ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΠΡΑΣΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ. (υποβληθέν από την Επιτροπή)

Transcript

1 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2005) 606 τελικό ΠΡΑΣΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ (υποβληθέν από την Επιτροπή) EL EL

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΚΕΝΑ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΤΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΙΚΤΥΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Καθεστώς και διάρθρωση Χρηµατοδότηση Καθήκοντα και κύρια επιτεύγµατα Αξιολόγηση ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΙΚΤΥΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Γενικός στόχος και πεδία δράσης Συγκεκριµένα καθήκοντα Σχέσεις µε άλλους φορείς συγκέντρωσης πληροφοριών και θεσµικούς ενδιαφερόµενους Μορφή και διάρθρωση ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ EL 2 EL

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο στόχος της παρούσας Πράσινης Βίβλου είναι η αναζήτηση απόψεων όλων των ενδιαφερόµενων για το µέλλον του Ευρωπαϊκού ικτύου Μετανάστευσης (Ε Μ), συµπεριλαµβανοµένων εναλλακτικών λύσεων για τα πιθανά καθήκοντα και τη διάρθρωσή του. Το Ε Μ δηµιουργήθηκε το 2002 ως πιλοτική/προπαρασκευαστική δράση για να δοθεί απάντηση στην εντοπισθείσα ανάγκη βελτίωσης της ανταλλαγής πληροφοριών όσον αφορά όλες τις πτυχές της µετανάστευσης και του ασύλου. Ο βασικός του στόχος είναι να παράσχει αντικειµενικές, αξιόπιστες και συγκρίσιµες πληροφορίες σε αυτούς τους τοµείς στην Κοινότητα και τα κράτη µέλη της µε τη συστηµατική συλλογή και αποθήκευση των υφιστάµενων δεδοµένων και πληροφοριών από τα κράτη µέλη και τη διεξαγωγή αναλύσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Επί του παρόντος, το Ε Μ αποτελείται από τα εθνικά σηµεία επαφής που έχουν ορισθεί από τα κράτη µέλη και από έναν επιστηµονικό συντονιστή, που στηρίζονται και ελέγχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Καθώς η προπαρασκευαστική δράση οδηγείται προς το τέλος της το 2006, πρέπει να γίνει απολογισµός της προόδου που επιτεύχθηκε έως σήµερα και να εγκαινιαστεί, µέσω της Πράσινης αυτής Βίβλου, προβληµατισµός για τον καλύτερο τρόπο συνέχειας της. 2. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ήδη από το 1994, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τόνισε στην πρώτη ανακοίνωσή της για τις πολιτικές µετανάστευσης και ασύλου τη σηµασία της δηµιουργίας µηχανισµού παρακολούθησης των µεταναστευτικών ροών σε εκτεταµένη βάση που να καλύπτει όλη την ΕΕ. Κατόπιν αυτής της ανακοίνωσης εκπονήθηκε µελέτη σκοπιµότητας το Τον εκέµβριο του 2001, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο του Λάακεν, στα συµπεράσµατά του κάλεσε την Επιτροπή «να αναπτύξει σύστηµα ανταλλαγής πληροφοριών για το άσυλο, τη µετανάστευση και τις χώρες καταγωγής», βάσει των οποίων δηµιουργήθηκε το Ε Μ ως πιλοτικό σχέδιο το Για την έναρξη της εφαρµογής, συµφωνήθηκε µε τα κράτη µέλη να δηµιουργηθεί στην αρχή ένα δίκτυο εθνικών σηµείων επαφής το οποίο θα παρείχε τις απαραίτητες πληροφορίες. Τον Ιούνιο του 2003, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Θεσσαλονίκης ενέκρινε τη δηµιουργία του Ε Μ και πρότεινε την εξέταση της δυνατότητας «εγκατάστασης µονιµότερου µηχανισµού στο µέλλον». Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της 4ης-5ης Νοεµβρίου 2004, στο πρόγραµµα της Χάγης, δήλωσε ότι «η συντελούµενη διαµόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής στον τοµέα του ασύλου και της µετανάστευσης θα πρέπει να βασίζεται σε µια κοινή ανάλυση των µεταναστευτικών φαινοµένων σε όλες τους τις πτυχές. Η ενίσχυση της συλλογής, της παροχής, της ανταλλαγής και της αποτελεσµατικής χρήσης ενηµερωµένων πληροφοριών και στοιχείων όσον αφορά όλες τις σχετικές µεταναστευτικές εξελίξεις είναι καίριας σηµασίας». 1 «Μελέτη σκοπιµότητας για το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Μετανάστευσης», EL 3 EL

