ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ- ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Υπεύθυνος Μαθήµατος : Κ. Σερράος ιδάσκοντες: Λ. Βασενχόφεν, Κλ. Γεράρδη,. Μέλισσας Φοιτήτρια : Βασιλική Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης- Επέκτασης του. Ν. Σµύρνης- Στόχοι και Παρεµβάσεις Πεζοδρόµηση της περιφέρειας της πλατείας Ν. Σµύρνης Προοπτικές διεύρυνσηςµε την πλατεία Καρύλλου και συνένωση µε το Άλσος Αθήνα 2006 Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 1

2 1. Πρόλογος Αρχικό ιάγραµµα 1.1. Παρουσίαση του θέµατος- περιεχόµενο 1.2. Μεθοδολογία και τρόποι προσέγγισης και αναζήτησης υλικού 1.3. Ευχαριστίες 2. Εισαγωγή Το περιβάλλον της µελέτης 2.1. Ο. Νέας Σµύρνης Χωροταξική ένταξη, ιστορικά στοιχεία, πληθυσµός, κοινωνική -οικονοµική διάρθρωση 2.2.Το θεσµικό πλαίσιο: Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο (υλοποίηση 85, θεσµοθέτηση 87)- Πολεοδοµική Μελέτη Επέκτασης αναθεώρησης, συνοπτικά στοιχεία, ισχύουσα πολεοδοµική νοµοθεσία και σχετικές µε τη µελέτη διατάξεις, οι δηµοσιεύσεις στο ΦΕΚ 3. Παρουσίαση της Μελέτης Αναθεώρησης του 86 του ήµου Ν. Σµύρνης 3.1.Τα βασικά στοιχεία Ανάλυσης που παρουσιάζει η Μελέτη (κυρίως Α φάση) 3.2. Οι προτάσεις της Μελέτης και οι τροποποιήσεις διαχρονικά του ρυµοτοµικού µετά από τη Μελέτη (κυρίως Β φάση - ως προς κάποια βασικά σηµεία όσον αφορά τους κοινόχρηστους- κοινωφελείς χώρους) 3.3. Σύνοψη στοιχείων ενδιαφέροντος και κριτική 4. Η αστική πλατεία, η πεζοδρόµηση της πλατείας- η εξέλιξη της µορφής της πλατείας και το θεσµικό πλαίσιο, το ζήτηµα του υπόγειου χώρου στάθµευσης στην πλατεία Καρύλλου 4.1. Η αστική πλατεία, η πεζοδρόµηση της πλατείας 4.2.Προοπτικές διεύρυνσης του χώρου της πλατείας, τροποποιήσεις ρυµοτοµικού σε σχέση κατασκευή ιδιωτικού υπόγειου Σταθµού Στάθµευσης και αστικής πλατείας (Καρύλλου) - συνένωση µε το Άλσος Ν. Σµύρνης 5. Επίλογος- Περίληψη της εργασίας και Συµπεράσµατα Η οριστική µελέτη του Υπόγειου Χώρου Στάθµευσης είναι στην αρµοδιότητα του ΥΠΕΧΩ Ε και της εταιρείας που αναλαµβάνει την κατασκευή του, ενώ ο χώρος άνωθεν παραχωρείται στο ήµο για την αστική πλατεία (το όλο έργο εντάσσεται στη γενική νοµοθεσία περί υπόγειων χώρων στάθµευσης και στα θεσµικά πλαίσια της συνεργασίας του δηµόσιου µε τον ιδιωτικό τοµέα, µε τη σύµβαση παραχώρησης από το ΥΠΕΧΩ Ε, η µεταγενέστερη Νοµοθεσία για τη σύµπραξη δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα συµπλήρωσε αυτό το θεσµικό πλαίσιο, όπως αναφέρεται στην πληροφοριακή ιστοσελίδα του Υπουργείου) Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 2

3 1. Πρόλογος 1.1. Παρουσίαση του θέµατος -Περιεχόµενο της εργασίας Η εντατική οικοδόµηση και η συνακόλουθη αύξηση του πληθυσµού του δήµου λόγω των εκτεταµένων µερίδων του πληθυσµού που επιλέγουν τη µόνιµη εγκατάσταση σε λιγότερο επιβαρηµένους περιβαλλοντικά δήµους στην περιφέρεια του κέντρου οδήγησαν στην αύξηση της αξίας των ακινήτων,στην µείωση του ποσοστού της κοινωνικής υποδοµής που αναλογεί σε κάθε κάτοικο, σε σοβαρά προβλήµατα κυκλοφορίας και στάθµευσης και στη δηµιουργία ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Η Νέα Σµύρνη έχει παρουσιάσει διαχρονικά σηµαντική αύξηση του πληθυσµού της και είχε από τους πιο υψηλούς ρυθµούς δηµογραφικής αύξησης στο λεκανοπέδιο της Αττικής, µία κατάσταση που εντεινόταν κατά την περίοδο εκπόνησης του πολεοδοµικού σχεδίου και της πολεοδοµικής µελέτης επέκτασης - αναθεώρησης. Το πρώτο από τα ζητούµενα της εργασίας είναι η παρουσίαση των µελετών αυτών, η ανασκόπηση κάποιων από τα αναλυτικά πληροφοριακά στοιχεία που περιέχουν σε σχέση µε την οικονοµική, κοινωνική, πολεοδοµική διάρθρωση του Δήµου και η κριτική παρουσίαση των προτάσεων στις οποίες κατέληξαν. Το βασικό ερώτηµα για αυτό το σκέλος της εργασίας είναι αν τελικά µπόρεσε το δίδυµο αυτών των µελετών, και περισσότερο η πολεοδοµική µελέτη επέκτασης αναθεώρησης, να αλλάξει την πολεοδοµική πρακτική του Δήµου, η οποία βασίζεται στο ρυµοτοµικό και συνεπώς στην ακραία οικονοµική εκµετάλλευση της γης, παραβλέποντας ποιοτικά στοιχεία και θεωρώντας κάθε ΟΤ ως έκταση προς οικοπεδοποίηση. Η βασική υπόθεση είναι πως ο Δήµος Ν. Σµύρνης διασώζεται οριακά µέσω του καλού σχεδίου πόλεως που είχε εκπονηθεί για αυτόν, και πως οι µελέτες αυτές αποτελούν χρήσιµα αναγνώσµατα και ίσως οδηγούς ποιότητας, που αδυνατούν όµως να επιφέρουν σηµαντική µεταβολή σε κάποια δεδοµένα (πράγµα που θα ήταν όντως δύσκολο, δεδοµένης της κατάστασης που είχε ήδη δηµιουργηθεί και των περιορισµένων εκτάσεων που είχαν διασωθεί). Με αποτέλεσµα σήµερα να προσπαθεί ο Δήµος όπως και πριν από την εκπόνησή τους, να επιφέρει αλλαγές στην ποιότητα και την επάρκεια των κοινωφελών και των κοινόχρηστων χώρων, µέσω ενός σχεδιασµού αποσπασµατικών µικροβελτιώσεων (στην ουσία «βλέποντας και κάνοντας») 1 επάνω στο παλιό ρυµοτοµικό και µιας νέας φιλοσοφίας που αναδύεται, για συνδυασµό χρήσεων µέχρι πρότινος ασύµβατων (όπως αστική πλατεία µε υπόγειο Πάρκινγκ), ή παράχωση χρήσεων σε περιορισµένες εκτάσεις, που είτε δεν αποκτούν την έκταση που πράγµατι χρειάζονται, είτε διαρθρώνονται αναγκαστικά καθ ύψος 2. Και όλα αυτά χωρίς να στηρίζεται απαραίτητα στις οδηγίες των σχεδίων αυτών αφού δεν «αλλοίωσαν» το περιεχόµενο και την ισχύ του παλαιού ρυµοτοµικού και έτσι στην πράξη έµειναν ως οδηγίες, οπότε και επαφίεται στην πολιτική βούληση του Δήµου η πορεία του Δηµόσιου χώρου και η προοπτική εκµετάλλευσης της γης. Ειδικά η µελέτη Επέκτασης Αναθεώρησης καθόρισε λιγότερο και από το ΓΠΣ το σχεδιασµό του Δήµου, συµπληρώνοντας οριακά και εξειδικεύοντας κάποια στοιχεία του, τροποποιώντας κάποια άλλα, θεσµοθετώντας ουσιαστικά την υπάρχουσα κατάσταση, που είχε ήδη διαµορφωθεί ως προς τις χρήσεις, ενώ ο χαρακτηρισµός των πεζοδροµήσεων είναι προσχηµατικός και φαίνεται καθαρά πως δεν υπολόγισε σε µία ουσιαστική αναδιάρθρωση του οδικού δικτύου. Αυτό συµπερένεται και από το γεγονός πως όλες οι πεζοδροµήσεις δεν υλοποιήθηκαν, ενώ σήµερα ο Δήµος προχωράει σε µια νέα µελέτη αναδιάρθρωσης του οδικού δικτύου. 3 Άλλωστε η µελέτη αναφέρει πως αντιµετωπίζει την ποιοτική αναβάθµιση της περιοχής χωρίς να θεσµοθετεί µεταβολές του ρυµοτοµικού σχεδίου. Αυτό που θεσµοθετεί είναι αποκλειστικά ο χάρτης ΠΑ-2 και από εκεί και πέρα υπάρχουν χάρτες -οδηγοί για αποδεκτές και µη τροποποιήσεις του ρυµοτοµικού, για να τις ακολουθήσουν οι αρµόδιες αρχές κατά βούληση. 1 Αραβαντινός Αθ. (1997), Πολεοδοµικός Σχεδιασµός, για µια βιώσιµη ανάπτυξη του αστικού χώρου, Συµµετρία, Αθήνα, σελ. 2 όπως πχ η πρόταση για το νέο Γήπεδο του Πανιωνίου που συζητιέται, που θα έχει ως υπέργεια χρήση το Γήπεδο του Ποδοσφαίρου και υπόγεια το Γήπεδο του Μπάσκετ 3 Εφηµερίδα ηµοσιογράφος, Γ. Κούτελάκης, ήµαρχος, άρθρο πρωτοσέλιδου, Κυκλοφοριακό και Πάρκινγκ, οι πρώτες προτεραιότητες, αρ. φφύλλου 70, εκέµβριος 2006 και Πολεοδοµική /νση Νοτιοανατολικής Αθήνας όπου έγινε ενηµέρωση σε σχέση µε το σχεδιασµό του νέου δικτύου, της ιεράρχησης των δρόµων και του νέου δικτύου πεζοδρόµων, αλλά δεν είναι υλικό που µπορεί ακόµη να δηµοσιοποιηθεί. Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 3

4 Το δεύτερο σκέλος της εργασίας επικεντρώνεται στο ζήτηµα της θέσης της Αστικής Πλατείας µέσα στο ευρύτερο πλέγµα και χαρακτήρα των κοινόχρηστων χώρων του δήµου, στο όραµα για την συνένωσή της µε το άλσος µέσω της πλατείας Καρύλλου, δηµιουργώντας έναν Δηµόσιο χώρο µεγάλης κλίµακας που συνενώνει την αστική πλατεία µε το αστικό πράσινο. Αλλά περισσότερο εξετάζεται το ζήτηµα της υλοποίησης αυτού του ευγενούς οράµατος µε την ταυτόχρονη δηµιουργία ενός υπόγειου σταθµού στάθµευσης. Τα ζητήµατα είναι πώς τέτοιοι χώροι στάθµευσης συµβιβάζονται ως χρήση µε την αστική πλατεία, ποια είναι τα σηµεία του σχεδιασµού που αν αστοχήσει σε αυτά, θα υπονοµεύσουν το δηµόσιο χώρο, κατά πόσο το πρόβληµα της στάθµευσης επιλύεται µε τέτοιες σηµειακές παρεµβάσεις στο εµπορικό µάλιστα κέντρο του Δήµου, που για 30 χρόνια το τίµηµα της εξυπηρέτησης θα ορίζεται από τις ιδιωτικές εταιρίες, που θα εκµεταλλεύονται το χώρο. Και στην ουσία ποιους εξυπηρετεί ο χώρος στάθµευσης, αν όχι την ίδια την αστική πλατεία και τους κατοίκους της Νέας Σµύρνης. Μήπως η µόνη αλλαγή που επιφέρει είναι ότι αριθµητικά τουλάχιστον (και µόνο), εξασφαλίζονται οι επιπλέον θέσεις που ζητούσε η µελέτη επέκτασηςαναθεώρησης και ότι συµβάλλει στην οικονοµική ανάπτυξη της Αγοράς της Ν. Σµύρνης, αλλά περισσότερο ότι κάποιοι καρπώνονται τα κέρδη από τις ανυπέρβλητες ατέλειες και τα προβλήµατα του Δήµου µε το επιχείρηµα ότι τα επιλύουν; 1.2.Μεθοδολογία και τρόποι προσέγγισης και αναζήτησης υλικού Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν µέσω της επίσκεψης σε δηµόσιους φορείς σχετικούς µε την επιχειρησιακή πρακτική του πολεοδοµικού σχεδιασµού όπως είναι η Τεχνική Υπηρεσία του Δήµου, όπου συνοµίλησα µε τον Κο Διαµαντή Διαµαντόπουλο, προϊστάµενο της Υπηρεσίας και η Δ/νση Πολεοδοµίας Νοτιοανατολικής Αττικής, από όπου παρέλαβα αντίτυπο του επικαιροποιηµένου µε τις τροποποιήσεις ρυµοτοµικού και αντίτυπο παρεµφερούς µη επικαιροποιηµένου ρυµοτοµικού. Ο Κος Διαµαντόπουλος µου παρείχε για τις ανάγκες της εργασίας αντίτυπο των τευχών της Α και Β φάσηςτης ΠΜΕΑ του Δήµου και του χάρτη ΠΑ-2, των σχεδίων της πλατείας και των πεζοδροµήσεων όπως και έγχρωµα αντίτυπα της προµελέτης της Πλατείας Καρύλλου. Παράλληλα µου παρείχε τα ΦΕΚ της έγκρισης του χάρτη ΠΑ-2 της ΠΜΕΑ και της έγκρισης της τροποποίησης του ρυµοτοµικού για τη δυνατότητα κατασκευής του έργου της πλατείας Καρύλλου- Υπόγειου Σταθµού Στάθµευσης, όπως και αντίτυπα των σχετικών δηµοτικών αποφάσεων. Αντίτυπο του ΓΠΣ του Δήµου προµηθεύτηκα από την Κεντρική βιβλιοθήκη του ΤΕΕ, Λέκκα 23-25, ενώ δεν κρίθηκε απαραίτητο να αναζητήσω και ενδεχόµενα ΦΕΚ τροποποιήσεων για τις ανάγκες της εργασίας. Παράλληλα είχα συµπληρωµατική πληροφόρηση από την Κα Κουδούνη και την Κα Γεωργιάδου, υπαλλήλους του ΥΠΕΧΩΔΕ. Τέλος συγκέντρωσα στοιχεία από την ευρύτερη βιβλιογραφία και το χώρο του διαδικτύου. 1.3.Ευχαριστίες Ευχαριστώ για τη συµβολή τους και τη βοήθειά τους τους Κο Διαµαντόπουλο, προϊστάµενο της τεχνικής υπηρεσίας του δήµου Ν. Σµύρνης και τις Κα Κουδούνη και Κα Γεωργιάδου, υπαλλήλους στο ΥΠΕΧΩΔΕ. 2. Εισαγωγή Το περιβάλλον της µελέτης 2.1. Ο. Νέας Σµύρνης Χωροταξική ένταξη, ιστορικά στοιχεία, πληθυσµός, κοινωνική -οικονοµική διάρθρωση Η Νέα Σµύρνη είναι ένα από τα νότια προάστια της Αθήνας και συνορεύει µε τους δήµους Αθηναίων και Δάφνης στα βόρεια, Αγίου Δηµητρίου στα ανατολικά, Παλαιού Φαλήρου στα νότια, και Καλλιθέας στα δυτικά. Όριο της Νέας Σµύρνης µε την Καλλιθέα είναι η Λεωφόρος Συγγρού και διασχίζεται από τη γραµµή του τραµ, από τα βόρεια µέχρι τα νότια. Η Νέα Σµύρνη υπάγεται στη χωροταξική υποενότητα Αττικής, µε έδρα την Αθήνα, ενώ διοικητικά ανήκει στη Νοµαρχία Αθηνών. Ή έκταση του Δήµου είναι 373 Ηα και ο πληθυσµός κατά την απογραφή του 2001 ήταν κάτοικοι. Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 4

