- PDF Free Download

Transcript

1 Έκθεση της Τέταρτης ιεθνούς Συνάντησης AGE/inc ουβλίνο, Ιρλανδία, 8-9 Μαρτίου 2007 Στις αρχές του 2007, το έργο AGE/inc εστίασε στον τρόπο µε τον οποίο οι κυβερνήσεις εφάρµοζαν τις δεσµεύσεις τους που περιλαµβάνονται στα Εθνικά Σχέδια ράσης (ΕΣ ) του 2006 για την κοινωνική ένταξη. Αν και ήταν πολύ νωρίς για να παρατηρηθεί πρόοδος στην ανάπτυξη πολιτικής, η συνάντηση του ουβλίνου προσπάθησε να αναγνωρίσει τον τρόπο µε τον οποίο οι κυβερνήσεις προσεγγίζουν αυτό το έργο. Στόχος της συνάντησης εποµένως ήταν η ανάλυση του ρόλου που παίζουν οι οργανώσεις ηλικιωµένων στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση του τρέχοντος γύρου των ΕΣ στην κοινωνική ένταξη, εστιάζοντας στα εξής: Μελέτη των τρόπων µε τους οποίους οι κυβερνήσεις εφαρµόζουν τις πολιτικές τους δεσµεύσεις στην πράξη και του βαθµού στον οποίο εντάσσουν τις οµάδες και τις οργανώσεις ηλικιωµένων σε αυτή τη διαδικασία, Εξέταση του τρόπου µέτρησης της διαδικασίας εφαρµογής, δηλαδή του καθορισµού στόχων και δεικτών, Συζήτηση του τρόπου µε τον οποίο οι ηλικιωµένοι µπορούν να συµµετέχουν στην αξιολόγηση και την εκτίµηση των κυβερνητικών δράσεων. Βασικά Ευρήµατα και Συστάσεις από τα Εργαστήρια Οι συµµετέχοντες συζήτησαν το ρόλο που οι ΜΚΟ και οι ηλικιωµένοι θα πρέπει να παίζουν στις φάσεις παρακολούθησης και εφαρµογής της διαδικασίας κοινωνικής ένταξης σε όλα τα επίπεδα, ειδικότερα σε ότι αφορά: I. Το ρόλο των ηλικιωµένων που βιώνουν τη φτώχεια (ΗΒΦ) και τον κοινωνικό αποκλεισµό και των οργανώσεών τους στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση των ΕΣ για την κοινωνική ένταξη, II. Τον καθορισµό και τη µέτρηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού των ηλικιωµένων ατόµων. I. Ο ρόλος των ηλικιωµένων που βιώνουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισµό και των οργανώσεών τους στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση των ΕΣ για την κοινωνική ένταξη Γενικές παραδοχές 1

2 Οι συµµετέχοντες, αφού άσκησαν πίεση ώστε να επηρεάσουν το περιεχόµενο των ΕΣ του 2006, συζήτησαν στο ουβλίνο τις εµπειρίες τους από τη συµµετοχή ηλικιωµένων στο επόµενο στάδιο της διαδικασίας αναφοράς των ΕΣ. Εξετάζοντας την άµεση συµµετοχή των ηλικιωµένων στη χάραξη πολιτικής είναι ζωτικής σηµασίας να δοθούν εγγυήσεις για το δικαίωµα εκπροσώπησης και έκφρασης των πλέον µειονεκτούντων ηλικιωµένων. Εποµένως, προκύπτει το θέµα των πολύ αποµονωµένων ηλικιωµένων που ζουν σε ιδρύµατα ή µόνοι. Οι απόψεις τους ανιχνεύονται και περιλαµβάνονται στις διάφορες έρευνες/διαβουλεύσεις; Υπάρχει και το θέµα της γενικής στάσης της υπόλοιπης κοινωνίας προς τα αποκλεισµένα άτοµα γενικότερα και τα ηλικιωµένα και πολύ ηλικιωµένα ειδικότερα. Η βελτίωση δε συνδέεται πάντοτε µε θεσµικά µέτρα ή υποδοµές ή το επίπεδο