4 3. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΚΕΝΑ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ Οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής, τόσο στο επίπεδο της ΕΕ όσο και στο επίπεδο των κρατών µελών, συνεχίζουν να έχουν σηµαντικές ανάγκες πληροφόρησης στον τοµέα της µετανάστευσης και του ασύλου, όπως ήδη εντοπίστηκε από τη µελέτη σκοπιµότητας το 1996 και επιβεβαιώθηκε από την αξιολόγηση του Ε Μ το εποµένως κάθε µελλοντική διάρθρωση του Ε Μ πρέπει να συµβάλει στην ικανοποίηση των εν λόγω αναγκών. Πρώτον, παρά την παραγωγή τεράστιου όγκου πληροφοριών σχετικά µε πολλές πτυχές της διεθνούς µετανάστευσης, η πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες δεν είναι εύκολη, λόγω της διασποράς των εν λόγω πληροφοριών και της µη διάθεσής τους σε κεντρικό επίπεδο. Εποµένως, ένα ενιαίο σηµείο αναφοράς για το φιλτράρισµα και τη σύνθεση των πληροφοριών αυτών, το οποίο θα µπορούσε να αποτελέσει κέντρο συγκέντρωσης και διάδοσης πληροφοριών, θα ήταν πολύ χρήσιµο στα θεσµικά όργανα της ΕΕ και στα κράτη µέλη, τόσο όσον αφορά τους υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής όσο και το ευρύ κοινό. εύτερον, δεν υπάρχουν επαρκώς αξιόπιστες, συγκρίσιµες και ενηµερωµένες πληροφορίες και αναλύσεις των νοµικών εξελίξεων και των εξελίξεων στην πολιτική, όσον αφορά το άσυλο και τη µετανάστευση, τόσο στο εθνικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της ΕΕ. Επίσης, δεν υπάρχουν επαρκώς συγκρίσιµες πληροφορίες για τα αποτελέσµατα των πολιτικών της ΕΕ και των εθνικών πολιτικών σε αυτόν τον τοµέα. Επιπλέον, υπάρχει αυξηµένη ανάγκη της ΕΕ και των κρατών µελών να λαµβάνουν ταχείες απαντήσεις σε ειδικά θέµατα που αφορούν τη µετανάστευση και το άσυλο. Για την κάλυψη αυτών των κενών στην πληροφόρηση θα απαιτηθεί µια διάρθρωση δικτύου που να µπορεί να απευθύνεται σε όλα τα κράτη µέλη, σε συνδυασµό µε ορισµένο επίπεδο κεντρικού συντονισµού. Τρίτον, µείζον πρόβληµα αποτελεί η έλλειψη ακριβών, ενηµερωµένων και συγκρίσιµων στατιστικών δεδοµένων για τη µετανάστευση και το άσυλο. Η πρόσφατα εγκριθείσα πρόταση κανονισµού της Επιτροπής σχετικά µε τις κοινοτικές στατιστικές για τη µετανάστευση και τη διεθνή προστασία 3 θα αντιµετωπίσει το πρόβληµα αυτό, όµως η ανάγκη συγκριτικής ανάλυσης ανάλογων στατιστικών πληροφοριών εξακολουθεί να υφίσταται. 4. ΤΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΙΚΤΥΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Στο τµήµα αυτό περιγράφεται το υφιστάµενο Ε Μ στο µέτρο που απαιτείται για την κατανόηση της λειτουργίας, των αποτελεσµάτων και των προβληµάτων του ενόψει του καθορισµού της µελλοντικής διάρθρωσής του Καθεστώς και διάρθρωση Επί του παρόντος, το Ε Μ αποτελείται από δίκτυο 14 εθνικών σηµείων επαφής που έχουν ορισθεί από τα κράτη µέλη. Τα εθνικά σηµεία επαφής βρίσκονται στην καρδιά του δικτύου καθώς ασχολούνται µε τις δραστηριότητες τεκµηρίωσης, ανάλυσης και έρευνας. Τα περισσότερα νέα κράτη µέλη δεν έχουν ορίσει ακόµα εθνικά σηµεία επαφής και συµµετέχουν ως παρατηρητές. Αναµένεται ότι µερικά θα γίνουν πλήρη µέλη του Ε Μ το «Αξιολόγηση των δραστηριοτήτων του Ευρωπαϊκού ικτύου Μετανάστευσης», COM 2005 (375) τελικό της 26ης Αυγούστου Για περισσότερο ολοκληρωµένο απολογισµό βλέπε την πρώτη έκθεση δραστηριοτήτων του Ε Μ (2005), που διατίθεται στη διεύθυνση EL 4 EL

5 Τα εθνικά σηµεία επαφής µπορεί να είναι διαρθρώσεις εντός των Υπουργείων Εσωτερικών ή ικαιοσύνης ή διαρθρώσεις που συνδέονται µε αυτά, εθνικές στατιστικές υπηρεσίες και ερευνητικά ινστιτούτα, διαρθρώσεις εντός µη κυβερνητικών και κοινωνικών ιδρυµάτων, ή εθνικά γραφεία διακυβερνητικών οργανώσεων. Τα εθνικά σηµεία επαφής υπόκεινται σε µάλλον συχνές αλλαγές, για παράδειγµα λόγω αναδιοργάνωσης των καθηκόντων µεταξύ Υπουργείων. Τον εκέµβριο του 2003, µετά από ανοικτή πρόσκληση προς υποβολή προσφορών, επιλέχθηκε ένας επιστηµονικός και διοικητικός συντονιστής, ο οποίος θα βοηθήσει την ανάπτυξη του δικτύου. 4.2 Χρηµατοδότηση Το υφιστάµενο δίκτυο συγχρηµατοδοτείται από την Επιτροπή και τα κράτη µέλη. Ορισµένα σηµεία επαφής που αποτελούν µέρος των διοικητικών υπηρεσιών των κρατών µελών ή είναι συνδεδεµένα µε αυτές δεν λαµβάνουν κοινοτική χρηµατοδότηση λόγω των περιορισµών που αφορούν τους εθνικούς κανόνες για τα δηµόσια οικονοµικά ή τους κοινοτικούς κανόνες επιλεξιµότητας. Οι χρηµατοδοτικοί πόροι που διατέθηκαν για τη δηµιουργία του δικτύου αυξήθηκαν από 1.4 εκατ. ευρώ για το σχέδιο δράσης του 2002 σε 3.0 εκατ. ευρώ για τον προϋπολογισµό του 2005 που θα εφαρµοστεί το 2006, και περιλαµβάνουν επιχορηγήσεις για 9 εθνικά σηµεία επαφής και χρηµατοδοτικές προβλέψεις για τον επιστηµονικό και διοικητικό συντονισµό του δικτύου. 4.3 Καθήκοντα και κύρια επιτεύγµατα Ο κύριος στόχος του Ε Μ, όπως ορίστηκε στις αρχικές προδιαγραφές του, έγκειται στην παροχή στην Κοινότητα, στα κράτη µέλη της και µακροπρόθεσµα στο κοινό, αντικειµενικών αξιόπιστων και συγκρίσιµων πληροφοριών για την κατάσταση της µετανάστευσης και του ασύλου σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί µε τη συγκέντρωση υφιστάµενων δεδοµένων και πληροφοριών και τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτές καθώς και µε την εξέταση και ανάλυση συναφών υφιστάµενων πληροφοριών. Εποµένως, το Ε Μ εστιάζεται σε δύο αλληλένδετες δραστηριότητες, αφενός την τεκµηρίωση και ανάλυση και αφετέρου την έρευνα. Οι δραστηριότητες αυτές περιλαµβάνουν την παρακολούθηση των πληροφοριών, τη σύγκριση, την ανάλυση και την έρευνα, µέσω της αντιπαραβολής υφιστάµενων πληροφοριών από τα κράτη µέλη και της ανάληψης ιδίας έρευνας για την ανάλυση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και της ανάπτυξης εκτεταµένης βάσης δεδοµένων για ανάλογες πληροφορίες. Τα δίκτυα σε εθνικό επίπεδο συµβάλλουν στη δραστηριότητα ανάλυσης και έρευνας του Ε Μ. Η δράση του Ε Μ υλοποιείται µε βάση τα ετήσια προγράµµµατα εργασίας που εγκρίνονται από την Επιτροπή. Εντός του προαναφερθέντος πλαισίου, εκτός από τη δηµιουργία των εθνικών σηµείων επαφής όσον αφορά το προσωπικό, τις εγκαταστάσεις και τον ηλεκτρονικό εξοπλισµό, µπορούν να εντοπιστούν τα ακόλουθα σηµαντικά επιτεύγµατα από το 2002 έως σήµερα : Μέσο τεκµηρίωσης Για τη συµµόρφωση µε το στόχο της ανάπτυξης εκτενούς µητρώου δεδοµένων και πληροφοριών, δηµιουργείται µηχανοργανωµένο σύστηµα πληροφοριών, το οποίο θα αποτελεί EL 5 EL

