β.ί ΜΊ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή Διοίκησης & Οικονομίας Τμήμα

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή Διοίκησης & Οικονομίας Τμήμα ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗΣ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΜΙΚΡΗ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΕΚΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΣΟΛΔΑΤΟΥ ΙΩΑΝΝΑ (ί Καβάλα β.ί ΜΊ 0 ι

2 Πίνακας περιεχομένων Κεφάλαιο Το επιχειρηματικό σχέδιο Εισαγωγή Ορισμοί Χρησιμότητα και πλεονεκτήματα του επιχειρηματικού σχεδίου Επιχειρηματικό σχέδιο και επιχειρηματική ιδέα Δομή του επιχειρηματικού σχεδίου...9 Κεφάλαιο 2 ο...12 Το επιχειρηματικό σχέδιο μιας ποδοσφαιρικής ομάδας Εισαγωγή Ανάλυση εσωτερικού περιβάλλοντος Το Ανθρώπινο δυναμικό Τεχνολογικοί Π όροι Οι Φυσικοί Πόροι Οι Χρηματοδοτικοί Πόροι Ανάλυση του μίκρο - περιβάλλοντος Η Αγορά και ο Ανταγωνισμός Οι πελάτες Οι Προμηθευτές Τα Κανάλια διανομής Ανάλυση του μάκρο - περιβάλλοντος Η Οικονομία Το Τεχνολογικό Περιβάλλον...22 σελ. 2

3 Το Πολιτικό και Νομικό Περιβάλλον Οι Δημογραφικοί Παράγοντες Οι Παράγοντες που αφορούν στην Παγκοσμιοποίηση Οι Πολιτιστικοί Παράγοντες...25 Κεφάλαιο 3ο...26 Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις Εισαγωγή Ορισμοί και έννοιες Ιστορική αναδρομή Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις σήμερα Οι Μ.Κ.Ο. στα πλαίσια της δράσης για την «Εθνική Ποδοσφαιρική Ομάδα Αστέγων»...40 Κεφάλαιο 4ο...41 Προοπτικές ανάπτυξης μιας μη κερδοσκοπικής ομάδας Ανάλυση περιβάλλοντος Μελέτη περίπτωσης της «Εθνικής Ποδοσφαιρικής Ομάδας Αστέγων»...47 Συμπεράσματα - Επίλογος...49 Αναφορές - Πηγές...50 Ευχαριστίες σελ. 3

4 Κεφάλαιο 10 Το επιχειρηματικό σχέδιο 1.1. Εισαγωγή Σύμφωνα με τους Κέφη και Παπαζαχαρίου (2009), στο παρελθόν, η λειτουργία και η δημιουργία μιας επιχείρησης βασιζόταν αποκλειστικά στη διαίσθηση τον επιχειρηματία. Ανάλογη της ικανότητάς του ήταν η επιβίωση, η πρόοδος, η ευημερία αλλά και η πιθανή αποτυχία της (Κέφης, Παπαζαχαρίου, 2009). Σήμερα, η ικανότητα του ιδιοφυούς επιχειρηματία - μάνατζερ να δίνει κατευθύνσεις και να χαράζει νέους επιχειρηματικούς δρόμους είναι το ίδιο σημαντική όσο και στο παρελθόν. Αν αναλογιστεί όμως κανείς τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι για να πετύχει τους στόχους της οικονομικής μονάδας δεν αρκεί μόνο η προσωπικότητα τον εκάστοτε ανώτατού στελέχους, αλλά ένας ολοκληρωμένος επιχειρηματικός σχεδιασμός. Μια συντονισμένη και ομαδική προσπάθεια πρόβλεψης και σχεδιασμού της μελλοντικής πορείας, η οποία γίνεται στη βάση υποθέσεων (Κέφης, Παπαζαχαρίου, 2009). Αναφορικά με τον επιχειρηματικό σχεδιασμό, αυτός προϋποθέτει γνώσεις και χρόνο κάτι που, ειδικά το δεύτερα είναι σχετικά δύσκολο να βρεθεί για κάποιον που προσπαθεί να σταθεί σε μια αγορά. Αρκετοί είναι οι επιχειρηματίες που πιθανώς να είχαν ακολουθήσει διαφορετική πορεία από εκείνη της αποτυχίας, αν είχαν φροντίσει πριν ακόμα μπουν σε μια επώδυνη περιπέτεια να μελετήσουν με προσοχή όλα τα πιθανά ενδεχόμενα και να προσπαθήσουν να προβλέψουν την προοπτική, σε εύλογο χρονικό ορίζοντα, της ιδέας που κάποια στιγμή τους είχε σελ. 4

5 φανεί μοναδική. Να προγραμματίσουν δηλαδή κάθε επιχειρηματική κίνηση (Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, 2013).1 Από την φύση του, ο επιχειρηματικός σχεδιασμός, απαιτεί από τους ειδήμονες να προβλέψουν την εξέλιξη των γεγονότων. Αν οι υποθέσεις στις οποίες θα στηριχτούν είναι σωστές, υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες ώστε τα αποτελέσματα τον σχεδίου να είναι τα προσδοκώμενα. Βέβαια με τον καιρό κάποιες αρχικές προβλέψεις μεταβάλλονται και το σχέδιο προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα (Κέφης, Παπαζαχαρίου, 2009). Οι γνώμες διαφέρουν αναφορικά με το αν είναι δυνατόν να γίνουν μακροχρόνια σχέδια και προβλέψεις και αυτό γιατί πολλοί οικονομολόγοι και μάνατζερ θεωρούν ότι η οικονομική συμπεριφορά του καταναλωτή είναι χαοτική και μη προβλέψιμη ^ ΐη ^, 2007). Το ζητούμενο για κάθε επιχείρηση είναι να κατορθώσει να λειτουργήσει σε συνθήκες χάους. Σ ένα δυναμικό περιβάλλον όπου οι ισορροπίες συνεχώς μεταβάλλονται, αναδεικνύεται η στρατηγικής σημασίας άμεση λήψη αποφάσεων, η οποία βασίζεται στην ύπαρξη εναλλακτικών λύσεων. 1.2 Ορισμοί Το επιχειρηματικό σχέδιο είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για το ξεκίνημα κάθε επιχείρησης. Παρέχει τις βασικές πληροφορίες για το τι είναι αναγκαίο σε πρώτη φάση να προγραμματιστεί. 2 Κάθε επιχείρηση χρειάζεται κάτι περισσότερο από χρήματα και όνειρα για να πετύχει. Χρειάζεται όραμα, προγραμματισμό και οργάνωση των μελλοντικών 1Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, (2013), «Επιχειρηματικό σχέδιο για την ίδρυση και ανάπτυξη επιχείρησης», ΚΕΟΤ. 2 [Ημερομηνία πρόσβασης: ] σελ. 5

6 ενεργειών πριν την προλάβουν τα γεγονότα. Προγραμματισμός σημαίνει λήψη αποφάσεων. Δηλαδή (Finch, 2007): > Σε ποιες ενέργειες να προβεί ο επιχειρηματίας. > Πώς να τις κάνει. > Πότε να τις κάνει. Αυτά είναι πολύ σημαντικό γιατί έτσι ξεκαθαρίζεται κάθε ενέργεια και εύκολα μπορούν να ληφθούν οι όποιες αποφάσεις χωρίς απαραίτητα αυτές να είναι πολύπλοκες. Το επιχειρηματικό σχέδιο είναι ένα εργαλείο που δείχνει στους stakeholders (άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενους) τη θέση που βρίσκεται η εταιρεία, τη θέση στην οποία Θέλει να φτάσει και τον τρόπο που θα καταλήξει εκεί. Με το επιχειρηματικά σχέδιο «χτίζεται» η επιχείρηση στο χαρτί.3 Αυτό επιτρέπει την επισήμανση ενδεχόμενων λαθών, ανακριβειών και ασαφειών, επίσης βοηθά στην εκτίμηση των οικονομικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον το επιχειρηματικό σχέδιο είναι η βάση πάνω στην οποία θα στηριχτεί η οικονομική μονάδα, προκειμένου να προσελκύσει πιθανούς χρηματοδότες. Ένα πολύ μικρό ποσοστό επιχειρηματιών υιοθετεί αυτήν τη μέθοδο δράσης. Η πλειονότητα όμως, ειδικότερα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κρατούν το σχέδιο πλεύσης στο μυαλό τούς ή σε πρόχειρες σημειώσεις (Barrow et al., 1993). Το επιχειρηματικό σχέδιο είναι ένα χρήσιμο εργαλείο. Σκοπός του είναι η ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης της επιχείρησης και της αγοράς και η καθοδήγηση των ενεργειών των στελεχών προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις και τακτικές. 3 [Ημερομηνία πρόσβασης: ] σελ. 6

