ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή

Transcript

1 ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 30 Αὐγούστου 2015 ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ Ματθαίου Ἀλεξάνδρου, Ἰωάννου, Παύλου Πατρ. Κων/πόλεως Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ O AΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ ΩΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΣΤΗΝ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 1. Xθές, ἀδελφοί μου χριστιανοί, 29η τοῦ μηνός Αὐγούστου, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑόρτασε τήν ἀποτομή τῆς τιμίας κεφαλῆς τοῦ ἁγίου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου. Ἀλλά «σύρεται» καί σήμερα, τήν Κυριακή, ἡ ἑορτή του, γι αὐτό καί

2 μετά τήν εἴσοδο τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου, μετά τό ἀναστάσιμο τροπάριο ψάλαμε τό Ἀπολυτίκιο τοῦ τιμίου Προδρόμου. Δηλαδή, ὅσοι χθές στήν μνήμη του δέν μπόρεσαν νά ἐκκλησιαστοῦν, νά ἀκούσουν σήμερα τό Ἀπολυτίκιό του καί νά τόν τιμήσουν. 2. Ἀλλά γιατί ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τώρα, στό τέλος σχεδόν τοῦ Αὐγούστου, τόν μαρτυρικό θάνατο τοῦ τιμίου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ τοῦ Χριστοῦ μας; Ὄχι γιατί ὁ ἀποκεφαλισμός του ἔγινε τήν 29η Αὐγούστου, ἀλλά γιά ἄλλο μυστικό λειτουργικό λόγο. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης καί Βαπτιστής τοῦ Κυρίου μας λέγεται «Πρόδρομος», γιατί, ὅπως ξέρουμε, προετοίμασε τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά ἡ Ἐκκλησία μας τόν θέλει «πρόδρομο» καί στίς ἑορτές τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, ἐπειδή τόν ἄλλο μήνα, στίς 14 τοῦ μηνός Σεπτεμβρίου, θά ἑορτάσουμε τόν σταυρικό θάνατο τοῦ Χριστοῦ μας, μέ τήν μεγάλη ἑορτή τοῦ Σταυροῦ, ἔβαλε ἡ Ἐκκλησία μας προδρομικά καί τόν θάνατο τοῦ Προδρόμου. Σᾶς εἶπα καί ἄλλοτε, χριστιανοί μου, ὅτι εἶναι μεγάλη ἡ ἑορτή τοῦ Σταυροῦ, γι αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία μας, προετοιμάζοντάς μας γιά τήν ἑορτή αὐτή, ἀπό πολύ πρίν μᾶς μιλάει γιά τόν θάνατο τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι τήν ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως οἱ Καταβασίες εἶναι «Σταυρόν χαράξας Μωσῆς», μιλώντας ἔτσι γιά τόν σταυρικό θάνατο τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά καί τό πρῶτο Εὐαγγέλιο μετά τήν ἑορτή αὐτή (Ματθ. 17,14-23) τελειώνει μέ τόν σταυρικό θάνατο τοῦ Χριστοῦ (στίχ. 23). Προδρομικά λοιπόν, ξαναλέγω, γιά τόν μαρτυρικό θάνατο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔβαλε ἡ Ἐκκλησία μας τόν μαρτυρικό θάνατο τοῦ Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου. 3. Ἐμεῖς, ἀδελφοί μου χριστιανοί, τιμᾶμε τόν Πρόδρομο ἰδιαίτερα στήν Θεία Λειτουργία, βλέποντάς τον προδρομικά τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, προτοῦ νά ἐμφανιστεῖ ὁ Χριστός μέ τήν Μικρά Εἴσοδο, ὁ ψάλτης λέγει τά Ἀντίφωνα. Τά Ἀντίφωνα εἶναι ὁ Πρόδρομος. Μέ τά Ἀντίφωνα ἐμεῖς παρακαλοῦμε τόν Χριστό νά ἔρθει γρήγορα ἀνάμεσά μας. Καί ἔρχεται μέ τήν Μικρά Εἴσοδο. Καί ἐμεῖς βλέποντας τόν Ἱερέα μέ τό ἅγιο Εὐαγγέλιο βλέπουμε τόν Χριστό, γι αὐτό καί λέμε «Δεῦτε προσκυνήσωμεν καί προσπέσωμεν Χριστῷ...». Ἀλλά πρίν ἀπό τόν Ἱερέα μέ τό Εὐαγγέλιο προηγεῖται τό παιδάκι, πού ὑπηρετεῖ στό Ἱερό, κρατώντας τήν λαμπάδα. Ἡ λαμπάδα αὐτή, χριστιανοί μου, συμβολίζει τόν Πρόδρομο Ἰωάννη. Τό Εὐαγγέλιο εἶναι Φῶς, εἶναι Ἥλιος. Ἀλλά, πρίν ἀπό τό φῶς τοῦ Χριστοῦ προηγήθηκε ὁ Πρόδρομος σάν λαμπάδα. Καί κατά τήν Μεγάλη Εἴσοδο στήν Θεία Λειτουργία, θά ἔχετε δεῖ καί θά ἔχετε ἀκούσει τόν ἱερέα, προτοῦ νά βγάλει τά Ἅγια, θυμιάζει, ἀπαγγέλλοντας τό «Ἐλέησόν με ὁ Θεός...», καί, κάνοντας ὑπόκλιση ζητεῖ συγγνώμη ἀπό σᾶς τούς λαϊκούς, μπροστά στήν Ὡραία Πύλη. Ξέρετε τί εἶναι αὐτό, χριστιανοί μου; Αὐτό εἶναι τό κήρυγμα τοῦ Προδρόμου Ἰωάννου. Τό κήρυγμά του ἦταν «Μετανοεῖτε»! Γι αὐτό καί ὁ ἱερεύς πρίν ἀπό τόν ἐρχομό τοῦ Κυρίου μας μέ 2

3 τά «Ἅγια», δηλώνει τόν Πρόδρομο μέ τό «Ἐλέησόν με ὁ Θεός», πού εἶναι ψαλμός μετανοίας, καί μέ τήν ὑπόκλισή του σέ ὅλους. 4. Τέλος, χριστιανοί μου, ὁ Πρόδρομος Ἰωάννης εἶπε στούς ἀκροατές του γιά τόν Χριστό ὅτι θά ἔλθει καί θά τούς βαπτίσει στήν Φωτιά (Ματθ. 3,11)! Ποιά εἶναι αὐτή ἡ Φωτιά; Εἶναι αὐτό πού ἦλθε μέ μορφή φωτιᾶς. Εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού κατῆλθε μέ εἶδος πυρίνων γλωσσῶν. Στήν Θεία Λειτουργία, κατά τήν ἱερή καί φοβερή στιγμή τοῦ Καθαγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων, ὁ Ἱερεύς εὔχεται νά ἔλθει τό Ἅγιο Πνεῦμα σέ ὅλη τήν σύναξη τῶν πιστῶν. Γι αὐτό καί στό τέλος λέγουμε, «Εἴδομεν τό φῶς τό ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα ἐπουράνιον». Στήν Θεία Λειτουργία, χριστιανοί μου, βαπτιζόμαστε σέ δυό βαπτίσματα: Στό βάπτισμα τοῦ ὕδατος, πρῶτον, πού εἶναι τό βάπτισμα τοῦ Προδρόμου, μέ τά ἱερά ἀναγνώσματα, καί στό βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ μας ἔπειτα, πού εἶναι βάπτισμα φωτιᾶς, ὅπως τό εἶπε ὁ ἅγιος Πρόδρομος καί Βαπτιστής Ἰωάννης, τοῦ ὁποίου τήν ἀποτομήν τῆς Τιμίας Κεφαλῆς ἑορτάσαμε χθές. Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας xxxxxxxxxx IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Δευτέρα 24 Αὐγούστου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. 3

4 Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Τό πέρασμα τοῦ Κυρίου (26,20-27,1) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1. Ἡ κοινότητα τῶν Ἰουδαίων πρέπει νά ὑπομείνει γιά λίγο, μέχρις ὅτου ὁ Θεός νά ἐπιφέρει τήν κρίση Του κατά τῶν κακῶν (στίχ. 20). Ὁπωσδήποτε θά ἔλθει ἡ ὀργή τοῦ Κυρίου κατά τῶν κακοποιῶν, οἱ ὁποῖοι διέπραξαν ἐγκλήματα, τά ὁποῖα ὅλα θά φανερωθοῦν κατά τήν ἡμέρα τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Κυρίου. Ἡ γῆ παριστάνεται ὅτι τότε θά βγάλει τά ἀθῶα αἵματα πού κατέπιε (στίχ. 21), γιά νά εἶναι αὐτά μάρτυρες γιά τήν τιμωρία τῶν φονέων. 2. Ὁ προφήτης ὑπόσχεται ἀκόμη περισσότερο ὅτι τήν ἡμέρα ἐκείνη θά συντριβοῦν οἱ δυνάμεις τοῦ κακοῦ, οἱ ὁποῖες προσωποποιοῦνται μέ τόν Λεβιάθαν καί τά ἄλλα θαλάσσια τέρατα (Ψαλμ. 73,13-14). (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 26,20 Πήγαινε, λαέ μου, μπές στά δωμάτιά σου, κλεῖσε τήν θύρα σου, καί κρύψου ἐκεῖ γιά λίγο, μέχρις ὅτου νά παρέλθει ἡ ὀργή τοῦ Κυρίου. 21 Γιατί, ἰδού ὁ Κύριος ἀπό τόν ἅγιο τόπο Του θά ἐπιφέρει τήν ὀργή Του στούς κατοικοῦντας τήν γῆ καί θά ξεσκεπάσει ἡ γῆ τό αἷμά της (πού ἔχει καταπιεῖ) καί δέν θά κρύπτει (πλέον) τούς φονευθέντας σ αὐτήν. 27,1 Κατ ἐκείνην τήν ἡμέρα θά ἐπιφέρει ὁ Θεός τήν μάχαιρα τήν ἁγία καί τήν μεγάλη καί τήν ἰσχυρή ἐναντίον τοῦ δράκοντα, τοῦ ὄφεως πού ἑλίσσεται, ἐναντίον τοῦ ἄρχοντα, τοῦ πανούργου ὄφεως καί θά φονεύσει τόν δράκοντα! (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 26,20-27,1. Τό πέρασμα τοῦ Κυρίου. Ἡ περικοπή τῶν στίχ. ἀκολουθεῖ λογικά τό προηγούμενο αἴτημα ἔχουμε δηλαδή ἐδῶ ἐπιστροφή στό θέμα τῆς κρίσεως καί μία προ- 4

5 ετοιμασία γιά τήν ἐπιστροφή τῶν ἐξορίστων τῶν ἀναφερομένων εἰς 27, , Οἱ Ἰουδαῖοι πρέπει νά ὑπομένουν ὀλίγον ἀκόμη, μέχρις ὅτου ἔλθει ἡ κρίση τοῦ Θεοῦ. 27,1. Ἐπί τόν δράκοντα ὄφιν φεύγοντα. «Τόν Λεβιάθαν καί τόν σκολιόν ὄφιν», λέγει τό Ἑβρ. Γιά τόν Λεβιάθαν, βλ. Ἰώβ 3,8 σχόλ. Τό κείμενο εἶναι ἐπηρεασμένο ἀπό σχετικό ποίημα τῆς Ras Shamra (14ου αἰ. π.χ.), στό ὁποῖο διαβαζουμε: «Σύ θά συνθλίψεις τόν Λεβιάθαν, τό φίδι πού φεύγει, σύ θά φονεύσεις τό φίδι τό ἑλικοειδές, τό ἰσχυρό μέ τά ἑπτά κεφάλια». Ὁ Λεβιάθαν ἦταν ἕνα χαναανιτικό μυθολογικό θαλάσσιο τέρας. Ὁ ὄφις ἦταν καί αὐτός ἕνα ἄλλο θαλάσσιο τέρας (σύγκρ. μέ Ψαλμ. 73,13-14). Ὁ Λεβιάθαν ἐδῶ ἀναφέρεται πιθανόν στήν Ἀσσυρία καί τήν Βαβυλωνία καί ὁ ὄφις στήν Αἴγυπτο (βλ. στίχ Ἰεζ. 29,3. Ἀποκ. 12,7-12). xxxxxxxxxx IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Παρασκευή 28 Αὐγούστου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Ὁ Ἀμπελών τοῦ Γιαχβέ καί ἡ καταστροφή τῆς Βαβυλῶνος (27,2-5) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1. Στήν περικοπή μας αὐτή, κατά τό κείμενό μας, τήν Μετάφραση τῶν Ο, γίνεται λόγος γιά τήν Βαβυλώνα, ἡ ὁποία παριστάνεται νά εἶναι πολιορκουμένη ἀπό ἰσχυρό ἐχθρό (στίχ. 3.4β). Εἶναι βέβαιη ἡ πτώση της, παρά τήν καλή γεωγραφική της θέση καί τήν δύναμή της (στίχ. 3) καί τίς πολλαπλές βοήθειες πού ἔχει δεχθεῖ γιά τήν προστασία της (στίχ. 4). Ἡ ἴδια ἡ Βαβυλών εἶναι ἀπογοητευμένη, θρηνεῖ γιά τά συμβαίνοντα στήν χώρα 5

6 της κακά καί ἀναγνωρίζει ὅτι ἡ τιμωρία της εἶναι ἀπό τόν Γιαχβέ γιά τά ἁμαρτήματά της (στίχ.4). Οἱ δέ στρατιῶτες της θά προτιμοῦσαν νά φρουροῦν μιά καλαμιά στήν πεδιάδα, παρά νά φρουροῦν τήν Βαβυλῶνα, λόγω τοῦ σκληροῦ πολιορκητοῦ ἐχθροῦ της (στίχ. 4), γι αὐτό καί ζητοῦν ἔντονα νά κάνουν συνθηκολόγηση μ αὐτόν (στίχ. 5). 2. Κατά τό Ἑβρ. ὅμως κείμενο ἡ περικοπή μας εἶναι ἕνας θελκτικός ὕμνος ἀναφερόμενος στόν ἀμπελῶνα τοῦ Γιαχβέ, τόν Ἰσραήλ. Ὁ Θεός, κατά τό κείμενο αὐτό, λέγει περί τῆς Ἱερουσαλήμ ὅτι θά τήν φυλάσσει, θά τήν ποτίζει καί θά τήν φρουρεῖ (στίχ. 3). Κανείς δέν θά βρεθεῖ νά σπείρει τριβόλους καί ἀκάνθας στόν ἀμπελῶνα αὐτόν τοῦ Κυρίου, γιά νά παραβλάψει τήν γονιμότητά του (στίχ. 4). (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 27,2 Ἐκείνη τήν ἡμέρα θά εἶναι ἕνας καλός ἀμπελώνας (ὁ Ἰσραήλ) ἀλλά μιά ἐπιθυμία ὑπάρχει, νά ἀρχίσουμε ἕναν ὕμνο ἐναντίον μιᾶς πόλης (τῆς Βαβυλώνας): 3 «Ἐγώ εἶμαι μία ἰσχυρή πόλη (λέγει ἡ Βαβυλώνα), μιά πόλη πολιορκουμένη». «Μάταια τήν ποτίζω (λέγουν οἱ ποταμοί Εὐφράτης καί Τίγρης), γιατί θά κυριευθεῖ τήν νύκτα καί τό τεῖχος της θά πέσει τήν ἡμέρα. 