6 τον άξονα λειτουργίας του Ε Μ. Η ηλεκτρονική διεπαφή χρήστη, που αναπτύχθηκε το 2004, διευκολύνει τη συλλογή δεδοµένων και την τεκµηρίωση µε την προσφορά πρακτικού συστήµατος προτύπων για την άµεση εισαγωγή των δεδοµένων που συλλέχθηκαν στο σύστηµα πληροφοριών. Επίσης, το σύστηµα παρέχει µηχανισµό έρευνας και πλοήγησης. Το σύστηµα βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσής του, εποµένως η λειτουργία του εξαρτάται σήµερα από την εισαγωγή δεδοµένων και πληροφοριών. Από αυτή την άποψη, µέχρι τα µέσα του 2005 είχαν εισαχθεί από τα εθνικά σηµεία επαφής περισσότερα από 1700 δηµοσιεύµατα επίσης είχαν καταγραφεί νοµικά έγγραφα και στοιχεία επαφής οργανώσεων και ιδιωτών που δραστηριοποιούνται στον τοµέα. Επί του παρόντος έχουν αναληφθεί προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας των εγγραφών αυτών µέσω κοινών κατευθυντήριων γραµµών που πρέπει να ακολουθούνται κατά την εισαγωγή πληροφοριών. Είναι προφανές ότι χρειάζονται πολύ περισσότερες εισαγωγές προκειµένου το κέντρο τεκµηρίωσης του Ε Μ να παράσχει στους υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής, τους ασκούντες συναφή επαγγέλµατα και ενδεχοµένως το ευρύ κοινό, εκτενή συλλογή από ενηµερωµένες πληροφορίες που αφορούν την πολιτική για το άσυλο και τη µετανάστευση. ραστηριότητα ανάλυσης και έρευνας ΤΟ Ε Μ έχει ολοκληρώσει διάφορα σχέδια ανάλυσης και έρευνας καθώς και διάδοσης πληροφοριών, µεταξύ των οποίων την πιλοτική ερευνητική µελέτη για τις επιπτώσεις της µετανάστευσης στις κοινωνίες της Ευρώπης 5 το 2004, τις συνεισφορές στις ετήσιες εκθέσεις της ΕΕ για τις στατιστικές για την περίοδο µε την παροχή πληροφοριών για τις εθνικές πολιτικές και πρακτικές και µε την ανάλυση των εθνικών στοιχείων, την έκθεση ανάλυσης της πολιτικής του 2004 που χρησιµοποήθηκε για την επισκόπηση των εξελίξεων στις εθνικές πολιτικές και τη διεξαγωγή συγκριτικής επισκόπησης, καθώς και άλλες έρευνες και µελέτες. Επί του παρόντος, ενόψει της κάλυψης των κενών πληροφόρησης σε δύο συναφείς µε την πολιτική τοµείς, εκπονείται µια δεύτερη µελέτη για την προσέγγιση των κρατών έναντι των υπηκόων τρίτων χωρών που διαµένουν παράνοµα και µια µελέτη µικρής κλίµακας για τα συστήµατα υποδοχής των αιτούντων άσυλο. Μολονότι είναι ακόµα πρόωρη η αξιολόγηση της συνολικής ποιότητας της παραγωγής του Ε Μ, µπορεί να ειπωθεί ότι τα εθνικά σηµεία επαφής έχουν εκπονήσει εκθέσεις υψηλής ποιότητας που αποτελούν ένδειξη των δυνατοτήτων του δικτύου, ιδίως στο πλαίσιο της παροχής αξιόπιστων και ενηµερωµένων αναλύσεων που επιτρέπουν τη σύγκριση µεταξύ κρατών µελών. ικτύωση και προβολή Οι διµερείς επαφές µεταξύ των εθνικών σηµείων επαφής εντείνονται καθώς εξελίσσεται το δίκτυο. Όσον αφορά τη δικτύωση σε τοπικό επίπεδο, τα περισσότερα εθνικά σηµεία επαφής έχουν επιτύχει τη δηµιουργία εθνικών δικτύων ενδιαφερόµενων παραγόντων και τη θέσπιση διαδικασιών για τη λήψη συνεισφορών από τους εταίρους τους. Έχει δηµιουργηθεί εθνικός κατάλογος δικτύων, ο οποίος παρέχει επισκόπηση των πιθανών και παρόντων εταίρων του 5 6 Εννέα εθνικά σηµεία επαφής απέστειλαν εθνικές εκθέσεις από τις οποίες ο επιστηµονικός συντονιστής εκπόνησε µια έκθεση σύνθεσης που συγκεντρώνει, συνοψίζει και αξιολογεί τα πορίσµατα των εθνικών µελετών. ιατίθενται στο δικτυακό τόπο της Γενικής ιεύθυνσης ικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας της Επιτροπής στην ακόλουθη διεύθυνση: EL 6 EL

