Ε.Μ.Π..Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Transcript

1 Ε.Μ.Π..Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ, Υ ΡΑΥΛΙΚΩΝ & ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Μάθηµα :... 1

2 Φράγµατα Ταµιευτήρες Φυσικό φαινόµενο : κατολισθήσεις, εκλύσεις λάβας φυσική έµφραξη ποταµών δηµιουργία λιµνών π.χ. Εκουαντόρ, Χιλή (περιοχή λιµνών), Αργεντινή Ανθρωπογενές φαινόµενο : κατασκευή φραγµάτων και δηµιουργία ταµιευτήρων ( µεγάλα φράγµατα) Χρόνος κατασκευής φραγµάτων : 3 10 χρόνια Χρόνος πλήρωσης ταµιευτήρων : 0,3 2 χρόνια Χρόνος λειτουργίας έργων : χρόνια (;) Φάσεις : κατασκευής και λειτουργίας Επιπτώσεις : µόνιµες ή αναστρέψιµες Αναστρέψιµες άµεσα ή µε την πάροδο του χρόνου) Αλλαγή : φυσικό φαινόµενο συνεχής αλλαγή συνθηκών (95% των ειδών ζώων δεν υπάρχουν πλέον) 2

3 Μόνιµες επιπτώσεις Φάση λειτουργίας Συνθήκες ροής νερού Ποτάµιες συνθήκες λιµναίες συνθήκες (ανάντι) & αναρρύθµιση παροχών (κατάντι) (έντονες διακυµάνσεις παροχής µε ακραίες τιµές µηδενική ροή ή διακοπτόµενη ροή) Επιπτώσεις στη διάβρωση πετρωµάτων Αλλαγή συνθηκών διαβίωσης της υδρόβιας πανίδας Επιπτώσεις στη χερσαία πανίδα Αλλαγή στις συνθήκες ανάπτυξης (κυρίως) της υδρόβιας χλωρίδας ιακοπή ή περιορισµός επικοινωνίας µεταξύ των οχθών του ταµιευτήρα Αναρρύθµιση παροχών κατάντι του φράγµατος (ΥΗΕ, εκτροπής, αρδευτικά, ύδρευσης) Οικολογική παροχή 3

4 ιήθηση νερού στα πετρώµατα Αύξηση διήθησης λόγω υψηλού υδραυλικού φορτίου Εµπλουτισµός υπόγειου ορίζοντα µε νερό & µε υλικά (σε διάλυµα ή σε αιώρηση) Επιπτώσεις στον υπόγειο υδροφόρο και σε πηγές ιάλυση ορυκτών (ορυκτό αλάτι, αµίαντος) Πληµµυρικά φαινόµενα Συγκράτηση (ουσιαστική εξαφάνιση) των µετρίων πληµµυρικών παροχών Μείωση του µεγέθους των υψηλών πληµµυρικών φαινοµένων (όγκος παροχή) Προστασία κατάντη περιοχών (κατοικηµένων, καλλιεργηµένων, αξιοποιηµένων) ιακοπή ή περιορισµός αυτοκαθαρισµού ποταµών Συνθήκες µεταφοράς φερτών υλών 4

5 Συνθήκες µεταφοράς φερτών υλών ιάβρωση και απόθεση υλικών σε θέσεις, κατά µήκος του ποταµού Συγκράτηση (απόθεση) φερτών στον ταµιευτήρα Θέσεις απόθεσης ιαφοροποίηση κοκκοµετρίας φερτών κατά θέσεις απόθεσης Εκκένωση ταµιευτήρων καθαρισµός φερτών ιακοπή απόθεσης φερτών κατάντι του φράγµατος (Μειωµένη ουσιαστικά απόθεση λόγω συµβολής παραποτάµων αν υπάρχουν) Επιπτώσεις σε δέλτα ποταµών (µετατόπιση παράλιας γραµµής, 5 10 m ανά έτος) Επιπτώσεις σε τεχνικά έργα (π.χ. Γεφύρι Άρτας) 5

6 Μετακινήσεις πληθυσµών Κατάκλυση (ολική ή µερική) - οικισµών - γεωργικών εκτάσεων «Αναγκαστική» απαλλοτρίωση ή µε σύµφωνη γνώµη Αντίδράσεις στο «αναγκαστικό» µέτρο Συναισθηµατικοί δεσµοί µε οικισµό Αδράνεια πληθυσµού στην αλλαγή Αποζηµιώσεις : ικαστικές αποφάσεις ή επιµέρους συµφωνίες Εύλογες απαιτήσεις ή παράλογες διεκδικήσεις ιατήρηση χωριών ή µετακίνηση σε αστικά κέντρα ιατήρηση Συναισθηµατικοί λόγοι Ιστορικοί λόγοι Λειτουργικοί λόγοι (παραγωγή, καλλιέργειες) Υψηλή στάθµη διαβίωσης (!) - εξοχικά 6