7 1.3. Χρησιμότητα και πλεονεκτήματα του επιχειρηματικού σχεδίου Το επιχειρηματικό σχέδιο έχει ιδιαίτερη χρησιμότητα για μια επιχείρηση γιατί συμβάλλει (Κέφης, Παπαζαχαρίου, 2009): > Στη δομή και την οργάνωσή της, > Στη λήψη των αποφάσεων, > Στην καταγραφή, ανάλυση και κατανόηση της αγοράς, των καταναλωτών και του ανταγωνισμού, > Στην επίτευξη των στόχων, > Στη χρηματοοικονομική στήριξη από πιστωτικά ιδρύματα και φορείς. Το μεγάλο πλεονέκτημά του είναι ότι βοηθά τον επιχειρηματία να αναγνωρίζει και να αξιολογεί τούς κινδύνους πού μπορεί να ελέγξει, σε αντίθεση με εκείνους για τους οποίους δεν έχει τις δυνατότητες να ελέγξει. Με αυτό τον τρόπο είναι πάντα σε ετοιμότητα να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε κατάσταση ανά πάσα στιγμή. Η δομή και τα βασικά χαρακτηριστικά ενός επιχειρηματικού σχεδίου αποσκοπούν στα εξής ^ ΐη ^, 2007): > Να βοηθηθεί ο επιχειρηματίας στη διαπίστωση της εφικτότητας για τη σχεδιαζόμενη επιχειρηματική δραστηριότητα, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας. > Να γράψει ένα πλήρες κείμενο που θα αποτελέσει βάση συζητήσεων με εξωτερικούς συνεργάτες της επιχείρησης (πελάτες, προμηθευτές, χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς κ.ά.), οι οποίοι θα υποστηρίξουν ή θα επενδύσουν σ αυτήν τη δραστηριότητα. > Να δημιουργηθεί ένα εργαλείο πού θα επιτρέπει τη συγκριτική διαχρονική ανάλυση και αξιολόγηση των πραγματικών δράσεων και αποτελεσμάτων σε σχέση με τα σχεδιαζόμενα, με σκοπό την σελ. 7

8 παρακολούθηση, τον έλεγχο, τον απολογισμό και την αξιολόγηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας κατά τη φάση της υλοποίησης. Αναφορικά με την συγκεκριμένη περίπτωση, την εκπόνηση επιχειρηματικού σχεδίου για την μη κερδοσκοπική ποδοσφαιρική ομάδα «Εθνική Ποδοσφαιρική Ομάδα Αστέγων» μπορούμε να πούμε πως είναι σημαντικό το παρόν σχέδιο για τους εξής λόγους: > Ανάλυση του μίκρο - περιβάλλοντος στον χώρο του ποδοσφαίρου, δηλαδή ανάλυση της αγορά και του, εντός πλαισίων, ανταγωνισμού, προμηθευτών, πελατών και καναλιών διανομής για την δεδομένη περίπτωση > Ανάλυση του μάκρο - περιβάλλοντος, εντός του οποίου εντάσσεται η ομάδα, ανάλυση όλων των παραγόντων της οικονομίας που μπορεί να επηρεάσουν την πορεία της. > Πιο συγκριμένα. εξεύρεση και αναφορά των πηγών χρηματοδότησης της συγκεκριμένης ποδοσφαιρικής ομάδας > Προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης της. Μέσα από το συγκεκριμένο επιχειρηματικό σχέδιο γνωρίσουμε το ευρύτερο περιβάλλον δράσης και εξέλιξης της υπό ανάλυσης μη κερδοσκοπικής ομάδας καθώς και τις τυχόν προοπτικές που έχει για περαιτέρω ανάπτυξη και επιβίωση Επιχειρηματικό σχέδιο και επιχειρηματική ιδέα Το Επιχειρηματικό Σχέδιο είναι ένα εργαλείο, πολύ σημαντικό για τον επιχειρηματία, τα στελέχη της επιχείρησης, αλλά και τους δυνητικούς επενδυτές επειδή: > Παρέχει τη δυνατότητα καλύτερου προγραμματισμού και σχεδιασμού στον επιχειρηματία > Βοηθά στην εκτίμηση της βιωσιμότητας της επιχείρησης > Αποτελεί χρήσιμο βοήθημα για την προσέλκυση δυνητικών επενδυτών και τη συγκέντρωση κεφαλαίου σελ. 8

9 > Συμβάλλει στον εντοπισμό ευκαιριών και τον ανασχεδιασμό των λειτουργιών σε περίπτωση λαθών Το Επιχειρηματικό Σχέδιο δίνει επίσης τη δυνατότητα στο νέο επιχειρηματία να απαντήσει στα παρακάτω τρία απλά ερωτήματα: > Που βρίσκεται τη στιγμή του σχεδιασμού > Σε ποιο σημείο θα βρεθεί σε ορισμένο χρόνο > Με ποια μέσα και ποιους πόρους θα το κατορθώσει Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχει βασίζονται σε σημαντικό βαθμό σε προβλέψεις, η διαδικασία σύνταξης και υλοποίησης του σχεδίου βοηθά σημαντικά το νέο επιχειρηματία ιδιαίτερα στην παράκαμψη τυχόν εμποδίων που θα συναντήσει κατά την υλοποίησή του καθώς και την αποφυγή λαθών Δομή του επιχειρηματικού σχεδίου Το επιχειρηματικό σχέδιο περιέχει τις σκέψεις, τούς στόχους και τις στρατηγικές που έχουν κατά νου οι λήπτες των αποφάσεων για την εταιρεία και τα προϊόντα της. Αποτελεί γραπτό κείμενο όπου παρουσιάζει την επενδυτική πρόταση, γι' αυτό Πρέπει να είναι ρεαλιστικό, εφικτό, ολοκληρωμένο, σύντομο, κατανοητό και να αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον τον ενδεχόμενού επενδυτή - χρηματοδότη. Το επιχειρηματικό σχέδιο πού παρουσιάζεται συνοπτικά στον επενδυτή - χρηματοδότη, συνοδεύεται από αναλυτικούς πίνακες, παραρτήματα κ.ά., στα οποία μπορεί να ανατρέξει για περαιτέρω ενημέρωση ή επιβεβαίωση κάποιων στοιχείων. Κάθε στοιχείο πού αναφέρεται πρέπει να δίνει μια ξεκάθαρη, σύντομη και σαφή εικόνα της επιχείρησης. Ένα επιχειρηματικό πρόγραμμα περιλαμβάνει απαραίτητα τις ακόλουθες ενότητες: pdf, [Ημερομηνία πρόσβασης: ] σελ. 9

10 1. Executive summary (περίληψη για τούς λήπτες των αποφάσεων). 2. Αναλυτική περιγραφή της επιχείρησης. 3. Περιγραφή της αγοράς. 4. Περίληψη της στρατηγικής και τον τρόπον εφαρμογής της. 5. Χρηματοοικονομική ανάλυση. Κάθε ενότητα περιέχει υποκατηγορίες, οι οποίες καλύπτουν όλο το φάσμα της επιχειρηματικής δράσης. Η μορφή τον επιχειρηματικού σχεδίου δεν είναι τυποποιημένη, ούτε ως προς τη δομή ούτε ως προς το περιεχόμενό της. Στη συνέχεια παρουσιάζεται μια μικρή ανάλυση κάθε ενότητας χωριστά: Executive Summary (περίληψη για τους λήπτες των αποφάσεων): Το Executive Summary είναι το πρώτο κείμενο που θα διαβάσει ο αναγνώστης και σίγουρα το πιο σημαντικό (Finch, 2007). Ο λόγος για τον οποίο συντάσσεται είναι η προσέλκυση του ενδιαφέροντος για το υπόλοιπο επιχειρηματικό σχέδιο. Γι αυτό πρέπει να είναι καλογραμμένο, ολοκληρωμένο και συνοπτικό. Έχει τη μορφή μιας περιληπτικής περιγραφής ολόκληρού τον επιχειρηματικού σχεδίου. Περιλαμβάνει τους στόχους της επιχείρησης, το σκοπό ύπαρξής της και τούς λόγους που οι μάνατζερ πιστεύουν ότι θα πετύχει. Επιβάλλεται να γίνει αναφορά των παραγόμενων αγαθών, των παρεχόμενων υπηρεσιών, των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, της χρηματοδότησης όπου απαιτείται και των αναμενόμενων ωφελειών. Αναλυτική περιγραφή της επιχείρησης: Σε αυτή την ενότητα γίνεται περαιτέρω ανάλυση της επιχείρησης (οργανόγραμμα, ανθρώπινο δυναμικό), μια ιστορική αναδρομή, τα προϊόντα της, οι στόχοι και οι δραστηριότητές της. Περιγραφή της αγοράς: Περιλαμβάνει την ανάλυση της προσωπικότητας τον εν δυνάμει καταναλωτή, τον ανταγωνισμού, των στοιχείων της αγοράς (μέγεθος και τάσεις) και τον περιβάλλοντος (τούς παράγοντες που επηρεάζουν την επιχείρηση). σελ. 10

11 Περίληψη της στρατηγικής και τον τρόπον εφαρμογής της: Εδώ αναλύονται οι μελλοντικές στρατηγικές. Οι κύριες κατηγορίες της ενότητας αυτής είναι η στρατηγική, το marketing plan και οι πωλήσεις. Χρηματοοικονομική ανάλυση: Αποτελεί την παρουσίαση της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης και των χρηματοοικονομικών προοπτικών της, σε συνδυασμό με τον προϋπολογισμό κόστους και την αποτίμηση τον επενδυτικού σχεδίου, καθώς και την επιλογή χρηματοδοτικών πηγών. Περιλαμβάνει τον ισολογισμό, την ανάλυση χρηματοοικονομικών ροών, την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, το νεκρό σημείο κ.ά. Η ισχύς του επιχειρηματικού σχεδίου αφορά σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός χρόνου. Πριν από τη σύνταξή του πρέπει να γίνεται προσεκτική συλλογή όλων των στοιχείων, σχεδίων και πληροφοριών και να καθορίζονται οι στόχοι της επιχείρησης, οι οποίοι πρέπει να είναι εφικτοί, ρεαλιστικοί και πραγματοποιήσιμοι (Κόκκορης, 1995). σελ. 11