7 δικτύου. Επίσης, καταβλήθηκαν προσπάθειες για τη δηµιουργία επαφών µε άλλα δίκτυα και σχέδια στο επίπεδο της ΕΕ. Ωστόσο, αυτές οι επαφές δεν οδήγησαν στην εντατική συνεργασία η οποία απαιτείται από το Ε Μ για τη διασφάλιση της συνέργειας και την αποφυγή των άσκοπων επαναλήψεων. Προς το παρόν, η προβολή του Ε Μ στον έξω κόσµο είναι περιορισµένη, καθώς πολύ λίγα από τα προϊόντά του είναι (ήδη) προσβάσιµα στο κοινό. Αυτό εµποδίζει την πλήρη συνεκτίµηση των αποτελεσµάτων του δικτύου. Η έλλειψη προβολής οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το δίκτυο ξεκίνησε εκ του µηδενός και εποµένως τα πρώτα έτη της λειτουργίας τους έπρεπε να χρησιµοποιηθούν για την οργάνωσή του. Ωστόσο, υφίστανται επί του παρόντος διάφορες προσπάθειες για τη βελτίωση της προβολής του Ε Μ και της διάδοσης των ερευνητικών του αποτελεσµάτων Αξιολόγηση Η έκθεση αξιολόγησης του 2005 εντόπισε ορισµένες δυσκολίες που το υφιστάµενο Ε Μ αντιµετώπισε κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων του, εκ των οποίων οι δύο σηµαντικότερες αφορούν τη διάρθρωση των εθνικών σηµείων επαφής και τη γενική οργάνωση του σχεδίου. Όσον αφορά τον πρώτο παράγοντα, σηµειώνεται µεγάλη ανοµοιογένεια στο νοµικό καθεστώς και την εξειδίκευση των εθνικών σηµείων επαφής καθώς και στους ανθρώπινους και δηµοσιονοµικούς πόρους και τον τεχνικό εξοπλισµό που έχουν διατεθεί και εποµένως στο επίπεδο δέσµευσής τους. Επιπλέον, τα εθνικά σηµεία επαφής ορίστηκαν σε διαφορετικά χρονικά σηµεία και αλλάζουν συχνά, είτε λόγω αλλαγών στο προσωπικό είτε λόγω της µεταφοράς καθηκόντων σε διαφορετικό Υπουργείο. Ως εκ τούτου, τα εθνικά σηµεία επαφής βρίσκονται σε πολύ διαφορετικά στάδια της ανάπτυξής τους. Όσον αφορά τον δεύτερο παράγοντα, η θεσµική ρύθµιση και η επιλεχθείσα οργάνωση απαιτούσαν ένα µάλλον υψηλό επίπεδο παροχών από την Επιτροπή. Επιπλέον, αποδείχθηκε ότι η διοικητική διαδικασία που επιλέχθηκε για την οργάνωση και τη λειτουργία του δικτύου, ήτοι η συγχρηµατοδοτούµενη δράση, απαιτεί σηµαντικούς πόρους. Ο διορισµός επιστηµονικού συντονιστή βελτίωσε τη συνολική κατάσταση, παρόλο που εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη σαφέστερου προσδιορισµού του ρόλου της Επιτροπής. Επιπρόσθετα, τα αρχικά καθήκοντα και οι λειτουργίες του Ε Μ ήταν µάλλον ευρείες, λόγω του πιλοτικού χαρακτήρα του σχεδίου και της πειραµατικής οργάνωσής του. Εποµένως, ο καθορισµός των ρόλων και λειτουργιών τόσο του δικτύου ως συνόλου όσο και των εθνικών σηµείων επαφής και της σχέσης τους µε τον συντονιστή παρουσίαζαν ελλείψεις ως προς τη σαφήνεια και την εστίαση. Συνολικά, ενώ µπορεί να σηµειώθηκε πρόοδος ως προς την επίτευξη των στόχων του ιδίως το 2004, τα διαρθρωτικά προβλήµατα που περιλαµβάνονται στην παρούσα οργάνωση του Ε Μ ανακόπτουν την µεγαλύτερη και ταχύτερη πρόοδο. Εποµένως, κάθε µελλοντική διάρθρωση πρέπει να προσπαθήσει να αντιµετωπίσει και να αποφύγει αυτά τα προβλήµατα. Επίσης, 7 Αυτά περιλαµβάνουν το δικτυακό τόπο του Ε Μ στη διεύθυνση ένα γενικό πληροφοριακό φυλλάδιο, ένα τριµηνιαίο δελτίο νέων του Ε Μ, και τη διοργάνωση διευρυµένων συναντήσεων του Ε Μ για την παρουσίαση των ερευνητικών αποτελεσµάτων σε ευρύτερο κοινό. EL 7 EL