7 Μετακίνηση Σύγχρονες απαιτήσεις ζωής (ποιότητα διαβίωσης, υγείας, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας, ασφάλειας!) Προσαρµογή στις νέες συνθήκες Ορεινό περιβάλλον παραλίµνιο περιβάλλον Οπτικές εικόνες, µέσα µετακίνησης, συνήθειες, έθιµα (επιπτώσεις ή επίδραση στο χαρακτήρα και τη συµπεριφορά των ανθρώπων) Εργασία Τερµατισµός παλαιών, καθιερωµένων εργασιών (π.χ. καλλιέργεια καπνού, ελιάς, κτηνοτροφία) Εµφάνιση νέων εργασιών ( ιατήρηση χωριού : π.χ. τουρισµός, ιχθυοκαλλιέργεια, απασχόληση σε µονάδες ελαφράς βιοµηχανίας Μετακίνηση πληθυσµού : εργασίες αστικών κέντρων, εργασίες πεδινών περιοχών) 7

8 Κλιµατολογικές αλλαγές Επιφάνεια λίµνης αυξηµένη εξάτµιση αύξηση υγρασίας Επιπτώσεις στο «µικροκλίµα» της περιοχής π.χ. πορτοκαλεώνες Άρτας Εκλύσεις αερίων (διοξείδιο άνθρακα ή/και µεθάνιο) από σήψη οργανικών στους ταµιευτήρες Σεισµοί Ενδείξεις «πυροδότησης» σεισµών µετά την πλήρωση ταµιευτήρων (trigered αντί induced) π.χ. Φρ. Κρεµαστών Λειτουργία ταµιευτήρων ως «λιπαντικό» και πιθανή πυροδότηση σεισµών σε µικρότερα επίπεδα ενέργειας 8

9 Μόνιµες επιπτώσεις Χωµατουργικές εργασίες Φάση κατασκευής Εκσκαφές (τεχνικών έργων δανειοληψίες υλικών λατοµεία) Αποθέσεις (προϊόντα εκσκαφών άχρηστα υλικά) Κατασκευή τεχνικών έργων Κατασκευή φράγµατος (γεώφραγµα ή σκυροδέµατος) Κατασκευή επιµέρους τεχνικών έργων (έργα υπερχείλισης, έργα εκτροπής, έργα εµπλουτισµού) Οδοποιία ιάνοιξη νέων επαρχιακών και αγροτικών δρόµων Βελτίωση οδικού δικτύου διευρύνσεις και ευθυγραµµίσεις για διέλευση εξοπλισµού και ταχύτητας διακίνησης 9

10 Αναστρέψιµες επιπτώσεις Αποψίλωση και εκχέρσωση Κοπή και εκρίζωση δένδρων και θάµνων Ανάπτυξη βλάστησης µετά την πλήρωση του ταµιευτήρα Επιπτώσεις σε οικισµούς Μετακινήσεις χωµατουργικών µηχανηµάτων Σκόνη Θόρυβος µηχανηµάτων Θόρυβος και δονήσεις εκρηκτικών Προσωρινές θέσεις εργασίας στο έργο Επιπτώσεις στην πανίδα Μετακινήσεις ζώων Παγίδευση ή/και εξάλειψη αριθµού ζώων Επιστροφή των ζώων µετά την ολοκλήρωση του έργου και αύξηση του πληθυσµού (λόγω νερού) 10

11 Η παρουσίαση αναφέρθηκε σε επισηµάνσεις προβληµάτων και όχι σε προτεινόµενες λύσεις. Όλα τα έργα έχουν θετικές και αρνητικές επιπτώσεις. Οι θετικές και αρνητικές επιπτώσεις είναι συνάρτηση του τόπου εκτέλεσης του έργου καθώς και του χρόνου. Για ίδιας µορφής και µεγέθους έργο, κατά κανόνα, οι επιπτώσεις διαφέρουν από θέση σε θέση, από χώρα σε χώρα, από χρόνο σε χρόνο. Οι ανάγκες υλοποίησης κάθε έργου και οι επιπτώσεις από την υλοποίησή του, δεν είναι απόλυτα µεγέθη, αλλά ποικίλουν µε τον τόπο και τον χρόνο υλοποίησης. Στόχος είναι η αντιµετώπιση του προβλήµατος (όχι η απόκρυψή του), µε παράλληλη βελτιστοποίηση των θετικών επιπτώσεων και ελαχιστοποίηση των αρνητικών. 11

12 ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΡΓΩΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ «ΧΕΡΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡ ΙΑ» 12