Λάρισα Αριθμ. Πρωτ.: 12300

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Π.Ε. ΛΑΡΙΣΑΣ Δ/ΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ & ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ :Ηρώων Πολυτεχνείου 169 & Κουτσούμπα Τ.Κ Πληροφορίες: Δημ. Σταυρίδης, Αθ. Λιακατάς : , : : d.stavridis@thessaly.gov.gr a.liakatas@thessaly.gov.gr Λάρισα Αριθμ. Πρωτ.: ΠΡΟΣ: Γραφείο Τύπου Π.Ε. Λάρισας ΚΟΙΝ: 1) Α.Σ. Χαλκιάδων ΤΚ , ΧΑΛΚΙΑΔΕΣ Υπόψη κ. Ευγ. Λαζαρίδη (Προέδρου Α.Σ. Χαλκιάδων) 2) Δήμο Φαρσάλων (μέσω ) ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Λάρισας ανακοινώνει σχετικά με την εμφάνιση του δυσεξόντωτου ολοπαράσιτου της οροβάγχης (λύκος) σε καλλιέργειες φακής του Δήμου Φαρσάλων, ότι προσεκάλεσε ειδικούς γεωπόνους για επισκόπηση της προσβεβλημένης από οροβάγχη περιοχής και πιο συγκεκριμένα τους: κ. Φώτιο Γραβάνη, Ομότιμο Καθηγητή Φυτοπροστασίας Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας, κ. Ιωάννη Βασιλάκογλου, Αναπληρωτή Καθηγητή Συστηματικής Βοτανικής-Ζιζανιολογίας Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας, κ. Ιωάννη Βαγγέλα, Καθηγητή Εφαρμογών Φυτοπαθολογίας Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας, κ. Ηλία Ελευθεροχωρινό, Καθηγητή Ζιζανιολογίας Α.Π.Θ. και κα. Βάγια Κατή, Ζιζανιολόγο-Ερευνήτρια Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου,. Η επισκόπηση των αγροτεμαχίων από την επιτροπή των ειδικών γεωπόνων πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 5 Μαΐου 2014, παρουσία κλιμακίου γεωπόνων της Δ/νσης Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Λάρισας και παραγωγών φακής της περιοχής, ενώ μετά το πέρας της επισκόπησης οι επιστήμονες κ. Ελευθεροχωρινός, κ. Βασιλάκογλου και κα. Κατή που συμμετείχαν, εξέδωσαν έκθεση πραγματογνωμοσύνης και η οποία παρατίθεται αυτούσια παρακάτω: «Στις 5 Μαΐου 2014 ημέρα Δευτέρα, πραγματοποιήθηκε, κατόπιν σχετικής πρόσκλησης της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής ΠΕ Λάρισας, επισκόπηση αγρών φακής στην περιοχή Φαρσάλων Θεσσαλίας από τους κ. Ηλία Ελευθεροχωρινό, Καθηγητή Α.Π.Θ., κ. Ιωάννη Βασιλάκογλου, Αναπληρωτή Καθηγητή Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας και κα. Βάγια Κατή, Ερευνήτρια Μ.Φ.Ι., οι οποίοι συνοδεύονταν από κλιμάκιο της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής ΠΕ Λάρισας αποτελούμενο από τον Διευθυντή της Υπηρεσίας και τρεις γεωπόνους, καθώς και από καλλιεργητές-παραγωγούς φακής της περιοχής. Μετά την επισκόπηση των αγρών και την

2 αξιολόγηση των καταγραφέντων στοιχείων, προκύπτουν τα αποτελέσματα που αναφέρονται παρακάτω: Με βάση την κλείδα βοτανικής αναγνώρισης Flora Europaea, το είδος της οροβάγχης που έχει προσβάλλει την καλλιέργεια της φακής στην περιοχή Φαρσάλων ανήκει στο βοτανικό είδος Orobanche ramosa L. (παλαιότερο συνώνυμο Phelipanche ramosa L.). Το είδος αυτό, που αποτελεί γνωστό ζιζάνιο της φακής, περιλαμβάνει τα υποείδη Orobanche ramosa L. subsp. nana και Orobanche ramosa L. subsp. ramosa. Ο ακριβής προσδιορισμός του υποείδους της O. ramosa που συλλέχθηκε σε αγρούς της περιοχής απαιτεί σύγχρονες τεχνικές (χρήση μοριακών δεικτών) που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη. Επομένως, ο προσδιορισμός του από συναδέλφους του ΤΕΙ Θεσσαλίας ως Phelipanche nana αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη, διότι πολλά από τα φυτά της οροβάγχης των μολυσμένων αγρών φακής είχαν διακλαδισμένους βλαστούς (branching broomrape), δηλαδή ίδιους ακριβώς με τους βλαστούς των φυτών του είδους Orobanche ramosa L. Από την εικόνα που παρουσίαζε πολύ μικρός αριθμός αγρών με έντονο πρόβλημα, όπως ο- μοιόμορφη κατανομή του ζιζανίου και σε μεγάλη πυκνότητα (30-40 φυτά/τετραγωνικό μέτρο), εκτιμάται ότι η επιμόλυνσή τους έγινε κατά τη σπορά, λόγω της χρήσης σπόρου που περιείχε σπόρους οροβάγχης. Ο κίνδυνος να συμβεί η επιμόλυνση αυτής της μορφής είναι μεγάλος, αφού πολλοί παραγωγοί (όπως μας πληροφόρησαν) χρησιμοποιούν ως σπόρο το συγκομιζόμενο προϊόν της προηγούμενης χρονιάς και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, χωρίς να εφαρμόζονται ειδικές διαδικασίες καθαρισμού του σπόρου, ο οποίος πιθανόν να προέρχεται ακόμη και από αγρό μολυσμένο με οροβάγχη. Η παρουσία του ζιζανίου δεν παρατηρήθηκε στους περισσότερους αγρούς, ενώ η πυκνότητα των φυτών οροβάγχης ήταν πολύ μικρή σε ορισμένους άλλους αγρούς που επισκεφθήκαμε. Το γεγονός αυτό υποδεικνύει σαφέστατα ότι, σε αυτούς τους αγρούς, το πρόβλημα είναι ακόμη πολύ μικρό και δεν αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τη φετινή παραγωγή. Παρ όλα αυτά, θα πρέπει και σε αυτές τις περιπτώσεις να ληφθούν εγκαίρως μέτρα καταστροφής των εστιών του ζιζανίου, ώστε να περιοριστεί η εναπόθεση σπόρων στο έδαφος ή η μεταφορά σπόρων του ζιζανίου στο συγκομιζόμενο προϊόν. Σημειώνεται ότι ένα φυτό οροβάγχης μπορεί να σχηματίσει κατά μέσο όρο σπόρους, οι οποίοι μπορεί να επιβιώσουν στο έδαφος μέχρι και 20 χρόνια. Η βλάστηση των σπόρων απαιτεί την παρουσία υγρασίας στο έδαφος, αλλά και του κατάλληλου φυτού - ξενιστή. Εκτός από τη φακή, στους ξενιστές του ζιζανίου Orobanche ramosα ανήκουν διάφορα άλλα καλλιεργούμενα είδη, όπως η τομάτα, ο καπνός, η ελαιοκράμβη, ο ηλίανθος και η μηδική, καθώς και πολλά είδη ζιζανίων. Μάλιστα, κατά την παρούσα επισκόπηση των αγρών, διαπιστώθηκε ο παρασιτισμός των ζιζανίων μπιφόρα ή κυλινδράκος (Bifora spp.) και άδωνης (Adonis spp.) από τα φυτά της οροβάγχης.

