ΓΔΧΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΧΝ

Transcript

1 ΓΔΧΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΧΝ Σκήκα Αμηνπνίεζεο Φπζηθώλ Πόξσλ θαη & Γεσξγηθήο Μεραληθήο Μεηαπηπρηαθό Πξόγξακκα πνπδώλ: Αμηνπνίεζε Φπζηθώλ Πόξσλ θαη Γεσξγηθή Μεραληθή. Καηεύζπλζε: Γηαρείξηζε Πεξηβάιινληνο. Μεηαπηπρηαθή Δξγαζία Σεο : BENIZEΛΟΤ ΓΔΧΡΓΙΑ ( ΓΔΧΠΟΝΟ) Με Θέκα: ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΗ ΠΟΛΤΚΡΙΣΙΡΙΑΚΗ ΑΝΑΛΤΗ ΜΔ ΣΟΥΟ ΣΗΝ ΔΚΣΙΜΗΗ ΣΗ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΒΙΧΙΜΟΣΗΣΑ ΣΧΝ ΤΦΙΣΑΜΔΝΧΝ ΔΡΓΧΝ ΓΑΙΚΗ ΟΓΟΠΟΙΙΑ ΣΗ ΠΔΡΙΟΥΗ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ Αζήλα 2013

2 Σξηκειήο Δμεηαζηηθή Δπηηξνπή: 1.Καξαβίηεο Υξίζηνο, Δπηβιέπσλ Δπίθνπξνο Καζεγεηήο 2.Αιεμαλδξήο ηαχξνο, Δπηβιέπσλ Δπίθνπξνο Καζεγεηήο 3.Αξγπξνθαζηξίηεο Ησάλλεο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο ΠΡΟΛΟΓΟ - ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Ζ εξγαζία απηή, πξαγκαηνπνηήζεθε κέζα ζην πιαίζην ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Αμηνπνίεζε Φπζηθψλ Πφξσλ θαη Γεσξγηθή Μεραληθή» ηνπ νκψλπκνπ ηκήκαηνο ηνπ Γεσπνληθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ. Πξηλ ηελ παξνπζίαζε ηνπ ζέκαηνο, ζα επηζπκνχζα λα επραξηζηήζσ θάπνηνπο αλζξψπνπο, ε ζπκβνιή ησλ νπνίσλ ήηαλ ζεκαληηθή γηα ηελ έθβαζε ηεο εξγαζίαο.απφ ην Φηιηθφ πεξηβάιινλ, επραξηζηψ ην Νίθν θφλδξα γηα ηε ζπκβνιή ηνπ ζηελ επηινγή ηνπ ζέκαηνο θαη ζηελ κεηέπεηηα ζπκβνιή ηεο εξγαζίαο κνπ, ηνλ Βαγγέιε Παπαδάθε ζρεηηθά κε θάπνηεο πιεξνθνξίεο πνπ κε βνήζεζε θαη ηέινο ηνπο γνλείο κνπ, Παλαγηψηε θαη σηεξία Βεληδέινπ γηα ηελ ππνζηήξημε θαη θαηαλφεζή ηνπο. Απφ ην Παλεπηζηεκηαθφ πεξηβάιινλ, επραξηζηψ ηνπο δηδάζθνληεο: Καξαβίηε Υξήζην, Αιεμαλδξή ηαχξν θαη Αξγπξνθαζηξίηε Ησάλλε, πνπ δέρηεθαλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ εξγαζία απηή απνηειψληαο ηελ Σξηκειή Δμεηαζηηθή Δπηηξνπή. Ηδηαίηεξα επραξηζηψ ηνλ Δπηβιέπνληα Καζεγεηή, θ. Καξαβίηε Υξήζην γηα ηνλ πνιχηηκν ρξφλν πνπ κνπ αθηέξσζε, ηελ ειεπζεξία θηλήζεσλ πνπ κνπ επέηξεςε θαη ηελ ππνκνλή πνπ έδεημε ζηηο αξθεηέο απνξίεο θαη εξσηήζεηο πνπ δέρζεθε.σνλ επραξηζηψ επίζεο γηα ηελ εηζαγσγή κνπ ζηνλ εμαηξεηηθά ελδηαθέξνλ θφζκν ηνπ Πξνιεπηηθνχ ρεδηαζκνχ. Θα ήζεια λα επηζεκάλσ, φηη φπνην ιάζνο μέθπγε ηεο δηφξζσζεο, νθείιεηαη θαζαξά ζε δηθή κνπ παξάβιεςε. [1]

3 ΠΔΡΙΛΗΦΗ Ζ Διιάδα θαηά θχξην ιφγν είλαη κία ρψξα νξεηλή κε κεγαιχηεξε νξνζεηξά ηελ Πίλδν. ηηο πιαγηέο ηνπ φξνπο Κηηχνπ ηεο Πίλδνπ θαη ζε πςφκεηξν 1200κ. βξίζθεηαη ν Γήκνο ηνπ Μεηζφβνπ. Ο Γήκνο Μεηζφβνπ, σο κηα θαζαξά νξεηλή πεξηνρή, αληηκεησπίδεη ηα πεξηζζφηεξα πξνβιήκαηα ησλ ειιεληθψλ νξεηλψλ πεξηθεξεηψλ. Σν δαζηθφ ζχκπιεγκα ηνπ δήκνπ Μεηζφβνπ εκθαλίδεη φια ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο ηππηθνχ νξεηλνχ δάζνπο ηεο ρψξαο καο. Ζ αλαδηάηαμε ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο θαζψο θαη ε θηλεηνπνίεζε ησλ ηνπηθψλ θνξέσλ είλαη επηηαθηηθή αλάγθε ζηε δεκηνπξγία κηαο αληαγσληζηηθήο νηθνλνκίαο θαη ζηελ αλάδεημε ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ σο παξάγνληα, πνπ παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηα θνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά δξψκελα ηφζν ηεο Διιάδαο, φζν θαη ζηα Βαιθάληα. θνπφο ηεο εξγαζίαο απηήο είλαη ε αμηνιφγεζε ηεο βησζηκφηεηαο ηνπ πθηζηάκελνπ νδηθνχ δηθηχνπ ηεο νξεηλήο πεξηνρήο ηνπ δήκνπ Μεηζφβνπ κε βάζε ηα ηερληθά, νηθνλνκηθά, νηθνινγηθά θαη θνηλσληθά θξηηήξηα ηεο πεξηνρήο. Μαθξνπξφζεζκνο ζηφρνο ηεο εξγαζίαο είλαη ε παξαγσγή ελφο ηππνπνηεκέλνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο ηνπ δαζηθνχ νδηθνχ δηθηχνπ δηαθφξσλ πεξηνρψλ θαη ε παξνρή ησλ θαηαιιειφηεξσλ κέηξσλ θαη δξάζεσλ άκβιπλζεο ησλ πθηζηάκελσλ ζρεηηθψλ πξνβιεκάησλ. [2]

4 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΔΗΑΓΧΓΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΑΝΑΚΟΠΖΖ. 8 ΜΔΘΟΓΟΗ ΛΖΦΖ ΑΠΟΦΑΔΧΝ - ΠΟΛΤΚΡΗΣΖΡΗΑΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΑΠΟΦΑΔΧΝ ΓΑΗΚΖ ΟΓΟΠΟΗΗΑ ΚΑΗ ΦΤΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΟΡΔΗΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ ΣΖ ΔΛΛΑΓΑ OΡΔΗΝΑ ΟΗΚΟΤΣΖΜΑΣΑ ΒΗΧΗΜΟΣΖΣΑ ΓΑΗΚΧΝ ΓΡΟΜΧΝ ΠΖΓΔ ΓΑΗΚΖ ΒΗΟΜΑΕΑ ΓΑΗΚΖ ΞΤΛΔΗΑ ΑΝΑΚΣΧΜΔΝΖ ΞΤΛΔΗΑ ΜΟΡΦΔ ΓΑΗΚΖ ΒΗΟΜΑΕΑ ΓΤΝΑΜΗΚΟ ΒΗΟΜΑΕΑ Ο ΡΟΛΟ ΣΖ ΞΤΛΔΗΑ Χ ΠΖΓΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Ζ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΞΤΛΔΗΑ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ Ζ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΞΤΛΔΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΤΓΚΟΜΗΓΖ ΞΤΛΔΗΑ ΣΤΠΟΗ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΧΝ ΔΠΗΠΣΧΔΧΝ ΛΖΦΖ ΑΠΟΦΑΔΧΝ ΠΟΛΤΚΡΗΣΗΡΗΑΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΓΔΝΗΚΑ ΠΔΡΗ ΠΟΛΤΚΡΗΣΗΡΗΑΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΓΔΗΚΣΔ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ Ζ ΓΗΑΓΗΑΚΑΗΑ ΟΛΟΚΛΖΡΧΖ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ ΠΔΡΗΟΥΖ ΜΔΛΔΣΖ Ο ΓΖΜΟ ΜΔΣΟΒΟΤ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ ΥΡΖΔΗ ΓΖ ΣΖ ΠΔΡΗΟΥΖ ΜΔΣΟΒΟΤ ΓΤΝΑΜΗΚΟ ΑΠΟ ΓΑΗΚΖ ΒΗΟΜΑΕΑ ΣΖ ΠΔΡΗΟΥΖ ΜΔΣΟΒΟΤ ΓΑΗΔ ΣΟΤ ΓΑΑΡΥΔΗΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ Ζ ΓΑΗΚΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΛΔΠΣΟΜΔΡΧ ΣΔΥΝΗΚΑ ΑΞΗΟΠΟΗΖΗΜΟ ΓΤΝΑΜΗΚΟ ΣΟ ΓΖΜΟ ΜΔΣΟΒΟΤ Ζ ΠΛΖΘΤΜΗΑΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΔΡΓΑΛΔΗΟΤ ΠΟΛΤΚΡΗΣΗΡΗΑΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΠΟΤ ΥΡΖΗΜΟΠΟΗΖΘΖΚΔ ΚΑΗ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΟΛΤΚΡΗΣΗΡΗΑΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΣΖ ΠΟΛΤΚΡΗΣΗΡΗΑΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 72 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ.. 77 [3]

5 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΙΝΑΚΧΝ ειίδεο Καηαλνκή Πιεζπζκνχ ζε Οξεηλέο θαη Ζκηνξεηλέο Πεξηνρέο Μνξθέο εδαθνπνλίαο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν Ζ έθηαζε ησλ δαζψλ απφ ηδηνθηεζηαθήο πιεπξάο Δηήζηα παξαγσγή δαζηθήο βηνκάδαο ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο (tn) Καηάηαμε θξηηεξίσλ θαη βαζκνινγία ελαιιαθηηθψλ (Fontane, 2003) Ζ κέζνδνο PROMETHEE II. (Fontane, 2003) χγθξηζε ελαιιαθηηθψλ κε ηε κέζνδν PROMETHEE II. (Fontane, 2003) χγθξηζε ελαιιαθηηθψλ κε ηε κέζνδν PROMETHEEII θαη ε 41 ηειηθή βαζκνινγία.(fontane, 2003) πλνιηθέο δηαζέζηκεο πνζφηεηεο δαζηθήο βηνκάδαο Πιεζπζκηαθή εμέιημε ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ κεηαμχ 1961 θαη Population course of Metsovo Municipality from 1961 to Υξήζεηο γεο ζην Γήκν Μεηζφβνπ ην 2001, (ζηξέκκαηα) - Land use at Metsovo Municipality for 2001, (Ha) Απνηειέζκαηα ηεοπνιπθξηηηξηαθήο Αλάιπζεο Ζ βαζκνλφκεζεησλθξηηεξίσλ Πεξίπησζε 1 ε - Case Πεξίπησζε 2 ε - Case Πεξίπησζε 3 ε - Case 3 71 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΥΑΡΣΧΝ ειίδεο Ζπαγθφζκηαθαηαλνκήδαζψλ (European Commission, Joint Research Centre, 2003) Καηαλνκή δαζψλ ζηελ Δπξψπε (EuropeanForestInstitute, 2000) Γαζηθή έθηαζε ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν (LandInformationServices, 2005) Ο Γήκνο Μεηζφβνπ ζε ζρέζε κε ηελ Ήπεηξν θαη ηνλ ειιαδηθφ ρψξν Σν Μέηζνβν ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν Οη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ Απεηθφληζε ησλ ρξήζεσλ γεο ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ 56 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΔΙΚΟΝΧΝ ειίδεο Καπζφμπια Πειιέηεο Ξχιν Θξπκκαηηζκνχ Παξαδείγκαηα κεραλψλ παξαγσγήο πειιεηψλ Γήκνο Μεηζφβνπ 50 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΥΗΜΑΣΧΝ - ΓΙΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ειίδεο ρήκα Πιαηζίνπ DPSIR θαη Γείθηεο Απεηθφληζε ηεο δηαδηθαζίαο πνιπθξηηεξηαθήο αλάιπζεο Πνζνζηά ηερληθήο μπιείαο αλά δαζηθφ είδνο Πνζνζηά θαπζφμπισλ αλά δαζηθφ είδνο Μέζνδνο WAM Πεξίπησζε 1 ε Case Μέζνδνο WAM Πεξίπησζε 2 ε Case 2 68 [4]