5 Έχει χαρακτηριστεί από το Ρ. Σ. Α. ως δευτερέυον αστικό κέντρο, που σηµαίνει τη σταδιακή συγκέντρωση λειτουργιών εξυπηρέτησης οµάδας γειτονικών οικισµών Ιστορικά στοιχεία. Η Νέα Σµύρνη άρχισε να κατοικείται συστηµατικά στις αρχές του 20ου αιώνα. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, το , η κυβέρνηση αποφάσισε την κατασκευή συνοικισµού για τους πρόσφυγες από τη Σµύρνη. Στις 14 Αυγούστου 1923, είκοσι µέρες µετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης, υπογράφτηκε από το Ν. Πλαστήρα το Νοµοθετικό Διάταγµα ʺΠερί αναγκαστικής απαλλοτριώσεως γηπέδου παρά τη Λεωφόρο Συγγρούʺ, ενώ τον επόµενο χρόνο δηµοσιεύτηκε το ʺΝέο Σχέδιο Αθηνώνʺ, το οποίο περιελάµβανε τον ʺΑστικό συνοικισµό των εκ Σµύρνης προσφύγωνʺ. Η περιοχή που επιλέχτηκε για την εγκατάσταση των Σµυρναίων προσφύγων ήταν κοντά στην Αθήνα και τον Πειραιά, συνδεόταν οδικά µαζί τους και η αξία της γης ήταν σχετικά χαµηλή. Η πόλη άρχισε να οικοδοµείται το 1926 και το 1928 ο οικισµός που είχε δηµιουργηθεί είχε πληθυσµό 210 κατοίκων. Στη διάρκεια της δεκαετίας του ʹ30 η Νέα Σµύρνη µεταβλήθηκε σε πραγµατική πόλη, ο πληθυσµός της από το 1934 έφτασε στις παραµονές του πολέµου τους κατοίκους. Η πόλη αναπτύχθηκε ραγδαία: Δηµιουργήθηκε το πρώτο εξατάξιο Γυµνάσιο, η Ευαγγελική Σχολή, δύο Δηµοτικά Σχολεία ένα στην Οµήρου και ένα στην Αγ. Παρασκευή, ενώ το 1940 παραµονές του πολέµου εγκαινιάστηκε η Αγ. Φωτεινή. Το Άλσος φυτεύτηκε το 1924 όταν υπουργός Γεωργίας ήταν ο Αλ. Παπαναστασίου. Την περίοδο αυτή ιδρύθηκε και ο Αθλητικός Όµιλος Νέας Σµύρνης, ο σηµερινός Μίλωνας, ενώ ο Πανιώνιος Γ.Σ.Σ. που είχε ιδρυθεί στη Σµύρνη το 1890 εγκαταστάθηκε στη Ν. Σµύρνη µετά την παραχώρηση σε αυτόν του Δηµ. Σταδίου που ολοκληρώθηκε το Στα µέσα της δεκαετίας του 1930 δηµιουργήθηκε το νεκροταφείο της πόλης. Το 1934 η Ν. Σµύρνη έγινε κοινότητα. Στις εκλογές που ακολούθησαν πρώτος κοινοτάρχης εκλέχτηκε ο Αθ. Καρύλλος. Η Νέα Σµύρνη έγινε Δήµος µε το τέλος του Β παγκοσµίου πολέµου και την απελευθέρωση, το Πρώτος δήµαρχος στη θέση του Καρύλλου, που εντωµεταξύ είχε παυθεί από τις αρχές κατοχής, διορίστηκε ο Ι. Μαγκριώτης. Το τελευταίο ρυµοτοµικό σχέδιο της Νέας Σµύρνης έγινε το Μεταπολεµικά η Νέα Σµύρνη ενσωµατώθηκε στην Αθήνα, που γιγαντώθηκε από την εσωτερική µετανάστευση και επεκτάθηκε προς τα ανατολικά και νότια µε αυξανόµενο πληθυσµό: το 1951, το 1961, το 1971, το 1981 και το Οι ανατολικές και νότιες επεκτάσεις της πόλης έγιναν στις περιοχές Φάρος, Λουτρά, Νεκροταφείο, Αµφιθέα- οπότε ο δήµος κατέλαβε µέχρι το 1960 όλη του την έκταση. Ο πληθυσµός αυξανόταν σταθερά και την περίοδο αυτή συµπληρώθηκε η κοινωνική και τεχνική υποδοµή της πόλης (δρόµοι, συγκοινωνία, ηλεκτροφωτισµός, ύδρευση, αποχέτευση, καθαριότητα και υγιεινή). Μέσα στην εικοσαετία χτίστηκαν πολλά σχολεία, ενώ στα µέσα της δεκαετίας του ʹ60 ολοκληρώθηκε η ανέγερση της Αγ. Παρασκευής. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας αποπερατώθηκε το µέγαρο της Εστίας Ν. Σµύρνης επί προεδρίας Π. Χαλδέζου. Την ίδια περίοδο διαµορφώθηκε η κεντρική πλατεία από τον αρχιτέκτονα Γ. Λεονάρδο και τον Καλυβίτη. Οι πρώτες πολυκατοικίες εµφανίστηκαν στη Ν. Σµύρνη το γύρω από την κεντρική πλατεία και την πλατεία Χρυσοστόµου Σµύρνης. Πληθυσµός. Οι µέσοι ετήσιοι ρυθµοί εξέλιξης του πληθυσµού είναι για τη δεκαετία , 4,88%, για τη δεκαετία , 2,94% και για τη δεκαετία , 5,86 % 5. Για τις ίδιες περιόδους στο Ν. Αττικής έχουµε αντίστοιχα ρυθµούς 3,23%, 3,60% και 2,04%. 6 Οι ρυθµοί αύξησης του πληθυσµού της Ν. Σµύρνης ξεπέρασαν σηµαντικά το συνολικό µέσο ρυθµό για το Ν. Αττικής. Κάποιες από τις αιτίες αυτής της αύξησης ήταν η έλξη που άσκησε η Λ. Συγγρού ως επέκταση του κέντρου, η τάση αναζήτησης κατοικίας από τους κατοίκους του κέντρου στους όµορους δήµους και η εισροή πληθυσµών µικρασιατικής ή Κωνσταντινουπολίτικης προέλευσης. Για την εικοσαετία , ο 4 ΓΠΣ,. Ν. Σµύρνης, ΥΠΕΧΩ Ε (1985), παράγραφος 2.1., σελ. 6 5 ΓΠΣ,. Ν. Σµύρνης, ΥΠΕΧΩ Ε (1985), παράγραφος 2.2., Πίνακας 1,σελ. 7 6 όπως παραπάνω Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 5

6 ρυθµός αυτός υπολογίζεται στους 0.49%. 7 Φαίνεται δηλαδή πως υπήρξε µία περίοδος που η συνεχής πληθυσµιακή διεύρυνση υπέστει ύφεση και που οι όροι δόµησης, η πληθυσµιακή αύξηση και η οικοδοµική δραστηριότητα σταθεροποιήθηκαν. Αυτό αλλάζει κατά την περίοδο µετά από το 2001, όπου έχουµε κάποια µεταβολή στο καθεστώς των όρων δόµησης στη Ν. Σµύρνη και παρατηρείται έντονη οικοδοµική δραστηριότητα, ίσως λόγω της νέας χωροταξικής θέσης του Δήµου και στην ουσία λόγω της καλύτερης συγκοινωνικαής εξυπηρέτησης µε το κέντρο και την παραλία του Φαλήρου. 8 Κοινωνική- οικονοµική διάρθρωση. Από κοινωνική άποψη, όπως καταγράφεται στο ΓΠΣ του 1985, ο πληθυσµός αποτελείται κατά σηµαντικό ποσοστό από µεσοαστικά στρώµατα, µε την σηµαντική και ισοµερή ποσοστιαία εκπροσώπηση από την άλλη της εργατικής τάξης και της τάξης των υψηλών εισοδηµάτων. Ο οικονοµικά ενεργός πληθυσµός απαρτίζεται στο µεγαλύτερο ποσοστό από εργάτες και τεχνίτες, ακολουθούν οι υπάλληλοι γραφείου, οι έµποροι και πωλητές, οι απασχολούµενοι µε την παροχή προσωπικών υπηρεσιών και τέλος οι ασκούντες επιστηµονικά και ελεύθερα επαγγέλµατα. Ήδη από την αρχή της δεκαετίας του 60 παρατηρείται η ραγδαία στροφή των οικονοµικών δραστηριοτήτων του Δήµου προς τις τριτογενείς δραστηριότητες. 9 Η αύξηση αυτή συσχετίζεται άµεσα µε την δραστηριοποίηση των ασφαλιστικών εταιρειών και των τραπεζών, που οδήγησε στην αποκέντρωση των λειτουργιών τους και στη δηµιουργία νέων υποκαταστηµάτων στην περιοχή του Δήµου. Ταυτόχρονα σχετίζεται µε την αύξηση στον τοµέα των υπηρεσιών και των µεταφορώναποθηκεύσεων- επικοινωνιών, που δικαιολογείται από την κατά µήκος χωροθέτησή τους στη Λ. Συγγρού. Κάποιες από αυτές τις λειτουργίες αναµφίβολα είναι ασύµβατες µε την κατοικία Σηµαντικά κτίρια. Εστία Νέας Σµύρνης, Ιωσηφόγλειο, Εθνική Στέγη, Γήπεδο Πανιωνίου, Κεντρική Πλατεία της Νέας Σµύρνης, Άλσος Νέας Σµύρνης Η πλατεία Ν. Σµύρνης συνοπτική παρουσίαση του σχεδίου των Καλυβίτη, Λεονάρδου του Συνοικίες της Νέας Σµύρνης: Φάρος, Αγία Φωτεινή, Άλσος, Κέντρο, Χρυσάκη, Αγία Παρασκευή, Μυτιληναίικα, Λουτρά Εκκλησίες. Αγία Φωτεινή, Αγία Παρασκευή, Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Χαράλαµπος, Άγιος Ανδρέας, Η Νέα Σµύρνη είναι οµώνυµης Μητρόπολης Το θεσµικό πλαίσιο: Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο (υλοποίηση 85, θεσµοθέτηση 87)- Πολεοδοµική Μελέτη Επέκτασης αναθεώρησης, συνοπτικά στοιχεία, ισχύουσα πολεοδοµική νοµοθεσία και σχετικές µε τη µελέτη διατάξεις, οι δηµοσιεύσεις στο ΦΕΚ Η Ν. Σµύρνη αποτελεί νεόδµητη περιοχή. Το σχέδιο πόλης δηµιουργήθηκε το 1928 για να στεγάσει τους Μικρασιάτες πρόσφυγες της Σµύρνης, σε έκταση που απαλλοτριώθηκε µε Νοµοθετικό Διάταγµα δυτικά από τη Λ. Συγγρού και εκπονήθηκε από τον πολεοδόµο και τότε διευθυντή σχεδίου πόλεως Παύλο Καλλιγά. Στην αρχή υπήρχε ζώνη εξαίρεσης βάθους 150 µέτρων που καταργήθηκε από ένα δεύτερο Νοµοθετικό Διάταγµα, µε αποτέλεσµα να εφάπτεται η απαλλοτριούµενη περιοχή στη Λεωφόρο Συγγρού. 10 Το τελευταίο ρυµοτοµικό της πόλης που είναι σήµερα σε ισχύ θεσµοθετήθηκε το Η απαλλοτρίωση των ιδιοκτησιών ξεσήκωσε κάποιες αντιδράσεις των ιδιοκτητών της αδόµητης έκτασης, ωστόσο το σχέδιο υλοποιήθηκε µε µικρές µετατροπές. 7 αυτό το νούµερο υπολογίστηκε από τη γράφουσα µε βάση την πληθυσµικαή διαφορά που παρατηρείται κατά τις δύο απογραφές, διαιρούµενη µε το πλήθος των χρόνων που µεσολάβησαν και µε τον αρχικό πληθυσµό και µε αναγωγή %. 8 Σηµειώνεται πως ο ήµος σήµερα έχει ενιαίο συντελεστή 2,4 και σε µία ζώνη γύρω από την πλατεία και πάνω από τη Λ. Συγγρού έχει Σ 3. ενώ η πολεοδοµική µελέτη µέσω του ΠΑ- 2, θεσµοθέτησε µέγιστο επιτρεπόµενο ύψος τα 22 µ. για περιοχές µε Σ 2,4 και τα 27 µ. για περιοχές µε Σ 3, αυτό που τελικά ισχύει σύµφωνα µε το άρθρο 9 του ΓΟΚ του 1985, είναι τα 27 µ. για Σ έως 2,4 και το 12 /πλάσιο του Σ, για Σ έως 3 και πάντως όχι πάνω από τα 32 µ. 9 Η συµµετοχή του ενεργού οικονοµικά πληθυσµού είναι σηµαντικά µεγαλύτερη από τη µέση απασχόληση στον τριτογενή τοµέα του Νοµού Αττικής και φθάνει στο 70%., βλ. Και ΓΠΣ, παρ. 2.3., σελ ΓΠΣ,. Ν. Σµύρνης, ΥΠΕΧΩ Ε (1985), παράγραφος 2.1., σελ. 6. Ταυτόχρονα συστήθηκε επιτροπή τεχνικών, που κάλεσε ξένους ειδικούς για υπόδειξη κοινών τύπων κατοικιών. ηµιουργήθηκε η ένωση Οικοδοµικών Συνεταιρισµών, έγινε η χάραξη των οικοπέδων και ακολούθησε η διανοµή τους στους δικαιούχους πρόσφυγες. Η ενιαία ανέγερση των σπιτιών µαταιώθηκε µετά από την άρνηση της Εθνικής Τράπεζας να εγγυηθεί τη δανειοδότηση και άρχισε µεµονωµένη ανέγερση κατοικιών από τους ενδιαφερόµενους. 11 Προφορική πληροφορία από την /νση Πολεοδοµίας Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 6