3 Εκτιμάται ότι το ζιζάνιο έχει εγκατασταθεί σε μία έκταση 1,5-2,0 χιλιάδων στρεμμάτων (στοιχεία από πληροφορίες παραγωγών) στην περιοχή Φαρσάλων. Η έκταση στην οποία απαντάται υψηλός πληθυσμός του ζιζανίου είναι σαφώς πολύ περιορισμένη, σε σύγκριση με την περσινή καλλιεργητική περίοδο, γεγονός που οφείλεται στην εφαρμογή, εκ μέρους των περισσοτέρων παραγωγών, των μέτρων που ανακοίνωσε η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής ΠΕ Λάρισας την Άνοιξη του Πάντως, η ακριβής χαρτογράφηση της έκτασης του προβλήματος και η επιτυχής εφαρμογή ενός συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης-αντιμετώπισης της οροβάγχης είναι εφικτή και προϋποθέτει τη στενή συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων, όπως Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύματα, Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης και ομάδες παραγωγών. Ειδικότερα, η αποτελεσματική αντιμετώπιση του ζιζανίου οροβάγχη στην καλλιέργεια της φακής απαιτεί συνδυασμό μεθόδων μέσω εφαρμογής προγραμμάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης, με στόχο τον περιορισμό της διασποράς του ζιζανίου σε μη μολυσμένους αγρούς και τη μείωση της πυκνότητας των σπόρων στο έδαφος των αγρών όπου έχει ήδη εγκατασταθεί. Για το σκοπό αυτό, τα πρακτικώς εφαρμόσιμα για τις Ελληνικές συνθήκες μέτρα που μπορεί να ληφθούν για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι τα ακόλουθα: Μηχανική καταστροφή ή καθολικός ψεκασμός με μη εκλεκτικό ζιζανιοκτόνο των φυτών της φακής και της οροβάγχης πριν τη σποροποίησή τους, όπου υπάρχει μεγάλος πληθυσμός του ζιζανίου. Απομάκρυνση με το χέρι (βοτάνισμα) των φυτών της οροβάγχης πριν τη σποροποίησή τους, όπου το ζιζάνιο απαντάται σε μικρές πυκνότητες. Βαθύ (στα 30 εκατοστά) φθινοπωρινό όργωμα με αναστροφή του εδάφους στους ήδη μολυσμένους αγρούς. Η επέμβαση αυτή συμβάλλει στο παράχωμα των σπόρων του ζιζανίου σε βαθύτερα στρώματα του εδάφους απ όπου δεν μπορούν να φυτρώσουν. Το όργωμα θα πρέπει να γίνει όταν το έδαφος βρίσκεται στο ρώγο του, διότι η παρουσία επαρκούς υγρασίας στο έδαφος μειώνει τον κίνδυνο μεταφοράς των σπόρων της οροβάγχης με τον άνεμο. Σε αυτούς τους αγρούς, η κατεργασία του εδάφους για τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να γίνεται με εδαφοσχίστη ή άλλα μηχανήματα που δεν πραγματοποιούν αναστροφή του εδάφους και, ως εκ τούτο, δεν φέρουν στην επιφάνεια σπόρους που μπορούν στη συνέχεια να φυτρώσουν. Αμειψισπορά με σιτηρά, τα οποία δεν αποτελούν ξενιστή της οροβάγχης. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να επιτυγχάνεται αποτελεσματικός έλεγχος των πλατύφυλλων ζιζανίων, τα οποία αποτελούν ξενιστές της οροβάγχης. Σχολαστικός καθαρισμός των γεωργικών μηχανημάτων, μετά το πέρας της εργασίας σε αγρούς μολυσμένους από την οροβάγχη, ώστε να αποφευχθεί η μεταφορά των σπόρων του ζιζανίου σε καθαρούς αγρούς, μέσω του μολυσμένου εδάφους που παραμένει στα μηχανήματα.

4 Συγκομιδή των μολυσμένων αγρών με οροβάγχη χωριστά από τους υπόλοιπους αγρούς και αποφυγή ανάμιξης του μολυσμένου συγκομιζόμενου προϊόντος με προϊόντα από αγρούς χωρίς το ζιζάνιο. Χρήση σπόρου εγγυημένης καθαρότητας (πιστοποιημένου σπόρου ή σπόρου στον οποίο εφαρμόστηκαν αποτελεσματικές μέθοδοι καθαρισμού) από το σύνολο των καλλιεργητώνπαραγωγών φακής. Εκτός από τις παραπάνω μεθόδους, αναφέρονται και οι παρακάτω μέθοδοι που εφαρμόστηκαν σε άλλες χώρες, αλλά έχουν σημαντικά μειονεκτήματα: Η ηλιοαπολύμανση (κάλυψη του εδάφους με διαφανή πλαστικά κατά την περίοδο του καλοκαιριού) είναι αποτελεσματική μέθοδος, αλλά πρακτικώς μη εφαρμόσιμη λόγω του μεγάλου κόστους για φυτά μεγάλης καλλιέργειας, όπως είναι η φακή. Η χρήση των απολυμαντικών εδάφους metham sodium ή dazomet μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του ζιζανίου, αλλά το υψηλό κόστος και το μη εύχρηστο της εφαρμογής τους (έγχυση ή ενσωμάτωση με νερό) την καθιστούν πρακτικώς ανεφάρμοστη. Η χρήση χημικών διεγερτών του φυτρώματος των σπόρων της οροβάγχης, στην απουσία της καλλιέργειας της φακής, είναι μη εφαρμόσιμη μέθοδος λόγω της μη σταθερής αποτελεσματικότητας. Η χρήση φυτών παγίδας (φυτών-ξενιστών της οροβάγχης), τα οποία καταστρέφονται με την εμφάνιση των φυτών της οροβάγχης και πριν από τη σποροποίηση, είναι μη εφαρμόσιμη μέθοδος λόγω υψηλού κόστους. Σχετικώς με τη λήψη διοικητικών μέτρων [αποζημιώσεις παραγωγών για καταστροφή της καλλιέργειας της φακής πριν τη σποροποίηση της οροβάγχης ή απαγόρευση της καλλιέργειας σε περιοχές πιθανώς μολυσμένες ή μη μολυσμένες από οροβάγχη (όπως αυτό έγινε με το έντομο Diabrotica στην καλλιέργεια του αραβόσιτου)], αυτά δεν μπορούν να ληφθούν διότι η οροβάγχη δεν είναι φυτό καραντίνας και, επιπροσθέτως, αντιμετωπίζεται ή αποφεύγεται (αυτό ήδη έγινε σε μεγάλο βαθμό) με την εφαρμογή ορισμένων από τα μέτρα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Με δεδομένη τη μη ύπαρξη εγκεκριμένου ζιζανιοκτόνου στη χώρα για τη χημική αντιμετώπιση της οροβάγχης στην καλλιέργεια της φακής, είναι αναγκαία η πραγματοποίηση στο εγγύς μέλλον των απαραίτητων πειραμάτων, ώστε να διερευνηθεί εάν κάποιο από τα αποτελεσματικά (π.χ. imazamox, chlorsulfuron, glyphosate) εναντίον της οροβάγχης ζιζανιοκτόνα θα μπορούσε (εφαρμοζόμενο σε χαμηλή δόση και σε κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας) να αποτελέσει συμπληρωματικό και κυρίως αποτελεσματικό μέσο στην αντιμετώπιση του ζιζανίου αυτού».

5 Η υπηρεσία μας συστήνει στους παραγωγούς να ακολουθήσουν πιστά τις παραπάνω οδηγίες, ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η οροβάγχη και να μην εξαπλωθεί την επόμενη καλλιεργητική περίοδο και σε άλλες περιοχές. Ο Διευθυντής Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής ΠΕ Λάρισας Παναγιώτης Καλφούντζος