6 Μέζνδνο WAM Πεξίπησζε 3 ε Case Μέζνδνο CP Πεξίπησζε 1 ε Case Μέζνδνο CP Πεξίπησζε 2 ε Case Μέζνδνο CP Πεξίπησζε 3 ε Case Μέζνδνο PROMETHEEII Πεξίπησζε 1 ε Case Μέζνδνο PROMETHEE II Πεξίπησζε 2 ε Case Μέζνδνο PROMETHEE II Πεξίπησζε 3 ε Case ΔΙΑΓΧΓΗ Σα νηθνζπζηήκαηα ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ είλαη επαίζζεηα ζηηο αιιαγέο, κεηαβάιινληαη ηαρχηαηα θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ πθίζηαληαη πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε (U.N. 1992). Ζ νδηθή δηάλνημε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ απνηειεί απφ ηηο πην ζεκαληηθέο αλζξσπνγελείο παξεκβάζεηο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Χζηφζν ζεσξείηαη αλαγθαία θαη αλαπφθεπθηε γηα ηελ νξζνινγηθή δηαρείξηζε θαη ηελ πξνζηαζία ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ (Sedlak 1993, Heinimann 1994, Becker 1995). Ζ νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ δηαζέζηκσλ ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, ε θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ αλζξσπίλσλ δηαζέζηκσλ θαη ε θαηαζθεπή ησλ απαξαίηεησλ ππνδνκψλ, απνηεινχλ ηηο απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επίηεπμε ηεο αλάπηπμεο ηνπο. Ζ αλάπηπμε απηή βέβαηα πξέπεη λα γίλεη κε ζεβαζκφ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη κε ηηο κηθξφηεξεο δπλαηέο επεκβάζεηο ζε απηφ, κε ζθνπφ ηειηθά λα επηηεπρζεί ε αεηθφξνο αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ. Ζ αεηθφξνο αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ επηηπγράλεηαη κε ηελ αεηθνξηθή δηαρείξηζε ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ, ζεκειηψδεο αξρή ε νπνία απνηειεί ηε βάζε ηεο δαζηθήο πνιηηηθήο ζηε ρψξα καο. Ζ αεηθνξηθή δηαρείξηζε ησλ δαζψλ πξνυπνζέηεη βέβαηα ηελ χπαξμε ησλ απαξαίηεησλ ππνδνκψλ (νινθιεξσκέλε δηάλνημε δαζψλ). Ζ θαηαζθεπή ησλ δαζηθψλ νδηθψλ δηθηχσλ πξνθαιεί επηπηψζεηο ζην δαζηθφ νηθνζχζηεκα θαη ην πεξηβάιινλ γεληθφηεξα. Οη επηπηψζεηο απηέο κπνξνχλ ελ κέξεη κφλν λα απνθαηαζηαζνχλ, αιιά ηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ είλαη αδχλαην λα γίλεη απηφ, αθνχ ηα παξαγσγηθά δάζε ηεο ρψξαο καο βξίζθνληαη θπξίσο ζε νξεηλέο πεξηνρέο κε έληνλν ηνπνγξαθηθφ αλάγιπθν, δπζκελείο εδαθνινγηθέο ζπλζήθεο θαη αλνκνηφκνξθε θαηαλνκή ηεο δαζηθήο βιάζηεζεο, παξάγνληεο νη νπνίνη δεκηνπξγνχλ πνιιέο δπζρέξεηεο ζην ζρεδηαζκφ, ηε ράξαμε θαη ηελ θαηαζθεπή ησλ δαζηθψλ δξφκσλ. To γεγνλφο απηφ απαηηεί ηδηαίηεξε κειέηε, ησλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ ζε θάζε πεξηνρή μερσξηζηά θαη ησλ παξαγφλησλ, πνπ επεξεάδνπλ ηελ νδηθή δηάλνημε ησλ δαζψλ ή επεξεάδνληαη απφ απηήλ, κε ζθνπφ ηε ζχληαμε νινθιεξσκέλσλ ζρεδίσλ δηάλνημεο, ηα νπνία βέβαηα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο θαη ηε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο (Καξαγηάλλεο 1992, Γηαλλνχιαο 2001, Γνχθαο 2004). [5]

7 Απφ ηηο παξαπάλσ ιεηηνπξγίεο, πξνθχπηνπλ θάπνηεο ζεηηθέο θαη θάπνηεο αξλεηηθέο επηπηψζεηο νη νπνίεο δελ κπνξνχλ πάληα λα απνηηκεζνχλ άκεζα. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ηηο επηπηψζεηο, έρνπλ πνιχπιεπξε επίδξαζε θαζψο επεξεάδνπλ ηφζν ην πεξηβάιινλ φζν θαη ηνπο δηάθνξνπο αλζξψπηλνπο ηνκείο. Πξνθεηκέλνπ ινηπφλ λα κπνξέζνπλ λα δηαηεξεζνχλ απηέο νη ζεκαληηθέο νξεηλέο θαη εκηνξεηλέο πεξηνρέο, πξέπεη λα εθαξκνζηνχλ θάπνηεο πνιηηηθέο θαη λα παξζνχλ θάπνηα κέηξα πξνζηαζίαο ζε ηνπηθφ, εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. Σα κέηξα απηά θαη νη πνιηηηθέο, έξρνληαη πνιιέο θνξέο αληηκέησπεο κε δηάθνξνπο αιιεινζπγθξνπφκελνπο ζηφρνπο πνπ πξέπεη λα επηηεπρζνχλ. Κχξηνο ζηφρνο ησλ κέηξσλ είλαη λα εζηηάζνπλ ζηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ησλ πεξηνρψλ απηψλ, κέζα ζην νπνίν ζπκβαίλνπλ νη δηαδηθαζίεο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ. Απηφ φκσο δελ ζεκαίλεη πσο πξέπεη λα απνθιείζνπλ θάπνηεο άιιεο δξαζηεξηφηεηεο εληφο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. Πξέπεη απιά λα θξνληίζνπλ ψζηε νη δξαζηεξηφηεηεο απηέο λα έρνπλ ήπην ραξαθηήξα θαη αλ είλαη δπλαηφ λα ελαξκνλίδνληαη κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ηα δηάθνξα ζηνηρεία ηνπ. Βάζεη ησλ φζσλ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, ζθνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε αμηνιφγεζε ηεο βησζηκφηεηαο ηνπ πθηζηάκελνπ δαζηθνχ νδηθνχ δηθηχνπ ηεο νξεηλήο πεξηνρήο ηνπ δήκνπ Μεηζφβνπ κε βάζε ηα ηερληθά, νηθνλνκηθά, νηθνινγηθά θαη θνηλσληθά θξηηήξηα ηεο πεξηνρήο. Γηα ην ζθνπφ απηφ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ε πξνζέγγηζε ηεο Πνιπθξηηεξηαθήο Αλάιπζεο. Ζ Πνιπθξηηεξηαθή Αλάιπζε απνηειεί κέξνο κηαο επξχηεξεο δηαδηθαζίαο ε νπνία νλνκάδεηαη «ιήςε απνθάζεσλ». ηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ, ιακβάλνπλ κέξνο θαη άιιεο δηαδηθαζίεο ζθνπφο ησλ νπνίσλ είλαη, κέζσ ζπλερνχο αλαηξνθνδφηεζεο ησλ δηαθφξσλ ζηνηρείσλ, λα θαηαιήμνπλ ζηηο ελαιιαθηηθέο πξνηάζεηο κέηξσλ θαη πνιηηηθψλ νη νπνίεο ζηε ζπλέρεηα ζα ππνβιεζνχλ ζηελ παξαπάλσ δηαδηθαζία ηεο Πνιπθξηηεξηαθή Αλάιπζεο. πλνπηηθά, ζηε παξαθάησ εξγαζία ζα μεθηλήζνπκε αλαθέξνληαο γηα ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε θαη ηηο κεζφδνπο ιήςεο απνθάζεσλ ηεο Πνιπθξηηηξηαθήο Αλάιπζεο, ζα ζπλερίζνπκε κε ηε δαζηθή νδνπνηία θαη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο θαη ηνπ Μεηζφβνπ εηδηθφηεξα. Έπεηηα, ζα δψζνπκε έκθαζε ζηε Μεζνδνινγία, κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε κηαο νινθιεξσκέλεο εξγαζίαο. Θα αλαθεξζνχλ θάπνηα ζηνηρεία, ζρεηηθά κε ηε πεξηνρή κειέηεο θαη ην Γήκν Μεηζφβνπ. Σέινο, ζα γίλεη πεξηγξαθή θαη αλάιπζε ηνπ εξγαιείνπ Πνιπθξηηεξηαθήο Αλάιπζεο θαη ζα δνζνχλ ηα αληίζηνηρα απνηειέζκαηα θαη ζπκπεξάζκαηα. [6]

8 2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗΗ - ΜΔΘΟΓΟΙ ΛΗΦΗ ΑΠΟΦΑΔΧΝ - ΠΟΛΤΚΡΙΣΗΡΙΑΚΗ ΑΝΑΛΤΗ ΑΠΟΦΑΔΧΝ ην θεθάιαην απηφ, παξέρνληαη νη βαζηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ζθνπφ, ηηο αξρέο θαη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο Πνιπθξηηεξηαθήο Αλάιπζεο, θαζψο θαη βαζηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηηο κεζφδνπο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ κεηαπηπρηαθή εξγαζία Γαζηθή νδνπνηία θαη θπζηθό πεξηβάιινλ Ζ θαηαζθεπή δηθηχνπ δξφκσλ ζε έλα δαζηθφ ζχκπιεγκα, δειαδή ε δηάλνημε ηνπ δάζνπο είλαη απαξαίηεηε γηαηί ζπκβάιιεη ζηελ θαιχηεξε δηαρείξηζε ηνπ δάζνπο, ζηελ νηθνλνκία ηεο πεξηνρήο, ζηελ πξνζηαζία ηνπ δάζνπο θαη ζηελ άκπλα ηεο ρψξαο. Ζ εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ απφ ηελ θαηαζθεπή δηθηχνπ δξφκσλ είλαη πνιχ δχζθνιν λα απνηηκεζεί κε νηθνλνκηθά κεγέζε ζηα πιαίζηα ησλ γλσζηψλ κεζφδσλ ιήςεο απφθαζεο φπσο είλαη ε αλάιπζε θφζηνπο νθέινπο θαη άιιεο καζεκαηηθέο κέζνδνη. Σν νδηθφ δίθηπν είλαη έλα βαζηθφ έξγν ππνδνκήο, ηθαλφ λα ζπκβάιεη νπζηαζηηθά ζηελ αεηθφξν αλάπηπμε θαη αμηνπνίεζε ησλ νξεηλψλ, εκηνξεηλψλ θαη λεζησηηθψλ πεξηνρψλ θαη ηεο εζληθήο καο νηθνλνκίαο γεληθφηεξα θαη έηζη επηβάιιεηαη λα εμεηάδεηαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηα άιια πξνβιήκαηα ηεο πξνζηαζίαο θαη δηαηήξεζεο ηνπ δαζηθνχ καο πινχηνπ θαη ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Δπίζεο απνηειεί βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηνπ αεηθνξηθνχ ηνπξηζκνχ, πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηηο ζρεηηθέο ππνδνκέο, θαη είλαη απηφο πνπ ιεηηνπξγεί κέζα ζηηο θπζηθέο δπλαηφηεηεο αλαλέσζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ. ηα αεηθνξηθά δηαρεηξηδφκελα δάζε, νη δξφκνη, ην δίθηπν θαη νη ηερληθέο πξνδηαγξαθέο ηνπο πξέπεη λα είλαη ζχκθσλα κε ηηο θπζηθέο ζπλζήθεο θαη ηηο ρξήζεηο εδάθνπο, ηηο αλακελφκελεο δηαδηθαζίεο κεηαθίλεζεο θαη ηελ αηζζεηηθή ηνπ ηνπίνπ. (Κνζκάο - Αξηζηνηέιεο Γ. Γνχθαο, Βαζίιεηνο Κ. Γξφζνο). [7]