7 Το γενικό πολεοδοµικό Σχέδιο της Ν. Σµύρνης και η Πολεοδοµική Μελέτη Επέκτασης Αναθεώρησης εκπονήθηκαν στα πλαίσια της επιχείρισης Πολεοδοµικής Ανασυγκρότησης της Αττικής (Νοµαρχία Πειραιώς). Στα πλαίσια αυτού του προγράµµατος ανατέθηκαν Μελέτες Γενικών Πολεοδοµικών Σχεδίων και Μελέτες Επέκτασης Αναθεώρησης σε όλους σχεδόν τους Δήµους και τις κοινότητες του Ν. Αττικής από το ΥΧΟΠ. Την τελική ευθύνη επεξεργασίας και ολοκλήρωσης των Γ. Π. Σ. είχε το ΥΠΕΧΩΔΕ. Το ΓΠΣ εγκρίθηκε και δηµοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 520/Δ/87 µε απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ και η πολεοδοµική µελέτη για την περιοχή Δέγλερη εγκρίθηκε µε Προεδρικό Διάταγµα και δηµοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 929Δ/87 µετά από την έγκριση του ΓΠΣ, όπως και όριζε ο Νόµος 1337/83. Το ΓΠΣ έκανε προτάσεις για το πληθυσµιακό µέγεθος, την οικιστική δοµή, την οριοθέτηση των πολεοδοµικών ενοτήτων, την πληθυσµιακή κατανοµή (την διάρθρωση περιοχών σε πυκνόδοµηµένες και αραιοδοµηµένες), εκτίµησε µέσους συντελεστές δόµησης και µικτές πυκνότητες, όρισε τα Δίκτυα, τις Ζώνες προστασίας και ταυτόχρονα είχε ένα επιχειρησιακό σκέλος για τον οικονοµικό και χρονικό προγραµµατισµό. Συγκεκριµένα περιλάµβανε τις προτάσεις για πολεοδοµική οργάνωση του Δήµου για πληθυσµό κατοίκων, την επέκταση του σχεδίου πόλης στην περιοχή Δέγλερη µε σδ 0.8 και συνεχές σύστηµα (οι λεπτοµέρειες αναφέρονται περισσότερο αναλυτικά στο κοµµάτι που περιγράφεται η ΠΜ της περιοχής Δέγλερη)και τη δηµιουργία 8 πολεοδοµικών ενοτήτων. Καθόριζε µέσους συντελεστές δόµησης για κάθε Πολεοδοµική Ενότητα 2,4 (1,2,6,7,8), 2,6 (4,5), και 3 (3). Όσον αφορά τις χρήσεις γης καθόριζε τη χρήση κατοικίας σε όλη την έκταση του Δήµου µε τον αναγκαίο κοινωνικό εξοπλισµό για την κάθε ενότητα και τον διαχωρισµό της από τα πολεοδοµικά κέντρα, τη χωροθέτηση υπερτοπικού κέντρου στο κέντρο του δήµου µε µία υψηλή αναλογία πολιτισµικών λειτουργιών, τη γενική εκτίµηση της χωρητικότητας των πολεοδοµικών ενοτήτων σε κατοίκους για το έτος 1991, των αναγκών σε γη (σε Ηα) για την κοινωνική υποδοµή σε επίπεδο πόλης, τις προτάσεις για απαραίτητα έργα δικτύων υποδοµής (όπως το οδικό δίκτυο µε ρύθµιση του δικτύου πεζοδρόµων και της στάθµευσης έπειτα από κυκλοφοριακή µελέτη). Επίσης παρέχει και έναν οδηγό για τη χρονική κατανοµή υλοποίησης των απαραίτητων έργων. Η Πολεοδοµική Μελέτη Επέκτασης και Αναθεώρησης εκπονήθηκε την ίδια περίοδο µε το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο του Δήµου, υποβλήθηκε το Μάρτιο του 1986 στα πλαίσια της Επιχείρισης Πολεοδοµικής Ανασυγκρότησης του ΥΠΕΧΩΔΕ και εγκρίθηκε και δηµοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 312/Δ/88 µε απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ. Στη συνέχεια η απόφαση τροποποιήθηκε και θεσµοθετήθηκε ο χάρτης ΠΑ-2 στην κλίµακα 1: 5000(ΦΕΚ 337/Δ/88). 12 Στην ουσία η Μελέτη έφτασε µέχρι τη δεύτερη φάση υλοποίησης (η Τρίτη φάση που ήταν η προσαρµογή της µελέτης σε σχέση µε τις κατευθύνσεις της Διευθύνουσας υπηρεσίας, εφαρµόστηκε άτυπα διαχρονικά) και σε σχέση µε το ρυµοτοµικό τροποποίησε τον διαχωρισµό σε 8 πολεοδοµικές ενότητες, χαρακτήρισε κοµµάτια δρόµων ώς πεζόδροµους και όρισε ΟΤ ή Πρόσωπα σε δρόµους ως χρήσεις πολεοδοµικού κέντρου, ενώ όρισε για το σύνολο του δήµου χρήση γενικής κατοικίας. Ως προς τους όρους δόµησης όρισε ως µέγιστο ύψος τα 25 µ. σε περιοχές µε ΣΔ 3 και 22 µ. σε περιοχές µε ΣΔ 2,4. 13 Αυτό που εγκρίθηκε στην ουσία ήταν ένα σχέδιο χρήσης εδάφους στην 1: 5000, ενώ από την άποψη της επέκτασης, οι πιο σηµαντικές επεκτάσεις είχαν ήδη πραγµατοποιηθεί στο δήµο από τροποποιήσεις του ρυµοτοµικού. Μετά από την εκπόνηση του ΓΠΣ εντάχθηκε η περιοχή Δέγλερη στη Ν. Σµύρνη µε χαµηλούς συντελεστές και µε επιχείρηµα την υποβάθµισή της ως περιοχή που τη διαπερνά υπόγειο ρέµα, µε ξεχωριστή πολεοδοµική µελέτη. Αυτή η µικρή επέκταση δικαιολογεί και τον τίτλο της ΠΜΕΑ του Δήµου. Η πράξη εφαρµογής της έχει αριθµό αποφάσεως κύρωσής της 34631/32/ Σήµερα αυτή η περιοχή δεν οικοδοµείται αφού έχει εξαντλήσει τους θεωρητικούς συντελεστές (ισχύουν όπως ορίστηκαν από την πολεοδοµική µελέτη της περιοχής) Η επίβλεψη της Π.Μ.Ε.Α. έγινε από πενταµελές συλλογικό όργανο, την «Επιτροπή Επίβλεψης», στο οποίο συµµετείχαν εκπρόσωποι των κεντρικών Υπηρεσιών του ΥΧΟΠ, του τµήµατος Πολεοδοµίας και Πολεοδοµικών Εφαρµογών της Νοµαρχίας, του ΤΕΕ, της ΤΕ ΚΝΑ και του ΣΑ ΑΣ. 13 Αυτό που τελικά ισχύει σύµφωνα µε το άρθρο 9 του ΓΟΚ του 1985, είναι τα 27 µ. για Σ έως 2,4 και το 12 /πλάσιο του Σ, για Σ έως 3 και πάντως όχι πάνω από τα 32 µ. 14 Για περισσότερες πληροφορίες για την ΠΜ έγλερη, βλ. Παράρτηµα Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 7

8 Την περίοδο που εκπονήθηκε η πολεοδοµική µελέτη επέκτασης αναθεώρησης του δήµου Ν. Σµύρνης, όπως και το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο, είχε τεθεί σε ισχύ ο πολεοδοµικός Οικιστικός Νόµος 1337 (ΦΕΚ 33 Α / ). Σε αυτό το Νόµο τα άρθρα 1-14 του Κεφαλαίου Α αφορούν στις επεκτάσεις των πολεοδοµικών σχεδίων κάθε βαθµίδας και περιλαµβάνουν τις διατάξεις για την πολεοδοµική µελέτη επέκτασης αναθεώρησης και την έγκρισή της. 15 Αυτός ο Νόµος συµπληρώθηκε µε τον 2508/1997, και µε βάση αυτόν οι περιοχές της χώρας αναπτύσσονατι πολεοδοµικά σύµφωνα µε το πολεοδοµικό καθεστώς των νόµων αυτών και σύµφωνα µε το ν.δ , οπότε οι επεµβάσεις περιορίζονται σε πολεοδοµικές επεµβάσεις µικρής σηµασίας και κυρίως σε τροποποιήσεις σχεδίων πόλεων. Τέτοιες τροποποιήσεις επί του ρυµοτοµικού εγκατέστησε η πολ. Μελέτη Επέκτασης Αναθεώρησης στο Δήµο Ν. Σµύρνης. 3. Παρουσίαση της Μελέτης Αναθεώρησης του 86 των ήµων Ν. Σµύρνης, Καλλιθέας και Π. Φαλήρου, σε ό,τι αφορά στο. Ν. Σµύρνης Τα βασικά στοιχεία Ανάλυσης που παρουσιάζει η Μελέτη (κυρίως Α φάση) Η πρώτη φάση της πολεοδοµικής Μελέτης Επέκτασης και Αναθεώρησης του Δήµου Ν. Σµύρνης (Καλλιθέας και Π. Φαλήρου ) περιλάµβανε το στάδιο της αναγνώρισης και ανάλυσης. 16 Το περιεχόµενο της Α φάσης είναι πρώτον τα στοιχεία πολεοδοµικής οργάνωσης και οι λειτουργίες (ενότητα Α-1), δηλαδή οι αναλυτικές υπάρχουσες χρήσεις γης, στοιχεία ειδικού ενδιαφέροντος και η µεταφορική υποδοµή (οι πληροφορίες σχετικά µε τις συχνότητες και τα δίκτυα των αστικών συγκοινωνιών συγκροτήθηκαν µε τη βοήθεια του ΟΑΣ). 17 Στο Δήµο Ν. Σµύρνης έχουµε λειτουργίες που καταγράφονται και στο χάρτη Α Αυτό που µπορούµε να σηµειώσουµε για τις λειτουργίες του Δήµου, σύµφωνα µε την εκτίµηση της ανάλυσης της Μελέτης, είναι η ακαταλληλότητα του κτιρίου του Δηµαρχείου για να στεγάσει τους απαραίτητους χώρους, κάτι που µέχρι σήµερα δεν έχει διευθετηθεί. Το Δηµαρχείο άλλαξε µεν φορέα, και βρίσκεται κοντά στη συµβολή Ελ. Βενιζέλου και Αγ. Φωτεινής, αλλά δεν εκπληρώνονται πάλι ικανοποιητικά οι ανάγκες του σε χώρο. Υπήρχε η πρόβλεψη για δηµαρχιακό µέγαρο επί του οικοπέδου στον κοινόχρηστο χώρο της πλατείας Καρύλλου, αλλά αυτή η απόφαση τροποποιήθηκε για τις ανάγκες του υπόγειου σταθµού Στάθµευσης. Η µελέτη ακόµη σηµειώνει την µη ύπαρξη πυροσβεστικού σταθµού και την ύπαρξη πρασίνου περισσότερο µε τη µορφή πρασιάς και ιδιωτικού κήπου-µορφή που καθορίστηκε µέσω του ρυµοτοµικού, αλλά βρίσκει ικανοποιητική την εξυπηρέτηση στην πρόνοια, την παιδεία, τις πολιτιστικές δραστηριότητες, τον αθλητισµό. Το περιεχόµενο της δεύτερης ενότητας της Α φάσης είναι η καταγραφή στοιχείων που αφορούν την ποιότητα ζωής (ενότητα Α-2), δηλαδή η δοµή των κτισµάτων, η παλαιότητα των κτισµάτων, η κατάσταση των κτισµάτων και των ελεύθερων χώρων Επίσης ειδικά για τις µελέτες επέκτασης- αναθεώρησης υπήρξε η απόφαση 19641/798/ του Υπουργού ΧΟΠ για έγκριση προδιαγραφών Πολεοδοµικής Μελέτης Επέκτασης Αναθεώρησης, η οποία και τροποποιήθηκε µε την 35563/2641/ Απόφαση. 16 Η οµάδα των µελετητών απαρτιζόταν από τους Β. Κ. Σγούτα ΕΠΕ- Αρχιτέκτονες( Β. Σγούτας, Θ. Στρογγυλός, Κ. Μπουλούκου, Ι. Σκαµνάκη, Σ. Τζανετάκου), Χρήστος Ντάλας-πολιτικός µηχανικός- τοπογράφος, Σταύρος Γκιόκας- πολιτικός µηχανικός- τοπογράφος, Λ Κ-γραφείο τεχνικών συµβούλων, Λ. αµιανίδης. Κιριµλίδης και Συνεργάτες-ΕΕ- µηχανολόγοι- ηλεκτρολόγοι. 17 Οι χάρτες που περιλαµβάνονται σε αυτό το στάδιο της µελέτης είνια ο Α -1.1 (χρήση γης) και οι συγχωνεύσεις Α-1.1, Α- 1.2, Α Το υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την εκπόνηση των σχεδίων είναι τοπογραφικά διαγράµµατα της ΓΥΣ σε κλίµακα 1/5.000 και συγκεκριµένα για τη Ν. Σµύρνη τα φύλλα 64544, 64546, 64553, Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η επιτόπια µακροσκοπική έρευνα σε συνδυασµό µε τη συγκέντρωση στοιχείων από τις διάφορες Υπηρεσίες και Οργανισµούς και Τεχνικές Υπηρεσίες των ενδιαφερόµενων δήµων σε ότι αφορά την αναγνώριση και απεικόνιση των υφιστάµενων χρήσεων γης. 18 Οι χάρτες που περιλαµβάνονται σε αυτό το στάδιο της µελέτης είνια ο Α -2.1 (κτίσµατα και ελεύθεροι χώροι) και οι συγχωνεύσεις Α-2.1, Α , Α Το υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την εκπόνηση των σχεδίων είναι τοπογραφικά διαγράµµατα της ΓΥΣ σε κλίµακα 1/5.000 και συγκεκριµένα για τη Ν. Σµύρνη τα φύλλα 64544, 64546, 64553, Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η επιτόπια µακροσκοπική έρευνα για την αναγνώριση και συγκέντρωση στοιχείων. Η εκτίµηση της ηλικίας των κτισµάτων έγινε υποκειµενικά, όπου δεν ήταν δυνατό να γίνει από αντικειµενικά κριτήρια. Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 8