12 Κεφάλαιο 2ο Το επιχειρηματικό σχέδιο μιας ποδοσφαιρικής ομάδας 2.1. Εισαγωγή Στην παρούσα ενότητα της πτυχιακής θα αναλύσουμε τη δομή που ακολουθεί το επιχειρηματικό σχέδιο μιας ποδοσφαιρικής ομάδας και πιο συγκεκριμένα, της υπό ανάλυση μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «Εθνική Ποδοσφαιρική Ομάδα Αστέγων». Το περιβάλλον της ποδοσφαιρικής ομάδας αποτελείται από το σύνολο των δυνάμεων και συνθηκών που αναπτύσσονται στο εσωτερικό κι εξωτερικό του οργανισμού και επηρεάζουν το παρών και το μέλλον του κάθε οργανισμού. Αυτές οι δυνάμεις πρέπει να αναλύονται προτού ο μάνατζερ και τα λοιπά στελέχη του οργανισμού πάρουν οποιεσδήποτε αποφάσεις που αφορούν το παρόν και το μέλλον του οργανισμού. Βάσει των απόψεων των Jones & George το περιβάλλον του οργανισμού διακρίνεται (Σπανού, 2003): > Στο εσωτερικό περιβάλλον > Στο μικρο-περιβάλλον > Στο μακρό-περιβάλλον (ή εξωτερικό περιβάλλον) 2.2. Ανάλυση εσωτερικού περιβάλλοντος σελ. 12

13 Το εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού συμπεριλαμβάνει (Σπανού, 2003): > Το ανθρώπινο δυναμικό > Τους τεχνολογικούς πόρους > Τους φυσικούς πόρους > Τους χρηματοδοτικούς πόρους Το Ανθρώπινο δυναμικό Οι περισσότεροι αθλητικοί οργανισμοί αποτελούν επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Το ανθρώπινο δυναμικό είναι ο σημαντικότερος παράγοντας στην προσπάθεια του οργανισμού να πετύχει τους στόχους τους, καθώς αποτελεί μέρος του προσφερόμενου προϊόντος. Αναφορικά με την «Εθνική Ποδοσφαιρική Ομάδα Αστέγων», αναφέρεται πως τόσο το ομοσπονδιακό μας συγκρότημα όσο και οι άλλες ομάδες αστέγων αποτελούνται από συμπολίτες που βιώνουν με τον πιο σκληρό τρόπο τη βία του κοινωνικού αποκλεισμού: άστεγοι, πρώην χρήστες ουσιών που τώρα βρίσκονται στο στάδιο της απεξάρτησης, πρόσφυγες αιτούντες άσυλο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι το αντίστοιχο συγκρότημα της Αυστρίας αποτελούταν από Αφγανούς πρόσφυγες, ή η Εθνική αστέγων του Καναδά που το ρόστερ της αποτελείτο από παιδιά που προέρχονταν από προγράμματα απεξάρτησης, ενώ αρχηγός της ομάδας ήταν ένας ομογενής με καταγωγή από τη Τρίπολη Τεχνολογικοί Πόροι Αναφορικά με τους τεχνολογικούς πόρους, αυτοί είναι η τεχνολογία που χρησιμοποιεί ο κάθε οργανισμός. Η τεχνολογία αυτή καθορίζεται από τις τάσεις που επικρατούν στο εξωτερικό περιβάλλον, αλλά η τελική απόφαση για το επίπεδο της τεχνολογίας που θα χρησιμοποιεί ο οργανισμός είναι της διοίκησης της εταιρίας, καθώς οι επενδύσεις στην τεχνολογία κοστίζουν. Ο ρόλος της σελ. 13

14 τεχνολογίας στον αθλητισμό είναι πολύ σημαντικός σήμερα. Μερικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα (Σπανού, 2003): > Εργομετρικά κέντρα > Ηλεκτρονικά όργανα γυμναστικής σε γυμναστήρια > Ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων πελατών > Ιστοσελίδες στο διαδίκτυο > Συστήματα διαχείρισης εισιτηρίων Τα προαναφερθέντα είναι κάποια ελάχιστα παραδείγματα περιπτώσεων όπου ο κάθε οργανισμός απαιτείται να λάβει αποφάσεις για το πόσο θα επενδύσει στην τεχνολογία. Είναι κατανοητό τα γεγονός ότι οργανισμοί οι οποίοι δεν παρακολουθούν την τεχνολογική εξέλιξη είναι καταδικασμένη να παρακμάσουν. Κανένα γυμναστήριο σήμερα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς προηγμένο τεχνολογικά εξοπλισμό, όπως κανένας αθλητής δεν μπορεί σήμερα να διακριθεί στον διεθνή χώρο χωρίς την βοήθεια της τεχνολογίας σε διάφορους τομείς της προπόνησης του. Αναφορικά με το τεχνολογικό περιβάλλον, η ΜΚΟ «Διογένης», η οποία και αποτελεί την βασική πηγή χρηματοδότησης της ομάδας, μέσω της πώλησης των περιοδικών «Σχεδία», διατηρεί την ιστοσελίδα της για τους χρήστες που θέλουν να μαθαίνουν νέα σχετικά και με την ομάδα. σελ. 14

15 σχεδία ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΡΟΜΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ οοο ΑΡΧΙΚΗ ΠΟΙΟΙ Ν ΕΑ ΚΑΙ Π ΕΡΙΟ Δ ΙΚΟ ΓΚΟ ΛΣΤΉ ΕΝ ΑΣ ΚΑΦ ΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΤΕ Ε Π ΙΚ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ Ε ΙΜ Α Σ Τ Ε Ε Κ Δ Η Λ Ω Σ Ε ΙΣ Δ Ρ Ο Μ Ο Υ Φ Τ Ω Χ Ε ΙΑ Σ Ε Π Ε Ρ ΙΜ Ε Ν Ε Ι Μ Α Σ Σ Χ Ε Δ ΙΑ ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Η «Διογένης ΜΚΟ* είναι μια Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, με έδρα την Αθήνα., που συστήθηκε στις α ρ χές του 2010 για την υποστήριξη, μέσα από ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, της προσπάθειας τω ν αστέγω ν και τω ν κοινωνικά αποκλεισμένων ανθρώ πω ν να ενταχθούν ή να επανζνταχθούν στον κοινωνικό ιστό. 01 ΔΡΑΣΕ II ΜΑΣ Βασικές δράσεις της «Διογένης ΜΚΟ» είναι η έκδοση του περιοδικού δρόμου «σχεδία» και η σύσταση της εθνικής ποδοσφαιρικής ομάδας αστέγω ν με την ετήσια συμμετοχή της στο Παγκόσμιο Κύπελλο Α στέγων. Στο πλαίσιο τω ν δράσεω ν αυτών, διοργανώ νονται κατά τη διάρκεια του χρόνου, στην Αθήνα και άλλες πόλεις της Ελλάδας, μια σειρά πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώ σεω ν, καθώ ς και εκδηλώ σεις ειδικού κοινωνικού περιεχομένου, όπω ς συναυλίες, εκθέσεις φω τογραφ ίας, ημερίδες, κινηματογραφικά φεστιβάλ, τουρνουά ποδοσφαίρου & ενημέρωσης κ.ά. Η «σχεδία* και η εθνική ομάδα αστέγω ν στοχεύουν στην άμεση υποστήριξη συμπολιτών μας που Βιώνουν με τον πιο σκληρό τρόπο την κοινωνική και οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώ ρα μας: άστεγοι, άνεργοι και κοινωνικά αποκλεισμένοι συμπολίτες μας που Βρίσκονται, είτε στα Εικόνα 1: Ιστοσελίδα «Σχεδία» Πηγή: http: / / Οι Φυσικοί Πόροι Οι φυσικοί πόροι ενός οργανισμού μπορεί να είναι τα ακίνητα, ο εξοπλισμός και γενικώς η περιουσία κάθε οργανισμού. Είναι κατανοητό το γεγονός ότι η απόκτηση φυσικών πόρων αποτελεί επένδυση για κάθε εταιρία. Στους αθλητικούς οργανισμούς φυσικοί πόροι είναι τα γήπεδα οι αθλητικές σελ. 15