9 2.2. Οξεηλέο Πεξηνρέο ηεο Διιάδαο Οπιζμόρ ηων οπεινών πεπιοσών χκθσλα κε έξεπλα πνπ δηεμήρζε γηα ινγαξηαζκφ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.) (NORDREGIO,2004) ζηελ πεξηνρή ηεο Δπξψπεο ε νπνία κειεηήζεθε (Δπξψπε ησλ 25 ζπλ Διβεηία, Ννξβεγία,Βνπιγαξία θαη Ρνπκαλία), νη νξεηλέο θνηλφηεηεο θαηαιακβάλνπλ ην 40,6% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεοθαη ζε απηέο θαηνηθνχλ 94,3 εθαη. άλζξσπνη πνπ αληηζηνηρνχλ ζην 19,1% ηνπ ζπλνιηθνχπιεζπζκνχ. πγθεθξηκέλα ζηελ Διιάδα ε έθηαζε ησλ νξεηλψλ θνηλνηήησλ θαηαιακβάλεη ην77,9% ηεο ρψξαο γεγνλφο ην νπνίν θαζηζηά ηελ Διιάδα ηελ πην νξεηλή ρψξα ηεο Δ.Δ. καδί κε ηελαπζηξία, ελψ ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηεο Δ..Τ.Δ. ην 2001 ην πνζνζηφ ησλ νξεηλψλ θαηεκηνξεηλψλ Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ ήηαλ 61,6% κε έθηαζε ίζε κε ην 71,3% ηεο ρψξαο. Οηδηαθνξέο απηέο ζηα πνζνζηά νθείινληαη ζηνπο δηαθνξεηηθνχο νξηζκνχο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηαηελ νξηνζέηεζε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ.χκθσλα κε ην ελεκεξσηηθφ ζεκείσκα ηνπ Τπνπξγείνπ Γεσξγίαο (17/7/1997) (Καξαληθφιαο θαημαξηίλνο 1999) γηα ηελ έληαμε ησλ Γήκσλ, Κνηλνηήησλ θαη Οηθηζκψλ ηεο Διιάδαο ζηηο πεξηνρέοηεο Οδεγίαο 75/268/ΔΟΚ : Α. ηηο Ορεινές Περιοχές (Άξζξν 3, Παξ. 3) εληάζζνληαη Γήκνη, Κνηλφηεηεο θαη Οηθηζκνί πνπέρνπλ ηηο αθφινπζεο πξνυπνζέζεηο: (α) ε θηεκαηηθή ηνπο έθηαζε βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν πάλσ απφ 800 κέηξα, (β) ε θηεκαηηθή ηνπο έθηαζε βξίζθεηαη κεηαμχ κέηξσλ θαη νη θιίζεηο ηνπ εδάθνπο είλαη ηνπιάρηζηνλ 16%, (γ) ε θηεκαηηθή ηνπο έθηαζε βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν θάησ απφ 600 κέηξα κε θιίζεηο εδάθνπο ηνπιάρηζηνλ 20% Δάλ έλαο Γήκνο, Κνηλφηεηα ή Οηθηζκφο έρεη κία απφ ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο ζε πνζνζηφ θηεκαηηθήο έθηαζεο ηνπιάρηζηνλ 80% ή ην άζξνηζκα ησλ πεξηπηψζεσλ (α), (β), (γ) είλαη ηνπιάρηζηνλ 80% επί ηνπ ζπλφινπ ηεο θηεκαηηθήο ηνπο έθηαζεο, ηφηε είλαη δπλαηφλ λα πξνηαζεί γηα έληαμε ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο. Β. ηηο Μειονεκτικές Περιοχές (Άξζξν 3, Παξ.4) εληάζζνληαη πνιινί Γήκνη, Κνηλφηεηεο ή Οηθηζκνί πνπ απνηεινχλ νκνηνγελείο δψλεο θαη ραξαθηεξίδνληαη απφ ρακειή ππθλφηεηα πιεζπζκνχ, άγνλν έδαθνο θαη ρακειφ εηζφδεκα. Δηδηθφηεξα ζα πξέπεη: (α) ε ππθλφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ λα είλαη κέρξη 45 θαηνίθνπο αλά ηεηξαγσληθφ ρηιηφκεηξν, (β) ην γεσξγηθφ εηζφδεκα λα είλαη κηθξφηεξν ηνπ 80% ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ρψξαο, (γ) νη απνδφζεηο ησλ θπξηφηεξσλ θαιιηεξγεηψλ λα είλαη κέρξη 80% ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ρψξαο. [8]

10 Γ. ηηο Περιοχές με Ειδικά Προβλήματα (Άξζξν 3, Παξ.5) εληάζζνληαη ζε δψλεο, Γήκνη θαη Κνηλφηεηεο λεζησηηθψλ θαη παξακεζνξίσλ πεξηνρψλ, πνπ έρνπλ, ιφγσ ηεο ζέζεο ηνπο, εηδηθά πξνβιήκαηα, ην γεσξγηθφ εηζφδεκά ηνπο θζάλεη κέρξη ην 80% ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ρψξαο θαη ε γνληκφηεηα ησλ εδαθψλ ηνπο είλαη ρακειή (απνδφζεηο θπξηνηέξσλ θαιιηεξγεηψλ κηθξφηεξεο ηνπ 80% ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ρψξαο). Ζ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδνο (Δ..Τ.Δ.) δηαθξίλεη ηηο πεδηλέο, εκηνξεηλέο θαη νξεηλέοθνηλφηεηεο σο εμήο: Α. Πεδηλέο: νη Κνηλφηεηεο εθείλεο πνπ ε εδαθηθή πεξηνρή ηνπο βξίζθεηαη ζην ζχλνιφ ηεο ή θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο, ζε νξηδφληην ή ειαθξψο θεθιηκέλν έδαθνο θαη ζε πςφκεηξν κηθξφηεξν ησλ 800 κέηξσλ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο. Κιίζεηο ηνπ εδάθνπο πνπ δεκηνπξγνχλ πςνκεηξηθέο δηαθνξέο απφ 100 κέρξη 150 κέηξα γηα κηθξέο Κνηλφηεηεο θαη απφ 200 κέρξη 300 κέηξα γηα ηηο κεγάιεο Κνηλφηεηεο ηεο Θξάθεο θαη ηεο Μαθεδνλίαο είλαη αλεθηέο γηα ηελ θαηεγνξία απηή (πεδηλέο). ηελ πεξίπησζε πνπ έλα βνπλφ θαιχπηεη κηθξφ ηκήκα ηεο Κνηλνηηθήο πεξηνρήο (κέρξη ην 1/3), ζεσξήζεθε φηη δε κεηαβάιιεη ην ραξαθηήξα ηεο Κνηλφηεηαο. Β. Ζκηνξεηλέο: νη Κνηλφηεηεο εθείλεο πνπ ε εδαθηθή πεξηνρή ηνπο βξίζθεηαη ζηηο ππψξεηεο ησλ βνπλψλ (νξέσλ) ή ε έθηαζή ηνπο κνηξάδεηαη ε κηζή πεξίπνπ ζηελ πεδηάδα θαη ε άιιε κηζή ζην βνπλφ, αιιά πάληα κε πςφκεηξν κέρξη 800 κέηξα, γηα ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο πεξηνρήο ηεο Κνηλφηεηαο. Γ.Οξεηλέο: νη Κνηλφηεηεο εθείλεο πνπ ε εδαθηθή ηνπο επηθάλεηα είλαη πνιχ θεθιηκέλε θαη θαη εμνρήλ αλψκαιε, ρσξίδεηαη δε απφ ραξάδξεο ή θαιχπηεηαη απφ νξεηλνχο φγθνπο πνπ δεκηνπξγνχλ πνιιαπιέο θαη βαζηέο εδαθηθέο πηπρψζεηο κε πςνκεηξηθέο δηαθνξέο κεγαιχηεξεο απφ 400 κέηξα. Δπίζεο φιεο εθείλεο νη Κνηλφηεηεο πνπ ε εδαθηθή ηνπο επηθάλεηα ή κεγάιν κέξνο ηεο βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν αλψηεξν απφ 800 κέηξα απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο. Σέινο, ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα ηνπ NORDREGIO (2004) νη ηνπνγξαθηθά νξεηλέο πεξηνρέο νξίδνληαη σο εμήο: Πάλσ απφ 2500m φιεο νη πεξηνρέο ζεσξνχληαη νξεηλέο.αλάκεζα ζηα 1500m θαη ζηα 2500m ζεσξνχληαη νξεηλέο φιεο νη πεξηνρέο κε θιίζε κεγαιχηεξεαπφ 2ν ζε αθηίλα 3km. Αλάκεζα 1000m θαη ζηα 1500m, πξέπεη γηα λα ζεσξείηαη κηα πεξηνρή νξεηλή λα ηθαλνπνηεί έλα απφ ηα εμήο δχν θξηηήξηα: (α) ε θιίζε ζε αθηίλα 3km λα είλαη κεγαιχηεξε απφ 5ν, (β) ε πςνκεηξηθή δηαθνξά ζε αθηίλα 7km λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 300m.Αλάκεζα ζηα 300m θαη ζηα 1000m, απαηηείηαη κφλν ην [9]