9 Το περιεχόµενο της τρίτης ενότητας είναι δύο γενικοί χάρτες που αφορούν στην καταγραφή του καθεστώτος Γης. Ο πρώτος είναι ο Α -3.1 (χρήση γης) και οι συγχωνεύσεις του. 19 Περιέχει τα όρια του σχεδίου πόλης, τους τοµείς των όρων δόµησης, το βαθµό εφαρµογής του σχεδίου πόλης, το ποσοστό κάλυψης και το συντελεστή δόµησης. Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η επιτόπια αναγνώριση και και η συγκέντρωση στοιχείων από το πολεοδοµικό γραφείο και τις Υπηρεσίες του ΥΧΟΠ. Στο δήµο Νέας Σµύρνης το φαινόµενο της αδυναµίας εφαρµογής του σχεδίου παρατηρείται σε µικρή κλίµακα. Ο δεύτερος χάρτης περιέχει την επισήµανση των µεγάλων ιδιοκτησιών και των υπολοίπων ιδιοκτησιών µε κριτήριο τη λειτουργική καταλληλότητά τους και τη δυνατότητα για τη δηµιουργία χώρων κοινωνικής και τεχνικής υποδοµής. Η επισήµανση των δηµόσιων, ιδιωτικών, δηµοτικών και εκκλησιαστικών ιδιοκτησιών έγινε από τα κτηµατολογικά αρχεία και µε στοιχεία που χορηγήθηκαν από τους δήµους. Δεν απεικονίζονται ιδιοκτησίες µε επιφάνειες µικρότερες των 500 µ 2 λόγω της κλίµακας του χάρτη. Το περιεχόµενο της Α-4 ενότητας της Α φάσης είναι η καταγραφή των πολεοδοµικών ενοτήτων και γειτονιών µε τις ακτίνες επιρροής τους. Το υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την εκπόνηση των σχεδίων ο χάρτης Α Έτσι οι λεωφόροι Συγγρού, Ελ. Βενιζέλου, Αµφιθέας και Ποσειδώνος λαµβάνονται σαν αµετάβλητοι. Γίνεται ιεράρχηση των υπολοίπων οδών σε αρτηρίες, συλλεκτήριους και τοπικές. Σαν αποτέλεσµα της ιεράρχησης του οδικού δικτύου καθορίζονται οι γειτονιές κατά τρόπο ώστε να µην τέµνονται από λεωφόρους και όσο είναι δυνατό από αρτηρίες. Ειδικά για την Ν. Σµύρνη οι προτεινόµενες από το Δήµο γειτονιές δεν κρίνονται κατάλληλες για να καλύψουν τον ελάχιστο κοινωνικό εξοπλισµό, οπότε σε συνδυασµό µε τις προτάσεις για γειτονιές των δοµικών σχεδίων του ΡΣΑ καθορίζονται νέες γειτονιές, δεχόµενοι τα υφιστάµενα κέντρα γειτονιάς και παραδεχόµενοι κατώτατα και ανώτατα όρια πληθυσµού γειτονιάς ( άτοµα). Το τοπικό κέντρο γειτονιάς προσδιορίζεται από τους χάρτες χρήσεων γης των δήµων που σχεδιάστηκαν για την Πολεοδοµική Μελέτη Επέκτασης και Αναθεώρησης των δήµων αυτών σε συνδυασµό µε τα πολεοδοµικά πρότυπα. Κέντρο πόλης θεωρείται το κέντρο του δήµου όπου είναι συγκεντρωµένες οι περισσότερες δηµοτικές λειτουργίες, το λιανικό εµπόριο, και οι λειτουργίες αναψυχής τοπικού επιπέδου. Τέλος αναγνωρίζονται στην ουσία οι περιοχές που χρειάζονται ποιοτική αναβάθµιση χωρίς να προσδιορίζεται ο µηχανισµός µε τον οποίο θα επιτευχθεί ο σκοπός. Στη Ν. Σµύρνη προσδιορίζεται η περιοχή γύρω από το ρέµα Καλογήρων (Αγ. Δηµητρίου) µέσα στην οποία περιλαµβάνεται και το τµήµα επέκτασης του σχεδίου πόλης Νέας Σµύρνης (Δέγλερη). Στην περιοχή αυτή παρατηρείται πλήρης έλλειψη κοινωνικών και πολιτιστικών λειτουργιών. Οι προτάσεις της Μελέτης και οι τροποποιήσεις διαχρονικά του ρυµοτοµικού µετά από τη Μελέτη (ως προς κάποια βασικά σηµεία όσον αφορά τους κοινόχρηστους- κοινωφελείς χώρους και το πώς διαµορφώνονται σήµερα οι συντελεστές δόµησης) Σύνοψη στοιχείων ενδιαφέροντος και κριτική Η Β Φάση της Πολεοδοµικής Μελέτης Επέκτασης -Αναθεώρησης περιλαµβάνει τους χάρτες ποιοτικής αναβάθµισης και στην ουσία προτείνει καθορισµό χρήσεων γης, αποµάκρυνση οχλουσών λειτουργιών, χαρακτηρισµό κοινωφελών και κοινόχρηστων εκτάσεων για τη δέσµευση γης, ανάπλαση προσφυγικών οικισµών, παροχή κοινωνικού συντελεστή, δηµιουργία πεζοδρόµων. Αντιµετωπίζει την ποιοτική αναβάθµιση της περιοχής χωρίς να θεσµοθετεί µεταβολές του ρυµοτοµικού σχεδίου και συγκεκριµένα 20 ρυθµίζει πολεοδοµικά προβλήµατα σχετικά µε χρήσεις, όρους και περιορισµούς δόµησης 21, προτείνει τρόπους προστασίας κτιρίων, συνόλων, περιοχών, προτείνει παρεµβάσεις πρώτης 19 Οι χάρτες που περιλαµβάνονται σε αυτό το στάδιο της µελέτης είναι ο Α -4.1 (γενική διάγνωση) και οι συγχωνεύσεις Α-3.1, Α Το υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την εκπόνηση των σχεδίων είναι τοπογραφικά διαγράµµατα της ΓΥΣ σε κλίµακα 1/5.000 και συγκεκριµένα για τη Ν. Σµύρνη τα φύλλα 64544, 64546, 64553, Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι ο προσδιορισµός των κριτηρίων για την οριοθέτηση των γειτονιών, των συνοικιών σύµφωνα µε το πνεύµα της αποφυγής της διάσπασης των πολεοδοµικών ενοτήτων που ήδη έχουν ένα ενιαίο χαρακτήρα. 20 όπως αναφέρεται στην έκθεση της Β φάσης σελ στον πολεοδοµικό κανονισµό αναφέερεται πως ισχύουν οι διατάξεις του ΓΟΚ, αλλά αναφέρονται κάποιες απόψεις για τα προβλήµατα Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 9

10 προτεραιότητας όπως διανοίξεις οδών, πεζοδροµήσεις και έργα υποδοµής, περιέχει ενδείξεις για την προώθηση των τροποποιήσεων του σχεδίου πόλεως που εκκρεµούν και άλλων επί µέρους ρυθµίσεων. Οι ουσιαστικές προτάσεις της µελέτης απεικονίζονται στους χάρτες ΠΑ- 1 α (Σχέδιο Ποιοτικής Αναβάθµισης για τη Ν. Σµύρνη) και στο χάρτη ΠΑ-2 (ειδικό Πολεοδοµικό σχέδιο Αναθεώρησης σε κλίµακα 1/5000) που παρουσιάζει τα στοιχεία του χάρτη ΠΑ- 1 που είναι δυνατό να θεσµοθετηθούν από νοµοτεχνική άποψη, που είναι οι χρήσεις γης εκτός των κοινόχρηστων και κοινωφελών, τα κέντρα, και η κατοικία. 22 Επίσης συντάσσεται πίνακας όρων δόµησης που στην ουσία είναι σύµφωνος µε τις διατάξεις του ΓΟΚ και απλώς µέσω της µελέτης τροποποιούνται τα µέγιστα επιτρεπόµενα ύψη σε περιοχές µε ΣΔ 3 και 2,4. Αυτό που τελικά ισχύει σύµφωνα µε το άρθρο 9 του ΓΟΚ του 1985, είναι τα 27 µ. για ΣΔ έως 2,4 και το 12/πλάσιο του ΣΔ, για ΣΔ έως 3 και πάντως όχι πάνω από τα 32 µ. Τέλος εµπεριέχεται στη µελέτη ένας χάρτης άµεσων παρεµβάσεων, ο ΠΑ-3, σε κλίµακα 1/5000, ο οποίος απεικονίζει τις παρεµβάσεις που κρίνονται απαραίτητες αλλά και πρέπει να υλοποιηθούν σε πρώτη προτεραιότητα, ο οποίος χρησιµεύει ως χάρτης οδηγός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Πολεοδοµικής Υπηρεσίας. Ένας τέταρτος χάρτης παρέχει ένα διάγραµµα προώθησης των σηµειακών τροποποιήσεων και αποτελείται από τις τροποποιήσεις που έχει υποβάλλει ο ΟΤΑ µε αποφάσεις δηµοτικών συµβουλίων και οι τυχόν τροποποιήσεις που υποβάλλουν οι µελετητές χωριζόµενες σε 4 κατηγορίες. Σε αυτές που είναι αποκδεκτές (α), σε αυτές που απορρίπτονται(β), σε αυτές που είναι αποδεκτές υπό προϋποθέσεις(γ) και σε προτεινόµενες(δ). Οι τροποποιήσεις που θεσµοθετήθηκαν άµεσα µέσω του ΠΑ-2 αφορούσαν δύο σκέλη. Πρώτον ορίζουν ως κυρίαρχη χρήση των Πολεοδοµικών Ενοτήτων του Δήµου τη γενική κατοικία µε λειτουργίες πολεοδοµικού κέντρου συνοικίας γειτονιάς σύµφωνα µε το πολεοδοµικό διάταγµα της ΦΕΚ 166/Δ/87 και ορίζουν το διαχωρισµό σε 8 πολεοδοµικές ενότητες. 23 Τα ΟΤ ή τα µέτωπα σε κεντρικούς άξονες που ορίζονται µε χρήση πολεοδοµικών κέντρων, κεντρικών λειτουργιών πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας, γειτονιάς, σύµφωνα µε το Δ/µα της ΦΕΚ 166/Δ/87, παρουσιάζονται στον επεξεργασµένο σε σµίκρυνση χάρτη ΠΑ-2, που παρουσιάζεται σε αυτή την ενότητα. Εξαίρεση αποτελεί η πολεοδοµική ενότητα 1, όπου τα υποδεικνυόµενα από το χάρτη µέτωπα και ΟΤ ορίζονται µε χρήση εµπορικού κέντρου (ΦΕΚ 166/Δ/87). Επίσης το σχέδιο επεµβαίνει σηµειακά στο δίκτυο κοινόχρηστου χώρου στο ρυµοτοµικό, χαρακτηρίζοντας ως πεζόδροµους κοµµάτια οδών και οριακά χώρους πρασίνου. Αυτοί σηµειώνονται πίσης στον επεξεργασµένο χάρτη ΠΑ-2 και είναι: στην πολεοδοµική ενότητα 2, το τµήµα της οδού Τραπεζούντος από την οδό Προφ. Ηλία ως την οδό Αρτάκης (υλοποιήθηκε), στην πολεοδοµική ενότητα 3 οι χώροι έµπροσθεν των ΟΤ 44,45 ως την επέκταση της οικοδοµικής γραµµής του ΟΤ 46 χαρακτηρίζονται ως χώροι πρασίνου, το τµήµα της οδού Πατρ. Ιωακείµ από Φιλαδελφείας ως Θράκης καιθώς και το τµήµα της οδού Θράκης έως Βορνόβα (υλοποιήθηκε), στην πολεοδοµική ενότητα 4 οι οδοί 2ας Μαϊου και 25 ης Μαρτίου από Ελ. Βενιζέλου έως Ειρήνης, οι οδοί Τροίας και Γορδίου από 2ας Μαίου έως Οµήρου, καθώς και τµήµα της οδού Αγ. Ανδρέου µεταξύ Παλαιολόγου και Κοραή (υλοποιήθηκαν το 2001, οι πεζόδροµοι πέριξ της κεντρικής πλατείας), στην πολεοδοµική ενότητα 6 Το τµήµα των οδών Μετρών και Στρ. Ιωάννου µεταξύ Βοσπόρου και Δαρδανελλίων (δεν έχει υλοποιηθεί), στην πολεοδοµική ενότητα 7 το τµήµα της οδού Αντιοχείας µεταξύ Μυριοφύτου και Σταδίου και στην πολεοδοµική ενότητα 8 το τµήµα της οδού Ταταούλων από Δαρδανελλίων έως Βοσπόρου (υλοποιήθηκε). Το δεύτερο σκέλος των τροποποιήσεων αφορούσε τη µετατροπή του µέγιστου επιτρεπόµενου ύψους για την περιοχή του εγκεκριµένου σχεδίου Ν. Σµύρνης µε ΣΔ 3 αυτό των 25 µ και για την περιοχή µε ΣΔ 2.4 αυτό των 22 µ. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω ισχύουν εντέλει οι διατάξεις του ΓΟΚ του Όσο για τους υπόλοιπους χάρτες της µελέτης η κύρια επιχειρηµατολογία και οι αναλύσεις αντλούνται από το ΓΠΣ και από τους υπολογισµούς του τόσο για την γενική πληθυσµιακή πρόβλεψη, το διαχωρισµό σε πολεοδοµικές ενότητες σύµφωνα µε τις προδιαγραφές που έχει θέσει το ρυθµιστικό της Αθήνας, για την αναγκαία νέα γη ανά λειτουργία, τις µέσες πυκνότητες, τις κυκλοφοριακές 22 αρχικά η Β φάση προτείνει αµιγή κατοικία και διαχωρισµό κέντρων, λιανικού εµπορίου, αναψυχής, αλλά στο ΦΕΚ θεσµοθέτησης εγκρίνεται η χρήση γενικής κατοικίας σε όλο το ήµο και από εκεί και πέρα ο χαρακτηρισµών κάποιων µετώπων και ΟΤ σε χώρους µε χρήσεις πολεοδοµικού κέντρου 23 Στη γνωµοδότησή του ο ήµος αιτούνταν για 9, αλλά αυτό δεν ήταν εφικτό, αφού οι µικρότερες ενότητες- γειτονιές δεν θα καλύπτονταν ικανοποιητικά από τις απαραίτητες κοινωφελείς χρήσεις πρόνοιας, εκπαίδευσης κλπ. Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 10