16 εγκαταστάσεις, τα προπονητικά κέντρα, τα γραφεία των συλλόγων κτλ. Οι μεγάλοι αθλητικοί σύλλογοι φροντίζουν να έχουν σημαντικούς και ιδιόκτητους φυσικούς πόρους έτσι ώστε να έχουν τις βάσεις για την ανάπτυξη τους (Σπανού, 2003). Όσον αφορά στα Ελληνικά δεδομένα, οι προσπάθειες των Π.Α.Ε. και Κ.Α.Ε. τα τελευταία χρόνια αναφορικά με την απόκτηση ιδιόκτητων γηπέδων και προπονητικών κέντρων φανερώνει την αξία των φυσικών πόρων για το μέλλον των ομάδων. Η γεωγραφική τοποθεσία, η πρόσβαση, η ποιότητα και λειτουργικότητα των εγκαταστάσεων είναι κάποιοι από τους σημαντικούς παράγοντες που σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους. Οι παράγοντες αυτοί είναι ιδιαίτερα σημαντικοί σε περιπτώσεις μεγάλων αθλητικών εγκαταστάσεων (π.χ. ποδοσφαιρικά γήπεδα) όπου η πρόσβαση των φιλάθλων, οι χώροι στάθμευσης και θέματα ασφάλειας πρέπει να μελετηθούν πάρα πολύ καλά Οι Χρηματοδοτικοί Πόροι Στο σύνολο τους, οι οργανισμοί, χρειάζονται οικονομικούς πόρους έτσι ώστε να λειτουργήσουν και να αναπτυχθούν. Σε περίπτωση που η επιχείρηση είναι κερδοφόρα τότε αυτά τα κέρδη μπορούν να χρησιμοποιηθούν με σκοπό να αναπτυχθεί ο οργανισμός και να προχωρήσει σε επενδύσεις. Αν όμως αυτήν η πηγή δεν είναι επαρκής τότε πρέπει να αναζητηθούν εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης. Παραδείγματα τέτοιων πηγών είναι το δάνειο από πιστωτικά ιδρύματα και η πώληση μετοχών σε εταιρίες που έχουν μετοχικό κεφάλαιο (ποδοσφαιρικές ανώνυμες εταιρίες). Στην περίπτωση αυτή η εταιρία διαθέτει μέρος της ιδιοκτησίας της. Όπως συμπεραίνουμε, η χρηματοδότηση της κάθε αθλητικής εταιρίας αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα καθώς οι επενδύσεις οι οποίες απαιτούνται για να ξεκινήσει την λειτουργία της είναι σήμερα πολύ μεγάλες λόγω του σελ. 16

17 υψηλού κόστους των εγκαταστάσεων, του αθλητικού εξοπλισμού, και της ακίνητης περιουσίας. Οι προαναφερθείσες δραστηριότητες της υπό ανάλυση ποδοσφαιρικής ομάδας καλύπτονται μέσω της χρηματοδότησης από την Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Διογένης» και από το περιοδικό «Σχεδία» και η δράση «Ενας Καφές σε Περιμένει». Η «Σχεδία» είναι περιοδικό δρόμου, το οποίο δεν πωλείται στα συνήθη σημεία διάθεσης του Τύπου. Οι πωλητές είναι διαπιστευμένοι, προέρχονται από ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες και ζουν αποδεδειγμένα κάτω από το όριο της φτώχειας, πάρα πολλοί από τους οποίους είναι άστεγοι. Το 50% από τα τρία ευρώ που κοστίζει το περιοδικό πηγαίνει απευθείας στον πωλητή δίνοντάς του τη δυνατότητα να εξασφαλίσει ένα ελάχιστο εισόδημα Ανάλυση του μίκρο - περιβάλλοντος Το μικρο - περιβάλλον του οργανισμού περιλαμβάνει τους παράγοντες που βρίσκονται κοντά στον οργανισμό (Σπανού, 2003): > Η αγορά και οι ανταγωνιστές > Οι πελάτες > Οι προμηθευτές > Τα κανάλια διανομής Η Αγορά και ο Ανταγωνισμός Η ανάλυση απαιτείται να αρχίσει από την ανάλυση της αγοράς στην οποία δραστηριοποιείται ο κάθε οργανισμός. Βάσει των απόψεων των Thompson και Strickland απαιτείται η εκτίμηση μιας σειράς παραγόντων που σχετίζονται με την αγορά. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς τους παράγοντες είναι οι ακόλουθοι: > Η ανάπτυξη της αγοράς και η εκτίμηση της στο κύκλο ζωής των προϊόντων. σελ. 17

18 > Το επίπεδο του ανταγωνισμού (τοπικό, εθνικό κτλ.) > Το μέγεθος της αγοράς και η εκτίμηση των οικονομικών δεικτών (π.χ. ποδοσφαιρική αγορά, αγορά των κατασκηνώσεων κτλ.) Με σκοπό να πραγματοποιηθεί η εκτίμηση των προοπτικών ανάπτυξης της αγοράς απαιτούνται στατιστικά στοιχεία των τελευταίων ετών και ανάλυση των οικονομικών δεικτών. > Ο αριθμός των ανταγωνιστών καθώς και η εκτίμηση των χαρακτηριστικών τους. Ανταγωνιστές αποτελούν οι εταιρίες και οι οργανισμοί οι οποίοι παράγουν υπηρεσίες και προϊόντα τα οποία θεωρούνται παρόμοια με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες ενός συγκεκριμένου οργανισμού. Απαιτεί καλή γνώση και ανάλυση του των ανταγωνιστών, προκειμένου να καθορισθεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Στον χώρο του αθλητισμού έχουμε μια ιδιόμορφη περίπτωση όπου ο ανταγωνισμός είναι απαραίτητος προκειμένου να λειτουργήσει η αγορά. Δεν είναι δυνατόν να διεξαχθεί, παραδείγματος χάριν, πρωτάθλημα ποδοσφαίρου εάν δεν έχουμε άλλες ποδοσφαιρικές ομάδες. Η ποιότητα μάλιστα του τελικού προϊόντος εξαρτάται από το κατά πόσο ο ανταγωνισμός είναι ισχυρός (Matthew D.-Shank 2004). > Η εκτίμηση για τον κίνδυνο εισόδου νέων ανταγωνιστών στην αγορά. Η είσοδος ενός νέου ανταγωνιστεί στη αγορά είναι πιθανόν να δημιουργήσει προβλήματα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι συνθήκες ευνοούν την είσοδο νέων ανταγωνιστών και περιπτώσεις όπου κάτι τέτοιο είναι πιο δύσκολο. Αυτό εξαρτάται από παράγοντες όπως: > Ο αριθμός των αγοραστών ή αλλιώς το μέγεθος της αγοράς. Υπολογίζεται για παράδειγμα ότι ο αριθμός των ατόμων που ασκούνται στα γυμναστήρια είναι περίπου στο 3-4% του συνολικού πληθυσμού. Το νούμερο αυτό πρέπει να εκτιμηθεί αν παρουσιάζει ευκαιρίες επένδυσης, καθώς είναι ακόμη μικρό. σελ. 18

19 > Οι επενδύσεις που απαιτούνται για να ξεκινήσει κάποιος μια εταιρία αλλά και εναλλακτικές λύσεις σε περιπτώσεις αποτυχίας. Την πιστότητα των καταναλωτών ( π.χ. σε μια πόλη που μια ομάδα έχει αφοσιωμένους φιλάθλους είναι δύσκολο να εισχωρήσει μια νέα ομάδα και να αποκτήσει δικούς της φιλάθλους) > Τις σχέσεις με τα κανάλια διανομής και τους συνεργαζόμενους φορείς (π.χ. δήμους, τοπική κοινωνία). > Το κόστος που απαιτείται για την επένδυση (π.χ. ένα χιονοδρομικό κέντρο) Αναφερόμενοι στην μη κερδοσκοπική οργάνωση που τίθεται υπό ανάλυση, το συγκεκριμένο στοιχείο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία εφόσον αναφερόμαστε σε μια οργάνωση η οποία δεν έχει σκοπό το κέρδος και πιο συγκεκριμένα, δεν την ενδιαφέρει το πεδίο του ανταγωνισμού Οι πελάτες Οι πελάτες είναι τα άτομα εκείνα και οι οργανισμοί που αγοράζουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες. Η λεπτομερής ανάλυση και η γνώση των πελατών και των χαρακτηριστικών τους είναι από τις πιο σημαντικές εργασίες. Απαιτείται τμηματοποίηση των πελατών σε ομάδες σύμφωνα με κοινά χαρακτηριστικά, μελέτη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και προτιμήσεων της κάθε ομάδας. Καθίσταται σαφές το γεγονός πως προκειμένου να υπάρξει μια λεπτομερή καταγραφή του προφίλ των πελατών απαιτείται η χρήση βάσεων δεδομένων, και η συγκέντρωση πληροφοριών μέσω έρευνας αγοράς. Η γνώση των πελατών είναι σημαντική διαδικασία για όλους τους αθλητικούς οργανισμούς ανεξάρτητα από το εάν είναι ιδιωτική, κρατικοί ή δημοτικοί. Έτσι είναι σημαντικό να μπορεί να ορισθεί το προφίλ των (Σπανού, 2003): σελ. 19

20 > Κατόχων διαρκείας εισιτηρίων μιας ποδοσφαιρικής ομάδας > Των μελών ενός γυμναστηρίου > Των οικογενειών των κατασκηνωτών σε μια παιδική κατασκήνωση > Των πελατών ενός αθλητικού καταστήματος > Των χιονοδρόμων αναψυχής σε ένα χιονοδρομικό κέντρο. Όπως προαναφέραμε, τα έσοδα της συγκεκριμένης ποδοσφαιρικής ομάδας, αναφορικά με την εξασφάλιση της λειτουργίας της, προέρχονται από την πώληση του περιοδικού «Σχεδία» και την Μ.Κ.Ο. «Διογένης» Οι Προμηθευτές Οι προμηθευτές είναι άτομα κι εταιρίες οι οποίες φροντίζουν για την προμήθεια του οργανισμού με την πρώτη ύλη που απαιτείται για την παραγωγή των προϊόντων και των υπηρεσιών. Σε αντάλλαγμα οι προμηθευτές πληρώνονται για τις υπηρεσίες που προσφέρουν. Είναι σημαντικό κάθε οργανισμός να αναπτύξει ένα καλό δίκτυο αξιόπιστων προμηθευτών καθώς η ποιότητα της πρώτης ύλης επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό το τελικό προϊόν. Παραδείγματος χάριν, κάποιοι από τους προμηθευτές των γυμναστηρίων είναι οι εταιρίες οι οποίες προμηθεύουν αθλητικό εξοπλισμό και όργανα γυμναστικής. Ο αθλητικός εξοπλισμός και τα όργανα γυμναστικής είναι σημαντικός παράγοντας στην ποιότητα του τελικού προϊόντος του γυμναστηρίου. Προμηθευτές επίσης θεωρούνται κι εταιρίες εστίασης, σε περιπτώσεις για παράδειγμα κατασκηνώσεων και εταιριών οργάνωσης δραστηριοτήτων αναψυχής εξωτερικών χώρων και κυλικείων αναψυκτήριων που λειτουργούν μέσα σε αθλητικές εγκαταστάσεις (Matthew D.-Shank 2004). Στη δεδομένη περίπτωση, οι προμηθευτές αθλητικού εξοπλισμού μπορεί και να πραγματοποιούν δωρεές στην Μ.Κ.Ο. σελ. 20