11 θξηηήξην (β) απφ ηα πξνεγνχκελα. Κάησ απφ ηα 300m, ππνινγίζηεθε ε ηππηθή απφθιηζε γηα 8 θαηεπζχλζεηο ζε δηάθνξα ζεκεία ηνπ ςεθηαθνχ πςνκεηξηθνχ κνληέινπ ηεο Δ.Δ., θαη φπνπ ην απνηέιεζκα ήηαλ κεγαιχηεξν απφ 50m, ζεσξήζεθε φηη ην ηνπνγξαθηθφ αλάγιπθν ήηαλ αξθεηά απφηνκν γηα λα ζεσξεζεί σο νξεηλή πεξηνρή, αλ θαη ζε ρακειφ πςφκεηξν. πκπεξαζκαηηθά, φζνλ αθνξά ζην ζέκα ηνπ νξηζκνχ ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, παξαηεξνχκε φηηππάξρνπλ δηαθνξνπνηήζεηο αλάκεζα ζηνπο νξηζκνχο ηνπο νπνίνπο ρξεζηκνπνηεί ε Δπξσπατθή Έλσζε θαη ζε απηνχο ηνπο νπνίνπο αθνινπζνχλ ηα ίδηα ηα θξάηε κέιε φπσο ε Διιάδα θαη εαπζηξία (Dax, 2004), γεγνλφο πνπ απφ κφλν ηνπ δεκηνπξγεί ακθηβνιία γηα ην θαηά πφζν νηπνιηηηθέο θαη ηα κέηξα ηεο Δ.Δ. γηα ηηο νξεηλέο πεξηνρέο, θαη θαη επέθηαζε ησλ θξαηψλ κειψλ,είλαη ζηνρεπκέλα θαη κπνξνχλ λα αληηκεησπίζνπλ νινθιεξσκέλα θαη απνηειεζκαηηθά ηα ηδηαίηεξα θαη πνιπδηάζηαηα νηθνλνκηθά, θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ. Σέινο, νη νξεηλέο πεξηνρέο απνηεινχλ αθφκα πφινπο δηαηήξεζεο θαη κεηάδνζεο ησλ ηνπηθψλ παξαδφζεσλ θαη ησλ ηνπηθψλ δεμηνηήησλ θαη ηερλνγλσζίαο. Ο θίλδπλνο εγθαηάιεηςήο ηνπο ή/θαη νη αλαπηπμηαθέο ζηξαηεγηθέο νη νπνίεο δελ είλαη πξνζαξκνζκέλεο ζηνλ ηδηαίηεξν θπζηθφ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθφ ραξαθηήξα ηνπο κπνξεί λα αιινηψζνπλ ηνλ ηδηαίηεξν πνιηηηζκηθφ πινχην ηνπο. ζνλ αθνξά ηε θπζηθή θαη θνηλσληθννηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα ν νξεηλφο φγθνο ηεο ρψξαο καο απνηειείηαη απφ Γήκνπο, Κνηλφηεηεο θαη Οηθηζκνχο, θαηαιακβάλεη έθηαζε 77,6 εθ. ζηξ. απφ ηα νπνία ηα 13,08 εθ. ζηξ. είλαη έθηαζε πνπ κπνξεί λα θαιιηεξγεζεί, ηα 36,42 εθ. ζηξ. είλαη βνζθφηνπνη θαη ηα 24,02 είλαη δάζε (Παπαδεκάηνπ θαη Ρφθνο, 2004). Οη νξεηλέο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο, φπσο άιισζηε ζπκβαίλεη ζηελ πιεηνςεθία ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ ηνπ θφζκνπ, αληηκεησπίδνπλ ζπγθεθξηκέλα πξνβιήκαηα ηα νπνία εζηηάδνληαη θπξίσο ζηελ εγθαηάιεηςε θαη εξήκσζή ηνπο, ζηελ γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ, ζηνλ νηθνλνκηθφ καξαζκφ, ζηνλ θαηαθεξκαηηζκφ ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ, ζηε κηθξή βιαζηεηηθή πεξίνδν, ζηηο αθξαίεο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ζην έληνλα θαη ξαγδαία ελαιιαζζφκελν αλάγιπθν, ζηελ έιιεηςε βαζηθψλ ππνδνκψλ ζε ζέκαηα πγείαο, παηδείαο, επηθνηλσλίαο θ.ιπ. θαη ζηηο απεηιέο πνπ δέρεηαη ην κνλαδηθφ αιιά θαη ηδηαίηεξα επαίζζεην θαη επάισην θπζηθφ θαη πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ ηνπο (Μηραειίδνπ θαη Ρφθνο, 2004, Παπαδεκάηνπ θαη Ρφθνο, 2004, Ρφθνο, 2004, 2007). Σα πξνβιήκαηα απηά είλαη απφξξνηα ηφζν ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ηνπ ειιεληθνχ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, φζν θαη ησλ θνηλσληθψλ, πνιηηηθψλ, πνιηηηζκηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζπλζεθψλ θαη ζπγθπξηψλ νη νπνίεο θαζφξηζαλ ζε κεγάιν βαζκφ ζπγθεθξηκέλεο πεξηφδνπο ηεο ειιεληθήο ηζηνξίαο (Ρφθνο, 2004). ηελ Διιάδα νη νξεηλέο θνηλφηεηεο εξεκψζεθαλ ηελ πεξίνδν ηεο καδηθήο κεηαλάζηεπζεο απφ ηαρσξηά πξνο ηηο κεγάιεο πφιεηο θαη ην εμσηεξηθφ ηηο δεθαεηίεο ηνπ 1950, 1960 θαη Ζ καδηθή [10]

12 απνρψξεζε ηνπ νξεηλνχ πιεζπζκνχ νθείιεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηηο ζπγθξνχζεηο ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ θαη ηηο δηψμεηο πνπ αθνινχζεζαλ ηα ρξφληα ηεο εζληθήο αληίζηαζεο ζηε γεξκαληθή θαηνρή (Ρφθνο, 1980, 1993, 1994). πγθεθξηκέλα ζηνηρεία γηα ηηο νξεηλέο πεξηνρέο ππάξρνπλ απφ ην 1971 θαη έπεηηα. πσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 1, ν νξεηλφο πιεζπζκφο ηεο Διιάδαο κεηψζεθε δξακαηηθά ηε δεθαεηία ηνπ 1970 θαη ιηγφηεξν ηε δεθαεηία ηνπ Πίλαθαο 2.2.1: Καηαλνκή Πιεζπζκνύ ζε Οξεηλέο θαη Ηκηνξεηλέο Πεξηνρέο (Πεγή: Δ..Τ.Δ) Έηνο Πιεζπζκηαθέο θαηεγνξίεο ύλνιν πιεζπζκνύ Ηκηνξεηλόο πιεζπζκόο Πνζνζηό εκηνξεηλνύ πιεζπζκνύ επί ηνπ ζπλόινπ 20,3% 21,4% 21,8% Οξεηλόο πιεζπζκόο Πνζνζηό νξεηλνύ πιεζπζκνύ επί ηνπ ζπλόινπ 12,0% 9,7% 9,2% Χο αλαπφδξαζηε ζπλέπεηα ησλ κεηαβνιψλ απηψλ, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ 50 ρξφλσλ,απσιέζζεθε έλα κεγάιν κέξνο ησλ ηνπηθψλ παξαδφζεσλ, εγθαηαιείθζεθε έλα ζεκαληηθφ θνκκάηηηνπ νηθηζηηθνχ πινχηνπ (ζρνιεία θαη θαηνηθίεο), ράζεθαλ παξαδνζηαθά αξρηηεθηνληθά κλεκεία θαηπαξαδνζηαθέο δεμηφηεηεο θαη επαγγέικαηα (Παπαδεκάηνπ θαη Ρφθνο, 2004). Έλα απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη απφ ηα πην ζνβαξά δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ε ειιεληθή γεσξγία, ην νπνίν κάιηζηα επηηείλεηαη δξακαηηθά ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο, είλαη ν θαηαθεξκαηηζκφο θαη ε κεγάιε δηαζπνξά ησλ Μνλαδηαίσλ Ηδηνθηεζηψλ / Υξήζεσλ / Δθκεηαιιεχζεσλ Γεο (ΜΗΥΔΓ) (Ρφθνο, 1980). Σν γεγνλφο φηη κφλν ην 30% πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηεο νξεηλήο θαη εκηνξεηλήο θαηά 70% Διιάδαο απνηειεί γεσξγηθή γε, εληείλεη ην πξφβιεκα ηνπ θαηαθεξκαηηζκνχ θαη ηεο δηαζπνξάο ηνπ γεσξγηθνχ θιήξνπ. Αθφκε, ην πνζνζηφ ηεο αξδεπφκελεο γεσξγηθήο γεο είλαη ρακειφ, ν κέζνο φξνο ειηθίαο ησλ αξρεγψλ ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ είλαη πςειφο θαη ε επαγγεικαηηθή ηνπο εθπαίδεπζε ειιηπήο. ηελ νξεηλή γεσξγία επηθξαηνχλ ηδηαίηεξα δπζκελείο εδαθνθιηκαηηθέο ζπλζήθεο (κεγάινπςφκεηξν, έληνλεο θιίζεηο εδάθνπο, θησρή άξδεπζε, βνζθφηνπνη θαηάιιεινη κφλν γηα αηγνπξφβαηα, κηθξή βιαζηεηηθή πεξίνδνο). Σελ πεξίνδν ν αξηζκφο ησλ αγξνηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ κεηψζεθε θαηά 15,7% θαη ε ρξεζηκνπνηνχκελε γεσξγηθή έθηαζε θαηά 12,8%, ελψ νη αληίζηνηρνη αξηζκνί γηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο είλαη 14,1% θαη 6,9%, γεγνλφο πνπ ππνδειψλεη φηη ε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ εθκεηαιιεχζεσλ δελ νθείιεηαη ζε ελδερφκελε ζπγρψλεπζε θαη αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ηνπο, αιιά ζε δηαξθψο απμαλφκελε εγθαηάιεηςε ησλ γεσξγηθψλ εθηάζεσλ (Μηραειίδνπ θαη Ρφθνο, 2004, MichailidouandRokos, 2005). Δθηηκάηαη φηη ην κέζν κέγεζνο ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ δελ μεπεξλά ηα 33 [11]

13 ζηξεκ. πνπ αληηζηνηρεί κφιηο ζην 75% ηνπ Μ.Ο. ρψξαο ελψ ην αλάγιπθν θαη ε πνιπζρηδήο πδξνγξαθηθή κνξθνινγία επηηείλνπλ ην πξφβιεκα ηνπ πνιπηεκαρηζκνχ (6,8 αγξνηεκάρηα έλαληη 4,8 ηνπ κ.ν. ηεο ρψξαο) (Καξαληθφιαο θαη Μαξηίλνο, 1999, Τ.ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ., 2000β). Δπηπιένλ, νη νξεηλέο πεξηνρέο εκθαλίδνπλ ηνλ πςειφηεξν δείθηε γήξαλζεο ησλ αξρεγψλ ησλ εθκεηαιιεχζεσλ κε πνζνζηφ εθκεηαιιεχζεσλ κε αξρεγνχο ειηθίαο άλσ ησλ 55 εηψλ 60,5 %. ηελ ίδηα έξεπλα ηεο ΔΤΔ αλαθέξεηαη φηη ην έηνο 1993, απφ ηνπο αξρεγνχο θαη κέιε λνηθνθπξηψλ πνπ εξγάδνληαη ζηε γεσξγία ζε φιε ηε ρψξα, έλα πνζνζηφ 25,1% είλαη θάηνηθνη νξεηλψλ πεξηνρψλ θαη απφ απηνχο ην 32,2% έρεη σο απνθιεηζηηθή απαζρφιεζε ηε γεσξγία, έλαληη πνζνζηνχ 27,4% πνπ ηζρχεη γηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο. ζνλ αθνξά ζηηο απεηιέο πνπ δέρεηαη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ε βηνπνηθηιφηεηα, απηέο αθνξνχλθπξίσο ζε πεξηνρέο φπνπ ν καδηθφο ηνπξηζκφο είλαη ηδηαίηεξα αλαπηπγκέλνο, π.ρ. ρηνλνδξνκηθφοηνπξηζκφο ή φπνπ ιακβάλνπλ ρψξα δξαζηεξηφηεηεο επηβαξπληηθέο γηα ην πεξηβάιινλ, π.ρ.ιαηνκεία, κεγάια νδηθά έξγα θ.ιπ., ρσξίο βέβαηα λα κπνξεί θαλείο λα αγλνήζεη ηηο φιν θαηεληνλφηεξεο πηέζεηο ιφγσ ηεο πιαλεηηθήο θιηκαηηθήο αιιαγήο, φπσο είλαη ε κείσζε ησλ ρηνλνπηψζεσλ θαη ε αχμεζε ηεο ζπρλφηεηαο αθξαίσλ θαηξηθψλ θαηλνκέλσλ κε απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε, πιεκκπξψλ, θαηνιηζζήζεσλ θαη άιισλ θαηαζηξνθψλ. Σηπαηηγικέρ ανάπηςξηρ ηος οπεινού σώπος ζηην Ελλάδα Ζ ηδηαίηεξε θπζηθή θαη θνηλσληθννηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ ηεο Διιάδαοθαζηζηά αλαγθαία ηε ράξαμε θαη άζθεζε νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο γηα ηελ Αμηνβίσηε Οινθιεξσκέλε Αλάπηπμή ηνπο, δειαδή ηελ ηαπηφρξνλα νηθνλνκηθή, θνηλσληθή, ηερληθή /ηερλνινγηθή, πνιηηηθή θαη πνιηηηζκηθή, ε νπνία ζα ηειείηαη ζε δηαιεθηηθή αξκνλία θαη κε ζεβαζκφ ζηνλ Άλζξσπν, φπσο απηφο εληάζζεηαη εηξεληθά θαη δεκηνπξγηθά ζην θπζηθφ θαηπνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, σο αλαπφζπαζην κέξνο ηνπο θαη φρη σο θπξίαξρνο ηδηνθηήηεο, "επελδπηήο", ή εθκεηαιιεπηήο ηνπο (Ρφθνο 1999, 2001). Παξά ηνλ νξεηλφ ραξαθηήξα ηεο ρψξαο κφιηο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία άξρηζαλ λα ιακβάλνληαη κέηξα εηδηθά γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηελ αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο καο. Μέρξη ηφηε ιακβάλνληαλ κφλν θάπνηα απνζπαζκαηηθά αλαπηπμηαθά κέηξα πξνζαξκνζκέλα ζηελ θπξίαξρε αληίιεςε γηα νηθνλνκηθή κεγέζπλζε θαη ηνκεαθή αλάπηπμε. ζνλ αθνξά ζην θιαδηθφ κνληέιν αλάπηπμεο πνπ αθνινπζήζεθε ηε δεθαεηία ηνπ 80 κε έκθαζε ζηε γεσξγία, δελ ζα κπνξνχζε επηηχρεη, θαζψο νη ηδηαίηεξεο θπζηθέο, πεξηβαιινληηθέο, θιηκαηηθέο θαη εδαθηθέο ζπλζήθεο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ ηηο θαζηζηνχλ αθαηάιιειεο γηα εληαηηθά ζπζηήκαηα γεσξγίαο. Ζ δεθαεηία ηνπ 80, θαη ηδηαίηεξα ην δεχηεξν κηζφ, ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αχμνπζα επηξξνή [12]