11 ρυθµίσεις. Με βαση αυτά τα στοιχεία αντλείται ο χάρτης ΠΑ-1α, αλλά και οι χάρτες ΠΑ-3 και ΠΑ- 4 των σηµειακών τροποποιήσεων του ρυµοτοµικού, οι οποίοι αποτελούν και τις ειδικότερες προτάσεις της µελέτης. Σύµφωνα µε αυτά τα στοιχεία οι µέσες υπάρχουσες πυκνότητες των 7 πολεοδοµικών ενοτήτων του ΓΠΣ κυµαίνονται από 160 έως 218 κατ./ηα., και έχουν έκταση από Ηα, ενώ συνολικά η µέση πυκνότητα του Δήµου είναι 181 κατ./ηα. µε περισσότερο πυκνοκατοικηµένη την κεντρική ενότητα 4 όπως αναµενόταν. Θεωρείται πως παρά το γεγονός πως η οργάνωση του δήµου δεν στηρίχτηκε σε καµιά ουσιαστική παρέµβαση του κράτους, που να κατευθύνει ουσιαστικά την οικιστική ανάπτυξη, λόγω της έλξης σε µεσαία και υψηλά εισοδήµατα η ποιότητα του οικιστικού περιβάλλοντος είναι ικανοποιητική. Η κατοικία διαµορφώθηκε από την οικοδοµική δραστηριότητα µέσω αντιπαροχής και αυτοστέγασης από διάφορους κατασκευαστές, χωρίς τη συνέργεια παραγωγής κατοικιών µε τη µορφή συγκροτηµένων οικοδοµικών συγκροτηµάτων. Ο κοινωνικός εξοπλισµός και η τεχνική υποδοµή δεν επαρκεί. Από τα στοιχεία ανάλυσης του ΓΠΣ φαίνεται πως δεν µπόρεσαν διαχρονικά να δεσµευτούν οι απαραίτητες εκτάσεις για την πρόνοια, την εκπαίδευση και τον αθλητισµό. Παρατηρείται η έλλειψη εφεδρειών σε γη και συγκέντρωση υπερτοπικών λειτουργιών κατά µήκος της Συγγρού και της Ελ. Βενιζέλου. Οι σηµαντικότερες ελλειψεις κατά τη γνώµη µας στο Δήµο παρουσιάζονται στο τοµέα της εκπαίδευσης και της κυκλοφοριακής ρύθµισης µέσα από το σηµαντικό πρόβληµα της έλλειψης σε χώρους στάθµευσης και της κυκλοφοριακής συµφόρησης. Για την εκπαίδευση σηµειώνεται η ύπαρξη τριών µεγάλων συγκροτηµάτων, τα οποία λειτουργούν µε διπλή βάρδια και η γη που υπολείπεται σε κάθε ενότητα είναι για τα γυµνάσια Λύκεια από 6500 τµ µέχρι 8200 στις ενότητες 1,3, 5,6, 3500 τµ στην 7 και 1000 τµ στην ενότητα 4. Η ενότητα 2 είναι η µόνη επαρκώς εξοπλισµένη σε αυτό τον τοµέα. Όσο για τα δηµοτικά νηπιαγωγεία υπάρχει έλλειψη στην ενότητα 1, η ενότητα 2 υπολείπεται 1100 τµ, η ενότητα 3 που παρουσιάζει συντριπτικές ελλείψεις υπολλείπεται κατά τµ, η ενότητα 4 κατά 6.100, η η 5 κατά και οι ενότητες 6 7 κατά αντίστοιχα. Οι σηµαντικές ελλείψεις που έχουν καταγραφεί, έχουνε συντριπτικές συνέπειες στον τρόπο εκ των υστέρων εξασφάλισης και δέσµευσης γης για σχολικά κτίρια ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες σε σχολικά κτίρια του δήµου. Σύνοψη στοιχείων ενδιαφέροντος και κριτική Ένα πρόβληµα όταν η κύρια πολεοδοµική πρακτική ασκείται κυρίως βάση του ρυµοτοµικού, σε ένα Δηµο περιφερειακό της Αθήνας, που έχει υποστεί έντονη αστικοποίηση και διαχρονικά έχει πολλαπλασιάσει υπέρµετρα τον πληθυσµό του, είναι το να προκύπτουν ασύµβατες χρήσεις που γειτνιάζουν, για να καλυφθούν βεβιασµένα οι αυξηµένες ανάγκες σε κοινωνικό εξοπλισµό. Αυτό µπορεί να συµβεί είτε επειδή κατόπιν πιέσεων από ιδιώτες ή φορείς, γίνονται τροποποιήσεις του ρυµοτοµικού για να χαρακτηριστούν χώροι για κοινωφελείς ή κοινόχρηστους χώρους µε διαφορετική χρήση από αυτή που προοριζόταν από το σχέδιο, είτε µέσα από τα κενά που αφήνει η ίδια η Νοµοθεσία. Στο Δήµο της Ν. Σµύρνης παρουσιάζεται ένα πρόβληµα κάλυψης των αναγκών σε εκπαιδευτικά κτίρια πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, µε αποτέλεσµα να έχουν επιστρατευθεί οριακές λύσεις, µετά από τη δεκαετία του 1990, για να µειωθούν τα σχολεία που δουλεύουν µε διπλή βάρδια και να έχουν σηµειωθεί τροποποιήσεις του ρυµοτοµικού µε χαρακτηρισµούς κάποιων εκτάσεων για την υποδοχή σχολικών συγκροτηµάτων. Μία τέτοια διευθέτηση έγινε στην περίπτωση του συγκροτήµατος σχολικών κτιρίων επί της οδού Ευξείνου Πόντου και Ταταούλων, που είναι περιοχή που είναι έξω από τα όρια του Δήµου Ν. Σµύρνης, αλλά διεκδικήθηκε από το Δήµο, ώστε να είναι δυνατό να διοχετευθεί σε αυτό το Συγκρότηµα ένα µέρος των µαθητών. Αυτό το οικόπεδο βρίσκεται στην περιοχή του Δήµου Αγίου Δηµητρίου και συγκεκριµένα στην περιοχή του Ασύρµατου, όπου υπάρχει ραδιοτηλεπικοινωνιακό συγκρότηµα. Παράλληλα στο διπλανό οικόπεδο από αυτό του σχολικού συγκροτήµατος έχουν εγκατασταθεί πυλώνες της ΔΕΗ. Η ακτινοβολία των πυλώνων της ΔΕΗ έχει βρεθεί πως είναι δυνατό να προκαλέσει καρκίνο σε ευπαθείς και ευαίσθητες οµάδες του πληθυσµού. Για να δούµε πώς είναι δυνατό να Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 11

12 συµβαίνει αυτό ανατρέχουµε στη Νοµοθεσία. Σύµφωνα µε τη Νοµοθεσία 24 απαγορεύεται η ανέγερση δηµοσίων, ιδιωτικών και κοινής ωφελείας κτιρίων σε περιοχές οικοδοµήσιµες µεν από το εγκεκριµένο σχέδιο, αλλά που δεν προορίζονται για αυτό το σκοπό. Στην απαγόρευση δεν υπάγονται σχολικά κτίρια, καθώς και κτίρια εγκαταστάσεων των ΟΤΕ, ΔΕΗ και άλλων κρατικών επιχειρήσεων ή εκµεταλλεύσεων. Κάπως έτσι η νοµοθεσία δεν αποτρέπει τη γειτνίαση αυτών των δύο καθοριστικά ασύµβατων χρήσεων, αφού και οι δύο δεν εντάσσονται στους περιορισµούς για την τροποποίηση εκτάσεων του ρυµοτοµικού. Κάποια από τα προβλήµατα που αντιµετωπίζονται στον ελληνικό χώρο µε αποτέλεσµα την ελλειπτική και αναποτελεσµατική εφαρµογή των Γενικών Πολεοδοµικών Σχεδίων και των Μελετών Επέκτασης και Αναθεώρησης (των οποίων το Νοµοθετικό πλαίσιο έχει ενσωµατωθεί στο νέο Νόµο 2508/97) είναι η έλλειψη πολεοδοµικής πρακτικής από µέρους των διαφόρων κοινωνικών στρωµάτων, φορέων, οργανώσεων και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτή η έλλειψη συσχετίζεται άµεσα µε το ρόλο της πόλης στον χώρο επιρροής της και τη θέση της στην ελληνική οικονοµία. 25 Η γη που εξασφαλίζεται για κοινόχρηστους χώρους σε περιοχές παλιών σχεδίων πόλης (µετά από το 1923), προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από απαλλοτριώσεις µε αποτέλεσµα να συναντώνται δυσχέρειες στην ολοκλήρωσή τους, δεδοµένου πως τα οικονοµικά των δήµων κατά κανόνα δεν επιτρέπουν την καταβολή των απαιτούµενων αποζηµιώσεων. Με αυτό τον τρόπο είναι πιθανό να χαθούν εκτάσεις που προορίζονταν για κοινόχρηστους χώρους ή πράσινο, πλατείες, σχολεία κλπ και να µετατραπούν σε ΟΤ που οικοπεδοποιούνται. Ένα εργαλείο προσφέρεται στους εκάστοτε δήµους µέσω του νέου Νόµου 2508/97, για τον επιµερισµό του 95% του ποσού της απαλλοτρίωσης στα ακίνητα της πολεοδοµικής ενότητας στην οποία βρίσκονται οι κοινόχρηστοι χώροι, ως εφάπαξ ειδική προσφορά υπέρ του οικείου δήµου ή κοινότητας, ωστόσο για χώρους που προβλέπονται ήδη από το σχέδιο και που δεν έχουν ως τώρα οικοπεδοποιηθεί. Και φυσικά το πολιτικό κόστος το αναλαµβάνουν εξ ολοκλήρου οι δηµοτικές αρχές, που αναλογικά µε το πλήθος το οποίο ελέγχουν είναι και περισσότερο υπολογίσιµο από όσο θα ήταν από την πλευρά της κεντρικής εξουσίας. Στη Νέα Σµύρνη, η µελέτη δεν έλυσε, αφού ούτως ή άλλως τα χειρίστηκε πολύ λίγο, τα προβλήµατα µεγάλης πυκνότητας, ανεπάρκειας κοινόχρηστων κοινωφελών χώρων και Πιέσεων Αύξησης του πληθυσµού. Σήµερα ισχύει ενιαίος συντελεστής δόµησης για όλο το Δήµο (3 και 2,4), µε εξαίρεση την περιοχή επέκτασης του 1988, Δέγλερη, ενώ ο σχεδιασµός επιβάλλεται από την πρωτοκαθεδρία του παλιού ρυµοτοµικού, που όπως είδαµε υστερεί ως προς την πολεοδοµική µελέτη σε καθορισµό της ποιότητας ζωής, ευρύτερων στόχων και αναλώνεται σε πολύ ειδικές διατάξεις. Το ρυµοτοµικό απέχει πολύ ως διάγραµµα, από το να χαρακτηριστεί έστω και στοιχειώδης πολεοδοµική µελέτη, γιατί δεν συνοδεύεται από µια µακροσκοπική θεώρηση των κοινωνικών, οικονοµικών και χωροταξικών δεδοµένων και των προγραµµάτων της ευρύτερης περιοχής, αλλά ούτε και από στοιχειώδη αναγνώριση των βασικότερων χαρακτηριστικών της περιοχής µελέτης. Πρόκειται για µια στατική απεικόνιση των ΟΤ µε σκοπό την εκµετάλλευση της γης στο έπακρο και µε αδιαφορία για τις επιπτώσεις.οι απαραίτητες κοινόχρηστες λειτουργίες δεν συµµετέχουν µε ικανοποιητικές αναλογίες στην κατανοµή του χώρου. Οι ποσοτικές σχέσεις οικοδοµικής εκµετάλλευσης δεν είναι οι κατάλληλες, εποµένως συχνά έχουµε πολύ υψηλούς συντελεστές δόµησης. Στο κυκλοφοριακό επίπεδο παρατηρείται υπεραπλουστευµένη ένταξη όλων των µορφών κίνησης σε ένα καµβά δρόµων ενός τύπου. Έτσι δεν κατορθώνεται ο διαχωρισµός και η ιεράρχιση των κινήσεων, δεν αποµονώνονται υπερτοπικές ροές, δεν εξασφαλίζεται η ασφάλεια σε πεζούς και τροχοφόρα, δεν λαµβάνεται πρόνοια για τη στάθµευση και για την οµαλή κίνηση και τις στάσεις λεωφορείων. Από την πλευρά της οικονοµίας, εφόσον καλείται η πολιτεία ή ο δήµος να κάνει εκ των υστέρων επεµβάσεις και διορθωτικές κινήσεις για να καλύψει τα κενά του σχεδίου, οι οικονοµικές επιπτώσεις είναι τεράστιες. Ενώ οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιτπωσεις είναι δύσκολο να αποτιµηθούν. 24 Άρθρο 29, παρ, 2 του ν.δ , 25 Βλ. Τσουλουβής Λ., Πέρα από την αδυναµία εφαρµογής ενός ρυθµιστικού σχεδίου, Αρχιτεκτονικά θέµατα, 15/1981, σ Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 12

