Η επίδραση της κατάθλιψης στη συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή ασθενών με στεφανιαία νόσο. Συστηματική Ανασκόπηση

Transcript

1 20 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Νοσηλευτικό Συνέδριο «με τα μάτια στο μέλλον» Η επίδραση της κατάθλιψης στη συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή ασθενών με στεφανιαία νόσο. Συστηματική Ανασκόπηση Παναγιώτα Γ. Κατρανά, RN, MSc Νικόλαος Φώτος, RN, MSc, PhD Λέκτορας, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ Ηρώ Μπροκαλάκη, RN, PhD Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ

2 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ οξέα στεφανιαία σύνδρομα (ασταθής στηθάγχη, ΟΕΜ) χρόνια στεφανιαία νόσος (σταθερή στηθάγχη) Επιδημιολογικά δεδομένα Πρωταρχική αιτία θανάτου σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες Ευρώπη: αποτελεί το συχνότερο αίτιο θανάτου (2 εκατομμύρια άτομα / έτος) Ελλάδα: ετήσια επίπτωση οξέος στεφανιαίου συνδρόμου (22,6 / ) ετήσια επίπτωση χρόνιας στεφανιαίας νόσου (39 / ) ΗΠΑ: ευθύνεται για το 1/3 όλων των θανάτων σε άτομα άνω των 35 ετών κοστίζει ετησίως 110 δισεκατομμύρια δολάρια σε έξοδα θεραπείας και απώλειας παραγωγικότητας

3 Φαρμακευτική αγωγή Φάρμακα για πρόληψη ΟΕΜ 1. Αντιαιμοπεταλιακά 2. Υπολιπιδαιμικοί παράγοντες 3. Αναστολείς του συστήματος ρενίνης-αγγειοτασίνηςαλδοστερόνης Αντιστηθαγχικά φάρμακα 1. Νιτρώδη 2. Αναστολείς β-αδρενεργικών υποδοχέων (β-αναστολείς) 3. Αναστολείς διαύλων ασβεστίου

4 ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Ο βαθμός στον οποίο η συμπεριφορά ενός ατόμου, που ακολουθεί θεραπευτική αγωγή για την αντιμετώπιση ενός νοσήματος, συμφωνεί με τις συστάσεις των επαγγελματιών υγείας σχετικά με τη λήψη της συγκεκριμένης αγωγής Μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου Επηρεάζει το θεραπευτικό αποτέλεσμα Επιδρά σημαντικά στην ποιότητα ζωής των ασθενών

5 Τύποι μη συμμόρφωσης Μη λήψη φαρμάκων Λάθος δόση Σωστή δόση σε λάθος χρόνο Παράλειψη δόσης Επιπλέον δόση Πρόωρη διακοπή φαρμακευτικής αγωγής Καθυστέρηση στην ανανέωση συνταγής (θεραπευτικό κενό) Αλληλεπίδραση ουσιών Ακατάλληλη θερμοκρασία συντήρησης φαρμάκων Λανθασμένη χρήση των συσκευών ανασύστασης και χορήγησης φαρμάκων Παράβλεψη οδηγιών για αλλαγές του τρόπου ζωής Απουσία από προγραμματισμένο ραντεβού

6 Εκτίμηση της Συμμόρφωσης Ένα ικανοποιητικό ποσοστό συμμόρφωσης είναι η τήρηση τουλάχιστον του 80% της αγωγής που συστήνεται Αξιόπιστες μέθοδοι Εκτίμηση ειδικών βιολογικών δεικτών σε εξετάσεις ούρων και αίματος Παρακολούθηση του ασθενούς την ώρα που λαμβάνει τη δόση του Μεγάλο κόστος Έμμεσες μέθοδοι Συνεντεύξεις ασθενών με τους επαγγελματίες υγείας Τήρηση ημερολογίου από τους ασθενείς Ηλεκτρονική συνταγογράφηση Συμπλήρωση αναφορών από επαγγελματίες υγείας, ασθενείς ή συγγενείς Υπερεκτίμηση βαθμού συμμόρφωσης από επαγγελματίες υγείας Κενά μνήμης, έλλειψη συνέπειας, έλλειψη ειλικρίνειας από ασθενείς Ακριβής μέθοδος Μέτρηση δισκίων Από συγγενείς / επαγγελματίες υγείας - Συσκευές ηλεκτρονικής παρακολούθησης Δεν διερευνάται η απόφαση του ασθενούς να απορρίψει το φάρμακο