14 ησλεπξσπατθψλ πνιηηηθψλ. Σν 1981 παξνπζηάδεηαη απφ ην Τπνπξγείν Γεσξγίαο ν πξψηνο θαηάινγνοθαηάηαμεο νξηζκέλσλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο ζηηο κεηνλεθηηθέο, ζχκθσλα κε ηελ Οδεγία 75/268 ηεο ΔΟΚ. Σν Πεληαεηέο Πξφγξακκα Κνηλσληθννηθνλνκηθήο Αλάπηπμεο ηεο Υψξαο ,πεξηειάκβαλε κέηξα ζρεηηθά κε ηελ Οδεγία (ρξεκαηνδφηεζε θαηά 40-50% έξγσλ πδξεπηηθψλ,αξδεπηηθψλ, αληηπιεκκπξηθψλ, βειηίσζεο βνζθνηφπσλ θηι. θαη άκεζεο ρξεκαηηθέο παξνρέο ζηνπο αγξφηεο). Σα ζρεηηθά κέηξα ηα νπνία εθαξκφζηεθαλ κέρξη ην 1985, ραξαθηεξηδφηαλ απφ ηελπξνζπάζεηα ηεο Διιάδαο λα πξνζαξκνζηεί ζηηο λέεο ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαλ θαη λα θαιχςεη ην ππφινηπν ηκήκα ησλ απαηηνχκελσλ δαπαλψλ απφ εζληθνχο πφξνπο. Οπσζδήπνηε πάλησο άξρηζε λα δηακνξθψλεηαη κηα θαηλνχξηα πνιηηηθή πνπ θαηλφηαλ λα ελδηαθέξεηαη γηα ηελ αλαδσνγφλεζε ηεο ειιεληθήο πεξηθέξεηαο, παξά ηηο φπνηεο δηνηθεηηθέο, δηαρεηξηζηηθέο, θ.ιπ. εκπινθέο θαη αλεπάξθεηεο (Τ.ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ., 2000β). Μεηά ην 1985 άξρηζε λα θαηαλνείηαη θαη λα δηαδίδεηαη ζηελ Διιάδα κηα έλλνηα ηεο «νινθιεξσκέλεο αλάπηπμεο» κε ηελ απφθαζε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο λα ρξεκαηνδνηήζεη ηα Μεζνγεηαθά Οινθιεξσκέλα Πξνγξάκκαηα (ΜΟΠ) ( ). ηφρνο ησλ ΜΟΠ ήηαλ ερξεκαηνδφηεζε ηνπηθψλ-νινθιεξσκέλσλ πξνγξακκάησλ αλάπηπμεο, κε ηα νπνία ν αγξνηηθφοηνκέαο ζα ζπλδεφηαλ κε ηνπο άιινπο ηνκείο θαη θιάδνπο ζε ηνπηθφ επίπεδν, ψζηε λαπνιιαπιαζηαζζνχλ νη αλαπηπμηαθέο επηδφζεηο ζε πξντφλ θαη ζέζεηο εξγαζίαο. Αθφκε θαη ζηνεζσηεξηθφ ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα, ζε θάζε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζα έπξεπε λα εληζρχνληαηεπηκέξνπο δξάζεηο νη νπνίεο ζα αιιεινυπνζηεξίδνληαλ θαη ζα ζπλδένληαλ κε ηελ εθπαίδεπζε, ηελθαηάξηηζε, ηνλ πνιηηηζκφ (πρ. αλάδεημε ηεο ιατθήο παξάδνζεο, θιπ.). Οη δεκφζηνη θαη ηδησηηθνίθνξείο πνπ ήηαλ ππεχζπλνη γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ηεο ζρεηηθήο αλαπηπμηαθήοπξνζπάζεηαο δελ κπφξεζαλ λα πξνζαξκνζζνχλ ζηε λέα αληίιεςε γηα ηελ νινθιεξσκέλε αλάπηπμε ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ θαη ζπλερίζηεθε ζηελ πξάμε ε εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ ηεο θιαδηθήοαλάπηπμεο. Σα επφκελα ρξφληα πξνσζήζεθε ε αλάπηπμε ηνπ καδηθνχ ρηνλνδξνκηθνχ ηνπξηζκνχ (Τ.ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ., 2000γ). Σν απνηέιεζκα ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο ήηαλ ε χπαξμε θάπνηνπ επνρηαθνχεηζνδήκαηνο γηα ηνπο θαηνίθνπο ην νπνίν φκσο δελ ήηαλ ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο αξθεηφ γηα λαηνπο ζπγθξαηήζεη φιν ην ρξφλν ζηελ παηξίδα ηνπο, αιιά θαη ε επηβάξπλζε ηνπ θπζηθνχπεξηβάιινληνο θαη ε αιινίσζε ηνπ ηνπηθνχ πνιηηηζκηθνχ ραξαθηήξα, θαζψο δελ πάξζεθαλ ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο νινθιεξσκέλα κέηξα γηα ηελ δηαηήξεζε γηα παξάδεηγκα ηεο ηνπηθήοαξρηηεθηνληθήο. Σαπηφρξνλα πξνσζήζεθαλ νη ήπηεο κνξθέο ηνπξηζκνχ, φπσο ν αγξνηνπξηζκφο, ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο, ν νηθνηνπξηζκφο, ν ηακαηηθφο θαη ν θπζηνιαηξηθφο ηνπξηζκφο (κε θαγηάθ, ξάθηηλγθ,νξεηλή πνδειαζία, πεδνπνξία, ηππαζία, θ.ιπ.) σο ζπκπιεξσκαηηθέο δξαζηεξηφηεηαο ηεο [13]

15 νξεηλήογεσξγίαο (Τ.ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ., 2000α). Γηα ηελ πεξίνδν ε πνιηηηθή αλάπηπμεο ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ ζηελ Διιάδα πεξηγξάθεηαηζην Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ) (Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαηοηθνλνκηθψλ, 2007). χκθσλα κε ην ΔΠΑ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλδελ ζα πηνζεηεζεί δηαθνξνπνηεκέλε πνιηηηθή ζε επίπεδν Πεξηθεξεηψλ αιιά ε ζηξαηεγηθήαλάπηπμεο ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ πξέπεη λα είλαη θνηλή ζε φιε ηε ρψξα θαζψο ηα πξνβιήκαηα ησλπεξηνρψλ απηψλ είλαη θνηλά ζε φιεο ηηο Πεξηθέξεηεο. πλνπηηθά, νη άμνλεο ζηνπο νπνίνπο δίλεηαη πξνηεξαηφηεηα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ γηα ηελ πεξίνδν είλαη ε γεσξγία, ην πεξηβάιινλ, ν ηνπξηζκφο θαη ν πνιηηηζκφο. πγθεθξηκέλα ζχκθσλα κε ην Δζληθφ ηξαηεγηθφ ρέδην Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο (Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ, 2007), ε αγξνηηθή αλάπηπμε ηνπ νξεηλνχ ρψξνπζηνρεχεη ζε έλα πνιπιεηηνπξγηθφ κνληέιν κε έκθαζε ζηελ παξαγσγή «εδηθψλ πξντφλησλ»(πξντφληα ηνπηθά, εηδηθνχ ηχπνπ θαη ηερλνινγίαο, πςειήο πνηφηεηαο, θ.ιπ.) ψζηε λα κελ κπνξνχλλα εθηνπηζζνχλ απφ ηα θζελφηεξα πξντφληα άιισλ πεξηνρψλ. Δπίζεο γίλεηαη ιφγνο γηα πξνψζεζεεπθαηξηψλ πνιπαπαζρφιεζεο, δηαζθάιηζε ζπλζεθψλ ίζσλ επθαηξηψλ κεηαμχ ησλ δχν θχισλ,αμηνπνίεζε ηνπ θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο, αλαβάζκηζε ησλ ππνδνκψλ,πξνζηαζία θαη αλάδεημε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ πεξηνρψλ ηεο ππαίζξνπ πνπ ζαζπκβάινπλ ζηε βειηίσζε ηεο ειθπζηηθφηεηαο σο πεξηνρέο θαηνίθεζεο θαη ζηελ πξνζέιθπζε επελδχζεσλ. Ζ βηνινγηθή γεσξγία ζεσξείηαη πξφθιεζε γηα ηηο νξεηλέο πεξηνρέο θαζψο ε εθηαηηθή θηελνηξνθίαπνπ εθαξκφδεηαη κπνξεί εχθνια λα κεηαηξαπεί ζε βηνινγηθή θαη ζην πιαίζην ηεο εμαγγειίαοκέηξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζεο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο παγθνζκίσο θαη ηεο πξφιεςεο ηεο εξεκνπνίεζεο ηίζεληαη ζπγθεθξηκέλνη ζηφρνη γηα αχμεζε θαηά ha ησλ δαζσκέλσλ εθηάζεσλγηα ηελ πεξίνδν Οη ζηξαηεγηθέο ηνπηθήο αλάπηπμεο ζηηο νξεηλέο θαη κεηνλεθηηθέο πεξηνρέο ζα εμαθνινπζήζνπλ λααλαπηχζζνληαη κέζσ ηεο πξνζέγγηζεο LEADER θαη ζα έρνπλ νινθιεξσκέλν θαη πνιπηνκεαθφραξαθηήξα. ηνλ ηνκέα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ πεξηβάιινληνο εμαγγέιινληαη δξάζεηοπνπ ζρεηίδνληαη κε αλαθαηλίζεηο ρσξηψλ θαη ραξαθηεξηζκέλσλ παξαδνζηαθψλ νηθηζκψλ, θαζψο θαη κε ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ,ηελ πξφιεςε ησλ πεξηβαιινληηθψλ θηλδχλσλ θαη ηελ πξνζηαζία ηεο βηνπνηθηιφηεηαο(τ.πδ.υχ.γ.δ., 2007α). Σέινο γηα ηελ πεξίνδν ην Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο πξναλαγγέιιεη ηεβειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο θαη ηελ πξνβνιή ηνπο, ηελ πξνψζεζε [14]