13 4. Η αστική πλατεία, η πεζοδρόµηση της πλατείας- η εξέλιξη της µορφής της πλατείας και το θεσµικό πλαίσιο, το ζήτηµα του υπόγειου χώρου στάθµευσης στην πλατεία Καρύλλου 4.1. Η αστική πλατεία, η πεζοδρόµηση της πλατείας, τα σχέδια της µελέτης του δήµου Όλοι οι κοινόχρηστοι χώρου της Ν. Σµύρνης έχουν περιέλθει στην κυριότητα του Δήµου από το Η αστική πλατεία που µελετήθηκε από τους Λάζαρο Καλυβίτη και Γιώργο Λεονάρδο το 1969, µεγέθους τ.µ. (200χ 50 µ.), αποτελεί µία ελκυστική σύνθεση από τρία κεντρικά στοιχεία: σκυρόδεµα, γη και νερό, τα οποία διαρθρώνονται σε ανισόπεδα επίπεδα για να σχηµατίσουν γέφυρες, κενά, φράγµατα που δίνουν έµφαση στη φυσική κλίση του χώρου. Το σηµείο αναφοράς για τους περαστικούς είναι ο ήχος του ανακυκλούµενου νερού, που διατρέχει σε µήκος την πλατεία µέσα από γεωµετρικές λίµνες, συντριβάνια και τεχνητούς καταρράκτες. Το υλικό επίστρωσης της πλατείαςαποτελείται από πλάκες σκυροδέµατος, των οποίων η επεργασία ποικίλλει, όπως και ο τεµαχισµός, µε αποτέλεσµα να υπάρχει µεγάλη συνοχή στη µορφή, αλλά όχι αυστηρά στατική και γεωµετρική επαναληπτικότητα. Όπως αναφέρθηκε οι τροποποιήσεις στο ρυµοτοµικό για την έγκριση των πεζοδροµήσεων των δρόµων γύρω από την πλατεία έγιναν µε τον θεσµοθετηµένο χάρτη ΠΑ-2 της µελέτης Επέκτασης Αναθεώρησης. Η υλοποίηση των πεζοδροµήσεων ξεκίνησε το 2001 µετά από το πέρας της µελέτης που εκπόνησε η Τεχνική Υπηρεσία του Δήµου Ν. Σµύρνης (6/10/2001). Έτσι οι δρόµοι 2ας Μαϊου, 25 ης Μαρτίου και η οδός Ειρήνης πεζοδροµήθηκαν σύµφωνα µε ένα αυστηρά γεωµετρικό και ακριβές σχέδιο, που διαµοιράζει το γραµµικό χώρο σε µία ενιαία λωρίδα µε πλάτος περίπου 6,70 µ., που χωρίζεται στο µέσο της από µικρά τετραγωνικά παρτέρια ενός µέτρου µε δενδρύλια και σε µία λωρίδα περισσότερο διακοπτόµενη από παρτέρια και υπαίθρια καθιστικά. Υπάρχει αυστηρή γεωµετρία και σαφής και µελετηµένος γεωµετρικός κάνναβος, που προνόησε για την απόλυτη προσαρµογή των πλακών κάθε µεγέθους στο γεωµετρικό σχήµα και τις κλίσεις του δρόµου. Το κύριο υλικό επίστρωσης είναι οι διακοσµητικές µπεζ τσιµεντόπλακες (50χ50) που υποδιαιρούνται σε υποενότητες από µαρµάρινα φιλέτα 25 εκ. Το σύνολο συµπληρώνεται από συµπαγή διακοσµητικά τούβλα 20χ10 εκ. που αποτελούν αποτµήσεις κάθετα στην κίνηση, όπως και από ίδιας διάταξης βοτσαλόπλακες 50χ50 σε συνδυασµό µε µαρµάρινες σκαπιτσαριστές λευκές πλάκες 60 εκ. Τα χαµηλά τοιχεία των παρτεριών ύψους εκ. διακοσµούνται µε επένδυση από λιθοδοµή Καπανδριτίου µπεζ και τα καθιστικά επενδύονται µε βερνικοχρωµατισµένο ξύλο. Τέλος ο κάνναβος των καθιστικών που δηµιουργείται στην περίµετρο της πλατείας συµπληρώνεται από έναν αντίστοιχο στο «ανοιχτό» µέρος του πεζόδροµου, που σχηµατίζουν τα τετραγωνικά πλαίσια από µαύρες βοτσαλόπλακες. Η όλη λογική επιτρέπει τη διέλευση οχήµατος σε περιπτώσεις ανάγκης, από το κεντρικό τµήµα του πεζόδροµου, οριοθετεί µέσα από τα παρτέρια µε τα δενδρύλια το χώρο που µπορούν να καταλάβουν τα καταστήµατα και δηµιουργεί ένα σύστηµα χώρων ενδιάµεσων της πλατείας και των πεζόδροµων, µε καθιστικά και γενναιόδωρα παρτέρια Προοπτικές διέυρυνσης του χώρου της πλατείας, τροποποιήσεις ρυµοτοµικού σε σχέση κατασκευή ιδιωτικού υπόγειου Παρκινγκ και αστικής πλατείας (Καρύλλου) - συνένωση µε το Άλσος Ν. Σµύρνης Όπως αναφέρεται σε απόσπασµα των πρακτικών από τη συνεδρίαση του Δηµοτικού Συµβουλίου στις 23/3/1999, εγκρίθηκε η κατασκευή υπόγειου χώρου Στάθµευσης 700 θέσεων στην 26 Β.. 330/ ΦΕΚ 69 Α άρθρο 69 Η οριστική µελέτη του Υπόγειου Χώρου Στάθµευσης είναι στην αρµοδιότητα του ΥΠΕΧΩ Ε και της εταιρείας που αναλαµβάνει την κατασκευή του, ενώ ο χώρος άνωθεν παραχωρείται στο ήµο για την αστική πλατεία (το όλο έργο εντάσσεται στη γενική νοµοθεσία περί υπόγειων χώρων στα θµευσης και στα θεσµικά πλαίσια της συνεργασία του δηµόσιου µε τον ιδιωτικό τοµέα, µε τη σύµβαση παραχώρησης από το ΥΠΕΧΩ Ε, η µεταγενέστερη Νοµοθεσία για τη σύµπραξη δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα συµπλήρωσε αυτό το θεσµικό πλαίσιο, όπως αναφέρεται στην πληροφοριακή ιστοσελίδα του Υπουργείου) Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 13

14 πλατεία Καρύλλου και η διαµόρφωση του άνω µέρους σε ενιαίο πάρκο πρασίνου µε γεφύρωση πάνω από την οδό Αγίας Φωτεινής και χωρίς οποιοδήποτε κτίριο, η οποία θα ενοποιεί το χώρο της πλατείας µε το Άλσος. Με την απόφαση (89/1999) αυτή του συµβουλίου ανακλήθηκε η προηγούµενη απόφαση για ανέγερση Δηµαρχιακού Μεγάρου στον υπέργειο της πλατείας Καρύλλου χώρο. Σύµφωνα µε το Νόµο 2052/92, (αρθ. 8, παρ.3) το έργο αποφασίστηκε να δηµοπρατηθεί µε την προϋπόθεση ο υπέργειος χώρος να αποδοθεί στο Δήµο Ν. Σµύρνης- ιδιοκτήτη του χώρου, µετά από το πέρας της κατασκευής. Όπως υποδεικνύεται στα σχέδια προµελέτης του 1988, και εφόσον δέσµευσε ο δήµος τον φορέα υλοποίησης µέσω συµφωνίας, οποιοσδήποτε σηµείο της δοµικής του κατασκευής θα πρέπει να βρίσκεται σε βάθος κάτω από 2µ. του σηµερινού φυσικού εδάφους, ώστε να είναι δυνατή η υψηλή δεντροφύτευση. Η τεχνική έκθεση αναφέρει το αιτιολογικό πλαίσιο της δηµιουργίας αυτού του χώρου στάθµευσης µε επιχειρήµατα που αντλεί από τις κυκλοφοριακές µελέτες που έγιναν στο δήµο το 1988 και το Στην περιοχή του υπερτοπικού κέντρου λείπουν 720 θέσεις, από τις των οποίων εκτιµάται πως υπολλείπεται ο Δήµος στο σύνολό του. Η πλατεία Καρύλλου έχει έκταση τ.µ. Η είσοδος για το χώρο στάθµευσης προβλέπεται να γίνεται από το νοτιοανατολικό σηµείο της πλατείας Καρύλλου και η έξοδος από το Βορειοδυτικό σηµείο του χώρου που προοριζόταν για χώρος κοινής ωφελείας (Δηµαρχείο και εκπολιτιστικό κέντρο). Πριν από αυτή την απόφαση είχαν προηγηθεί δηµοτικές αποφάσεις για την κατασκευή υπόγειου χώρου Στάθµευσης, οπότε κινήθηκαν οι διαδικασίες και συνετάγει σχετική προµελέτη για χώρο 700 θέσεων. Τότε µέσω δηµοτικών αποφάσεων ο Δήµος είχε αιτηθεί την τροποποίηση του ρυµοτοµικού σχεδίου για το χαρακτηρισµό του χώρου ως υπόγειο χώρο στάθµευσης του Δηµαρχείου και για πεζοδρόµηση πέριξ της πλατείας, που δεν είχε προχωρήσει περαιτέρω. Η Υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ ΕΥΔΕΚ/ΣΑ 27, µέσω σχετικής απόφασης του Δηµοτικού Συµβουλίου ανέλαβε εξ ολοκλήρου τη διαδικασία για την προώθηση εγκρίσεων και Δηµοπράτησης του υπόγειου χώρου Στάθµευσης, όπως καθορίζει η κείµενη νοµοθεσία και µε σύµβαση παραχώρησης αναθέτει την υλοποίηση του έργου σε ιδιώτες. 28 Στο ΦΕΚ 653/Δ/2001 δηµοσιεύεται το Πολεοδοµικό Διάταγµα για την κατασκευή υπόγειου χώρου στάθµευσης αυτοκινήτων και των υπέργειων εγκαταστάσεων που απαιτούνται για την εξυπηρέτησή του, κάτω από τον χώρο της πλατείας Καρύλλου, τον χώρο κοινής ωφελείας και τµηµάτων οδών του εγκεκριµένου ρυµοτοµικού σχεδίου του Δήµου. Με το ίδιο διάταγµα τέθηκαν οι περιορισµοί της εποπτείας των εκσκαπτικών διεργασιών από την αρµόδια αρχαιολογική υπηρεσία, του περιορισµού των υπέργειων εγκαταστάσεων στο απολύτως αναγκαίο µέτρο, ώστε να µην παρεµποδίζεται η κοινή χρήση των πλατειών. Επίσης «δεν επιτρέπεται η πρόκληση βλάβης ή η διατάραξη της κυκλοφορίας και της χρήσης των πλατειών» από την είσοδο και έξοδο του σταθµού επί της οδού Αγίας Φωτεινής. Από την άλλη, άσχετα µε τη δηµοσίευση, το πρακτικό επεξεργασίας του ΣτΕ, επισήµανε την ανάγκη τροποποίησης του ρυµοτοµικού ως προς το τµήµα που είναι χαρακτηρισµένο ως χώρος κοινής ωφελείας, εποµένως το Δηµοτικό Συµβούλιο προχώρησε σε νέα απόφαση (µε δύο συνεδριάσεις, την 25 Ιουλίου το 2001 και ορθή επανάληψή της στις ) για να αιτηθεί την τροποποίηση του ρυµοτοµικού από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Κατόπιν εγκρίθηκε η τροποποίηση του ρυµοτοµικού µε απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ στο ΦΕΚ 232/Δ/2005, οπότε και ο χώρος κοινής ωφελείας χαρακτηρίστηκε ως χώρος πρασίνου. Με αυτή τη σχετικά σύνθετη διαδικασία και µε την εξέλιξη της νοµοθεσίας σε σχέση µε τη συνεργασία του δηµόσιου µε τον ιδιωτικό τοµέα, όπως και µε την εξέλιξη της πολιτικής γύρω από τους χώρους στάθµευσης, προχώρησαν τα σχέδια του δήµου για τη συνένωση του χώρου της κεντρικής πλατείας µε το Άλσος µέσω της πλατείας Καρύλλου, κάτω από την οποία διαµορφώνεται ο 27 Ειδική Υπηρεσία ηµοσίων έργων- Κτιρίων/Σταθµών Αυθτοκινήτων, Βατάτζη 37- Αθήνα 28 Η διαδικασία έχει ως εξής: συντάσσονται από την υπηρεσία οι προκαταρκτικές µελέτες (κυκλοφοριακή, περιβαλλοντική, Βιωσιµότητας), λαµβάνονται οι σχετικές εγκρίσεις (Αρχαιολογία, Κοινωφελών Οργανισµών, Κεντρικού ΣΧΟΠ και Συµβουλίου Επικρατείας), εκδίδεται Π. /γµα για την κατασκευή Υπ. Χώρου Στάθµευσης κάτω από κοινόχρηστο χώρο, σύµφωνα µε το Νόµο 2052/92 και τέλος η ΕΥ ΕΚ/ΣΑ προχωρεί στη δηµοπράτηση του έργου µε µελετοκατασκευή και αυτοχρηµατοδότηση. Για τη θετική έκβαση της διαδικασίας αποφασιστικό ρόλο παίζει το κριτήριο της περιβαλλοντικής αναβάθµισης της περιοχής και η δηµιουργία- ενοποίηση ζώρων πρασίνου χωρίς κανένα κτίριο. Σε περίπτωση συµβολής στη χρηµατοδότηση από κοινοτικό κονδύλι ο χρόνος εκµετάλλευσης από τον κατασκευαστή µειώνεται. Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 14