4 Δέν ὑπάρχει δύναμη, ἡ ὁποία δέν τῆς δόθηκε γιά τήν προστασία της». «Ποιός θά μέ διορίσει (λέγει ἡ Βαβυλών), νά φυλάγω καλαμιά στήν πεδιάδα; Ἀπορρίπτω αὐτή τήν θέση (τῆς φρουρᾶς τῆς πόλης), λόγω αὐτοῦ τοῦ ἐχθροῦ. Λοιπόν, γι αὐτό ἔπραξε ὁ Κύριος ὅλα ὅσα διέταξε. Κατακάηκα»! 5 Ὅσοι κατοικοῦν σ αὐτή θά φωνάξουν: «Ἄς κάνουμε εἰρήνη μαζί του, ἄς κάνουμε εἰρήνη»! α α. Παραθέτουμε καί τό Ἑβραϊκό κείμενο τῆς περικοπῆς: 27,2 Ἐκείνη τήν ἡμέρα (θά εἶναι ὁ Ἰσραήλ) μιά ἀγαπητή ἄμπελος, ψάλλετε σ αὐτήν (αὐτό τό ἆσμα): 3 «Ἐγώ ὁ Κύριος θά τήν φυλάττω, κάθε στιγμή θά τήν ποτίζω, γιά νά μήν τήν βλάψει κανείς, νύκτα καί ἡμέρα θά τήν φυλάττω. 4 Ὀργή δέν ὑπάρχει σέ μένα ποιός θά ἀντέτασσε σέ μένα τριβόλια καί ἀγκάθια στήν μάχη; Θά περνοῦσα ἀπό ἀνάμεσά τους καί θά τά κατέκαια ἀμέσως. 5 Ἤ, θέλει κανείς νά πιαστεῖ ἀπό τήν δύναμή μου 6

7 καί νά κάνει εἰρήνη μαζί μου; Ἄς κάνει μαζί μου εἰρήνη». (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 27,2-13. Τό τμῆμα αὐτό συντίθεται ἀπό διάφορα τεμάχια, τά ὁποῖα ἐκφράζουν τήν μελλοντική σωτηρία τοῦ Ἰσραήλ μέ χρήση ἀγροτικῶν εἰκόνων. 27,2-5. Κατά τό Ἑβρ. ὁ λόγος γιά τόν ἀμπελώνα τοῦ Γιαχβέ. Ὑπενθυμίζοντας ὁ προφήτης τό ἆσμα του περί τοῦ ἀμπελῶνος εἰς Ἡσ. 5,1-7, ὅπου εἶχε ἀπειλήσει τούς πατριῶτες του μέ τήν κρίση τοῦ Θεοῦ γιά τίς διεστραμμένες πράξεις τους (βλ. τόν σχολιασμό στήν περικοπή) δίδει ἐδῶ τήν ὑπόσχεση ὅτι δέν θά ὀργισθεῖ πάλι κατά τοῦ λαοῦ Του καί ὅτι θά τόν προστατεύσει πρό τῶν ἄλλων ἐχθρῶν του («τριβόλους» καί «ἀκάνθας», στίχ. 4 κατά τό Ἑβρ.). Συγχρόνως ὅμως παροτρύνονται αὐτοί οἱ ἐχθροί νά δεχθοῦν τήν προσφορά εἰρήνης τοῦ Θεοῦ (στίχ. 5). Ἔχουμε δηλαδή στήν περικοπή μας ἐδῶ κατά τό Ἑβρ. τήν ἰδία εἰκόνα μέ τήν περικοπή 5,1-7, μέ ἄλλη ὅμως ἔννοια. Ἐδῶ ὁ Ἰσραήλ εἶναι ὑπό τήν προστασία τοῦ Θεοῦ καί θά ἔχει πολλή καρποφορία. Κατά τούς Ο ὅμως στήν περικοπή μας ὁ λόγος μόνο στήν ἀρχή (στίχ. 2α) εἶναι γιά τόν Ἰσραήλ, τόν ἀμπελώνα τοῦ Γιαχβέ, ἀλλά στήν συνέχεια ὁ λόγος εἶναι περί τῆς Βαβυλῶνος καί τῆς καταστροφῆς της. 27,4. Θά μπορούσαμε νά νοήσουμε τόν στίχ. ὡς ἀπάντηση τῆς ἀμπέλου προσωποποιουμένης. 7