της 18ηςΜαρτίου 1970<appnote>*</appnote>

Transcript

1 BILGER ΚΑΤΑ JEHLE ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 18ηςΜαρτίου 1970<appnote>*</appnote> Στην υπόθεση 43/69, που έχειως αντικείμενο αίτηση του Oberlandesgericht της Καρλσρούης(9ο τμήμα πολιτικώνυποθέσεων του Freiburgim Breisgau) προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογή τουάρθρου 177της Συνθήκης ΕΟΚ,με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της διαφοράςπου εκκρεμεί ενώπιον του αιτούντοςδικαστηρίου μεταξύ Brauerei Α. Bilger Sönne GmbH, με έδρατο Gottmadingen, και Heinrich Jehle, εστιάτορα και κρεοπώλη,και Marta Jehle, και των δύοκατοίκων Φρηντριχσχάφεν, η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ωςπρος τηνερμηνεία του άρθρου 85της Συνθήκης ΕΟΚ, καθώςκαι του κανονισμού 17του Συμβουλίου ΕΟΚ της 6ης Φεβρουαρίου 1962 (EE ειδ. έκδ. 08/001, σ.25 επ.), ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, συγκείμενο από τους R. Lecourt, Πρόεδρο, R.Monaco και P. Pescatore, προέδρουςτμήματος, Α. Μ. Donner, Α. Trabucchi, W. Strauß (εισηγητή), και J. Mertens de Wilmars δικτατές γενικόςεισαγγελέας: J. Gand γραμματέας: A. vanhoutte * Γλώσσα διαδικασίας:η γερμανική. 275

2 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ43/69 εκδίδει τηνακόλουθη Απόφαση (το μέρος που περιέχειτα περιστατικά παραλείπεται) Σκεπτικό 1 Με Διάταξη της31ηςιουλίου 1969,που περιήλθε στη γραμματεία του Δικαστηρίου στις 24Σεπτεμβρίου 1969,το Oberlandesgericht της Καρλσρούης υπέβαλε στοδικαστήριο διάφορα ερωτήματα,δυνάμει του αρθρου 177 της Συνθήκης περί ιδρύσεως ΕΟΚ, ως προςτην ερμηνεία του άρθρου 85 τηςεν λόγω Συνθήκης, καθώς και του κανονισμού 17 της6ης Φεβρουαρίου 1962 (EE ειδ. έκδ. 08/001, σ. 25) που τέθηκεσε ισχύ στις13 Μαρτίου1962. Επί τουσημείου 1 τηςαιτήσεως 2 Το Δικαστήριο ερωτάται κατ'αρχάς αν σύμβαση προμηθείας ζύθου συναφθείσα μεταξύ δύο επιχειρήσεων ενός κράτουςμέλους πριν απότις 13 Μαρτίου 1962 αφορά εισαγωγές ή εξαγωγέςμεταξύκρατών μελών κατά την έννοια του άρθρου 4,παράγραφος 2, σημείο 1,του κανονισμού17, όταν η διατύπωση της ρήτραςαποκλειστικότητας είναιη ακόλουθη: ο εστιάτορας υποχρεούται να προμηθεύεται το ζύθο που χρειάζεται για τηνεπιχείρησήτου αποκλειστικά από τηζυθοποιία Χ(εγκατεστημένη στοίδιο κράτος μέλος). ΤοΔικαστήριο, εξάλλου, ερωτάται,αν«τέτοια σύμβασηπρέπει να κοινοποιείται(στην Επιτροπή)κατά τα άρθρα 5,παράγραφοι 1 και 2, 4, παράγραφος 2, σημείο 1,του κανονισμού 17». 3 Ταερωτήματα αυτάαφορούν αποκλειστικά το ανσύμβαση μεταξύ παραγωγού και ανεξάρτητου λιανοπωλητή, βάσει της οποίας ο λιανοπωλητής υποχρεούται να προμηθεύεται αποκλειστικάαπό τον εν λόγω παραγωγό που είναι εγκατεστημένος στο ίδιο κράτος μέλος, συγκαταλέγεταιστιςκατηγορίες συμφωνιών που εξαιρούνται της κοινοποιήσεως από τονκανονισμό 17και αυτό, ανεξάρτητα απότο αντέτοια σύμβαση, μόνη ήσε συνδυασμό με άλλες, εμπίπτει ήόχι στιςδιατάξεις του άρθρου 85, παράγραφος