15 υπόγειος χώρος Στάθµευσης. Δηµιουργείται µε αυτό τον τρόπο ένα ενιαίο δίκτυο δηµόσιων χώρων µεγάλης έκτασης στην καρδιά του Δήµου και στο σκληρό πυρήνα του εµπορικού του κέντρου. Το τίµηµα για αυτό το µεγαλεπίβολο σχέδιο, που θα µπορούσε να αποτελεί και αυτόνοµη σχεδιαστική παρέµβαση, η δηµιουργία υπόγειου χώρου στάθµευσης που για 30 χρόνια θα γίνεται αντικείµενο εκµετάλλευσης από τις ιδιωτικές κατασκευαστικές εταιρείες ΑΕΓΕΚ και ΒΙΟΤΕΡ, που ανέλαβαν την υλοποίησή του. Τα σηµεία στα οποία µπορεί να γίνει κριτική είναι πρώτον το ερώτηµα του κατά πόσο θα ικανοποιηθεί το αίτηµα του χώρου πρασίνου της πλατείας Καρύλλου, χρήση καταρχήν ασύµβατη µε έναν υπόγειο χώρο στάθµευσης. Επαφίεται αποκλειστικά στην ικανότητα του µελετητή και στον τρόπο, που θα χειριστεί τις υπέργειες εγκαταστάσεις, ούτως ώστε να «ενοχλούν» στο µικρότερο βαθµό το χώρο πρασίνου. Σε κάθε περίπτωση θα πρόκειται για µία αστική πλατεία, όπου το πράσινο εγκιβωτίζεται σε ένα γεωµετρικό σχέδιο και όπου είναι απαραίτητη η δηµιουργία διαφορετικών επιπέδων διέλευσης, αφού η πλατεία θα διέρχεται πάνω από την οδό Αγ. Φωτεινής, όπου θα δηµιουργηθεί γέφυρα. Δεύτερον ένας χώρος στάθµευσης που συγκεντρώνει τις υπολοιπόµενες θέσεις στάθµευσης του κέντρου σε ένα σηµείο και µάλιστα δίπλα από την κεντρική αγορά, δεν επιλύει ουσιαστικά το πρόβληµα της έλλειψης θέσεων στάθµευσης, παρά µόνο ως λύση ανάγκης, και όπως αναφέρθηκε για τέτοια λύση πρόκειται. Είναι πιθανότερο οι µόνιµοι κάτοικοι του κέντρου να µη προτιµήσουν να χρησιµοποιήσουν το σταθµό εξαιτίας του κόµιστρου που θα επιβληθεί από τις ιδιωτικές εταιρίες. Από την άλλη η κίνηση στο κέντρο της Ν. Σµύρνης δυνητικά θα αυξηθεί λόγω της δηµιουργίας διευκόλυνσης στάθµευσης για την προσέγγιση της Αγοράς της πλατείας. Αυτό θα µπορούσε να σηµαίνει αύξηση του τζίρου των καταστηµάτων της περιοχής και αύξηση της εµπορικής κίνησης του κέντρου της Ν. Σµύρνης, αλλά σε αυτή την περίπτωση δεν µπορούµε να χρησιµοποιούµε ως επιχείρηµα την κάλυψη των υπολλειπόµενων θέσεων στάθµευσης του κέντρου. 5. Επίλογος Η διεύρυνση του χώρου της κεντρικής πλατείας Ν. Σµύρνης και η συνένωσή της µε το Άλσος αποτιµάται θετικά ώς ένα µεγαλόπνοο σχέδιο συνένωσης δηµόσιων χώρων στην καρδιά του δήµου, που συµβαδίζει µε τη σύγχρονη ιδεολογία δηµιουργίας δικτυώσεων µεταξύ των δηµόσιων χώρων και νησίδων αποκοµµένων από τα πολύβουα αστικά κέντρα µε σκοπό την απρόσκοπτη διέλευση των πεζών. Αυτός είναι και ο λόγος που ο συνδυασµός αυτού του σχεδιασµού µε τον υπόγειο σταθµό στάθµευσης εγείρει ερωτήµατα, για το κατά πόσο είναι συµβατές αυτές οι ετερόκλητες χρήσεις. Επαφίεται αποκλειστικά στην ικανότητα του µελετητή και στον τρόπο, που θα χειριστεί τις υπέργειες εγκαταστάσεις, ούτως ώστε να «ενοχλούν» στο µικρότερο βαθµό το χώρο πρασίνου. Είναι όµως µια πρακτική, που εντάσσεται σε προσπάθειες διευθέτησης των καίριων προβληµάτων των αστικών περιοχών, που έχουν υποστεί έντονη αστικοποίηση και που παρουσιάζουν προβλήµατα πυκνότητας, πληθυσµιακής και κυκλοφοριακής συµφόρησης. Από τη στιγµή που τα αστικά κέντρα διαµορφώθηκαν µε βάση την πολεοδοµική πρακτική, που βασίζεται στις σηµειακές τροποποιήσεις των παλιών σχεδίων πόλεως, χωρίς τη διαµεσολάβηση πολεοδοµικών προδιαγραφών που θα οδηγούσαν σε περισσότερο δεσµευτικές θεσµικά ρυθµίσεις, είναι φανερό πως θα επιστρατεύονται διαχρονικά ρυθµίσεις που θα έπονται των εξελίξεων και των κοινωνικών πιέσεων και που θα τείνουν να δίνουν όλο και περισσότερο αποσπασµατικές λύσεις σε αυτά τα προβλήµατα. Κατά αυτή την έννοια ο δήµος Ν. Σµύρνης παρουσιάζει χαρακτηριστικό παράδειγµα της πολεοδοµικής πρακτικής που κυριαρχεί στα ελληνικά στικά κέντρα τις τελευταίες δεκαετίες. Το Γ.Π.Σ. και η πολεοδοµική µελέτη επέκτασης αναθεώρησης ήταν απαραίτητες µελέτες για τον εµπλουτισµό και την επικαιροποίηση του ρυµοτοµικού, αλλά έχουν περιορισµένη δυνατότητα εγκατάστασης µεγαλύτερης ποιότητας πολεοδοµικών επεµβάσεων, αφού στην ουσία θεσµοθέτησαν και παγίωσαν µια δεδοµένη κατάσταση, που τη δεκαετία του 80 είχε λίγα περιθώρια βελτίωσης. Παρόλα αυτά ο δήµος Ν. Σµύρνης είναι περισσότερο προνοµιούχος έναντι άλλων δήµων της Αθήνας, καθώς διέθετε εν τη γενέση του ένα ευρύχωρο και άρτιο σχέδιο πόλεως, µε µεγάλα οικόπεδα, φαρδιά πεζοδρόµια και µεγάλους δρόµους. Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 15

16 6. Παράρτηµα Πολεοδοµική Μελέτη Περιοχής έγλερη Το Πολεοδοµικό ιάταγµα για την έγκριση της Πολεοδοµικής Μελέτης Περιοχής έγλερη του. Ν. Σµύρνης δηµοσιεύτηκε στο φύλλο της Κυβέρνησης µε αριθµό 929/ /1987. Η πράξη εφαρµογής της έχει αριθµό αποφάσεως κύρωσής της 34631/32/ Σήµερα αυτή η περιοχή δεν οικοδοµείται αφού έχει εξαντλήσει τους θεωρητικούς συντελεστές (ισχύουν όπως ορίστηκαν από την πολεοδοµική µελέτη της περιοχής). Οι αναλυτικές ρυθµίσεις που θεσµοθέτησε η ΠΜ για την περιοχή έγλερη είναι µέσω του πολεοδοµικού σχεδίου και του πολεοδοµικού κανονισµού, χρήση αµιγούς κατοικίας στους οικοδοµήσιµους χώρους, στο πρόσωπο των οικοπέδων επιβέλλεται προκήπιο πλάτους 3,50 µέτρων. Τα ελάχιστα όρια εµβαδού και προσώπου και οι όροι και περιορισµοί δόµησης των οικοπέδων ορίζονται ως εξής: ελέχιστο πρόσωπο 20µ., ελάχιστο εµβαδό 700 τ.µ. (κατά παρέκκλιση των διατάξεων της πεοηγούµενης παραγράφου θεωρούνατι άρτια και οικοδοµήσιµα τα οικόπεδα µε όποιες διαστάσεις εµφανίζονται στην οριστική πράξη εφαρµογής, επίσης άρτια και οικοδοµήσιµα θεωρούνται τα οικόπεδα εφόσον µέσα στο οικοδοµήσιµο τµήµα τους εγγράφεται κάτοψη κτιρίου µε ελάιστη επιφάνεια 50 τ.µ. και ελάχιστη πλευρά 5 µ., εφόσον δε δηµιουργήθηκαν από κατάτµηση που έγινε κατά παράβαση των διατάξεων του Πολεοδοµικού ιατάγµατος από , «Καθορισµό ζώνης οικιστικού ελέγχου και κατώτατου ορίου κατάτµησης σε ολόκληρη την περιοχή την εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισµών προϋφιστάµενων του 1923»), µέγιστο ποσοστό κάλυψης 70% της επιφάνειας, Σ : για τµήµα οικοπέδου µέχρι 500 τ.µ. 0.8, για τµήµα οικοπέδου από 500 τ.µ. και άνω 0.4, κατ εξαίρεση 1.2 για οικόπεδα εµβαδού µικρότερου των 150 τ.µ., εφόσον η συνολική επιφάνεια ορόφοων δεν υπερβαίνει τα 120 τ.µ., µέγιστο επιτρεπόµενο ύψος 15 µ., απαγορεύεται η κατασκευή περιµετρικών εξωστών. Α φάση Μελέτης Επέκτασης Αναθεώρησης του 86 Ελαφρά πιο αναλυτική παρουσίαση των στοιχείων του κειµένου Η πρώτη φάση της πολεοδοµικής Μελέτης Επέκτασης και Αναθεώρησης του ήµου Ν. Σµύρνης (Καλλιθέας και Π. Φαλήρου ) περιλάµβανε το στάδιο της αναγνώρισης και ανάλυσης. 29 Το περιεχόµενο της Α φάσης είναι πρώτον τα στοιχεία πολεοδοµικής οργάνωσης και οι λειτουργίες (ενότητα Α-1), δηλαδή οι αναλυτικές υπάρχουσες χρήσεις γης, στοιχεία ειδικού ενδιαφέροντος και η µεταφορική υποδοµή (οι πληροφορίες σχετικά µε τις συχνότητες και τα δίκτυα των αστικών συγκοινωνιών συγκροτήθηκαν µε τη βοήθεια του ΟΑΣ). 30 Στο ήµο Ν. Σµύρνης έχουµε τις εξής λειτουργίες που καταγράφονται και στο χάρτη Α- 1.1: 29 Η οµάδα των µελετητών απαρτιζόταν από τους Β. Κ. Σγούτα ΕΠΕ- Αρχιτέκτονες( Β. Σγούτας, Θ. Στρογγυλός, Κ. Μπουλούκου, Ι. Σκαµνάκη, Σ. Τζανετάκου), Χρήστος Ντάλας-πολιτικός µηχανικός- τοπογράφος, Σταύρος Γκιόκας- πολιτικός µηχανικός- τοπογράφος, Λ Κ-γραφείο τεχνικών συµβούλων, Λ. αµιανίδης. Κιριµλίδης και Συνεργάτες-ΕΕ- µηχανολόγοι- ηλεκτρολόγοι. 30 Οι χάρτες που περιλαµβάνονται σε αυτό το στάδιο της µελέτης είνια ο Α -1.1 (χρήση γης) και οι συγχωνεύσεις Α-1.1, Α- 1.2, Α Το υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την εκπόνηση των σχεδίων είναι τοπογραφικά διαγράµµατα της ΓΥΣ σε κλίµακα 1/5.000 και συγκεκριµένα για τη Ν. Σµύρνη τα φύλλα 64544, 64546, 64553, Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η επιτόπια µακροσκοπική έρευνα σε συνδυασµό µε τη συγκέντρωση στοιχείων από τις διάφορες Υπηρεσίες και Οργανισµούς και Τεχνικές Υπηρεσίες των ενδιαφερόµενων δήµων σε ότι αφορά την αναγνώριση και απεικόνιση των υφιστάµενων χρήσεων γης. Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 16

17 Η κατοικία (Αστική χωρίς παραθεριστικές περιοχές), Η διοίκηση και οι υπηρεσίες (Το δηµαρχείο στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτίριο, τµήµα παλιάς πολυκατοικίας και είναι ακατάλληλο να εκπληρώσει τον προορισµό του από πλευράς χώρων, λειτουργικής διάταξης, ανέσεων και εµφάνισης. Οι δικαστικές Υπηρεσίες δεν υπάρχουν στο ήµο, οι Τράπεζες είναι αρκετές, χωροθετούνται όµως µόνο στην κεντρική περιοχή. Υπάρχουν δύο αστυνοµικά τµήµατα, καταστήµατα ΕΗ, ΟΤΕ, ΕΛΤΑ και δεν υπάρχει πυροσβεστικός σταθµός), το λιανικό εµπόριο- οι εξυπηρετήσεις- η αναψυχή (Αρκετά και τα περισσότερα συγκεντρωµένα στην κεντρική περιοχή), Εκπαίδευση (Υπάρχουν 3 µεγάλα σχολικά συγκροτήµατα και ένα ιδιωτικό -Λεόντιος Σχολή Νέας Σµύρνης-, που καλύπτουν ικανοποιητικά τη στοιχειώδη και µέση εκπαίδευση- Υπάρχουν 7 Ωδεία), Περίθαλψη (Αρκετά Ιδιωτικά Ιατρεία διαφόρων ειδικοτήτων), Πρόνοια (αρκετοί βρεφονηπιακοί σταθµοί, δύο ορφανοτροφεία), Αθλητισµός ( ύο µεγάλα συγκροτήµατα -Γήπεδο Πανιωνίου και Κολυµβητήριο Οδού Αρτάκης, πολλοί τοπικοί σύλλογοι), Πολιτιστικές εξυπηρετήσεις (Ένα θέατρο, 6 κινηµατογράφοι, 6 πολιτιστικοί σύλλογοι, αρκετές εκκλήσίες), Πράσινο ελεύθεροι χώροι (Κυρίως φυτεµένοι κήποι και πρασιές σπιτιών, αρκετές πλατείες, πάρκο στην Οδό Εφέσσου, δεντροφυτεµένοι δρόµοι, πευκώνας στην περιοχή Χρυσάκη), Τουριστικές εγκαταστάσεις- ξενοδοχεία ( εν υπάρχουν εκτός από µουσικοχορευτικά κέντρα στη Λ. Συγγρού), Βιοµηχανίες- Βιοτεχνίες(Υπάρχουν λίγες βιοτεχνίες), Ειδικές χρήσεις (Υπάρχει νεκροταφείο), Οδικό ίκτυο (Η ιεράρχηση έγινε µε κριτήριο την ύπαρξη σηµατοδοτήσεων (φωτεινών ή στοπ), ισόπεδων και ανισόπεδων διασταυρώσεων και τη µη διέλευση βαρέων οχηµάτων), Σταθµοί αυτοκινήτων: εν υπάρχουν µεγάλοι Σταθµοί εκτός από ισόγεια και υπόγεια πολυκατοικιών που χρησιµοποιούνται σαν χώροι στάθµευσης αυτοκινήτων, Ιστορικό και παραδοσιακό κέντρο( εν υπάρχει), Αξιόλογα κτίσµατα (Αρκετά -βλέπε ειδικά τεύχη καρτελλών) Στο χάρτη χρήσεων γης επισηµαίνονται επίσης τα µεµονωµένα κτίρια που χρήζουν προστασίας και προορίζονται για αναπαλαίωση. Το βασικό κριτήριο επιλογής αυτών των κτισµάτων ήταν να αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγµα διαφόρων αρχιτεκτονικών ρυθµών και να συγκεντρώνουν τις τέσσερις βασικές ιδιότητες του µνηµείου (πρωτοτυπία, ιστορικότητα, ποιότητα, συµβολισµός). Γενικά η ανάλυση αναφέρει πως στο ήµο Ν. Σµύρνης δεν υπάρχει παραδοσιακός ιστός ή παραδοσιακό περιβάλλον, εποµένως δεν υπάρχει αυτό το κριτήριο της ένταξης των νέων κτιρίων στον παραδοσιακό ιστό. Η κατάσταση διατήρησης είναι µέτρια έως κακή. Στα συνηµµένα τεύχη των καρτελλών της ανάλυσης παρέχονται περισσότερα στοιχεία για την αρχιτεκτονική και την κατάσταση διατήρησης των κτηρίων που καταγράφηκαν από την ανάλυση. Το περιεχόµενο της δεύτερης ενότητας της Α φάσης είναι η καταγραφή στοιχείων που αφορούν την ποιότητα ζωής (ενότητα Α-2), δηλαδή η δοµή των κτισµάτων, η παλαιότητα των κτισµάτων, η κατάσταση των κτισµάτων και των ελεύθερων χώρων. Οι χάρτες που περιλαµβάνονται σε αυτό το στάδιο της µελέτης είνια ο Α -2.1 (κτίσµατα και ελεύθεροι χώροι) και οι συγχωνεύσεις Α-2.1, Α , Α Το υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την εκπόνηση των σχεδίων είναι τοπογραφικά διαγράµµατα της ΓΥΣ σε κλίµακα 1/5.000 και συγκεκριµένα για τη Ν. Σµύρνη τα φύλλα 64544, 64546, 64553, Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η επιτόπια µακροσκοπική έρευνα για την αναγνώριση και συγκέντρωση στοιχείων. Η εκτίµηση της ηλικίας των κτισµάτων έγινε υποκειµενικά, όπου δεν ήταν δυνατό να γίνει από αντικειµενικά κριτήρια. Το περιεχόµενο της τρίτης ενότητας είναι δύο γενικοί χάρτες που αφορούν στην καταγραφή του καθεστώτος Γης. Ο πρώτος είναι ο Α -3.1 (χρήση γης) και οι συγχωνεύσεις του. Το υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την εκπόνηση των σχεδίων είναι τοπογραφικά διαγράµµατα της ΓΥΣ σε κλίµακα 1/5.000 και συγκεκριµένα για τη Ν. Σµύρνη τα φύλλα 64544, 64546, 64553, Περιέχει τα όρια του σχεδίου πόλης, τους τοµείς των όρων δόµησης, το βαθµό εφαρµογής του σχεδίου πόλης, το ποσοστό κάλυψης και το συντελεστή δόµησης. Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η επιτόπια αναγνώριση και και η συγκέντρωση στοιχείων από το πολεοδοµικό γραφείο και τις Υπηρεσίες του ΥΧΟΠ. Στο δήµο Νέας Σµύρνης το φαινόµενο της αδυναµίας εφαρµογής του σχεδίου παρατηρείται σε µικρή κλίµακα. Ο δεύτερος χάρτης περιέχει Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 17