συµµετοχής. Εξίσου σηµαντική είναι και η ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών σχετικά µε τις ανάγκες των ηλικιωµένων για την ενίσχυση της αλληλεγγύης και την αύξηση της επίγνωσης των προβληµάτων, των αναγκών και των απαιτήσεών τους. Συµµετοχή των οργανώσεων ηλικιωµένων στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση τοπικών, εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών για τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισµό Σε ότι αφορά την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της διαδικασίας κοινωνικής ένταξης της ΕΕ, συµφωνήθηκε ότι οι οργανώσεις που εκπροσωπούν τους ΗΒΦ θα πρέπει όχι µόνο να συνεργάζονται µε την τοπική αυτοδιοίκηση ή και τους δήµους, ως καθ ύλην αρµόδιους για την εφαρµογή µέτρων πολιτικής, αλλά και µε πάροχους υπηρεσιών καθώς αυτοί είναι υπεύθυνοι για την παροχή υπηρεσιών σε ηλικιωµένους. Εάν είναι εφικτό, οι οργανώσεις θα πρέπει να διευκολύνουν τον άµεσο διάλογο µεταξύ των ΗΒΦ και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής. ίνοντας άµεση ευκαιρία στους ηλικιωµένους να εκφράσουν τις ανάγκες τους ενισχύονται και νοµιµοποιούνται περισσότερο οι εργασίες υπεράσπισης που επιτελούν οι οργανώσεις. Ωστόσο, για την επιτυχή ενίσχυση του ρόλου των ΗΒΦ στην αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας της διαδικασίας κοινωνικής ένταξης, οι οργανώσεις αυτές θα πρέπει να προσπαθήσουν να συνεργαστούν όσο το δυνατόν περισσότερο µε άλλους σχετικούς ενδιαφερόµενους της κοινωνίας. Θα πρέπει να εξετάσουν τις εξής προτάσεις: - Σχηµατισµός συµµαχιών µε τους κοινωνικούς εταίρους, µε άλλους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών ή ακόµη και µε τα πολιτικά κόµµατα ώστε η φωνή των ηλικιωµένων να ακουστεί όσο το δυνατόν ευρύτερα, 2

3 - ιερεύνηση δυνατοτήτων ανταλλαγής πρακτικών και γνώσης µε άλλες ΜΚΟ και τους κοινωνικούς εταίρους, ερευνητικά ινστιτούτα και τον ιδιωτικό τοµέα σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. - Ανάπτυξη σχέσεων µε άλλες οργανώσεις που να µη σχετίζονται απαραίτητα µε την ηλικία και τη γήρανση (π.χ. άνεργοι, ανάπηροι, µετανάστες κλπ) προκειµένου να επιτευχθεί ευρεία οµοφωνία για τον τρόπο χειρισµού της πολιτικής κοινωνικής ένταξης, - Εκπαίδευση και κατάρτιση ατόµων άνω των 50 ετών και πολύ ηλικιωµένων ατόµων ώστε να µπορούν να χρησιµοποιούν τα εργαλεία επικοινωνίας για να εκφράσουν τα αιτήµατά τους και να ενισχυθεί το δικαίωµα συµµετοχής τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Αυτό είναι επίσης σηµαντικό δεδοµένου ότι ο τεχνολογικός αναλφαβητισµός µπορεί να αυξήσει τον κοινωνικό αποκλεισµό σε ότι αφορά την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη δικτύωση, τα δικαιώµατα των πολιτών κλπ, - Χρήση διάσηµων εθνικών προσωπικοτήτων προσκαλώντας τα άτοµα αυτά σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, εκστρατείες, συζητήσεις για τα ηλικιωµένα άτοµα. Η δηµοσιότητά τους βοηθά στη µεγαλύτερη προβολή των θεµάτων φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισµού. - ηµιουργία οργανώσεων άσκησης πίεσης όπως τα κοινοβούλια ηλικιωµένων που µπορούν να ενδυναµώσουν τους ηλικιωµένους και να διευκολύνουν τη συµµετοχή τους στον πολιτικό διάλογο, - ηµιουργία δικτύων γειτονιάς για την αξιολόγηση των αναγκών των πλέον αποκλεισµένων ατόµων και στη συνέχεια κοινοποίηση των αξιολογήσεων στις τοπικές και εθνικές κυβερνήσεις, - ιαπραγµάτευση ειδικών κονδυλίων του προϋπολογισµού σε τοπικό και εθνικό επίπεδο για την υποστήριξη των οργανώσεων που εκπροσωπούν τους ΗΒΦ, - Καθιέρωση επίσηµων πλαισίων ή σχηµάτων συνεργασίας µεταξύ κυβερνήσεων, τοπικής αυτοδιοίκησης, παρόχων υπηρεσιών και ΜΚΟ που εκπροσωπούν τους ηλικιωµένους για τη διευκόλυνση της παροχής υπηρεσιών και κοινής παρακολούθησης της διαδικασίας, - Συνέχιση στα πλαίσια των ΜΚΟ της ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας για τον κοινωνικό αποκλεισµό και τη φτώχεια, αντλώντας άµεση εµπειρία από µεµονωµένα ηλικιωµένα άτοµα για την ενίσχυση των εργασιών υπεράσπισης και τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών, - Ευαισθητοποίηση της τοπικής αυτοδιοίκησης σχετικά µε την κατάσταση των ηλικιωµένων µε εκθέσεις, παρουσιάσεις και εργαστήρια και την άµεση συµµετοχή των αποκλεισµένων ηλικιωµένων, - Όσο το δυνατόν περισσότερη συνεργασία µε τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης, τα οποία µπορούν να βοηθήσουν στην ευαισθητοποίηση για τους ΗΒΦ, συµπεριλαµβανοµένων και των ειδικών και επειγόντων αναγκών τους. Κάποια παραδείγµατα των εργαλείων/ δράσεων/ µέσων που υπάρχουν και τα οποία ενισχύουν το ρόλο των ΗΒΦ και των οργανώσεών τους στη διαδικασία χάραξης πολιτικής: 3

4 - Το Κοινοβούλιο Ηλικιωµένων στην Ιρλανδία και σχέδια για τη δηµιουργία παρόµοιου κοινοβουλίου στη Σλοβακία, - Συνεργασία µε οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωµάτων ώστε να ενθαρρυνθούν να περιλάβουν τη διάσταση ηλικία στη δουλειά τους (Σλοβακία), - Έκδοση περιοδικών που παρέχουν πρακτικές συµβουλές για ΗΒΦ (Σλοβακία, Ηνωµένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερµανία), - Συνεργασία µε τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης, π.χ. τις τοπικές εφηµερίδες και το ραδιόφωνο ( ηµοκρατία της Τσεχίας) ή την εθνική τηλεόραση (Βέλγιο), - Εκδηλώσεις δηµοσίων σχέσεων που προβάλλουν τους ηλικιωµένους, π.χ. εκλογή «Ηλικιωµένου της Χρονιάς» µε τη συµµετοχή του/της συζύγου του/της Προέδρου της χώρας (Σλοβακία), - Συνέδριο χρηµατοδοτούµενο από την κυβέρνηση για άτοµα που βιώνουν τη φτώχεια µε στόχο την αξιολόγηση των ΕΣ (Ηνωµένο Βασίλειο), - Εργαλειοθήκη στρατηγικών για την τοπική αυτοδιοίκηση και τις περιφέρειες για συνεργασία µε τους ηλικιωµένους (Ηνωµένο Βασίλειο), - Εθνική έρευνα για τις ανάγκες και τα προβλήµατα των ηλικιωµένων, π.