3 BILGER ΚΑΤΑ JEHLE 4 Τα άρθρα 4και 5 του κανονισμού 17 απαλλάσσουναπό την κοινοποίηση,μεταξύ άλλων, τιςσυμφωνίες πουέχουν συναφθεί πρινή μετά τις 13 Μαρτίου 1962 στιςοποίες συμμετέχουν μόνον επιχειρήσεις ενός κράτους μέλους, υπό τον όροότι οι συμφωνίες αυτές«δεναφορούνούτε εισαγωγές ούτε εξαγωγές μεταξύ κρατών μελών». Επομένως,ηαπάντηση στο ερώτημαπου υπέβαλε το εθνικό δικαστήριο εξαρτάταιαπό το αν οισυμφωνίες, τις οποίες αναφέρει,«δεν αφορούνούτε εισαγωγές ούτε εξαγωγέςμεταξύ κρατώνμελών» κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος2,σημείο 1 του κανονισμού. 5Μια τέτοιασύμβαση, αν καικρινόμενη μέσα σε σύνολο παρόμοιων συμβάσεων μεταξύμερικών εγχώριων παραγωγών καισημαντικού αριθμού λιανοπωλητών του ίδιου κράτους,μπορεί,ενδεχομένως, να επηρεάσει το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών, εντούτοιςαυτή η πρακτική καθαυτή, εφόσον δεν αφορά ούτε εισαγωγές ούτεεξαγωγές μεταξύ κρατών μελών, εξαιρείταιτης κοινοποιήσεως,κατά τοάρθρο 4, παράγραφος 2, τουκανονισμού 17. Παρίσταται,επομένως, δυνατόν η ίδια συμφωνία, έστω καιαν«δεν αφορά ούτε εισαγωγές ούτεεξαγωγές μεταξύ κρατών μελών» κατά την έννοια της διατάξεωςαυτής«να επηρεάζει το εμπόριομεταξύ κρατών μελών» κατά την έννοια τουάρθρου 85, παράγραφος1, τηςσυνθήκης. Ηέκφραση«αφορά εισαγωγές ή εξαγωγές» έχει, επομένως, στενότερη έννοια απότην έκφραση«επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών». 6Οι συμφωνίες προμηθείας κατ' αποκλειστικότητα, η εκτέλεση των οποίων δεν απαιτεί διέλευση τωνεπίμαχων προϊόντων από τα εθνικά σύνορα, ασφαλώς δεν αφορούν ούτεεισαγωγές ούτε εξαγωγές. Υπό τιςπροϋποθέσεις αυτές, τέτοιες συμφωνίες εμπίπτουνστο άρθρο4, παράγραφος 2, σημείο 1,του κανονισμού 17, και, επομένως, εξαιρούνται της κοινοποιήσεως που προβλέπεται στις πρώτες παραγράφουςαντίστοιχα των άρθρων 4 και 5 του κανονισμού αυτού. Επί του σημείου 2 τηςαιτήσεως 7 Γιατηνπερίπτωση αρνητικής απάντησης στα προηγούμενα ερωτήματα, το εθνικό δικαστήριο ερωτά το Δικαστήριο«πώςπρέπει να ερμηνεύεται τοάρθρο 85, παράγραφος2, τηςσυνθήκης ΕΟΚ ως προς τις συμφωνίες που δεν πρέπεινα κοινοποιούνται, ενόψει του ότι είναι δυνατόν να δοθεί αναδρομική ισχύς σε απόφασητης Επιτροπής,εκδιδόμενη κατ'εφαρμογήν του άρθρου 85, παρά- 277

4 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 43/69 γραφος3,της Συνθήκης ΕΟΚκαν τουάρθρου 6του κανονισμού17» και ιδίως ζητεί απότο Δικαστήριονα αποφανθεί αν«μια συμφωνία που δεν πρέπει να κοινοποιηθεί είναιπροσωρινά έγκυρη». 8 Τα ερωτήματα αυτά, εξεταζόμενα μέσαστο νομικό πλαίσιοτης διαφοράς της κύριαςδίκης, αφορούν το αν ταεθνικά δικαστήριαείναι αρμόδια να κρίνουν το κύρος,απόάποψη κοινοτικού δικαίου, συμφωνίας, η οποία, αν και εμπίπτει στο άρθρο 85,παράγραφος 1,της Συνθήκης,εξαιρείται της κοινοποιήσεως και δεν κοινοποιήθηκε. 9 Κατάτο άρθρο9, παράγραφος3 του κανονισμού17,«ενόσω η Επιτροπή δεν έχει κινήσει καμιά διαδικασία κατ' εφαρμογή των άρθρων2, 3 ή6» του κανονισμού, «οιαρχές των κρατών μελών παραμένουναρμόδιες για την εφαρμογήτων διατάξεων τουάρθρου 85, παράγραφος 1... σύμφωνα με το άρθρο 88 της Συνθήκης». Τοεν λόγω άρθρο88 παραπέμπει στους εθνικούςκανόνες περίαρμοδιότητας καιδιαδικασίας, ώστε η έννοιατων«αρχών των κρατών μελών» περιλαμβάνει τα εθνικάδικαστήρια. Ηευχέρεια, εξάλλου, εφαρμογήςτου άρθρου85, παράγραφος 1, συνεπάγεται αναγκαστικά τηνευχέρεια εφαρμογής τηςδεύτερης παραγράφου του ίδιου άρθρου, που κηρύσσειάκυρες«τιςαπαγορευόμενες δυνάμει του παρόντος άρθρου συμφωνίες». 10 Ταάρθρα 88 τηςσυνθήκης και 9,παράγραφος 3, του κανονισμού 17 σιωπούν σχετικά με την περίοδο γιατην οποίαμπορούν τα εθνικά δικαστήρια να αναγνωρίσουν τηνακυρότητα αυτή. Δεν μπορεί,ωστόσο, να θεωρηθεί ότι συμφωνίες που έχουν συναφθεί πριν ή μετά τις 13Μαρτίου 1962,και που εξαιρούνται της κοινοποιήσεως από τον ίδιο τον κανονισμό 17,μπορούν να κηρυχθούναναδρομικά άκυρες, αν αναγνωριστεί εκ των υστέρων ότι εμπίπτουνστιςπαραγράφους 1 και 2 του άρθρου Εφόσον τα όργανα της Κοινότητας μπορούν, υπό τις προϋποθέσεις τουάρθρου 85, παράγραφος 3,να εξαιρούντελείως συμφωνίες από την απαγόρευση και την ακυρότητα του άρθρου 85, έπεται ότι,εξαιρώντας με τονκανονισμό 17 ορισμένες συμφωνίες από κάθε κοινοποίηση,δέχτηκαν ότι ο κίνδυνοςακυρώσεως, στονοποίο εξακολουθούν να εκτίθενται οι συμφωνίεςαυτές, επέρχεται ενδεχομένως μόνο κατά την ημέρα πουαναγνωρίζεται η ακυρότητα. 278