7 ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Ψυχική διαταραχή που εκφράζεται με συμπτώματα θλίψης, μελαγχολίας, απώλειας ενδιαφέροντος για τη ζωή, έλλειψης ενέργειας, δυσκολίας στη συγκέντρωση, αισθήματος μειωμένης αυτοεκτίμησης, διαταραχών ύπνου και απώλειας της όρεξης

8 Σχέση της κατάθλιψης με τη στεφανιαία νόσο και τη συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή Η κατάθλιψη θεωρείται ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο Ασθενείς με στεφανιαία νόσο εμφανίζουν υψηλά ποσοστά κατάθλιψης (3 φορές συχνότερα από ότι στον γενικό πληθυσμό) Η κατάθλιψη φαίνεται να επηρεάζει τη συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή με διάφορους μηχανισμούς: - αίσθημα απελπισίας απαισιοδοξίας για ίαση - κοινωνική απομόνωση και απομάκρυνση από οικεία άτομα - επηρεασμένες γνωστικές λειτουργίες (π.χ. μνήμη)

9 Σκοπός Σκοπός της παρούσας συστηματικής ανασκόπησης ήταν η διερεύνηση της επίδρασης της κατάθλιψης στο βαθμό συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή ασθενών με στεφανιαία νόσο Μεθοδολογία Αναζήτηση στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων Pubmed Χρονική περίοδος: Μάιος - Αύγουστος 2013 Λέξεις κλειδιά: adherence, nonadherence, compliance, noncompliance, depression, coronary heart disease Κριτήρια επιλογής μελετών: - ασθενείς με διεγνωσμένη στεφανιαία νόσο - εκτίμηση συμμόρφωσης στη θεραπεία με χρήση έγκυρων εργαλείων - δημοσίευση στην αγγλική γλώσσα - συμμετοχή στις μελέτες ατόμων ηλικίας >18 ετών

10 Σύνολο άρθρων που προέκυψαν από την αναζήτηση (n=103) Μελέτες που απορρίφθηκαν έπειτα από ανάγνωση του τίτλου (n=79) Σύνολο μελετών που προέκυψαν για περαιτέρω αξιολόγηση (n=24) Μελέτες που διερευνούσαν την κατάθλιψη ως ένα από πολλούς παράγοντες συμμόρφωσης (n=8) Μελέτες που απορρίφθηκαν έπειτα από ανάγνωση της περίληψης ή ολόκληρου του άρθρου (n=13) Μελέτες που διερευνούσαν την κατάθλιψη και συμμόρφωση γενικά σε καρδιακά νοσήματα και όχι τη στεφανιαία νόσο (n=3) Μελέτες παρέμβασης για την κατάθλιψη σε σχέση με τη συμμόρφωση (n=2) Τελικό σύνολο μελετών της ανασκόπησης (n=11)

11 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 8 μελέτες στην Αμερική, 1 μελέτη στον Καναδά, 1 στη Γερμανία και 1 στη Ν. Κορέα 6 μελέτες είχαν πληθυσμό ασθενείς με χρόνια στεφανιαία νόσο και οι 5 μελέτες ασθενείς με οξέα στεφανιαία σύνδρομα 3 από τις μελέτες ήταν συγχρονικές και οι 9 προοπτικές μελέτες κοόρτης 4 από τις μελέτες εξέταζαν τη συμμόρφωση των ασθενών σε ποικίλες παρεμβάσεις (διατροφή, κάπνισμα, άσκηση), 6 μελέτες διερευνούσαν το βαθμό συμμόρφωσης στη φαρμακευτική αγωγή και 1 μελέτη τη συμμόρφωση σε πρόγραμμα αποκατάστασης

12 1 η ΜΕΛΕΤΗ Ziegelstein R.C. et al, 2000 Διερεύνηση της επίδρασης της κατάθλιψης στη συμμόρφωση ασθενών σε οδηγίες, μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου ΥΛΙΚΟ 204 ασθενείς κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου - διαθέσιμοι σε 4 μήνες για επαναξιολόγηση, μέση ηλικία 64,3 έτη 56,9% άντρες 17,2% των ασθενών παρουσίασαν ήπια με μέτρια συμπτώματα κατάθλιψης (BDI>/= 10) & 15,2% των ασθενών παρουσίασαν μείζονα κατάθλιψη ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνολικά η συμμόρφωση ήταν σημαντικά χαμηλότερη στους ασθενείς με ήπια- έντονα συμπτώματα κατάθλιψης (23.0± 5.3 vs 26.1± 5.3 F =7.87) Συνολικά η συμμόρφωση ήταν σημαντικά χαμηλότερη στους ασθενείς με βαριά κατάθλιψη (20.6±5.1 vs 26.1±5.1 F =22.69, p<0,001 )

13 2 η ΜΕΛΕΤΗ Romanelli J. et al, 2002 Μελέτη της επίδρασης της κατάθλιψης στη συμμόρφωση ηλικιωμένων ασθενών μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου ΥΛΙΚΟ 101 ασθενείς κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου - ήταν διαθέσιμοι για επαναληπτική επικοινωνία σε 4 μήνες μέση ηλικία 74,5 έτη, 44% γυναίκες 18.8% είχαν συμπτώματα κατάθλιψης (BDI>/= 10 ή θετικό SCID) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνολικά οι ηλικιωμένοι ασθενείς με κατάθλιψη είχαν σημαντικά χαμηλότερη συμμόρφωση από τους ασθενείς χωρίς κατάθλιψη, σε όλες οδηγίες (17.1 ± 1.11 vs 23.4 ± 10.50, P<0,001) Σημαντικά μικρότερα ποσοστά συμμόρφωσης είχαν στο να ακολουθήσουν δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά και χοληστερόλη (F=8.88, p<0,01), να λάβουν τη φαρμακευτική τους αγωγή (F=4.80, p<0,05), να ασκούνται συστηματικά (F=11.10, p<0,01), να μειώσουν το άγχους τους (F=13.3, p<0,01) και να αυξήσουν το υποστηρικτικό τους δίκτυο (F=4.91, p<0,05). Οριακά μικρότερα ποσοστά συμμόρφωσης είχαν στο να ακολουθήσουν δίαιτα χαμηλή σε νάτριο (F= 3.586, p= 0,06)

14 3 η ΜΕΛΕΤΗ Gehi A. et al, 2005 Εξετάζεται η συσχέτιση μείζονος κατάθλιψης και συμμόρφωσης στην φαρμακευτική αγωγή ασθενών με στεφανιαία νόσο ΥΛΙΚΟ 940 ασθενείς με διάγνωση στεφανιαίας νόσου και θεραπεία με β- αναστολείς, ασπιρίνη, στατίνες, αναστολείς συστήματος ρενίνηςαγγειοτενσίνης 22% των ασθενών είχαν συμπτώματα κατάθλιψης 7% δε συμμορφώθηκαν στη θεραπευτική αγωγή ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ασθενείς με συμπτώματα κατάθλιψης είχαν 2 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να μη συμμορφωθούν στη θεραπεία (OR 2.2, 95% CΙ, , p=0,009) Ασθενείς που είχαν συνταγή για β-αναστολείς είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες μη συμμόρφωσης στην αγωγή

15 4 η ΜΕΛΕΤΗ Kronish I.M. et al, 2005 Μελέτη της επίδρασης της κατάθλιψης στα ποσοστά συμμόρφωσης σε δευτερογενή πρόληψη, σε ασθενείς με οξέα στεφανιαία σύνδρομα & κατά πόσο η επιμονή των συμπτωμάτων κατάθλιψης εντείνει το πρόβλημα της μη συμμόρφωσης ΥΛΙΚΟ 492 ασθενείς, μέσος όρος ηλικίας 60,6 έτη 41% γυναίκες προσεγγίστηκαν μέσα σε 7 ημέρες από τη νοσηλεία τους 3 ομάδες ασθενών: - σταθερά χωρίς συμπτώματα κατάθλιψης (BDI< 10 στην αρχή και στους 3 μήνες) - με συμπτώματα που υποχώρησαν (BDI >/= 10 στην αρχή και BDI< 10 στους 3 μήνες) - με συμπτώματα που επέμειναν (BDI >/= 10 στην αρχή και στους 3 μήνες) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ασθενείς με συμπτώματα κατάθλιψης που επέμεναν στους 3 μήνες ήταν πιο πιθανό να μη συμμορφωθούν σε σχέση με ασθενείς χωρίς κατάθλιψη, στις οδηγίες για: τη διακοπή του καπνίσματος (OR 0.23, 95% CI ), τη λήψη φαρμάκων (OR 0.50, 95% CI, ), την άσκηση (OR 0.57, 95% CI ) και τη σμμετοχή σε πρόγραμμα αποκατάστασης (OR 0.5, 95% CI ) Οι 3 ομάδες ασθενών δεν διέφεραν σημαντικά στη συμμόρφωση σε υγιεινή διατροφή Σημαντικό: Ο βαθμός συμμόρφωσης δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ ασθενών των οποίων τα συμπτώματα κατάθλιψης υποχώρησαν και ασθενών που δεν παρουσίασαν καθόλου συμπτώματα

16 5 η ΜΕΛΕΤΗ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Rieckmann N. et al, 2006 Εκτιμάται πώς οι διακυμάνσεις στη διαβάθμιση της κατάθλιψης, επιδρούν στο βαθμό συμμόρφωσης στη λήψη ασπιρίνης σε ασθενείς με οξέα στεφανιαία σύνδρομα 172 ασθενείς με οξέα στεφανιαία σύνδρομα επιλέχθηκαν κατά την πρώτη εβδομάδα από τη νοσηλεία τους, ετών, η θεραπεία εξόδου περιλάμβανε ημερήσια δόση mg ασπιρίνης 15% των ασθενών χωρίς κατάθλιψη, 29% των ασθενών με ήπια συμπτώματα και 37% των ασθενών με βαριά συμπτώματα δε συμμορφώθηκαν αντίστοιχα στη λήψη ασπιρίνης (x 2 = 7.4, p=0.03) Ο βαθμός της συμμόρφωσης στη λήψη ασπιρίνης συνδέεται με την ένταση και τις διακυμάνσεις της κατάθλιψης Οι ασθενείς με έντονα συμπτώματα είχαν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες σε σχέση με ασθενείς χωρίς κατάθλιψη να μη συμμορφωθούν στη θεραπεία (OR = 3.7, 95%, CI ) Σημαντικό: η έρευνα εξάγει συμπεράσματα για την πορεία της αιτιότητας μεταξύ κατάθλιψης και συμμόρφωσης (Αλλαγές στην ένταση της κατάθλιψης τον πρώτο μήνα συνδέονται με αλλαγές στο επίπεδο συμμόρφωσης τους 2 επόμενους μήνες - Αλλαγές στα επίπεδα συμμόρφωσης δεν επέφεραν αλλαγές στην ένταση της κατάθλιψης μέσα στο επόμενο διάστημα)

17 6 η ΜΕΛΕΤΗ Rieckmann N. et al, 2006 Μέτρηση της συμμόρφωσης στη λήψη ασπιρίνης σε 3 ομάδες ασθενών με στεφανιαία σύνδρομα. Ασθενείς χωρίς κατάθλιψη, με συμπτώματα κατάθλιψης που υποχώρησαν στους 3 μήνες από τη νοσηλεία και σε ασθενείς με εμμένουσα κατάθλιψη ΥΛΙΚΟ 165 ασθενείς με οξέα στεφανιαία σύνδρομα κατά την πρώτη εβδομάδα μετά τη νοσηλεία τους, η θεραπεία εξόδου περιλάμβανε ημερήσια δόση mg ασπιρίνης Συνολικά οι ασθενείς που δε συμμορφώθηκαν με το θεραπευτικό πρωτόκολλο ήταν 10.5% των ασθενών χωρίς κατάθλιψη, 9.8% των ασθενών των οποίων τα συμπτώματα υποχώρησαν στους 3 μήνες και 42.1% των ασθενών με εμμένουσα κατάθλιψη ( P <0.001) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Τα ποσοστά συμμόρφωσης των ασθενών με κατάθλιψη ήταν σημαντικά χαμηλότερα (76.1% +/- 24.5%), σε σχέση με τους ασθενείς των οποίων τα συμπτώματα υποχώρησαν (87.4% +/- 16.4%; P <0.05) και τους ασθενείς που δεν είχαν συμπτώματα (89.5% +/- 14.5%; P <0.01, x2 = 11.5, P< 0.01) Η συμμόρφωση δεν διέφερε μεταξύ ασθενών οι οποίοι δεν είχαν συμπτώματα κατάθλιψης και ασθενών των οποίων τα συμπτώματα υποχώρησαν

18 7 η ΜΕΛΕΤΗ Maya H. T. et al, 2010 Διερεύνηση της συμμόρφωσης σε υπολιπιδαιμική αγωγή, ασθενών με στεφανιαία νόσο σε συνάρτηση με την ύπαρξη ή μη κατάθλιψης ΥΛΙΚΟ 585 ασθενείς με διάγνωση στεφανιαίας νόσου και συνταγή για υπολιπιδαιμική θεραπεία, μελετήθηκαν για 2 χρόνια σε μεσοδιαστήματα 6 μηνών 12.5% των ασθενών έπασχαν από κατάθλιψη 80.5% των ασθενών προμηθεύτηκαν τα φάρμακα μέσα στο πρώτο 6μηνο, 59.7% συνέχιζαν να τα προμηθεύονται μέσα στον πρώτο χρόνο, 50.3% στους 18 μήνες και 36.8% στα 2 χρόνια ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σε όλα τα μεσοδιαστήματα ελέγχου οι ασθενείς με κατάθλιψη είχαν μικρότερη μέση συμμόρφωση σε σχέση με τους ασθενείς χωρίς κατάθλιψη με αποκορύφωμα στους 18 μήνες (79.6% vs 91.8%, P< ) Σε όλα τα σημεία υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση εκτός από το χρονικό σημείο των 2 ετών

19 8 η ΜΕΛΕΤΗ Swardfager W. et al, 2011 Μελετάται η συμμόρφωση σε πρόγραμμα καρδιακής αποκατάστασης σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο και μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ΥΛΙΚΟ 195 ασθενείς με στεφανιαία νόσο που συμμετείχαν στο πρόγραμμα καρδιακής αποκατάστασης 1 έτους, μέσος όρος ηλικίας 64,3 έτη, 79,5% άντρες 26,2% των ασθενών παρουσίασαν συμπτώματα κατάθλιψης Μείζων καταθλιπτική διαταραχή διαγνώσθηκε στο 22,1% των συμμετεχόντων Μόλις 45,1% συμμορφώθηκαν στο πρόγραμμα ( 34,9% με ΜΚΔ & 48% χωρίς ΜΚΔ ) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ασθενείς με ΜΚΔ ή συμπτώματα κατάθλιψης είχαν 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εγκαταλείψουν πρόωρα το πρόγραμμα (95% CI, 1,3-4,7, P=0,005 ) 2,4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να μη συμμορφωθούν επαρκώς στο πρόγραμμα (95% CI, , P=0,003)

20 9 η ΜΕΛΕΤΗ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Bauer L. K. et al, 2012 Διερευνήθηκε κατά πόσο η μείωση της έντασης των συμπτωμάτων της κατάθλιψης συνδέεται με αλλαγές στο βαθμό συμμόρφωσης, στη φαρμακευτική αγωγή, στη δίαιτα, σε άσκηση και στη μείωση του στρες σε μια περίοδο 6 μηνών 134 ασθενείς επανεξετάστηκαν στις 6 εβδομάδες - 12 εβδομάδες - 6 μήνες Ανταπόκριση στην προσπάθεια για μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης (κριτήριο 50% μείωση στους βαθμούς PHQ-9) είχε το 52.8% των ασθενών στις 6 εβδομάδες, το 58.5% στις 12 εβδομάδες και το 54.7% στους 6 μήνες Σε όλα τα χρονικά σημεία οι ασθενείς με κατάθλιψη είχαν σημαντικά μικρότερη συμμόρφωση στις οδηγίες Βρέθηκε ισχυρή συσχέτιση μεταξύ διαφοροποίησης της έντασης της κατάθλιψης και του βαθμού συμμόρφωσης Μείωση της έντασης των συμπτωμάτων κατάθλιψης οδήγησε σε μεγαλύτερα ποσοστά συμμόρφωσης (στις 6 εβδομάδες, beta 0.101, p= 0.048), (στις 12 εβδομάδες, beta 0.249, p< 0.001), (στους 6 μήνες, beta 0.263, p< 0.001)