χ. κακοποίηση από την οικογένεια, συνεισφορά τους στην κοινωνία ως φροντιστές της οικογένειας, παππούδες κλπ. (Ιρλανδία, Βέλγιο, Λιθουανία), - Εθνική γραµµή έκτακτης ανάγκης η οποία, βάσει των πληροφοριών που λαµβάνονται, αναλύει και επισηµαίνει θέµατα πολιτικής συµπεριλαµβανοµένου και του αντίκτυπου της πολιτικής στη φτώχεια και τους ηλικιωµένους (Ηνωµένο Βασίλειο), - Γραφείο ηλικιωµένων πολιτών που χρησιµοποιείται ως «κανάλι» το οποίο καθιστά το θέµα αποκλεισµού των ηλικιωµένων πιο ορατό και κατανοητό από την τοπική αυτοδιοίκηση (Γερµανία). Όλες οι παραπάνω προτάσεις και τα παραδείγµατα δείχνουν τη σηµασία της συµµετοχής ενός πλήθους εκπροσώπων της κοινωνίας στην εφαρµογή των κοινωνικών πολιτικών και ειδικότερα, την ενσωµάτωση των πιο ευάλωτων οµάδων όπως οι ΗΒΦ στην ενεργό ζωή. Οικονοµική σκοπιµότητα της συµµετοχής των οργανώσεων των ΗΒΦ στην εφαρµογή της πολιτικής κοινωνικής ένταξης Η εργαλειοθήκη AGE/inc και οι εργασίες των οργανώσεων καταπολέµησης της φτώχειας που εκπροσωπούν τους ηλικιωµένους δείχνουν πώς τα άτοµα που βιώνουν τη φτώχεια µπορούν να συµµετέχουν στον εντοπισµό προτεραιοτήτων πολιτικής. Ωστόσο, το πρόβληµα ήταν ανέκαθεν η χρηµατοδότηση τέτοιου είδους διαβουλεύσεων και η πολιτική βούληση των κυβερνήσεων να εφαρµόσουν αυτές τις προτεραιότητες. Η πραγµατική πολιτική συµµετοχή είναι ακριβή και χρονοβόρος. Εποµένως, θα πρέπει να προβλεφθούν κονδύλια για το σκοπό αυτό. Η κατανοµή της 4

5 χρηµατοδότησης θα πρέπει επίσης να λάβει υπόψη τα πρόσθετα έξοδα των ηλικιωµένων ή και των αναπήρων σε ότι αφορά τη µεταφορά, την πληρωµή φροντιστών, τη µετάφραση/διερµηνεία, τους προσβάσιµους χώρους και την ανάγκη διοργάνωσης τοπικών εκδηλώσεων που επιτρέπουν τη συµµετοχή των ηλικιωµένων. II. Η µέτρηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού των ηλικιωµένων Γενικές παραδοχές Στα περισσότερα κράτη µέλη της Ευρώπης υπάρχει ένα µίγµα από χρηµατικά και υλικά στοιχεία τα οποία απαιτούν ανάλυση κατά τη µέτρηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού. Αναγνωρίστηκε ευρέως από τους συµµετέχοντες ότι η χρηµατική φτώχεια σε συνδυασµό µε τις κακές συνθήκες διαβίωσης και την έλλειψη πρόσβασης σε θεµελιώδη δικαιώµατα οδηγεί σε κοινωνικό αποκλεισµό. Ωστόσο, θα πρέπει να γίνει µια διαφοροποίηση µεταξύ των µετρήσιµων πτυχών του κοινωνικού αποκλεισµού και το αίσθηµα µοναξιάς και κοινωνικού αποκλεισµού ενός ατόµου. Για παράδειγµα, στα πιο πλούσια κράτη µέλη, ο κοινωνικός αποκλεισµός δεν αποτελεί απαραίτητα άµεση συνέπεια της υλικής στέρησης. Ο πιο κοινός χρηµατικός δείκτης είναι το επίπεδο διαθέσιµου εισοδήµατος (το οποίο αποτελεί το 60% περίπου του µέσου εθνικού εισοδήµατος). Ωστόσο, σε ότι αφορά τον κοινωνικό αποκλεισµό, υπάρχουν και άλλα στοιχεία τα οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στην αξιολόγηση της ποιότητας ζωής, δηλαδή τα επαρκή επίπεδα διαβίωσης, η πρόσβαση σε κοινωνικές και υγειονοµικές υπηρεσίες, η επαφή µε την οικογένεια, τους φίλους και τη γειτονιά, καθώς και το επίπεδο συµµετοχής στην κοινωνία των πολιτών, κλπ. Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισµός είναι στενά συνδεδεµένα και εποµένως είναι ανάγκη να υιοθετηθεί µια ολοκληρωµένη προσέγγιση στην ανάπτυξη της πολιτικής κοινωνικής ένταξης. Στη Γερµανία, για παράδειγµα, η έννοια του κινδύνου της φτώχειας είναι στενά συνδεδεµένη µε την έννοια των «κοινωνικών ευκαιριών» (Konzept der Lebenslagen) η οποία βασίζεται σε έναν ευρύ ορισµό της φτώχειας. Σύµφωνα µε αυτή την προσέγγιση, ο κοινωνικός αποκλεισµός επέρχεται όταν οι δυνατότητες ελιγµού κάποιου ατόµου είναι σηµαντικά περιορισµένες και περικόπτεται η πλήρης και ίση συµµετοχή σε διάφορες δραστηριότητες στην κοινωνία. Η κατανόηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού των ηλικιωµένων Για την κατανόηση του τρόπου µε τον οποίο η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισµός επηρεάζουν τους ηλικιωµένους θα πρέπει να ερωτηθούν σχετικά µε 5

6 το τι είναι πιο σηµαντικό για την ποιότητα ζωής τους, δηλαδή τα πράγµατα στα οποία όλοι θα πρέπει να ελπίζουν, ανεξαρτήτως ηλικίας. Οι ηλικιωµένοι αναφέρουν ως σηµαντικούς διάφορους παράγοντες όπως ή καλή υγεία, ένα ικανοποιητικό εισόδηµα και το σπίτι τους αλλά υπογραµµίζουν και τη σηµασία των καλών σχέσεων µε την οικογένεια και τους φίλους, την ανάγκη να παίζουν κάποιο ρόλο και να νιώθουν χρήσιµοι καθώς και να αντιµετωπίζονται µε σεβασµό. Συνεπώς, ο κοινωνικός αποκλεισµός των ηλικιωµένων βιώνεται όταν κάποιο άτοµο δεν καλύπτεται από έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες που είναι σηµαντικοί για µια καλή ποιότητα ζωής. Αποδείχθηκε επίσης ότι η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισµός που βιώνουν οι ηλικιωµένοι είναι αποτέλεσµα του αποκλεισµού σε προγενέστερο στάδιο της ζωής τους. Εποµένως, ο χειρισµός των διακρίσεων µε βάση την ηλικία θα πρέπει να αντιµετωπιστεί µε την υιοθέτηση µιας προσέγγισης που να βασίζεται στην πορεία της ζωής. Υπάρχουν ευρέως κατανοητά και αποδεκτά µέτρα ορισµού της φτώχειας ή και του κοινωνικού αποκλεισµού. Ωστόσο, θα πρέπει να λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισµός µπορεί να σηµαίνουν διαφορετικά πράγµατα για διαφορετικούς ανθρώπους δεδοµένου ότι η ατοµική αντίληψη είναι που καθορίζει τον κοινωνικό αποκλεισµό κάποιου ατόµου. Μια ευρεία προσέγγιση στην κατανόηση του κοινωνικού αποκλεισµού των ηλικιωµένων θα πρέπει να περιλαµβάνει τις εξής πτυχές: - Κοινωνικές σχέσεις (επαφή µε την οικογένεια και τους φίλους), - Πολιτιστικές δραστηριότητες (όπως η έξοδος στον κινηµατογράφο ή το θέατρο), - ραστηριότητες της κοινωνίας των πολιτών (π.