8 πρέπει στο µέτρο του δυνατού να βασιστεί σε αυτά που ήδη επιτεύχθηκαν και αποµένουν να επιτευχθούν από το Ε Μ. 5. ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΙΚΤΥΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Λαµβανοµένου υπόψη του προαναφερθέντος πλαισίου, το τµήµα αυτό αναφέρει ορισµένα στοιχεία που είναι συναφή µε τη λήψη απόφασης για τη µελλοντική διάρθρωση που θα οργανωθεί από το 2007, δεδοµένου ότι αυτά τα στοιχεία είναι αλληλεξαρτώµενα. Οι συµµετέχοντες καλούνται να σχολιάσουν αυτές τις επιλογές που προωθούνται από την Επιτροπή Γενικός στόχος και πεδία δράσης Με δεδοµένα τα υφιστάµενα κενά στην πληροφόρηση στον τοµέα της µετανάστευσης και του ασύλου που προαναφέρθηκαν, ο γενικός στόχος του Ε Μ που έγκειται στην παροχή αντικειµενικών, αξιόπιστων και συγκρίσιµων πληροφοριών στην Κοινότητα, στα κράτη µέλη της και στο ευρύ κοινό παραµένει έγκυρος και κατάλληλος. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να διατίθενται για τη στήριξη των κοινών πολιτικών µετανάστευσης και ασύλου. Όσον αφορά τα αποτελέσµατα, και ιδίως τη βάση δεδοµένων, το σηµείο εκκίνησης αφορά τη δυνατότητα πρόσβασης που πρέπει να δοθεί στο ευρύ κοινό, σύµφωνα µε το στόχο. Ωστόσο, µπορεί να υπάρξουν περιπτώσεις όπου θα ήταν χρήσιµος ή ακόµα και αναγκαίος ο περιορισµός της εν λόγω πρόσβασης σε ειδική οµάδα χρηστών, για παράδειγµα όσον αφορά στοιχεία πληροφοριών που τα κράτη µέλη θεωρούν απόρρητα. Συµφωνείτε µε την εντολή του µελλοντικού Ε Μ, που έγκειται στην παροχή στην Κοινότητα, στα κράτη µέλη της και στο γενικό κοινό αντικειµενικών, αξιόπιστων και συγκρίσιµων πληροφοριών στον τοµέα του ασύλου και της µετανάστευσης ; Εάν όχι, ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν στην εντολή και γιατί; Πρέπει τα δεδοµένα και οι πληροφορίες που συλλέγονται συστηµατικά από το Ε Μ να διατίθενται στο κοινό; 5.2. Συγκεκριµένα καθήκοντα Πρέπει να διευκρινιστούν τα συγκεκριµένα καθήκοντα που πρέπει να εκπληρώνει µια µελλοντική διάρθρωση για να επιτύχει τον προαναφερθέντα γενικό στόχο. Τα καθήκοντα που έχουν αναληφθεί επί του παρόντος επικεντρώνονται στη συλλογή των υφιστάµενων δεδοµένων και πληροφοριών, στην περιορισµένη διενέργεια ερευνών, στην ανταλλαγή και τεκµηρίωση των δεδοµένων αυτών, στην ανάλυση των δεδοµένων και στην παραγωγή συγκριτικών εκθέσεων καθώς και στη δικτύωση. Ιδίως, όσον αφορά την παροχή συγκρίσιµων πληροφοριών, το Ε Μ θα µπορούσε να αποκτήσει εις βάθος γνώση των µεθοδολογικών διαφορών που µπορεί να εµποδίζουν τη σύγκριση δεδοµένων και να αναπτύξει µια κατάλληλη, κοινή µεθοδολογία για την υπέρβαση των εν λόγω διαφορών. Επιπλέον, θα µπορούσε να προβλεφθεί η ανάληψη και η διεξαγωγή περαιτέρω ερευνών από το µελλοντικό Ε Μ στους τοµείς όπου έχουν εντοπιστεί κενά στην πληροφόρηση είτε ως EL 8 EL