16 εηδηθψλκνξθψλ ηνπξηζκνχ θαη ηνπ ζεκαηηθνχ ηνπξηζκνχ ζηηο πεξηνρέο απηέο θαη ηνλ εθζπγρξνληζκφ θαηηελ αλαβάζκηζε ησλ ρηνλνδξνκηθψλ θέληξσλ (Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, 2006). εκαληηθή εκπινθή ζηελ ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ έρεη ν Δζληθφο Υσξνηαμηθφορεδηαζκφο θαζψο θαη ηα Δηδηθά Υσξνηαμηθά ρέδηα.χκθσλα κε ην Άξζξν 9 ηνπ Γεληθνχ Πιαηζίνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ πνπ ςεθίζηεθε ηνληνχιην ηνπ 2008 (ΦΔΚ Α 128/2008), ζηνλ νξεηλφ ρψξν επηδηψθεηαη ε αλαζπγθξφηεζε ησλπαξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ε ζπγθξάηεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ε ηζφξξνπε ζρέζε κεηαμχ πφιεοθαη ππαίζξνπ κε ηε ζηήξημε, κεηαμχ άιισλ, ησλ δπλακηθφηεξσλ κηθξψλ νηθηζκψλ. Οη γεληθέοθαηεπζχλζεηο νη νπνίεο ζα εμεηδηθεπηνχλ ζην Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ γηα ηνλ Οξεηλφ ρψξν είλαη εαληηκεηψπηζε ηεο δεκνγξαθηθήο απνςίισζεο κε ηελ ελίζρπζε ησλ ππνδνκψλ/ππεξεζηψλ θαη ησλδπλαηνηήησλ απαζρφιεζεο, ε αλάδεημε ησλ ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ θάζε παξαγσγηθνχπφξνπ, ε ζηήξημε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο ηνπηθήο ελδνρψξαο γηα ηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθήαλαζπγθξφηεζε, ε δηαθχιαμε ησλ ηνπίσλ, ησλ δαζψλ, ησλ πεξηβαιινληηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, επξνζηαζία θαη αλάδεημε ησλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ σο αλαπηπμηαθψλ πφξσλ, ε δηεπθφιπλζε ηεο πξφζβαζεο ζε ππνδνκέο, επηθνηλσλία θαη γλψζε θαη ε ελίζρπζε ησλ δπλακηθψλ νξεηλψλ νηθηζκψλπνπ ιεηηνπξγνχλ σο θφκβνη δηνίθεζεο, ππεξεζηψλ θαη κεηαθνξψλ. Δπίζεο ην Άξζξν 10 γηα ηεδηαηήξεζε, πξνζηαζία θαη αλάδεημε ηνπ εζληθνχ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πινχηνπ θαη γηα ηεδηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ, ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ πξνζηαζία θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ νξεηλνχρψξνπ. πγθεθξηκέλα πξνζδηνξίδνληαη νη πεξηνρέο πξνηεξαηφηεηαο γηα ηελ αλάδεημε θαη πξνζηαζίαηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ζε εθαξκνγή ησλ δηεζλψλ θαη θνηλνηηθψλ δεζκεχζεσλ ηεο ρψξαο θαηδίδνληαη γεληθέο θαηεπζχλζεηο κεηαμχ άιισλ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο, ηελ αληηκεηψπηζεησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ θαη ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ. Αλάκεζα ζε άιια εμαγγέιιεηαη εθαηάξηηζε κεηξψνπ πνηφηεηαο εδαθψλ θαη ε παξαθνινχζεζε ηεο εμέιημήο ηνπο, ε ηαρεία πξνψζεζε ηεο ρξήζεο αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ε θαηάξηηζε δαζνινγίνπ, κέηξα πξφιεςεοησλ δαζηθψλ ππξθαγηψλ θαη αλαδαζψζεηο. ζνλ αθνξά ζηελ ηππνινγία ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ, αλάινγα κε ην βαζκφ ρσξηθήο αλάπηπμεο ησλδηαθφξσλ πεξηνρψλ δηαθξίλεηαη ζε ηξεηο βαζηθνχο ηχπνπο πεξηνρψλ: 1. Αλαπηπζζφκελεο Οξεηλέο Πεξηνρέο πνπ ζπγθεληξψλνπλ θξίζηκε κάδα πξνυπνζέζεσλ αλάπηπμεο 2. Φζίλνπζεο Οξεηλέο Πεξηνρέο κε πεξηζψξηα αλαζηξνθήο ησλ πξνβιεκάησλ ηνπο. 3. Οξεηλέο Πεξηνρέο κε έληνλα θαηλφκελα παξαθκήο θαη ηάζεηο εγθαηάιεηςεο. Γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ επηπέδνπ αλάπηπμεο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ ζα ρξεζηκνπνηνχληαη δείθηεο φπσο ην Α.Δ.Π. ηνπο θαη ε πνιπκέξεηα ησλ ηνκέσλ θαη ησλ θιάδσλ ησλ παξαγσγηθψλδξαζηεξηνηήησλ, παξά ην γεγνλφο φηη επαλεηιεκκέλα έρεη αζθεζεί εκπεξηζηαησκέλε [15]

17 θξηηηθήζρεηηθά κε ηελ αδπλακία ηνπ Α.Δ.Π. σο δείθηε λα εθθξάζεη απφ κφλνο ηνπ ηελ πξαγκαηηθήνηθνλνκηθή θαηάζηαζε ζε ηνπηθφ επίπεδν αλάπηπμεο (Ρφθνο 1999, 2004). ην Δηδηθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο γηα ηηο ΑλαλεψζηκεοΠεγέο Δλέξγεηεο νη εκηνξεηλέο θαη νξεηλέο πεξηνρέο (δαζηθέο ή ρέξζεο εθηάζεηο), ζεσξνχληαηπεξηνρέο αμηνπνίεζεο πδαηηθνχ δπλακηθνχ, επνκέλσο θαη θαηάιιειεο γηα ηελ ρσξνζέηεζε κηθξψλπδξνειεθηξηθψλ έξγσλ (Τ.ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ. 2008). Δλ θαηαθιείδη, κπνξεί θαλείο λα ζρνιηάζεη φηη νη εμαγγειιφκελεο πνιηηηθέο γηα ηε «βηψζηκεαλάπηπμε» ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, απνηεινχλ νπζηαζηηθά απιή πηνζέηεζε ησλ ζρεηηθψλ πνιηηηθψληεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. κσο ηα ζεκειηψδε ζπζηαηηθά ησλ πνιηηηθψλ απηψλ, δειαδή εαληαγσληζηηθφηεηα, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα, ε θαηλνηνκία θαη νη επέιηθηεο κνξθέο εξγαζίαο δελκπνξνχλ λα έρνπλ αληηθεηκεληθά ππφζηαζε θαηά κείδνλα ιφγν ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο (Ρφθνο 2001).Δηδηθά γηα ηηο νξεηλέο πεξηνρέο, ε ζηξαηεγηθή ηεο αχμεζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, φρη κφλν δελ έρεη αληηθεηκεληθή ππφζηαζε, αιιά κπνξεί λα έρεη ηα αθξηβψο αληίζεηα απνηειέζκαηα θαη λανδεγήζεη ζε αθφκε κεγαιχηεξν καξαζκφ θαη εγθαηάιεηςε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, θαζψο δελ ζακπνξέζνπλ εχθνια λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο ησλ αγνξψλ, ιφγσ ηνπ κηθξνχ θαηπνιπηεκαρηζκέλνπ γεσξγηθνχ θιήξνπ, ηεο ρακειήο γνληκφηεηαο θαη παξαγσγηθφηεηαο, ηεο έιιεηςεο ππνδνκψλ, ηεο απνκφλσζεο θαη ηεο αδπλακίαο απηνκαηνπνίεζεο ησλ θαιιηεξγεηηθψλζπζηεκάησλ ιφγσ ηεο ηδηαηηεξφηεηαο ησλ ηνπνγξαθηθψλ ζπλζεθψλ. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηάαληηθεηκεληθά ζπλεπάγνληαη ηδηαίηεξα απμεκέλν θφζηνο παξαγσγήο θαη δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ.δπηπιένλ ε δηεζλήο εκπεηξία έρεη δείμεη φηη φπνπ ηα θξάηε θαη νη πεξηθέξεηεο έρνπλ πξνζαξκφζεη ηα επηρεηξεζηαθά ηνπο ζρέδηα ζηηο ηνπηθέο ηδηαηηεξφηεηεο, ηα απνηειέζκαηα είλαη ζεηηθφηεξα. Γπζηπρψο ζηελ Διιάδα, ηα πξνβιήκαηα θαη ηα θπζηθά θαη θνηλσληθννηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ δελ ιακβάλνληαη ππφςε ζε βάζνο, κε απνηέιεζκα θαη ηα κέηξα λα κελεμεηδηθεχνληαη θαηά πεξίπησζε θαη γη απηφ ν καξαζκφο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ φιν θαη επηηείλεηαη.γη απηφ θαη ε Οινθιεξσκέλε Αλάπηπμε, απνηειεί αληηθεηκεληθά, ζε επίπεδν ζεσξίαο θαη πξάμεο, κνλφδξνκν εηδηθά γηα ηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο καο, πξνθεηκέλνπ λα δηαθπιαρζεί θαη λα αλαδεηρζεί ν ηδηαίηεξνο θπζηθφο, πεξηβαιινληηθφο θαη πνιηηηζκηθφο πινχηνο ηνπο. [16]

18 Oξεηλά νηθνζπζηήκαηα Σα νξεηλά νηθνζπζηήκαηα απνηεινχλ ζεκαληηθή πεγή λεξνχ, θπζηθψλ πιψλ, ελεξγεηαθψλ πφξσλ, βηνπνηθηιφηεηαο, κεηαιιεπκάησλ, δαζηθψλ θαη γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ αλαςπρήο. Απνηεινχλ νηθνζπζηήκαηα πνπ εθθξάδνπλ ηελ πνιππινθφηεηα θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο ηεο νηθνινγίαο ηνπ πιαλήηε καο, αθνχ ηα νξεηλά πεξηβάιινληα είλαη νπζηψδε γηα ηελ επηβίσζε ηνπ πιαλεηηθνχ νηθνζπζηήκαηνο. Σα νηθνζπζηήκαηα ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ κεηαβάιινληαη ηαρχηαηα. Τπφθεηληαη ζε επηηαρπλφκελε δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο, ζε θαηνιηζζήζεηο θαη ηαρεία απψιεηα νηθφηνπσλ θαη γελεηηθήο βηνπνηθηιφηεηαο. Απφ ηελ αλζξψπηλε ζθνπηά ππάξρεη επξεία εμάπισζε ηεο θηψρεηαο ζηνπο θαηνίθνπο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ θαη απψιεηα ηεο απηφρζνλεο (indigenous) γλψζεο. σο απνηέιεζκα απηνχ νη πεξηζζφηεξεο νξεηλέο πεξηνρέο βηψλνπλ πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε. Έηζη ε θαηάιιειε δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ δηαζέζηκσλ ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ θαη ε θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ αλζξσπίλσλ δηαζέζηκσλ ηνπο απαηηεί άκεζε δξάζε. Πεξίπνπ ην 10% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο γεο δεη ζε νξεηλέο πεξηνρέο κε κεγάια πςφκεηξα θαη ζπλεπψο εμαξηάηαη απφ ηα θπζηθά δηαζέζηκα ησλ νξεηλψλ νηθνζπζηεκάησλ. Έλα πνιχ κεγαιχηεξν πνζνζηφ (40%, δεη ζε πεξηνρέο κε κέζα θαη κηθξφηεξα πςφκεηξα) επσθειείηαη απφ απηά θαη εηδηθφηεξα απφ ην λεξφ. Σα νξεηλά νηθνζπζηήκαηα απνηεινχλ απνζήθε βηνπνηθηιφηεηαο θαη απεηινχκελσλ εηδψλ (U.N. Agenda 21, Κεθάιαην 13, 1992). Ζ αεηθφξνο αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ κε ηε ηαπηφρξνλε εθκεηάιιεπζε ησλ δαζψλ απνηειεί θχξην ζθνπφ ηεο δαζηθήο πνιηηηθήο ζηελ ρψξα καο θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ πξνυπνζέηεη αλζξσπνγελείο επεκβάζεηο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ, νη ζπλέπεηεο ησλ νπνίσλ πνιιέο θνξέο νδεγνχλ ζηελ αιινίσζε θαη ππνβάζκηζε ηνπ (Γηαλλνχιαο 2001, Γξφζνο 2000, Γνχθαο 2004) Βησζηκόηεηα δαζηθώλ δξόκσλ - Δπηπηώζεηο Εκηίμηζη ηος βαθμού διάνοιξηρ μίαρ δαζικήρ πεπιοσήρ Απφ ηελ άπνςε εθηίκεζεο ηνπ βαζκνχ δηάλνημεο κίαο δαζηθήο πεξηνρήο ππάξρνπλ νη εμήο κέζνδνη: 1. Οη αλαιπηηθέο πνπ ζηεξίδνληαη ζε ζεσξεηηθά κνληέια θαη ιακβάλνπλ ππφςε θξηηήξηα δηάλνημεο πνζνηηθά (εθθξάδνληαη ζε ρξεκαηηθέο κνλάδεο), ζε ζπλάξηεζε κε ηελ νδηθή ππθλφηεηα (Kroth, 1973, Abegg, 1978). 2. Οη εκπεηξηθέο κέζνδνη πνπ εθαξκφδνπλ γλψζεηο νηθνλνκηθήο ζεσξίαο ζε έξγα νδνπνηίαο (κε [17]