χ. να είναι κανείς µέλος κάποιας τοπικής οµάδας ενδιαφέροντος, η εθελοντική εργασία, η συµµετοχή στις εκλογές), - Πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες (όπως οι κοινωνικές και υγειονοµικές υπηρεσίες, το ταχυδροµείο, οι µεταφορές, τα τοπικά καταστήµατα, κλπ), - Βασικά πρότυπα διαβίωσης (όπως καλή στέγαση, δυνατότητα φιλοξενίας επισκεπτών, διαθεσιµότητα µπάνιου/ντους, εξοπλισµένη κουζίνα). Αυτά τα πρότυπα θα πρέπει να είναι εγγυηµένα για όλους. - Πρόσβαση σε πληροφόρηση και κατάρτιση, συµπεριλαµβανοµένης και της πρόσβασης σε επαγγελµατική επανακατάρτιση και νέες τεχνολογίες, - Αποκλεισµός γειτονιάς (αίσθηµα ασφάλειας στον τόπο σας), - Χρηµατοδοτικά προϊόντα (όπως τραπεζικός λογαριασµός ή µακροπρόθεσµες αποταµιεύσεις), - υνατότητα υλικής κατανάλωσης (π.χ. να µπορεί κανείς να καλύψει τα έξοδα του σπιτιού και τις ετήσιες διακοπές). Ο παραπάνω κατάλογος δεν είναι εξαντλητικός και περιγράφει µόνο ορισµένες από τις πιθανές διαστάσεις της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού που βιώνουν οι ηλικιωµένοι. 6

7 Παραδείγµατα χρηστής πρακτικής στην καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού από την προοπτική των ηλικιωµένων σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο Υπάρχει µια ευρεία γκάµα πρωτοβουλιών από επίσηµους φορείς, ΜΚΟ και εθελοντές για την ανεύρεση πρακτικών λύσεων στην καθηµερινή ζωή των ηλικιωµένων που αποκλείονται από το βασικό κορµό της κοινωνίας. Αυτές οι πρωτοβουλίες ανταποκρίνονται σε ένα πλήθος ανθρωπίνων αναγκών, από τη βασική βοήθεια στο σπίτι έως τις νοµικές συµβουλές ή τις υγειονοµικές υπηρεσίες, για παράδειγµα: - ωρεάν τηλέφωνο για άτοµα άνω των 66 ετών σε αγροτικές περιοχές ή και για τα άτοµα που ζουν µόνα (Ιρλανδία), - Τηλεφωνική κλήση µία φορά την ηµέρα από κοινωνικούς λειτουργούς σε αποµονωµένους ηλικιωµένους και στην περίπτωση όπου το τηλέφωνο δεν απαντά κατ οίκον επισκέψεις από κοινωνικούς λειτουργούς (Ιρλανδία, Ολλανδία), - Έργο «Go for life» το οποίο προωθεί τη σωµατική άσκηση και τις δραστηριότητες των ηλικιωµένων, µε συγχρηµατοδότηση από την κυβέρνηση (Ιρλανδία), - Κρατική γραµµή έκτακτης ανάγκης για την παρακολούθηση και την προώθηση της ασφάλειας των ηλικιωµένων στην κατοικία τους ( ηµοκρατία της Τσεχίας), - Συγχρηµατοδότηση βασικού εξοπλισµού για τους πιο άπορους, π.χ. αναπηρικά καροτσάκια κλπ. (Ιρλανδία), - ωρεάν δηµόσια συγκοινωνία για άτοµα ηλικίας 66 ετών και άνω (Ιρλανδία, ηµοκρατία της Τσεχίας), - Κέντρα εθελοντικής εργασίας για άπορους και κοινωνικά αποκλεισµένους ηλικιωµένους µε στόχο τη συµµετοχή τους σε κοινωνικές δραστηριότητες, π.