9 µέρος του συµφωνηθέντος προγράµµατος εργασίας του είτε κατόπιν ειδικού αιτήµατος των κοινοτικών θεσµικών οργάνων και πιθανώς άλλων φορέων 8. Ανάλογα µε την περαιτέρω διάρθρωση που θα επιλεγεί, άλλα καθήκοντα µπορούν να περιλαµβάνουν την έκδοση απόψεων και γνωµών µε βάση τη συλλογή πληροφοριών και την ανάλυση των δραστηριοτήτων. Ο στόχος θα αφορά την παροχή κατευθύνσεων και συµβουλών σχετικά µε τις εξελίξεις και την εφαρµογή της πολιτικής. Ωστόσο, µπορεί να είναι πρόωρη η επιφόρτιση του Ε Μ µε ανάλογα καθήκοντα, υπό την έννοια ότι µπορεί να είναι καλύτερο για µια µελλοντική διάρθρωση να επικεντρωθεί στα βασικά καθήκοντα της συλλογής και ανάλυσης δεδοµένων, προκειµένου να αποκτήσει κύρος στον τοµέα. Η παρούσα χαµηλή προβολή του δικτύου σε συνδυασµό µε την ανάγκη σύνδεσης µε άλλους φορείς που δραστηριοποιούνται στον τοµέα απαιτούν την διεξαγωγή δραστηριοτήτων διάδοσης και αύξησης της ευαισθητοποίησης, συµπεριλαµβανόµενης της διοργάνωσης συναντήσεων και διασκέψεων σχετικά µε τη µετανάστευση και το άσυλο για την παροχή χώρου ανταλλαγής απόψεων στους σηµαντικότερους ενδιαφερόµενους. Ωστόσο, τα καθήκοντα αυτά θα απαιτούν σηµαντικούς πρόσθετους πόρους. Ποια από τα προαναφερθέντα συγκεκριµένα καθήκοντα, δηλαδή η συλλογή και ανάλυση των πληροφοριών, η έρευνα, η έκδοση γνωµών και συστάσεων και οι δραστηριότητες αύξησης της ευαισθητοποίησης, θα µπορούσαν να ανατεθούν σε µια µελλοντική διάρθρωση και για ποιο λόγο; Μπορείτε να υποδείξετε άλλα καθήκοντα που πρέπει να εκπληρώνονται ; 5.3. Σχέσεις µε άλλους φορείς συγκέντρωσης πληροφοριών και θεσµικούς ενδιαφερόµενους Είναι ουσιώδες να διασφαλιστούν οι µεγαλύτερες δυνατές συνεργασίες µε άλλες δράσεις που διεξάγονται σε αυτόν τον τοµέα από την Επιτροπή, την ΕΕ, τα κράτη µέλη ή τους διεθνείς οργανισµούς προκειµένου να επιτευχθούν τα µεγαλύτερα δυνατά κέρδη και να διασφαλιστεί η συµπληρωµατικότητα. Το µελλοντικό Ε Μ πρέπει να θεωρηθεί ως µέρος του γενικότερου εξορθολογισµού και αναδιοργάνωσης των µέσων ανταλλαγής πληροφοριών που επιχειρείται στον τοµέα της µετανάστευσης και του ασύλου. Αυτή η προσπάθεια περιλαµβάνει µέσα όπως την προσεχή πρόταση για το αµοιβαίο σύστηµα πληροφόρησης, την πρακτική συνεργασία στον τοµέα του ασύλου ή τον πρόσφατα εκδοθέντα κανονισµό σχετικά µε τις κοινοτικές στατιστικές για τη µετανάστευση και τη διεθνή προστασία 9. Για την επίτευξη συνεργασιών πρέπει να υπάρξει δικτύωση µε άλλους φορείς που ασχολούνται µε δραστηριότητες όπως αυτές που επιδιώκει το Ε Μ. Ορισµένοι φορείς στο επίπεδο της Κοινότητας ασχολούνται µε παρόµοια συλλογή και ανάλυση πληροφοριών, όπως 8 9 Η έρευνα για τη µετανάστευση που διενεργήθηκε βάσει των κοινοτικών προγραµµάτων πλαισίων της ΕΤΑ θα ληφθεί υπόψη. COM 2005 (375) τελικό του Αυγούστου του EL 9 EL

10 ιδίως ο µελλοντικός Οργανισµός Θεµελιωδών ικαιωµάτων 10 και η CARIM 11. Ο Οργανισµός Θεµελιωδών ικαιωµάτων θα αποτελεί ένα ανεξάρτητο κέντρο εµπειρογνωµοσύνης σχετικά µε θέµατα θεµελιωδών δικαιωµάτων. Τα κυριότερα καθήκοντά του θα περιλαµβάνουν τη συλλογή δεδοµένων, την ανάλυση, την παροχή συµβουλών, τη δηµιουργία δικτύων και την αύξηση της ευαισθητοποίησης. Το σχέδιο CARIM παρέχει ένα µέσο για την παρατήρηση, ανάλυση και πρόβλεψη των µεταναστευτικών κινήσεων, των αιτίων και των συνεπειών που προέρχονται από τη διέλευση µέσω των χωρών της διαδικασίας της Βαρκελώνης ή προορίζονται για τις χώρες αυτές. Οι εν λόγω φορείς έχουν διαφορετική εντολή και αποστολή από το Ε Μ, καθώς η εστίασή τους στη µετανάστευση αφορά κυρίως τα δικαιώµατα των µεταναστών ή συγκεκριµένες χώρες. Αυτό µειώνει τον κινδυνο των άσκοπων επαναλήψεων. Εποµένως, χρειάζεται ένα µελλοντικό Ε Μ που θα δηµιουργήσει ισχυρούς και διαρθρωµένους συνδέσµους µε αυτούς τους φορείς. Όσον αφορά τις σχέσεις µε τους θεσµικούς ενδιαφερόµενους, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, αυτοί πρέπει να αποτελούν µαζί µε τα κράτη µέλη και την Επιτροπή τους κύριους δικαιούχους των µελλοντικών δραστηριοτήτων του Ε Μ. Επίσης, πρέπει να µελετηθεί εάν αυτοί οι ενδιαφερόµενοι θα πρέπει να µπορούν να ζητούν ειδικές πληροφορίες που θα παρέχονται τότε από τα εθνικά κέντρα επαφής, για παράδειγµα κατά την προετοιµασία των γνωµοδοτήσεων σχετικά µε νοµοθετικές προτάσεις. Πώς µπορεί να διασφαλιστεί η στενή συνεργασία µε τους ενδιαφερόµενους; Πώς µπορεί µια µελλοντική διάρθρωση να βασιστεί και να συµπληρώσει τους υφιστάµενους εθνικούς και διεθνείς φορείς στον τοµέα της µετανάστευσης και του ασύλου; 5.4. Μορφή και διάρθρωση Αυτό το τµήµα µελετά το ερώτηµα µε ποιες διαρθρώσεις θα µπορούσε να επιτευχθεί η εφαρµογή του στόχου και της κλίµακας των πιθανών καθηκόντων και ποια πλεονεκτήµατα και ποια µειονεκτήµατα µπορεί να συνεπάγεται κάθε διάρθρωση. Ανάλογα µε το στόχο, τα συγκεκριµένα καθήκοντα που θα ανατεθούν και τους διαθέσιµους πόρους, το µελλοντικό Ε Μ µπορεί να λάβει διάφορες µορφές. Μεταξύ αυτών, θα µπορούσαν να µελετηθούν δύο διαφορετικές διαρθρώσεις και οι κύριες επιλογές αφορούν είτε ένα δίκτυο που συνδέεται και εργάζεται υπό την ευθύνη της Επιτροπής, είτε ένα δίκτυο του οποίου η επιλογή και η λειτουργία ανατίθεται σε ανεξάρτητο κοινοτικό οργανισµό Πρόταση της Επιτροπής για κανονισµό του Συµβουλίου για την ίδρυση Οργανισµού Θεµελιωδών ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, COM (2005)280 τελικό της 30ής Ιουνίου Ο προτεινόµενος κανονισµός θα επεκτείνει την εντολή του παρόντος Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τον Ρατσισµό και την Ξενοφοβία από το Ενώ οι δραστηριότητες του τελευταίου επικεντρώνονται στον ρατσισµό, την ξενοφοβία και τον αντισηµιτισµό, ο Οργανισµός θα ασχολείται πιο ευρέως µε τα θεµελιώδη δικαιώµατα. Ευρωµεσογειακή Κοινοπραξία για την εφαρµοσµένη έρευνα σχετικά µε τη διεθνή µετανάστευση, EL 10 EL