19 δπλαηφηεηα εθηίκεζεο ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ): - Γπλακηθέο κέζνδνη (ηάκνπ, 1985, Καξαγηάλλεο, 1991). - Αλάιπζε θφζηνπο - νθέινπο (ηάκνπ, 1985, Γνχθαο, 1989, Καξαγηάλλεο, 1991). Οη δπλακηθέο κέζνδνη θαη ε αλάιπζε θφζηνπο - νθέινπο ιακβάλνπλ ππφςε κφλν πνζνηηθά θξηηήξηα αλεμάξηεηα αλ ζπλαξηψληαη κε ηελ νδηθή ππθλφηεηα. - Με ηελ αλάιπζε αμίαο - νθέινπο εθηηκψληαη θξηηήξηα ηφζν πνζνηηθά φζν θαη πνηνηηθά (δελ εθθξάδνληαη ζε ρξεκαηηθέο κνλάδεο). Ζ κέζνδνο απηή έρεη εθαξκνζζεί ηφζν ζε αληηθείκελα κεραληθνχ (Functetal., 1976), φζν θαη ζε αληηθείκελα δαζνιφγνπ (Dietzetal. 1984, Καξαγηάλλεο 1991, 1994). ε πεξηνρέο πνπ έρνπκε θξηηήξηα νηθνλνκηθά, πνζνηηθά θαη πνηνηηθά (πεξηβαιινληηθά), κπνξνχκε λα εθαξκφζνπκε ηελ αλάιπζε αμίαο - νθέινπο. Σςγκομιδή δαζικών πποϊόνηων ωρ κςπιόηεπορ λόγορ διάνοιξηρ δπόμων. Ζ μπιεία είλαη κηα απφ ηηο βαζηθφηεξεο πεγέο βηνκάδαο, φπνπ αλαιχνληαη νη δπλαηέο πεγέο απφ φπνπ κπνξεί απηή λα πξνέιζεη θαη ν ξφινο ηεο σο πεγή ελέξγεηαο ζηνλ ειιαδηθφ θαη επξσπατθφ ρψξν, θαζψο θαη ν ραξαθηεξηζκφο ηεο σο θαχζηκν. Απφ ηελ αλαθάιπςε ηεο θσηηάο, ην μχιν απνηειεί κηα πνιχ ζεκαληηθή πεγή ελέξγεηαο. ήκεξα, ε ελέξγεηα απφ μπιεία ρξεζηκνπνηείηαη ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο γηα θαηαλαισηηθέο εξγαζίεο φπσο ε μήξαλζε ησλ ςαξηψλ, ε επεμεξγαζία ηνπ θαπλνχ θαη ζε αλεπηπγκέλεο ρψξεο θπξίσο σο πεγή ελέξγεηαο γηα ηε δαζηθή βηνκεραλία. Σα ηειεπηαία ρξφληα πνιιέο ρψξεο έρνπλ αξρίζεη λα εμεξεπλνχλ λέα ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ μπιεία ζαλ κηα πεξηβαιινληηθά θηιηθή ελαιιαθηηθή απέλαληη ζηα ζηεξεά θαχζηκα. Σν μχιν σο θαχζηκν έρεη πνηθίια πεξηβαιινληηθά νθέιε έλαληη ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. Σν θχξην πιενλέθηεκα ηνπ είλαη φηη απνηειεί κηα αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Άιια πιενλεθηήκαηα πεξηιακβάλνπλ θαη ην γεγνλφο φηη ην πνζνζηφ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα πνπ εθιχεηαη θαηά ηε δηεξγαζία ηεο θαχζεο ηνπ είλαη πεξίπνπ 90% ιηγφηεξν απφ ην αληίζηνηρν πνπ εθιχεηαη θαηά ηελ θαχζε ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. Σν θπξίαξρν νηθνλνκηθφ πιενλέθηεκα ηεο δαζηθήο βηνκάδαο είλαη φηη ην μχιν είλαη ζπλήζσο ζεκαληηθά πην νηθνλνκηθφ απφ ηα αληαγσληζηηθά ζπκβαηηθά θαχζηκα. Οη Γεκφζηνη νξγαληζκνί, φπσο ζρνιεία, λνζνθνκεία, θπιαθέο θαη δεκνηηθήο ηδηνθηεζίαο ζρέδηα ηειεζέξκαλζεο, είλαη θχξηνη ζηφρνη γηα ηε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο απφ ηε δαζηθή βηνκάδα. Σα δάζε είλαη πνιχ ζεκαληηθά γηαηί θαηαιακβάλνπλ ην 1/3 ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο (FAO, 2000) θαη δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζε πνιιαπιά επίπεδα. Απφ νηθνλνκηθή ζθνπηά, ν [18]

20 δαζηθφο ηνκέαο απνηειεί ζεκαληηθή πεγή εηζνδεκάησλ. Παξάιιεια, είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηε δηαθχιαμε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο (πεξηζζφηεξν απφ ην 80% ησλ εηδψλ βξίζθνληαη ζηα δάζε) θαη ηελαληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Σέινο, ηα δάζε έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία απφ θνηλσληθή θαη πνιηηηζηηθή ζθνπηά. Πεξηζζφηεξνη απφ 1.6 δηζεθαηνκκχξηα άλζξσπνη εμαξηψληαη, ζε δηαθνξεηηθφ βαζκφ, απφ ηα δάζε γηα ηε δηαβίσζή ηνπο (IUCN). Πεξίπνπ 60 εθαηνκκχξηα γεγελείο εμαξηψληαη θαζ νινθιήξνπ απφ ηα δάζε, ελψ πεξίπνπ 350 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη πνπ δνπλ ζε θνληηλέο απνζηάζεηο απφ ππθλά δάζε εμαξηψληαη απφ απηά ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ. Δίλαη επίζεο ηδηαίηεξα ειθπζηηθά γηα ηνπο αζηηθνχο πιεζπζκνχο, επηηξέπνπλ ηελ αλάπηπμε ςπραγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ή δξαζηεξηνηήησλ ρξήζηκσλ γηα ηελ πγεία θαη αληηπξνζσπεχνπλ ζεκαληηθή πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Υάξηεο 2.3.1: Ηπαγθόζκηαθαηαλνκήδαζώλ (European Commission, Joint Research Centre, 2003) Σα δάζε απνηεινχλ πεγή ελέξγεηαο κε ηε κεηαηξνπή ηεο δαζηθήο βηνκάδαο ζε ζπκβαηηθά ζηεξεά, πγξά θαη αέξηα θαχζηκα. ήκεξα, ηα δάζε ζπκβάιινπλ ζην 14% ηεο παγθφζκηαο ηξνθνδνζίαο ελέξγεηαο θαη έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα θηάζνπλ θαη κέρξη ην 50% ησλ απαηηήζεσλ ζε ελέξγεηα παγθνζκίσο θαηά ηε δηάξθεηα απηνχ ηνπ αηψλα. Πεξίπνπ ην 55% ηεο πνζφηεηαο μπιείαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη παγθνζκίσο (ΚΑΠΔ) (ε νπνία αγγίδεη ηα 4 δηο m3), ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ μπιεία ή θάξβνπλν γηα ηηο θαζεκεξηλέο αλάγθεο ζε ελέξγεηα φζνλ αθνξά ζηε ζέξκαλζε θαη ην καγείξεκα ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Σα δάζε θαιχπηνπλ 117 εθαηνκκχξηα ha ηα νπνία αληηζηνηρνχλ ζε έλα πνζνζηφ 42 % ηεο έθηαζεο ηεο Δπξψπεο (Eurostat, 2007) (Υάξηεο 2.3.1) θαη ππνινγίδεηαη φηη δεζκεχνπλ πεξίπνπ ην 10 % ησλ εηήζησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ηεο [19]

21 Δπξψπεο (Nabuurs, Schelhaas, Mohren, &Field, 2003). Αληίζεηα κε φηη ζπκβαίλεη ζε άιια κέξε ηνπ θφζκνπ, ε δαζνθάιπςε ζηελ Δπξψπε απμάλεηαη, αξγά αιιά ζηαζεξά κε έλα πνζνζηφ 0,4% ην ρξφλν (Eurostat, 2007). pζηφζν, ιφγσ ησλ θπζηθψλ ζπλζεθψλ, δελ ππάξρεη πξφζβαζε ζε φια ηα δάζε γηα ηε ζπιινγή μπιείαο θαη ηελ εκπνξηθή ηεο εθκεηάιιεπζε. Δθηηκάηαη φηη θαηά κέζν φξν ην 80-90% ηεο δαζηθήο έθηαζεο είλαη πξνζηηφ, αιιά ζηελ αλαηνιηθή Δπξψπε είλαη ζπρλά πξνζηηφ κφλνλ ην 40-50% ησλ δαζψλ. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ δεθαπέληε εηψλ, νη δαζηθέο εθηάζεηο ζηελ ΔΔ ησλ 27 απμήζεθαλ θαηά πεξίπνπ 10 εθαηνκκχξηα εθηάξηα ιφγσ ηεο δελδξνθχηεπζεο θαη ηεο αλαδάζσζεο πξψελ γεσξγηθψλ εδαθψλ θαη θπζηθήο αλαδάζσζεο (MCPFE, UNECE, & FAO, 2007). Πεξίπνπ ην 8% ησλ δαζψλ ηεο Δπξψπεο πξνζηαηεχεηαη ιφγσ ηεο δαζηθήο βηνπνηθηιφηεηάο ηνπο, θαη πεξίπνπ ην 10% πξνζηαηεχεηαη γηα ιφγνπο δηαηήξεζεο ηνπ θπζηθνχ ηνπίνπ. Υάξηεο : Καηαλνκή δαζώλ ζηελ Δπξώπε (EuropeanForestInstitute, 2000) ρεδφλ ην 40% (ήηνη πεξίπνπ 250 εθαηνκκχξηα m2) ηεο ζεκεξηλήο νηθνλνκηθήο δαζηθήο αλάπηπμεο παξακέλεη αλεθκεηάιιεπην, θαζψο ε πινηφκεζε είλαη θαηψηεξε ηεο αλάπηπμεο. Σν δαζηθφ απφζεκα ηεο ΔΔ ησλ 27 γλψξηζε επίζεο ζηαζεξή αλάπηπμε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο πεληεθνληαεηίαο. Ο ζπλνιηθφο φγθνο κε πινηνκεζείζαο μπιείαο εθηηκάηαη ζε πεξίπνπ 30 [20]

22 δηζεθαηνκκχξηα m3, πξάγκα πνπ ηζνδπλακεί κε 9,8 δηζεθαηνκκχξηα ηφλνπο άλζξαθα. Γελ ππάξρεη επί ηνπ παξφληνο θακία ζπλεθηηθή εηθφλα ησλ δπλαηνηήησλ πινηφκεζεο γηα ηηο 27 ρψξεο ηεο ΔΔ ζην ζχλνιφ ηνπο. Αξθεηέο ρψξεο δηαζέηνπλ εζληθά πξνγξάκκαηα γηα ηα δάζε, ηα νπνία θαζνξίδνπλ δηάθνξεο δπλαηφηεηεο πινηνκίαο ιακβάλνληαο ππφςε ηηο αλάγθεο πξνζηαζίαο ηνπ δάζνπο, ηε βηνπνηθηιφηεηα θαη άιιεο πνιπιεηηνπξγηθέο αλάγθεο. χκθσλα κε ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, απφ δάζε θαη δαζηθέο εθηάζεηο θαιχπηεηαη ην 51% ηεο έθηαζεο ησλ εδαθψλ ηεο ρψξαο καο θαηαιακβάλνληαο ηελ 6ε ζέζε ζηελ Δπξψπε, αθνινπζψληαο ηηο Φηιαλδία (77%), νπεδία (75%), ινβελία (65%), Ηζπαλία (57%) θαη Δζζνλία (56%). Υάξηεο : Γαζηθή έθηαζε ζηνλ Διιαδηθό ρώξν (LandInformationServices, 2005) [21]