21 10 η ΜΕΛΕΤΗ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Dempe C. et al, 2012 Εκτίμηση της επίδρασης της κατάθλιψης και του άγχους, μεμονομένα και συνδυαστικά στη συμμόρφωση στη θεραπεία, ασθενών με στεφανιαία νόσο 606 ασθενείς με μέση ηλικία 62.5, 76.6% άντρες 22.6% των ασθενών δε συμμορφώθηκαν στη θεραπευτική αγωγή 24.4% παρουσίασαν συμπτώματα κατάθλιψης Η κατάθλιψη ήταν 3 φορές πιο πιθανό να συνυπάρχει με άγχος Ο βαθμός μη συμμόρφωσης αυξάνεται ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων της κατάθλιψης (r= -0.28, p<0.01) Οι ασθενείς με βαριά κατάθλιψη είχαν 3,6 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να μη συμμορφωθούν στη θεραπεία σε σχέση με ασθενείς χωρίς κατάθλιψη Οι ασθενείς με κατάθλιψη και άγχος είχαν 4,4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να μη συμμορφωθούν στη θεραπεία σε σχέση με ασθενείς χωρίς κατάθλιψη

22 11 η ΜΕΛΕΤΗ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Son Y-J et al, 2013 Διερεύνηση του ρόλου της κατάθλιψης και της αυτόαποτελεσματικότητας, στη συμμόρφωση με τη θεραπευτική αγωγή, ασθενών με στεφανιαία νόσο, μετά από αγγειοπλαστική 131 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε αγγειοπλαστική, μέση ηλικία 57.3 έτη, 74% άντρες 60.3% των ασθενών δε συμμορφώθηκαν στη θεραπευτική αγωγή 56.5% των ασθενών παρουσίασαν κατάθλιψη Ασθενείς με κατάθλιψη είχαν 2,05 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να μη συμμορφωθούν στη θεραπεία σε σχέση με τους ασθενείς χωρίς κατάθλιψη (95% CI = ) Ασθενείς με κατάθλιψη σε συνδυασμό με χαμηλή αυτό-αποτελεσματικότητα είχαν 3,05 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να μη συμμορφωθούν στη θεραπεία (95% CI = )

23 Συμπεράσματα Από την παρούσα συστηματική ανασκόπηση προέκυψε ότι: Μεγάλο ποσοστό (20-50%) ασθενών με στεφανιαία νόσο παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης Το 7% - 60% των ασθενών δε συμμορφώνεται επαρκώς στη φαρμακευτική αγωγή και τις συστάσεις για αλλαγή του τρόπου ζωής

24 Συμπεράσματα Οι ασθενείς με συμπτώματα κατάθλιψης φαίνεται να έχουν από 2,05 έως 3,6 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να μη συμμορφωθούν στη θεραπεία, σε σχέση με τους ασθενείς χωρίς κατάθλιψη Αναγνωρίζεται μια τάση χαμηλότερης συμμόρφωσης των ασθενών με κατάθλιψη στους β-αναστολείς, πιθανότατα επειδή έχουν αυξημένο ποσοστό παρενεργειών και οι ασθενείς θεωρούν ότι εντείνουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης Ασθενείς με ήπια συμπτώματα κατάθλιψης έχουν μικρότερα ποσοστά συμμόρφωσης από τους ασθενείς χωρίς κατάθλιψη και καλύτερη συμμόρφωση σε σχέση με ασθενείς που παρουσιάζουν έντονα συμπτώματα κατάθλιψης

25 Συμπεράσματα Ασθενείς με συμπτώματα κατάθλιψης που υποχώρησαν μέσα στους πρώτους μήνες και ασθενείς που δεν παρουσίαζαν κατάθλιψη δεν είχαν σημαντική διαφορά ως προς το βαθμό συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή Οι ερευνητές δε μπόρεσαν να εκτιμήσουν με βεβαιότητα αν η κατάθλιψη οδηγεί σε μειωμένη συμμόρφωση ή αντίθετα η χαμηλή συμμόρφωση οδηγεί στην επιδείνωση της στεφανιαίας νόσου και κατ επέκταση στην εκδήλωση της κατάθλιψης ή αν η μία συμπεριφορά ενισχύει την άλλη σε ένα φαύλο κύκλο

26 Προτάσεις Κρίνεται σκόπιμη η διενέργεια νέων μελετών, με τη χρήση περισσότερο αξιόπιστων μεθόδων εκτίμησης της προσήλωσης στη φαρμακευτική αγωγή σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο Στην Ελλάδα πρέπει να ερευνηθεί ο βαθμός στον οποίο οι επαγγελματίες υγείας είναι εφοδιασμένοι με γνώσεις και εργαλεία, ώστε να εκτιμήσουν το βαθμό συμμόρφωσης στην αγωγή και την εμφάνιση της κατάθλιψης σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο

27 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!