11 Επιλογή 1: ίκτυο που συνδέεται µε την Επιτροπή Το µελλοντικό Ε Μ θα µπορούσε να αποτελείται από δίκτυο εθνικών σηµείων επαφής. Η Επιτροπή θα µπορούσε να έχει την ευθύνη για τη συνολική διεύθυνση, προγραµµατισµό και την περαιτέρω ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του δικτύου. Θα µπορούσε να απαιτηθεί µια νοµική βάση η οποία θα δηµιουργούσε το µελλοντικό Ε Μ και θα καθόριζε τους κύριους στόχους του, ιδίως τα κριτήρια που τα εθνικά σηµεία επαφής πρέπει να πληρούν. Αυτή η νοµική βάση θα µπορούσε να λάβει τη µορφή απόφασης του Συµβουλίου. Σύµφωνα µε αυτή την επιλογή, εναπόκειται στην Επιτροπή να ορίσει τις κατάλληλες διαρθρώσεις διαχείρισης. Αυτό θα µπορούσε να σηµαίνει τον ορισµό ιδιωτικού ή δηµόσιου φορέα συντονισµού µετά από ανοικτή πρόκληση υποβολής προσφορών. Όσον αφορά την επιλογή των εθνικών σηµείων επαφής, µπορεί να προβλεφθεί είτε ότι επιλέγονται από τα κράτη µέλη σύµφωνα µε τα κριτήρια που θεσπίζονται στη νοµική βάση είτε από την Επιτροπή µέσω πρόσκλησης προς υποβολή προτάσεων. Η σύνδεση του δικτύου µε την Επιτροπή θα διασφάλιζε ότι η Επιτροπή θα αναλάµβανε τη συνολική πολιτική ευθύνη για τις δραστηριότητές του. Θα επέτρεπε την εύκολη µετάβαση από το υφιστάµενο Ε Μ και θα µπορούσε να θεωρηθεί ως µεταβατικό στάδιο πριν από τη µεταφορά σε µία µονιµότερη και θεσµοποιηµένη διάρθρωση, εάν αποδεικνυόταν ότι απαιτείται. Ωστόσο, θα έπρεπε να διασφαλιστεί η αποτελεσµατική διαχείριση, και µπορεί να ανέκυπταν ερωτήµατα σχετικά µε το εάν η εξωτερική ανάθεση καθηκόντων σε ανάδοχο θα µπορούσε να παράσχει επαρκή συνέχεια. Πράγµατι, οι κανόνες της Επιτροπής για τις συµβάσεις προβλέπουν µέγιστη διάρκεια για τις συµβάσεις αυτές. Επιλογή 2: Οργανισµός Ένας κοινοτικός οργανισµός θα µπορούσε να θεωρηθεί ως µια περισσότερο µακροπρόθεσµη επιλογή, που εξαρτάται όχι µόνο από την περαιτέρω ανάπτυξη των κοινών πολιτικών µετανάστευσης και ασύλου αλλά και από τις δηµοσιονοµικές προοπτικές, λαµβανοµένου υπόψη του περιορισµένου διαθέσιµου προϋπολογισµού. Πρέπει να τονιστεί ότι ένας οργανισµός θα απαιτούσε µια νοµική βάση για τη δηµιουργία του, ενώ επίσης θα ήταν απαραίτητο ένα διοικητικό συµβούλιο µε αντιπροσώπους των κρατών µελών και της Επιτροπής. Μια ανάλογη σταθερή διάρθρωση θα προσέφερε περισσότερο µακροπρόθεσµη προοπτική στις δραστηριότητές της και θα επέτρεπε επίσης µια ευρύτερη ποικιλία καθηκόντων που πρέπει να εκπληρώνονται. Εποµένως, θα µπορούσε να είναι σε θέση να παράσχει µε περισσότερο αποτελεσµατικό τρόπο τις απαιτούµενες πληροφορίες. Εάν ένας ανάλογος οργανισµός θεωρηθεί ως κατάλληλος για την εκπλήρωση των προβλεπόµενων νέων καθηκόντων, θα πρέπει να υπάρξει επαρκής αιτιολόγηση της ανάγκης και της πιθανής συνέχειάς του. Αυτό θα συνεπαγόταν αξιολόγηση επιπτώσεων προκειµένου να αναλυθούν πλήρως οι συνέπειες του οργανισµού αυτού. Σε αυτό το πλαίσιο, θα µπορούσε να εξεταστεί η χρήση άλλων οργανισµών, υφιστάµενων ή µελλοντικών, στον τοµέα της ικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων. EL 11 EL