23 ηελ Διιάδα θαηαγξάθνληαη ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα δαζψλ θαη δαζηθψλ εθηάζεσλ (Υάξηεο 2.3.3) κε ην 53% απφ απηά λα είλαη δηαζέζηκα γηα παξαγσγή μπιείαο, ζχκθσλα κε έθζεζε ηεο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, κε αθνξκή ηελ Δπξσπατθή Δβδνκάδα Γαζψλ. Ζ θαηαλνκή ησλ κνξθψλ εδαθνπνλίαο ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, ε έθηαζε ησλ δαζψλ θαηά δαζνπνληθφ είδνο θαη ε έθηαζε ησλ δαζψλ απφ ηδηνθηεζηαθήο πιεπξάο, ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηεο Γαζηθήο Τπεξεζίαο θαη ηεο ΔΤΔ έρνπλ σο αθνινχζσο: Πίλαθαο Μνξθέο εδαθνπνλίαο ζηνλ ειιαδηθό ρώξν Μορφέσ εδαφοπονίασ Έκταςη % ςτρέμ. 1. Δάςη ,0 2. Μερικώσ Δαςοςκεπείσ εκτάςεισ ,6 3. Φρυγανότοποι ,1 4. Αλπικέσ εκτάςεισ ,3 5. Χορτολίβαδα ,3 6. Έλη - Λίμνεσ - Ποταμοί ,1 7. Άγονα ,6 8. Γεωργικέσ Καλλιέργειεσ ,0 Σύνολο χώρασ ,0 Πίλαθαο Η έθηαζε ησλ δαζώλ από ηδηνθηεζηαθήο πιεπξάο Μορφή ιδιοκτηςίασ Έκταςη ςε ςτρέμματα % 1. Δημόςια ,5 2. Κοινοτικά ,0 3. Μοναςτηριακά ,4 4. Αγαθοεργών ιδρυμάτων ,4 5. Συνιδιόκτητα ,7 6. Ιδιόκτητα ,0 Σύνολο αςών ,0 πσο πξνθχπηεη απφ ζηνηρεία ηεο έθζεζεο, ε πνζφηεηα μπιείαο πνπ αληιείηαη απφ ηα ειιεληθά δάζε κεηψζεθε απφ ηνπο 1,9 εθαηνκκχξηα ηφλνπο ην 2001 ζηνπο 1,5 ην 2005, ελψ ην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα ζηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ. παξνπζίαζε αχμεζε. [22]

24 2.4. Πεγέο Γαζηθήο Βηνκάδαο Σα πεξηζζφηεξα θαχζηκα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο μπιείαο πξνέξρνληαη απφ δέληξα πνπ κεγαιψλνπλ θπζηθά ζε δάζε. Μηα κηθξή εμαίξεζε απνηειεί ε δαζνπνλία βξαρείαο επαλάιεςεο, ζηελ νπνία θαιιηεξγνχληαη είδε βξαρείαο αλάπηπμεο κε κηθξέο επαλαιήςεηο ζε πξψελ γεσξγηθή γε. Ζ δαζηθή βηνκάδα κπνξεί λα ρσξηζηεί ζε ηξεηο θαηεγνξίεο, πξσηνγελή, δεπηεξνγελή θαη ηξηηνγελή ππνιείκκαηα πινηνκίαο (Berndes, 2001). Οη βαζηθέο πεγέο πξσηνγελψλ ππνιεηκκάησλ νθείινληαη ζηε ζπλήζε πινηνκηθή δηαδηθαζία. αλ δαζηθά ππνιείκκαηα κπνξνχκε λα ραξαθηεξίζνπκε φιε ηελ επίγεηα βηνκάδα πνπ κέλεη κεηά απφ ηηο εξγαζίεο παξαγσγήο μπιείαο θαη ηηο πξνεξγαζίεο ιέπηπλζεο ησλ λεαξψλ νκάδσλ δέληξσλ (Hakkila&Parikka, 2002). Πεγέο ξνθαληδηψλ απνηεινχλ ππνιείκκαηα πινηνκίαο, δέληξα κηθξήο δηακέηξνπ ή λεαξά δέληξα θαη ξνθαλίδηα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπο θνξκνχο, ηα θιαδηά, ηηο βειφλεο θαη ηα θνχηζνπξα. Δπηπιένλ, ηα παξαδνζηαθά θαπζφμπιαρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Σα βηνκεραληθά ππνιείκκαηα πεξηιακβάλνπλ θινηνχο δέληξσλ, πξηνλίδηα, ξνθαλίδηα, κηθξά θνκκάηη μχινπ θαη καχξνπ ξεπζηνχ (Ranta, 2003). Σν αλαθπθισκέλν μχιν ή ηα ηξηηνγελή ππνιείκκαηα είλαη έλα άιιν είδνο βηνκάδαο θαη απνηεινχληαη απφ παξαπξντφληα θαηεδαθίζεσλ, θαηαζθεπψλ θαη δηαδηθαζηψλ ζπζθεπαζίαο Γαζηθή Ξπιεία Χο δαζηθή μπιεία αλαθέξνληαη ηα πξσηνγελή ππνιείκκαηα ησλ εξγαζηψλ, πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζην δάζνο. πλίζηαηαη ζηα θαπζφμπια, ηνπο μπιάλζξαθεο, ηα ππνιείκκαηα ησλ δαζηθψλ πινηνκηψλ, ηα πξντφληα θαζαξηζκψλ ηνπ δάζνπο θαη ηα ππνιείκκαηα, πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ επεμεξγαζία ηνπ μχινπ. Σα δαζηθά απφβιεηα πεξηιακβάλνπλ κε ρξεζηκνπνηεκέλα ππνιείκκαηα πινηνκίαο, κεεκπνξεχζηκα δέληξα, λεθξά μχια, θαη άιια κε εκπνξηθά δέληξα πνπ πξέπεη λα θνπνχλ απφ ππθλά, αζζελή ή επππξφβιεηα δάζε. Ζ απνςίισζε ησλ δαζψλ, πνπ είλαη απαξαίηεηε γηα λα βνεζεζνχλ κεξηθά δάζε λα επαλαθηήζνπλ ηε θπζηθή ηνπο πγεία, επίζεο παξέρεη κηα κεγάιε πνζφηεηα ππνιεηκκάησλ μχινπ πνπ κπνξνχλ λα κεηαηξαπνχλ ζε ειεθηξηζκφ ή βηνθαχζηκα. Δμ' αηηίαο ηεο δηαζπνξάο θαη ηεο καθξηλήο ηνπο ζέζεο, ε αλάθηεζε ησλ ππνιεηκκάησλ απηψλ είλαη αξθεηά πην δχζθνιε θαη δαπαλεξή απφ απηή ησλ αζηηθψλ ππνιεηκκάησλ μχινπ. [23]

25 Πξντφληα θαιιηέξγεηαο θαη θαζαξηζκψλ ηνπ δάζνπο. Καζαξηζκνί δαζψλ θαη γεληθά θαιιηέξγεηα ησλ δαζψλ, δελ πξαγκαηνπνηείηαη ζηα πςειά δάζε θαη φπνπ γίλνληαη, γηα πξνζηαζία απφ ηηο ππξθαγηέο, είλαη ρσξίο πξνγξακκαηηζκφ θαη νη παξαγφκελεο κεκνλσκέλεο πνζφηεηεο βηνκάδαο δελ είλαη ζεκαληηθέο. Τπνιείκκαηα δαζηθψλ πινηνκηψλ. Με ηηο κεζφδνπο δηαρείξηζεο θαη εθκεηάιιεπζεο, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε ρψξα καο, κφλν ην 55% ηεο εηήζηαο αχμεζεο ηεο βηνκάδαο είλαη απνιήςηκν πξντφλ ππφ κνξθή ιήκκαηνο, φπσο θαζνξίδεηαη απφ ηα δηαρεηξηζηηθά ζρέδηα ησλ δαζψλ. Σν ππφινηπν 45% ηεο αχμεζεο δσληαλή βηνκάδα ππφ κνξθή ηζηάκελσλ δέλδξσλ παξακέλεη ζην δάζνο, γηα ηελ πνηνηηθή θαη πνζνηηθή βειηίσζε ηνπ μπιψδνπο θεθαιαίνπ ηνπ. Δπηπιένλ, απφ ην επηηξεπηφ εηήζην ιήκκα, ην 46% ηεο βηνκάδαο ηνπ δελ απνθνκίδεηαη, αιιά παξακέλεη ζην δάζνο ζαλ ππφιεηκκα, ππφ κνξθή θχιισλ, βεινλψλ, θινηνχ, θιάδσλ, θνξπθψλ, ηκεκάησλ θνξκψλ κε πνιιά ειαηηψκαηα, πξεκλψλ θαη ξηδψλ. Σν πνζνζηφ απηψλ εμαξηάηαη απφ ην κέγεζνο ηεο θφκεο, πνπ επεξεάδεηαη απφ ην είδνο, ηελ ειηθία θαη ηνλ απμεηηθφ ρψξν ησλ δέλδξσλ, ηε δνκή ηνπ δάζνπο θαη ηηο θιηκαηνινγηθέο θαη εδαθηθέο ζπλζήθεο. Γαζηθή βηνκάδα ζε ππνθαιιηεξγνχκελα-ππναμηνπνηνχκελα δάζε. Γάζε, πνπ ππναμηνπνηνχληαη ή δελ αμηνπνηνχληαη θαζφινπ, είηε ιφγσ κε ππάξρνπζαο πίεζεο εθ κέξνπο ηεο αγνξάο ησλ πξντφλησλ μχινπ, είηε ιφγσ γεσγξαθηθήο απνκφλσζεο θαη πςεινχ θφζηνπο κεηαθνξάο ηνπ μχινπ ζηνπο ηφπνπο επεμεξγαζίαο ηνπ, κπνξνχλ λα δηαρεηξηζζνχλ κε θχξην ζθνπφ εθκεηάιιεπζεο ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο ζηελ εγγχο πεξηνρή. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, ην δπλακηθφ ηεο δηαζέζηκεο βηνκάδαο είλαη πςειφ, ε δε ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηεο ζα ζπκβάιιεη ζηελ εθπιήξσζε ησλ ζηφρσλ ηεο εζληθήο δαζηθήο πνιηηηθήο θαη ζηε βειηίσζε ηεο πγείαο ηνπ δάζνπο. Σν ελεξγεηαθφ δπλακηθφ ησλ δαζηθψλ ππνιεηκκάησλ δαζηθήο μπιείαο, πνπ δχλαληαη λα απνιεηθζνχλ ηερληθά, αλέξρεηαη ζε άλσ ησλ 126 ρηιηάδσλ ΣΗΠ εηεζίσο ζε επίπεδν ρψξαο, 30% πεξίπνπ ηνπ αληίζηνηρνπ ηεο εηήζηαο παξαγσγήο θαπζφμπισλ ζήκεξα (Κνκπειίηνπ& Κνζθηλά, 2004) Αλαθηώκελε Ξπιεία Ζ αλαθηψκελε μπιεία πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ελεξγεηαθνχο ζθνπνχο είλαη ηα πξηνλίδηα, ηα αζηηθά ππνιείκκαηα μχινπ θαη ηα ππνιείκκαηα δέληξσλ. Σα πξηνλίδηα απνηεινχλ ππνιείκκαηα μχινπ, απφ ηε βηνκεραλία ραξηηνχ θαη πνιηνχ, ηα μπινπξγεία θαη άιινπο βηνκεραληθνχο ρξήζηεο μχινπ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ζπρλά γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ βηνκάδα. Απηά ηα ππνιείκκαηα είλαη ζπλήζσο πνιχ θαζαξά θαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο θαχζηκν ζε έλα κεγάιν εχξνο ζπζηεκάησλ ηζρχνο βηνκάδαο. [24]