χ. διδασκαλία γλωσσών σε παιδιά και µετανάστες. Αυτός ο τύπος δραστηριότητας βοηθά τους ηλικιωµένους να νιώθουν χρήσιµοι (Βουλγαρία και Σλοβενία), - «Μία θυρίδα» για διοικητικά θέµατα στους δήµους (Γαλλία), - Εθελοντικές επισκέψεις νέων φοιτητών σε ηλικιωµένους που ζουν στην ύπαιθρο (Φινλανδία, Ιρλανδία, ηµοκρατία της Τσεχίας, Γαλλία), - Κατ οίκον υπηρεσίες όπως καθαρισµός ή κηπουρική (στα περισσότερα κράτη µέλη), - Υπηρεσίες υγειονοµικού και κοινωνικού τουρισµού (Ελλάδα), - Μεταφορικές υπηρεσίες, µετά από αίτηµα, για ηλικιωµένος (στα περισσότερα κράτη µέλη), - Προγράµµατα παιδείας για όλη την οικογένεια συµπεριλαµβανοµένων και των ηλικιωµένων (Μάλτα), - Υποστήριξη ατόµων που φροντίζουν τα ηλικιωµένα µέλη της οικογένειας (Σουηδία), 7

8 - Εθελοντική βοήθεια για τη διεκπεραίωση διοικητικών θεµάτων, π.χ. συµπλήρωση εντύπων, πρόσβαση σε επιδόµατα, συνοδεία ηλικιωµένων όταν χειρίζονται διοικητικά θέµατα (Ολλανδία), - Παρακολούθηση των πολύ ηλικιωµένων ατόµων για την αξιολόγηση των αναγκών τους σε ιατρική βοήθεια ( ηµοκρατία της Τσεχίας), - Κοινωνικές δραστηριότητες τα Χριστούγεννα για ηλικιωµένους που ζουν µόνοι, π.χ. επίσκεψη σε χριστουγεννιάτικη αγορά ( ηµοκρατία της Τσεχίας, Γαλλία). Τα παραπάνω παραδείγµατα δείχνουν ότι η καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού βασίζεται συχνά σε µεγάλο βαθµό σε πρακτικές και καινοτόµες λύσεις που υπερβαίνουν αυτά τα οποία προσφέρουν οι βασικές κοινωνικές υπηρεσίες. Στοιχεία που αφορούν στην ποιότητα ζωής τα οποία πρέπει να λαµβάνονται υπόψη κατά τη µέτρηση του αντίκτυπου της πολιτικής κοινωνικής ένταξης Συµφωνήθηκε ότι ένας ορισµός που βασίζεται στα χρήµατα δε λαµβάνει υπόψη τους παράγοντες που µετρούν την ποιότητα ζωής. Το γεγονός ότι η έννοια της ποιότητας ζωής αναµφίβολα είναι θετική βοηθά τους ανθρώπους που βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισµό και τη φτώχεια να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους στη διαδικασία χάραξης πολιτικής δίχως να στιγµατίζονται. Εποµένως, η πολιτική κοινωνικής ένταξης θα πρέπει να αξιολογηθεί από µια πιο ευρεία προοπτική, διερευνώντας το πώς τα µέτρα πολιτικής ανταποκρίνονται στις διαφορετικές ανάγκες και απαιτήσεις που µπορεί να έχει κάποιο άτοµο σε ότι αφορά την οικονοµική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή του. Αυτή η προσέγγιση θα πρέπει να βοηθήσει στη διαµόρφωση ενός πιο γενικού ορισµού της έννοιας της ποιότητας ζωής και στην κατανόησή της. Η τελευταία είναι µια έννοια που εγγυάται στα άτοµα που βιώνουν όλων των ειδών τα µειονεκτήµατα στη ζωή, µια πραγµατική αναγνώριση των ατοµικών τους, συχνά πολύ συγκεκριµένων, προβληµάτων, όπως: - Ικανοποιητικό εισόδηµα, - Κοινωνικά δίκτυα, - Κατάλληλες και εύκολα προσβάσιµες υπηρεσίες, - Καλής ποιότητας και σε προσιτές τιµές, εάν δεν είναι δωρεάν, κοινωνικές υπηρεσίες και µακροπρόθεσµη φροντίδα, - Το δικαίωµα στην αξιοπρέπεια, - Μια εικόνα στην κοινωνία, κλπ. Αντί να εστιάζουν αποκλειστικά στα πολύ τεχνικά µέτρα πολιτικής, π.χ. προώθηση και επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να αντιµετωπίσουν εξίσου και την κοινωνική και πολιτιστική πτυχή της συµµετοχής στη σύγχρονη ζωή. 8