12 Ρόλος και καθεστώς των εθνικών σηµείων επαφής Όποια εναλλακτική λύση και εάν επιλεγεί και εάν γίνει αποδεκτή η συνολική εντολή που τονίστηκε παραπάνω, αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα ορισµένες συνέπειες για το ρόλο και το καθεστώς των εθνικών σηµείων επαφής, καθώς οι δραστηριότητες συλλογής πληροφοριών και ανάλυσης σε εθνικό επίπεδο θα διενεργούνται από αυτά. Εποµένως, τα εθνικά σηµεία επαφής πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν αυτές τις πληροφορίες, δηλαδή να καλύπτουν ευρέως το αντίστοιχο κράτος µέλος και πρέπει να µπορούν να διασφαλίζουν τη µόνιµη ενηµέρωση της βάσης δεδοµένων. Μια βασική λειτουργία θα είναι η κινητοποίηση, κατέχοντας όµως παράλληλα την κεντρική θέση, ενός εθνικού δικτύου των συναφών παραγόντων στον τοµέα, όπως ερευνητών και ερευνητικών ινστιτούτων, δηµοσίων και κυβερνητικών αρχών και ΜΚΟ, που θα συµβάλλουν στις δραστηριότητες. Για το σκοπό αυτό, τα εθνικά σηµεία επαφής πρέπει να είναι ανεξάρτητα από τις κυβερνήσεις αλλά ταυτόχρονα να διαθέτουν καλές σχέσεις µε τους δηµόσιους φορείς για να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα. Από αυτή την άποψη, για να είναι σε θέση τα εθνικά σηµεία επαφής να εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους αυτά και να επιτυγχάνουν ορισµένο βαθµό οµοιογένειας µεταξύ τους, πρέπει να καθοριστεί µια δέσµη ελάχιστων προϋποθέσεων όσον αφορά τη συνολική πείρα στον τοµέα, το προσωπικό, την ικανότητα, την τεχνολογία των πληροφοριών και τον άλλο εξοπλισµό. Ποια διάρθρωση πρέπει να δηµιουργηθεί για το επόµενο στάδιο του Ε Μ προκειµένου να επιτευχθεί ο συνολικός στόχος και γιατί; Ποιος ρόλος και ποιο καθεστώς χρειάζονται για τα εθνικά σηµεία επαφής; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος διάρθρωσης των εθνικών δικτύων; 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Στην παρούσα Πράσινη Βίβλο, η Επιτροπή προσπάθησε να τονίσει τα κύρια επίµαχα θέµατα και προώθησε ορισµένες εναλλακτικές λύσεις που πρέπει να µελετηθούν κατά τη δηµιουργία της µελλοντικής διάρθρωσης του Ε Μ. Ο πρωταρχικός στόχος της Πράσινης Βίβλου είναι να ζητήσει τις αντιδράσεις και να εγκαινιάσει µια εις βάθος διαβούλευση µεταξύ όλων των ενδιαφεροµένων φορέων. Για αυτό, η Επιτροπή θα επιθυµούσε να λάβει συνεισφορές µέχρι την 28/01/2006, που πρέπει να αποσταλούν µε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο στην ακόλουθη διεύθυνση: Οι συνεισφορές που παραλαµβάνονται θα δηµοσιευθούν στο δικτυακό τόπο της Επιτροπής στη γλώσσα στην οποία υποβλήθηκαν µε αναφορά των συντακτών, εκτός εάν αυτοί δηλώσουν ότι επιθυµούν να διατηρήσουν την ανωνυµία τους ή ζητούν το απόρρητο όλης της συνεισφοράς τους. EL 12 EL

13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEX 1: NATIONAL CONTACT POINTS AND COORDINATOR National Contact Points: Austria: International Organisation for Migration Nibelungengasse 13/4, 1010 Vienna, Austria Belgium: SPF Intérieur, DG Office des Etrangers, 59b Chaussée d Anvers 1000 Bruxelles, Belgium emn@ibz.fgov.be Czech Republic: Ministry of the Interior Unit of International Relations And Information on Countries of Origin Department for Asylum and Migration Policies MV P.O. box 21/Oam Prague 7, Czech Republic opu@mvcr.cz Finland: Statistics Finland P.O. Box 4B Helsinki, Finland France: Observatoire des statistiques de l immigration et de l intégration du Haut Conseil à l Intégration (HCI-OSII) 35, rue St. Dominique Paris, France Germany: Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (BAMF) Frankenstraße Nürnberg, Germany EL 13 EL

14 Greece: Centre of Planning and Economic Research (KEPE) 22 Hippokratous st Athens, Greece Ireland: Economic and Social Research Institute (ESRI) 4 Burlington Rd., Dublin 4, Ireland Italy: Immigrazione Dossier Statistico (IDOS) of Caritas Diocesana die Roma Viale Baldelli Roma, Italy Netherlands: Immigration and Naturalisation Service, Information and Analysis Centre (INDIAC) Dr. H. Colijnlaan XL Rijswijk, The Netherlands emn@ind.minjus.nl Portugal: Serviço de Estrangeiros e Fronteiras Rua Conselheiro José Silvestre Ribeiro Lisboa, Portugal emn@sef.pt Spain: Observatorio Permanente de la Inmigración C/Amador de los Rios Madrid, Spain opi@amador.mir.es Sweden: Statistics Sweden/Swedish Migration Board Örebro, Sweden United Kingdom: Immigration Research and Statistics Service, Home Office 1305 Apollo House, 36 Wellesley Road, Croydon CR9 3RR, United Kingdom EL 14 EL

15 Coordination Team: Berlin Institute for Comparative Social Research (BIVS) Schliemannstr. 23, Berlin, Germany Technical University Berlin Computation and Information Structures Secr. E-N7, Einsteinufer 17, Berlin, Germany EL 15 EL

16 ANNEX 2: REFERENCES Studies 1996 Feasibility Study for a European Migration Observatory 2005 EMN First Activities report covering Report on the Evaluation of the Activities of the European Migration Network Website of the current EMN EL 16 EL