21 Τα Κανάλια διανομής Κανάλια διανομής όπως αλλιώς καλούνται οι οργανισμοί οι οποίοι βοηθούν στην πώληση των προϊόντων και των υπηρεσιών ενός οργανισμού. Πολύ απλά το κανάλι διανομής είναι ο οργανισμός που παρεμβάλλεται ανάμεσα από τον τόπο παραγωγής του προϊόντος και το σημείο πώλησης. Είναι σημαντικό να αναπτυχθεί ένα καλό δίκτυο διανομέων καθώς η ποιότητα του δικτύου επηρεάζει τις τελικές πωλήσεις των προϊόντων και υπηρεσιών. Το κανάλι διανομής σε μια ποδοσφαιρική ομάδα, για παράδειγμα μπορεί να είναι η μπουτίκ που πουλάει προϊόντα της ομάδας, μια ιστοσελίδα στο δια δίκτυο, ή ακόμα και οι σύνδεσμοι που διακινούν τα εισιτήρια. Ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις όπου τα κανάλια διανομής είτε δεν υπάρχουν (π.χ. μια μικρή αθλητική εγκατάσταση) είτε είναι πολύ περιορισμένα. Είναι σαφές ότι σε περιπτώσεις πολυεθνικών εταιριών αθλητικών προϊόντων τα κανάλια διανομής είναι σύνθετα. Έτσι πέρα από τα σημεία λιανικής πώλησης (αθλητικά μαγαζιά), αθλητικές εταιρίες αναπτύσσουν και δικά τους δίκτυα με την μορφή των αντιπροσωπειών χονδρικής και λιανικής πώλησης (outlets), αλλά και την χρήση χώρων μέσα σε πολυκαταστήματα (shops in shops) (Matthew D - Shank 2004). Όσον αφορά στα κανάλια διανομής, στο σημείο αυτό έχουμε την Μ.Κ.Ο. «Διογένης» η οποία αποτελεί ένα οργανισμό ο οποίος φροντίζει για την πώληση των προϊόντων και των υπηρεσιών για την χρηματοδότηση και εξασφάλιση της συνέχειας των δραστηριοτήτων του. Στη δεδομένη περίπτωση έχουμε το περιοδικό «Σχεδία» Ανάλυση του μάκρο - περιβάλλοντος Το μάκρο - περιβάλλον συμπεριλαμβάνει παράγοντες γενικότερους και ισχυρότερους οι οποίοι επηρεάζουν όχι μόνο τον συγκεκριμένο οργανισμό αλλά σελ. 21

22 και τους ανταγωνιστές και την αγορά ολόκληρη. Οι παράγοντες αυτοί σχετίζονται με (Σπανού, 2003): > Την οικονομία > Την τεχνολογία > Το πολιτικό και νομικό περιβάλλον > Τους δημογραφικούς παράγοντες > Τους παράγοντες που σχετίζονται με την παγκοσμιοποίηση > Τους πολιτισμικούς παράγοντες Η Οικονομία Οι οικονομικές δείκτες φαίνεται πως ασκούν επιρροή στο βιοτικό επίπεδο καθώς και στη ψυχοσωματική υγεία των κατοίκων μιας περιοχής. Παραδείγματα τέτοιων δεικτών είναι το Α.Ε.Π. ο πληθωρισμός, η ανεργία, τα επιτόκια, οι μισθοί, και η οικονομική ανάπτυξη. Όταν οι οικονομικοί δείκτες είναι θετικοί οι προοπτικές εξέλιξης είναι επίσης θετικές, καθώς οι πελάτες έχουν διαθέσιμο εισόδημα να ξοδέψουν για αγορά προϊόντων. Στην αντίθετη περίπτωση οι πωλήσεις μειώνονται. Επίσης προβλήματα στην οικονομία είναι δυνατόν να συνοδευτούν από απολύσεις και μειώσεις προσωπικού. Ειδικά οι πωλήσεις και η ζήτηση των αθλητικών υπηρεσιών επηρεάζονται σημαντικά από τους δείκτες της οικονομίας, καθώς δεν είναι προϊόντα πρώτης ανάγκης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, στα πλαίσια της ανάλυσης του οικονομικού επιπέδου των σημερινών Μ.Κ.Ο., ισχύει το γεγονός πως τα χρηματοδοτικά κεφάλαια είναι μειωμένα λόγω του μεγάλου ύψους της χρηματοδότησης και παράλληλα της διαφθοράς που εντοπίστηκε στο συγκεκριμένο κλάδο Το Τεχνολογικό Περιβάλλον Το τεχνολογικό περιβάλλον αναφέρεται στο συνδυασμό των μέσων, υπολογιστών, μηχανών, επιδεξιοτήτων και γνώσης που χρησιμοποιούν οι σελ. 22

23 μάνατζερ και τα στελέχη στην προσπάθεια να βελτιώσουν τον σχεδιασμό, την παραγωγή και την διανομή των υπηρεσιών και προϊόντων. Η τεχνολογία συνεχώς εξελίσσεται και συνοδεύεται από ραγδαίες αλλαγές στο μάνατζμεντ των οργανισμών. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως η τεχνολογία σήμερα παίζει σημαντικό ρόλο στους αθλητικούς οργανισμούς κάθε μορφής. Είναι απαραίτητο ο μάνατζερ και τα στελέχη να ακολουθούνε τις τεχνολογικές τάσεις και να εξελίσσουν τους αθλητικούς οργανισμούς. Όπως προαναφέραμε, το σύνολο των τεχνολογικών πόρων της συγκεκριμένης ομάδας, προέρχεται από την χρηματοδότηση της Μ.Κ.Ο. «Διογένης». Ουσιαστικά, ωστόσο, γεγονός αποτελεί πως η υπό ανάλυση περίπτωση δεν έχει άμεση συνδεσιμότητα με την πορεία της τεχνολογικής εξέλιξης καθώς αποτελεί μια απλή ποδοσφαιρική ομάδα, και πιο συγκεκριμένα μη κερδοσκοπική Το Πολιτικό και Νομικό Περιβάλλον Το πολιτικό περιβάλλον είναι εκείνο το οποίο θέτει το νομικό πλαίσιο σε κάθε χώρα. Το νομικό πλαίσιο είναι σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, καθώς οι νόμοι είναι δυνατόν να διευκολύνουν ή να παρεμποδίζουν την ανάπτυξη των οργανισμών. Το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα, για τις Μ.Κ.Ο., ορίζει πως οι ΜΚΟ είναι «μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, που έχουν ως αντικείμενο κυρίως την παροχή επείγουσας ανθρωπιστικής, επισιτιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας προς τους πληθυσμούς αναπτυσσόμενων χωρών, προκειμένου να συντελέσουν στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη αυτών των χωρών» Οι Δημογραφικοί Παράγοντες Οι δημογραφικοί παράγοντες εκφράζουν τάσεις οι οποίες σχετίζονται με χαρακτηριστικά του πληθυσμού όπως η ηλικία, το φύλο, η εθνικότητα και η κοινωνική τάξη. Είναι σημαντικό να εξετάζονται οι τάσεις σε αυτά τα σελ. 23

24 χαρακτηριστικά καθώς επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το μέλλον των οργανισμών. Οι δημογραφικοί παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάσουν την πορεία τη υπό ανάλυσης ομάδας ίσως σχετίζονται με την αντιμετώπιση και τον βαθμό υποστήριξης που απολαμβάνει η συγκεκριμένη ομάδα από τους πολίτες, ανάλογα με την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκουν Οι Παράγοντες που αφορούν στην Παγκοσμιοποίηση Οι συγκεκριμένοι παράγοντες συμπεριλαμβάνουν τις αλλαγές στις διεθνής σχέσεις. Συνεργασίες ανάμεσα σε χώρες σε οργανισμούς, διεθνής εταιρίες, ευρωπαϊκοί νόμοι είναι μια πραγματικότητα σήμερα με την παγκοσμιοποίηση που έχει επέλθει σε όλους τους τομείς. Η παγκοσμιοποίηση αποτελεί μια πραγματικότητα σήμερα στον αθλητισμό. Με βάση τις απόψεις των Li, Hofacre & Mahony (2001) παγκοσμιοποίηση είναι η διαδικασία πολιτικής, οικονομικής και πολιτισμικής διείσδυσης ανάμεσα στα έθνη, η οποία αυξάνει την αλληλεπίδραση και ανάπτυξη των διεθνών αθλητικών οργανισμών κι εταιρειών. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα διοργανώσεων που προωθούν την παγκοσμιοποίηση. > Ολυμπιακοί Αγώνες > Ποδοσφαιρικά Τουρνουά > Τουρνουά Στίβου > Τουρνουά Τένις Αντίθετα, η συνεργασία ανάμεσα σε αθλητικές ομοσπονδίες κρατών και διεθνείς αθλητικούς οργανισμούς είναι απαραίτητη σήμερα, και πολλές φορές οριοθετεί το πλαίσιο λειτουργίας των αθλητικών ομοσπονδιών. σελ. 24