9 Υπό-οµάδες/κατηγορίες ηλικιωµένων που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής από τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής Οι γυναίκες και οι µετανάστες είναι οµάδες ευάλωτες στη φτώχεια αλλά οι προοπτικές τους στην πολιτική κοινωνικής ένταξης συχνά απουσιάζουν στα περισσότερα κράτη µέλη. Εποµένως, οι ανάγκες και οι ανησυχίες τους θα πρέπει να ενσωµατωθούν σε όλες τις πολιτικές και τις δράσεις. Πράγµατι, τα κράτη µέλη εστιάζουν σε διάφορες οµάδες κατά την εφαρµογή της πολιτικής κοινωνικής ένταξης, για παράδειγµα: - Άτοµα µε αναπηρία (στα περισσότερα κράτη µέλη), - Ηλικιωµένες γυναίκες και χήρες (που ζουν µε τη σύνταξη του συζύγου τους) (Σουηδία, Κύπρος, ηµοκρατία της Τσεχίας, Ιρλανδία), - Άτοµα µε άνοια (Σουηδία), - Κακοποιηµένα και παραµεληµένα άτοµα ( ηµοκρατία της Τσεχίας), - Άστεγοι ηλικιωµένοι (στα περισσότερα κράτη µέλη), - Μετανάστες και το εµπόδιο του αναλφαβητισµού (Ελλάδα), - Σύντροφοι ατόµων που έχουν διαπράξει ποινικά αδικήµατα, - Άτοµα που ζουν σε αγροτικές περιοχές (στην Ιρλανδία, η πρωτοβουλία µεταφορικών µέσων στην ύπαιθρο αύξησε την κινητικότητα των ηλικιωµένων), - Μέλη οικογενείας που φροντίζουν ευάλωτα ηλικιωµένα άτοµα (Σουηδία), Συµπεράσµατα Υπάρχει µια γενική έλλειψη δεικτών τάσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την κοινωνική ένταξη στην ΕΕ των 27, δείκτες οι οποίοι είναι βασικής σηµασίας για µια πιο γενικευµένη αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας της πολιτικής κοινωνικής ένταξης. Μια σηµαντική δυσκολία έγκειται στον τρόπο ενσωµάτωσης των παραπάνω δεικτών «ποιότητας ζωής» για τη µέτρηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού καθώς η προσέγγιση αυτή είναι πολύ δύσκολο να εφαρµοστεί σε επίπεδο ΕΕ. Οι ποιοτικοί δείκτες είναι πιο δύσκολοι στην εφαρµογή ως εργαλείο σύγκρισης των κρατών. Αυτό εξηγεί σε κάποιο βαθµό γιατί οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αντιστέκονται στο να τους λάβουν υπόψη. Ωστόσο, επειδή υπάρχει µια σαφής ανάγκη για τη διεύρυνση αυτής της προσέγγισης στη µέτρηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού, οι οργανώσεις των ΗΒΦ θα πρέπει να συνεχίσουν να πιέζουν και να επηρεάζουν τους εθνικούς τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής να βάλουν αυτό το θέµα στο τραπέζι των συζητήσεων σε επίπεδο ΕΕ, π.χ. µέσω της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας και της Υποεπιτροπής εικτών αυτής. 9