18 την επισήµανση των µεγάλων ιδιοκτησιών και των υπολοίπων ιδιοκτησιών µε κριτήριο τη λειτουργική καταλληλότητά τους και τη δυνατότητα για τη δηµιουργία χώρων κοινωνικής και τεχνικής υποδοµής. Η επισήµανση των δηµόσιων, ιδιωτικών, δηµοτικών και εκκλησιαστικών ιδιοκτησιών έγινε από τα κτηµατολογικά αρχεία και µε στοιχεία που χορηγήθηκαν από τους δήµους. εν απεικονίζονται ιδιοκτησίες µε επιφάνειες µικρότερες των 500 µ 2 λόγω της κλίµακας του χάρτη. Το περιεχόµενο της Α-4 ενότητας της Α φάσης είναι η καταγραφή των πολεοδοµικών ενοτήτων και γειτονιών µε τις ακτίνες επιρροής τους. Οι χάρτες που περιλαµβάνονται σε αυτό το στάδιο της µελέτης είναι ο Α -4.1 (γενική διάγνωση) και οι συγχωνεύσεις Α-3.1, Α Το υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την εκπόνηση των σχεδίων ο χάρτης Α Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι ο προσδιορισµός των κριτηρίων για την οριοθέτηση των γειτονιών, των συνοικιών σύµφωνα µε το πνεύµα της αποφυγής της διάσπασης των πολεοδοµικών ενοτήτων που ήδη έχουν ένα ενιαίο χαρακτήρα. Έτσι οι λεωφόροι Συγγρού, Ελ. Βενιζέλου, Αµφιθέας και Ποσειδώνος λαµβάνονται σαν αµετάβλητοι. Γίνεται ιεράρχηση των υπολοίπων οδών σε αρτηρίες, συλλεκτήριους και τοπικές. Σαν αποτέλεσµα της ιεράρχησης του οδικού δικτύου καθορίζονται οι γειτονιές κατά τρόπο ώστε να µην τέµνονται από λεωφόρους και όσο είναι δυνατό από αρτηρίες. Ειδικά για την Ν. Σµύρνη οι προτεινόµενες από το ήµο γειτονιές δεν κρίνονται κατάλληλες για να καλύψουν τον ελάχιστο κοινωνικό εξοπλισµό, οπότε σε συνδυασµό µε τις προτάσεις για γειτονιές των δοµικών σχεδίων του ΡΣΑ καθορίζονται νέες γειτονιές, δεχόµενοι τα υφιστάµενα κέντρα γειτονιάς και παραδεχόµενοι κατώτατα και ανώτατα όρια πληθυσµού γειτονιάς ( άτοµα). Το τοπικό κέντρο γειτονιάς προσδιορίζεται από τους χάρτες χρήσεις γης των δήµων που σχεδιάστηκαν για την Πολεοδοµική Μελέτη Επέκταση και Αναθεώρησης των δήµων αυτών σε συνδυασµό µε τα πολεοδοµικά πρότυπα. Κέντρο πόλης θεωρείται το κέντρο του δήµου όπου είναι συγκεντρωµένες οι περισσότερες δηµοτικές λειτουργίες, το λιανικό εµπόριο, και οι λειτουργίες αναψυχής τοπικού επιπέδου. Η αρχική διάγνωση αυτής της φάσης της µελέτης διατυπώνεται πριν γίνει σύγκριση των στοιχείων µε τα πολεοδοµικά πρότυπα. Η τελική ιάγνωση είναι που καθορίζει την τελική πρόταση. Αναγνωρίζονται στην ουσία οι περιοχές που χρειάζονται ποιοτική αναβάθµιση χωρίς να προσδιορίζεται ο µηχανισµός µε τον οποίο θα επιτευχθεί ο σκοπός. Στη Ν. Σµύρνη προσδιορίζεται η περιοχή γύρω από το ρέµα Καλογήρων (Αγ. ηµητρίου) µέσα στην οποία περιλαµβάνεται και το τµήµα επέκτασης του σχεδίου πόλης Νέας Σµύρνης ( έγλερη). Στην περιοχή αυτή παρατηρείται πλήρης έλλειψη κοινωνικών και πολιτιστικών λειτουργιών. Τροποποιήσεις που θεσµοθετήθηκαν άµεσα µέσω του ΠΑ-2 Οι τροποποιήσεις αφορούσαν δύο σκέλη. Πρώτον ορίζουν ως κυρίαρχη χρήση των Πολεοδοµικών Ενοτήτων του ήµου τη γενική κατοικία µε λειτουργίες πολεοδοµικού κέντρου συνοικίας γειτονιάς σύµφωνα µε το πολεοδοµικό διάταγµα της ΦΕΚ 166/ /87. Συγκεκριµένα για την πολεοδοµική ενότητα 1 τα οικόπεδα που έχουν πρόσοψη στην οδό Αρτάκη στα ΟΤ 42Φ, 43Φ, 354,362,353,361,352,351,360,350 και ολόκληρα τα ΟΤ 44 α, 359, 358, 357, 349, 84, 102 ορίζονται µε χρήση εµπορικού κέντρου (ΦΕΚ 166/ /87). Για την πολεοδοµική ενότητα 2, για τα οικόπεδα που έχουν πρόσωπο στην οδό Αιγαίου των ΟΤ 57β, 57 α, 57, 55β, 55 α, 64, 72, για τα οικόπεδα που έχουν πρόσωπο στην οδό Αγχιάλου των ΟΤ 82, 81, για τα οικόπεδα που έχουν πρόσωπο στην οδό Νικοµήδειας των ΟΤ 72, 71, για τα οικόπεδα προς την οδό Αγ. Σοφίας του ΟΤ 125, για τα οικόπεδα µε πρόσωπο επί της Αρτάκης των ΟΤ 80, Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 18

19 81, ορίζεται χρήση πολεοδοµικών κέντρων, κεντρικών λειτουργιών πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας- γειτονιάς σύµφωνα µε το /µα της ΦΕΚ 166/ /87. Το τµήµα της οδού Τραπεζούντος από την οδό Προφ. Ηλία ως την οδό Αρτάκης ορίζεται σαν πεζόδροµος (υλοποιήθηκε). Για την πολεοδοµική ενότητα 3 για τα οικόπεδα που έχουν πρόσωπο στην οδό Αιγαίου των ΟΤ 51 α, 51, 22, 21 α, 21β, 21 και ολόκληρα τα ΟΤ 50 α, 22 α, ορίζεται η χρήση πολεοδοµικών κέντρων, κεντρικών λειτουργιών πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας, γειτονιάς. Επίσης για τα οικόπεδα µε πρόσωπο στη Λ. Συγγρούτων ΟΤ 1 α, 1,2,3,4,5, και ολόκληρο το ΟΤ 6 καθώς και για ολόκληρα τα ΟΤ 46,45,44,43,26,27,28,29. Οι χώροι έµπροσθεν των ΟΤ 44,45 ως την επέκταση της οικοδοµικής γραµµής του ΟΤ 46 χαρακτηρίζονται ως χώροι πρασίνου. Το τµήµα της οδού Πατρ. Ιωακείµ από Φιλαδελφείας ως Θράκης καιθώς και το τµήµα της οδού Θράκης έως Βορνόβα χαρακτηρίζονται πεζόδροµοι. (υλοποιήθηκε). Για την πολεοδοµική ενότητα 4 για τα οικόπεδα στα ΟΤ 103, 104 επί της οδού Αγ. Φωτεινής, για ολόκληρα τα ΟΤ 41,113,125,126,127 και για τα οικόπεδα µε πρόσωπο επί της οδού Οµήρου των ΟΤ 112,106,39, 40, για τα οικόπεδα µε πρόσωπο επί της Οδού Παλαιολόγου των ΟΤ 40,106,39 καθώς και για τα οικόπεδα επί της οδού Βενιζέλου του ΟΤ 114 ορίζεται η χρήση πολεοδοµικών κέντρων, κεντρικών λειτουργιών πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας, γειτονιάς. Οι οδοί 2ας Μαϊου και 25 ης Μαρτίου από Ελ. Βενιζέλου έως Ειρήνης, οι οδοί Τροίας και Γορδίου από 2ας Μαίου έως Οµήρου, καθώς και τµήµα της οδού Αγ. Ανδρέου µεταξύ Παλαιολόγου και Κοραή χαρακτηρίζονται πεζόδροµοι (υλοποιήθηκαν το 2001, οι πεζόδροµοι πέριξ της κεντρικής πλατείας). Για την πολεοδοµική ενότητα 5 ορίζεται χρήση πολεοδοµικών κέντρων, κεντρικών λειτουργιών πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας, γειτονιάς για ολόκληρα τα ΟΤ 7,274, 273, 275,τα οικόπεδα µε πρόσωπο στη Λ. Συγγρού των ΟΤ 8,9,10,11,162,163,164,165,276, για τα οικόπεδα µε πρόσωπο στην οδό Φλέµινγκ των ΟΤ 176,177, για τα οικόπεδα µε πρόσωπο επί της Οδού Οµήρου και Μέλητος του ΟΤ 33 και 34, για τα οικόπεδα µε πρόσωπο στην οδό Οµήρου των ΟΤ 39 και 40, για τα οικόπεδα µε πρόσωπο στην οδό Μέλητος και Πλαστήρα του ΟΤ 15. Για την πολεοδοµική ενότητα 6 Για ολόκληρα τα ΟΤ 216, 230, 124, για τµήµα του ΟΤ 215 επί των οδών Νίκαις, Μήδειας και Αγν. Μαρτύρων εκτός της ιδιοκτησίας κληρ. Παπαστράτου, για τα οικόπεδα µε πρόσωπο στην Ελ. Βενιζέλου των ΟΤ 131, 132 και 121 ορίζεται η χρήση πολεοδοµικών κέντρων, κεντρικών λειτουργιών πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας, γειτονιάς. Το τµήµα των οδών Μετρών και Στρ. Ιωάννου µεταξύ Βοσπόρου και αρδανελλίων χαρακτηρίζονται πεζόδροµοι (δεν έχει υλοποιηθεί). Για την πολεοδοµική ενότητα 7 για ολόκληρα τα ΟΤ 266,269,247, για τα οικόπεδα µε πρόσωπο στην οδό Μυκάλης των ΟΤ 241,242,249,250,260,261,267, για τα οικόπεδα στην οδό Άλυος του ΟΤ 265, για τις πέριξ της πλατείας Άνοιξης προσόψεις των ΟΤ 264,265,271,273,274,283, για τις προσόψεις επί της οδού Αγ. Σοφίας των ΟΤ 267,268,257,270,271, για τα οικόπεδα επί της οδού Ευξ. Πόντου του ΟΤ 256 και για τα οικόπεδα επί της οδού Ελ. Βενιζέλου ΟΤ 241 ορίζεται η χρήση πολεοδοµικών κέντρων, κεντρικών λειτουργιών πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας, γειτονιάς. Το τµήµα της οδού Αντιοχείας µεταξύ Μυριοφύτου και Σταδίου χαρακτηρίζεται πεζόδροµος. Σχετικά µε την πολεοδοµική ενότητα 8 για ολόκληρο το ΟΤ 325 και για τα οικόπεδα επί της οδού Αγχιάλου των ΟΤ 89,90,96,326,310,311, για τα οικόπεδα επί της οδού Πέτρας των ΟΤ 323,324,313,314 και για τα οικόπεδα επί της οδού Αρτάκης των ΟΤ 90,91,92,80,79 ορίζεται η χρήση πολεοδοµικών κέντρων, κεντρικών λειτουργιών πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας, γειτονιάς. Το τµήµα της οδού Ταταούλων από αρδανελλίων έως Βοσπόρου χαρακτηρίζεται πεζόδροµος(υλοποιήθηκε). Το δεύτερο σκέλος των τροποποιήσεων αφορούσε τη µετατροπή του µέγιστου επιτρεπόµενου ύψους για την περιοχή του εγκεκριµένου σχεδίου Ν. Σµύρνης µε Σ 3 αυτό των 25 µ και για την περιοχή µε Σ 2.4 αυτό των 22 µ. Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 19

20 Β. Παπαϊωάννου Πολεοδοµική Μελέτη Αναθεώρησης Επέκτασης του ήµου Ν. Σµύρνης 20