25 Οι Πολιτιστικοί Παράγοντες Οι συγκεκριμένοι παράγοντες αποτελούν κάποιες δυνάμεις που αναπτύσσονται λόγω της κουλτούρας της κάθε κοινωνίας και της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Σημαντικό ρόλο εδώ παίζει η εθνική κουλτούρα, οι οποία διαμορφώνεται βάση των αξιών και των συμπεριφορών που η κάθε κοινωνία θεωρεί ως αποδεκτές και σωστές. Διαφορετικά σκέφτονται, ενεργούν και επικοινωνούν για παράδειγμα οι κάτοικοι της Ιαπωνίας από τους κατοίκους της Αγγλίας ή της Ελλάδας. Αυτό αντανακλάται και στην καταναλωτική τους συμπεριφορά, αλλά και στον εργασιακό χώρο. Η προτίμηση για ομαδική η ατομική εργασία είναι ένα παράδειγμα το οποίο οφείλετε στην κουλτούρα. Η κοινωνική διαστρωμάτωση επίσης παίζει σημαντικό ρόλο και αντανακλάται στην καταναλωτική συμπεριφορά. Στη δεδομένη περίπτωση, αναφορικά με την υπό ανάλυση της συγκεκριμένης μη κερδοσκοπικής ομάδας, εξαρτάται από τις αντιλήψεις των ατόμων που ζουν μέσα σε μια κοινωνία η αντιμετώπιση του φαινομένου της ανάπτυξης μιας ποδοσφαιρικής ομάδας που αποτελείται αποκλειστικά και μόνο από αστέγους. σελ. 25

26 Κεφάλαιο 3ο Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις 3.1. Εισαγωγή Για δεκαετίες οι μελετητές των διεθνών σχέσεων αγνοούσαν την παρουσία και τις δραστηριότητες των μη κυβερνητικών οργανώσεων, τις οποίες θεωρούσαν ασήμαντους δρώντες σε σχέση με τα κράτη. Αν και υπήρχαν μελετητές που υποστήριζαν ότι οι μη κυβερνητικές οργανώσεις θα έπρεπε να συνυπολογιστούν στην ανάλυση των διεθνών σχέσεων, αυτοί οι μελετητές βρίσκονταν στο περιθώριο, καθώς η πλειονότητα των διεθνολόγων θεωρούσε μεν ότι οι μη κυβερνητικές οργανώσεις είναι «διαφέρουσες» αλλά ότι πολιτικά και διπλωματικά δεν σχετίζονται με τη διεθνή κρατοκεντρική πραγματικότητα. Οι διεθνολόγοι ασχολούνταν κυρίως με θέματα στρατηγικής και πολιτικής της ισχύος. Η έρευνα εστιαζόταν στα κράτη και τις κυβερνήσεις τους, και ειδικότερα στη μελέτη της εξωτερικής πολιτικής των κρατών στον άναρχο διεθνή χώρο και στις στρατηγικές τους για την απόκτηση ισχύος μέσω της ισορροπίας δυνάμεων, της αποτροπής και της σύστασης αμυντικών συνασπισμών (Φραγκονικολόπουλος, 2007). Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα ωστόσο, ο κόσμος άλλαξε εντυπωσιακά, με αποτέλεσμα σήμερα να ζούμε σε μια πολυκεντρική διεθνή κοινωνία που περιλαμβάνει κυβερνητικούς, διακυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς δρώντες όπου αντικείμενο μελέτης όταν η πολιτική ισχύος, αλλά και η συνεργασία και η επίλυση διενέξεων (Zaleski, 2006). Επιπλέον, τα κρατικά σύνορα δεν αποτελούν πια εμπόδια για την επαφή και την επικοινωνία. Αυτό που σήμερα είναι ευρέως γνωστό ως παγκοσμιοποίηση, έχει σελ. 26

27 πολλαπλασιάσει δραματικά τις διεθνείς συναλλαγές και τους τρόπους διάχυσης πληροφοριών, αμφισβητώντας το μονοπώλιο των κυβερνήσεων στη χάραξη πολιτικής. Τέλος, υπάρχουν αρκετά ζητήματα που ολοένα και περισσότερο μπορούν να θεωρηθούν προβλήματα παγκόσμιας ασφάλειας. Το παλαιότερο ζήτημα αφορά το πρόβλημα διακρατικών διαφορών και εσωτερικών συγκρούσεων. Ένα δεύτερο ζήτημα περιλαμβάνει προβλήματα οικονομικής φύσεως, που σχετίζονται με τη ροή του χρήματος, των πρώτων υλών και των προϊόντων. Στην περίπτωση αυτή, γίνεται η διάκριση μεταξύ «Βορρά» και «Νότου», δηλαδή μεταξύ του αναπτυγμένου και του αναπτυσσόμενου κόσμου: ο πρώτος απολαμβάνει υψηλή ποιότητα ζωής και ισχυρές υποδομές, ενώ ο δεύτερος προσπαθεί να συναγωνιστεί από πολύ μειονεκτική θέση. Σημαντική θέση στην παγκόσμια ασφάλεια καταλαμβάνουν τώρα και προβλήματα ανθρωπιστικής φύσεως, όπως ξηρασίες και λιμοί, φυσικές καταστροφές και μετακινήσεις προσφύγων, φαινόμενα που θέτουν σε κίνηση μηχανισμούς παγκόσμιας δράσης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούν. Επίσης, έχει αυξηθεί σημαντικά και η συνειδητοποίηση προβλημάτων οικολογικής φύσεως, για την επίλυση των οποίων απαιτείται συνολική αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο διαχειριζόμαστε τον πλανήτη μας (Φραγκονικολόπουλος, 2007). Η Ελληνική απόδοση του όρου Non-Governmental Organisations (NGOs) είναι οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.) και αποτελεί νεολογισμό. Ο όρος αναφέρεται σε μη κερδοσκοπικές οργανώσεις με διεθνή συνήθως παρουσία, οι οποίες δεν αποτελούν διεθνείς οργανισμούς αλλά στηρίζονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία και είναι ανεξάρτητες από τα κράτη. Ένας «μη κυβερνητικός οργανισμός» (ΜΚΟ) είναι ένας νομικά συγκροτημένος οργανισμός που δημιουργήθηκε από φυσικά ή νομικά πρόσωπα που λειτουργεί ανεξάρτητα από κάθε κυβέρνηση και ένας όρος που χρησιμοποιείται συνήθως από τις κυβερνήσεις για να αναφερθούν σε πρόσωπα που δεν ελέγχονται από την σελ. 27

28 κυβέρνηση. Ο όρος εφαρμόζεται συνήθως μόνο σε οργανώσεις που επιδιώκουν ορισμένους ευρύτερους κοινωνικούς στόχους που έχουν πολιτικές πτυχές, χωρίς να είναι εμφανώς πολιτικές οργανώσεις, όπως τα πολιτικά κόμματα. Αρχικά, ο όρος χρησιμοποιήθηκε στο άρθρο 71 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Ωστόσο, ακριβής ορισμός του δεν υπάρχει. Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει ο όρος να χρησιμοποιείται για κάθε κοινωφελή οργάνωση που δεν ανήκει στο κράτος. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ΜΚΟ χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει από τις κυβερνήσεις, οι ΜΚΟ υποστηρίζουν το μη κυβερνητικό προσωπικό αποκλείοντας τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων από την ένταξή τους στην οργάνωση. Αντίθετα από τον όρο «Κυβερνητική οργάνωση», ο όρος «μη κυβερνητική οργάνωση» δεν έχει γενικά αποδεκτό νομικό ορισμό. Σε πολλές δικαιοδοσίες, αυτοί οι τύποι οργάνωσης ονομάζονται «οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών» ή αναφέρονται με άλλα ονόματα ( Πέτρας, κ.α., 2005). Σήμερα, ο αριθμός των διεθνών ΜΚΟ, εκτιμάται σε Οι εθνικοί ΜΚΟ είναι ακόμη περισσότεροι: Η Ρωσία έχει ΜΚΟ, η Ινδία εκτιμάται ότι έχει περίπου 1,2 εκατομμύρια ΜΚΟ. Οι σκοποί των ΜΚΟ είναι κυρίως ανθρωπιστικοί και αφορούν περιβαλλοντικά ή κοινωνικά προβλήματα όπως η φτώχεια, ο ρατσισμός, το περιβάλλον κλπ. Από τις πρώτες ΜΚΟ ήταν ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και η Actionaid.5 Όσον αφορά στην ιστορία των διεθνών μη κυβερνητικών οργανώσεων, αυτή χρονολογείται τουλάχιστον από το Εκτιμάται ότι μέχρι το 1914 υπήρχαν 1083 ΜΚΟ. Οι διεθνείς ΜΚΟ ήταν σημαντικές για το κίνημα κατά της δουλείας και το κίνημα για την ψήφο των γυναικών και κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Διάσκεψης Αφοπλισμού. Ωστόσο, η φράση «μη κυβερνητική οργάνωση» τέθηκε σε λαϊκή χρήση με την ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών το 1945 με τις διατάξεις του άρθρου 71 του Κεφαλαίου 10 του Χάρτη των 5 ΐ41ρ://1ν.^. gr/news [Ημερομηνία πρόσβασης: ] σελ. 28

