αναφορικά με τον βαθμό επισκεψιμότητας στην ιστοσελίδα του Δήμου Λαρισαίων και στους λογαριασμούς που διατηρεί η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου στο Facebook και στο Twitter. Ολοκληρώνοντας τις συσχετίσεις που πραγματοποιήθηκαν για το μορφωτικό επίπεδο, παρατηρείται ότι αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης στο μέσο με το οποίο επιθυμούν οι συμμετέχοντες να ενημερώνονται. Απόκλιση αποτελεί η ενημέρωση μέσω άλλων σελίδων του Διαδικτύου (πλην της ιστοσελίδας του Δήμου) που δεν διαφοροποιείται σημαντικά (p=0,88) (Πίνακας 30). Πίνακας 30: Συσχέτιση του παράγοντα μορφωτικό επίπεδο αναφορικά με τους τρόπους που επιθυμούν οι συμμετέχοντες να ενημερώνονται σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Αναφορικά, με την επαγγελματική ιδιότητα των συμμετεχόντων, σύμφωνα με τα αποτελεσμάτων των συσχετίσεων, παρατηρείται ότι παρουσιάζει σημαντική στατιστική συσχέτιση με όλα τα μέσα από τα οποία ενημερώνονται οι συμμετέχοντες, εκτός από τις αφίσες (p=0,087). Ωστόσο, κρίνεται απαραίτητο να αναφερθεί, ότι η Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 123

124 ενημέρωση μέσω άλλων σελίδων του Διαδικτύου (πλην της ιστοσελίδας του Δήμου) διαφοροποιείται σε ήπια ένταση (p=0,040) (Πίνακας 31). Πίνακας 31: Συσχέτιση του παράγοντα επαγγελματική ιδιότητα αναφορικά με τρόπους ενημέρωσης σχετικά με τις πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον Πίνακα 32, παρατηρείται ότι ο συγκεκριμένος παράγοντας δε σχετίζεται με τον βαθμό ικανοποίησης από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων (p=0,117), ενώ αντίθετα σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σχετικά με θέματα πολιτισμού (p= 0,004). Πίνακας 32: Συσχέτιση του παράγοντα επαγγελματική ιδιότητα αναφορικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την παρουσία του Δήμου Λαρισαίων στο Διαδίκτυο σχετικά με θέματα πολιτισμού και από την προβολή των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου Λαρισαίων. Ολοκληρώνοντας τη διαδικασία των συσχετίσεων, διαπιστώνεται ότι ο παράγοντας επαγγελματική ιδιότητα, σχετικά με τους λόγους για τους οποίους δεν είναι πιο συχνή η παρουσία των συμμετεχόντων σε πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων, δεν σχετίζεται σημαντικά με την έλλειψη χρόνου (p=0,465), με οικονομικούς λόγους (p=0,691), με τη συνάφεια των δράσεων με τις προτιμήσεις των συμμετεχόντων (p=0,441) και με τη δυσκολία πρόσβασης στο χώρο των εκδηλώσεων(p=0,428). Ωστόσο, σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με την ελλιπή ενημέρωση από την πλευρά του Δήμου Λαρισαίων (p=0,14)(πίνακας 33). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 124

125 Πίνακας 33: Συσχέτιση του παράγοντα επαγγελματική ιδιότητα αναφορικά με τους λόγους για τους οποίους δεν είναι πιο συχνή η παρουσία των συμμετεχόντων σε πολιτιστικές δράσεις του Δήμου Λαρισαίων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Διπλωματική Εργασία 125