5 BILGER ΚΑΤΑ JEHLE Διαφορετικήλύση,εξάλλου,θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο την ασφάλεια του δικαίουκαιμάλιστα σε βάρος των αντισυμβαλλομένων,οι οποίοι μετά τη σύναψη συμφωνίας που εξαιρείται της κοινοποιήσεως, επειδή θεωρείται ότι δεν είναιικανή ναεπηρεάσει το εμπόριομεταξύ κρατώνμελών, μπορούνλογικά να αναμένουνη συμφωνίααυτή να έχει,σχετικά, τουλάχιστονίδια αποτελέσματα με τις κοινοποιηθείσες συμφωνίες που έχουνσυναφθεί πριν από τις13 Μαρτίου Γιαόλους αυτούςτους λόγους πρέπει ναδοθεί στο εθνικό δικαστήριοη απάντηση ότι συμφωνίαπου εξαιρείται τηςκοινοποιήσεως και δεν κοινοποιήθηκε επάγεται πλήρη αποτελέσματαμέχριςότου αναγνωριστεί η ακυρότητά της. Για τους λόγους αυτούς, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, έχοντας υπόψη τα διαδικαστικά έγγραφα, αφού άκουσε την έκθεσητου εισηγητήδικαστή, τις προφορικές παρατηρήσεις της ζυθοποιίας Bilger, τωνσυζύγων Jehle καιτης Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,καθώς καιτις προτάσειςτου γενικούεισαγγελέα, έχονταςυπόψη τη Συνθήκηπερί ιδρύσεως τηςευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας καιιδίως τα άρθρα85, 88και 177,τον κανονισμό 17 του Συμβουλίου της6ηςφεβρουαρίου 1962και ιδίως τα άρθρα 4, 5 και 9, το Πρωτόκολλο περίτουοργανισμού του Δικαστηρίουτης Ευρωπαϊκής ΟικονομικήςΚοινότητας καιιδίως το άρθρο20, τονκανονισμό διαδικασίας του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, κρίνονταςεπί τωνερωτημάτων που του υπέβαλετο Oberlandesgericht της Καρλσρούης, με Διάταξή του της31ης Ιουλίου1969, αποφαίνεται: 1)Επίτου σημείου1 της αιτήσεως Σύμβαση μεταξύ παραγωγού καιανεξάρτητου λιανοπωλητή, βάσει της οποίας ο 279

6 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 43/69 λιανοπωλητής υποχρεούται να προμηθεύεταιαποκλειστικά από τον εν λόγω παραγωγό,που είναι εγκατεστημένος στοίδιο κράτος μέλος,και η εκτέλεση της οποίας δεν απαιτεί διέλευση των επίμαχων προϊόντων απότα εθνικά σύνορα, δεν αφοράούτε εισαγωγές ούτε εξαγωγέςμεταξύ κρατών μελών, κατά την έννοια τουάρθρου4, παράγραφος 2, σημείο 1, τουκανονισμού 17 και, συνεπώς, εξαιρείται της κοινοποιήσεως. 2)Επί του σημείου 2 τηςαιτήσεως Συμφωνία που εξαιρείται τηςκοινοποιήσεωςκαι δεν κοινοποιήθηκε επάγεται πλήρη αποτελέσματα μέχρις ότουαναγνωριστεί ηακυρότητά της. Κρίθηκεστο Λουξεμβούργο στις 18 Μαρτίου Lecourt Monaco Pescatore Donner TrabucchiStrauß Mertensde Wilmars Δημοσιεύτηκε σεδημόσια συνεδρίασηστο Λουξεμβούργο στις 18Μαρτίου Ο Γραμματέας Α. van Houtte Ο Πρόεδρος R. Lecourt 280