29 Ηνωμένων Εθνών για έναν συμβουλευτικό ρόλο για τις οργανώσεις που δεν είναι ούτε οι κυβερνήσεις ούτε τα κράτη μέλη - βλέπε Συμβουλευτικό Καθεστώς. Ο ορισμός των διεθνών ΜΚΟ "(INGO) είναι η πρώτη που αναφέρονται στο ψήφισμα 288 (Χ) του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου στις 27 Φεβρουαρίου, 1950: αυτή που ορίζεται ως «κάθε διεθνής οργανισμός που δεν στηρίζεται από διεθνή συνθήκη». Ο ζωτικός ρόλος των ΜΚΟ και άλλων «μεγάλων ομάδων» στην αειφόρο ανάπτυξη αναγνώρισε επίσης στο κεφάλαιο 27 της Ατζέντας 21, που οδηγεί σε έντονες ρυθμίσεις για μια συμβουλευτική σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών και των μη κυβερνητικών οργανώσεων (Stillman, 2007). Ιδιαίτερα στις δυτικές χώρες εμφανίζεται η ταχεία ανάπτυξη του μη κυβερνητικού τομέα ως αποτέλεσμα των διαδικασιών αναδιάρθρωσης του κράτους πρόνοιας. Η περαιτέρω παγκοσμιοποίηση της διαδικασίας αυτής σημειώθηκε μετά την πτώση του κομμουνιστικού συστήματος και ήταν ένα σημαντικό μέρος της συναίνεσης της Ουάσινγκτον. Διάφορες γνώμες έχουν ακουστεί σχετικά με την λειτουργία των Μη κυβερνητικών οργανώσεων. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι σε φόρουμ όπως αυτά, οι ΜΚΟ πρέπει να πάρουν θέση στο τι πρέπει να ανήκουν σε λαϊκά κινήματα των φτωχών. Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι ΜΚΟ είναι συχνά ιμπεριαλιστικές στη φύση τους, που μερικές φορές λειτουργούν με ρατσιστικό τρόπο σε κυρίαρχες χώρες, καθώς και ότι πληρούν μια παρόμοια λειτουργία με εκείνη του κλήρου κατά τη διάρκεια της υψηλής αποικιακής εποχής (Zaleski, 2006) Ορισμοί και έννοιες Δεν είναι εύκολο να δοθεί ένας ορισμός για τις μη κυβερνητικές οργανώσεις. Η ευρεία χρήση του όρου έχει αποδειχθεί εμπόδιο στον ικανοποιητικό ορισμό του. Αλλά και η ανομοιογένεια των ίδιων των μη κυβερνητικών οργανώσεων δυσχεραίνει την οποιαδήποτε προσπάθεια να δοθεί ένας μόνο ορισμός (Zaleski, 2006). σελ. 29

30 Ο όρος «μη κυβερνητική οργάνωση» καλύπτει μια τεράστια ποικιλία φορέων, από ενώσεις εθελοντών, φιλανθρωπικά σωματεία και αναπτυξιακούς οργανισμούς, μέχρι κινήματα για την προάσπιση της ειρήνης, την παγκόσμια ασφάλεια και τον αφοπλισμό, την προστασία του περιβάλλοντος και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Μια μη κυβερνητική οργάνωση μπορεί να είναι μια μη κερδοσκοπική, εθελοντική οργάνωση που παρέχει ανθρωπιστικές ή αναπτυξιακές υπηρεσίες είτε στα μέλη της είτε σε άλλους ανθρώπους σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο μια οργάνωση που ασχολείται με τη ριζική αντιμετώπιση των προβλημάτων, προσπαθώντας να βελτιώσει την ποιότητα ζωής ιδιαίτερα των φτωχών, των καταπιεσμένων, των περιθωριοποιημένων, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο μια οργάνωση ή ομάδα ανθρώπων που εργάζεται με συγκεκριμένο σκοπό, με στόχο να επιφέρει μια επιθυμητή αλλαγή σε μια συγκεκριμένη κοινότητα, περιοχή, χώρα ή κατάσταση. Οι Mη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) ορίζονται από την Παγκόσμια Τράπεζα ως «ιδιωτικοί οργανισμοί που ασκούν δραστηριότητά για να απαλύνει τον πόνο, να προωθήσει τα συμφέροντα των φτωχών, την προστασία του περιβάλλοντος, την παροχή βασικών κοινωνικών υπηρεσιών, ή αναλαμβάνουν την ανάπτυξη της κοινότητας». Από χώρα σε χώρα, η χρήση του όρου ΜΚΟ ποικίλλει. Παραδείγματος χάριν ο όρος ΜΚΟ χρησιμοποιείται συνήθως για τις εγχώριες οργανώσεις της Αυστραλίας που αναφέρονται στις Ηνωμένες Πολιτείες ως Μη κερδοσκοπικός οργανισμός. Τέτοιες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε διεθνές επίπεδο, αρκετά συστηματικά αναφέρεται ως «μη κυβερνητικές οργανώσεις», στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού (Πέτρας κ.α., 2005). Σύμφωνα με τον ορισμό της παγκόσμιας τράπεζας οι ΜΚΟ διαφοροποιούνται με βάση τις παρακάτω δραστηριότητες: > εκπροσώπηση (οργανώσεις που εκφράζουν τις ανησυχίες των πολιτών), > υπεράσπιση (οργανώσεις που ασκούν πίεση για συγκεκριμένα ζητήματα), > στήριξη (οργανώσεις που στηρίζουν το έργο άλλων μη κυβερνητικών οργανώσεων σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο), σελ. 30

31 > παροχή υπηρεσιών (οργανώσεις που υλοποιούν αναπτυξιακά και ανθρωπιστικά προγράμματα). Στο πλαίσιο του ΟΗΕ, σχεδόν όλα τα είδη ιδιωτικών οργανώσεων μπορούν να αναγνωριστούν ως μη κυβερνητικές οργανώσεις, αρκεί να μην επιδιώκουν να καταλάβουν εξουσία (είτε ως πολιτικά κόμματα είτε μέσω της αποκλειστικής προώθησης των συμφερόντων μιας συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας), να μην είναι κερδοσκοπικές-ή εγκληματικές (Φραγκονικολόπουλος, 2007). Είναι προφανές, λοιπόν, ότι δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για τις μη κυβερνητικές οργανώσεις. Μπορούμε, ωστόσο, να κάνουμε τις εξής διαπιστώσεις: > Ο όρος «μη κυβερνητική οργάνωση» εντάχθηκε εξαρχής σε διεθνές πλαίσιο. Το 1910, όταν 132 μη κυβερνητικές οργανώσεις αποφάσισαν να συνεργαστούν μεταξύ τους χρησιμοποίησαν την επωνυμία «Σωματείο Διεθνών Ενώσεων». Η Κοινωνία των Εθνών αναφερόταν στη σχέση της με «ιδιωτικές οργανώσειςενώσεις αυτοαποκαλούνταν τότε «διεθνή ιδρύματα», «διεθνείς ενώσεις» ή απλώς «διεθνείς οργανώσεις». Αν και το πρώτο σχέδιο του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ δεν περιλάμβανε καμία αναφορά στη διατήρηση συνεργασίας με αυτές τις ενώσεις και οργανώσεις, περίπου μη κυβερνητικές ομάδες, κυρίως από τις ΗΠΑ αλλά και από αλλού άσκησαν πιέσεις ώστε αυτό να διορθωθεί στη διάσκεψη του Σαν Φρανσίσκο το 194 με την οποία ιδρύθηκε επίσημα ο ΟΗΕ. Οι ομάδες αυτές κατάφεραν όχι μόνο να περιληφθεί πρόβλεψη για τη σύσφιξη και την τυποποίηση των σχέσεων που είχε συνάψει παλαιότερα η Κοινωνία των Εθνών με ιδιωτικές οργανώσεις και ενώσεις, αλλά και ενίσχυσαν ιδιαίτερα τον ρόλο του ΟΗΕ σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα, και αναβάθμισαν το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (ECOSOC) σε κυρίαρχο όργανο του Παγκόσμιου οργανισμού (Μπιλανάκης, 2006). σελ. 31

32 Είναι ενδεικτικό ότι το 1948 ο ΟΗΕ κατάρτισε μια λίστα 48 μη κυβερνητικών οργανώσεων επιφορτισμένων με τη συνεργασία και την παροχή συμβουλών στο ECOSOC μέχρι το 2005, στην ίδια λίστα είχαν καταγραφεί οργανώσεις, με διαφορετικό βαθμό συμμετοχής και πρόσβασης στα κέντρα λήψης αποφάσεων του ΟΗΕ (Πέτρας κ.α., 2005). > Παρά την έλλειψη ενός κοινά αποδεκτού ορισμού, εντοπίζονται κάποια θεμελιώδη χαρακτηριστικά. Ευρύτερα, «μη κυβερνητικός» μπορεί να χαρακτηριστεί οποιοσδήποτε εθελοντικός θεσμός που επιτελεί μια δημόσια λειτουργία χωρίς να εντάσσεται στην κυβέρνηση ή στο πεδίο δράσης της. Η διατύπωση αυτή περιλαμβάνει σχεδόν κάθε είδους ομάδα εκτός από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, τις επαναστατικές ή τρομοκρατικές ομάδες και τα πολιτικά κόμματα Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις: > έχουν θεσμική οντότητα, > είναι ιδιωτικής πρωτοβουλίας, θεσμικά ανεξάρτητες από το κράτος και τα πολιτικά κόμματα, > δεν αποφέρουν οικονομικά οφέλη στα στελέχη τους, > είναι αυτόνομες και έχουν τον αποκλειστικό έλεγχο των υποθέσεων τους, έχουν εθελοντικό χαρακτήρα, δηλαδή προσελκύουν εθελοντική προσφορά ή χρηματικές συνεισφορές από ανθρώπους που συνεργάζονται σε μόνιμη βάση για έναν κοινό σκοπό, διάφορο της απόκτησης αξιωμάτων ή χρημάτων, ή της εγκληματικής δραστηριότητας. Δεδομένου όμως ότι ο παραπάνω ορισμός εμπερικλείει πολλά διαφορετικά είδη οργανώσεων, αρκετοί αναλυτές διακρίνουν τις μη κυβερνητικές οργανώσεις σε λειτουργικές επιχειρησιακές (operational) και υπερασπιστικές ακτιβιστικές (advocacy). σελ. 32

33 Βασική δραστηριότητα των λειτουργικών/επιχειρησιακών οργανώσεων και η παροχή ανθρωπιστικών υπηρεσιών. Οι διμερείς και οι πολυμερείς κυβερνητικοί οργανισμοί, βασίζονται όλο και πιο πολύ σ' αυτές τις οργανώσεις, αναθέτοντας τους ρόλο ανάδοχου. Αυτή η σχέση προσφέρει στις μη κυβερνητικές οργανώσεις την ευκαιρία να επηρεάσουν τα κράτη και τους διακυβερνητικούς οργανισμούς (στο πέμπτο κεφάλαιο θα μιλήσουμε, βεβαίως, και για τους κινδύνους που κρύβει αυτή η σχέση για τις μη κυβερνητικές οργανώσεις) (Πέτρας κ.α., 2005). Οι ΜΚΟ πιέζουν τις κυβερνήσεις να συμμετάσχουν σε μια προσπάθεια δημιουργίας, νέων κανόνων και να δημιουργήσουν διεθνικούς συνασπισμούς και κινητοποιούν την κοινή γνώμη προκειμένου να επηρεάσουν τις θέσεις των κρατών κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων, συγκεντρώνουν στοιχεία για να συμβάλουν στον προσδιορισμό ενός προβλήματος ή μιας απειλής, συνεισφέρουν στην υλοποίηση και χάραξη πολιτικών, διευκολύνουν τις χώρες που δεν διαθέτουν την απαραίτητη τεχνογνωσία να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, και διασφαλίζουν ότι οι ανησυχίες των πολιτών λαμβάνονται υπόψη στις διεθνείς συνθήκες και αποφάσεις. Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι αυτές οι δύο κατηγορίες δεν αποκλείουν η μία την άλλη. Ολοένα περισσότερες μη κυβερνητικές οργανώσεις δραστηριοποιούνται ταυτόχρονα στο επιχειρησιακό πεδίο και στην προώθηση ιδεών, ενώ κάποιες υπερασπιστικές/ακτιβιστικές οργανώσεις εμπλέκονται άμεσα στον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων (Φραγκονικολόπουλος, 2007). Παρόλο που οι παραπάνω διαχωρισμοί είναι έγκυροι, γίνεται όλο και περισσότερο κατανοητό ότι η δράση των μη κυβερνητικών οργανώσεων επεκτείνεται και πέρα από αυτά τα επίπεδα. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, το ζήτημα ήταν σε γενικές γραμμές ξεκάθαρο: η συντριπτική πλειονότητα των εθνικών μη κυβερνητικών οργανώσεων δεν αναμειγνυόταν σε διεθνείς δραστηριότητες. Έτσι, ο όρος «μη κυβερνητική οργάνωση» σήμαινε συνήθως σελ. 33

34 μ ια εθ ν ικ ή μη κ υ β ε ρ ν η τ ικ ή ο ρ γ ά ν ω σ η, ενώ ο ι π ε ρ ιφ ε ρ ε ια κ έ ς ή π α γ κ ό σ μ ιε ς ο ρ γ α ν ώ σ ε ις ο ν ο μ ά ζ ο ν τ α ν «δ ιε θ ν ε ίς μη κ υ β ε ρ ν η τ ικ έ ς ο ρ γ α ν ώ σ εις». Οι εθνικές μη κυβερνητικές οργανώσεις, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν συμμετείχαν αυτόνομα στην παγκόσμια πολιτική όταν ήθελαν να ασκήσουν επιρροή σε παγκόσμιο επίπεδο, απευθύνονταν στις αντίστοιχες διεθνείς οργανώσεις. Ωστόσο, στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές του 90, σημειώθηκε κατακόρυφη αύξηση των εθνικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνταν και συνεργάζονταν σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδιαίτερα σε περιβαλλοντικά ζητήματα (Πέτρας κ.α., 2005). Από τότε, ο όρος «διεθνής μη κυβερνητική οργάνωση» δεν χρησιμοποιείται τόσο πολύ. Ο όρος «μη κυβερνητική οργάνωση» καλύπτει τόσο τις εθνικές όσο και τις διεθνείς οργανώσεις. Επιπλέον, είναι επίσης σαφές ότι η δράση των εθνικών και διεθνών μη κυβερνητικών οργανώσεων συνιστά τη συλλογική δράση πολλών διεθνικών μη κυβερνητικών δικτύων και συνασπισμών. Αυτοί οι συνασπισμοί περιλαμβάνουν μη κυβερνητικές οργανώσεις που δρουν διεθνώς για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, και τις ενώνουν κοινές αξίες και κοινός λόγος Κεντρικά στοιχεία αυτής της σχέσης είναι η ανταλλαγή πληροφοριών, ο συντονισμός της δράσης, η προώθηση πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών. Αυτό που διακρίνει αυτά τα μη κυβερνητικά δίκτυα είναι η ικανότητα που έχουν ως δρώντες της παγκόσμιας πολιτικής να κατευθύνουν στρατηγικά την πληροφόρηση, για να συμβάλλουν στην ανάδειξη νέων ζητημάτων (Φραγκονικολόπουλος, 2007). σελ. 34

35 3.3. Ιστορική αναδρομή Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις συμμετέχουν ενεργά στη διεθνή σκηνή εδώ και αιώνες. Ήδη από το 1775 υπήρχαν μη κυβερνητικές οργανώσεις που αγωνίζονταν για την κατάργηση του δουλεμπορίου, με την ίδρυση της Pennsylvania Society for Promoting the Abolition of Slavery. Μία δεκαετία αργότερα, ακολούθησε η British Society for the Abolition of the Slave Trade και η γαλλική Societe desamis des Noirs. Ο συνεκτικός δεσμός αυτών των κινημάτων στερεοποιήθηκε το 1839 με την ίδρυση της British and Foreign Anti Slavery Society., της πρώτης διεθνικής μη κυβερνητικής οργάνωσης που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διεθνή πολιτική σκηνή και ειδικότερα στη διεξαγωγή του Πρώτου Παγκόσμιου Συνεδρίου κατά της Δουλείας το Στη Βρετανία και στις Ηνωμένες Πολιτείες ιδρύθηκαν τοπικές, περιφερειακές και εθνικές οργανώσεις κατά της δουλείας, που συχνά αντάλλασσαν επιστολές, δημοσιεύσεις και επισκέψεις. Μέχρι το 1833, στη Βρετανία ένας στους επτά ενήλικες υπέγραφε δημόσιες εκκλήσεις υπέρ της απελευθέρωσης των σκλάβων στις ΗΠΑ υπήρχαν τοπικές ενώσεις κατά της δουλείας, οι οποίες αριθμούσαν μέλη (Φραγκονικολόπουλος, 2007). Η δουλεία, πάντως, δεν ήταν το μόνο ζήτημα που απασχόλησε τις πρώτες διεθνικές μη κυβερνητικές οργανώσεις. Το πρώιμο διεθνικό φεμινιστικό κίνημα (International Suffrage Movement ) διεκδίκησε το δικαίωμα ψήφου για τις γυναίκες, ενώ ενδεικτική είναι και η Διεθνής Εκστρατεία Κατά της Κλειτορίδεκτομής στην Κένυα το Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού αρκετά ήταν και τα ειρηνευτικά κινήματα, με έδρα στην Ευρώπη και την Αμερική, που άσκησαν πιέσεις σε πολλές διεθνείς διακυβερνητικές συναντήσεις και διασκέψεις με θέμα την ειρήνη και τον αφοπλισμό, ενώ οι κυβερνήσεις άρχισαν να χρησιμοποιούν εξωκυβερνητικούς εμπειρογνώμονες ως αντιπροσώπους σε διεθνείς διασκέψεις. Ιδιαίτερα σημαντικές ήταν οι διασκέψεις της Χάγης για την Ειρήνη το 1899 και το 1907 κατά την διάρκεια των οποίων οι ΜΚΟ διοργάνωναν παράλληλα σελ. 35